Transkript

1 5084 SAYILI YATIRIMLARIN VE İSTİHDAMIN İ A TEŞVİKİ Ş İ İ HAKINDAKİ A İ KANUNUN AFYONKARAHİSAR İLİ EKONOMİSİNE ETKİLERİ MUSTAFA KÜÇÜKİLHAN AFYONKARAHİSAR 2009

2 5084 sayılı kanuna neden gerek duyulmuştur? Türkiye'de yaşanan ekonomik kil krizler sonucu bl bölgeler l arası gelir dağılımı zamanla bozularak işsizlik artmıştır. İşsizliği önlemek, yeni yatırımların önünü açmak için uygulanan vergi ve benzeri teşvikler ile her zaman beklenen verim alınamamıştır. Özellikle bölgeler arası gelişmişlik farkı giderek arttığından gelişmiş ş ş bölgelere olan göçler gç de hızlanmıştır. ş Bu yüzden yeni bir teşvik uygulamasına ihtiyaç duyulmuştur.

3 Bununla birlikte tarihli 4325 sayılı Kanun ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerini içine alan vergi teşviki uygulamalarından da beklenen verim alınamadığından yeni bir düzenleme yapılması gereği ğ duyulmuştur. ş Bu amaçla; 5084 sayılı "Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun" çıkarılmıştır.

4 5084 sayılı kanunun amacı 5084 sayılı kanunun 1. maddesinde d belirtildiği ildiği üzere; geri kalmış bölgelerde yatırımların teşvik edilerek istihdam olanaklarının geliştirilmesi ve bu iller ile gelişmiş bölgeler arası gelir dağılımı dengesizliklerinin giderilmesi amaçlanmıştır. Bununla birlikte üretim maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle uluslar arası piyasalarda py rekabet etmekte zorlanan sanayiciler için maliyetlerin azaltılmasına katkıda bulunarak uluslar arası piyasalarda rekabet güçlerinin artırılması hedeflenmiştir.

5 Kanunun kapsamı ve yer alan iller Bu kanunla kişi başı GSYİH İ miktarı 1500 ABD Dolarının altında yer alan 36 il (daha sonra çıkarılan kanunla 49 il) "Kalkınmada Öncelikli Yöre (KÖY) kapsamına alınmıştır. Aşağıda kanun kapsamında yer alan iller ve 2001 yılı itibariyle i kişi i başı GSMH miktarları verilmiştir.

6 Kırşehir 1488 Afyonkarahisar 1263 Düzce 1142 Yozgat 852 Sinop 1459 Batman 1216 Çankırı 1136 Ardahan 842 Giresun 1443 Erzincan 1158 Siirt 1111 Hakkari 836 Amasya 1439 Ordu 1064 Gümüşhane 1075 Bingöl 795 Uşak 1436 Bartın 1061 Aksaray 966 Bitlis 646 Malatya 1417 Bayburt 1017 Adıyaman 918 Şırnak 638 Sivas 1399 Şanlıurfa 1008 Kars 886 Muş 578 Tokat 1370 Diyarbakır 1313 Mardin 983 Osmaniye 1157 Van 859 Iğdır 855 Ağrı 568 Erzurum 1061

7 Kanun kapsamında getirilen düzenlemeler a- Bu İllerde Çalıştırılacak Ücretliler Üzerindeki Vergi Yükünün Hafifletilmesi (Gelir Vergisi Stopajı Teşviki) 5084 sayılı kanunun 3. maddesinde belirtildiği gibi, kapsamdaki illerde çalıştırılacak ücretliler üzerindeki vergi yükü hafifletilmek istenmiştir. Yeni istihdam sağlayan işverenlerin, bu istihdamları nedeniyle hesaplanacak gelir vergisinin muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden kısmı gelir vergisine mahsup edilerek, istihdam üzerindeki vergi yükünün azaltılması hedeflenmiştir.

8 5084 sayılı kanunun 7. maddesinde belirtildiği üzere tarihinden sonra yeni işe başlayanların bu işyerinde fiilen çalıştırdıkları tüm işçiler ile, tarihinden önce işe başlayanların bu tarihten önce ilgili idareye verdikleri son dört aylık "sigorta prim bordrolarında" bildirdikleri işçi sayısına dört aylık sgo sigorta prim bordrolarında o da bildirilen işçi sayısı olarak bordronun ilgili olduğu dönemin son ayına ilişkinş işçi sayısı dikkate alınır) ilave olarak yeni işe aldıkları ve fiilen çalıştırdıkları işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin;

9 -organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu işyerleri için tamamı, -diğer yerlerdeki işyerleri için %80 i, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilecektir.

10 Bu kapsamda terkin edilecek tutar; organize sanayi ve endüstri bölgelerinde, yeni işe ş alınan işçi sayısı ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken verginin çarpımı sonucu bulunacak tutarın tamamını diğer yerlerdeki işyerlerinde ise %80 80'ini i aşmayacaktır.

11 Konuyu daha dh ii iyi anlamak ii için bir örnekle pekiştirmek k gerekirse: Kapsama giren illerden birinin organize sanayi bölgesinde iki yıldır faaliyette bulunan bir mükellefin, tarihinden önce vermiş olduğu ğ en son 4 aylık sigorta prim bordrosunun ilgili olduğu dönemde 20 işçi istihdam ettiğini, mükellefin tarihinden itibaren işletmesinde çalıştırdığı işçi sayısını 50 e çıkardığını varsayalım. Yeni işe alınan işçilerden kesilmesi gereken gelir vergisinin toplam tutarı da, 1,8 milyar lira olsun.

12 Bu durumda mükellefin yeni işe aldığı 30 işçi dolayısıyla muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilecek tutar, işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan toplam gelir vergisi stopajının pj tutarı ile yeni işe alınan 30 işçi için asgari ücret tutarı dikkate alınarak hesaplanacak toplam gelir vergisi stopajından düşük olanı olacaktır. Asgari ücret üzerinden hesaplanan vergi ile işçi sayısının çarpımı sonucu bulunan tutar olan ( x 30=) lira, işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi stopajından ( ) daha düşük olduğu için mahsup edilmek suretiyle terkin edilecek tutar, lira olacaktır (Mükellefin organize sanayi bölgesi veya endüstri bölgesi dışında faaliyet gösteriyor olması durumunda, terkin edilecek tutar, liranın % 80 i olacaktır. ). Her bir işçi için ayrı ayrı hesaplama yapılmayacaktır.

13 b- Sigorta Primi İşveren Paylarında Teşvik 5084 sayılı kanunun 4. maddesinde belirtildiğiğ üzere; bu teşviğin amacı istihdam sağlayan işverenler üzerindeki prim yükünü hafifletip istihdam yaratmalarına destek sağlamaktır. Bu teşviğin kapsamına tablo 1de belirtilen 36 ilde bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri girmektedir.

14 tarihinden sonra yeni işe başlayanların bu işyerlerinde i fiilen çalıştırdıkları tüm işçiler il ile tarihinden önce işe başlayan işverenlerin bu tarihten önce ilgili idareye verdikleri son dört aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına (dört aylık sigorta prim bordrolarında bildirilen işçi sayısı olarak, bordroların ilgili olduğu dönemin son ayına ilişkinş işçi sayısı dikkate alınır) ilave olarak, yeni işe aldıkları ve fiilen çalıştırdıkları işçiler için 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 72 ve 73'üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren paylarının,

15 -organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu işyerleri için tamamı, -diğer yerlerdeki işyerleri için %80'i hazine tarafından karşılanacaktır

16 Ancak yine gelir vergisi ii desteğinde d olduğu ğ gibi burada da üst sınır getirilmiştir. Belirtilen sınıra göre hazinenin vereceği destek; -organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki işyerleri için, 506 sayılı Kanun'un 78'inci maddesine göre belirlenen kazanç alt sınırına göre hesaplanan işveren hissesi prim tutarını -diğer yerlerdeki işyerleri için yine aynı maddeye göre belirlenen kazanç alt sınırına göre hesaplanan işveren payı prim tutarının%80'ini aşamaz.

17 Kapsama giren illerden birinde tarihinden önce faaliyete geçen gç bir mükellefin 20 işçi istihdam ettiğini ve bu tarihten itibaren 30 kişi daha istihdam edildiğini ve bu işçilerden Ocak 2004 ayında kesilen sigorta priminin i i işveren hissesi i toplamının da işçilerin il i SSK tabanından ücret aldıklarını düşünerek lira olduğunu varsayalım.

18 Bu durumda mükellefin yeni çalıştırdığı 30 işçi dolayısıyla Ocak 2004 ayına ilişkin sigorta bildirgesi üzerinden tahakkuk edecek sigorta primi işveren hissesinden mahsup edilmek suretiyle terkin edilecek prim tutarı, işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanacak sigorta primi işveren hissesi ile çalıştırılan bu 30 işçi için halen uygulanmakta olan prime esas kazanç alt sınırı dikkate alınarak hesaplanacak sigorta priminin işveren hissesinden düşük olanı olacaktır. Prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesi ile işçi sayısının çarpımı sonucu bulunan tutar olan ( x 30 =) liranın % 80 i olan liranın, işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinden ( ) daha düşük olması nedeniyle, terkin edilecek tutar lira olacaktır (Mükellefin kapsamda bl bulunan bir ilin organize sanayi bölgesinde veya endüstri bölgesinde faaliyet gösteriyor olması durumunda, terkin edilecek tutar, lira olacaktı.). Her bir işçi i ii içinayrı ayrı hesaplama yapılmayacaktır.

19 c- Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisi 5084 sayılı kanunun 5. maddesinde belirtildiği gibi, bu uygulama kapsamında yer alan 36 ilde bulunan ve en az 10 kişilik istihdam sağlamayı öngören yatırımcılar (gerçek ve tüzel kişiler) bu teşvik uygulamasından yararlanabileceklerdir. (5350 sayılı kanunla bu sınır 30 kişiye çıkarılmıştır) Uygulama dahilinde yatırımcılara, hazine, katma bütçeli kuruluşlar, belediyeler veya il özel idarelerine ait arazi ve/veya arsalar bedelsiz olarak tahsis edilecektir. Böyle bir uygulamadan beklenen amaç; yatırımcılara yatırımyeri göstermek ve yatırımların maliyetini düşürerek yatırım miktarını artırmaktır.

20 Bu tahsis öncelikle organize sanayi bölgelerine ve endüstri bölgelerine verilecektir. Eğer bu bölgelerde boşş arsa veya arazi bulunamamışsaş diğer ğ kamu arazileri değerlendirilebilecektir. Kanunun 1. maddesinde organize sanayi bölgelerinde yer alan boş parsellerin devri hkk hakkında düzenleme yapılmıştır. Buna göre: teşvik kapsamındaki illerde bulunan ve yapımında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı kredisi kullanılmış olan organize sanayi bölgelerindeki tahsis edilmemiş parsellerin, organize sanayi bölgesinin yetkili karar organlarının karar almaları halinde bedelsiz olarak tahsis edilme imkanı vardır.

21 Kanunla tahsis edilen arsa veya arazilerin hedeflenen amaç dışında ş kullanılmasını engellemek için özel önlemler alınması gereği hissedilmiştir. Özellikle tapu kaydına şerh konulması bunlardan bir tanesidir.

22 Bunun yanı sıra taşınmazın bedelsiz olarak elde edilebilmesi için istihdam edilecek işçi sayısının, yatırımın faaliyete geçmesinden itibaren 5 yıl süre korunması gerekmektedir. Uygulama kapsamında yatırımcıların üzerine düşen görevleri yerine getirebilmeleri için çeşitli yaptırımlar da konulmuştur. Yatırım taahhüdünü yerine getirmeyen veya uygulanan teşviği kötüye kullananlardan ellerindeki arsalar hiçbir işleme gerek kalmaksızın ve bu arsalar üzerindeki inşa edilmiş yapılarda aynı işleme maruz kalmak koşuluyla ellerinden alınabilmektedir.

23 Bedelsiz yatırım yeri tahsisinden yaralanabilecek iller Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisinin Uygulanabileceği İller (Kalkınmada Öncelikli Yöreler ve Fert Başına GSYİH Tutarı 1500 ABD Doları veya Daha Az Olan İller) $ İl Adı $ İl Adı $ İl Adı $ İl Adı 918 Adıyaman 1654 Çorum 1781 Kastamonu 1111 Siirt 568 Ağrı 1313 Diyarbakır 1817 Kilis 1459 Sinop 966 Aksaray 1704 Elazığ 2725 Kırıkkale 1399 Sivas 1439 Amasya 1158 Erzincan 1488 Kırşehir 1008 Şanlıurfa 842 Ardahan 1061 Erzurum 1417 Malatya 638 Şırnak 2137 Artvin 1443 Giresun 983 Mardin 1370 Tokat 1061 Bartın 1075 Gümüşhane 578 Muş 1506 Trabzon 1216 Batman 836 Hakkari 2117 Nevşehir 1584 Tunceli 1017 Bayburt 855 Iğdır 1781 Niğde 859 Van 795 Bingöl 1584 K. Maraş 1064 Ordu 852 Yozgat 646 Bitlis 1587 Karabük 1157 Osmaniye 2969 Zonguldak 2335 Çanakkale * 2012 Karaman 1897 Rize 1136 Çankırı 886 Kars 1680 Samsun

24 d-enerji Desteği ğ Bu kanun kapsamında aşağıda belirtilen sektörlerde faaliyete geçen işletmelere fiilen ve sürekli olarak en az 10 işçi çalıştırma zorunluluğu l ğ aranmaktadır. Bu işletmelerin l i destekten yararlandığı süre boyunca bildirimde bulundukları işçi sayısını muhafaza etmeleri şartıyla ya kullandıkları a elektrik ee enerjisi e giderlerinin, %20 ila %50'lik kısmının hazine tarafından karşılanması öngörülmüştür.

25 Teşvikten yararlanacak işletmelerin tarihinden itibaren imalat sanayi, madencilik, hayvancılık (su ürünleri yetiştiriciliği ve tavukçuluk dahil), seracılık, soğuk hava deposu, turizm konaklama tesisi, eğitim ve sağlık alanlarından birinde faaliyet göstermesi ve fiilen ve sürekli olarak 10 işçi i çalıştırması gerekmektedir. kt En az 10 işçi i çalıştıran işletmelerin kullandıkları enerjinin %20'si hazinece karşılanacaktır. Ayrıca 10 işçiden sonra çalıştırılan her bir işçi için bu %20'lik orana 0.5 puan ekleme yapılarak destek yüzdesi artırılabilmektedir. Fktk Fakat kanunla bumiktara bir sınırlama getirilmiştir. il i Sözü edilen sınırlamaya göre; organize sanayi bölgeleri için en fazla %50 50, diğer yerler için %40 olarak belirlenmiştir.

26 Kanun ile, tarihinden önce faaliyete geçen işletmeler de enerji desteği uygulamasından faydalanabileceklerdir. Ancak bunun gerçekleşebilmesi için bazı şartlara haiz olmak gerekmektedir. Bu şartlardan birincisi; tarihinden önce bağlı bulundukları idareye vermiş oldukları en son dört aylık sigorta prim bordrolarında bildirmiş oldukları işçi sayılarını fiilen ve sürekli olarak en az %20 oranında artırmaları ve ikinci şart olarak ise, bu artıştan sonra bünyelerindeki işçi sayısının minimum 10 olması koşulu getirilmiştir.

27 Olayı bir örnekle açıklamak gerekirse: Mart 2005 te YTL lik td tedaştan t elektrik lktik enerjisi tutarı tahakkuk eden bir firmada 35 işçi i çalıştığını ğ varsayalım. Bu tahakkuk hkkkeden tutarın 350-YTL lik kısmı KDV olup indirimden i d düşülemeyecektir. İşletme l 2005 ocak ayında kurulmuş olsun. % 20 enerji desteğinin yanında fazladan çalıştırılan her işçi için %0.5 puanlık yüzdesel artışı da göz önüne alırsak toplam indirim %37.5 olur. Ödenecek elektrik tutarı buna göre YTL olur

28 5084 sayılı yasadan kimler yararlanabilir? 1-İşletmeler lt l 5084 sayılı kanun kapsamında sayılı 36 ilden biri i içinde faaliyette bulunmalıdır. 2-Asgari olarak 30 işçi çalıştırılmalıdır, ş 3-Yatırımlar tarihinden sonra gerçekleştirilmiş olmalıdır. Daha önce yapılmış yatırımlar için ücretsiz arsa tahsisi yapılamaz. Ancak, bahsedilen şartları taşımaları halinde diğer teşviklerden yararlanma hakları bulunmaktadır. 4- Teşvik uygulamasından yararlanan işletmelerin devredilmesi, dil i bölünmesi yada birleştirilmesi il i hlid halinde teşvikten yararlanamayacaklardır. Ayrıca işletmeler arası işçi nakli de teşvik uygulaması kapsamı dışında tutulmuştur.

29 AFYONKARAHİSAR EKONOMİSİNE TOPLU BAKIŞ Afyonkarahisar ekonomisi i uzun yıllar tarıma dayalı bir ekonomik yapı göstermiştir. Özellikle 1980 li yıllardan sonra sanayileşme hızlanmış çeşitli sektörlerde üretim tesisleri kurulmaya başlanmıştır. Ancak gelinen noktaya baktığımızda bu gelişmelerin yeterli olmadığı görülmektedir. Jeopolitik yeri olan bu ilin çok daha gelişmiş bir konuma sahip olması beklenirdi.

30 Tabloda 2002,2003 ve 2004 yılları itibariyle kamu yatırım oranları görülmektedir (milyar TL). Sektörler Tarım sektörü 2,577 4,624 3,000 İmalat sektörü,700,783 3,210 Ulaştırma sektörü 72, ,000 12,500 Turizm sektörü -,281 1,000 Eğitim sektörü 3, ,300 14,166 Sağlık sektörü 8,487 7, , Diğer kamu hizmetleri 103, ,259 34,415

31 Görüldüğü gibi kamu yatırım miktarları 2004 yılında keskin bir düşüş yaşamıştır. Özellikle hükümetin yürüttüğü istikrar programı çerçevesinde en büyük kısıtlama kamu yatırımlarında görülmektedir. Bu tutarlar gerçekleşmiş yatırım miktarlarıdır ancak proje bedelleri bu tutarların çok daha üstünde olduğu düşünülürse başlanan yatırımların tamamlanması bile Afyonkarahisar ekonomisine önemli faydalar sağlayacaktır.

32 AFYON DA FAALİYET GÖSTEREN KAMU VE ÖZEL SEKTÖR SANAYİ KURULUŞLARINA AİT SEKTÖREL DAĞILIM (2004) SIRA NO SEKTÖR ADI İŞLETME SAYISI (toplam-özel sektör) ÇALIŞAN SAYISI (toplam-özel sektör) 1 Mermer ve Maden Sanayi Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi Gıda Sanayi Tekstil,Giyim Eşyası ve Ayakkabı Sanayi Kağıt Sanayi Ağaç ve Orman Ürünleri Kimya Sanayi Makina,Metal M le Eşya ve Döküm Sanayi Yem Sanayi Plastik Ambalaj İmalatı PVC Doğrama İmalatı Karasör İmalatı Elektrik Malzemesi ve Pano İmalatı Diğer İmalat Sanayi TOPLAM

33 II-YATIRIMLARIN TEŞVİKİ KAPSAMINDA AFYONKARAHİSAR İLİ ANALİZİ Yatırımların teşvik edilmesi ile ilgili çıkarılan 5084 sayılı kanun kapsamında yer alan Afyonkarahisar; Ege bölgesinde kanun kapsamında yer alan illerden biridir. Büyükşehir olabilecek toplam nüfus ve yapıya sahip ilin 18 ilçesi bl bulunmaktadır. ktd İlin en büyük ük özelliği Türkiye nin i doğusu ğ ile batısı arasında stratejik bir noktada, tüm yolların kesiştiği bir kavşakş noktası olmasıdır. İlde geniş ş yatırım alanları bulunmaktadır. Ancak elde edilen verilere göre, henüz bu kaynakların etkin bir şekilde kullanılamadığını görmekteyiz.

34 AFYONKARAHİSAR İLİ TEŞVİK BELGELİ YATIRIM SAYILARI Belge adedi Yatırımtutarı tutarı milyar TL İstihdam sayısı

35 Yukarıdaki tabloda yıllar itibariyle Afyonkarahisar ilindeki teşvik belgeli bl li yatırım miktarları verilmiştir. Tablodan da görüleceği üzere yatırımlarda yıllar itibariyle önemsenecek bir artış sağlanamamıştır. Hatta 2001 krizi ile yatırımlarda belirgin bir düşüş olduğu da görülmektedir.

36 Tablo 2 Afyonkarahisar daki yatırıma elverişli arsa arazi bilgileri Hazine Taşınmazı Yeri Parsellenen Arsa/Arazi Sayısı Parsellenen toplam arsa yüzölçümü (m2) Afyonkarahisar Merkez İlçe 11 Adet ,23 Çobanlar 43 Adet ,03 Dinar 1 Adet Emirdağ 11 Adet Hocalar 46 Adet ,8989 Sandıklı 21 Adet ,78

37 2004 yılı sonu itibari ile enerji desteğinden yararlanmak için başvuranş ve başvurusuş kabul edilen firma sayısı tablo 3' de görülmektedir. Tablo 3' den görüleceği üzere enerji teşviğinden yararlanan firma sayısı çok azdır. Başvurusu kabul edilen firmalardan 7 tanesi mermer, madencilik ve toprak sanayi işi ile uğraşan ğ ş firmalardır. 2firma gıda sektöründe, 1firma turizm, 1 firma ambalaj sanayinde faaliyet göstermektedir. Başvurusu kabul edilen 11 firmadan 2 tanesi eski, diğerleri yeni işletmelerdir Mart ayında 7,699,84 YTL olarak gerçekleşen enerji desteğiğ tutarı artarak aralık sonu itibari ile 37, 009,06 06 YTL na ulaşmış, yıl sonu itibari ile ise toplam 284,130,76 YTL olmuştur.

38 Tablo 3 Enerji desteğinden ğ yararlanan firma bilgileri (2005 yılı itibarı ile) BAŞVURAN FİRMA İ SAYISI TOPLAM BAŞVURU SAYISI KABUL EDİLEN İ BAŞVURU SAYISI 20 ADET 21 ADET 11 ADET ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİNDE OLAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ DIŞINDA OLAN ESKİ İŞLETMELERDEN FAYDALANAN 6 ADET 3 ADET 2 ADET

39 2008 yılı sonu itibarı ile enerji desteğinden yararlanan firma sayısı 134 adet olup toplam yaklaşık TL lik destek sağlanmıştır

40 Tablo 4' e baktığımızda ğ ise Afyonkarahisar il ve ilçelerindeki vergisel teşvikten yararlanan firmaların çalıştırdıkları ş işçi sayılarının aylık kümülatif değişimleri görülmektedir. Vergi desteğinden yararlanan kişi sayısı kümülatif olarak tabloda gösterildiği gibidir Mart ayında yararlanan toplam kişi sayısı 323 iken 2005 ocak sonunda toplamda 3882 kişiye ulaşmıştır. Stopajdan yararlanmak için merkezden 655, ilçelerden 575 olmak üzere toplam 1230 firma başvurmuş olup başvurularınbirbir kısmı değerlendirme aşamasındadır.

41 Tablo 4 Vergisel teşvikten yararlanan sigortalı kişi sayısı Organize Sanayi Bölgesi Organize Sanayi Bölge Dışı Toplam MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AGUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK OCAK

42 Tablo 5 de ise kanun kapsamında hazine arazisi tahsis talebinde bulunan firmalar ile ilgili veriler görülmektedir. Tablo 5 den görüleceği üzere bakanlıkça uygun görülen firma sayısı 4 olup bu firmalardan biri i maden sektöründe 10 kişiye istihdam sağlayacak olup 1509 m² arsa üzerine $ maliyetli bir işletmedir. ş Bir diğer ğ firma turizm sektöründe faaliyet gösterecektir. 105 kişiye istihdam sağlayacak olan firma m² arsa üzerine YTL maliyetli bir işletmedir.

43 Gıda sektöründe faaliyet gösterecek bir diğer ğ firma da 35 kişilik istihdam yaratmakta olup ,89 m² arsa üzerinde, YTL maliyetli bir işletmedir. Yapı sektöründe faaliyet gösterecek öt bir firma da 50 kişiye i istihdam sağlayacak olup 1.540,26 m² arsa üzerinde YTL maliyetli bir işletmedir. ş Bakanlıkça da uygun görülen bu firmalarda toplam 200 kişilik istihdam oluşturması planlanmaktadır.

44 Tablo 5 Hazine arazisi tahsis talebinde bulunan kişi ve firma verileri (2005 yılı itibarı ile) Toplam Talep Sayısı Talebinden Vazgeçen Firma Sayısı 45 Adet Komisyonda Reddedilen 6 Adet Bakanlığa Teklif Edilen 2Adet 13 Adet Bakanlıkça Uygun Görülen 4Adet 23 Adet Sadece Bilgi Alanlar 1Adet İşlemi Devam edenler

45 Tablo : 6 Hazineden yatırımcılara 2008 yılı sonu itibari ile tahsis edilen arsa ve arazi bilgileri BAKANLIĞA Ğ GÖNDERİLEN İ 25 DEVRİ UYGUN GÖRÜLEN 15 DEVREDİLEN 10 DEVREDİLMEYEN 5 İRTİFAK HAKKINA ESAS ÖN İZİN VERİLEN VE ÖN İZİN İÇİN BAKANLIĞA GÖNDERİLEN 10

46 BAKANLIKÇA ONAYLANANLARIN VE GÖNDERİLENLERİN SEKTÖREL DAĞILI SEKTÖR İRTİFAK İ HAKKINA ESAS ÖN İZİN İ VERİLENLER/BAKANLIĞA GÖNDERİLENLER MERMER TURİZM 5 İNŞAAT TARIM 2 EĞİTİM-YURT 2 ATIK DEPO-GERİ DÖNÜŞÜM 1 TOPLAM 10

47 DEVREDİLENLERİN SEKTÖREL DAĞILIMI SEKTÖR ŞİRKET SAYISI İSTİHDAM TOPLAMI YATIRIM TUTRI MERMER TL TURİZM TL VE $ İNŞAAT $ VE TL TARIM TL EĞİTİM TL TOPLAM TL $

48 2008 YILI SONU İTİBARI İ İLE YAPILAN VE YAPILACAK YATIRIMLARA BAKILDIĞINDA TOPLAM 25 YATIRIM BAŞVURUSUNUN YAPILDIĞI, MERKEZ DE BAKANLIKÇA UYGUN GÖRÜLEN VE GÖNDERİLEN İ 22 BAŞVURUNUN OLDUĞU BUNLARDAN 10 ADETİNİN İ İ DEVRİNİN İ İ YAPILDIĞI, Ğ İLÇELERDE YAPILACAK 3 ADET YATIRIMIN OLDUĞU ANCAK HENÜZ DEVİR İ YAPILAN BİR İ YATIRIM OLMADIĞI GÖRÜLMEKTEDİR.

49 EĞER Ğ BU 25 YATIRIMIN TAMAMI FAALİYETE GEÇMESİ DURUMUNDA 4710 KİŞİLİK BİR İSTİHDAM ORTAYA ÇIKARILMIŞ OLACAKTIR. ANCAK 2009 OCAK AYI İTİBARI İLE 2 FİRMA FAALİYETE GEÇMİŞTİR.

50 Bakanlığa teklif edilen ve cevap beklenilen işletmeş sayısı 13 olup buralarda çalıştırılması ş öngörülen işçi sayısı 1283 tür. Bu işletmelerin toplam yatırım tutarı YTL $ olup uygun görülen arsa toplamı m² dir.

51 Bunun dışındaş jeotermal başkentiş olmaya aday ilde jeotermal kaynaklarının turizm amaçlı kullanımı yatırımcılar tarafından değerlendirilmek istenmektedir. Merkeze bağlı kasaba bldi belediyeleri l i hududunda d d bulunan ve hazineye geçmesi muhtemel arsalar içinde yatırımcıların talip oldukları arsalar da bulunmaktadır. Toplam 885 kişilikş bir istihdam oluşturulması muhtemel $ lık ve YTL lik bir yatırımsöz konusudur.

52 Türkiye genelinde 2004 yılı itibarı ile 36 ildeki toplam yatırımlara baktığımızda Afyonkarahisar ın pastadan yeteri kadar pay alamadığını görmekteyiz. Kabul edilen teşvik belge sayısı 36 ilde 660 olup Yatırım taahhüdü 2,5 katrilyon liradır. En çok yatırımı alan iller Malatya, Düzce ve Sivas olarak gerçekleşmiştir

53 KREDİ YATIRIMLARIN TEŞVİKİ DIŞINDA AFYONKARAHİSAR DA KOSGEB İN FİNANSMAN DESTEK KREDİLERİ KOSGEB İN İ ONAYLADIĞI İŞLETME ADEDİ ONAYLANAN KREDİ TUTARI MAKİNE TECHİZAT KREDİSİ TL İMALATÇI ESNAF KREDİSİ TL İHRACAT DESTEK KREDİSİ 31 İSTİHDAM ENDEKSLİ CANSUYU 186 KREDİSİ TOPLAM TL TL TL

54 BUNUN DIŞINDA 20 FİRMA İ KOSGEB HİBE DESTEKLERİNDEN İSTİFADE ETMİŞTİR. DESTEK MİKTARI TL DİR DİR.

55 III- GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ : Uygulamaya konulan 5084 sayılı kanundan etkin bir biçimde yararlanabilmek için; üretim imkanlarımız ile pazarlama imkanlarımız çok iyi bir şekilde analiz edilerek reel sektörde strateji belirlememiz gerekmektedir. Bunun için öncelikle bürokratik işlemler azaltılmalı ve hızlandırılmalıdır. Teşvik belgesi işlemlerinin ş sanayi ve ticaret odalarınca oluşturulacak bir komisyon tarafından yapılması işlemleri hızlandırabilir.

56 Uygulamaya konulan 5084 sayılı kanundan etkin bir biçimde yararlanabilmek için; üretim imkanlarımız ile pazarlama imkanlarımız çok iyi bir şekilde analiz edilerek reel sektörde strateji belirlememiz gerekmektedir. kt Bunun ii için öncelikle bürokratik işlemler azaltılmalı ve hızlandırılmalıdır.

57 5084 sayılı kanun kapsamında yatırımcıların ARGE çalışmaları maddi olarak teşvik edilmelidir. Hatta hangi il hangi yatırım yönünden teşvikş edilmek isteniyorsa, o ilin doğal kaynaklarını etkin bir şekilde kullanılmasını sağlayacak ğ enstitüler kurulmalıdır. Afyonkarahisar da Mermer Teknoloji Enstitüsü veya Jeotermal Teknoloji Enstitüsü gibi bilimsel çalışmaları yapacak kurum ve kuruluşlar açılmalıdır. Bu birimler özel işletmelere karşılıksız hizmette bulunmalıdır. Örneğin bu birimler mermer tozunun muhtevasını oluşturan kalsiyum vb. elementlerin kimyasal olarak ayrıştırılarak tarımsal yönden yararlanma imkanlarını araştırabilirler.

58 Yatırımları, uzun vadede düşünerek değerlendirmek daha fazla yatırımcıyı çekmesi açısından ideal bir fikirdir. Örneğin; Polonya da yatırımın büyüklüğüne göre 5-10 htt hatta 20 yıl kurumlar ve itihd istihdam vergisi ii istisnası getirilmiştir. Ancak teşviğin 2009 sonu ile sınırlandırılması l bazı yatırımcıları endişelendirebilecek özellikte olup bu sürenin şimdiden i 5-10 yıl dh daha uzatılması geleceği görme açısından olumlu bir hareket olacaktır.

59 İlin daha fazla yatırımcı çekebilmesi için; Ticaret ve Sanayi Odası, Belediye, Üniversite, Valilik gibi kurum ve kuruluşların ş yatırımcıları daha fazla aydınlatacak, yol gösterecek ve yatırım yapmaları yp konusunda gerek il bazında gerekse yurt dışında faaliyet göstermeleri gerekmektedir. e e Öe Özellikle e Belçika, eç Almanya gibi gurbetçi hemşehrilerimizin fazla olduğu yerlerden yatırımcı çekmek hem ülke hem il bazında daha olumlu sonuçlar doğuracaktır.

60 Mermer sektörünün önde gelen kuruluşlarış kriz dönemlerini düşünerek farklı sektörlere de yatırım yapmalıdırlar. Örneğin şu an dolar kurunun yükselmesi turizmi cazip hale getirmiştir. i İlimizin i i de sağlık turizminde i önemli bir takım avantajlarının olduğu göz önüne alınarak farklı sektörlere de yatırım yapılmalı yp böylelikle bir nevi yatırım sepeti oluşturulmalıdır. Bunun neticesinde işletmelerimizin istihdam ettiği çalışanlarının işsiz kalmasının da önüne geçilebilir.

61 2008 YILINDA BAŞLAYAN EKONOMİK KRİZDEN İ EN FAZLA ETKİLENEN İ SEKTÖRLERDEN BİRİ OLAN MERMERCİLİK SEKTÖRÜNDE İSTİHDAM İ DARALMASINI ÖNLEMEK İÇİN YATIRIM TEŞVİKLERİNİN YANI SIRA İSTİHDAM İ TEŞVİKİ İ İ DE SAĞLANMALIDIR. GEREKİRSE BİRKAÇ YILLIK BİR İ PLAN DAHİLİNDE İ İ BU SEKTÖR ÇALIŞANLARININ MAĞDUR OLMAMASI İÇİN ÜCRETLER ÜZERİNDEN İ VERGİ İ ALINMASI ASKIYA ALINMALIDIR. ZİRA ÜLKEMİZ BÖYLE ZOR GÜNLERDEN DAHA HIZLA İHRACAAT OLANAKLARINI ARTIRABİLSİN

62 MERMER İHRACAATI İLE UĞRAŞAN FİRMALARIMIZ AMERİKA VE AVRUPA DIŞINDA, ASYA VE AFRİKA PAZARLARINA AÇILMALI VE BU KONUDA DEVLETİN TEŞVİK EDİCİ FAALİYETLERİ ARTIRMASI GEREKMEKTEDİR.

63 ÜNİVERSİTE İLE MERMER FİRMALARI İŞBİRLİĞİNİ ARTIRMALIDIR. MERMERE DAYALI SÜS EŞYALARININ ÜRETİMİ İÇİN EV ATÖLYELERİNİN OLUŞTURULMASI VE MİKRO KREDİ İMKANLARI SAĞLANMASI TEŞVİK EDİLMELİDİR. BUBAĞLAMDA BAĞLAMDA TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ BENZERİ MERMER KREDİ KOOPERETİFLERİNİN KURULMASI UYGUN OLABİLİR.

64 MUSTAFA KÜÇÜKİLHAN