Nasıl ki, 2009 yılı nisan ayında atılan adımlar,

Transkript

1 Rapor 1 ABD istihdam verisinden, iyimserler 'faiz artışı sonbahar' sonucunu çıkardı. Kötümserler ise, verilerin detaylarında FED'in faiz kararını öteleyecek bir durum olmadığı görüşünde. Dolar Endeksi'ndeki gevşeme bizi 2,58-2,54 TL bandında tuttukça, yurt içi piyasalar "normalleşme" çabalarını arttırabilir. Açıklanan 'destek paketi'nin hızla uygulamaya geçirilmesi, piyasa morali açısından önemli. Yurt içinde, 'emniyet kemeri' takılı olsa bile, insanı endişelendirecek kadar zorlu ve virajlı bir etabı, hayli zor, ağır, sarsıcı gündemli bir haftayı geride bıraktık. Finans piyasalarının, 1980'li yıllardan bu yana birikmiş tecrübe ve olgunlukla, yaşanan gelişmelere hayli itidalli, hayli ağır başlı yaklaştığı söylenebilir. Bir boyutuyla, hisse senedi, tahvil ve döviz kurlarının fiyatlandırılmasında sert dalgalanmalara şahit olmadık. 27 Mart Cuma günü kapanışı 2,61 TL'nin üzerinden yapan dolar-tl kuru, yaşanan onca üzücü ve düşündürücü olaya rağmen, 31 Mart Salı ve 1 Nisan Çarşamba 2,60 TL'yi geçmedi ve geçtiğimiz haftayı 2,5730 TL düzeyinde kapattı. 2. el faizlerde de, gösterge tahvilin faizi yüzde 8,77 düzeyinde başladığı haftada, 1 Nisan'da yüzde 8,8'i gördü ve yüksek enflasyona rağmen, haftayı yüzde 8,67 düzeyinde kapattı. BIST 100 Endeksi de 31 Mart Salı günü 80 bin 646 puanı görmüşken, haftayı 82 bin 994 puandan kapattı. Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin 1 Nisan günü açıkladığı mart ayı ihracat verisi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14'lük gerilemeye işaret etti ve bu gerilemenin sadece 1,3 milyar doları bile euro-dolar paritesindeki gerilemeden geliyor. Geleneksel ihracat pazarlarımızdaki sıkıntılar yetmezmiş gibi, euronun değer kaybından da etkileniyoruz. Bununla birlikte, Suudi Arabistan ve ABD'ye yaptığımız ihracat hacmindeki ciddi artış, Türk ihracatçısının, parite tahminlerine bağlı olarak, dolar bazlı coğrafyalara ihracat yapmaya ağırlık verdiğine işaret ediyor. TÜİK'in şubat ayı dış ticaret verisi de, ihracatın yüzde 6 gerilemesine karşılık, ithalatın da yüzde 7,2 gerilediğine ve dış ticaret açığının da yüzde 10,2 gerilediğine işaret etti. Bunun anlamı, uluslararası derecelendirme kuruluşlarının takip ettiği cari açık konusunda, değişen, aleyhimize bir tablo yok. Bu ifadeyi niye yazdım; 10 Nisan, yani bu hafta Cuma günü, Avrupa piyasaları kapandıktan sonra, uluslararası derecelendirme kuruluşu Moody's in Türkiye değerlendirmesi açıklanacak. Bütçe açığı ve kamu borç stoku anlamında, mali disiplin, finansal istikrar anlamında, cari açık ve bankacılık sektörümüzün mali yapısı gibi konu başlıklarında, Türkiye Ekonomisi'nin performansı stabil, yani kabul edilebilir standartlarda devam ediyor. Bu nedenle, Moody's in Türkiye'nin

2 uluslararası derecelendirme notunu 'yatırım yapılabilir ülke notu' düzeyinden, bir ya da iki basamak aşağı çekmesi beklenmiyor. Bu durum, FED'den dolayı küresel piyasalar zorlu bir etaptan geçerken, önümüzdeki 6 ay için, Türkiye'nin elini güçlendirecek bir durum. Piyasalar, yeni hafta için, elbette Moody's in değerlendirmesini takip edecek. Bununla birlikte, haftaya, TCMB'nin önemli bir raporu ile başlayacağımızı da hatırlatalım. Her ayın 3'ünde (eğer 3'ü hafta sonu veya tatile rast gelmiyorsa) Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan fiyat endekslerine yönelik veri sonrası, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da, ertesi günü (yine ayın 4'ü hafta sonu veya tatile rast gelmiyorsa) aylık enflasyon değerlendirme raporu açıklıyor. Geçtiğimiz hafta, 3 Nisan Perşembe günü açıklanan ve piyasaların beklediğinden yüksek çıkan mart ayı enflasyon verileri sonrasında, ayın 4'ü hafta sonuna geldiğinden dolayı, 6 Nisan Pazartesi günü TCMB'nin 'Aylık Enflasyon Değerlendirme Raporu'nda yer alacak ifadelere dikkat etmek gerekiyor. Eğer, TCMB enflasyonun seyrine yönelik, hayli temkinli ifadeler de bulunur ise, 22 Nisan'da olası bir faiz indirimi zora girer. Buna karşılık, raporda, açıklanan verilerin kimi olumlu yönlerine dair mesaj olur ise, TCMB faiz indirimi için 'açık kapı' bırakıyor, diyebiliriz. TCMB'nin, açıklayacağı raporda, vereceği mesajlar önemli. Enflasyon verileri açıklandıktan sonra, finans kurumlarının ekonomistleri tarafından dile getirilen yorumlar, geçen yılın ocak-nisan aylık enflasyon değerleri yüksek iken, bu nedenle, 2015 yılının aynı aylarında, baz etkisi ile, yıllıklandırılmış manşet enflasyonun aşağı gelmesi gerekirken, yıllık enflasyonun tersine az da olsa yükselmesinin hoşnutsuzluğa sebep olduğuna işaret ediyor. Bununla birlikte, çekirdek enflasyon oranlarında görünen yumuşama kayıt edilmiş. Ekonomistlerin işaret ettiği husus, küresel enerji fiyatlarındaki gerilemenin Türkiye'nin fiyat endekslerine yansımamış olması ve döviz kurlarındaki yukarı yöndeki dalgalanmadan dolayı, bazı sektörlerdeki fiyat ayarlamalarının enflasyon oranına yukarı yönde baskı yaptığı gerçeği. Piyasa profesyonelleri ve ekonomistler, ağırlık olarak, TCMB'nin, açıklanan mart ayı enflasyon verileri sonrasında, 'temkinli' duruşunu koruyarak, 22 Nisan'daki Para Politikası Kurulu toplantısında faiz oranlarını değiştirmeyeceğini düşünüyor. Bununla birlikte, Moody's in Türkiye'nin 'yatırım yapılabilir ülke notu'nu teyit etmesi halinde; gıda enflasyonundan kaynaklanan baskının, Türkiye'de de ağır geçen kış koşullarına bağlı olduğu yönündeki ve çekirdek enflasyon verilerindeki yumuşamaya işaret eden yorumlar dikkate alındığında; ayrıca beklenenden kötü gelen ABD mart ayı istihdam verilerini ve FED'in olası tutumuna dair yorumları da not ettiğimizde, TCMB Para Politikası Kurulu'nun 22 Nisan'da 'önden yüklemeli', 0,25 puanlık küçük bir faiz indirimi yapabileceği yönündeki görüşler de göz ardı edilmemeli.

3 Gelelim, 3 Nisan Cuma günü açıklanan ABD'nin istihdam verilerine. Açıklanan veri setinin küresel piyasa aktörlerinin beklentilerinin altında gelmesinin Dolar Endeksi üzerindeki etkisini net olarak gördük. 3 Nisan Cuma gününe, 97,56 puandan başlayan Dolar Endeksi, günü 96,54 puandan kapattı ve 98,12 puan çıtasından bir kademe daha uzaklaştı. Dolar Endeksi 5 Mart'tan bu yana ki en düşük değerine gelmiş olsa da, euro-dolar paritesi 1,10 dolar çıtasının üzerine doğur yaptığı atağı, Euro Bölgesi'nin devam eden Yunanistan sorunu nedeniyle, kalıcı kılamadı ve geçen haftayı 1,0969 dolardan kapattı. Nisan ayı sonunda gerçekleşecek olan FED Açık Piyasa Komitesi (FOMC) çıkacak olan faiz kararı, FED'in en erken sonbahar başında faiz arttıracağını netleştirir ise, euro-dolar paritesinde gözlemlenecek olan güçlenme, Türkiye'nin ihracat gelirleri dikkate alındığında, bizi bir 6 aylığına 'kısmen' rahatlatabilir. Bununla birlikte, Euro Bölgesi'nin kendi ekonomik sorunları ve Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) parasal genişlemesi de devam ediyor olacak. Dolar Endeksi'ndeki gerilemenin ana kaynağını oluşturan, ABD'nin mart ayı tarım dışı istihdam verisinin, en kötümser verinin bile 53 bin kişi altında gelen, 126 bin kişilik tarım dışı istihdam artışı oldu. Mart ayında 245 bin kişi artması beklenen tarım dışı istihdam, 126 binde kaldı. Üstelik, daha önce açıklanan 295 bin kişi düzeyindeki şubat ayı tarım dışı istihdam artışı da 264 bin kişi olarak revize edildi. Bu aralar iyimserliğine ihtiyaç gösteren piyasalar, tarım dışı istihdam verisinin beklenenden kötü gelmesini, 'ABD Merkez Bankası FED'in yaz ortasında para politikası faiz oranını yükseltme ihtimali neredeyse ortadan kalktı' yönünde değerlendirme satın alarak değerlendirdiler. Piyasa, iyimserlik arayışı ile, artık 'sonbaharda faiz artırımı' beklentisini perçinlemiş durumda. Bununla birlikte, kimi uzmanlar ve ekonomistler, FED'in faiz artırım kararını sonbahara erteleyebileceği yönündeki görüş ve beklentilere hemen prim verilmemesi gerektiğine işaret ediyorlar. Veriye ilişkin gözden kaçırılmaması gereken bir detay, rakamları açıklayan Çalışma Bakanlığı'nın hava koşulları nedeniyle çalışamayanlar için yaptığı hesaplamaydı. Bu sayılara baktığımızda, Mart 2015'in olağan dışı bir ay olduğunu anlıyoruz. Tarihsel açıdan, bu yılın şubat ayında kötü hava koşulları sebebiyle çalışamayan kişi sayısı 141 bin iken, mart ayında bu sayı 182 bin kişi olmuş. Bu 41 binlik kişilik fark, son yıllara baktığımızda oldukça yüksek olarak göze çarpıyor. Bu noktada, FED'in tüm bu veri setini okurken, bu tür detaylara da bakarak, analiz yapacağını unutmayalım. Kaldı ki, kimi ekonomistler ise, tarım dışı istihdam verisindeki artışın giderek daha makul bir düzeye oturmasını, sağlık göstergesi olarak da nitelendirmekteler. Gelelim altına. Yılın başında ons başına bin 300 doların üzerine gören altın fiyatları, bugünlerde bin 200 doların üzerinde tutunmaya çalışıyor. Barclays analistleri Suki Cooper ve Dane Davis e göre altın, Nisan ayında Hindistan festivalinde satın alımların güçlü gelmesi ile fiziki piyasadan destek bulabilir. 3.

4 çeyrek dönemin, bu yıl en zayıf çeyrek olacağını tahmininde bulunan analistler, altın fiyatlarının ortalama ons başına 1,150 dolara geleceği değerlendirmesinde bulundular. Önceki tahminleri 1,130 dolar seviyesindeydi. Analistler, Euro/dolar paritesine karşı korelasyon yeniden altın aleyhine dönüyor. Dolardaki yükseliş yukarı yönlü riskleri sınırlandırabilir değerlendirmelerini yaptılar Küresel Finans Krizi'nden başlayarak altı yıl boyunca gelişen ekonomilere akan küresel sermaye bu ülkelerin birçoğundan çıkarak geldiği yere yani gelişmiş piyasalara dönüyor. ING bankasının derlediği verilere göre, geçen yılın ikinci yarısında aralarında Türkiye'nin de bulunduğu on beş gelişen ülke krizden beri görülen en büyük sermaye çıkışını yaşadı. Türkiye'de faaliyette bulunan, Hollanda kökenli uluslararası finans kurumu ING verilerine göre, 15 büyük gelişen ülkede 2014'in ikinci yarısında toplam milyar dolar net sermaye çıkışı oldu. Çıkışın sebepleri arasında, yatırımcıların ABD para politikasının sıkılaştırılması beklentisiyle tedirginliğinin artması, düşük emtia fiyatlarının gelişen ülkelerde gayri safi yurtiçi hasılalarını aşağı çekmesi yönündeki beklentiler bulunuyor Aynı 15 büyük gelişen ülke için, döneminin üç çeyrekte gerçekleşen toplam sermaye çıkışı ise, milyar dolardı. Dünyaca tanınmış günlük finans ve ekonomi gazetesi Financial Times'ta yayınlanan incelemeye göre, ekonomik ve siyasal sıkıntılar yalnızca Çin, Brezilya, Rusya gibi dünyanın en büyük gelişen ülkelerinde değil, sahra altı ülkeleri gibi daha küçük piyasalarda da artıyor. Analistler bu eğilimin, daha önce görülmemiş boyutlara ulaşan gelişen ülke borç piyasalarında "büyük çözülme" adını verdikleri bir sürece işaret ediyor. ING yatırım yönetiminden Maarten Jan-Bakkum, emtia ihracatına bağımlı Brezilya, Rusya, Kolombiya ve Malezya gibi ülkelerin sermaye çıkışından çok sert etkileneceğini söylüyor. Bu ülkelerin yanı sıra Tayland, Çin ve Türkiye gibi aşırı borçlanmış ülkeler de riskli görünüyor. Sermaye çıkışı, gelişen ülkelerin borçlarını döndürmesini, açıklarını finanse etmesini, altyapı ve şirket yatırımlarını olumsuz etkileyerek büyüme oranlarını da aşağı çekecek. Capital Economics, 2014'te toplam yüzde 4.5 büyüyen gelişen ülkelerde, bu yıl yüzde 4 büyüme bekliyor. Buna karşılık, bu trend bütün gelişen ülkeler için geçerli değil. Reformcu hükümetleri ve düşen emtia fiyatlarından yararlanmaları sayesinde Hindistan, Endonezya ve Meksika yabancı sermaye çekmeye devam ediyor. Başbakan Davutoğlu'nun ekonomi alanıyla ilgili bakanların tümüyle birlikte gerçekleştirdiği basın toplantısında açıkladığı 'İstihdam, Sanayi Yatırımı ve Üretimi Destekleme' Paketi, 2008 Küresel Krizi sonrasında, o zamanki AK Parti Hükümeti'nin açıkladığı paket gibi, kritik bir zamanda, kritik önemde bir adım.

5 Nasıl ki, 2009 yılı nisan ayında atılan adımlar, 2009 yılının son çeyreğinde Türk ekonomisinin tekrar pozitif büyümeye dönmesine ve 2010 ile 2011 yıllarında, dünya ölçeğinde rekor büyüme rakamlarına ulaşmasını sağladı; 2 Nisan Perşembe günü açıklanan paket de zamanlaması açısından son derece isabetli. Paketteki pek çok detay, kısa, orta ve uzun vadede, hem imalat sanayine, hem de reel sektöre istihdamını korumak ve arttırmak, yatırımlarını sürdürmek, üretim maliyetlerini aşağı çekmek ve iç talebin canlandırılması adına önemli adımlara işaret ediyor. Her şeyden önce, bankacılık sektörü ile reel sektör arasındaki kredi ilişkisini kolaylaştıracak, kredi maliyetlerini yumuşatacak adımlar gerekli idi. Taşınır malların da teminat gösterilebilecek olması önemli. Yatırımlara yönelik kamu kesintisi destekleri, vergi indirimi desteklerinin hem arttırılması, hem de 2016 yılı sonuna kadar uzatılması çok çok önemli. Bunun yanı sıra, 120 bin geçici işgücüne mobilize edilmesi ve emeklilerimize yapılan maaş iyileştirmesi, ticarete, esnafımızın işine, piyasa canlılık getirilmesi, tüketimin hareketlendirilmesi, mobilize edilmesi açısından kritik önemde. Bununla birlikte, başından beri ciddi tartışma konusu olan ve en çok Anadolu Kaplanları'nın gücüne gitmiş olan, vadeli ithalattaki yüzde 6 KKDF yükünün sıfırlanması, son iki aydır iş dünyasının tüm önde gelen temsilcilerinden Hükümet'e yönelik olarak aktarılan taleplerin ses bulduğuna işaret ediyor. İmalat sanayimiz, bu uygulama nedeniyle, en az milyar dolarlık bir ithalatı vadeli yapma imkanını kaybetmişti ve ithalat ödemeleri nedeniyle, döviz talebi çok artmıştı. Yalnız, bu adımın en geç bir hafta içerisinde hayat bulması lazım. Ekonomi Bakanlığımızdan istirham ediyorum; bu konunun neticelenmesi 1 ayı bulmasın.

6 Rapor 2 Moody's yine hiç bir şey açıklamayarak, Türkiye'nin 'yatırım yapılabilir ülke' notunu teyit etti. Bununla birlikte, 7 Haziran'a kadar hayli sıcak geçeceği anlaşılan genel seçim sürecinden kaynaklanan belirsizlikler ve ABD Merkez Bankası'nın (FED) atacağı adıma yönelik spekülasyonlar nedeniyle, dolar-tl kuru bir türlü sakinleşmiyor. Kur sakinleşmediği müddetçe, piyasada sular durulmayacak. ABD Doları'nın dünyanın önde gelen 6 para birimi karşısındaki para biriminin performansını gösteren Dolar Endeksi'nde 97,72 puan ile 98,12 puanın önemli seviyeler olduğundan hep bahsettik. 31 Mart'ta 98,36 puan ile, 98,12 puanın hemen üzerinde olan Dolar Endeksi'nin, 3 Nisan'da 96,45 puana gerilemesi, başta Türk Lirası olmak üzere, önde gelen gelişmiş ve gelişmekte olan para birimlerinin hemen hemen tümünde dolar karşı bir toparlanmaya işaret etmişti. Euro-dolar paritesinin de bir ara 1,10 doların üzerine bile toparlandığına şahit olmuştuk. Ancak, mart ayı ortasında yapılan ABD Merkez Bankası (FED) Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı tutanakları, kural gereği, 3 hafta sonra, geçtiğimiz hafta açıklandı ve tutanaklarda FOMC üyelerinin ciddi ciddi haziran ayında bile faiz artışı olasılığını tartıştıklarının görülmesi ile, piyasalarda 'işin rengi' yeniden değişti. 7 Nisan günü, 97,83 puan düzeyinde günü tamamlayan ve 97,72 puanı kıran Dolar Endeksi, 8'inde yükselişini sürdürerek 97,94 puanı gördü ve tutanak detayları ile birlikte, perşembe günü 99,155 puan düzeyini yakalayıp (böylece 98,12 puan da kırılmış oldu), geçtiğimiz haftayı 99,34 puandan kapattı. Dolar Endeksi, 13 Nisan ile başlayan yeni haftaya 99,47 puandan başlıyor. Bu durum, euro-dolar paritesini yeniden 1,06 doların altına taşımış durumda. Yurt içinde de, 2,58-2,54 TL bandına kadar toparlandığına şahit olduğumuz dolar- TL kuru ise, önce 2,58-2,62 TL bandını geçip, 2,62-2,266 TL bandına gelmiş durumda. Bu bandın kırılması dolar-tl kurunun 2,66-2,70 bandına yürümesi anlamına gelebilir. 2,68 TL kırılır ise, 2,72 TL düzeyini de görebiliriz. Dolar-TL geçen hafta cuma günü 2,64 TL'nin üzerini gördü, ardından günü ve haftayı 2,63 TL'nin hemen altında kapattı. Yeni haftaya ise 2,63 TL düzeyinde başlıyor. Fitch ve Moody's in değerlendirmelerini geride bıraktıktan sonra, elimizde, ABD piyasalarının kapanışını da bekleyerek, Türkiye'nin 'yatırım yapılabilir ülke' notu ve 'durağan' görünümünü 20 Mart Cuma günü teyit ettim bir Fitch ve geçen sene de yaptığı gibi, Türkiye'nin 'yatırım yapılabilir ülke' notu ve 'görünüm'ünü teyit ediyor ise, hiç bir açıklama yapmadan ilgili değerlendirme tarihini geçen ve bunu 10 Nisan Cuma günü, yani geçen cuma yine tekrarlamış olan bir Moody's var.

7 FED'den kaynaklanan küresel dalgalanma artarken, herkes Nisan'daki FED toplantısına kitlenmiş iken, Türkiye'nin iki ayrı uluslararası derecelendirme kuruluşundan 'yatırım yapılabilir ülke' notunu teyit ettirmiş olması, hafife alınabilecek bir konu değil. Es kaza, Moody's geçen cuma, Türkiye'nin yatırım yapılabilir ülke notunu bir basamak kırsa idi ve Türkiye 'yatırım yapılabilir ülke' notunun birini kaybetseydi; kuruluş sözleşmesi gereği, Türk hisse senedi ve tahvillerinden çıkmak zorunda olan uluslararası yatırım fonları nedeniyle, dolar-tl kuru 2,68-2,72 TL bandını zorlayabilirdi. TCMB'nin geçtiğimiz cuma günü açıkladığı bu yılın şubat ayına ait cari işlemler açığının da beklenenden yüksek gelmesi, yurt içi piyasalarda dolar kurunun tırmanmasında etkili oldu. Piyasa aktörleri, adeta her kötü algılanabilecek gelişmeye reaksiyon verir haldeler. 2,8 milyar dolar düzeyinde beklenirken, 3 milyar 196 milyon dolar gelen cari açık, yine de 2014 yılının şubat ayına göre 146 milyon dolar dahi iyi bir rakam ve bu sayede yıllıklandırılmış bazda Türkiye'nin cari açığı 42 milyar 822 milyon dolara kadar iyileşmeye devam etti. Esasen, Fitch ve Moody's in Türkiye'nin notunu 'yatırım yapılabilir ülke' notu düzeyinde teyit etmesinde, cari açıktaki iyileşmenin devam etmesinin etkisi atlanmamalı. Ocak ayında da cari açık 2,01 milyar dolardı. Uzmanlar, Türkiye'nin mart ve içinde bulunduğumuz nisan ayı cari açık verilerini de iyi bekliyorlar. Cari açığın geçen yılın aynı ayına göre 146 milyon dolar iyileşmesinde, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının 346 milyon dolar azalarak 3 milyar 143 milyon dolara düşmesi ve net hizmet gelirlerinin 38 milyon dolar artarak 724 milyon dolara yükselmesinin etkili olduğunu belirtelim. Ancak, birincil gelir açığının 238 milyon dolar artarak 853 milyon dolara yükselmesi cari işlemler açığında görülen gerilemeyi sınırlandırdı. Bu artışta, şubat ayı itibariyle, Türkiye'de faaliyetini sürdürmekte olan yabancı şirketlerin yurtdışına kar transferlerinin etkisi unutulmamalı. Ekonomistler, bunun her ay tekrarlanmayacak bir transfer olduğunu ve bu nedenle, mart ve nisan ayı cari açık verilerinin daha iyi çıkacağını belirtiyorlar. Bu arada, FED tutanaklarından çok da 'güvercin' bir tablo çıkmaması ve cari açık verisine bile piyasanın tepki vermesi sonrasında, dolar-tl kuru 2,64 TL'nin üzerindeyken, geçen cuma günü bir açıklama yapan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), döviz satım ihaleleri için 27 Şubat 2015 tarihli basın duyurusunda belirttiği "yüzde 50 fazlasına" ifadesini "30 milyon ABD doları fazlasına" olarak değiştirdiğini duyurdu. Bu açıklama, dolar-tl kurunu 2,63 TL'nin altına getirdi. Dolar/TL kuru 13 Mart'ta ile tüm zamanların en yüksek seviyesini görmüştü. Merkez Bankası'nın günlük dolar satım ihalesi kotasyonu değişikliğini de, hassasiyetini de iyi okumak gerekiyor. 27 Ocak 2014'de, yani TCMB'nin

8 ertesi günü Para Politikası Kurulu'nu olağan üstü toplayarak, politika faizini 5,5 arttırmasından bir gün önce, 0,5 dolar ile 0,5 eurodan oluşan sepet kur 2,72 TL ile rekor kırmıştı. Sonrasında, sepet kurun 2,55 TL düzeyine kadar yumuşadığına şahit olduk. Ancak, 2015 yılı başladığından bu yana, ABD dolarının dünya ekonomisinde, küresel piyasalarda çok güçlenmesi nedeniyle ve TL'nin değer kaybına bağlı olarak, sepet kurda 2,72 TL seviyesine yeniden gelmiş durumdayız. TCMB, sepet kurun 2,72 TL'yi geçmesini istemiyor. Dolar-TL kuru geçtiğimiz cuma günü 2,64 TL'yi geçip, sepet kur 2,71 TL düzeyine dayandığında, TCMB'nin günlük dolar satım ihalelerinde uygulanan 'kotasyon' kuralını '30 milyon ABD doları fazlasına' kadar arttırma şeklinde değiştirmesinin gerekçesi bu manada iyi anlaşılmalı. Gelelim, FED'in sebep olduğu tansiyona, gerilime. Mart ortası gerçekleşen bir önceki FED para politikası ve faiz karar toplantısı sonrasında (FOMC), FED Başkanı Yellen'ın basın toplantısındaki açıklamalarından, FED yetkililerinin tutanaklardan 'sabır' kelimesini kaldırdıklarını; ama, Yellen'ın ifadesi ile, bunun anlamının faiz artırımı konusunda sabırsız olacakları anlamına gelmediği yorumlarına şahit olmuştuk. Hem küresel, hem de yurtiçi piyasalar, açıklamaları 'güvercin' bularak rahatlamıştı. Ancak, geçen hafta açıklanan tutanaklar, FOMC toplantısında, Komite üyeleri arasındaki tartışmalar ve tutanaklara düşünülen notların, faiz artırımı konusunda çok da 'güvercin' bir toplantı geçirilmediğine işaret etti. Piyasaları da alt üst eden bu detaylar oldu. Üstüne, tutanakların açıklanması öncesinde, New York FED Başkanı Dudley'in, FED haziran ayı FOMC toplantısının, faiz artırımı kararı açısından, tamamıyla gündemden çıkmadığını belirtmesi zaten piyasaları salladı. Bununla birlikte. Dudley son gelen zayıf ekonomik verilerin ardından FED in ilk faiz artırımını biraz erteleyebileceğini düşünmek mantıklı olur ifadesini de kullanmıştı. Yine de, hem tutanakların içeriği, hem ABD ekonomisinin gelişmiş ülkeler arasındaki en iyi performanslardan birini göstermesi, hem de doların faiz vermesi; örneğin, 10 yıl vadeli ABD tahvil faizi şu an yüzde 1.90 seviyesinde iken, 10 yıl vadeli Almanya tahvil faizi 0.18 seviyesinde olması, ABD dolarının küresel piyasalarda neden değer kazandığı konusunda yeterli ipucu veriyor. Geçtiğimiz hafta Cuma günü Florida'da bir konuşma yapan Richmond Merkez Bankası Fed Başkanı Jeffrey Lacker, Haziran ayında faiz artırmayı tercih etmeyi sürdürdüğünü belirtirken, son dönemdeki zayıf verilerin geçici olacağı tahmininde bulundu. Bu yıl FED Açık Piyasa Komitesi'nde oy hakkı bulunan Lacker "Bazı göstergeler son haftalarda beklenmedik şekilde düşük geldi. Ancak bu mevsim normallerinin dışındaki hava koşullarından kaynaklanmış olabilir. Bu etkinin ne kadar olduğunu şu an tahmin etmek zor. Yine de buradaki ihtiyatlı tavır kısa vadeli dalgalanmaların ötesini görmektir" dedi. Lacker "Bundan sonra gelecek

9 ekonomik veriler tahminlerden ciddi sapma göstermezse, Haziran'da faiz artışı tezi kuvvetli olmayı sürdürecektir" ifadelerini kullandı. Minneapolis Fed Başkanı Narayana Kocherlakota ise, yine geçtiğimiz Cuma günü yaptığı açıklamada, FED'in faiz oranlarında artırmaya başlamak için, 2016 yılının ikinci yarısına kadar beklemesi gerektiğini söyledi ve ardından 2017 yılının sonuna kadar faizlerde yüzde 2 seviyesine kademeli olarak yükseliş sağlanması gerektiğini belirtti. Kocherlakota, faiz oranlarını erken artırmanın ABD ekonomisini yanlış yola itebileceğini dile getirdi. Kocherlakota, Faizlerin yükselmesi, tüketici güveninin toparlanma sinyalleri vermeye başladığı bir dönemde harcamalara ve kredilere zarar verebilir dedi. Kocherlakota, FED'in faizleri artırmak için gelecek yıla kadar beklemesini isteyen iki FED politika yapıcısından biri. FED Başkanı Janet Yellen dahil diğer 15 politika yapıcı faiz artırımlarının bu yıl başlaması gerektiğine inanıyor. Kocherlakota, Eğer faizleri aşırı hızlı şekilde artırmaya başlarsak, harcamaları, gelirleri, istihdamı ve fiyatları aşağı iteriz. Her şey ters yönde hareket eder ifadelerini kullandı. Altının gram fiyatı, doların küresel piyasalarda değer kazanmasına bağlı olarak dolar/tl'nin 2,64'ü aşmasının ardından 102,33 TL'ye çıkarak yaklaşık 2,5 yılın en yüksek seviyesini gördü. Geçen haftanın son işlem gününe 100,65 TL'den başlayan altının gram fiyatı, doların küresel piyasalarda güçlenmesine paralel olarak, dolar/tl'nin 2,6416 seviyesine kadar yükselmesinin etkisiyle, 102,33 TL'ye kadar çıkarak, 12 Ekim 2012'den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Altının gram fiyatı 12 Ekim 2012'de 102,96 TL'yi görmüştü. Küresel piyasa uzmanları ve spekülatörler, ABD üretim patlamasının yavaşladığı iddiası ile petrolde yükseliş beklentisi ile açtıkları uzun pozisyon sayısını 4 yıldan uzun bir sürenin en büyük seviyesinde artırdılar. ABD Emtia Vadeli İşlemleri Komisyonu verilerine göre hedge fonları, Batı Teksas türü ham petrolde (WTI) net uzun pozisyon sayısını 7 Nisan itibarıyla sona eren haftada yüzde 30 yükselterek Ekim 2010 dan bu yana en büyük artışı sağladılar. Uzun pozisyonlar 9 ayın en yüksek seviyesine ulaşırken, düşüş beklentisi ile açılan kısa pozisyonlar yüzde 21 geriledi. Goldman Sachs Group a göre ABD de petrol üretimi ve stokları, hizmet veren sondaj kulesi sayısındaki rekor düşüş ile birlikte bu ay zayıflayabilir. Energy Information Administration (EIA) mevsimsel bakımdan dönen rafinerilerin Temmuz ayına kadar talebi günlük yaklaşık 500,000 varil artıracak 85 yılın en büyük arz fazlasını hafifletmeye yardımcı olacağı tahmininde bulunuyor. New York taki Societe Generale SA petrol piyasası araştırma müdürü Mike Wittner, Üretimin düzleşmeye başladığını görüyoruz ve yakında gerilemeye başladığını görmeliyiz. Sondaj kulelerindeki düşüş inanılmaz dedi. Mayıs vadeli petrol kontratı verinin oluşturulduğu dönemde Nymex elektronik işlemlerde 6.38

10 dolar veya yüzde 13 yükselerek varil başına dolara geldi. Kontrat Cuma günü dolardan kapanış yaptı.