İçten Yanmalı Motorlarda Supap Kontrol Mekanizmaları

Transkript

1 Taşıt Teknolojileri Elektronik Dergisi (TATED) Cilt: 4, No: 3, 2012 (15-22) Electronic Journal of Vehicle Technologies (EJVT) Vol: 4, No: 3, 2012 (15-22) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR e-issn: X Makale (Article) Volkan AYGÜL*, Ahmet Necati ÖZSEZEN* * Kocaeli Üniversitesi Teknoloji. Fak. Otomotiv Müh. Böl., Kocaeli/TÜRKİYE volkan.aygul@kocaeli.edu.tr, nozsezen@kocaeli.edu.tr Özet Günümüzde değişken supap zamanlaması sağlamak için geleneksel kam mekanizmaları kullanılmaktadır. Değişken supap mekanizmalarının kullanımı ile supap kalkış miktarı ve zamanlaması kontrol edilebilmektedir. Böylece motorun çalışma şartlarına en uygun dolgu hızı sağlanarak motorda volumetrik verimden kaynaklanan performans kayıpları minimize edilmektedir. Günümüz uygulamalarında genel olarak kam mekanizmaları ile supap zamanlaması kontrol edilirken, bir mekanizma üzerinden hem supap zamanlaması hem de supap kalkış miktarını ayarlayabilen sistemler ile ilgili çalışmalara sadece Ar-Ge veya akademik araştırmalarda rastlanmaktadır. Motorun düşük ve yüksek devirleri arasında lineer bir volumetrik verim eğrisinin sağlanması, supap zamanlaması ve kalkış miktarının kontrolü ile mümkün gözükmektedir. Gelişen supap mekanizması uygulamalarında, hem supap zamanlamasının hem de supap kalkış miktarını ayarlayabilecek elektro-mekanik hareket sağlayıcılarının kullanılması ile ilgili Ar-Ge çalışmalarına sıklıkla rastlanmaktadır. Bu çalışmada, otomotiv üreticilerinin kullanıldığı günümüz supap kontrol mekanizmaları ile ilgili uygulamaları ve gelecekte kullanılması öngörülen değişken supap mekanizmaları değerlendirilmektedir. Anahtar Kelimeler: Supap Zamanlaması, Supap Kalkış Miktarı, Kamlı Supap Mekanizmaları, Kamsız Supap Mekanizmaları Valve Control Mechanisms in Internal Combustion Engines Abstract Variable valve timing has been used in today's engines with conventional camshaft mechanism. Valve lift and timing can be controlled by using variable valve mechanisms which minimize the decrease in performance resulting from the volumetric efficiency by maintaining the optimum charge velocity for operating conditions of engine. At the same time, mechanical systems for adjusting both the valve lift and the valve timing are still in use in today's engine technology. A linear volumetric efficiency curve is obtained between low and high speed of the engine by controlling the valve timing and lifting. The camless valve including electro-hydraulic, electropneumatic, electro-magnetic valve actuators has been under development for the future valve technology. In this study, the conventional valve mechanism, electro-mechanical, electro-hydraulic, electro-pneumatic and electromagnetic valve actuators has been compared to each other. Keywords : Valve Timing, Valve Lift, Valve Mechanism With Camshaft, Valve Mechanism Without Camshaft. Bu makaleye atıf yapmak için Aygül V., Özsezen A.N., Taşıt Teknolojileri Elektronik Dergisi 2012, (4) How to cite this article Aygül V., Özsezen A.N., Valve Control Mechanisms in Internal Combustion Electronic Journal of Vehicle Technologies, 2012, (4) 15-22

2 Teknolojik Araştırmalar: TATED 2012 (4) GİRİŞ Geçmişte otomobillerde çoğu işlev mekanik sistemlerle gerçekleştirilirken günümüzde bunların yerini elektronik denetimli sistemler almaktadır. Elektronik kontrollü sistemlerin mekanik denetimli sistemlerin yerini alması ile motor performansları arttırılmış, yakıt tüketimleri azaltılmış ve kirletici gaz miktarlarında azalma sağlanmıştır. Günümüz otomobil motor teknolojilerinde mekanik denetimli sistem olarak yalnızca supap mekanizmaları kalmıştır. Kam mili tahrikli supap mekanizmalarında supap zamanlaması sınırlı denilebilecek düzeydedir. Bu nedenle elektromanyetik supap mekanizması gelecekte motor teknolojilerinde önemli bir yere sahip olacaktır. Motor devri değiştikçe piston hızı, piston hızına bağlı olarak silindire alınan temiz havanın hızı ve miktarı sürekli değişeceğinden iyi bir motor performansı için supap zamanlamasının da sürekli olarak değişmesi gerekmektedir. Değişken zamanlı supap mekanizmaları mekanik, hidrolik, elektro-pnömatik ve elektromanyetik sistemlerden oluşabilir. Ancak bu sistemlerden elektromanyetik supap mekanizmaları nispeten diğerlerinden daha basit yapılı ve mevcut motor yapılarına daha kolay uyum sağlayabilmektedir. Ayrıca bu sistemle supabın açılıp kapanma zamanlaması ve açık-kapalı durumda kalma süresi motor hızı ve yüküne göre motor devrinden bağımsız olarak denetlenebilmektedir. Bunun sonucunda yakıt tüketimi azaltılabilir, motorda yüksek tork ve güç üretilebilir ve çevreye atılan kirletici gazlar azaltılabilir. İçten yanmalı motorlarda, 21. yüzyıla doğru elde edilebilecek teknolojik gelişmeler açısından sürekli değiştirilebilir supap kontrol mekanizmaları kullanılması öngörülmektedir lerin başına kadar, genelde kıvılcım ateşlemeli motorlarda supap zamanlaması piston pozisyonuna göre kam mili profili ile kontrol edile gelmiştir. Bu mekanizmalar tekrar edilebilirlik açısından güvenli ve etkili olmasına rağmen, motor performansında iyileşme sağlanabilmesi ve zorunlu emisyon standartlarına uygun egzoz salınımının gerçekleştirilebilmesi için motorun çalışma şartlarına uygun supap zamanlamasının düzenlenmesi gerekliliği ortaya konmuştur [1]. Yapılan deneysel çalışmalarda, değişken supap mekanizmalarının kullanımı ile motor performansının arttığı, yakıt tüketiminin, azot oksitlerin (NO x, NO+NO 2 ), ve yanmamış hidrokarbon (HC) emisyonlarının azaldığı ifade edilmiştir. Pierik ve Burkhard [2] değişken supap zamanlaması uygulanan bir motorda rölanti devrinde %12, kısmi yüklerde %7-10, tam yük şartlarında %0-3 arasında özgül yakıt tüketiminde klasik sisteme göre azalma meydana geldiğini bildirmişlerdir. Ayrıca araştırmacılar, değişken supap zamanlaması kullanımı ile rölanti ve kısmi yüklerde NO x emisyonunda azalma olduğunu ifade etmişlerdir. Bohac ve Assanis [3] düşük motor devrinde egzoz supap zamanlamasını değiştirerek motorun klasik supap zamanlamasına göre yanmamış HC emisyonun %27 azaldığını göstermiştir. Araştırmacılar, egzoz supabının erken açılmasının HC emisyonunu artırdığını, erken kapanmasının ise HC emisyonlarını azalttığını tespit etmişlerdir. Değişken supap zamanlaması kullanımı bir motorda çevrimden çevrime gaz değişimini arttırmaktadır. Değişken supap zamanlaması uygulamalarında supap bindirmesi süresi motor devrine bağlı olarak değiştirilerek motor tüm çalışma şartlarında silindirin soğutulması ve taze dolgu ile doldurması gerçekleşmektedir. Böylece, motorun vuruntu eğiliminde azalma sağlanırken, daha yüksek sıkıştırma oranının kullanılmasına olanak tanımaktadır. Değişken supap zamanlaması uygulamalarında, ilk başlarda sadece tek kam mili üzerinden emme supabın açık kalma zamanı ayarlanırken, mekanizmalarda kam mili sayısının artırılması ve elektronik kontrol biriminin kullanılması ile egzoz supap açık kalma süresinin ayarlaması ve supap kalkış miktarının değiştirtmesi gibi kontrollerde yapılabilir hale gelmiştir. Değişken supap zamanlaması yakıt ekonomisini iyileştirmek NO x emisyonunu azaltmak ve maksimum momenti ve gücü arttırmak için benzinli motorlarda kullanılmaktadır. Supap zamanlamasının değiştirilmesinin motor performansına etkileri birçok makalede ifade edilmiştir. Değişken supap zamanlamasının motorda meydana getirdiği problemler, supap zamanlamasının yanma üzerine etkisi ve 16

3 Aygül V. Özsezen A.N. Teknolojik Araştırmalar: TATED 2012 (4) supap mekanizmasındaki yeni tasarımlar yayımlanmıştır. Supapların hareketi piston hareketinden tamamen bağımsız şekilde elektro-mekanik hareket vericiler kullanılarak kontrol edilebilmektedir. 2. MATERYAL VE MOTOD 2.1.Kamlı Supap Mekanizmaları Geleneksel motorlarda kullanılan değişken supap zamanlaması tüm motorlarında aynı çalışma prensibi ile kullanılmaktadır. Farklı isimlerdeki bu supap zamanlama mekanizmalarındaki temel amaç farklı motor devirlerinde supaba farklı kamlarla müdahale ederek supap açılma zamanı ve kalkış miktarını değiştirmektir Supap Zamanlamasının Kontrolü İçten yanmalı motorların icadından itibaren sürekli değiştirilebilir supap zamanlamasının kullanılması hedeflenmiştir lerin başına kadar, dört zamanlı motorlarda supap zamanlaması piston pozisyonuna göre kam mili profili ile kontrol edilmiştir. Bu mekanizmalar tekrar edilebilirlik açısından güvenli ve etkili olmuştur ancak motor performansında iyileşme sağlanabilmesi ve zorunlu emisyon standartlarına uygun egzoz salınımının gerçekleştirilebilmesi değişken supap zamanlamasının gerekliliği ortaya koymaktadır. Günümüz teknolojisine uygun olarak supap zamanlaması iki gruba ayrılmaktadır. Değişken supap zamanlamasında kontrol mekanizmaları kam üzerinden veya kamsız kontrol mekanizmaları ile olabilmektedir. Genelde, kamsız sistemlere araştırma çalışmalarında rastlanabilirken, taşıt üreticileri kamlı değişken supap mekanizmalarını tercih etmektedir. Bununla birlikte, programlanabilir kamsız supap zamanlamasının, gelecek motor uygulamalarında kullanılabileceğine dair işaretler görülmektedir Sabit supap zamanlaması Sabit supap zamanlamasına sahip motorlarda emme ve egzoz supapları kam mili yardımıyla açılıp kapanmakta ve sabit supap mekanizmasına sahip motorlarda seçilen supap zamanlaması, volumetrik verimi motorun en çok çalıştığı devir aralığına göre ayarlamaktadır. Motor bu devir aralığının altında veya üstünde volumetrik verim açısından düşük verim değerleri ile çalışmaktadır. Sabit supap zamanlamasında tek bir kam lobu ile supaplar açılıp kapanmakta ve supap açılma ve kapanma zamanları tüm motor devirlerinde sabit kalmaktadır. Bu da motorun sadece belli devir aralıklarında yüksek verimle çalışmasına diğer devir aralıklarında ise daha düşük verimle çalışmasına neden olmaktadır. Bu nedenle bu sistemler günümüz motorlarında kullanılmamaktadır Değişken supap zamanlaması Motorların hem düşük hem de yüksek devirlerde maksimum performansla çalışabilmesi için motor devrine göre supapların açılma ve kapanma sürelerinin değiştirilmesi gereklidir. İçten yanmalı motorlarda, motor devrine göre supapların zamanlamasını düzenleyen mekanizmalara Değişken Supap Zamanlama Sistemleri denir. Değişken Supap zamanlaması mekanizmaları; 1. Kam fazını kaydıran mekanizmalar, 2. Kam fazını değiştiren mekanizmalar, 3. Kam fazını hem kaydıran hem de değiştiren mekanizmalar olmak üzere üç kısımda incelenebilir. Kam fazını kaydıran mekanizmalar temel olarak kam milinin açısını değiştirerek supap zamanlamasını değiştirir. Örneğin yüksek devirlerde emme kam milini döndürerek 30 öne alır, böylece erken emme yapılmasına olanak verir. Bu mekanizmalar supabın açık kalma süresini değiştirmezler. Sadece supabın açılmasını daha erken veya daha geç yaparlar. Şekil 1 de farklı türde supap mekanizmaları gösterilmiştir. 17

4 Teknolojik Araştırmalar: TATED 2012 (4) Şekil 1. Farklı Tür Supap Mekanizmaları [4] Kam fazını değiştiren mekanizmalar, kam fazını kaydıran mekanizmalara göre daha karmaşık ve esnek yapıya sahiptir. Kam fazını değiştiren mekanizmalar supap kalkma miktarını değiştirirler. Böylece yüksek devirlerde silindire alınan hava veya hava yakıt karışımının artmasını sağlamaktadırlar. Kam fazını hem kaydıran hem de değiştiren mekanizmalar değişken supap kalkış miktarı, değişken supap zamanlaması ve farklı kam fazları sağlarlar. Motor üreticiler kam fazını kaydıran ve kam fazını değiştiren mekanizmaları; pik gücü arttırmak ve motorun her devri süresince esnekliği sağlayabilmek için birleştirilmişlerdir fakat ortaya karmaşık bir mekanizma çıkmıştır. Şu anda bu mekanizmayı Toyota, Porsche ve Honda üreticileri kullanmaktadır. İçten yanmalı motorlarda yüksek devirlerde silindir içine karışım veya hava alınması için kısıtlı zaman vardır. Bu problem supap kalkış miktarının kontrolü ile en aza indirilmeye çalışılmıştır. Bu mekanizmalar düşük orta ve yüksek devirlere göre supap kalkma miktarını değiştirirler. Bu supap sistemlerini kullanan motorlarda her supap farklı şekillerdeki kamalara sahiptir ve hepsi aynı kam mili üzerindedir. Motor koşullarına bağlı olarak kam fazı değiştirilir ve bu sayede yüksek performans ve verim elde edilir. 2.2 Kamsız Supap Kontrol Sistemleri Kamsız motor kavramı, kam mili olmaksızın supap sisteminin tahrik edilmesi anlamına gelir lu yılların başlarından itibaren, kamsız içten yanmalı motor fikri kendine yer edinmeye başlamıştır. Aynı zamanda bağımsız bir supap kumanda denetleyicisinin motor gücünü önemli ölçüde artırabileceği de ifade edilmiştir. Daha sonraları ise güç artışına olan ilgi, yakıt tüketiminin iyileştirilmesine ve emisyonların azaltılmasına yönelmiştir [5]. Son yıllarda, otomobil endüstrisinde kamsız motor düşüncesi çok ilgi uyandırır hale gelmiştir. Kamsız motorlar, programlanabilir supap yönlendirilmesi sunmaktadır. Genellikle, üç tip kamsız hareket ileticileri kullanılarak supap mekanizmaları oluşturulmaktadır. Bunlar; elektro-hidrolik [6], elektro-mekanik [7] ve elektro-pnömatik [19] supap mekanizmalarıdır Elektro-mekanik Supap Mekanizmaları Elektromekanik supap mekanizmaları (ESM) kam milini devre dışı bırakarak supapların tamamen elektronik olarak açılıp kapanmasını sağlayan mekanizmalardır. Bu mekanizmalarda supaplar mıknatıs devreleri sayesinde açılıp kapanmakta ve bu sayede emme ve egzoz supapları tüm motor devirlerinde kam milinden bağısız olarak optimize edilebilmektedir [8]. Bunun sonucunda ise yakıt tüketimi ve egzoz emisyonlarında azalma görülmüştür [9]. ESM lerde farklı tasarımlarlar kullanılsa da bu tasarımlar genellikle birbirine benzemektedir. ESM genel olarak 2 adet yay 2 adet bobin devresi (açma ve kapatma bobini) ve 1 adet nüveden oluşmaktadır. Bu tasarımlarda genellikle E tipi mıknatıs devreleri kullanılarak gerçekleştirilmiş ancak silindirik tip ve elips kesit alanına sahip çalışmalar mevcuttur [8-10]. ESM lerde çeşitli kontrol yöntemleri uygulanmıştır ve 18

5 Aygül V. Özsezen A.N. Teknolojik Araştırmalar: TATED 2012 (4) sistemin genellikle statik ve dinamik karakteristikleri incelenmiştir. Şekil 2 de elektromanyetik supap mekanizması gösterilmiştir. Şekil 2. Elektomanyetik Supap Mekanizması Chun ve ark. [11] çalışmalarında elektromekanik supap sisteminin oturma hızını kontrol etmeye çalışmıştır. Bu çalışmada kullanılan matematik model ESM nın karasız olduğunu ortaya çıkarmıştır. Deneysel çalışmada feedback kontrol kullanılmış ve ortalama oturma hızı standart sapma ile m/s olmuştur. Armatür oturma hızı ise 0,029 m/s standart sapma ile 0,048 m/s olmuştur. Şekil 3 de ise bir ESM nın blok diyagramı gösterilmiştir. Bilgisayar Arayüzü DSP MOSFET Sürücü EMS Krank açısı ve konum bilgisi Şekil 3. Elektromekanik Supap Blok Diyagramı Bu artılarına rağmen ESM nın bazı dezavantajları da bulunmaktadır. Bu tip supap mekanizmalarında, supabın hızlı bir şekilde kapanabilmesi için sert yaylar tercih edilmektedir. Bu tip mekanizmalarda, yay kuvveti ile supabın geri gelme hızı kritik bir problemdir. Geleneksel sistemde supap hareketi kam profili tarafından kontrol edildiğinden, supap geri getirme yayının hızı kam profili açılarını takip etmektedir. Bununla birlikte, kamsız elektro-mekanik sistemlerde supap oturma hızını belirli bir seviyede tutmak zor olmaktadır. Supap geri çekme hızının yüksek olduğu durumları aşıntı ve gürültü problemleri meydana gelmektedir. Bu problemi çözmek için yapılan çalışmalar [12], kapsamlı bir kontrol analizi yapılmasına rağmen çevrimden çevrime supap kontrol zorlukları yaşanmaktadır. Wang ve ark. [13] çalışmalarında açık ve kapalı çevrim kontrol mekanizması uygulamıştır. 200V luk bir aktuatör tasarlanıp güç elektroniği devreleri ve dspace kontrol sistemini kullanmışlar ve sonuç olarak feedback kontrol ile supap oturma hızı 0,55 m/s den 0,16 m/s ye düşürmüşlerdir. Ayrıca, bu tip mekanizmalarda kararlı tekrar edilebilirlik problemleri de meydana gelebilmektedir. Günümüzde, elektro-mekanik supap mekanizmaları ile ilgili çalışmalar, supap hareketinde kontrol performansının iyileştirilmesine ve supabı hareket ettirmek için gerekli olan enerji tüketiminin azaltılmasına dayanarak sürdürülmektedir. 19

6 Teknolojik Araştırmalar: TATED 2012 (4) Elektro-Hidrolik Supap Mekanizmaları Elektro-hidrolik supap mekanizmaları basınçlı akışkanın elektronik bir valf yardımıyla supapların açılıp kapanmasını sağlayan sistemlerdir. Elektro-hidrolik supap mekanizması Şekil 4 de gösterilmektedir. Elektronik bir valf yardımıyla basınçlı olan akışkan A kanalından hazneye doğru hareket eder. Akışkanın basıncı supap yayının kuvvetini yendiği anda supap açılır. Supabın kapanması için elektronik valfin enerjisi kesilir. Basınçlı olan akışkan B kanalından geri akmaya başlar ve supap yayı ters yönde hareket ederek supabın kapanmasını sağlar. Şekil 4. Elektro-Hidrolik Supap Mekanizması [18] Elektro-hidrolik kamsız supap mekanizmaları ilk olarak Ford motor gurubu tarafından 1994 yılında geliştirilmiştir [4]. Daha sonra ise Sturman ve Lotus [14] tarafından yeni bir sistem geliştirilmiştir. Schecter ve Levin tarafından geliştirilen sistemde ise 2 adet basınç kaynağı yay geri dönüşlü tek etkili aktuatör ve 2 adet selenoid valf kullanılmıştır [6]. Bu tip supap mekanizmalarında motor supap zamanları ve sürekliliğin kontrolü hidrolik selenoid valfler tarafından sağlanır ve supap zamanlamasına ek olarak supap kalkış miktarı da kontrol edilebilir [15]. Elektro-hidrolik supap mekanizmaları elektromekanik sistemlerle göre daha yüksek kuvvet uygulamalarına rağmen supap açma ve kapatma hızlarında daha yavaş kalmaktadırlar. Tanaka [16] çalışmasında aktuatör hız ve verimliliğini artıran servo sistem kullanmıştır ve bu mekanizma ile 12 mm supap yükselmesinde ve 1.0m/s çalışma hızında supap oturma hızını 0.2m/s olarak bulmuştur Elektro-Pnömatik Supap Mekanizmaları Elektro-hidrolik ve elektro-pnömatik supap mekanizmalarının çalışma şekilleri birbirleriyle benzerlik göstermektedirler. Aralarındaki en önemli fark ise kullanılan kaynak türüdür. Pnömatik sistemlerde basınçlı hava kullanılırken, hidrolik sistemlerde ise basınçlı sıvılar kullanılmaktadır [17]. Şekil 3.6 da bir elektro-pnömatik supap mekanizması gösterilmiştir. Elektro-pnömatik supap sistemleri kapladıkları alan ve sürekli basınçlı hava gereksiniminden dolayı günümüzde otomobil motorlarında kullanılması pek mümkün olmamaktadır. 20

7 Aygül V. Özsezen A.N. Teknolojik Araştırmalar: TATED 2012 (4) Şekil 5. Elektro-Pnömatik Supap Mekanizması [19] 3.SONUÇLAR ve TARTIŞMA Kam mili kullanan değişken supap zamanlama sistemleri, motor performansında önemli iyileşmeler sağlasalar da sonsuz değişkenlikteki bir supap zamanlaması sağlayamazlar. Dolayısı ile mekanik sistemler, supap zamanlamasının motor performansını artırıcı yöndeki potansiyelini her bir motor devri için yüzde yüz kullanamazlar. Sonsuz değişkenlikte bir supap zamanlaması sağlamak için kam milinin kullanılmadığı ve kamsız motorlar olarak adlandırılan, elektromekanik, elektro-hidrolik, elektro-pnömatik supap sistemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle gerek otomotiv firmalarının Ar-Ge çalışmaları gerekse akademik çalışmalar kamsız motorlar üzerine yoğunlaşmıştır. Bu çalışmalar genellikle elektromekanik supap mekanizmaları üzerine devam etmektedir. Elektro-hidrolik ve elektro-pnömatik supap sistemlerinin kapladıkları alan ve üretim maliyetleri açısından günümüzde araçlara uygulanması pek mümkün görülmemektedir. Elektromekanik supap mekanizmalarının ise sağladığı sonsuz değişken supap zamanlaması ve diğer sistemlere göre nispeten daha basit yapıda olması gelecekte araçlarda kullanılabilirliğini mümkün kılmaktadır. Elektromekanik supap mekanizmalarının oturma hızı, gürültü ve tekrar edilebilirlik problemleri çözüldüğü takdirde günümüzde kullanılan kamlı supap sistemlerinin yerini alması beklenmektedir. 4. KAYNAKLAR 1. Wu B., Zoran SF., Kramer DM., Ohl GL., Prucka MJ., Di Valetin E. 2005, Using Neural Networks to Compensate Altitude Effects on the Air Flow Rate in Variable Valve Timing Engines, SAE Paper, No Pierik, RJ., Burkhard, JF , Design and Development of a Mechanical Variable Valve Actuation System, SAE Paper, No Bohac, SV., Assanis, DN., 2004, Effect of Exhaust Valve Timing on Gasoline Engine Performance and Hydrocarbon Emissions, SAE Paper, No

8 Teknolojik Araştırmalar: TATED 2012 (4) Robert Bosch G., 2006, Bosch Automotive Handbook, Gould, L., Richeson, W., and Erickson, F., 1991, Performance Evaluation of a Camless Engine Using Valve Actuation with Programmable Timing, SAE Paper No Schechter MM. and Levin MB., 1996, Camless Engine, SAE Paper, No Butzmann S., Melbert J., Koch A., 2000, Sensorless Control of Electromagnetic Actuators for Variable Valve Train, SAE Paper, No Kamış Z., ve Yüksel İ., 2006, Farklı Bir Elektromekanik Supap Mekanizmasının Gerçek Zamanlı Denetimi, U.Ü Mühendislik- Mimarlık Fakültesi Dergisi, 11 (2), Pischinger M., Salber W., Staay D., Baumgarten H., Kemper H., 2000 Benefits of the Electromechanical Valve Train in Vehicle Operation, SAE p Chladny R.R., Koch C.R., and Lynch A.F., 2005, Modeling automotive gas-exchange solenoid valve actuators, IEEE Transactions on Magnetics, 41 (3), Tai C. and Tsao T.C., 2001, Control of an Electromagnetic Camless Valve Actuator, Proceedings of the American Control Conference, Anchorage, AK,. 12. Hoffmann W., Peterson K. and Stefanopoulou AG., 2003, Iterative Learning Control for Soft Landing of Electromechanical Valve Actuator in Camless Engines, IEEE Transactions On Control Systems Technology, 11(2), Wang Y., Megli T. and Haghgooie M., 2002, Modeling and Control of Electromechanical Valve Actuator, Variable Valve Actuation, SAE Sturman O., Misovec K., Johnson B., Mansouri G., et al., 1999, Digital Valve Technology Applied to the Control of an Hydraulic Valve Actuator, SAE Technical Paper , doi: / Pournazeri M., Khajepourand A., Fazeli A., 2011, An Efficient Lift Control Technique in Electrohydraulic Camless Valvetrain Using VariableSpeed Hydraulic Pump, SAE Technical Paper doi: / Tanaka H. and Toyoda N., 2005, Development Of A Sensor-Less Electro-Hydraulic Valve Actuator For A Cam-Less Engine, Proceedings of the 6th JFPS International Symposium on Fluid Power, TSUKUBA 17. Taşlıyol M. 2011, Elektro Mekanik Denetimli Supap Sisteminde Değişken Supap Zamanlamasi Yüksek Liasns Tez. 18. Sturman Industries, 2008, The sturman dgital engine, CA, USA, ( ) 22