TAM KAN SAYIMININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 1945 ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI TAM KAN SAYIMININ DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Mehmet ERTEM Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji Bilim Dalı

2 Tam Kan Sayımı

3 Konuşmanın Akışı 1. Eritroid serinin değerlendirilmesi Anemi tanısı ve sınıflandırmasında dikkat edilmesi gereken noktalar 2. Myeloid serinin değerlendirilmesi Lökositoz ve nötropeni tanımlarında dikkat edilmesi gereken noktalar 3. Trombosit sayımının değerlendirilmesi Sık karşılaşılan sorunlara pratik yaklaşım

4 Çocuklarda Anemi Sıklığı

5 Çocuklarda Dünyada ve Türkiye de Anemi Sıklığı

6 Türkiye de ÇOCUKLARDA Anemi Sıklığı YIL Bölge Kişi Sayısı Yaş Grupları Anemi Sıklığı (%) 2012 Balıkesir yaş İstanbul yaş 27.6 Okul Öncesi: % Bursa yaş 31.0 Okul Sonrası: % İstanbul yaş Eskişehir ay 40.3 Çocuk hekiminin gördüğü her 3-4 çocuktan birisinde ANEMİ olması beklenmekte

7 Aneminin Morfolojik Sınıflandırılması ANEMİ MCV Mikrositik Normositik Makrositik

8 Türkiye de Çocukluk Çağında Aneminin En Sık Nedenleri 1. Demir Eksikliği 2. Thalasemi Taşıyıcılığı 3. Kronik Enflamasyon Tüm anemilerin %90 ını oluşturur Anemilerin Morfolojik Sınıflandırmasında MİKROSİTİK ANEMİ Grubunda

9 Ülkemizde Çocukluklarda Anemi Sıklığı % 35 Mikrositik anemi % 90 En sık nedeni: Demir eksikliği (%80-85) En sık görüldüğü yaş grubu: 6 ila 24 ay En sık görüldüğü dönemdeki klinik önemi: Zihinsel ve duygusal fonksiyonlarda KALICI YETERSİZLİK 1. Demir eksikliği anemisi bir halk sağlığı sorunu 2. Süt çocukluğunda gelişiminin ÖNLENMESİ gerekli 3. Erken tanı ve tedavisi kalıcı etkileri açısından önemli

10 OLGU yaşında, erkek Şikayet: Ateş, burun akıntısı ve huzursuzluk Fizik muayene: Farinks hiperemik ve hafif solukluk Tam kan incelemesi: Hgb: 10.7 g/dl Hct: % 30.8 MCV: 73.2 fl RDW: 14.8 WBC: 9 800/mm 3 PLT: /mm 3 Eritrosit morfolojisi: Hafif mikrositoz ve anizositoz

11 Olgunun Anemi Yönüyle Değerlendirilmesi Hgb: 10.7 gr/dl VE Hct: %30.8 ANEMİ? MCV: 73.2 fl Mikrositoz?

12 Anemi Tanımı Belli bir yaş grubu için Hgb değerinin -2SD dan düşük olması YAŞ Hemoglobin (g/dl) Mean -2SD 1-5 gün hafta ay ay ay yaş yaş yaş yaş

13 Anemi Yönüyle Değerlendirilme Hgb: 10.7 gr/dl ANEMİ? MCV: 73.2 Mikrositik? Normositik? Makrositik?

14 Yaşlara Göre MCV Değerleri MCV (fl) YAŞ Ortalama -2SD +2SD 1-5 gün ay yıl yıl yıl yıl Kadın Erkek

15 Olgunun Anemi Yönüyle Değerlendirilmesi Hgb: 10.7 gr/dl ANEMİ: Ø MCV: 73.2 fl Mikrositoz: Ø

16 Hemoglobin ve MCV nin normalleri ülkelere veya ırklara göre değişiklik gösterir mi?

17 OLGU 2 10 aylık kız bebek İştahsızlık, halsizlik ve MİKROSİTİK solukluk şikayetleri ANEMİLER: ile değerlendirilmiş ve thalasemi major öntanısı ile sevk Demir eksikliği anemisi Fizik muayene: Solukluk, taşikardi ve hepatomegali (2.5 cm MKH da) dışında Thalasemi normal taşıyıcılığı Kronik enflamasyon anemisi Tam kan incelemesi: Thalasemi major Hb: 6.7 g/dl Hct: % 24.8 MCV: 61.4 fl RDW: % 23.8 WBC: 8 200/mm 3 Plt: /mm 3

18 Aneminin Morfolojik Sınıflandırılması ANEMİ MCV Mikrositik Normositik Makrositik Demir eksikliği Thalasemi taşıyıcılığı Enflamasyon anemisi Thalasemi major AYIRICI TANI: 1. Öykü 2. RDW 3. Periferik yayma

19 Eritrosit Dağılım Genişliği Red Cell Distribution Width (RDW) RDW = SD MCV x 100

20 Mikrositik Aneminin Ayırıcı Tanısında RDW Normal: % Mikrositik Anemiler RDW Değerleri Demir eksikliği anemisi Yüksek (% 15-25) Thalasemi taşıyıcılığı Normal (% 12-15) Thalasemi major Çok yüksek (% 25-35) Enflamasyon anemisi N veya Y (% 13-18) Hasta % 23.8

21 Mikrositik Anemi Ayırıcı Tanısında Periferik Yayma Olgu - 1 Eritrositler: Normokrom, hafif mikrositer

22 Eritrosit morfolojisi: Mikrositer, hipokrom, belirgin anizositoz, poikilositoz, hedef hücreleri, sferosit ve çekirdekli eritrosit

23 Olgu - 2 Eritrositler: Mikrositer, hipokrom, anizositoz En olası tanı: Demir eksikliği anemisi

24 ANEMİ MCV Mikrositik Normositik Makrositik Retikülosit Retikülosit Retikülosit YAPIM YETERSİZLİĞİ ARTMIŞ YIKIM veya KANAMA

25 Yaşa Göre Normal Retikülosit Değerleri YAŞ RETİKÜLOSİT 1-3 gün % gün % gün - 2 ay % ay sonrası %

26 Anemi Varlığında Retikülosit Değerinin Düzeltilmesinin Gerekliliği Normal retikülosit değeri % ve normal mutlak retikülosit sayısı /mL Anemide eritrosit sayısı azalmış olduğu için yüzde olarak belirtilen retikülosit değeri yanıltıcı olabilir Hasta Hemoglobin Eritrosit sayısı Retikülosit değeri g/dl 5 x 10 6 /ml %3 = /mL g/dl 2.5 x 10 6 /ml %3 = /mL Düzeltilmiş retikülosit = Hb (Hasta) Hb (Mean) x Retikülosit

27 ANEMİ MCV Mikrositik Normositik Makrositik Retikülosit D. Retikülosit < % 2 D. Retikülosit > % 2 YAPIM YETERSİZLİĞİ ARTMIŞ YIKIM veya KANAMA

28 ENFEKSİYON ve TAM KAN SAYIMI Tam kan sayımı en sık enfeksiyon için istenir Enfeksiyonun değerlendirilmesi açısından lökositoz ve nötropeni tanımlarının doğru yapılması önemlidir Viral ve bakteriyal enfeksiyon ayırımı açısından lenfosit ve nötrofil değerlerinin normallerinin bilinmesi önemlidir

29 10 aylık erkek bebek OLGU 3 Rutin kontrolunda lökositoz saptanması ve enfeksiyon odağı saptanamamasına karşın lökositozun devam etmesi LÖSEMİ? Fizik muayene: Normal (KC 1.5 cm) Tam kan incelemesi: Hb: 11.2 g/dl Hct: % 33.4 MCV: 73.6 fl RDW: % 14.2 WBC: /mm 3 PLT: /mm 3 Periferik yayma: %30 seg, %66 lenfo, %4 mono

30 Yaşa Göre Normal Lökosit Sayıları YAŞ Lökosit (/ml) Ortalama Lökosit (/ml) -2SD Lökosit (/ml) +2SD 12 saat saat hafta ay ay yıl yıl yıl yıl yıl yıl yıl

31 NÖTROPENİ TANIMI Total nötrofil sayısı (/ml) = (Segment+Çomak) x WBC 100 < 1500/mL

32 Yaşa Göre Normal Lökosit Sayıları YAŞ NÖTROFİL (x 10 3 /ml) LENFOSİT (x 10 3 /ml) Mean - 2SD % Mean - 2 SD % 24 saat hafta ay ay yıl yıl yıl yıl yıl yıl yıl

33 Lökosit formülünün değerlendirilmesi önemli ise kesinlikle periferik yayma ile yapılmalıdır

34 Trombosit Sayısının Değerlendirilmesi Normal trombosit sayısı: /mm 3 Çocuklarda yaş ile değişmeyen tek parametre Trombositopeni olguları kesinlikle periferik yayma ile değerlendirilmeli

35 Pseudotrombositopeni Trombositopenilerin en sık nedeni (%15-20) EDTA ya bağlı agregasyon ve kümelenme Tanı için periferik yayma incelemesi önemli Tanı için sitrat veya heparin ile sayım veya EDTA lı kanın hemen ve 4 saat sonra sayılması

36 NEJM 329:1467, 1993

37 Tam Kan ve Periferik Yayma

38 2.5 yaşında erkek OLGU 4 Şikayeti: Ateş, öksürük ve huzursuzluk Fizik muayene: ÜSYE bulguları dışında normal Tam kan incelemesi: Trombositoz olması nedeniyle AÜTF Pediatrik Hematolojiye sevk

39 Tam Kan Sayımı Demir eksikliği anemisi

40 Çocukluk Çağında Trombositoz 5 yaş altında oldukça sık İlk 2 yaşta: % yaşlarda: % 5-10 En sık nedenleri: Enfeksiyon veya enflamasyon Demir eksikliği anemisi Steroid veya epinefrin kullanımı Cerrahi sonrası veya splenektomi Tromboz riskini arttırmaz ve tedavi gerektirmez

41 İleri Tetkik ve Tedavi Gerektirmeyen Trombositoz Olguları Hafif trombositoz (PLT < /mL) Yaş < 6 yıl Splenomegali yok Açıklayacak basit bir neden Demir eksikliği anemisi Enfeksiyon veya enflamasyon