Genel Muhasebe Ders Notları GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI

Transkript

1 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI Bu grup; içinde bulunulan ayda ortaya çıkan, ancak gelecek aylara ait olan giderler ile faaliyet dönemine ait olup da kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerden oluşur. Bu gruptaki hesaplar aşağıdaki gibidir: 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER HESABI 181 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER HESABI Peşin ödenen ve cari hesap dönemi içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek aylara ait giderlerin izlendiği hesaptır. Bu hesap, aylık bilanço veya maliyet çıkaran işletmeler için önemlidir. Gelecek aylarda ilgili gider ve maliyet hesaplarına borç kaydedilecek olan bu giderler 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER HESABI'nın borcuna kaydedilir. İlgili aylarda bu hesabın alacağına karşılık ilgili gider hesabının borcuna kayıt yapılmak suretiyle kapatılır. (NOT: işletmelerin peşin ödedikleri kira giderleri üzerinden kesilen %20 oranındaki gelir vergisi izleyen ayın 26. Günü akşamına kadar ilgili vergi dairesine yatırılması gerekir. Bu süre içerisinde 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabının/ Gelir Vergisi yardımcı hesabının alacağına kaydedilir.) Örnek: İşletme 1 eylül tarihinde işyerinin bir yıllık kira gideri olarak brüt 6000,- TL ödemeyi nakit olarak yapmıştır. a) Mali tablosunu yıllık olarak düzenleyen işletmelere göre muhasebe kayıtlarını yapınız. b) Mali tablosunu aylık olarak düzenleyen işletmelere göre muhasebe kayıtlarını yapınız.

2 ***Öğr. Gör. Aytekin KAYA*** b)mali tablosunu aylık olarak düzenleyen işletmeler ise aşağıdaki şekilde yapacaklardır. 06/07 ARALIK 2018

3 181 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerin, içinde bulunulan döneme ait olan kısımlarının takibinin yapıldığı hesaptır. Dönem sonlarında, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili hasılat ve gelir hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydedilir. İzleyen dönemde, alacakların kesinleşmesiyle hesaptaki tutarlar bu hesabın alacağına karşılık ilgili hesapların borcuna geçirilerek kapatılır. Örnek Uygulama: İşletme 1 eylül tarihinde işyerine ait iş makinalarını 6 ay süre ile kiraya vermiştir. Anlaşma gereğince kiralama süresi sonunda aylığı %18 kdv dahil 590,- TL üzerinden ücret tahsil edilecektir. a) Yıl sonu gelir tahakkuk kaydını yapınız. b) Kiralama sonu ücret tahsil kaydını yapınız.

4 ***Öğr. Gör. Aytekin KAYA*** Örnek Uygulama : İşletme 1 haziran tarihinde %20 faizli, bir yıl vadeli, yapılacak 2.500,- TL lık devlet tahvili satın almıştır. ana para ve faiz ödemesi vade bitiminde a)tahvilin alış kaydını yapınız b)tahvilin yıl sonu gelir tahakkuk kaydını yapınız. c) 1)tahvilin 28 Şubat tarihinde 2.850,- TL ye satılması halinde satış kaydını yapınız 2)tahvilin 28 şubat tarihinde 2.900,-TL ye satılması halinde satış kaydını yapınız. d)tahvilin vade bitimindeki ana para ve faiz tahsil kaydını yapınız. 06/07 ARALIK 2018

5

6 ***Öğr. Gör. Aytekin KAYA*** DİĞER DÖNEN VARLIKLAR Niteliklerinden dolayı, yukarıda açıklanan bölümlere dahil edilemeyen ve bir yıl içinde tüketilmesi veya nakte dönüşmesi muhtemel olan varlıklar bu hesapta takip edilir. Hesapların gruplandırılması aşağıdaki gibidir: 190 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI 191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI 192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HESABI 291 GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV HESABI 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI 391 HESAPLANAN KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI 190 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI Bir dönemde indirilemeyen ve izleyen döneme devreden katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği hesaptır. Bir aylık dönem sonunda "191 İNDİRİLECEK KDV HESABI" ile "391 HESAPLANAN KDV HESABI"nda biriken tutarlar karşılaştırılır. İndirilecek KDV'nin mahsubundan sonra kalan miktar 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI / Ödenecek KDV" na aktarılır ve "191 İNDİRİLECEK KDV HESABI" kapatılır. Hesaplanan KDV, İndirilecek KDV'den küçükse, kalan indirilecek KDV, sonraki ay veya aylarda indirilmek üzere "190 DEVREDEN KDV HESABI"na aktarılarak indirilinceye kadar bu hesapta bekletilir. 191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI Bu hesaba, aşağıdaki indirilebilir nitelikteki KDV ödemeleri yazılır: -Yurt içinde üretilen her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen (veya borçlanılan)kdv, -Satın alınan amortismana tabi sabit kıymetlerin cari yılı ilgilendiren KDV taksitleri, -Satılan malın iadesi halinde geri gelen mala ilişkin KDV, -Ülkeye ithal edilen mal ve hizmetler için ödenen KDV, -Yurt dışından sağlanmakla birlikte, KDV Kanunu Md. 6'ya göre yurt içinde yapılmış sayılan hizmetler için, hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından sorumlu sıfatı ile ödenen KDV. Mal ve hizmet alımlarında ödenen ya da duran varlıklarla ilgili olarak işletmece tahakkuk ettirilen KDV bu hesaba borç yazılır. Duran Varlıklarla ilgili olarak ödenen ve kanun gereği gelecek yıllarda indirilecek KDV'lerden indirim süresi bir yıla inenler de "291 GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV HESABI"nın alacağına karşılık bu hesabın borcuna kayıt yapılır. "391 HESAPLANAN KDV HESABI"nda tutulan hesaplanmış vergiden indirilen KDV tutarı, adı geçen hesabın borcuna karşılık, "191 İNDİRİLECEK KDV HESABI"na alacak yazılır. 06/07 ARALIK 2018

7 192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI Ertelenen ve şartları doğduğunda kaldırılacak olan katma değer vergisinin izlendiği hesaptır. Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisi, bilançonun pasifindeki 392 DİĞER KDV HESABI' alacak bu hesaba ise borç yazılmak suretiyle kaydedilir. İşlem gerçekleşince KDV vergi dairesi tarafından kaldırılarak ilgili KDV hesapları kapatılır. 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI İşletmenin, kanun hükümleri gereğince, personeline ve üçüncü kişilere yaptığı ödemelerden sorumlu sıfatıyla kestiği ya da yükümlü sıfatıyla tahakkuk ettirdiği vergi ve fonların izlendiği hesaptır. Yapılan ödemelerden vergi ve fon kesintisine gidildiğinde ya da işletmece ödenecek bir vergi borcu tahakkuk ettirildiğinde; bu hesaba alacak yazılır. Kesilen veya tahakkuk ettirilen vergi ve fonlar, kanunlarda belli edilen süreler içinde bu hesabın borcuna karşılık ödenir. 391 HESAPLANAN KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI Teslim edilen mal veya görülen hizmetlerle, işletmenin kendi ihtiyacı için imal veya inşaa ettiği duran varlıklar üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin izlendiği hesaptır. Hesaplanan katma değer vergileri bu hesaba alacak yazılır. Ay sonlarında bu hesabın kalanı "191 İNDİRİLECEK KDV HESABI" ile karşılaştırılır. Yapılan karşılaştırmada bu hesabın kalanının "191 İNDİRİLECEK KDV HESABI"nın kalanından fazla olması durumunda; fark vadesinde ödenmek üzere "360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI/Ödenecek KDV" aktarılır. Bu nedenle Hesaplanan KDV hesabı ay sonlarında kalan vermez ve bilançolarda yer almaz. 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HESABI Kanunlar gereğince peşin ödenen ve bir yıl içinde indirim konusu yapılabilecek gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır. Peşin öden ya da işletmenin gelirinden kesilen vergi ve fonlar bu hesaba borç olarak kaydedilir. Bu hesapta toplanacak peşin ödenmiş vergi ve fonlara uygulanacak işlem, işletmenin vergi yükümlüğü olup olmamasına göre farklılık gösterir. -Gerçek kişi işletmelerinde ve şahıs şirketlerinde; işletme sahipleri işletmenin dönem iççinde kesinti yolu ile ödenen vergileri ve fonları yıllık beyanname ile beyan edip ödeyeceği vergiden indireceği için, bu kesintiler ya doğrudan işletme sahiplerinin hesaplarına alınır ya da bu hesapta toplandıktan sonra işletme sahiplerinin hesaplarına aktarılır. -Kurum halindeki işletmelerde; gelirlerden kesinti suretiyle ödenen vergi ve fonlarla Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca ödenen geçici vergi, yıllık beyannamede hesaplanan kurumlar vergisi ve fonlardan mahsup edilir. Yıl sonunda hesabın kalanı, "371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ HESABI"nın borcuna aktarılır. Aktarılacak miktar dönem karı üzerinden hesaplanan vergi ve fonlardan daha büyük olamaz.

8 ***Öğr. Gör. Aytekin KAYA*** S1. Ay sonunda işletmenin KDV hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. S2. Ay sonunda işletmenin KDV hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. S3. Ay sonunda işletmenin KDV hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 06/07 ARALIK 2018

9 S4. Ay sonunda işletmenin KDV hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. S5. Ay sonunda işletmenin KDV hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. S6. Ay sonunda işletmenin KDV hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur.

10 ***Öğr. Gör. Aytekin KAYA*** S7. Ay sonunda işletmenin KDV hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. S8. Ay sonunda işletmenin KDV hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 06/07 ARALIK 2018

11 195 İŞ AVANSLARI HESABI İşletme adına mal ve hizmet satın alacak, işletme adına bir kısım gider ve ödemeleri yapacak personel ve personel dışındaki kişilere verilen iş avanslarının izlendiği hesaptır. Avans verildiğinde bu hesaba borç; avans alanın ibraz ettiği harcama veya ödeme belgelerine dayanılarak ilgili hesapların borcu karşılığında, bu hesaba alacak kaydedilir. Aktif karakterli bir hesap olup borç kalanı verir ya da borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. 196 PERSONEL AVANSLARI HESABI Personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların izlendiği hesaptır. Avans verildiğinde bu hesaba borç yazılır. Hesabın alacağına ise; personelin beyan ettiği giderler, nakden iade ettiği avans kalanları ve ücretinden kesilen avans tutarı ya da kalanları kaydedilir. 197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI HESABI Nakit, menkul değer, stok ve demirbaş eşyanın sayımlarında veya teslim alınmaları sırasında eksik çıkan değerlerin, eksiklik nedenlerinin araştırılması sırasında tutulduğu hesaptır. Bu hesap, sayım ve ya teslim alma sırasında eksik çıkan ve araştırılmasına karar verilen varlıkların tutarı üzerinde borçlanır. Sayım eksikliğinin araştırılması sonucu; -Eksikliğin nedeni bulunursa; ilgili hesabın, -Eksikliğin nedeni bulunamaz da sorumludan tahsiline karar verilirse; Kasa hesabının ya da Personelden Alacaklar hesabının, -Eksikliğin nedeni bulunamaz ve işletmede zarar yazılması kararlaştırılırsa; Diğer olağandışı Gider ve Zararlar hesabının, borçlandırılması karşılığında bu hesap alacaklanarak kapatılır. Örnek: a) İşletme 1 kasım tarihinde satın alma memuru ali kaya ya mal almasını için 2.000,- TL avans vermiştir b) İşletme 5 kasım tarihinde personel veli uyuşuk u bilgi ve görgüsünün artması için 750,- avans vererek kursa göndermiştir. c) İşletme 7 kasım tarihinde yaptığı sayımda kasasında 150,- TL paranın noksan olduğunu tespit etmiş farkın nedenini bulamadığı için araştırmak üzere ilgili hesaba almıştır. d) İşletmeye 9 kasım tarihinde satın alma memuru ali kaya nın %18 kdv dahil 1.888,- TL lik ticari malı ve belgeleri teslim etmiştir. e) İşletme 12 kasım tarihinde kasasında bulunan 800,- TL lik çekin noksan olduğunu tespit etmiştir. Farkın nedenini bulamadığı için araştırılmak üzere ilgili hesaba almıştır. f) Personel veli uyuşuk 20 kasım tarihinde kurstan dönmüş, %18 kdv dahil 708,- TL lik gider belgelerini işletmeye teslim etmiştir. g) İşletme 21 kasım tarihindekasada meydana gelen farkın bankaya yatırılan paranın kayıtlara yanlış yazılmasından kaynaklandığını tespit etmiştir. h) Satın alma memuru ali kaya avansın geri kalan kısmını işletmenin ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabına 22 kasım tarihinde yatırmıştır. i) İşletme 23 kasım tarihinde noksan olan çekin bankaya gönderilerek hesabımıza kaydettirilmesinin kayıtlara alınmamasından kaynaklandığını tespit etmiştir. j) Personel veli uyuşuk 25 kasım tarihinde avansın geri kalan kısmını nakit olarak ödemiştir. k) İşletme 26 kasım tarihinde muhasebeci can kaya ya sgk primini yatırmak üzere 780,- TL avans vermiştir. l) Muhasebeci can kaya işletmenin 780,-TL sgk primini 28 kasım tarihinde yatırdığına dair belgeyi teslim etmiştir.

12 ***Öğr. Gör. Aytekin KAYA*** 06/07 ARALIK 2018

13