Haftalık Piyasa Değerlendirmesi ve Beklentiler

Transkript

1 Haftalık Piyasa Değerlendirmesi ve Beklentiler Euro bölgesi enflasyonu son 17 yılın en yükseğinde... Euro/$ paritesi ve petrol fiyatı yeni rekor seviyelerinde... ABD de ilk çeyrek bilançoları açıklanmaya başladı... TCMB den faiz artırımı sinyali... Yurtiçi piyasalarda tedirgin, yurtdışı piyasalarda ise hareketli bir haftayı geride bırakıyoruz... Geçtiğimiz hafta Euro bölgesinde açıklanan Mart ayı tüketici enflasyonu yıllık bazda %3,6 ile son 17 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Bu oran, gerek Şubat ayında kaydedilen %3,3 ün gerekse Eurostat ın daha önce Mart ayı için açıkladığı %3,5 in üzerinde gerçekleşti. Öncelikle fiyat istikarını hedefleyen Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Trichet de önceki hafta yapmış olduğu konuşmada ekonomik görünüme dair olumlu bir tablo çizerek enflasyon risklerinin arttığının altını çizmiş ve faiz indirimi yapılmayacağı sinyalini vermiş idi. Yüksek Mart ayı enflasyonu da bu görüşü desteklemektedir. ABD de ise TÜFE, Mart ayında aylık %0,3 artış gösterirken yıllık enflasyon %4,0 seviyesinde gerçekleşti. ECB den farklı olarak politika faizi kararlarında büyümeye yönelik riskleri ön planda tutan Fed in yüksek enflasyona rağmen 25 baz puan faiz indirimine gitmesi halihazırda piyasalarda %100 olasılıkla fiyatlanmaktadır. Böylece Fed in faiz indirimlerine devam ederken ECB nin faizleri sabit tutacağı ve iki bölge arasındaki faiz farkının artmaya devam edeceği beklentisi ile Euro/$ paritesi 1,5983 ile tarihi rekor seviyelere yükseldi (Grafik1). $/JPY paritesi de benzer şekilde 103,43 ile son bir aydaki en yüksek seviyesini test etti. Dolardaki değer kaybıyla emtia fiyatları da artış gösterdi. Altın fiyatları önceki rekoru olan 1000 li seviyelere kadar yükselmese de 950 $ ı gördü. Petrolün fiyatı ise arz yönündeki sıkışıklığın da etkisiyle 115 $ ile yeni rekor seviyelerine çıktı. Geride bıraktığımız hafta dünya piyasalarına ABD de ve Avrupa da açıklanan şirket bilançoları yön verdi. Finansal kurumların konut kredisine bağlı zararları 250 milyar $ ı aşarken, özellikle banka bilançoları yakından izlendi. Zarar açıklayan kurumlardan Citigroup un ilk çeyrekteki konut kredisine bağlı zararı 12,1 milyar $, net zararı ise 5,1 milyar $ oldu. ABD nin önde gelen yatırım bankalarından Merrill Lynch, 1,96 milyar $ net zarar açıklarken (beklenti 1,72 milyar $), bu zararda bankanın 6,5 milyar $ tutarındaki konut kredisine bağlı zararı etkili oldu. Ülkenin en büyük tasarruf-kredi şirketi olan ve geçen hafta 7 milyar $ lık hisse satışı yoluyla sermaye artırımına gideceğini açıklayan Washington Mutual (%3,0) 1,1 milyar $ zarar açıkladı. Diğer bankalar ise yılın ilk çeyreğinde kar açıkladılar. Bunlardan JP Morgan 2,4 milyar $ net kar açıkladı. Şirketin net karı geçen yılın aynı dönemine göre %50 oranında gerilerken, bu düşüşte toplam 5,1 milyar $ tutarındaki konut kredisine bağlı zarar etkili oldu. ABD nin aktif büyüklüğü açısından 5. bankası olan Wells Fargo ilk çeyrekte 2 milyar $ ile beklentilerin üzerinde kar açıkladı. Bunun dışında IBM, Intel, Google, Coca Cola gibi teknoloji ve reel sektör bilançoları genel olarak beklentilere paralel veya beklentilerden daha iyi geldi. Bu durum, şirketler kesimindeki karlılığın sürdüğüne işaret ederek dünya borsalarının yükselmesine sebep oldu. Yurtiçinde ise geçtiğimiz hafta dünya piyasalarından ayrışan ve tedirginliklerin hakim olduğu bir piyasa izledik. $/YTL kuru dış piyasalardaki olumlu havaya rağmen 1,33 seviyesini aşarken, 13/01/2010 vadeli gösterge niteliğindeki tahvilin bileşik faizi de %18,92 seviyelerine kadar yükseldi (Grafik 2). Bu tedirginlikte siyasi belirsizliklerin sürmesi, enflasyon beklentilerinin artması, tüketici güven endeksinin Mart ayında 82 ile tarihinin en düşük seviyesine gerilemesi ve bütçe açığının ilk çeyrekte geçen yıla göre %33 artışla 4,4 milyar YTL ye çıkması etkili oldu. Ayrıca kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor s un 2009 yılına kadar gelişmekte olan ekonomiler için kredi notu artırımı yerine indiriminin daha muhtemel olduğunu açıklaması da yurtiçi piyasalarda olumsuz etki yaratan bir diğer etken oldu. Döviz ve faiz piyasalarındaki olumsuz hava nedeniyle İMKB-100 endeksi, haftalık yalnızca %1,6 artışla dünya borsalarında görülen daha yüksek oranlı artışların gerisinde kaldı. Yurtiçindeki bir diğer önemli gelişme ise TCMB nin politika faizlerini %15,25 seviyesinde sabit tutması oldu. TCMB önceki açıklamalarına göre daha sert bir üslup kullanarak, son dönemde enflasyon beklentilerindeki bozulmanın ardından önümüzdeki dönemde olumsuz haberlere karşı olumlu haberlerden daha duyarlı bir duruş sergileneceğini ve gerektiğinde ölçülü faiz artırımına gidilebileceğini belirtti. Zayıflayan iç talep koşulları ve dolayısıyla ekonomik büyümenin yavaşlayacağı göz önüne alındığında, faizlerin sabit bırakılma ihtimali yüksek olmakla birlikte, enflasyon ve TL nin değerinde oluşabilecek ciddi bir bozulmada TCMB faiz artırımına gideceği sinyalini verdi. Cuma günü $/YTL yurtdışı piyasalarındaki olumlu havanın da etkisiyle 1.31 e geriledi. 2,5 1,5 0,5-0,5-1,5 Önümüzdeki hafta, ABD de konut piyasası, dayanıklı mal siparişleri ve tüketici güveni verileri ile AB de ödemeler dengesi ve imalat sanayi üretim gelişmeleri endeksi izlenecek. İngiltere de GSYİH ve Japonya da enflasyon, piyasaların izleyeceği diğer veriler olacak. Türkiye de ise önemli bir veri açıklanmayacak. Grafik 1: Faiz Farkları 1 ve Euro/$ Paritesi Almanya ve ABD 2 yıllık devlet tahvili getirisi farkı (sol eksen, %) Euro/$ paritesi (sağ eksen) 01/07 03/07 06/07 09/07 12/07 03/08 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 Grafik 2: Yurtiçi Döviz ve Tahvil Piyasaları 19,00 18,80 18,60 18,40 13/01/10 Gösterge Tahvilin Bileşik Faizi (%) $/YTL (sağ eksen) 1, ,64 1, ,60 1, ,75 1, ,67 1,31 18, ,34 1,32 1,30 1,28 1 1: Almanya devlet tahvilinin getirisinden ABD devlet tahvilinin getirisi çıkartılarak hesaplanmıştır Kaynak: Reuters

2 Haftanın Konusu Kredi Riskine Karşı Kredi Riski Swapları... Son 20 yılda hızla büyüyüp gelişen finans piyasalarında gerek risk yönetimi gerekse spekülatif amaçlara hizmet vermek üzere çok sayıda karmaşık ve yeni ürünler ortaya çıktı. Finansal kurumların karşı karşıya kaldıkları riskleri daha iyi ölçümleyerek yönetmelerine imkan veren türetilmiş ya da türev diye de adlandırılan bu enstrümanlar, risklerin sadece yurt içindeki finansal kurumlara değil sınır ötesine dağılmasına da imkan verdi. Kredi riskini yönetmek amacıyla kullanılan bu enstrümanların spekülatif amaçlarla kullanılması finansal sisteme risk yaratarak sorunların kaynağı haline gelebilmektedir. Riskin taraflar arasında transferine ve yönetimine imkan veren söz konusu karmaşık enstrümanlardan kredi riski swaplarının temel mekanizmasını bu haftanın konusunda değerlendirmek istedik. Kredi Türevleri, kredi riski yani borçlunun finansal yükümlülüklerini yerine getirememe riskinin taraflar arasında aktarılmasına imkan veren ve iki piyasa katılımcısı arasında yapılan bir tür sözleşmedir. Söz konusu sözleşmelerin en önemlisi olan Kredi Riski Swapları (Credit Default Swaps (CDS), borçların geri ödenmemesi riskine karşı bir çeşit sigorta olup 1, 3, 4, 5 ve 10 yıl vadelerde sağlanabilmektedir. Kredi Türev Piyasalarındaki işlemler 2002 de 105 trilyon $ dan 2007 de 455 trilyon $ a 4 kat artış kaydederken CDS işlemleri de aynı dönemde yaklaşık 30 kat artış kaydetmiştir (Grafik 2) Bir sigorta sözleşmesine benzeyen CDS sözleşmeleri, ilgili tahvilin ya da borçla ilgili diğer bir varlığın taraflar arasında transferini gerektirmeden bu enstrümanın kredi riskinin aktarılmasını sağlar (Grafik 1). Böylece alıcısına belirli risklerden hedge yani korunma olanağı sağlar, yatırımcının riskini azaltır. Söz konusu risklerle anlatılmak istenen dipnotta açıklanan kredi olayının 1 ortaya çıkmasıdır. Borcun ödenmemesi riskine karşı koruma (CDS) alan taraf, koruma (CDS) satan tarafa belirli bir (nominal tutarın baz puanlarında hesaplanan tutarda bir risk primi) ödeme yapar. Koruma satan taraf ise kredi olayının gerçekleşmemesi durumunda para kazanır. Enstrümanın ödenmeme riskine karşı bir swap anlaşması veya CDS kontratı ikincil piyasada işlem görmektedir. CDS sözleşmeleri ya fiziksel teslimi ya da nakit uzlaşmayı gerektirmektedir. Eğer fiziksel teslimat söz konusu ise kredi riskini satan dolayısıyla koruma satın alan CDS alıcısı, yukarıdaki paragrafta bahsedilen kredi olayı ortaya çıktığında tahvili satıcıya teslim eder ve karşılığında tahvilin bedelini alır. Nakit uzlaşmada ise koruma satan, alan tarafa tahvilin piyasa değeriyle vade değeri arasındaki farkı öder. Referans şirket veya hükümetin ödeme güçlüğü içine düşmemesi halinde koruma alan taraf satıcıya yaptığı dönemsel ödemelere devam eder. Satan taraftan herhangi bir ödeme alamaz. CDS alıcısı CDS in vade sonuna kadar ya da herhangi bir kredi olayı ortaya çıkana kadar CDS satana dönemsel ödeme yapar. Bir örnekle açıklamak gerekirse A bankasının XYZ şirketinden aldığı 100 milyon $ tutarında tahviller için B sigorta şirketiyle 1 yıllık bir CDS anlaşmasına girdiğini varsayalım. A şirketi XYZ nin vadesinde tahvilleri geri ödeyememe riskine karşı B sigorta şirketine tahvilin değeri üzerinden 5 baz puanlık (binde 5) bir prim ödesin. XYZ nin temerrüde düşmemesi halinde yani kredi olayı gerçekleşmezse, B sigorta şirketi A bankasına herhangi bir ödemede bulunmaz, A bankası sigorta şirketine anlaşma süresince $ sigorta primi öder (Grafik 3). XYZ nin ödeme güçlüğüne düşmesi ve sözleşmenin fiziksel teslimatı gerektirmesi halinde A bankası sigorta şirketine tahvili 100 milyon $ a satma hakkına sahiptir. Tahvili teslim ederek 100 milyon $ alır. Sözleşmenin nakdi uzlaşmayı gerektirmesi halinde tahvilin nominal değeri ile örneğin 40 milyon $ olduğu varsayılan piyasa değeri arasındaki fark olan 60 milyon $ ı sigorta şirketi A bankasına teslim eder (Grafik 2). Alıcı her koşulda $ sigorta primini öder. 2 Grafik 1: Kredi Riski Swap ları Koruma (CDS) Alan (Kredi Riskini Satan) A Bankası Kaynak: Federal Reserve Bank of Atlanta Grafik 2: Varlık Sınıflarına Göre Türev İşlemlerindeki Artış (trilyon $) Grafik 3: Kredi Riski Swap Örneği Refreans Şirket XYZ nin 1 Yıllık Tahvili İçin CDS Sözleşmesi İşlem tutarı: 100 milyon $ Kredi Olayının Ortaya Çıkmaması Durumu (100 milyon $ lık Tahvilin Geri Ödenmesi) Koruma Alan A Bankası 500,000$ prim ödemesi (100 milyon*binde 5) Tahvilin fiziki teslimi Koruma Satan B Sigorta Şirketi A- Kredi Olayının Ortaya Çıkması Durumu (100 milyon $ lık Tahvilin Geri Ödenmesi) Fiziksel Teslimat Koruma Alan A Bankası Koruma Alan A Bankası Tahvil bedeli:100 milyon $ Koruma Satan B Sigorta Şirketi B- Kredi Olayının Ortaya Çıkması Durumu (100 milyon $ lık Tahvilin Geri Ödenmesi) Nakdi Uzlaşma Tahvilin piyasadeğeri eksi vade değeri =60 milyon $ Kaynak: Akbank, Ekonomik Araştırmalar Koruma Satan B Sigorta Şirketi 1 Kredi olayı borca dayalı varlığı çıkaran referans şirketin ödeme güçlüğü içine düşmesi anapara ve faiz yükümlülüklerini yerine getirememesi, iflası, borç yükümlülüklerine ilişkin yapının şirketi olumsuz etkileyecek şekilde değişmesi, borcun yeniden yapılandırılması, şirketin moratoryum ilan etmesi vb. halleri yaygın olarak karşılaşılan kredi olayıdır Toplam 105 trilyon $ 2.2 XX baz puan sigorta primi ödemesi Referans şirketin borcunu ödeyememesi halinde ilgili borcun ödemesi Kredi Riski Referans Şirket C veya Hükümet Hisse Senedi Türevler CDS Faiz Türevleri Koruma (CDS) Satan (Kredi Riskini Alan) B Sigorta Şirketi veya Banka Toplam 455 trilyon $ Kaynak: International Swaps and Derivatives Association ISDA

3 Haftanın Konusu (devamı) Kredi türev piyasaları hızla büyümektedir. Uluslararası bankacılık ve finansal alanda hizmet veren British Bankers Association (BBA) anketlerine göre CDS piyasalarındaki işlem hacmi 1996 da 180 milyar $ dan 2006 yılında 20 trilyon $ a büyümüş olup 2008 yılında bu büyüklüğün 33 trilyon $ a çıkacağı öngörülmektedir. Ancak türev piyasası standartlarını belirleyen ve bu piyasaların gelişimini sağlamak amacıyla kurulan International Swaps & Derivatives Association (ISDA) verisine göre, bu piyasaların büyüklüğü daha da fazladır. Buna göre CDS piyasalarının büyüklüğü 2001 de 632 milyar $ dan 2006 sonunda 34,5 trilyon$ a, 2007 yılı sonunda ise bunun yaklaşık iki kat daha fazlası olan 62,2 trilyon $ a yükselmiştir (Grafik 4). Söz konusu piyasa 4 yılda 10 kat büyüme kaydetmiştir. Bu tahminler garanti altına alınan (sigortalanan) borçların ölçülen gerçek değerlerine dayalıdır yılında kredi türev piyasalarında işlem yaparak, koruma alanların %81 ini, koruma satanların ise %63 ünü bankalar ve aracı kurumlar oluşturmakta iken 2006 yılında söz konusu kurumların ağırlığı sırasıyla %59 ve %44 e gerilemiştir. Buna mukabil, hedge fonların, kredi piyasalarındaki işlemleri son yıllarda artış göstermiştir yılında söz konusu piyasalarda koruma alan hedge fonların payı %3 ten 2006 da %28 e, koruma satan hedge fonların payı ise %5 ten %32 ye yükselmiştir (Grafik 5 ). Türkiye nin ihraç etmiş olduğu tahvilin ödenmeme riskine karşı alınan sigortaya ödenen primler Grafik 6 da gösterilmektedir. 5 yıllık Türkiye CDS oranının son seviyesi 265 dir. Türkiye sigortası almak isteyen bir yatırımcı sigorta miktarının yüzde 2,65 ini her sene prim olarak ödemek durumundadır. Ülke içi ve dışındaki riskler ülkenin kredi riskini gösteren söz konusu primlere yansımaktadır. Bu primin artması ülke riskinin arttığını göstermektedir yılında türev piyasalarında aktivite artmıştır. Bankaların kredi risklerini transfer ederek sermayelerini artırmalarına ve risklerini daha iyi yönetmelerine imkan veren CDS piyasaları son dönemde bankalar için bir risk unsuru haline gelmiştir. Zira hedge fonlar ve diğer sigorta şirketleri gibi CDS lere taraf olan bankalar CDS lerde ortaya çıkan finansal sorunlardan önemli ölçüde etkilenmektedirler yılında başlayan eşik-altı piyasalarındaki kriz CDS piyasalarını da etkisi altına almıştır. CDS sözleşmelerinin konut kredilerine dayalı varlıkları kapsaması nedeniyle bu varlıkları çıkaran konut kredisi şirketlerinin yükümlülüklerini yerine getirememeleri söz konusu piyasalarda riskleri artırmıştır. CDS lere getirilen eleştiri bu enstrümanların kredi riskini ortadan kaldırmayıp bir başka tarafa kaydırmasıdır. CDS sözleşmelerinin değeri kapsadığı riske göre artmakta veya azalmaktadır. Borcun piyasa değerinin artıp azalması durumunda CDS tarafları birbirlerine büyük miktarda ödeme yapmak durumunda kalabilmektedir. Piyasada CDS kapsamındaki tahvillerin değerinin düşmesi nedeniyle kredi riski artarken özellikle konut sektöründe bu tahvillere yatırım yapan ve bono sigortalayan kuruluşlar zor duruma düşmüştür. Söz konusu piyasa oyuncularının taraf oldukları sözleşmelerde anlaşmadan doğan yükümlülüklerini (ödemeleri) zamanında yerine getirip getiremeyecekleri de sisteme risk oluşturmaktadır. CDS piyasalarında işlem yapan tarafların yükümlülüklerini yerine getiremeyebilecekleri yönündeki artan kaygılar ve sistem için oluşan risk, bu enstrümanlara ilişkin mevzuat gevşekliğini ve regülasyon ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. CDS ler özel kontrat ve anlaşmalar olarak kabul edilmekte, finansal varlıklarla ilgili yasaların CDS lere nasıl uygulanacağı ve bunların hangi açıdan finansal varlık olarak kabul edileceği belirsizlik teşkil etmektedir. Bu çerçevede kredi piyasalarını altyapısının güçlendirilmesi ve piyasa düzenleyici otoritelerin bankalar ve diğer finans kurumlarıyla birlikte çalışarak CDS piyasaları ve diğer türev ürünler için yeni düzenlemeler hazırlamaları gündeme gelmiştir. Söz konusu düzenlemeler bazı kesimlerce olumlu karşılanırken ISDA ve uluslararası bankacılık düzenleme kurumu BIS gibi kurumlarca tezgah üstü piyasalarda işlem gören kredi türev ürünlerinde düzenlemelerine ilişkin çalışmalar sürmektedir. Grafik 4: Kredi Türev Piyasaları Büyüklüğü ( CDS Sözleşmeleri Nominal Tutarları) (Milyar $) ,423 01/01 01/02 01/03 01/04 01/05 01/06 01/07 Kaynak: International Swaps and Derivatives Association (ISDA) 0 Grafik 5: Kredi Piyasalarında İşlem Yapan Kurumların Payı (%) Kaynak: British Bankers Association (BBA) ,200 Grafik 6: Türkiye nin 5 yıllık CDS (baz puan) Primi 01/07 03/07 06/07 09/07 01/08 04/08 Kaynak: Reuters Koruma Alan Bankalar Koruma Alan Hedge Fonlar Koruma Satan Bankalar Koruma Satan Hedge Fonlar Kaynak: Federal Reserve Bank of Atlanta, International Swaps and Derivatives Association, British Bankers Association, Wikipedia, Chambers, N. (2008), Kredi Riski Swapları

4 Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Önemli Veriler 22 Nisan 2008 Salı ABD MEVCUT KONUT SATIŞLARI - MART (Bin Adet, Mev.Arındırılmış, Yıllıklandırılmış) Ocak 08 Şubat 08 Mart 08 Beklenti* Mevcut Konut Satışları ,900 Mevcut Konut Stoku (ay) 10,2 9,6 ABD de mevcut konut satışları Şubat ayında %2,9 aylık yükseliş ile konut piyasasındaki bozulmanın başladığı 2007 yılı başından bu yana ilk defa önemli bir artış kaydetmişti. Satışlardaki bu artışta konut fiyatlarındaki gerilemenin etkili olduğu belirtiliyor. ABD de kredi piyasalarındaki sıkışıklığın sürdüğü, tüketici güveninin son 26 yılın en düşük seviyesine gerilediği ve işsizlik oranının %5,1 ile 2005 Eylül ünden bu yana en yüksek orana yükseldiği gözönüne alındığında, mevcut konut satışlarında Şubat ayında görülen iyileşmenin geçici olduğu ve Mart ayında yeniden gerileyeceği değerlendirilmektedir. Mevcut Konut Satışları (yıllıklandırılmış, bin adet) ,6 Mevcut Konut Satışı (bin adet) Mevcut Konut Stoku (ay) 12 10,2 10 9, / / / /02 Kaynak: National Association of Realtors %25 azalış Nisan 2008 Çarşamba AB İMALAT SANAYİ ENDEKSİ NİSAN (ÖNCÜ) Endeks Şubat 08 Mart 08 Nisan 08 (Öncü) Beklenti* PMI 52,3 52,0 51,6 Euro bölgesinde tedarikçilerle yapılan anket verileri sonuçlarına göre imalat sanayine ilişkin üretim gelişmelerini gösteren PMI endeksi (Purchasing Managers Index), Mart 50 nin üzerinde seyretmiş ancak bir önceki aya göre gerilemiştir. Bu durum üretimin arttığını ancak hızının yavaşladığını göstermektedir. Endeksin 50 nin üzerinde olması, üretim artışına, altında olması ise üretim daralmasına işaret etmektedir. Önümüzdeki dönemde firmaların performansını bir çok faktör kısıtlayabilecektir: Enflasyon baskıları, euronun değer kazanması, zayıflayan global talep gibi. Nisan ayında firmaların maliyetlerindeki artışların sürmesi ve kredi sıkışıklığının devam etmesi nedeniyle endekste gerileme öngörülmektedir. Euro Bölgesi PMI Endeksi Gelişimi , , ,6 52,0 51, / / / / /03 Kaynak: NTC Economics 24 Nisan 2008 Perşembe AB- ÖDEMELER DENGESİ - Şubat Cari İşlemler Dengesi (yıllıklandırılmış, milyon Euro) (Milyar euro, mevsimsellikten arındırılmamış, milyar Euro) Aralık 07 Ocak 08 Şubat 08 Beklenti 30 24,4 Cari İşlemler Dengesi 4,3-19,1 20 Son 12 Ay İtibariyle 15,2-0,2 10 Euro Bölgesinde Ocak ayında cari işlemler dengesi, euronun son dönemde dolar ve pounda karşı değer kazanmasının etkisiyle eksiye dönmüş ve bu açık 19,1 milyar Euro ile beklentilerin üstünde gerçekleşmişti. Şubat ayında euronun güçlü seyrini koruduğu göz önüne alındığında, Euro bölgesindeki cari işlemler açığının Şubat ayında da sürmesi beklenmektedir ,1-0,2 01/06 06/06 09/06 12/06 03/07 07/07 01/08 Kaynak: ECB 4 * Bloomberg, Reuters

5 Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Önemli Veriler (devamı) 24 Nisan 2008 Perşembe ABD DAYANIKLI MAL SİPARİŞLERİ - OCAK Dayanıklı Mal Siparişleri (milyar $) Dayanıklı Mal Siparişleri (aylık % değişim) Aralık 07 Ocak 08 Şubat ,7 214,7 212,3 Mart 08 Beklenti* 4,4-4,4-1,1 0.1 ABD de ekonomik aktivitenin yönüne ilişkin önemli gösterge olan dayanıklı mal siparişleri, yılın ilk iki ayında gerileme göstermiştir. Ekonomik durgunluğa ilişkin bir gösterge olarak kabul edilen stokların yapılan mal sevkiyatlarına oranı da bir önceki aydaki 1,49 seviyesinden Şubat ayında 1,54 e yükselmiştir. Bu seviye 2001 yılından bu yana kaydedilen en yüksek düzeydir. ABD PMI imalat sanayi üretim endeksinin Mart ayında önceki aya göre %0,6 arttığı göz önüne alındığında, dayanıklı mal siparişlerinin de Mart ayında düşük oranda bir artış kaydetmesi beklenebilir Dayanıklı Mal Siparişleri (milyon $, mevsimsel etkilerden arındırılmış) / / / /01 Kaynak: ABD Census Bureau 24 Nisan 2008 Cuma İNGİLTERE GSYİH BÜYÜMESİ Ç Ç Beklenti GSYİH Büyümesi 3,3 1,8 2,9 3,1 2,5 (yıllık % değişim) İngiltere de ekonomik büyüme 2007 yılının son çeyreğinde %2,9 a gerilemiştir. Bu oran 2006 nın son çeyreğinden bu yana kaydedilen en düşük büyüme oranıdır in ilk çeyreğinde ise konut fiyatlarındaki düşüşler, tüketici güveninin gerilemesiyle azalan tüketim harcamaları, kredi imkanlarının daralması ve yüksek seyreden gıda ile hammadde fiyatlarının etkisiyle ekonomik büyümenin yavaşlaması beklenmektedir. İngiltere Merkez Bankası da finansal piyasalardaki çalkantılar nedeniyle kredi koşullarındaki sıkılaşmanın ekonomik büyümeyi yavaşlatacağına ilişkin endişelerle politika faizlerini son iki toplantıda toplam 50 baz puan aşağı çekmiş idi. 25 Nisan 2008 Cuma GSYİH Büyümesi (Çeyrekler itibariyle yıllık % değişim) 5,0 4,2 4,0 3,9 3,0 2,9 2,0 1,6 1,0 1,3 0, Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç1 Kaynak: Office of National Statistics JAPONYA - TÜFE - ARALIK (yıllık değişim, %) Ocak 08 Şubat 08 Mart 08 Beklenti TÜFE 0,7 1,0 1,2 Çekirdek (Gıda Hariç ) Enflasyon 0,8 1,0 Gıda ve Enerji Hariç Enflasyon -0,1-0,1 Japonya da tüketici fiyatları endeksi (TÜFE), son 5 aydır yükselişini sürdürüyor. Endeks, Şubat ayında yıllık %1,0 artış ile son 10 yılın en yüksek aylık artışını kaydetmişti. Ancak gıda ve enerji hariç enflasyona baktığımızda eksi değerler görmekteyiz ve durum bize iç talebin zayıf seyri sürerken enflasyondaki artışın özellikle petrol fiyatlarındaki yükselişten kaynaklandığını gösteriyor. Petrol ve gıda fiyatlarındaki yukarı yönlü trendin Mart ayında da devam etmesi nedeniyle Japonya da TÜFE nin Mart ayında da yüksek seyrini sürdürmesi beklenmektedir. 0,9 0,7 0,5 0,3 0,1-0,1-0,3-0,5 Japonya da TÜFE ve Çekirdek Enflasyonun Gelişimi (yıllık % değişim) TÜFE Gıda ve Enerji Hariç TÜFE 01/07 03/07 05/07 07/07 09/07 11/07 01/08 Kaynak: Japonya İçişleri ve İletişim Bakanlığı 1,0-0,1 5

6 HAFTALIK TAKVİM HAFTALIK TAKVİM Tarih TSİ Ülke Gösterge Önceki Piyasa Beklentisi 1 22 Nisan :00 Türkiye Yabancı Ziyaretçiler (Nisan, yıllık % değişim) 13,9 17:00 ABD Mevcut Konut Satışları (Mart, yıllıklandırılmış, milyon adet) 5,0 4,9 17:00 Richmond Fed İmalat Sanayi Anketi Üretim Endeksi (Nisan) 6 23 Nisan :00 ABD Haftalık Konut Kredisi Başvuruları (18 Nisan, haftalık % değişim) 2,5 11:00 AB PMI İmalat Sanayi Üretim Endeksi (Nisan) 52,0 51,6 11:30 İngiltere Merkez Bankası Faiz Toplantısı Tutanakları 24 Nisan :30 ABD Dayanıklı Mal Siparişleri (Mart, aylık % değişim) -1,1 0,1 15:30 İşsizlik Maaşı Başvuruları (19 Nisan) :00 Yeni Konut Satışları (Mart, yıllıklandırılmış bin adet) :00 AB Cari İşlemler Açığı (Şubat, milyar Euro, mevsimsellikten arındırılmamış) -19,1 11:00 IFO İş Çevreleri Beklenti Endeksi (Nisan) 104,8 104,3 11:30 İngiltere Perakende Satışlar (Mart, aylık % değişim) 1,0-0,3 25 Nisan :00 ABD Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi (Nisan) 63,2 63,8 Japonya Enflasyon (TÜFE, Mart, yıllık % değişim) 1,0 1,2 11:30 İngiltere Ekonomik Büyüme ( Ç, yıllık % değişim) 2,8 2, Nisan 2008 Ulusal Konut Fiyatları Endeksi (Nisan, aylık % değişim) -0,6 Reuter s, Bloomberg, Moody s 6

7 Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler 7 FİNANSAL GÖSTERGELER FAİZ ORANLARI (%) Türkiye TCMB Politika Faizi (O/N) 15,25 15,25 - Tahvil&Bono Piyasası (faiz) Haftalık Değ. (%) - 13 Ağustos ,33 17,63 1,7-26 Kasım ,61 17,76 0,9-04 Şubat ,07 18,53 2,5-06 Mayıs ,27 18,66 2,1-05 Ağustos ,59 18,83 1,3-07 Ekim ,58 18,72 0,1-13 Ocak ,50 18,67 0,9 - Eurobond (fiyat) - 15 Ocak ,96 152,12 0,8-17 Mart ,37 91,93 0,6 Gelişmekte Olan Piyasalar Faiz Farkı (baz puan) - EMBI + * 441,37 442, Türkiye 5 Yıllık CDS** ,3 ABD Ortalama (12 aylık) Faiz Farkı (baz puan) AB - FED Politika Faizi 2,25 2,25-3 aylık interbank faizi 2,71 2,82 4,0 4,66-2 yıllık tahvil getirisi 1,83 2,11 15,0 3,56-10 yıllık tahvil getirisi 3,54 3,73 5,2 4,32 - Politika faizi 4,0 4,0 Almanya - 2 yıllık tahvil getirisi 3,46 3,70 7,1 3,91-10 yıllık tahvil getirisi 3,97 4,08 2,8 4,21 Japonya - Politika faizi 0,5 0,5-10 yıllık tahvil getirisi 1,34 1,38 3,2 1,59 57 baz puan (3aylık interbank eksi FED politika faizi) 162 baz puan (10 yıllık tahvil getirisi eksi 2 yıllık tahvil getirisi) * EMBI+ Endeksi: Gelişmekte olan ülkelerin uluslararası piyasalarda ihraç ettikleri tahvillerin (Eurobond vb. gibi) getirileri ve ülkelerin payları ile ağırlıklandırıldığı bir endekstir. Spread, söz konusu tahvil getirileri ile ABD tahvil getirileri arasındaki farkı göstermektedir. ** Türkiye nin ihraç etmiş olduğu tahvilin ödenmeme riskinekarşı yapılan sigorta primini göstermektedir. Kaynak: Reuters, TCMB, İMKB Türkiye: Hazine Nisan Ayı İç Borç Ödeme Programı (milyon YTL) Piyasalar Kamu Kurumları TCMB Toplam Toplam TOPLAM Türkiye: Hazine Nisan Ayı İhale Programı Vade Senet Türü İhale Tarihi Satış Tarihi İtfa Tarihi 3 Ay (91 gün) YTL cinsi iskontolu bono (referans) Ay (364 gün) YTL cinsi iskontolu tahvil (referans) Ay (644 gün) YTL cinsi iskontolu tahvil Yıl (1820 gün) YTL cinsi iskontolu kuponlu tahvil

8 Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler (devamı) FİNANSAL GÖSTERGELER Kaynak: Hazine Döviz Kurları Haftalık Değ. (%) 2007 Yılsonuna Göre Değ. (%) 2007 Yılı Zirve 5 Yıllık Ort. (04/ /2008) - $/YTL 1,3034 1,3268 1,8 13,8 1,4465 1, Euro/YTL 2,0518 2,1088 2,8 24,0 1,8938 1, Euro/$ 1,5742 1,5897 1,0 9,0 1,4879 1, $/ Yen 101,83 102,51 0,7-7,9 123,86 112,78 - GBP/$ 1,9712 1,9906 1,0 0,3 2,1076 1, Sepet (0,5$+0,5Euro) 1,6776 1,7178 2,4 19,9 1,6702 1, İMKB ,2-25, İMKB ,6-26, Mali ,4-30, Sınai ,5-13, Hizmetler ,3-14, İşlem Hacmi (milyar YTL) 1,6 1,4 3,4 Yurtdışı Hisse Senedi Piyasaları - S&P ,4-7, Dow Jones ,3-4, Nasdaq ,7-11, FTSE ,3-7, DAX ,3-17, Bovespa ,6 1, Nikkei ,5-12, Şangay ,2-38, Hang Seng ,3-12, MSCI Emerging ,3-5, Emtia Piyasaları - WTI ($/varil) 110,07 114,77 4,3 19,6 99,16 57,50 - Brent 107,47 110,78 3,1 17,4 96,57 55,98 - Altın ($/ons) 928,40 938,90 1,1 12,7 838,60 537,89 - Gümüş ($/ons) 17,85 18,22 2,1 23,4 15,48 - Kaynak: Reuters Piyasalarda Haftalık Değişim (10/04-17/04/08, %) Akbank ın Piyasa Değeri (milyon $) Altın Petrol (WTI) Bovespa MSCI-Emerging İMKB-100 $/Yen Euro/$ $/YTL -1,2 1,1 1,6 1,3 0,7 1,0 1,8 4, /01 01/03 01/04 01/05 01/06 06/06 12/06 06/ Kaynak: Reuters Kaynak: Reuters, Akbank 8

9 Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler (devamı) BANKACILIK SEKTÖRÜ BÜYÜKLÜKLERİ (MİLYAR YTL) 28 Aralık Şubat Mart Nisan 2008 Yıl Sonuna Göre Değ. (%) Şubat Ayına Göre Değ. (%) Toplam Mevduat 350,6 361,1 377,9 378,7 8,0 4,9 0,2 Haftalık Değ. (%) TL 227,5 234,0 242,9 243,2 6,9 3,9 0,1 YP (milyar $) 106,3 107,3 106,7 106,6 0,3-0,6-0,1 Toplam Kredi 271,9 288,9 302,4 304,1 11,9 5,3 0,6 Tüketici 65,6 69,2 71,4 71,8 9,5 3,7 0,5 Konut 30,8 32,7 33,8 34,0 10,3 4,0 0,5 Taşıt 5,86 5,78 5,77 5,78-1,4 0,001 0,2 Diğer 28,9 30,7 31,8 32,0 10,8 4,1 0,7 Bireysel Kredi Kartı Kredileri 25,8 27,0 27,2 27,4 6,3 1,3 0,8 Yurtdışı Borçlanma (milyar $) 49,5 53,0 54,7 53,6 8,3 1,1-2,0 Yurtdışı Yerl. Bono Portföyü (milyar $) Yurtdışı Yerl. Bono/ Banka Dışı Kesim Bono Port. (%) Kaynak: BDDK, TCMB MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER GSYİH (yıllık büyüme, %) 31,8 31,7 28,4 27,6-13,1-12,9-2,9 31,5 31,4 30,8 30, Ç2007 4Ç2007 ABD 1,6 2,5 3,6 3,1 2,9 4,9 0,6 Euro Bölgesi 0,9 0,8 2,0 1,5 2,8 2,6 2,2 Brezilya 2,7 1,2 5,7 2,9 3,7 5,5 6,2 Çin 9,1 10,0 10,1 10,2 11,6 11,5 11,2 Türkiye GSYİH (milyar YTL) 240,2 350,5 454,8 559,0 648,9 758,4 856,4 GSYİH (milyar $) 196,7 230,5 304,9 390,4 481,5 526,4 658,8 Büyüme (%) -5,7 6,2 5,3 9,4 8,4 6,9 4,5 TÜFE (yıllık değişim, %) Aralık 07 Ocak 08 Şubat 08 Mart 08 Türkiye 9,35 7,72 9,65 8,39 8,17 9,10 9,15 ABD 3,3 3,4 2,5 4,1 4,3 4,0 4,0 Euro Bölgesi 2,4 2,2 1,9 3,1 3,2 3,3 3,6 Çin 2,4 1,6 2,8 6,5 7,1 8,7 8,3 Brezilya 7,6 5,7 3,1 4,5 4,6 4,6 4,7 TÜRKİYE DIŞ GÖSTERGELER (yıllıklandırılmış) Kasım 07 Aralık 07 Ocak 08 Şubat 08 İthalat (milyar $) 97,5 116,8 139,6 166,9 170,1 175,8 180,4 İhracat (milyar $) 63,2 73,5 85,5 106,1 107,2 111,3 114,6 Cari İşlemler Açığı (milyar $) 14,4 22,1 31,9 35,2 37,4 38,3 39,0 MB Rezervleri (milyar $) 36,0 50,5 60,8 72,4 71,3 71,4 75, itibariyle Kaynak: TUİK, TCMB, BLS, ECB, Moody s 9

10 Akbank Fon Risk Skalası Akbank B Tipi Likit Fon: Fon; yatırımcının nakit yönetimi aracıdır. Fon; düşük risk profili ile, ON repo ve kısa vadeli faiz piyasası yatırımcısı için alternatif yatırım aracı niteliğindedir. Akbank B Tipi Değişken Fon: Fon; düşük sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, orta - uzun vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde uzun vadeli getiri sağlamayı hedefler. Akbank B Tipi Uzun Vadeli Tahvil ve Bono Fonu: Fon; orta düzey sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, orta - uzun vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde uzun vadeli getiri sağlamayı hedefler. Akbank B Tipi Altın Fonu: Fon ağırlıklı olarak altına yatırım yapar ve altın piyasası ile paralel getiri performansı hedefler. Akbank B Tipi Premium Tahvil ve Bono Fonu: Fon; düşük sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, kısa - orta vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde getiri sağlamayı hedefler. Akyatırım B Tipi Değişken Fon: Fon ağırlıklı olarak sabit getirili yatırım araçlarına yatırım yapar ve faiz geliri elde etmeyi hedefler. Yatırım sürecinde hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanmayı amaçlar. Akbank B Tipi Özel Bankacılık Dengeli Yabancı Menkul Kıymet Fonu: Fon,döviz cinsinden tahvil ve yurtdışı hisse senetlerine yatırım yapar. Akbank A Tipi Değişken Fon: Fon; hisse senedi, hazine bonosu - devlet tahvili ve diğer sabit getirili enstrümanlara yatırım yapar. Orta düzey risk seviyesinde yatırım aracı çeşitlemesi ve hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanarak uzun vadede tasarrufların büyümesi hedeflenir. Akbank A Tipi Hisse Senedi Fonu: Fon ağırlıklı olarak büyük piyasa değerli şirketlere yatırım yapar. Hisse senetlerine yüksek oranda yatırım yapılarak ve hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanarak uzun vadede tasarrufların büyümesi hedeflenir. Akbank A Tipi Mali Kuruluşlar Sektörü Fonu: Fon ağırlıklı olarak mali sektör şirketlerine yatırım yapar. Akbank A Tipi Sabancı Holding İştirakleri Fonu: Fon ağırlıklı olarak Sabancı Holding iştirak şirketlerine yatırım yapar. S&P/IFCI Türkiye A Tipi Akbank Borsa Yatırım Fonu: Fon S&P endeksine dahil hisse senetlerine yatırım yapar ve orta - uzun vadeli dönemde S&P endeksine paralel getiri performansını hedefler. Akbank A Tipi İMKB Ulusal 30 Endeksi Fonu: Fon IMKB 30 endeksine dahil hisse senetlerine yatırım yapar ve orta - uzun vadeli dönemde IMKB 30 endeksi ile paralel getiri performansı hedefler. 10

11 Strateji Bölümü - Ekonomik Araştırmalar Ekonomikarastirmalar@akbank.com 29 Kasım 2007 Perşembe Dr. Fatma Melek Baş Ekonomist Fatma.Melek@akbank.com Sibel Yapıcı Melek.Yapici@akbank.com Dilara Bayraktar Didem.Bayraktar@akbank.com Füsun Ugan Fusun.Ugan@akbank.com Şahin Zuluğ Sahin.Zulug@akbank.com Elif Özen Elif.Ozen@akbank.com UYARI: Bu rapor ve yorumlardaki yazılar, bilgiler ve grafikler, ulaşılabilen ilk kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. İş bu raporlardaki yorumlardan; eksik bilgi ve/veya güncellenme gibi konularda ortaya çıkabilecek zararlardan Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanları sorumlu değildir. Akbank TAŞ ve Ak Yatırım AŞ her an, hiçbir şekil ve surette ön ihbara ve/veya ihtara gerek kalmaksızın söz konusu bilgileri, tavsiyeleri değiştirebilir ve/veya ortadan kaldırabilir. Genel anlamda bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olan iş bu rapor ve yorumlar, kapsamı bilgiler, tavsiyeler hiçbir şekil ve surette Akbank TAŞ ve Ak Yatırım AŞ nin herhangi bir taahhüdünü tazammum etmediğinden, bu bilgilere istinaden her türlü özel ve/veya tüzel kişiler tarafından alınacak kararlar, varılacak sonuçlar, gerçekleştirilecek işlemler ve oluşabilecek her türlü riskler bizatihi bu kişilere ait ve raci olacaktır. Hiçbir şekil ve surette ve her ne nam altında olursa olsun, her türlü gerçek ve/veya tüzel kişinin, gerek doğrudan gerek dolayısı ile ve bu sebeplerle uğrayabileceği her türlü doğrudan ve/veya dolayısıyla oluşacak maddi ve manevi zarar, kar mahrumiyeti, velhasıl her ne nam altında olursa olsun uğrayabileceği zararlardan hiçbir şekil ve surette Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanları sorumlu tutulamayacak ve hiçbir şekil ve surette her ne nam altında olursa olsun Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanlarından talepte bulunulmayacaktır. Bu rapor, yorum ve tavsiyelerde yer alan bilgiler yatırım danışmanlığı hizmeti ve/veya faaliyeti olmayıp; yatırım danışmanlığı hizmeti almak isteyen kişi ve kurumların, iş bu hizmeti vermeye yetkili kurum ve kuruluşlarla temasa geçmesi ve bu hizmeti bir sözleşme karşılığında alması SPK mevzuatınca zorunludur. 11