10. Konya Uluslararas Mistik Müzik Festivali

Transkript

1 10. Konya Uluslararas Mistik Müzik Festivali Hz. Mevlâna n n 806. Do um Y ldönümü Etkinlikleri çerçevesinde, Konya Valili i l Kültür ve Turizm Müdürlü ü taraf ndan, Eylül 2013 tarihleri aras nda 10. su düzenlenecek olan Konya Uluslararas Mistik Müzik Festivali, dünyan n mistik ve geleneksel müzikler alan ndaki en sayg n festivallerinden biri olarak gösterilmektedir. Festival ile Hz. Mevlâna'n n sözle ifâdesi mümkün olmayan s n rs z aflk na, bütün insanl kucaklayan tevâzû ve hoflgörüsüne lây k bir anma program hedeflenmektedir. Dünyan n çeflitli yerlerinden mistik müziklerin buluflma noktas hâline gelen Konya Uluslararas Mistik Müzik Festivali, tüm dünyada izlenirli i her geçen gün artan mistik müzikleri tan tmay ve müzi in etkili gücü sayesinde toplumlararas etkileflimi artt rmay amaçlamaktad r. 10. Konya Uluslararas Mistik Müzik Festivali için genifl bir ön çal flma yap lm fl, bu çal flmada dünyan n çeflitli bölgelerinde icrâ edilen mistik müzikler inceleme ve de erlendirmeye al nm fl; gruplar n seçimi ile hem çeflitlilik ve renklilik hem de birbirleriyle ifâde yönünden bütünlük sa lanmaya çal fl lm flt r. Festivalin Düzenleme Kurulunda, Dr. Sefa Çetin (Vali Yard mc s ) Dr. Mustafa Ç pan ( l Kültür ve Turizm Müdürü) Mehmet Yünden ( l Kültür ve Turizm Müdür Yard mc s ) Dr. Timuçin Çeviko lu (Kültür Bakanl Sanatç s, Festival Sanat Yönetmeni) yer almaktad r.

2 Festivalin Sanat Yönetmenli ini Dr. Timuçin Çeviko lu, Yönetmen Yard mc l klar n Feridun Gündefl, Burak Kaynarca ve Emre Soylu üstlenmifllerdir. Gruplarla iletiflim, Festivalin Küratörlü ünü de yürüten Feridun Gündefl taraf ndan gerçeklefltirilmifltir. Seslendirme, kay t, kurgu ve montaj ile ilgili teknik ekibin yönetimini Burak Kaynarca ve Emre Soylu üstlenmifltir. Festivalin web sitesi Muammer Ero lu, logo ve görsel materyalleri Enes Evren ve Bahad r Uysal taraf ndan tasarlanm fl; görsel uygulamalar smet Filizfidano lu taraf ndan yap lm flt r. Festivalin yaz l ve görsel eserlerinin (Kitap, Web Sitesi ve DVD) Yay n Yönetmenli ini yürüten Dr. Mustafa Ç pan, Feridun Gündefl ve Gevher E. Çeviko lu taraf ndan derlenerek ngilizceden Türkçeye çevrilen metinleri düzenleyip yay na haz rlam flt r. Sanatç larla iletiflim ve tan t m materyallerinin temini konular nda Amir Kaufmann, MBIRA yöneticisi Erica Azim, Arts Nomades yöneticisi Pierre-Alain Baud, Agha Khan Music Initiative çal flanlar Rebecca Guillaume ve Fairouz Nishanova, Anmaro Asia Arts yöneticileri Robert van den Bos ve Maria Theresa Butarelli büyük katk sa lam fllard r tesi Sal Çarflamba Perflembe Cuma Cumartesi tesi Festival Program (22-30 Eylül 2013) H ND STAN Sangat: Hint Klâsik Müzi i Ritimleri - Zakir Hussain FRANSA Oksitanca lâhîler - Lo Còr de la Plana Gürciyev'in Mistik Müzik ve Danslar Gurdjieff Movements Foundation GÜNEY KORE Kore Mistik Müzik ve Danslar - Palsandae Z MBABVE Mbira Müzi i - Tichakunda Mbira & Caution Shonhai FAS fiafflavan Bakkâlî Zikri - Rhoum El Bakkali Toplulu u AZERBAYCAN Âzerî Mugam Müzi i - Alim Qasimov PAK STAN fiah-jo-raag: fiâh Lâtif Bittai Zikri - Bit fiâh Dervîflleri TÜRK YE Semâ Töreni - Konya Türk Tasavvuf Müzi i Toplulu u

3 22 Sangat: Hint Klâsik Müzi i Ritimleri Zakir Hussain (Zâkir Hüseyin) Hint yar madas nda klâsik müzi in kökenleri 5000 y l öncesine, ndus Vadisi Uygarl na kadar uzan r. Bugün Pakistan n Sindh kenti s n rlar içerisinde kalan Harappa ve Mohenjo Daro gibi ndus Vadisi antik kentlerinde yap lan kaz larda; arp, flüt ve bir tak m vurmal sazlara rastlanm flt r. Hindistan müzi inin bilinen en eski hâli Hindu tap naklar nda okunan Vedik Dönem ilâhîleridir. Yaz tlarda yer alan ve Hinduizm kültürünce kutsal kabul edilen yaz l eserler olan veda larda, bu ilâhîlere yer verilmifltir. Vedik dönemde icrâ edilen müzik, do as gere i yal nd r ancak bugün de hâlen varl n sürdüren sistematik bir yönü vard r. Bu sistem, kutsal metinlerin do ru ve eksiksiz ezberine dayand ndan, kapsaml ritim temelleri üzerinde flekillenmifltir. Tala ad verilen kal plar üzerine inflâ edilen ileri düzeyde geliflmifl ritmik sistem, ritim sazlar n tasar m ndaki yarat c l k ve çal nmas ndaki ustal k, belki de Hint müzi inin en ay rt edici özelli idir. Hem kuzey (Hindustan Müzi i) hem de güney (Karnatik Müzik) Hindistan klâsik müzi inde karmafl k ritim kal plar ve bunlar n kullan m n düzenleyen ayr nt l kurallar bulunur. Bu kal plar n bir k sm baz icrâlarda yayg n olarak kullan lsa da, bir k sm nâdiren kullan l r. Kuzey Hindistan bölgesinde tabla; Güney Hindistan bölgesinde ise mridangam en çok kullan lan vurmal sazlard r. Zakir Hussain, yakalad uluslararas baflar ile vurmal sazlar alan nda günümüzün en iyi müzisyenlerinden biri olarak gösterilmektedir. Kendi ülkesi Hindistan'da sergiledi i performanslar ile Hindistan' n kültür ataflesi unvan n kazanan Zakir Hussain, Hindistan' n en tan nm fl klâsik tabla icrâc s d r. Kendisi gibi büyük bir tabla icrâc s olan merhûm Üstâd Allarakha'n n o ludur. Tablan n önce Hindistan'da, daha sonra da dünyada tan nmas nda çok büyük bir rol oynam flt r. Zakir Hussain, esrarengiz sezgileri ve do açlama yetene i ile ön plana ç kar. Dünyada ismi çok büyük bir övgü ile an lan ve birçok kez ödüller alan Hussain, 1991 y l nda, Hindistan Cumhurbaflkan taraf ndan Sangeet Natak Akademi Ödülü'ne lây k görülmüfltür. Bu ödül, Hindistan'da kültür alan nda verilen en sayg n ödüldür. Ayr ca Hint Hükümeti taraf ndan; 1998 y l nda Padma Shri, 2002 y l nda Padma Bhushan niflânlar verilmifltir. Zakir Hussain, birçok kez Grammy ödülüne lây k görülmüfl, ayr ca 1996 y l nda Atlanta'da düzenlenen Yaz Olimpiyatlar n n Aç l fl Müzi inin bestecilerinden biri olma flerefine nâil olmufltur.

4 23 tesi Oksitanca lâhîler Bu dili konuflanlarca Lenga d òc olarak da adland r lan Oksitanca, gayri resmî kaynaklarda Oksitanya olarak bilinen Güney Fransa, talya n n Oksitan Vadisi, Monako ve Katalonya n n Val d Aran bölgesinde konuflulan bir dildir. Oksitanca müzikler, gezgin halk ozanlar ndan gelmektedir. Orta Ça n sonlar nda Oksitan bölgesinde bafllayan bu gelenek önce Akdeniz k y lar na daha sonra da Orta Avrupa ya yay lm flt r. K tan n dört bir yan ndaki halk ozanlar, çald klar saz eflli inde lirik fliirler okurlar. Bu co rafyada ozanl k gelene ine ilâveten aflk, kahramanl k ve çoban flark lar ndan oluflan zengin bir halk gelene i de bulunur. Bu gelene in önemli unsurlar ndan biri Hristiyanl k öncesi putperestlik inan fl n n var oldu u dönemin izlerinin de görülebildi i Azîzlerin hikâyeleridir. Dînî günlerde icrâ edilen bu eserler, bölgede ortaya ç kan di er birçok eser gibi hâkim güce karfl durma temas n da ifller. Geçmifle ait izlerin bütün tazeli iyle yaflad bu topraklarda bugün hâlen putperest dönemin canavarlar ile tek tanr l düzenin Azîzleri aras ndaki savafllar n duman tütmektedir. Bölgede söylenen ilâhîlerde, tarihe gömülü bu savafllar ile yoksul insanlar n koruyucusu olan, sefil giyimli sa Peygamber in, efle i ile flehir flehir gezindi i dönemler anlat l r. Bu ilâhîler genellikle aile içinde ya da yak n çevre içinde yap lan dînî flenliklerde söylenir. Kimileri bu ilâhîlerin sözlerinde, kilise taraf ndan do rulu u kabul edilmeyen di er ncillerden esinlenildi ine inan r. Oksitanca günümüzde yayg n bir flekilde konuflulmad ndan, dînî flenliklerde bu dil ve kültüre dair izlere rastlamak art k pek mümkün olmamaktad r. Lo Còr de la Plana Manu Théron taraf ndan 2001 y l nda Marsilya n n La Plaine bölgesinde kurulan topluluk, Oksitan diliyle yap lan müzi i yeniden ortaya koyarken bugün pek dinleme imkân bulamad m z Akdeniz müzi inin bazen yal n bazen de h rç n dilini kullan r. Programlar nda geleneksel repertuara yer veren Lo Còr de la Plana, Oksitan miras n yeniden canland rmaya çal flmaktad r. Grup, müzik yaparken sadece insan sesi ve vurmal sazlar kullanmakta ayr ca eller ve ayaklar ile de ritim tutarak efllik etmektedir. Lo Còr de la Plana n n ilk albümü Es lo titre 2003 y l nda Charles Cros Akademisi taraf ndan büyük ödüle, 2005 y l nda ise SACEM Dünya Müzikleri ödülüne lay k görülmüfltür.

5 24 Sal Gürciyev'in Mistik Müzik ve Danslar George Ivanovich Gurdjieff ( ), Rum bir baba ile Ermeni bir annenin çocu u olarak Gümrü de do mufl, çocuklu u Kars da geçmifltir. Küçük yafllardan itibaren, mistik ö retilere karfl büyük ilgi duyarak insan hayat n n amac n sorgulam fl ve yan tlar eski geleneklerin içinde bulaca düflüncesiyle, gerçe e ulaflmak için Hindistan, Tibet, Orta Asya, Anadolu ve M s r'da yirmi y l kadar gezgin olarak dolaflm fl, bu esnâda mensubu olmayanlara kapal birçok kültürel ve dînî de eri tan ma f rsat bulmufltur. Gürciyev, 20 y l süren araflt rmalar esnâs nda dervîfllerin beden kontrolü, râhiplerin duygu kontrolü ve yogilerin düflünce kontrolü nü temel alan ö retilerini kavray p özümleme imkân bulmufltur. Yolculu unun sonunda kendisi, bu üç yoldan farkl olarak beden, duygu ve düflünce dengesi kurmay temel alan Dördüncü Yol ad n verdi i günlük hayat içinde uygulanabilir yeni bir ö reti ortaya koymufltur. Gürciyev in ilk besteleri, mistik danslar na efllik etme amac yla ortaya ç km flt r. Daha sonra yaklafl k iki y l gibi k sa bir sürede Thomas de Hartmann taraf ndan notaya al nan 250 civar nda solo piyano eseri bestelemifltir. Gürciyev'in eserlerinde, 20 y l süren seyahatlerinin etkisi görülmektedir. Gürciyev in ö rencilerinin kendilerini gözleme ve incelemeleri için oluflturdu u danslar sadece birer koreografi ya da beden hareketleri de ildir. Bu danslar dünyan n hemen her yerindeki mistik ö retilere mensûb kiflilerin kuflaktan kufla a aktard klar derin bir bilgelik bar nd r rlar. Her durufl ve hareket, konuyu bilenlerin bir kitap gibi okuyabilecekleri semâî bilgiler içerir. Movements Foundation (Mistik Danslar Vakf ) Gürciyev'in mistik danslar, genel olarak sahnede icrâ edilmemektedir. Movements Foundation, Christiane Macketanz ve Wim van Dullemen in yönetmenli inde bu danslar n en seçkin örneklerini, asl na en yak n hâliyle izleyicilere sunmaktad r.

6 25 mba Çarfla Kore Mistik Müzik ve Danslar Palsandae Kore Mistik Müzik ve Dans kültürünün temelleri, eski topluluklar n ibâdetleri, tar m için edilen dualar ve fiamanizm?in etkileri ile oluflmufltur. Daha sonra, Orta Asya toplumlar n n kulland bir tak m sazlar n tan nmas ve var olan ilkel sazlar n gelifltirilmesi ile Kore müzi i kendine has özellikler kazanm flt r. Kraliyet otoritesinin ortaya ç kmas ile üç mparatorluk döneminde kraliyete ba l müzik e itim merkezleri kurulmufl, aristokrat kesimin ve kraliyet hanedanl klar n n kültürel bir kimlik kazanmas sa lanm fl, bu e itim merkezlerinin de deste iyle birçok dansç ve müzisyen yetifltirilmifltir. Bu kültürün üzerinde Konfüçyanizm ve Budizm in etkileri de aç kça görülebilir. Joseon Hanedanl döneminde, sandae sözcü ü sarayda Kral ve sefirler gibi önemli kifliler için yap lan gösteriler anlam nda kullan l rd. Kral ve sefirlerin saraya teflrîfinden sonra, ülkenin en yetenekli sanatç lar, sandae gösterisi için bir araya gelirdi. Günümüzde, Palsandae sözcü ü, sekiz ya da bütünlük anlam na gelen pal sözcü ünün sandae sözcü üne eklenmesi ile elde edilmifltir. Palsandea grubu, tarihî de ere sahip Sandae Gösterisini sahnelemekte ve Kore geleneksel müzik ve danslar n n en önemlilerini icrâ etmektedir. Palsandae nin oldukça genifl repertuar içinde fiaman Dualar, Pansori (geleneksel hikâye anlat c l ), do açlamalara dayal fiinavi müzi i ve Üstad Kim Woon Tae nin Chaesang Sogo Dans n da içeren pangut icrâs yer almaktad r.

7 26 mbe Perfle Mbira Müzi i Zimbabve de fiona halk n n en önemli saz olan mbira (mbira, hem saz n hem de bu sazla yap lan müzi in ad d r), 1000 y ldan fazla süredir âyinler, dînî kutlamalar, kraliyet törenleri ve di er önemli günlerde çal nmaktad r. Sa lam bir ahflap malzemeden elde edilen ses tablas n n üzerine 22 ila 28 adet metal tufl sabitlenmifltir. Sesin fliddetini art rmak için genellikle su kaba ndan yap lan genifl bir oyu un içerisine yerlefltirilir ve metal tufllara sa ve sol elin baflparmaklar ile bas larak ve sa el iflaret parma ile yukar ya do ru çekilerek çal n r. Mbira Müzi i, iç içe girmifl ve farkl ritim özelliklerine sahip çok say da na meden oluflan basit ve tekrarlanan ölçülerden oluflur. Her eser, ritim ve na meleri aç s ndan özgündür. ki Mbira ayn anda çal n rsa, ritmik aç dan çok zengin ve çok sesli bir müzik ortaya ç kar. Mbira repertuar nda, nesilden nesile aktar lm fl yüzlerce geleneksel eser vard r. Günümüzde bilinen bu eserlerin hemen tamam n n geçmifli 700 y l öncesine dayanmaktad r. Mbira Müzi i büyük ço unlu u Zimbabve de ve bir k sm komflu Mozambik'te yaflayan fiona halk na mensup baz kabilelerce binlerce y ld r icrâ edilmektedir. En önemli ifllevi atalar n ruhlar ya da kabilenin koruyucu ruhlar ile ba lant sa lamak olan bu saz ve müzik, fiona kültürünün, dînî ve dind fl bütün etkinliklerinde yer almaktad r. Kurakl k zamanlar na ya mur ya mas, taflk n zamanlar nda ya murun durmas, zararl ruhlar kovmak, hastal klar iyilefltirmek için bu saz ile âyinler yap l r. Ayn zamanda her türlü kutlamada ve cenâzelerde de yer al r. Tichakunda Mbira & Caution Shonhai Üstad Caution Shonhai, Zimbabve nin Nyamveda bölgesinde yaflamaktad r ve asl nda N anga ad verilen bir fiona flifâc s ve bitkilerle tedâvi uzman d r. Babas n n ve a abeylerinin vefât ile ailenin sorumlulu unu üstlenen Shonnai, Mbira çalmaya 11 yafl nda bafllam flt r. Saz çalmaya bafllamadan önce, y llarca Mbira eserleri söyledi. Ses aral oldukça genifl olan Shonhai, genellikle eserleri tîz seslerle söylemektedir. Erken yaflta kaybetti i büyük a abeyiyle birlikte, fiona âyinlerinde flark lar söyledi. O dönemde kaybolmaya yüz tutan bu gelene e büyük ilgi duydu. Daha sonra, kendisi de bir Mbira virtüözü olan dördüncü kuflaktan büyük dedesinin rûhu ile iletiflime geçip, O na arac l k ederek kabilesine flifa da tmak için, 1000 y l aflk n süredir var olan fiona tarz ile Mbira çalmaya bafllad.

8 27 Cuma fiafflavan Bakkâlî Zikri Fas n kuzeyinde, Rif Da lar yamaçlar nda yer alan fiafflavan (Chefchaouen) flehri, zengin müzik ve fliir geleneklerinin merkezidir. Bunlardan biri de Hadra ad verilen gelenektir. Mevcûdiyet anlam na gelen hadra mutasavv f topluluklar n yapt klar bir çeflit zikirdir. fiükür ve dualardan oluflan bu zikrin amac vecd hâline eriflerek ilâhî mevcûdiyete kavuflmakt r. Günümüzde bu gelenek özellikle Mevlîd Kandili baflta olmak üzere dînî günlerde sürdürülmektedir. Geçmifli XVI. yüzy la kadar uzanan fiafflavan Hadras, Bakkâliye ad yla tan nan tasavvuf gelene inin devâm niteli indedir. Bakkâlî ailesinden gelen mürflîdlerin yol göstericili inde geliflen bu önemli ö reti, fliirler, besteler ve zikirler meydana getirmifltir. Bu yol göstericilerin en önemlilerinden biri olan Mübârek fierîf Lalla Hibâ Bakkâliyâ d r. Ghzaoua kabilesi topraklar üzerinde yer alan Douar Haraik flehrinde do up büyüyen bu mürflîde, fiafflavan Bakkâlî Zikrinin temellerini atm flt r. Günümüze kadar kesintisiz ulaflan bu zikir, sadece han mlardan oluflan bir grupla icrâ edilir. Zikire kat lan han mlar Rif bölgesine özgü geleneksel k yafetler giyerler. Han mlar n bir k sm yar m daire fleklinde yere oturup bendîr, darbuka, tabl, tar ve ta rica gibi vurmal sazlar çalarlar. Di erleri ise vecd hâline eriflebilmek için zaman sa a sola veya ileriye geriye sal n p el ç rparak ayakta ilâhî söylerler. Münflîde olarak an lan solist, ilâhî okuyan han mlar n na melerini sesiyle süsler. Yavafl ve dura an tempoda bafllayan fiafflavan Hadras, tören ilerledikçe h zlan r ve han mlar n z lg tlar ve vurmal sazlardan gelen seslerle coflar. Zikirde icrâ edilen eserlerin sözleri Bakkâlî aile gelene inden veya Ali el-halâbî, Ebû Muhammed elharrâk, el-fiushatrî gibi Arap-Endülüs klâsik fliir gelene inden gelir. fiiirleri, na meleri ve koreografik görsel güzelli iyle hadra, izleyenleri mest eder. Rhoum el-bakkali Toplulu u Genç bir anne olan Rhoum el-bakkâlî, aile gelene inin günümüzdeki temsilcisidir. Bir fleyh k z olan Rhoum, Arap-Endülüs müzi i alan nda solist ve ûdî olarak e itimini tamamlam fl, ald e itimin de etkisiyle, bu zikri estetik aç dan gelifltirmifltir. Topluluk, bu kadîm sûfî gelene ini kendilerine has bir üslûpla sergilemektedirler.

9 28 rtesi Cuma Âzerî Mugam Müzi i Alim Qasimov (Âlim Kâs mov) Azerbaycan müzi i, Kafkas Da lar n n güneyi, Karadeniz ve Hazar Denizi aras ndaki Transkafkasya bölgesinde yer alan ran ve Orta Asya halklar n n süregelen kültürel etkileflimlerini yans t r. lk ça larda farkl ran mparatorluklar na ait olan bugünkü Azerbaycan topraklar, sonralar do udan göç etmifl, anadili Türkçe olan topluluklar taraf ndan sahiplenilmifltir. Bu ba lamda, Mugam ad yla bilinen Azerbaycan klâsik müzi inin ran müzi inin etkisiyle geliflip flekillendi i söylenebilir. Çiftçi bir ailenin çocu u olarak 1957 y l nda dünyaya gelen Alim Qasimov, Mugam gelene inin en önemli sanatç lar ndan biri hâline gelmifl ve Azerbaycan müzi inin yaflayan hazînesi olarak ün yapm flt r. Ünlü Mugam üstâd Aghakhan (A ahan) Abdullayev in ö rencisi olan Qasimov, 1988 y l ndan beri Azerbaycan Mugam müzi ini yaymak için dünyan n her yerinde birçok festivale kat lm fl ve önemli konser salonlar nda icrâda bulunmufltur. Azerbaycan Mugam müzi i ve benzer di er müzikler, bölgesel özelliklerinin yan s ra di er Mugam müzikleri ile ortak özellikler tafl rlar. Azerbaycan mugam, fleflmakâm (alt makâm) olarak bilinen Orta Asya sanat müzi ine mahsus fas llar n müzikal flekil ve yap özelliklerine sahiptir. Ancak icrâ flekli, kullan lan sazlar ve makâmlarla ilgili baz özellikler bak m ndan Klâsik ran repertuar n n destgâh lar na da yak nl k gösterir. Alim Qasimov, 1999 y l nda, dünya bar fl na müzikal aç dan verdi i katk lardan dolay Uluslararas Müzik Konseyi taraf ndan UNESCO Müzik Ödülüne lay k görülmüfltür. Qasimov, 1995 y l ndan beri hem ö rencisi hem de k z olan Fergana Qasimova ile birlikte sahneye ç kmaktad r. Fergana Qasimova, Mugam gelene inin yaflayan en iyi kad n ses sanatç s olarak tan n r. crâ edilen eserlerin güfteleri, Fuzûlî, Nizâmî-yi Gencevî ve Hâkân- fiirvânî gibi büyük flâirlerin dîvânlar ndan al n r. Böylece bölgenin süregelen tasavvuf gelene i de eserlere yans r.

10 29 fiah-jo-Raag: fiâh Lâtif Bittai Zikri ve Bit fiâh Dervîflleri fiâh Lâtif Bittâi hakk nda bilinenlerin hemen tamam günümüze sözlü aktar m yoluyla ulaflt ndan birçok somut olmayan bilgi içermektedir. Hicri 1100 (m.1690) y l nda Haydarabad flehri yak nlar ndaki Hala Haveli köyünde dünyaya geldi i rivâyet edilen fiâh Lâtif, 63 yafl nda vefât etmifltir. fiâh Lâtif in, yaflad köyde yerleflik bir e itim kurumu olmad hâlde, fliirlerinde kulland dilden, Arapça ve Farsça'ya hâkim oldu u görülmektedir. Eserlerinde Kur an, Hadis, Hz. Mevlânâ n n Mesnevî si ve fiâh Kerim in fliirlerinin etkileri görülür. fiâh Lâtif çok küçük yafllarda tasavvufa, tefekküre ve gayb âlemine ilgi duymufltur. Destânlarda, köylerde iflçilerle beraber çal flt, da lar ve vâdilerde dolaflt ve bu esnâda riyâzet ve mücâhade ile meflgûl oldu u ve çevresindekilere dînî ö ütler verdi i anlat l r. fiâh Lâtif, birçok alanda izler b rakm flt r. 20 yafllar ndayken, riyâzet hâli ve dervîflâne tav rlar yla birçok insan n dikkatini çekmifltir. Mürîdleri, ona daha yak n olabilmek için çölün ortas nda, bir su kayna n n yak n nda, Bit fiâh ad verilen bir yerleflim yeri kurmufltur. fiâh Lâtif, fliirlerinin ve eserlerinin önemli bir k sm n durmadan geniflleyen bu dervîfl toplulu unun içerisinde vermifltir. fiâh Lâtif, Sind gelene inden esinlendi i say s 30 u bulan bestelerinde Sind köylerinde yaflayan halk ozanlar n n efsâneleri ve kofluklardan esinlenmifl, klâsik ve folklorik unsurlar ustal kla bir araya getirmifltir. Bestelerinin icrâs için, ran da yayg n bir flekilde kullan lan ve sonra Pakistan da da tan nmaya bafllayan dört telli m zrapl bir saza, beflinci bir tel ekleyerek, befl telli dambûr ad verilen bir saz îcâd etmifltir. Zubân olarak adland r lan bu tel, oluflan melodinin temelini oluflturdu undan saz n dili olarak kabul edilir (zubân sözcü ü, Farsça da dil anlam na gelen zebân dan gelmektedir). fiâh Lâtif, dambûru, def ve bendir gibi bir vurmal saz olarak da kullanm flt r. Cumhûr icrây benimseyen fiâh Lâtif, dambûr için efline rastlanmayan bir ses tekni i ve müzik biçimi gelifltirmifltir. fiâh-jo-Raag ad verdi i bu müzik biçiminde, pest ve tîz sesleri bir arada kullan l r. Farkl oktavlardaki sesler, dambûrun sesi ve ortaya ç kan âhenk bir araya gelince dinleyicileri de vecd hâline yaklaflt r r. Bu zikir, bu hâliyle, fiâh Lâtif in vefât ndan beri türbesinde her gün tekrarlanmaktad r.

11 30 tesi Semâ Töreni Yusuf Kayya Semâ, sözcük olarak iflitmek anlam ndad r. Mevlevîler aras nda ise, mûsikî na melerini dinlerken vecde gelip hareket etmek, kendinden geçip dönmek anlam na gelir. Sembolik olarak kâinât n oluflumunu, insan n âlemde diriliflini, Yüce Yarat c ya olan aflk ile harekete geçiflini ve kullu unun idrâkine vararak, nsan Kâmil yani Olgunlaflm fl nsan olmaya yöneliflini anlat r. Semâ ayakta, sessizce ve dönerek yap lan bir zikirdir. Semâzenler her dönüflte içlerinden sessizce Allah diyerek zikrederler. Toplulu un yönetmeni Yusuf Kayya Kütahya da do mufl, erken yafllardan itibaren gelene in günümüzdeki son temsilcilerinden neyzen Ahmed Yakubo lu dan ney meflk etmifltir. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Co rafya Fakültesi Arap Dili ve Edebiyat Bölümü nden mezun olduktan sonra TRT ye sanatç olarak girmifl, Ankara Radyosu nda neyzen ve Müzik Dairesi nde uzman olarak görev yapm flt r y l nda Kültür ve Turizm Bakanl Konya Türk Tasavvuf Müzi i Toplulu u na neyzen olarak nakleden Kayya, 2004 y l ndan beri topluluk genel yönetmenli i görevini yürütmektedir. Konya Türk Tasavvuf Müzi i Toplulu u Kültür ve Turizm Bakanl n n 1990 y l nda kurdu u Konya Türk Tasavvuf Müzi i Toplulu u, bu müzi in tek resmî toplulu udur. Topluluk, Konya da her y l düzenlenen Hz. Mevlânâ y Anma Haftas ndaki programlar d fl nda, Mevlâna Kültür Merkezi nde gerçeklefltirdi i periyodik konserlerde Tasavvuf Müzi i örnekleri sunmakta ve Semâ Âyini icrâ etmektedir. Ayr ca yurtiçi ve d fl nda yapt programlarla Türk Tasavvuf Müzi i gelene ini tan tmaktad r. Dr. Timuçin Çeviko lu Sanat Yönetmeni Feridun Gündefl Küratör bilgi@mistikmuzikfest.com