İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE ve MEVZUAT ŞUBESİ

Transkript

1 DERİ VE DERİ MAMULLERİ SEKTÖRÜ 2010 YILI İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE ve MEVZUAT ŞUBESİ NİSAN 2010

2 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER 1 YÖNETİCİ ÖZETİ 3 Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler 3 Türkiye Genel İhracatı ve Deri Sektörünün Payı 4 Ülke ve Ülke Grupları Bazında Deri ve Deri Mamulleri İhracatı 4 Ürün Grupları Bazında Deri Sektörü İhracatının Görünümü 5 I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER 6 Dünya Ekonomisini Yavaş Bir İyileşme Süreci Bekliyor 6 ABD Ekonomisinde Büyüme Beklentisi 8 Avrupa Birliği Ekonomilerine Durgunluk Hakim 9 Almanya Ekonomisinde Zayıf Büyüme Bekleniyor 11 İngiltere Nihayet Resesyondan Çıktı 12 Fransa da İşsizlik Oranı %10 u Geçti 13 İtalya yı 2010 da Zayıf Bir Büyüme Bekliyor 13 Rusya Ekonomisi 2009 Yılında Ciddi Oranda Daraldı 14 Japonya da 2009 un Son Çeyreğinde Sürpriz Büyüme 15 Çin Dünyanın En Büyük İkinci Ekonomisi Olmaya Aday 16 Petrol Gelirlerinde Artış, Ortadoğu Ülkelerinde Büyümeyi Hızlandıracak 17 Türkiye Ekonomisi Resesyondan Çıktı 19 İhracat Yükselişe Geçti 20 Sanayi Üretimi Artış Gösteriyor 20 İhracatta Yükselen Pazarların Önemi Artıyor 21 II. İHRACATIN GENEL GÖRÜNÜMÜ 23 Deri Sektörü İhracatı % 13,7 Arttı 23 III. AYLAR İTİBARİYLE İHRACATIN SEYRİ 24 İhracat Artışta 24 IV. BAŞLICA ÜLKE GRUPLARI VE ÜLKELER İTİBARİYLE İHRACAT 25 Başlıca Pazarlar Bazında Değerlendirme 25 Ülke Grupları Bazında Değerlendirme 26 AB-15 de Performans Vasat 28 Almanya ya İhracatta Gerileme Devam Ediyor 28 İtalya ya İhracatta Artış 29 Fransa ya İhracatta Düşüş 29 Yeni AB Ülkelerine İhracat Artıyor 29 ABD Pazarı Kan Kaybetmeye Devam Ediyor. 31 Diğer Avrupa Ülkelerinde Gerileme 31 Eski SSCB Ülkelerine İhracat Durgun 32 Rusya Pazarına İhracat Artışta 33 1

3 Ortadoğu Ülkelerine İhracat Artıyor 34 Afrika Pazarı Büyüyor 34 Asya Ülkelerine İhracat Artışta 35 V. ALT SEKTÖRLERE İLİŞKİN TESPİTLER 36 Ham Deri Ürün Grubu: Çin ve Romanya Önemli Pazarlar 37 Yarı İşlenmiş / Bitmiş Deri Ürün Grubunda Hızlı Artış 37 Saraciye Ürün Grubunda İtalya En Büyük Pazar 37 Deri Giyimde Düşüş 38 Ham ve İşlenmiş Kürk İhracatı Durgun 38 Kürk Giyim İhracatı Düşüşte 39 Ayakkabı İhracatında Hızlı Artış 39 EK 1: ÜLKE/ÜLKE GRUPLARI BAZINDA TOPLAM İHRACAT KAYIT RAKAMLARI 42 EK 2: ALT ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA İHRACAT KAYIT RAKAMLARI 43 2

4 YÖNETİCİ ÖZETİ Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Dünya ekonomisi 2009 yılını küresel krizden aldığı ağır yarayla kapatmıştır. Buna göre küresel ölçekte hane halkı gelirleri ve tüketim eğilimi önemli ölçüde gerilemiştir. Küresel krizden iyileşme sürecine girilen bu yeni dönemde ise, istihdam kaybının yarattığı yeni işsizlerle birlikte özellikle gelişmiş ülkelerde tüketim çok yavaş iyileşme göstermektedir. IMF nin Dünyanın Ekonomik Görünümü-Ocak 2010 raporuna göre gelişmiş ülke ekonomilerinde 2010 yılında %2,1 oranında büyüme öngörülmektedir yılında ise gelişmiş ülke ekonomilerinde %3,2 daralma yaşanmıştır yılı için büyüme oranının biraz daha artarak %2,4 oranında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde tarihsel süreç göz önünde bulundurulduğunda iktisadi canlanmanın zayıf kalacağı beklenmektedir. Söz konusu ülkelerde yüksek işsizlik oranları, kamu borçları ve yarası henüz sarılamamış mali yapı büyük sıkıntı yaratmaktadır. Dünya ticaretinin 2009 yılında %12,2 daralmasından sonra gelişmekte olan pazarların dış ticareti gelişmiş ülkelerin tersine güçlü bir büyüme göstermiştir. Bazı gelişmekte olan ülke ekonomilerinde ihracat performansı kriz öncesi seviyeye yakın ve hatta üzerindedir. Dünya Ticaret Örgütü ne göre 2010 yılında dünya ticareti %9,5 büyüyecek, gelişmiş ülkelerin ihracatı %7,5 artarken dünyanın geri kalan ülkelerinin ihracatında ise %11 oranında büyüme gerçekleşecektir. Ülkemizde ise 2009 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre GSYH sabit fiyatlarla %6 artmıştır yılı bütününde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre GSYH nın sabit fiyatlarla, orta vadeli programda yer alan %6 küçülme tahmininin altında olarak, %4,7 azaldığı görülmektedir. Böylece Türkiye ekonomisi 2001 yılındaki %5,7 oranında küçülmenin ardından ilk defa yıllık büyüme anlamında daralma göstermiştir. Son dönemde yapılan öngörülerde, tekstil ve hazır giyim ihracatçıları için gelişmekte olan ülke ekonomilerinin önem kazandığı vurgulanmaktadır. Uluslararası Para Fonu tarafından aralarında Arjantin, Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika ve Türkiye nin de yer aldığı G-20 ülkeleri hakkında hazırlanan rapora göre, küresel ekonomik iyileşme, yükselen ekonomilerdeki güçlü ekonomik büyüme sayesinde tahmin edilenden daha hızlı gerçekleşmiştir. 3

5 Türkiye Genel İhracatı ve Deri Sektörünün Payı Türkiye İhracatçılar Meclisi kayıt rakamlarına göre, Türkiye nin 2010 yılı Mart ayı ihracatı, geçen yılın aynı dönemine oranla %34,3 artışla 9,6 milyar dolara yükselmiştir yılı Ocak-Mart döneminde ise Türkiye nin ihracatı %22,4 artışla 25,7 milyar dolara yükselmiştir yılı Ocak-Mart döneminde, deri ve deri mamulleri ihracatı ise bir önceki yıla göre % 13,7 artış göstererek 247,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülke ve Ülke Grupları Bazında Deri ve Deri Mamulleri İhracatı Ülke grupları açısından değerlendirildiğinde, deri ve deri ürünleri ihracatımızın % 42,5 lik payıyla en önemli pazarı olan AB-27 ülke grubuna yapılan ihracat, 2010 yılı Ocak-Mart döneminde % 2 artışla 105,3 milyon dolar olmuştur. AB-27 pazarından sonra ihracatımız içindeki % 34,2 lik payıyla ikinci önemli ihracat pazarı olan eski S.S.C.B ülke grubuna yönelik ihracat ise bu dönemde % 23,2 oranında artış ile 84,8 milyon dolar olarak gerçekleştirilmiştir. Bu ülke grubunda yeralan Rusya, deri sektörü açısından en önemli pazar olup, bu ülkeye yapılan ihracat sözkonusu dönemde 68,8 milyon dolar olarak gerçekleşerek % 33,7 oranında artış göstermiştir. Diğer Avrupa Ülkeleri grubuna yapılan deri ve deri mamülleri ihracatında, bu dönemde artış mevcut olup, bu ülkelere yönelik ihracat 4,3 milyon dolar düzeyinde gerçekleşerek, bir önceki yılın aynı dönemine göre % 19,8 oranında artış göstermiştir. Son dönemde durgunluk yaşanan Diğer OECD ülkeleri grubuna yapılan deri ve deri mamülleri ihracatında, bu dönem % 0,9 oranında artış kaydedilmiş olup, ihracat düzeyi 7,9 milyon dolar olmuştur. Deri ve deri mamulleri ihracatımızda % 8,1 lik paya sahip olan Ortadoğu ülkelerine yönelik ihracat ise sözkonusu dönemde 20,1 milyon dolara yükselerek % 29,3 artış göstermiş olup, 2009 yılında yaşanan yükseliş trendinin 2010 yılında da devam ettiği görülmektedir. Toplam deri ve deri ürünleri ihracatında % 1,5 paya sahip olan Afrika ülkelerine yapılan ihracat ise bu dönemde % 35,2 artış göstererek, ihracat tutarı 3,8 milyon dolar olmuştur. Ülke grupları açısından en yüksek artış oranı Diğer Asya ülke grubuna yapılan ihracatta yaşanmış olup, bu ülke grubuna yapılan deri ve deri ürünleri ihracatı 2010 yılı Ocak-Mart döneminde % 80,6 artışla 9,8 milyon dolara yükselirken, söz konusu ülke grubunun toplam deri ve deri ürünleri ihracatındaki payı da % 4 e çıkmış bulunmaktadır. 4

6 Ürün Grupları Bazında Deri Sektörü İhracatının Görünümü Ham deri (4101,4102,4103) ihracatında 2010 yılı Ocak-Mart döneminde 156 bin dolarlık ihracat performansı ile geçen yılın aynı dönemine göre % 1318,2 oranında artış yaşanmıştır. Yarı işlenmiş / bitmiş deri ürün grubundan 2010 yılı Ocak-Mart döneminde 23,5 milyon dolarlık ihracat yapılmış olup, bir önceki yılın aynı dönemine göre artış oranı % 48,4 seviyesindedir. Saraciye ürün grubunda 2010 yılı Ocak-Mart döneminde 40,9 milyon dolarlık ihracat yapılmıştır. Böylelikle, bu ürün grubunda yapılan ihracat, bir önceki yılın aynı dönemine göre % 22,2 artış göstermiştir. Deri giyim ürün grubunda 2010 yılı Ocak-Mart döneminde 49,9 milyon dolarlık ihracat yapılmıştır. Böylelikle, bu ürün grubunda yapılan ihracat, bir önceki yılın aynı dönemine göre % 17,9 düşüş göstermiştir Ham ve işlenmiş kürk ürün grubundan gerçekleştirilen ihracat, 2010 yılının Ocak-Mart döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre % 0,5 oranında düşerek 9,9 milyon dolar seviyesine gerilemiştir. Kürk giyim ürün grubundan gerçekleştirilen ihracat, 2010 yılının Ocak-Mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 11,6 oranında düşerek 21,7 milyon dolar seviyesine gerilemiştir. Ayakkabı ve ayakkabı aksamı ihracatında, 2010 yılının Ocak-Mart döneminde 101,7 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiş olup, bir önceki yılın aynı dönemine göre % 38,7 lik artış kaydedilmiştir. 5

7 DERİ VE DERİ MAMULLERİ SEKTÖRÜNÜN 2010 YILI DÖNEMİ İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER Dünya Ekonomisini Yavaş Bir İyileşme Süreci Bekliyor Dünya ekonomisi 2009 yılını küresel krizden aldığı ağır yarayla kapatmıştır. Buna göre küresel ölçekte hane halkı gelirleri ve tüketim eğilimi önemli ölçüde gerilemiştir. Küresel krizden iyileşme sürecine girilen bu yeni dönemde ise, istihdam kaybının yarattığı yeni işsizlerle birlikte özellikle gelişmiş ülkelerde tüketim çok yavaş iyileşme göstermektedir. Söz konusu durum krize borçlu yakalanan gelişmiş ülkelerin hane halklarının tüketimden çok tasarrufu düşünmesinden kaynaklanmaktadır. Küresel ölçekte büyüme ve iyileşme bölgesel farklılıklar göstermektedir. Asya-Pasifik ülkeleri hızlı bir büyüme sergilerken, ABD ekonomisi yeniden büyümeye başlamış ancak başta Almanya, Fransa ve İngiltere olmak üzere Avrupa Birliğine üye ülkelerin ekonomilerinde resesyondan çıkılmakla birlikte durgunluk devam etmektedir. IMF nin Dünyanın Ekonomik Görünümü-Ocak 2010 raporuna göre gelişmiş ülke ekonomilerinde 2010 yılında %2,1 oranında büyüme öngörülmektedir yılında ise gelişmiş ülke ekonomilerinde %3,2 daralma yaşanmıştır yılı için büyüme oranının biraz daha artarak %2,4 oranında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde tarihsel süreç göz önünde bulundurulduğunda iktisadi canlanmanın zayıf kalacağı beklenmektedir. Söz konusu ülkelerde yüksek işsizlik oranları, kamu borçları ve yarası henüz sarılamamış mali yapı büyük sıkıntı yaratmaktadır. IMF gelişmekte olan ekonomilerde 2009 yılındaki %2,1 oranında büyümeden sonra 2010 yılında %6 büyüme öngörmektedir yılında ise büyümenin %6,3 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Gelişmekte olan ülkeler dış şoklara hızlı tepki vererek ve sermaye akışını çekmeyi başararak küresel krizden en az biçimde zarar görmüştür. Dünya ticaretinin 2009 yılında %12,2 daralmasından sonra gelişmekte olan pazarların dış ticareti gelişmiş ülkelerin tersine güçlü bir büyüme göstermiştir. Bazı gelişmekte olan ülke ekonomilerinde ihracat performansı kriz öncesi seviyeye yakın ve hatta üzerindedir. Dünya Ticaret Örgütü ne göre

8 yılında dünya ticareti %9,5 büyüyecek, gelişmiş ülkelerin ihracatı %7,5 artarken dünyanın geri kalan ülkelerinin ihracatında ise %11 oranında büyüme gerçekleşecektir un Ocak ayında dünyada birçok ülkenin imalat sanayii üretimlerinde önemli oranlarda yükselişler kaydedilmiştir. ABD de imalat sanayii ile ilgili önemli bir gösterge olan SMI indeksi Ağustos 2004 ten beri en yüksek seviyeye çıkarak 58,4 seviyesine ulaşırken Çin de imalat sektörü üretimi rekor ölçüde artış göstermiştir. AB nde ise Ocak 2010 da sanayi üretimi Euro Bölgesinde %1,7 ve AB27 genelinde %1,8 oranında artış göstermiştir. Gelinen noktada, önümüzdeki dönemde özellikle gelişmekte olan ekonomilerden kaynaklanan küresel talep artışıyla beraber emtia ve hammadde fiyatlarında yükselme beklenmektedir. Bununla beraber, IMF nin 2010 yılı için yaptığı taban petrol fiyatı öngörüsü değişmezken, 2011 yılı için yapılan öngörüde varil başına 79 dolardan 82 dolara yükselen bir değişikliğe gidilmiştir. Dünya ekonomilerinin genelinde düşük kapasite kullanımı ve enflasyon beklentisi fiyatların yükselmesine yönelik baskı yaratmaktadır. Nitekim, IMF in öngörüsüne göre gelişmiş ülkelerde 2009 yılında % 0,1 olan enflasyon oranının 2010 da %1,3, gelişmekte olan ülkelerde ise 2009 da %5,2 iken 2010 da %6,2 yükseliş göstereceği tahmin edilmektedir. Söz konusu artışın gelişmiş ülkelerde enerji fiyatlarından, gelişmekte olan ülkelerde ise büyüme baskısı ve sermaye akışından kaynaklanacağı düşünülmektedir. IMF nin tahminine göre 2010 yılında küresel ekonominin büyüme göstermesiyle beraber emtia fiyatları da yükseliş gösterecektir. Gelişmekte olan ülkelerin tüketimi desteklemesi emtia fiyatlarının yükselmesinde önemli bir rol oynamaktadır yılının ikinci yarısında gelişmekte olan Asya ülkelerinin güçlü bir toparlanma göstermesi, OPEC petrol kartelinde ve maden sektöründe üretimde kısıntıya gidilmesi emtia fiyatlarının yükselmesinin diğer önemli nedenleri arasındadır. Dünya Ticaret Örgütü üyelerinin küresel krize tepki olarak ortaya koyduğu ticaret engellerinde önemli miktarda bir artışın olmaması 2009 yılında yaşanan olumlu bir gelişmedir. Nitekim, hükümetler tarafından uygulanan ticareti kısıtlayıcı engeller geçtiğimiz aylarda da düşüş göstermiştir. Bununla beraber küresel ekonomiye önemli ölçüde bir ticari durgunluk hakimdir ve 2010 yılı boyunca birçok ülkede işsizlik yüksek düzeyde seyredecektir. Ekonomi çevrelerinde sürekli işsizliğin dünya ticaretinde korumacı önlemlerin artışına yol açabileceği öngörülmektedir. Diğer taraftan, DTÖ/Unctad/OECD nin ortak raporlarında tekstil ve konfeksiyon sektörünün de dahil olduğu emek yoğun sektörlerde korunma önlemlerinin diğer sektörlere göre daha fazla kullanıldığı belirtilmektedir. 7

9 Dünya toplam ticaret hacmi 2009 yılında küresel ekonomik krizin etkisiyle % 12 azalmış bulunmaktadır yılının ilk çeyrek döneminde ise dünya çapında üretim ve ticaret anlamında belirgin bir iyileşme ve toparlanma gözlemlenmektedir. Sözkonusu iyileşme ve toparlanmanın en azından bir bölümünde kriz nedeniyle hükümetlerin aldığı tedbirler ve paketlerin önemli payı bulunmaktadır. Bu tedbir ve paketlerin içeriğinin büyük bölümünü kamu harcamalarının artırılarak krizin etkilerinin azaltılması oluşturmaktadır yılı boyunca yaşanan deneyimler ve yapılan uygulamalar, istihdam kayıpları ve işsizlik sorunlarından en üst düzeyde etkilenen ülke hükümetlerini uluslararası ticaret ve yatırımı kısıtlayıcı tedbirler almaya ittiğini göstermektedir. Krizin etkisinin azalmasıyla da birlikte, hükümetler son dönemde bu tip kısıtlamaları azaltma yoluna gidiyor olsa da, özellikle işsizlik sorununun en ciddi yaşandığı ülkelerde hükümetler ciddi kamuoyu baskısına maruz kalmaktadırlar. ILO verilerine göre 2009 yılında dünyada yaklaşık 27 milyon kişi işini kaybetmiş olup, toplam işsiz sayısı 200 milyonu geçmiş bulunmaktadır. Bu çerçevede, 2010 yılının ilerleyen döneminde, ülkelerin kriz döneminde aldıkları ekonomik tedbirleri ne şekilde ve hangi süreçte azaltacağı ve kaldıracağı uluslararası pazarlardaki gelişmeler açısından önemli ölçüde belirleyici olacaktır. ABD Ekonomisinde Büyüme Beklentisi ABD ekonomisi 2009 un son çeyreğinde yıllık bazda %5,7 büyüme göstermiştir. Bu oran ABD de 2003 yılından beri kaydedilen en yüksek orandır. Yılın son çeyreğinde yatırımlar ve tüketici harcamalarında belirgin bir artışın görülmesi üzerine ABD ekonomisi için sürdürülebilir bir büyüme süreci beklentisi oluşmuştur. Bununla beraber ülke ekonomisi 2009 yılı genelinde 2. Dünya Savaşından bu yana kaydedilen en yüksek oran olan %2,4 lük bir daralma göstermiştir. Ekonomi çevrelerinde ABD ekonomisinin 2010 un ilk çeyreğinde % 2,5 - % 3 aralığında bir oranda büyüme kaydetmesiyle beraber ülkenin en önemli sorunlarından biri olan işsizlikte belirgin bir azalma öngörülmektedir. ABD de 2009 un son çeyreğinde kaydedilen %18,1 lik ihracat artışının sürdürülerek ülkedeki işsizlik sorununun giderilmesine katkı sağlaması beklenmektedir. ABD de işsizlik oranı 2010 yılının Ocak ayında son beş ayın en düşük seviyesine gerileyerek %9,7 olurken, Şubat ayı verileri de % 9,7 olarak açıklanmıştır un son aylarıyla kıyaslandığında ABD de birçok firma işçi çıkarmaya son vermekte ancak tüketici talebinden emin olmadığı için yeni işçi alımı karşısında da çekimser kalmaktadır. 8

10 ABD Ticaret Bakanlığı 2009 yılı Aralık ayındaki 39,9 milyar dolar tutarındaki mal ve hizmetler dış ticaret açığının 2010 yılı Ocak ayında %6,6 düşüşle 37,3 milyar dolara gerilediğini açıklamıştır. Buna göre ABD nin Ocak ayında ihracatı 142,7 milyar dolar, ithalatı ise 180 milyar dolardır. Sadece mal bazında dış ticaret açığı ise Aralık ayındaki 51,9 milyar dolarlık seviyesinden Ocak ayında 49,4 milyar dolara gerilemiş bulunmaktadır. Ocak ayında mal ihracatı 0,7 milyar dolar gerileyerek 98,4 milyar dolar olurken, mal ithalatı ise 3,2 milyar dolar gerileyerek 147,8 milyar dolar olmuştur. Dış ticaret açığındaki daralma, petrol ve araç ithalatındaki büyük düşüşten kaynaklanmaktadır. ABD'nin Ocak ayında mal ithalatı % 2,1, mal ihracatı ise %0,7 oranında azalmıştır un son çeyreğinde ABD de tüketici harcamalarında %2 oranında göreceli olarak yüksek bir artış görülmüştür. ABD nin önde gelen bankaları 2010 un hemen başlangıcında kredi kartı zararları, ipotekler ve diğer borçlarda azalma görüldüğünü açıklayarak Amerika da tüketici harcamalarının artış gösterdiğini belirtmiştir. Bilindiği üzere Amerikan bankaları, resesyonun yüksek borç altına soktuğu tüketicinin kredi kartı, ipotek ve diğer borçlarını ödeyememesi nedeniyle, milyarlarca dolarlık zarara uğramıştı. Öte yandan, Michigan Üniversitesi nin yaptığı bir araştırmaya göre ABD de 2010 yılında tüketici harcaması %1,8 oranında yükseliş gösterecektir. ABD genelinde perakende satışlar 2010 yılı Şubat ayında Ocak ayına göre % 0,3 artarken, geçen yılın aynı dönemine göre ise % 3,9 yükselmiştir Aralık ayından 2010 Şubat ayına kadar olan 3 aylık dönemde perakende satışlarda bir önceki yılın aynı dönemine göre % 4,5 artış kaydetmiştir. Öte yandan, ülke genelinde Ocak-Şubat döneminde hazırgiyim ve aksesuar perakende satışları ise % 0,3 artmış bulunmaktadır. ABD de hane halkı borcu 2009 itibarıyla %1,75 azalma göstermiştir. Söz konusu azalma Amerikan Merkez Bankası FED in hane halkı borçlanma kayıtlarını tuttuğu 1946 yılından beri yıllık bazda kaydedilen ilk düşüştür. Avrupa Birliği Ekonomilerine Durgunluk Hakim 2009 un son çeyreğinde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) Euro bölgesinde yılın üçüncü çeyreğine göre değişmezken, AB-27 genelinde ise %0,1 artış göstermiştir in aynı dönemiyle kıyaslandığında ise Euro bölgesinde %2,2, AB-27 ülkelerinde %2,3 düşüş kaydedilmiştir un bütününe bakıldığında GSYH 2008 e göre Euro bölgesinde %4,1, AB-27 ülkelerinde ise %4,2 düşüş göstermiştir. Sanayi üretimi Euro Bölgesinde 2010 un Ocak ayında bir önceki aya kıyasla %1,7 ve Şubat ayında %0,9, AB-27 ülkelerinde ise Ocak ayında %1,8 ve 9

11 Şubat ayında %0,7 artış göstermiştir. Öte yandan sanayi üretiminde, 2010 yılı Ocak ayı geçen yılın aynı ayıyla kıyaslandığında Euro bölgesinde %1,4, AB-27 ülkelerinde ise %1,5 artış kaydedilmiştir. Şubat ayında ise sanayi üretimi, bir yıl öncesinin aynı ayına göre Euro Bölgesinde %4,1, AB 27 de %3,5 artmıştır. Euro bölgesinde işsizlik oranı 2010 yılı Ocak ayında % 9,9 seviyesindeyken, Şubat ayında ise % 10 a yükselmiştir. AB-27 genelinde ise işsizlik oranı Ocak ayında % 9,5 seviyesindeyken, Şubat ayında % 9,6 olmuştur yılında AB-27 ülkelerinin Çin dışındaki tüm ticari partnerlerine olan ihracatı yüksek oranlarda düşüş göstermiştir. En yüksek düşüşler Rusya (-37%), Türkiye (-%19), ABD ve Brezilya da (her ikisi için de -%18) kaydedilmiştir. Öte yandan AB-27 ülkelerinin ithalatında önemli düşüşlerin yaşandığı ülkeler Rusya (-%35), Brezilya (-%29), Norveç (-%28), Japonya (-%26) ve Türkiye dir(-%22) yılında AB nin tekstil ve konfeksiyon ithalatı da miktar bazında %10,8 ve değer bazında %7 azalmıştır. AB nin tekstil ve konfeksiyon ithalatı yaptığı belli başlı ülkelerden Fas, Tunus, Türkiye ve Hindistan ithalatta en fazla gerilemenin yaşandığı tedarikçilerdir yılında AB nin tekstil ve konfeksiyon ithalatı Türkiye den miktar bazında %10,9 ve değer bazında %12,6 azalmıştır. En büyük tedarikçi Çin den yapılan ithalat ise miktar bazında %6,7 ve değer bazında %1,4 azalmıştır un son çeyreğinde hane halkı tüketim harcaması hem Euro bölgesinde hem de AB-27 ülkelerinde değişmezken yatırımlar Euro bölgesinde %0,8, AB-27 ülkelerinde %1,3 düşüş göstermiştir un Ocak ayında bir önceki aya kıyasla perakende satışlar Euro bölgesinde % 0,2 düşerken Şubat ayında ise %0,6 düşmüş, AB-27 ülkelerinde ise Ocak ayında % 0,4 azalırken Şubat ayında sabit kalmıştır. Tekstil, konfeksiyon ve ayakkabılarda perakende satışlar Ocak ayında Euro bölgesinde %1,1 artarken, AB27 de %1,9 artmıştır. AB üyesi ülkeler içerisinde Şubat ayında perakende satışlarda en yüksek artış görülen ülkeler İngiltere (%2,2), Fransa (%0,6), İspanya ve Danimarka (%0,5) tir. IMF nin tahminine göre 2010 yılında Euro bölgesinin bütçe açığı GSYH nin %6 sını bulacaktır. İspanya, Portekiz ve Yunanistan gibi AB üyesi ülkelerde ise söz konusu açık çok daha fazla oranda gerçekleşecektir. Euro bölgesi ülkeleri finansal pazarlardan 2010 yılı Ocak ayında 110 milyar Euro rekor borç almıştır. Bu durum borç maliyetini artırmıştır. Öte yandan AB tarafından, Yunanistan ekonomisini kurtarma planı çerçevesinde, gereksinim duyulması durumunda kullanılmak üzere 22 milyar euroluk güvence fonu oluşturulması kararı alınmıştır. Buna göre, IMF'nin önemli bir katkı yapacağı fonun önemli miktardaki bölümünü Euro Bölgesi 10

12 ülkelerinin açacakları ikili krediler oluşturacaktır. Avrupa Merkez Bankası Başkanı basına verdiği bir demeçte, Yunanistan'ın başvurması halinde Euro Bölgesi'ne ilk adımını atacak olan IMF'nin, uluslararası döviz rezervlerinde payı %35'e yaklaşan ve ABD Doları'na alternatif gösterilen Euro nun güvenilirliğine darbe vurmasından endişe ettiklerini dile getirmiştir. AB nin mali istikrar kurallarına göre Euro Bölgesi ülkelerinin kamu borçlarının gayri safi yurtiçi hasılaya oranının %60'ı, bütçe açıklarının gayri safi yurtiçi hasılaya oranının ise %3'ü aşmaması gerekmektedir. Yunanistan söz konusu AB ölçütlerini %120'ye yaklaşan kamu borçluluk oranıyla ikiye, %12,7'ye ulaşan bütçe açığıyla dörde katlamaktadır. Almanya Ekonomisinde Zayıf Büyüme Bekleniyor Avrupa Birliği nin en büyük ekonomisi Almanya nın GSYH si, 2009 yılı son çeyreğinde bir önceki çeyrek döneme göre %0 sıfır büyüme oranı kaydetmiştir. Almanya ekonomisi 2009 yılı genelini ise %4,8 küçülme ile kapatmıştır. IMF nin tahminine göre, 2010 yılında ülke ekonomisinin artıya geçerek %1,5 büyümesi beklenmektedir. OECD verilerine göre 2010 yılı birinci çeyrek dönemi için daha önce % 1 olarak öngörülen büyüme oranı 7 Nisan tarihli Ara Değerlendirme Raporunda ise %0,4 düzeyinde öngörülmüştür. Öte yandan, Almanya Merkez Bankası Bundesbank 2010 un ilk çeyreğinin negatif bir büyümeyle gerçekleşeceğini fakat ikinci ve üçüncü çeyreklerde pozitif bir büyüme beklentisi içerisinde olduğunu belirtmiştir. Alman Merkez Bankasının 2010 yılı için Alman ekonomisinde büyüme öngörüsü %1,6 dır. Eurostat verilerine göre ülkede işsizlik oranı 2009 yılı Eylül ayından beri değişmeyerek 2010 yılı Şubat ayında da % 7,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. Almanya nın ihracatı 2009 yılı genelinde %14,4 azalırken, ithalatı ise % 8,2 oranında daralmış bulunmaktadır. İhracatın 2010 yılı ilk çeyrek dönemde bir önceki döneme göre %6,1 artması beklenirken, ithalatın ise aynı dönemde % 4,7 artışı öngörülmektedir. Yükselen işsizlik ve hükümetin Eylül ayında süresi dolan teşvik programı Almanya da hane halkı tüketim harcamasının 2009 yılında sadece %0,4 oranında artış göstermesine izin vermiştir. Alman hükümetinin teşviklerinin sona ermiş olması ekonomi çevrelerinde 2010 için belirgin bir karamsarlığa yol açmıştır. OECD verilerine göre Almanya da özel tüketim harcamaları 2009 yılı son çeyrek döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %1 oranında 11

13 artarken, 2010 yılı birinci çeyrek döneminde ise %1,4 azalması beklenmektedir. İngiltere Nihayet Resesyondan Çıktı İngiltere ekonomisi 2009 yılının son çeyreğinde %0,4 büyüme göstererek son 50 yıl içinde yaşadığı en derin resesyondan çıkmıştır. Ülkenin GSYH sında 2008 yılı ikinci çeyreğinde başlayan ve 2009 yılı üçüncü çeyreğine dek arka arkaya 6 çeyrek boyunca görülen daralmadan sonra, 2009 un son çeyreğinde kaydedilen büyüme ekonomi çevrelerinde umut verici bir işaret olarak algılanmıştır. Öte yandan, 2009 un son çeyreğinde ülkede hizmet sektörü ve sanayi üretimi de aynı oranda %0,1 artış göstermiştir. Mart ayında açıklanan resmi verilere göre İngiltere de sayısı 2 milyonu bulan işsizlik yardımı başvurusu hükümetin iktidara geldiği 1997 yılından beri ilk defa karşılaşılan bir durumdur yılı sonunda ülkede işsizlik oranı % 7,7 yi bulmuştur. İngiltere nin toplam dış ticaret açığı 2010 un Şubat ayında son 17 ayın en yüksek düzeyi olan 3,8 milyar sterline yükselmiştir. Bu durum ülkenin ithalatındaki artıştan ziyade ihracatındaki düşüşten kaynaklanmaktadır. İngiliz hükümeti 2009 un son çeyreğinde Fransa, Almanya, Japonya ve ABD ekonomilerinin büyüme göstermesinin de etkisiyle aşırı ölçüde artış gösteren bütçe açığında yıllarına dek önemli miktarda kısıntıya gitmeme kararı almıştır. İktidardaki İşçi Partisi 2009 daki mali yılda GSYH nin %12,6 sını bulan bütçe açığını yıllarında %12 ye düşürmeyi tasarlamaktadır. Muhalefetteki Muhafazakar Parti ise bütçe açığında daha fazla kesintiye daha hızlı sürede gidilmesi gerektiğini savunmaktadır. Söz konusu gelişmelere paralel olarak İngiltere Merkez Bankası firmalara yeniden kredi açmasını sağlamaları amacıyla ticari bankalardan hükümet tahvili satın almayı sürdürmektedir. İngiltere de perakende satışlar Ocak-Mart döneminde 2009 un aynı dönemine göre % 2,1 artış gösterirken, yalnız Mart ayında ise Paskalya alışverişlerinin de olumlu etkisiyle % 4,4 artmış bulunmaktadır yılı geneli göz önünde bulundurulduğunda, perakende sektörünün 2010 a toparlanmış bir biçimde girdiği söylenebilir. Nitekim İngiltere, Şubat ayında perakende satışlarda %2,2 lik artışla AB ülkeleri içinde en olumlu gelişme kaydeden ülkedir. 12

14 Fransa da İşsizlik Oranı %10 u Geçti Fransa da GSYH 2009 un son çeyreğinde önceki çeyreğe göre %0,6 büyüme göstermiştir yılı bütününde ise GSYH da %2,2 ile İkinci Dünya Savaşından beri görülen en yüksek düşüş gerçekleşmiştir. Ülkede Şubat ayında işsizlik oranı son on yılın en yüksek düzeyi olan %10,1 e çıkmıştır. Fransa da işsizlik oranı 2008 de girilen resesyondan beri yükselmektedir un üçüncü çeyreğinde ise ülkede işsizlik oranı %9,5 olarak açıklanmıştı. Fransa da 25 yaşın altındaki çalışabilir her dört gençten biri işsizdir. Ekonomistler tarafından ülkede işsizliğin 2010 yılı boyunca azalması beklenmediğinden, Fransa da genç nüfusun geleceğini önümüzdeki aylarda karamsar bir tablo beklemektedir. İşsizlikte varılan ürkütücü tablo sonrasında ülkedeki muhalif sosyalist parti hükümetin tüketici harcamalarını ve yatırımları teşvik edici politikalar uygulaması yönünde görüş belirtmiştir. Öte yandan Fransız hükümetinin Maliye Bakanı basına verdiği bir demeçte ülkenin küresel krizde diğer birçok ülkeye göre başarılı olduğunu savunmaktadır. Fransız istatistik kuruluşu Insee nin açıkladığı verilere göre 2009 yılında ülkenin ihracatında %11,2, ithalatında ise %9,7, düşüş kaydedilmiştir. Bununla beraber, 2009 un son çeyreğinde önceki çeyreğe göre ihracatta %0,5, ithalatta ise %3,3 artış görülmüştür. Fransa da bütçe açığının GSYH ya oranı 2010 yılında %8,2 olarak öngörülmektedir. Buna karşın ülkenin kamu maliyesinde görülen bozulma ABD, İngiltere ve İspanya daki gibi endişe verici boyutta değildir. Bu durumun en önemli nedeni Fransa da milli gelire oranla vergilendirmenin OECD ülkeleri içerisinde en yüksek düzeyde olmasıdır. Ülkede hane halkı tüketim harcaması 2009 yılında %0,8 artış göstermiştir un son çeyreğinde ise bu oran %0,9 dur. İtalya yı 2010 da Zayıf Bir Büyüme Bekliyor İtalya da GSYH 2009 un dördüncü çeyreğinde üçüncü çeyreğe göre %0,3, 2008 yılı son çeyreğine göre ise %3 düşüş göstermiştir genelinde ise ülke ekonomisi son otuz yılın en yüksek daralmasını yaşayarak %5,1 oranında küçülmüştür. Bununla beraber İtalya Ocak ayında sanayi üretimindeki %1,9 artışla 2010 a iyimser bir başlangıç yapmıştır. Euro bölgesinin üçüncü büyük ülkesi İtalya nın iktisadi canlanmasında temel desteğin dış talepten gelmesi beklenmektedir. Söz konusu canlanmaya 13

15 ilişkin olarak İtalyan merkez bankasının yaptığı bir tahmine göre ülke ekonomisi 2010 yılında %0,7 oranında zayıf bir büyüme süreci izleyecektir yılının Şubat ayı için açıklanan verilere göre ülkede işsizlik üst üste 8. ayda artış göstererek 2004 yılından beri en yüksek düzey olan %8,5 oranına ulaşmıştır. İtalya da işsizlik oranı 2009 yılı Kasım ayında %8,3, Aralık ayında ise % 8,5 düzeyindeydi un son çeyreğinde İtalya ihracatı önceki çeyreğe göre %0,1 artarken, 2008 in son çeyreğine göre ise %11,4 oranında daralma yaşamıştır. İtalya nın 2009 un son çeyreğinde ithalatında %3,2 yükselmeye karşılık, bir önceki yılın aynı dönemine göre %7,6 oranında küçülme kaydedilmiştir. OECD ye göre ülkede özel tüketim harcamaları 2009 yılı son çeyrek döneminde %1 oranında azalmıştır yılı 1. çeyrek döneminde ise harcamaların %0,6 artması beklenmektedir. İtalya genelinde toplam iç talebin 2010 yılı ilk çeyrek döneminde % 1,3 artması beklenmektedir. Rusya Ekonomisi 2009 Yılında Ciddi Oranda Daraldı Rus Federal İstatistik Servisi nce açıklanan verilere göre Rus ekonomisi 2009 yılında %7,9 oranında küçülmüştür. Bu oran, 1994 yılından beri görülen en yüksek daralmaya işaret etmektedir. Söz konusu daralmanın en önemli nedeni olarak 2009 da petrol fiyatlarındaki düşüş gösterilmektedir. Böylece başlıca ihracat ürünü petrol olan Rusya nın gelirlerinde büyük bir düşüş yaşanmıştır. Devlet Başkanı Dmitry Medvedev ülkenin borçlarını ödeyemez duruma düştüğü 1998 yılından sonra 2009 yılını en zorlu yıl olarak ilan etmiştir. Öte yandan, Dünya Bankası na göre petrol fiyatlarının yükselmesiyle beraber 2010 yılında Rus ekonomisi %3,2 büyüme gösterecektir. Nitekim 2009 un son çeyreğinde büyümede yıllık bazda %3,8 oranında diğer çeyreklere kıyasla görece düşük bir düşüş gerçekleşmiştir. Rusya da 2010 yılı Ocak ayında işsizlik oranı %9,2 ye yükselmiştir. Bu oran 2009 yılı Aralık ayı için %8,2 dir. Böylece Aralık ayında 6,2 milyon olan işsiz sayısı Ocak ta 6,8 milyona yükselmiştir. Ülkede işsizliğin arka arkaya dördüncü ayda da yükselmesi tüketici harcamalarını ve Ocak ayında son bir yıldır ilk defa artış gösteren perakende satışları tehdit eder konuma gelmiştir. Öte yandan, Rus hükümetinin tahminine göre 2010 yılında enflasyon oranı %6,5 ile %7,5 arasında gerçekleşirse perakende satışları %3,3, harcanabilir gelir ise %3 oranında artış gösterecektir. Rus hükümeti 2009 yılı Şubat ayında işsizlik oranının %9,4 e çıkması üzerine yaptığı 1,2 trilyon Ruble lik (yaklaşık 39,8 milyar dolar) harcama paketiyle Eylül ayında işsizlik oranının %7,6 ya düşmesini sağlamıştı. 14

16 2009 yılı son çeyreğinde Rusya nın önceki çeyreğe göre ihracatı %16,2, ithalatı ise %22,1 artış göstermiştir. Öte yandan 2008 in son çeyreğine göre ihracatta %2,3, ithalatta ise %17,8 oranında düşüş söz konusudur. Rusya dış ticaret verileri ülkenin 2010 a hızlı bir giriş yaptığını göstermektedir. Ocak ayı verilerine göre yıllık bazda %70 gibi yüksek bir artışla Rusya 15,7 milyar dolarlık dış ticaret fazlası vermiştir. Söz konusu fazla 2009 yılı Ocak ayı değerinden 6,6 milyar dolar daha yüksektir. Rusya da perakende pazarı 2008 yılında %13,9, 2009 yılında ise %4 oranında büyüme göstermiştir yılı hane halkı harcaması %8,1 daralırken 2010 yılı Ocak ayında perakende satışlarda yıllık bazda %0,3 artış kaydedilmiştir. Araştırma kuruluşu A.C Nielsen in tüketici davranışlarına ilişkin 2009 yılı Aralık ayında yayınlanan raporuna göre Çin, Brezilya ve Rusya gibi yükselmekte olan pazarlarda internetten alışveriş yapan kullanıcı sayısındaki artış en yüksek düzeydedir. Nielsen in Rusya daki anketine yanıt verenlerin %63 ü, 2009 un son çeyreğinde, alışverişlerini internet ortamında yaptıklarını belirtmiştir. Öte yandan, ankete katılanların %24 ü hazırgiyim, aksesuar ve ayakkabı alışverişlerini internet aracılığıyla yaptığını belirterek sıralamanın en üstünde yer almıştır. Rus haber ajansı Ria Novosti ye göre Maliye Bakanlığı 2010 yılında bütçe açığının GSYH ye oranının %6,8 den %7,2 ye yükseleceğini öngörmüştür. Rusya Maliye Bakanlığı nca yapılan açıklamaya göre 2010 yılında devletin bütçe gelirinde 38 milyar Ruble lik (yaklaşık 1,3 milyar dolar) bir düşüş beklenmektedir. Bununla beraber harcamalarda 128 milyar Rublelik (yaklaşık 4 milyar dolar) bir artış öngörülmektedir. Bu durum karşısında Rusya nın Maliye Bakan yardımcısı Tatyana Nesterenko, Şubat ayında basına verdiği bir demeçte, ülke bütçesinin söz konusu açık karşısında alarm zilleri çaldığını ve parlamentonun bütçe açığını artırıcı harcama kararlarına karşı hareket edeceklerini belirtmiştir. Japonya da 2009 un Son Çeyreğinde Sürpriz Büyüme Japon ekonomisine ilişkin açıklanan veriler ülkenin GSYH inde 2009 yılı son çeyreğinde sürpriz bir büyüme gerçekleştiğini ortaya koymuştur. Böylece Japonya, ABD den sonra dünyanın ikinci büyük ekonomisi olma unvanını korumuştur yılı son çeyreğinde Japon ekonomisi 2008 in son çeyreğine kıyasla %4,6 oranında büyüme göstermiştir. Bir önceki çeyreğe göre ise ülke ekonomisi %1,1 büyümüştür. Japonya nın beklentilerin üzerinde bir büyüme performansı sergilemesinde dünya ekonomisindeki göreceli toparlanma ve ülke ihracatındaki artış belirleyici olmuştur. Bu gelişmelere karşın, Japon ekonomisi 2009 yılı bütününde %5 oranında daralmıştır. Ancak Japonya 5,1 trilyon dolarlık milli geliriyle halen ABD nin ardından dünyanın en büyük ikinci ekonomisidir. Hemen ardından 4,9 trilyon dolarlık milli geliriyle Çin gelmektedir. 15

17 Japonya dünyanın gelişmiş ve büyük ekonomileri arasında en düşük işsizlik oranına sahip ülkelerden birisidir yılı Ocak ayında açıklanan verilere göre ülkede işsizlik oranı %4,9 a düşmüştür. Bununla beraber 2009 un Ocak ayına göre %16,6 yükselme görülerek ülkede işsiz sayısı 3,2 milyona ulaşmıştır. Japon hükümetince açıklanan verilere göre ülkede sanayi üretimi Ocak ayında bir önceki aya göre %2,5 oranında artış göstermiştir. Söz konusu artış sanayi üretiminde arka arkaya görülen 11. artıştır. Ayrıca, Japonya da işsizlik oranının düşmesinde önemli bir etkendir. Japonya nın 2009 yılı son çeyrek ihracatı bir önceki çeyreğe göre %13,3 artış, 2008 in aynı dönemine göre ise %1 düşüş göstermiştir. Ülkenin ithalatında ise önceki çeyreğe göre %9,1 artış gözlenirken, 2008 in aynı dönemine göre %15 düşüş kaydedilmiştir. Öte yandan 2010 un Ocak ayında Japonya nın ihracatında bir önceki yılın aynı ayına göre %42,5 gibi yüksek, önceki aya kıyasla ise %8 oranında düşük bir büyüme gerçekleşmiştir. Hükümet kaynaklarınca açıklanan ve bir diğer makro iktisadi gösterge olan tüketici harcamaları Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre %1,7 artış göstermiştir. Çin Dünyanın En Büyük İkinci Ekonomisi Olmaya Aday Çin ekonomisi küresel krize karşın 2009 yılını %8,7 oranında büyümeyle kapamıştır un son çeyreğinde ise yıllık bazda %10,7 lik bir büyüme sergilemiştir. Dünya Bankası'nın Çin ekonomisiyle ilgili olarak Mart ayında yayınladığı üç aylık raporda, ülke ekonomisinin 2010 yılında yüzde 9.5 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Çin'de 2010 yılı için yüksek oranlı bir enflasyon beklenmediğine işaret edilen raporda, ülkenin dış ticaret fazlasında önemli bir değişiklik meydana gelmeyeceği de belirtilmiştir. Öte yandan Çin, ilk defa 2009 yılında 1,2 trilyon dolarlık ihracatıyla Almanya yı da geçerek dünyanın en büyük ihracatçısı durumuna gelmiştir. Aynı dönemde Çin in tekstil ihracatı %8,4 düşüşle 60 milyar dolar, hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı ise %11 lik düşüşle 107,1 milyar dolar olmuştur. Çin in ihracatı 2009 un Aralık ayında %17,7 artış göstererek son 14 ayda ilk kez yükselme kaydetmiştir. İthalatın %55,9 gibi yüksek bir oranda artış göstermesi ise Çin in ulusal para birimi Renminbi nin değer kazanmasına yönelik baskıları artırmıştır. Buna karşın ekonomi çevrelerinde Çin hükümetinin ulusal para biriminin değerlenmesi için ekonomide daha güçlü bir toparlanma, Amerikan ve Avrupa ekonomilerinin istikrar kazanması ve ülkenin ihracatında birkaç ay boyunca pozitif artışın yaşanmasını beklediği dile getirilmektedir. 16

18 2010 un Şubat ayında ülkenin ihracatında geçen yılın aynı dönemine göre tahminlerin ötesinde %45,7, ithalatında ise %44,7 oranlarında artış kaydedilmiştir. Ekonomi çevrelerinde Çin in ihracatındaki hızlı yükselişin en önemli nedeni olarak ülkenin küresel kriz kaynaklı en yüksek oranlı ihracat düşüşünü 2009 un Şubatında sergilemesi gösterilmektedir. İthalattaki yüksek oranlı artış ise iç talebe dayandırılmaktadır. Çin ekonomisi Şubat ayında aşırı ısınma göstererek ülkede enflasyon oranı son 16 ayın en yüksek düzeyine ulaşmıştır. Tüketici fiyatları geçen yılın Şubat ayına göre %2,7, bir önceki aya göre ise %1,5 artış göstermiştir. Sanayi üretiminde ise yıllık bazda %20,7 artış kaydedilmiştir. Öte yandan, perakende satışlarda tahminler doğrultusunda Ocak ve Şubat aylarında yıllık bazda %17,9, 2009 un Aralık ayına göre ise %15,8 yükselme görülmüştür. Şangay daki Çin Pazar Araştırması Grubu na göre kadınlar Çin in iktisadi büyümesinde itici güçlerden biri olmuştur. Grubun bir araştırmasına göre Çin de beyaz yakalı, 32 yaş altı kadın çalışanların tasarruf oranı sıfırdır. Söz konusu Çinli kadınların ve Çin kentlerinde yaşayan üçüncü, dördüncü kuşak vatandaşların harcamalarıyla 2010 yılında ülkede perakende satışlarda %16-18 arasında hayli yüksek bir artış beklenmektedir. Buna göre yaş arası kadınların %80 inin 2010 yılının ilk yarısında 2009 un son altı ayına göre daha fazla harcama yapacağı öngörülmektedir. Öte yandan, Merkez Bankası verilerine göre 2009 yılında Çin de tüketicilerin kredi kartı sahipliğinde %33 oranında artış saptanmıştır. Bu oran 2003 le kıyaslandığında 7 kat daha fazladır. Çin 2010 yılının hemen başında 10 ülkeden oluşan Güney-Doğu Asya Toplumları Birliği yle (ASEAN) kapsadığı nüfus itibariyle dünyanın en büyük bölgesel ticaret anlaşmasını imzalamıştır. Yaklaşık 1,9 milyar insanı ilgilendiren söz konusu serbest ticaret anlaşması ile Çin, ASEAN ülkeleriyle olan ticaretinde hayli yüksek bir fazla vermesine karşın, Avrupa ve Kuzey Amerika daki tüketicilere satışını yapamadığı ürünleri yeni Asya pazarlarına daha fazla ihraç etmek amacını gütmektedir. Çin ve ASEAN ülkeleri arasında sekiz yıldır süren görüşmeler uyarınca iki taraf arasında tarifeler 2005 yılından itibaren düşmüştür yılından itibaren ise Çin ve ASEAN ın çekirdek altı ülkesi (Endonezya, Filipinler, Tayland, Singapur, Malezya ve Brunei) arasında ticareti yapılan malların %90 ına tarife uygulanmayacaktır. Petrol Gelirlerinde Artış, Ortadoğu Ülkelerinde Büyümeyi Hızlandıracak Ortadoğu ülkelerinin hızlı büyüme süreci 2009 yılında küresel ekonominin sarsılmasına, petrol üretimi ve fiyatlarının düşüşüne bağlı olarak ani bir duraksamayla karşı karşıya kalmıştır. Bölgede yer alan birçok ülke ekonomisi uzun yıllardır ilk defa resesyona girmiştir. Söz konusu iktisadi 17

19 duraksama her ülkeyi aynı ölçüde etkilememiş, Katar, Yemen ve Mısır gibi Ortadoğu ülkelerinin ekonomileri büyüme göstermiştir. Umman ve Yemen gibi OPEC üyesi olmayan ülkeler ise üretim miktarlarını kısmamalarına karşın petrol fiyatlarındaki düşüşten olumsuz biçimde etkilenmiştir. Ekonomi çevrelerinde 2009 yılında varili 62 dolar olan petrolün 2010 da 90 dolara dek yükselişiyle tüm bölge ekonomilerinin pozitif büyüme göstereceği öngörülmektedir. En büyük Arap ekonomisi olan Suudi Arabistan, IMF verilerine göre, 2009 yılında %0,9 küçülmüştür yılında ise %4 büyümesi öngörülmektedir. Suudi Arabistan Krallığı nca 2010 yılında bütçe açığının 70 milyar riyale yükseleceği tahmin edilmekle beraber, ülkede yatırım harcamalarının arttığı gözlenmektedir. Nitekim Suudi Arabistan da önümüzdeki 5 yıl içerisinde ekonomiyi güçlendirmek üzere harcanması öngörülen 400 milyar doların 70 milyar doları 2010 için ayrılmıştır. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poors a göre 2010 yılında Suudi Hükümeti bütçesi dengede kapanacaktır. Ülke notlarını en zor yükselten kredi derecelendirme kuruluşu Moody s ise Suudi Arabistan ın borç notunu A1 den dördüncü en yüksek düzey olan Aa3 e çıkarmıştır. Bu düzey Suudi Arabistan ın komşuları olan Abu Dabi, Kuveyt, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri nin bir derece altıdır. Moody s e göre krallığın bankacılık sistemi küresel bunalım sürecinde istikrarı sürdüren birkaç sistemden biri olmuştur. Mısırlı bir yatırım bankasının tahminine göre ise ülkede 2010 yılında bütçe fazlasının GSYH ye oranı %0,6 olarak gerçekleşecektir. Bir diğer Ortadoğu ülkesi olan Suriye de, IMF verilerine göre, GSYH 2009 yılında %3 büyüme göstermiştir da ise büyümenin %4,2 oranında gerçekleşmesi öngörülmektedir. Ülkede 2009 yılı enflasyon oranı %7,5 dir yılı için tahmini oran ise %6 dır. Suriye nin dış ticaret hacmi geçtiğimiz yıl 34,3 milyar dolara ulaşmıştır. Ülkenin ihracatı 2000 yılından beri ortalama %14 artış gösterirken, ithalatı %18 artmaktadır. Bir başka Ortadoğu ülkesi Irak ın ekonomisi 2009 yılında %4,3 büyümüştür. IMF nin 2010 büyüme tahmini %5,8 dir. Ülkede 2009 yılı enflasyonu %6,9, 2010 tahmini %6 dır. İhracatının yaklaşık %80 i petrolden oluşan Irak ın 2010 yılında petrol fiyatlarının artışıyla %28 olan cari hesap açığı/gsyh oranının önemli ölçüde kapanması beklenmektedir. Dünyada en çok gaz rezervlerine sahip ülkeler arasında yer alan, ve tüketim maddelerinin neredeyse tamamını ithal eden Katar ın IMF ye göre 2010 yılında %18,5 büyümesi öngörülmektedir. Nitekim gaz talebine bağlı olarak, %11,8 gibi yüksek bir oranla, 2009 yılında Ortadoğu ülkeleri içerisinde en yüksek büyüme performansını gerçekleştiren Katar, %7 yle ikinci en yüksek ekonomik büyümeyi gerçekleştiren Lübnan a açık ara fark atmıştır. 18

20 Türkiye Ekonomisi Resesyondan Çıktı Kesintisiz olarak 27 çeyrek boyunca büyümenin ardından 2008 yılı son çeyreğinden itibaren dört çeyrek üst üste daralan Türkiye ekonomisi 2009 yılı dördüncü çeyrek büyüme oranı göz önünde tutulduğunda resesyondan çıkmıştır yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre GSYH sabit fiyatlarla %6 artmıştır yılı bütününde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre GSYH nın sabit fiyatlarla, orta vadeli programda yer alan %6 küçülme tahmininin altında olarak, %4,7 azaldığı görülmektedir. Böylece Türkiye ekonomisi 2001 yılındaki %5,7 oranında küçülmenin ardından ilk defa yıllık büyüme anlamında daralma göstermiştir yılında sektörel olarak en yüksek daralma, sabit fiyatlarla, %16,3 le inşaat sektöründe görülmüştür. Küçülen diğer sektörler ise madencilik ve taşocakçılığı (-%6,7), imalat sanayi (-%7,2), elektrik, gaz, sıcak su üretimi ve dağıtımı (-%3,5), toptan ve perakende ticaret (-%10,4), ulaştırma, depolama ve haberleşmedir (-%7,1). Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Mart ayında açıklanan verilere göre Türkiye genelinde işsiz sayısı 2009 yılı Aralık ayında geçen yılın aynı dönemine göre 29 bin kişi artarak 3 milyon 361 bin kişiye yükselmiştir. İşsizlik oranı ise 0,5 puanlık azalış ile %13,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. Kentsel yerlerde işsizlik oranı değişmeyerek %15,6, kırsal yerlerde ise 1,5 puanlık azalışla %9,2 olmuştur. %13,5 lik işsizlik oranı Euro bölgesinin Aralık ayı için açıklanan %9,9 luk ve AB-27 ülkelerinin %9,5 lik işsizlik oranlarından yüksektir. TÜİK verilerine göre 2010 yılı Şubat ayında tüketici fiyatları endeksinde bir önceki aya göre %1,45, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,13 artış gerçekleşmiştir. Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre giyim ve ayakkabı grubunda %5,25 oranında düşüş gerçekleşmiştir. Şubat ayında üretici fiyatları endeksinde bir önceki aya göre %1,66, bir önceki yılın aynı ayına göre ise %6,82 artış gerçekleşmiştir. Maliye Bakanlığı nın 2010 yılı Şubat ayı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri Raporu'na göre merkezi yönetim bütçesi 2010 yılı Ocak- Şubat aylarında bir önceki yılın aynı dönemine göre %47.9 oranında azalışla 5 milyar 392 milyon TL açık vermiştir. Hükümet, IMF ile imzalanan 19. Stand-by'ın sona ermesinden bu yana geçen 22 aylık sürede zaman zaman gündemin ön sıralarına oturan yeni Stand-by anlaşmasından vazgeçtiğini açıklamıştır. Söz konusu anlaşmanın yerini ise uluslararası güven sağlayan ve derecelendirme kuruluşlarının Türkiye nin notunu yükseltmesine neden olan Orta Vadeli Program yer alacaktır. 19

21 İhracat Yükselişe Geçti Türkiye İhracatçılar Meclisi kayıt rakamlarına göre, Türkiye nin 2010 yılı Mart ayı ihracatı, geçen yılın aynı dönemine oranla %34,3 artışla 9,6 milyar dolara yükselmiştir yılı Ocak-Mart döneminde ise Türkiye nin ihracatı %22,4 artışla 25,7 milyar dolara yükselmiştir. Türkiye nin 2010 yılı ilk üç ayında toplam ihracatının % 83,6 sının gerçekleştirildiği sanayi grubunda, %22,8 artışla 21,5 milyar dolarlık ihracat yapılmıştır. Sanayi Üretimi Artış Gösteriyor Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Sanayi Üretim Endeksi ne göre, Aylık Sanayi Endeksi 2010 yılı Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %12,3 artarken, Şubat ayında ise % 18,1 artmış bulunmaktadır. İmalat sanayi sektörü üretim endeksi 2010 yılı Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre % 14,6 artarken, 2010 yılı Şubat ayında ise % 20,5 artış göstermiştir yılı ortalama verilere göre ise, Sanayi Üretim Endeksi bir önceki yılın aynı dönemine göre %9,6 azalırken, imalat sanayi sektörü üretim endeksi ise %10,9 düşüş göstermiştir. Açıklanan sanayi üretim endeksi verilerine göre, geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, 2010 yılı Ocak ayında deri ürünleri imalatı % 27,5 artış, göstermiştir. Şubat ayında ise deri ürünleri imalatı % 15,9artış kaydetmiştir. Yıllık ortalamalara göre ise, 2009 yılında bir önceki yılın aynı dönemine göre deri ürünleri imalatı ise % 7,7 düşüş göstermiştir. Öte yandan, 2010 yılı Ocak ayından itibaren Merkez Bankası tarafından yayımlanan "İmalat Sanayinde Eğilimler Mart 2010 sonuçları da açıklanmıştır. Buna göre, imalat sanayii üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanım oranı, 2010 yılı Mart ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre 8,7 puan, bir önceki aya göre ise 0,1 puan artarak %67,9 seviyesine yükselmiş bulunmaktadır. Sektörler bazında, derinin işlenmesi, bavul, çanta v.b. imalatı kapasite kullanım oranı 2010 yılı Mart ayında %66,4 olarak hesaplanmıştır

22 yılının aynı döneminde derinin işlenmesi, bavul, çanta v.b. imalatı kapasite kullanım oranı %57,1 dir. T.C. Merkez Bankası tarafından yayınlanan Reel Kesim Güven Endeksi, 2010 Mart ayında bir önceki aya göre 5,2 puan artarak 110,6 puan seviyesinde oluşmuştur. Endeksi oluşturan anket sorularına verilen cevaplar, imalat sanayiinde olumsuz beklentilerin ve sorunların bir miktar da olsa azaldığını göstermektedir. T.C. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, 18 Mart ta yapılan toplantısında kısa vadeli faiz oranlarını değiştirmemiş, borçlanmada yüzde 6,50, borç vermede ise yüzde 9 düzeyini korumuştur. Faiz kararının ardından yayımlanan Para Politikası Kurulu açıklamasında, iktisadi faaliyette ılımlı toparlanma sürecinin sürdüğüne işaret edilmektedir. Kurul, iç talebin kademeli bir artış eğilimi sergilerken dış talebe ilişkin belirsizliklerin sürmekte olduğunu, imalat sanayinde kapasite kullanımının kriz öncesi seviyelere ulaşmasının zaman alacağını öngörmüştür. İstihdam koşullarındaki iyileşme devam etmekle beraber işsizlik oranları halen yüksek seviyelerde bulunmaktadır. Kurul, enflasyonun Mart ayında tek haneli seviyelere düşeceğini, bir süre hedefin belirgin şekilde üzerinde dalgalı bir seyir izledikten sonra yılın son çeyreğinden itibaren geçici etkilerin kalkmasıyla tekrar düşüş sürecine gireceğini ve 2011 yılının ilk aylarında hedeflerle uyumlu seviyelere gerileyeceğini belirtmiştir. İhracatta Yükselen Pazarların Önemi Artıyor Son dönemde yapılan öngörülerde, tekstil, hazır giyim ve deri ürünleri ihracatçıları için gelişmekte olan ülke ekonomilerinin önem kazandığı vurgulanmaktadır. Uluslararası Para Fonu tarafından aralarında Arjantin, Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika ve Türkiye nin de yer aldığı G-20 ülkeleri hakkında hazırlanan rapora göre, küresel ekonomik iyileşme, yükselen ekonomilerdeki güçlü ekonomik büyüme sayesinde tahmin edilenden daha hızlı gerçekleşmiştir. Özellikle Çin ve Hindistan gibi ülkelerdeki orta sınıfın büyümesi, yüksek fiyatlı deri giyim dahil hazır giyim ve ayakkabı satışları açısından önemli bir potansiyel olarak ortaya çıkmaktadır. IMF 2010 yılında Çin in %10, Hindistan ın %7,7, Endonezya nın %5,5 ve Brezilya nın %4,7, Meksika nın %4 oranlarında büyüme kaydedeceğini öngörmektedir. Bununla beraber gelişmiş ülkelerin toplamda %2,1, ABD nin %2,7 ve Euro bölgesinin ise sadece %1 büyüyeceğini tahmin etmektedir. 21

23 ABD genelinde perakende satışlar 2010 yılı Şubat ayında Ocak ayına göre % 0,3 artarken, geçen yılın aynı dönemine göre ise % 3,9 yükselmiştir Aralık ayından 2010 Şubat ayına kadar olan 3 aylık dönemde perakende satışlarda bir önceki yılın aynı dönemine göre % 4,5 artış kaydetmiştir un Ocak ayında bir önceki aya kıyasla perakende satışlar Euro bölgesinde % 0,2 düşerken Şubat ayında ise %0,6 düşmüş, AB-27 ülkelerinde ise Ocak ayında % 0,4 azalırken Şubat ayında sabit kalmıştır. Tekstil, konfeksiyon ve ayakkabılarda perakende satışlar Ocak ayında Euro bölgesinde %1,1 artarken, AB27 de %1,9 artmıştır. AB üyesi ülkeler içerisinde Şubat ayında perakende satışlarda en yüksek artış görülen ülkeler İngiltere (%2,2), Fransa (%0,6), İspanya ve Danimarka (%0,5) tir. İngiliz Perakende Konsorsiyumu nun verilerine göre ülke genelinde perakende satışlar Ocak-Mart döneminde 2009 un aynı dönemine göre % 2,1 artış gösterirken, yalnız Mart ayında ise Paskalya alışverişlerinin de olumlu etkisiyle % 4,4 artmış bulunmaktadır. Öte yandan, Şubat ayında hazır giyim ve ayakkabı satışları %2,2 oranında artmıştır. Doğu Avrupa nın en önemli uluslararası moda fuarı olan Collection Premiere Moscow a katılımın geçen yıl Şubat ayında yapılan fuara göre %7 ve Eylül ayında yapılana göre ise %6 yükselmiş olması, Rusya ve Doğu Avrupa pazarının yavaş da olsa iyileşme eğilimine girdiğine dair bir ipucu vermektedir. Fuarda den fazla profesyonel alıcının sipariş vermiş olması, bölgenin pazar durumu hakkında önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir. Sonuç olarak, 2010 yılında Türk ihracatçılarının dış pazarlarda yavaş ve kademeli genişleyecek bir talep artışı ile karşı karşıya olduğu anlaşılmaktadır. Dış pazarlarda önümüzdeki dönemde de rekabet artmaya devam edecektir. Böyle bir ortamda firmaların tasarruf ve verimlilik önlemlerini azami ölçüde kullanarak yeni ürünlere ve yenilikçiliğe ağırlık vermeleri, etkin pazarlama yoluyla yeni pazarlara ulaşmaları, değişen tüketici davranışlarını ve eğilimlerini çözümleyerek fiyat farklılaştırmalarına gitmeleri gerekmektedir. 22