Prof. Dr. Nesrin HASIRCI. ODTÜ - Kimya Bölümü

Transkript

1 Prof. Dr. Nesrin HASIRCI ODTÜ - Kimya Bölümü

2 Biyoteknoloji EABD 25.Yıl ımızı kutlamak için bir etkinlik düzenleyelim fikri ortaya çıktığı an hepimiz çok heyecanlandık. Amacımız, ODTÜ-Biyoteknoloji paydaşlarının tümünü mütevazi bir etkinlik çerçevesinde bir araya getirmek, şu anda farklı yerlerde bulunan elemanlarımız arasında iletişimi artırmak ve küçük bir kitapçık ile sizlere bilgi vermekti. geçmişte neler olmuş şu anda neler varmış

3 Bölümümüzün Tarihçesi Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoteknoloji Anabilim Dalı, 1989 yılında, ODTÜ içindeki beş bölümün katkısı ile disiplinler arası lisansüstü bir program olarak kurulmuştur Programa katkı veren bölümler Fen-Edebiyat Fakültesinden Biyoloji Kimya Mühendislik Fakültesinden Çevre Mühendisliği, Gıda Mühendisliği, ve Kimya Mühendisliği

4 Genel Bilgi Geleneksel biyoteknoloji nin, bakteri, maya, mantar kullanımı ile fermentasyon teknolojileri uygulayarak yoğurt, peynir, alkol, ekmek gibi gıda ürünlerinin üretimi çok eski çağlara uzanmaktadır. Modern biyoteknoloji nin önem kazanması 20.yüzyılda olmuştur li yıllarda, DNA nın yapı analizi ile Genetik Bilimi yükselmiştir sonrası yıllarda pek çok laboratuvar, genetiği değiştirilmiş bitki ve diğer canlı çalışmalarına başlamıştır. Genlerin bakterilere yerleştirilmesi ve rekombinant insan insulini üretimi ilk kez 1982 yılında Genentech tarafından gerçekleştirilmiştir.

5 Türkiye: 1980 li Yıllar Türkiye de, Geleneksel Biyoteknoloji çalışmaları var olmakla birlikte, Modern Biyoteknoloji nin yerleşmeye başlaması 1970 li yıllarda olmuş ve 1980 li yıllarda ivme kazanmıştır. Yıl 1983 Dr. Alaeddinoğlu, 5-14 Eylül 2014 tarihlerinde Çeşme de Industrial Aspects of Biochemistry and Genetics başlığında bir NATO yaz okulu düzenlemiş.

6 Yıl yılında TÜBİTAK Biyoteknoloji İhtisas Komitesi oluşturmuş ve TÜBİTAK Marmara Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Merkezi bünyesinde bir Biyoteknoloji Birimi kurulmuş. Bu birim Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü'ne bağlı Biyoloji Bölümü olarak Moleküler Biyoloji alanında temel ve uygulamalı özgün araştırmalar yapmak üzere kurulmuş. Bu birim daha sonra, 1992 yılında, Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji Enstitüsü (GMBE)'ne dönüştürülerek MAM Başkanlığı'na bağlanmış. Bu merkezin çalışmalarında da, büyük atılımlar yapabilmek için belirli bir plan, kaynak ve özellikle beyin gücü gereksinimi ortaya çıkmış.

7 1983 den başlayarak ODTÜ ODTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Bölümleri ile Darmstadt Technische Hochschule (Darmstadt Teknik Üniversitesi) arasında ortak çalışmalar yürütülmeye başlanmıştır.

8 Yıl 1985 ODTÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet Gönlübol, Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tuğmaç Sayraç ve Darmstadt Technische Hochschule (Darmstadt Teknik Üniv.) üyeleri arasındaki işbirliğinin Biyoteknoloji alanında olması konusunda girişimler başlatılmış, Darmstadt Organik ve Biyokimya Bölümü ile ODTÜ Biyoloji Bölümü arasında işbirliği konusunda adım atılmış, Darmstadt Teknik Üniversitesi Organik ve Biyokimya Bölümü üyesi Prof. H. Günther Gassen ile ODTÜ Biyoloji Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. Gürdal Alaeddinoğlu ve Doç. Dr. Vasıf Hasırcı arasında Biyoteknoloji konusunda ortaklık kurma görüşmeleri başlatılmış.

9 Yıl 1986 Görüşmelerin sonucunda oluşturulan The Establishment of a Genetic Engineering Unit at METU (Turkey) Through the Cooperation of Darmstadt Technische Hochschule (F.R.G.) başlıklı rapor iki kurumun Rektörlüklerine sunulmuştur. Taraflarca oluşturulan Cloning of Glucose Oxidase Genes from Aspergillus niger, Development of a Model System projesi her iki kurum tarafından ilgili makamlara sunulmuştur. (Ek 1)

10 Yıl 1987 Bu projeye Alman Araştırma ve Teknoloji Bakanlığı (BMFT) tarafından 1 Mart 1987 tarihinde başlamak üzere 3 yıl için Alman Markı destek sağlanmıştır. Mayıs 1987'de ODTÜ ve Darmstadt Üniversiteleri rektörleri tarafından bir protokol imzalanmıştır. Bütçenin Marklık kısmı ODTÜ cihaz alımları için ayrılmış. Bütçenin bir kısmı, elemanların diğer kurumları ziyareti ve eğitilmesi için, bütçenin bir kısmı yeni bir Biyoteknoloji Merkezi kurulması için ayrılmış. ODTÜ ve Darmstadt Teknik Üniversiteleri arasındaki işbirliği neticesinde temelleri atılan Biyoteknoloji Araştırma Birimi 1988 yılında tamamlanmış, proje çerçevesinde alınan cihazlar bu binaya taşınmıştır.

11 Yıl 1988 Yürütülen çalışmalar ile ilgili hazırlanan, Darmstadt Teknik Üniversitesi- ODTÜ Gen Teknolojisi Ortak Projesi Gelişme Raporu, 4 Mart 1988 tarihinde ODTÜ Rektörlüğüne sunulmuş. Prof. Günther Gassen a gönderilen mesaj, Biyoteknoloji Birimi olarak kurulmakta olan yeni binanın inşası ile ilgili bilgi vermekte, ODTÜ Rektörünün Ağustos 1987 de değiştiğini bildirmekte ve projede çalışmak üzere bir elemanın Almanya dan ODTÜ ye gelmesini istemektedir. (Ek 4)

12 Yıl 1988 FEF Dekanı Prof. Dr. Tuğmaç Sayraç ın 2 Eylül 1988 tarihli raporunda 1983 tarihinden itibaren, FEF nin değişik birimleri ile Darmstadt Teknik Üniversitesi arasında yürütülen çalışmalar, özetlenmiştir. (Ek 12)

13 Yıl 1988 Biyoteknoloji Projesi, Biyoteknoloji Araştırma Birimi ve Biyoteknoloji Merkezi şeklinde değişik olgular gelişirken... insan gücü yetiştirmek için eğitimin şart olduğu... ve... Biyoteknoloji Anabilim Dalı kurmanın önemi gündeme gelmiştir.

14 Mayıs Mayıs 1988 Tarihli Üniversite Senatosu Toplantısı tutanağında, Fen- Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü ne bağlı olmak üzere Biyoteknoloji adı altında yeni bir anabilim dalı açılması teklifi görüşülmüş. Biyoteknoloji isminin Mühendislik Fakültesi ndeki Gıda ve Kimya Mühendisliklerinin bazı alanlarını kapsadığının belirlenmesi üzerine, Biyoloji Bölümüne bağlı lisans düzeyinde bir anabilim dalının Genetik Bilimleri adı altında açılmasının, ve ayrıca, Fen Bilimleri Enstitüsü ne bağlı lisansüstü bir Biyoteknoloji Enstitü Anabilim Dalı nın açılmasının Yükseköğretim Kurulu na önerilmesine karar verilmiş. (Ek 6)

15 31 Mayıs 1988

16 Haziran tarihli yazıda TÜBİTAK başkanı Prof. Dr. Mehmet Ergin, Center of Excellence sayılabilecek üst düzeyde çalışmaları olan Birimlere destek verileceği belirtilmiş. (Ek 7) ODTÜ de kurulacak Mükemmeliyet Merkezlerinden birinin Biyoteknoloji alanında olması önerilmiş. ODTÜ Rektörü olan Prof. Dr. Ömer Saatçioğlu koordinatörlüğünde ve Rektörlükte yapılan çeşitli toplantılara, FBE Müdürü, Fen-Edebiyat ve Mühendislik Fakültesi Dekanları ile Biyoloji, Gıda Mühendisliği ve Kimya Mühendisliği Bölüm Başkanları ve ilgili öğretim üyeleri katılmış ve Biyoteknoloji alanında Mükemmeliyet Merkezi kurma ve insan gücü yetiştirme konusunda görüşmüşlerdir.

17 22 Temmuz Temmuz 1988 tarihli ve ODTÜ Rektörü olan Prof. Dr. Ömer Saatçioğlu tarafından Biyoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr. Vasıf Hasırcı ya gönderilen ileti, Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Alpay Ankara koordinatörlüğünde, Genetik, Enzim ve Mikrobiyal İşlemler ve Ayırma İşlemleri birimlerini içeren Biyoteknoloji Merkezi kurulması önerisini içermektedir. (Ek 8)

18 Yıl 1988 Biyoloji Bölümünün içinde Biyoteknolojinin Genetik Mühendisliği alanında çalışan öğretim üyelerinin aktivitelerini belirten bir rapor hazırlanmıştır. Bu raporda, Darmstadt ile yürütülen projelerin yanı sıra, ilgili üyelerinin makaleleri, yürüttükleri tez çalışmaları, katıldıkları konferanslar ve yaptıkları projeler verilmiştir.

19 Haziran 1989 Güncel ve teknolojik bilgi sahibi yaratıcı öğrencilerin yetişmesinin sağlanabilmesi, ileri düzey araştırmaların yapılabilmesi amacıyla, disiplinlerarası ve Fen Bilimleri Enstitüsüne bağlı olan Biyoteknoloji Yüksek Lisans Programı başlamıştır. İlk Bölüm Başkanı Gıda Mühendisliği öğretim üyesi Doç. Dr. Faruk Bozoğlu Yürütme Komitesi üyeleri: Doç. Dr. Hasan Orbey ve Doç. Dr. Ufuk Gündüz

20 Eylül 1989 Biyoteknoloji EABD Başkanı Doç. Dr. Faruk Bozoğlu tarafından gönderilen, 20 Eylül 1989 tarihli ileti ile öğretim döneminde Biyoteknoloji EABD programına 9 öğrencinin kabul edildiği bildirilmiştir. Ayrıca, bir önceki dönemden devam eden 8 öğrencinin ders yükümlülüklerini görüşmek üzere tarihinde toplantı yapılacağı belirtilmiştir (Ek 14) Tarihinde yapılan Biyoteknoloji EABD Toplantısı nda, ders programlarının yanı sıra, bir Yürütücü Komite - Steering Committee kurulması ve içinde katkı veren bölümlerden elemanların bulunması, Bölüm başkanlığının her sene farklı bir Bölüm elemanına geçmesi ve Rotasyona bağlanması, asistan ve teknisyen gereksinimi, ortak proje oluşturulması gibi konularda görüşler belirtilmiş ve tartışılmıştır.

21 20 Eylül 1989

22 25 Eylül 1989

23 Biyoteknoloji Programı nın Ders Listesi beş bölümün (Biyoloji, Kimya, Gıda, Çevre ve Kimya Mühendisliği) öğretim üyelerinin verecekleri ve öğrencilerin alabilecekleri dersleri içermektedir. (Ek 13)

24 15 sayfa olarak hazırlanan Ders yılı Akademik Faaliyet Raporu nda, Yürütücü Komite üyeleri, ders programları, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin dersleri, kayıtlı öğrenciler, her bölümden programa katkı veren öğretim üyeleri ve yürütülmekte olan projeler hakkında bilgi verilmiştir. (Ek 15) Yıl 1993

25 Geçen 25 Yıl Geçen 25 yıl içinde Biyoteknoloji Bölümünün kayıtlı 277 Yüksek Lisans ve 136 Doktora öğrencisi olmuştur. Bu güne kadar 234 Yüksek Lisans Diploması ve 85 Doktora Diploması verildi ve toplam 319 mezunumuz olmuştur. İlk Yüksek Lisans mezunumuz 1991 yılında diplomasını alan Sadiye Birep Aygün ve ilk Doktora mezunumuz 1997 yılında diplomasını alan Kezban Ulubayram olmuştur. Sadiye Birep Aygün Alman Ulusal Biyoteknoloji Enstitüsü, Kaliforniya Los Angeles Üniversitesi (UCLA), Manchester Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Estitüsü (UMIST) de çalıştı ve şu an Avrupa Komisyonunda çalışmaktadır Kezban Ulubayram Doktora sonrası Massachusetts Institute of Technology (MIT) de doktora sonrası araştırmalar yürüttü ve şu an Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Eczacılık Temel Bilimleri Anabilim Dalı Başkanı

26 Yıl 2014 Şu anda 43 Yüksek Lisans ve 51 Doktora (toplam 94) kayıtlı öğrencimiz bulunmaktadır. Bölümümüz, en eski disiplinler arası program olarak ODTÜ de en çok öğrenci yetiştiren EABD da olmuştur. Bölüm öğrencilerimizin yapmış oldukları araştırmalar, yurt içi ve yurt dışı bilimsel dergilerde yayınlanmış, konferanslarda sunulmuş ve bazı çalışmalar en iyi tez, 'en iyi sunum' veya en iyi poster ödüllerine layık görülmüştür. Yıllar içinde mezunlarımıza ait yayınların sayısı çok artmıştır.

27 Çalışma Alanları

28 2014 Öğretim Üyelerimiz

29 Yıl 2014 Biyoteknoloji EABD na şu anda destek veren 8 Bölüm ve 55 Öğretim Üyesi bulunmaktadır. Öğretim üyelerimizin ODTÜ internet sayfalarından alınan bilgileri kendi onayları ile kitaba eklenmiştir. Ayrıca, bazı öğretim üyelerimize ait daha detaylı bilgiler, Merkez ve Grup çalışmaları ile ilgili bilgiler kitaba eklenmiştir. Bölüm öğretim üyelerimiz, gerek Türkiye de gerekse Uluslararası platformlarda Bölümü müzün adını başarı ile temsil etmişler ve etmeye devam etmektedirler. Bundan sonra da yapılacak çalışmaların çok başarılı süreceğine ve Uluslararası platformlarda her zaman olduğu gibi Bölümümüzün ağırlığını koruyacağına inanmaktayız.

30 Teşekkür Biyoteknoloji EABD asistanlarımızdan: Derya Gökçay, Adnan Yaramış, Evrim Elçin ve A. Hamit Battal a kitabın hazırlanmasında gösterdikleri özverili çalışma için, Ayrıca, 25.Yıl etkinliğinin başarılı geçebilmesi amacıyla her türlü işe koşan: Biyoteknoloji Laboratuvarı uzmanı Dr. Tamay Şeker e Bölüm asistanlarımız; Ayten Eroğlu, Damla Arslantunalı, Fadime Kara Murdoch, Mehmet Sefa Ulutaş, Mustafa Çiçek ve Mustafa Nakipoğlu Taner Tuncer e, ODTÜ Biyoteknoloji EABD Yürütme Komitesi adına teşekkürlerimizi sunuyoruz.

31 Teşekkür Ekler kısmında göreceğiniz belgelerin çok büyük kısmı Prof. Dr. Vasıf Hasırcı nın arşivinden alınmıştır. Eski dosyalarını dolaplardan çıkarıp dökümanlarını önüme koyduğu için kendisine şükranlarımı sunuyorum. İlginiz için sizlere çok teşekkür ediyorum. Nice 25 lere...