Uluslararası Ticaret Yüksek Lisansı Uluslararası Ticari Süreçler ve Uygulaması Ders Notları Yrd. Doç. Dr. Hakan TUNAHAN İTHALAT YÖNETİMİ

Transkript

1 İTHALAT YÖNETİMİ İthalat (Import), mal ve hizmetlerin geçici veya kesin olarak sınır ötesinden getirilmesidir. Ülkemiz Resmi Gazete'nin 31 Aralık 1995 tarihli ve (mükerrer) nolu sayısında yayımlanan İthalat Rejim Kararı'nın birinci nde ise bu Karar'ın amacı "ithalatın ülke ekonomisi yararına ve uluslararası ticaretin gereklerine uygun olarak düzenlenmesini sağlamak" olarak belirlenmiştir. İthalat rejimimizin kaynaklarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür: 1 Anayasa (Md.73,167): Madde 73: Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerin kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir. Anayasa Madde 167 ikinci fıkra: Dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına olmak üzere düzenlenmesi amacıyla ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler koymaya ve bunları kaldırmaya kanunla Bakanlar Kuruluna yetki verilebilir. Uluslararası Anlaşmalar DTÖ Anlaşmaları Gümrük Birliği (1/95 sayılı OKK) Diğer Uluslararası Anlaşmalar Kanunlar (474, 2976 vb): 474 Sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanun Düzenlenmesi Hakkında Kanun: Dış Ticaretin ülke ekonomisinin yararına düzenlenmesini sağlamak amacıyla ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler konulması ve kaldırılması, bu yükümlülüklere ilişkin esasların tespit edilmesi ve oluşan fonların kullanılması bu Kanun hükümlerine göre yürütülür. Bakanlar Kuruluna bu Kanun kapsamında konularda düzenleme yetkisi de verilmektedir. Bakanlar Kurulu, bu yetkiye istinaden ithalat işlemleri üzerinden tahsil edilmek üzere çeşitli fonlar ihdas etmiştir. Örneğin Toplu Konut Fonu. Bu konudaki yetkiye herhangi bir sınırlama getirilmediğinden, fon oranları serbestçe

2 (uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülüklerimiz saklı kalmak kaydıyla) belirlenmektedir. 1 Ülkemiz mevzuatında göre İthalatta Temel Prensipler aşağıdaki gibi sıralanabilir: Herhangi bir mevzuatta aksi belirtilmedikçe ithalat serbesttir. Kamu ahlakı, kamu düzeni veya kamu güvenliği; insan, hayvan ve bitki sağlığının korunması veya sınai ve ticari mülkiyetin korunması amaçlı önlemler alınabilir (İRK 5 nci ) İthalat bedellerinin ödenmesi kambiyo mevzuatı hükümlerine tabidir. (İRK 6 ncı ) Eski, kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu ve yatık malların ithali izne tabidir (İRK 7 nci ) Mevzuatımıza göre ithalat ile ilişkili mal grupları aşağıdaki gibi sınıflandırılır: 1. İthalatı Serbest Mallar 2. İthalatı Yasak Mallar 2 3. İthali Belli Kurumların kurum ve kuruluşlarına Bırakılan Mallar 3 4. İthalatı Belli Kurumların İzni İle Yapılan Mallar 4 2 İthalatçı (Importer), bir malı ve hizmeti ithal eden kişidir. İthalat Yönetmeliği'mize göre, vergi numarasına sahip her gerçek ve tüzel kişi ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan kişiler ortaklıkları ithalat işlemlerini yürütebilir. Gerçek kişiler sadece şahsi ihtiyaçları için ithalat ve ihracat yapabilirler. 1 Türkiye nin İthalat Mevzuatı ve Uygulamaları Sunumu, Dış Ticaret Müsteşarlığı, İthalat Genel Müdürlüğü, Haziran, 2010, 2 Esrar ve Müstahzar Afyon, İpek Böceği Tohumu, kültür ortamı torf ve perlit hariç olmak üzere, zirai amaçla kullanılan her türlü toprak, yaprak, sap, saman, ot ve tabi gübre, Oyun Alet ve Makineleri, Sahte menşeli eşya ve zarflar, Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin İthali, Kimyasal Silahlar Sözleşmesi Ekinde Yer Alan Kimyasal Maddelerin İthali, hammadde veya katkı maddeleri ilavesiyle alkollü içki hazırlanmasında kullanılabilecek konsantre içkiler, Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıklar, Çevrenin korunması bakımından kontrol altında tutulan bazı Kimyasal maddeler, Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Metal Hurdalar 3 X Kına, kına kabukları, potasyum iyodür, kına, kına alkoloidleri ve bunların türevleri Kızılay Genel Müdürlüğü ne; X 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkilerin İnhisarı Kanununda yer verilen alkollü müstahzarlar Tekel Tütün Mamulleri Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğü ne; X İçki imalinde kullanılan alkollü birleşik müstahzarlar,tekel Tütün Mamulleri Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğü ile bu kuruluş tarafından inhisar kapsamında olmadığına karar verilmesi durumunda meşrubat sanayine dahil kuruluşlara; X Zehirli gazlar, Milli Savunma, Sağlık, Tarım ve Köy işleri, Orman, Maliye, İçişleri Bakanlıkları veya Gümrük Müsteşarlığının ihtiyacı için bu kuruluşlar tarafından; X İşlenmemiş Maden, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ve Kıymetli Madenler Borsası üyesi kıymetli maden aracı Kuruluşları na; X Tütün ve tütün mamulleri, Bakanlıktan, tütün ve tütün mamulleri üretmek üzere fabrika açma ve işletme izni alındığına dair belgesi olanlar; X çek kağıtları Bankalara; X Harp Silahları Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı,Sahil Güvenlik Komutanlığı, MİT Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Olağanüstü Hal Bölge Valiliği veya bu kuruşlarca yetki verilen kurum ve kuruluşlara bırakılmıştır. 4 Tütün Fidesi, Ölçü ve Ölçü Aletleri, Kuran ı Kerim, Metal Paralar, Petrol Yağları, motorin, benzin, fuel oil,lpg, İşçi sağlığı ve iş güvenliğini etkileyen bazı mallar ile kontrol, uygunluk, standardizasyon belgelerinin gerektiği mallar gibi...

3 Özel anlaşmalarla yapılan ithalatta, Ülkemizde açılan fuar ve sergilerde perakende satışına izin verilen malların ithalatında ve kitap ve diğer yayınların ithalatında vergi mükellefi olmak gerekmez. İthalattan Tahsil Edilen Mali Mükellefiyetler Mala uygulanan ithalat vergilerinin ya da ihracat vergilerinin tümüne Gümrük Vergileri (Customs Duties) adı verilmektedir 5. Genel olarak ülkelerin istisnai durumlar dışında ihracatlarını vergilendirdikleri az rastlanır bir durum olması sebebiyle gümrük vergileri denildiğinde genellikle ithal edilen malın üzerinden alınan vergiler anlaşılmaktadır sayılı Gümrük Kanunu nun 5911 sayılı Kanun ile değiştirilen 3 üncü nde Gümrük Vergileri, İthalat Vergileri ve İhracat Vergileri aşağıdaki gibi tanımlanmıştır; Gümrük vergileri, ilgili mevzuat uyarınca eşyaya uygulanan ithalat vergilerinin ya da ihracat vergilerinin tümünü; 3 İthalat vergileri, eşyanın ithalinde ödenecek gümrük vergisi ile diğer eş etkili vergiler ve mali yükleri, Tarım politikası veya tarım ürünlerinin islenmesi sonucu elde edilen bazı ürünlere uygulanan özel düzenlemeler çerçevesinde ithalatta alınacak vergileri ve diğer mali yükleri; İhracat vergileri, eşyanın ihracatında ödenecek gümrük vergisi ile diğer eş etkili vergiler ve mali yükleri, Tarım politikası veya tarım ürünlerinin islenmesi sonucu elde edilen bazı ürünlere uygulanan özel düzenlemeler çerçevesinde ihracatta alınacak vergileri ve diğer mali yükleri, (ifade eder)" şeklinde tanımlanmaktadır. Bir ürünün ithalatında; aşağıdaki vergi uygulamaları söz konusu olabilir: Ad Valorem Vergi: İthalatta ürünün değeri üzerinden yüzdesel olarak tahsil edilen gümrük vergisi olarak tanımlanmaktadır. Spesifik Vergi: Fiziksel birim (ton, adet, vb) üzerinden tahsil edilen gümrük vergisi olarak tanımlanmaktadır. Bileşik Vergi: Ad valorem ve spesifik verginin birlikte uygulandığı gümrük vergisi uygulamasıdır. 5 Gümrük Vergilerinden Muafiyet: Serbest dolaşımda bulunan eşya, Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkarıldığı veya çıkış hükmünde geçici depolama yerleri ile antrepolara konulduktan sonra Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edildiği ve ayniyetleri değişmeden 3 yıl içinde yeniden serbest dolaşıma sokulduğu takdirde ve beyan sahibinin talebi üzerine gümrük vergilerinden muaf tutulur Mevzuatımızda ithalat vergilerinden muafiyet; Aynen ihraç edildiği durumda olması hali hariç, hariçte işleme rejimi çerçevesinde Türkiye gümrük bölgesinden ihraç edilen eşyaya ve ihracı, bir dış ticaret önlemine konu olan eşyaya tanınmıyor.

4 Karışık Vergi: Ad valorem veya spesifik vergilerden herhangi birinin tercih edilebileceği uygulamalardır. Örnek: Gümrük vergisi; %18,4, MIN 22 - MAX 24 /100 kg şeklinde ifade edilebilir. Bu durumda, gümrük vergisi %18,4 olarak belirlenmiş olmakla birlikte, ancak 22 ile 24 /100 Kg arasında bulunması şartı getirilmiştir. Örneğin, ithal değerinin 1000 /ton olması halinde, 1000*0,184 = 184 / ton ad valorem vergi doğmaktadır. Fakat minimum vergi 220 /ton olarak belirlendiğinden, ithalatçının 220 /ton gümrük vergisi ödemesi gerekecektir Karışık vergilendirme Ülkemiz mevzuatında da tekstil ürünlerine uygulanan ilave gümrük vergisi () olarak karşımıza çıkmaktadır. Aşağıda açıklanacak olan ve vergi oranlarını gösteren Ek I ve Ek II de yer alan tablolarda ilave gümrük vergisi () sütununda gösterilen nispi verginin, Min sütununda gösterilen minimum miktardan düşük hesaplanması durumunda minimum miktarlar, Mak sütununda gösterilen maksimum miktardan yüksek hesaplanması durumunda ise maksimum miktarlar tahsil edilmektedir. 4 GTP MA DDE İSM İ Gaz bezle ri ve gazlı diğer eşya Diğe rleri Diğe r pam uklu mens ucat AB, EFTA, İSR, MAK, HIR, B-HER, FAS, B.Ş. VE GAZ.ŞR. TUN, SUR, MIS, GÜR, ARN, SIR, KAR, KOS, ÜRDÜN, ŞİLİ. Min İLAVE GÜMRÜK VERGİSİ ORANI (%) EAGÜ-ÖTDÜ GYÜ DÜ Oranı (%) Mak Min Oranı (%) Mak Min (USD/ KG) Oranı (%) Mak (USD/KG ) 0 0,75 11% 3,75 1,00 18% 4,00 1,25 20% 4,25 0 0,75 11% 3,75 1,00 18% 4,00 1,25 20% 4,25 0 0,75 11% 3,75 1,00 18% 4,00 1,25 20% 4,25 TEKNİK VERGİ: Gümrük vergisinin, üretimde kullanılan belirli bir girdinin miktarına göre belirlenen türüdür. Örnek: Gümrük vergisi; 1,19 / Kg laktik asit olarak belirlenebilir. 100 Kg lık bir nihai üründe 2 Kg laktik asit kullanılması halinde; 2 Kg *1,19 /Kg = 2,38 laktik asitten ileri gelen vergi

5 ödenecektir. Bazı durumlarda, teknik vergilere ilave olarak ad valorem veya spesifik vergiler de nihai ürün üzerinden tahsil edilebilmektedir. Ülkemiz mevzuatında İşlenmiş tarım ürünleri ithalatında, tarım payı hesaplanmak suretiyle teknik vergi uygulanmaktadır. Ülkemizde ithalatta alınan vergiler ve mali yükler aşağıdaki tabloda verilmiştir. 6 VERGİ VEYA MALİ YÜK KANUNİ DAYANAK TAHSİLÂTI YAPAN İDARE CEZALARI DÜZENLEYEN MEVZUAT Gümrük Vergisi 474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanun 4458 sayılı Gümrük Kanununun, 5911 sayılı Kanunla değişik 234 üncü Katma Değer Vergisi 3065 sayılı KDV Kanunu KDV Kanunu 51 nci delaletiyle 4458 sayılı Gümrük Kanununun, 5911 sayılı Kanunla değişik 234 üncü 5 Özel Tüketim Vergisi Damga Vergisi 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu ÖTV Kanunu eki Listelere ve aranan belgelere göre gümrük idaresi veya vergi dairesi olarak farklılık göstermektedir. Beyanname tesciline bağlı olarak ithalat sırasında ilgili gümrük idarelerince tahsil edilen bir vergidir. ÖTV Kanununun 16 ncı delaletiyle 4458 sayılı Gümrük Kanununun, 5911 sayılı Kanunla değişik 234 üncü 213 sayılı Vergi Usul Kanunu Anti Damping Vergisi, Sübvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi 3577 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun Herhangi bir cezai düzenleme mevcut değildir. Ek Mali Yükümlülük Düzenlenmesi Hakkında Kanun Düzenlenmesi Hakkında Kanun un 4 üncü Toplu Konut Fonu(Tarım Payı) Düzenlenmesi Hakkında Kanun Düzenlenmesi Hakkında Kanun un 4 üncü Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu 4684 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ve 88/12944 sayılı Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında Karar İthalattan önce bankalara yatırılmaktadır. 88/12944 sayılı Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında Karar Tütün Fonu 4629 sayılı Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanunun geçici 1 inci idarelerince tahsil edilir Düzenlenmesi Hakkında Kanun un 4 üncü 6 İthalatta Ödenen Vergiler ve Mali Yükler, PWC, 3D&ContentID=IdPu%2FkxDTHAN79ENtiNHuA%3D%3D

6 VERGİ VEYA MALİ YÜK KANUNİ DAYANAK TAHSİLÂTI YAPAN İDARE CEZALARI DÜZENLEYEN MEVZUAT Fikir ve sanat eserlerinin tespit edildiği taşıyıcı materyaller ile bu eserleri çoğaltmaya yarayan teknik cihazların ithalat bedelleri üzerinden yapılacak kesinti 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 44 üncü İthalattan önce bankalara yatırılmaktadır. Herhangi bir cezai düzenleme mevcut değildir Çevre Katkı Payı 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 18 inci İthalattan önce bankalara yatırılmaktadır Herhangi bir cezai düzenleme mevcut değildir Telafi edici vergi 4458 sayılı Gümrük Kanunu Gümrük idarelerince Tahsil edilir sayılı Gümrük Kanunu nun 234/5 inci. 6