E rgenlik dönemi geliflimsel birçok yap tafl n n kazan ld, Adolesanda ruhsal sorunlar. Derleme. Psychological problems in adolescent period

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "E rgenlik dönemi geliflimsel birçok yap tafl n n kazan ld, Adolesanda ruhsal sorunlar. Derleme. Psychological problems in adolescent period"

Transkript

1 Review doi: /tahd.12.s014 Türk Aile Hek Derg 2012;16(Suppl):S14-S18 TAHUD 2012 Adolesanda ruhsal sorunlar Psychological problems in adolescent period Didem Behice Öztop 1 Özet Summary Ergenlik dönemi geliflimsel birçok yap tafl n n kazan ld, çocukluk ve eriflkinlik dönemlerinden ayr, farkl ve özel bir dönemdir. Bu dönemde ruhsal sorunlar n görülme s kl da yüksektir. K z ergenlerde anksiyete ve depresyon gibi içe yönelimli davran fl sorunlar ve sosyal iliflkilerde (ebeveynler, arkadafllar ve okul) sorunlar, erkek ergenlerde ise okulda ve iflte sorunlar, antisosyal ve fliddet içerikli davran fllar fleklinde d fla yönelimli davran fl sorunlar (dikkat eksikli i-hiperaktivite bozuklu u, karfl t olma bozuklu u, davran m bozuklu u) daha s kt r. Aile hekimleri ruhsal sorunlar olan ergenlerle s k karfl laflabilirler. Ancak bu sorunlar n aile hekimleri taraf ndan nas l tan naca, ele al naca, kime, ne zaman ve nas l yönlendirilece i net de ildir. Bu nedenle aile hekimlerinin öncelikle ruhsal bozukluklardan haberdar olmalar ve tan sal becerilerini art rmalar için standardize e itimlere ihtiyaçlar vard r. Bu yaz ndaki amac - m z ergenlik döneminde s k karfl lafl labilecek ruhsal belirtilerden ve bozukluklardan söz etmek, ergenlerle görüflme yap l rken dikkat edilecek noktalar vurgulamak, neler yap labilece i hakk nda bilgi vermektir. Anahtar sözcükler: Adolesan, ruhsal sorunlar, yönetim. Unlike childhood and adulthood, puberty is a different and special period during which lots of developmental constituents are gained. During this period, the incidence of psychological problems is high. While it is frequent for the adolescent girls to experience inner directed behavioural problems such as anxiety and depression and problems with social relations (with parents, friends and school), it is frequent for adolescent boys to experience problems with school and work and outer directed behavioural problems in the form of anti-social and violent behaviours (lack of attention-hyperactivity disorder, objection disorder, conduct disorder). Family physicians are likely to come across adolescents with mental health problems frequently. But it is not actually explicit how these problems could be recognized and handled by the family physicians and when, how and to whom they will be directed. Therefore, family physicians need first of all to be aware of the mental problems and then to get standardized trainings to increase their diagnostic skills. Our aim in this study is to deal with frequently encountered mental symptoms and disorders, to stress upon the points to which attention should be paid while interviewing the adolescents, and to inform them about what could be done. Key words: Adolescents, psychological problems, management. E rgenlik dönemi geliflimsel birçok yap tafl n n kazan ld, çocukluk ve eriflkinlik dönemlerinden ayr, farkl ve özel bir dönemdir. Bu süreçte ergenin baflarmas gereken fleyler; ebeveynlerden ayr larak özerklik ve bireyselleflmenin gelifltirilmesi; fiziksel kendine özenin üstlenilmesi; memnuniyet verici, olgunlaflma de ifliklikleri karfl s nda gerçekçi bir vücut görüntüsünün gelifltirilmesi; filizlenen cinsel ve sald rgan dürtülerle bafla ç kma; cinsel, etnik de erler ve mesleki amaçlar dâhil kimli in kazan lmas ve pekifltirilmesi; memnuniyet verici akran iliflkilerinin gelifltirilmesi ve daha sonraki ergenlikte uygun bir eflle romantik samimiyet gelifltirilmesidir. [1] Tüm bu görevleri baflarmaya ve süreci tamamlamaya çal flmak ergenleri psikiyatrik bozukluklar aç s ndan daha hassas bir hale getirebilir. [2] Epidemiyolojik çal flmalarda ergenlik döneminde psikiyatrik bozukluklar n prevalans n n ve insidans n n artmas na ra men birço unun gerekli ruhsal yard m alamad gösterilmifltir. [3] Klinisyenlerin karfl laflt klar ço- S14 1) Erciyes Üniversitesi T p Fakültesi Çocuk-Ergen Ruh Sa l ve Hastal klar Anabilim Dal, Yard. Doç. Dr., Kayseri 2012 Yay n haklar Türkiye Aile Hekimleri Uzmanl k Derne i'ne (TAHUD) aittir. Deomed Yay nc l k taraf ndan yay mlanmaktad r. Bu makalenin koflullu kullan m haklar Deomed Yay nc l k ve TAHUD taraf ndan Creative Commons Attribution-NoCommercial-NoDerivs 3.0 Unported (CC BY-NC-ND3.0) lisans arac l yla bedelsiz sunulmaktad r. Copyright 2012 Turkish Society of Family Practice (TAHUD). Published by Deomed Publishing, Istanbul. This article is licensed by Deomed Publishing and TAHUD under the terms of Creative Commons Attribution-NoCommercial-NoDerivs 3.0 Unported (CC BY-NC-ND3.0) License.

2 cuklar n %40-50 sinde davran flsal, psikososyal ve e itimle ilgili sorunlar oldu u, psikiyatrik bozuklu u olan çocuklar n yaklafl k %75 inin de bir kez aile hekimleri taraf ndan görüldü ü belirlenmifltir. [4] Ergenlerin ise yaklafl k %10-25 inin ciddi ruhsal bozukluklar sergiledi i ve eriflkin dönemindeki psikiyatrik bozukluklar n bu dönemde bafllad bildirilmifltir. [5,6] Aile hekimlerinin di er sa l k profesyonellerine göre ruhsal sorunu olan gençlerle daha s k karfl laflt klar ileri sürülmüfltür. [7] Aile hekimlerine baflvuran ergenlerin %20 den fazlas nda ruhsal sorunlar oldu u, ancak ço unun fiziksel sorunlarla baflvurdu u belirtilmifltir. [8] Aile hekimlerinin ruhsal sorunlar n erken dönemde tespit edilmesinde önemli görevleri olmas na ra men, [9,10] ergenlerdeki psikiyatrik sorunlar de erlendirecek ve müdahale edecek bilgi ve becerileri yetersiz olabilir. [11,12] Ülkemizde ise son y llarda aile hekimli i süreci ve prati- i h zla de iflime u ram flt r. Ancak çocuk ve ergenlerdeki ruhsal sorunlar n birinci basamakta aile hekimleri taraf ndan nas l ele al naca, kime, ne zaman ve nas l yönlendirilece i net de ildir. Bu yaz ndaki amac m z ergenlik döneminde s k karfl - lafl labilecek ruhsal belirtilerden ve bozukluklardan söz etmek, ergenlerle görüflme yap l rken dikkat edilecek noktalar vurgulamak, neler yap labilece i hakk nda bilgi vermektir. Ergenlikte S k Görülen Ruhsal Sorunlar ve Bozukluklar Yap lan çal flmalarda çocuklukta bafllayan psikiyatrik bozukluklar n erkeklerde, ergenlikte bafllayan psikiyatrik bozukluklar n k zlarda daha fazla görüldü ü bulunmufltur. [13] Sosyal fobi, panik bozukluk, madde kötüye kullan m, major depresyon ve yeme bozukluklar n n bafllang c ergenlik döneminde olmaktad r. [14] Ülkemizde yap - lan bir çal flmada erkek ergenlerin hareketlilik, dikkat eksikli i, k z ergenlerin ise bedensel yak nmalar ve intihar giriflimleri ile çocuk psikiyatri klini ine baflvurduklar, okul baflar s zl ve sinirlilik yak nmas n n her iki cinsiyette de yüksek oranda görüldü ü belirlenmifltir. [15] Ergenlik döneminde, k zlarda anksiyete ve depresyon gibi içe yönelimli davran fl sorunlar ve sosyal iliflkilerde (ebeveynler, arkadafllar ve okul) sorunlar s k görülür. [16] Bir ergen kendisini ailesinden ve arkadafllar ndan soyutlarsa, uyku ve ifltah de ifliklikleri (aç klanamayan kilo azalmas ve art fl ) yaflarsa, kendine zarar verme davran fl sergilerse içe yönelimli davran fl sorunlar akla gelmelidir. Ergenlerde depresif belirtiler k zlarda daha fazlad r. Görülme oran % 20 ye kadar ç kabilir. [17] Can s k nt s, huzursuzluk, arkadafl ve etkinliklere ilgi kayb, içe kapanma, okul baflar s nda düflme, dikkati toparlamada zorluk, psikomotor yavafllama, afl r yeme ve uyuma, yaln zl k, sevilmedi i duygusu, intihar düflünceleri ve giriflimleri görülebilir. [18] Aile hekimleri intihar fikirleri, davran fl sorunlar, madde kullan m gibi sorunlarla daha az karfl lafl rlar. [16] Ancak intihar ergenlik dönemindeki ruhsal sorunlar n en trajik sonuçlar ndan biridir. Araflt rmalarda intihar girifliminde bulunan gençlerin %90 n n ruhsal sorunlardan muzdarip oldu u, tamamlanm fl intiharlarda depresyon, davran m bozuklu u ve madde kullan m n n s ras yla en s k görülen üç bozukluk oldu u bildirilmifltir. [19] Kendini yaralama davran fl n, ço u intihar giriflimi olmasa da, hemen hemen bir psikiyatrik bozukluk efllik eder. [4] Yeme bozukluklar ço unlukla ergenlik döneminde bafllayan, belirgin cinsiyet farkl l gösteren ve k zlarda 6-10 kat daha fazla görülen di er bir psikiyatrik bozukluktur. [20] Anoreksiya nervosa ve bulimya nervosa baflta olmak üzere bu iki sendromun atipik biçimleri ve son y llarda tan mlanan t k n rc s na yeme bozuklu u tablosundan oluflan bir tan grubudur. [21] Anoreksiya nervosa bozulmufl zay f bir bedene sahip olma arzusu, kilo almaktan korkma ve bozuk beden imaj yla karakterizedir. Menarfl sonras dönemdeyse amenore di er bir bulgudur. Bulimya nervosa t k n rcas na yemek yeme, kilo almaktan kaç nmak için lakastif ve diüretik kullanma, kendini kusturma veya afl r egzersiz yapma gibi uygunsuz yollara baflvurma fleklindedir. Organik durumlardan ve diyet al flkanl klar ndan ay rt edilmelidir. [22] Erkek ergenlerde ise okulda ve iflte sorunlar, antisosyal ve fliddet içerikli davran fllar fleklinde d fla yönelimli davran fl sorunlar (dikkat eksikli i-hiperaktivite bozuklu u, karfl t olma bozuklu u, davran m bozuklu u) daha s kt r. [10] Dikkat eksikli i-hiperaktivite bozuklu u dikkatsizlik, afl r hareketlilik, dürtüsellik, akademik baflar s zl k ve sosyal problemlerle karakterizedir. Pratikte karfl lafl lan davran fl sorunlar n n %10 unu oluflturur. Erkeklerde daha s kt r. Ergenlikte di er psikiyatrik bozukluklarla görülme s kl yüksektir. Karfl t Olma-Karfl Gelme Bozuklu u (KOKGB) 18 yafl alt nda %2-16 s kl kta, ergenlikte k zlarda ve erkeklerde eflit oranda görülen, kronik ve kal c bir bozukluktur. %30 unda davran m bozuklu u geliflebilir. Etiyolojide aile ve çocuktan kaynaklanan biyolojik, sosyal ve psikolojik faktörlerin rolü vard r. Ebeveynler s kl kla yetersiz, etkin olmayan, tutars z ve farkl disiplin yöntemleri uygularlar. Çocuklar karfl ç kar ve itiraz ederler. Ayr ca agresif ve dürtüseldir. Genellikle ebeveynleri, arkadafllar, kardeflleri ve ö retmenleri gibi tan d k bireylerle tart fl rlar. Ebeveynler de dürtüsel olabilir. Aile bireylerinin Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 16 Ek / Suppl 2012 S15

3 evlilik, ifl, sa l k ve kiflisel sorunlar olabilir. Ergenler ayr lma-bireyselleflme ve kimlik kazanma sürecinde normal karfl gelme davran fllar sergileyebilir. Ancak bunlar KOKGB den farkl d r ve genellikle 6 aydan k sa sürer. Davran m bozuklu u prevalans 18 yafl alt erkeklerde %6-16, k zlarda %2-9 aras nda de iflir. Sinirlilik ve öfkeyle karakterize, kentlerde daha s k görülen ve suça yönelme oran n 50 kat art ran ciddi bir psikiyatrik bozukluktur. Dikkat eksikli i-hiperaktivite bozuklu unu takip eden karfl t olma bozuklu undan sonra bafllayabilir ve madde/alkol kullan m ve eriflkinlikte antisosyal kiflilik bozuklu u ile sonlanabilir. Yalan söyleme, zarar verici davran fllar, h rs zl k yapma, evden ve okuldan kaçma gibi davran fllar akademik baflar da bozulma, uygunsuz cinsel eylemler ve cinsel yolla bulaflan hastal klar, suça sürüklenme ve intiharla sonuçlanabilir. Uyku sorunlar, s navlar ile ilgili kayg lar, travmatik yaflam deneyimleri de ergenlikte görülebilecek ruhsal problemlerdir. Uyku yoksunlu u, gecikmifl uyku faz sendromu ergenlerde yayg n görülen uyku bozukluklar - d r. Ergenlerde de iflen biyolojik sirkadyen ritim çevresel uyaranlardan (televizyon, bilgisayar, arkadafllar, sosyal aktiviteler) etkilenir. Kafein ve sigara kullan m da uykuya dalmay geciktirebilir. [22] De erlendirme Aile hekimli inde duygusal bir stresin ve ruhsal bir sorunun belirlenmesi ruhsal tedaviye ulafl lmas nda kilit nokta olmas na ra men, [23] hekimler gençlerdeki ruhsal bozukluklar belirlemede di er yafl gruplar na göre daha çok zorlanabilirler. Ancak ergenler kendileri ruhsal sorunlar n ifade ederse ya da ruhsal belirtiler çok fliddetliyse, aile hekimlerinin bozuklu u tespit etmeleri kolaylaflmaktad r. [24] Yap lm fl çal flmalarda ruhsal bozukluklar tan mak için e itim verilen aile hekimlerinin %50 sinin ruhsal bozukluklara tan koyamad gösterilmifltir. [3] Bu nedenle son y llarda aile hekimlerinin tan koyabilme becerisinden ziyade görüflme tarzlar n n ve hastayla kurduklar iliflkinin, bozuklu un ifade edilmesine dolay s yla tan konmas na katk da bulundu u üzerinde durulmaktad r. [23] Çocuklar ve ergenler yaflad klar koflullar çerçevesinde biyopsikososyal bir yaklafl m içerisinde de erlendirilmelidir. [25] Ergendeki ruhsal belirtileri ve sorunlar ço u zaman ana-babalar, ö retmenleri ve rehber ö retmenleri, bazen de iflverenleri veya kurum çal flanlar (kurum bak m nda olanlar ) fark edebilir. [26] Bazen de ergenler sorunlar n ve yard m aray fllar n kolayl kla dile getirebilirler. ster ergen ister aile sorunu dile getirmifl olsun, ergenler s kl kla ebeveynleriyle birlikte yard m ararlar. [1] Ancak yap lan çal flmalarda k zlar n psikiyatrik sorunlar için daha fazla yard m arad klar bulunmufltur. [10,27] Ergenle görüflme incelik, esneklik ve mizah içeren iyi bir iletiflim kurulmas n sa lar. Ayr ca ergenlik döneminin iyi bilinmesi, normal ve psikopatoloji ayr m na yard mc olur. De erlendirme s ras nda gizlilik ergenler için çok önemlidir. Temelde görüflmelerin gizlilik ilkesi içerisinde yürütülmesi gerekmesine ra men, öz k y m riski, madde kullan m, adli sorunlar (istismar ve suça e ilimli davran fllar) gibi hasta ve di erleri için aç k bir tehlike oluflturabilecek bir durumla da birinci basamakta karfl lafl labilir. Bu durumda gizlilik ilkesinin geçerli olmayaca n ergenin de, hekimin de bilmesi gerekir. Ergene bu durumu ebeveynlerinin bilmesi gerekti i ifade edilmeli, acilen çocuk ve ergen psikiyatr na yönlendirilmeli ve bu durumun psikiyatr n yard m ve deste iyle ailesine aç klanabilece i ve tedavisinin düzenlenebilece i ifade edilmelidir. Ebeveynlerin istekleri do rultusunda hekime yönlendirilen ergenler isteksiz, pasif, huzursuz veya düflmanc l bir tav r sergileyebilirler. Birço u ruhsal sorunlar zay fl k, pasiflik ve "delilik" olarak alg layabilir ve çevresindekilerin bilmesini istemez. Damgalanmaktan, psikiyatriye yönlendirilmekten, tedavi almaktan ya da hastaneye yatmaktan korkabilir. Hekim böyle bir tutumla karfl laflt - nda yarg lay c olmamal d r. Sorunun ne oldu unu ve nas l yard m edece ini anlamaya çal flt n sakin ve sab rl bir flekilde ifade etmelidir. Bunu yapmaya çal fl rken kaç nmas gereken en önemli fley ö üt vermektir. Bu yönlendirmeyi yaparken, herhangi bir konuda düflüncesini belirtiyormufl gibi davranmas ergenin anlafl ld n ve desteklendi ini hissetmesine ve süreci kabullenmesine yard mc olabilir. [25,28] Ergene okulla ilgili deneyimleri, okul yaflam nda önemli olan kifliler, akademik performans, akranlar ve arkadafllar yla iliflkileri sorulabilir. Bu alanlarda görüflme yapmak; ergenin bir birey olarak de erlendirildi ini hissetmesine, dostluk kurmaya ve savunmac l azaltmaya yarar. [29] Hekim ergendeki ruhsal bir sorunu araflt r rken öncelikle aile üyelerine tarafs z bir tutum içinde yaklaflmal ve duygular n rahatça ifade edebilecekleri bir ortam sa lamal d r. [30] Tüm görüflme sürecinde yarg lay c olmaktan kaç nmal ve tarafs z davranmal d r. Aç k uçlu, yüksüz, yarg s z ve yans z sorular sormal, merak n gidermekten ziyade sorunu anlamaya çal flmal d r. Bu süreçte hekimin efl duyum (empati) yapabilmesi, çocu un ve ana-baban n anlayaca bir dili kullanmas anne-babalar n duygu ve düflüncelerini daha kolay ifade etmelerini sa lar; böylece hekim daha fazla ve nitelikli bilgiye ulaflabilir. [31] Var olan sorunun öyküsünü ö renmeye çal fl rken ergenin davran fl problemlerinin ne oldu u, hangi ortamlarda ve ne zaman ortaya ç kt, ne kadar sürdü ü, belirtilerin neden oldu u güçlüklerin içeri i, sosyal ve akademik alanlara olan etkileri sorulabilir. [28] S16 Öztop DB Adolesanda ruhsal sorunlar

4 Zarar verici, tehlikeli ve sald rgan içerikli d fla yönelimli davran fl sorunlar olan ergenler ebeveynlerin, ö retmenlerin ve klinisyenlerin dikkatini kolayl kla çekebilirler. Bilginin birçok kaynaktan al nmas uygundur. Ayr ca hekimlik prati inde içe yönelimli davran fl sorunlar olan ergenlere özellikle dikkat edilmelidir. Bazen ciddi ruhsal sorunlar olan ergenler sorunlar n d fla vurmak yerine içe atabilirler. Bir ergeni göz temas kurmad veya sohbet etmedi i için utangaç veya çekingen oldu unu var saymak yerine, bunun çocu un normal davran fl ve sosyal örüntüsü olup olmad n araflt rmak daha ak ll ca olabilir. [10] Ergenlik bir kiflinin ne çocuk ne yetiflkin oldu u farkl bir yaflam dönemi oldu u için ergenin ruhsal de erlendirmesi de güç, karmafl k ve farkl d r. [25] Bu nedenle aile hekimleri için ergeni ayr nt l bir flekilde de erlendirebilecek yar -yap land r lm fl görüflme formlar gelifltirilebilir. Bu görüflme formlar sosyodemografik ve sosyoekonomik bilgileri, temel olarak yard m arad klar flikâyeti, kimin ilk yard m aray fl nda bulundu u, flu anki probleminden ötürü daha önce baflvurduklar sa l k hizmetleri, daha önce gördü ü psikiyatrik bir tedavi olup olmad - na dair verileri içermelidir. Ergenlerde araflt r lmas gereken en önemli verilerden biri kendini yaralama davran fl ve özk y m düflünceleri, giriflimi ve davran fllar d r. [10] Kendini yaralama davran fl ndan flüphelenildi inde ergene kendisine zarar vermeyi veya öldürmeyi deneyip denemedi i sorulabilir. Ço u durumda ergenler do ruyu söyler. De erlendirme için kesiyi göstermesi istenebilir. Hekim bunu, ifli oldu unu aç klayarak enfeksiyon veya kanama olup olmad na bakmak için kesiyi görebilir miyim fleklinde sorabilir. Di er kesileri de göstermesi istenebilir. En önemlisi de yarg lay c bir tutum tak n lmamas ve özk y m girifliminde bulunan ergenin çocuk psikiyatri uzman na yönlendirilmesidir. [4] Ergendeki ruhsal belirtiler bazen döneme özgü geliflimsel bir kriz veya karfl laflt bir yaflam olay na ya da zorlanmaya karfl verdi i bir tepki olabilir. Ancak daha önce psikiyatrik tedavi alm fl olanlar, kendini yaralama davran fl nda bulunanlar, psikososyal ifllevleri yetersiz olanlar, çocuk koruma ve sosyal servislerine ihtiyaç duyanlar, çoklu-uzun süreli ve ciddi problemleri olanlar, daha ileri de erlendirme ve tetkikler gerekli oldu u için mutlaka bir üst kurumdaki çocuk ve ergen psikiyatri servislerine sevk edilmelidir. [10] Bu nedenle çocuk ve ergenin de erlendirmesinde di er disiplinlerle (çocuk psikiyatri, eriflkin psikiyatri ve çocuk nöroloji) iletiflim ve multidisipliner yaklafl m bir kurald r. Ayr ca ergenlerde ruhsal ve davran flsal sorunlar araflt rmak için standart tarama testleri ve ölçekler kullan labilir. Bu testler anne-babalar, ö retmenler veya profesyoneller taraf ndan uygulanabilir. Baz lar e itim ve deneyim gerektirir. Bu de erlendirmelerin tan koydurucu olmad - ak lda tutulmal d r. [4] Yurt d fl nda birinci basamak için ergenlerde ruhsal sorunlar tarayabilecek birçok test olmas na ra men ülkemizde aile hekimli ine özgü, geçerlili i ve güvenilirli i gösterilmifl de erlendirme araçlar na rastlanmam flt r. Muayene sürecinde iflitsel ve görsel halüsinasyonlar gibi alg bozukluklar n n saptanmas öncelikle geliflmekte olan psikotik bir süreci akla getirmelidir. Ayr ca denge ve konuflma bozukluklar da tabloya eklenmiflse organik kaynakl bir sorunun yan nda madde kullan m akla gelmeli ve ergen acil de erlendirme ve müdahale için tam teflekküllü bir hastaneye ve psikiyatri servisine yönlendirilmelidir. [31] Sonuç Yurt d fl nda yap lan çal flmalar ergenlerde ruhsal sorunlar n tespit edilmesi ve uygun müdahalelerin yap lmas n n ergenlerin e itim düzeyini yükseltti ini ve ergen gebeli ini, suça yönelik davran fllar ve fliddet içerikli suçlar azaltt n göstermifltir Ergenlik döneminde ruhsal sorunlar n görülme s kl - yüksek, aile hekimlerinin de ruhsal sorunlar fazla olan ergenlerle karfl laflma oranlar fazlad r. Bu nedenle aile hekimlerinin ergenlerin ruhsal sa l n n korunmas nda önemli rolleri vard r. Bu rollerinden dolay ergenlerdeki ruhsal bozukluklar n birinci basamakta tespit edilmesi ve uygun bir biçimde yönlendirilmesi koruyucu hekimlik aç s ndan da büyük önem tafl maktad r. Bu yüzden aile hekimlerinin öncelikle ruhsal bozukluklardan haberdar olmas ve tan sal becerilerini art rmalar için standardize e itimlere ihtiyaçlar vard r. Ayr ca birinci ve ikinci basamak aras ndaki ifl birli i de art r lmal d r. Ek olarak bu alandaki ihtiyaçlar n ve taleplerin anlafl lmas n sa layacak uzun süreli araflt rmalar da yap lmas gereklidir. Kaynaklar 1. Young JG, Kaplan D, Pascualvaca D, Brasic JR. Psychiatric examination of the infant, child, and adolescent. In: Sadock BJ, Sadock VA, editors. Comprehensive Textbook of Psychiatry. 6th ed. Baltimore: Williams & Wilkins; p Paus T, Keshavan M, Giedd JN. Why do many psychiatric disorders emerge during adolescence? Nat Rev Neurosc 2008;9: Hickie Ib, Fogarty AS, Davenport TA, Luscombe GM, Burns J. Responding to experiences of young people with common mental health problems attending Australian general practice. Med J Aust 2007;187(7 suppl):s Miller JW. Screening children for developmental behavioral problems: principles for the practitioner. Primar Care Clin Office Pract 2007;34: Romano E, Tremblay RE, Vitaro F, Zoccolillo M, Pagani L. Prevalence of psychiatric diagnoses and the role of perceived impairment: findings from an adolescent community sample. J Child Psychol Psychiatr 2001;42: Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 16 Ek / Suppl 2012 S17

5 6. Kim-Cohen J, Caspi A, Moffitt TE, Harrington H, Milne BJ, Poulton R. Prior juvenile diagnoses in adults with mental disorders: developmental follow-back of a prospective longitudinal cohort. Arch Gen Psychiat 2003;60: Kramer T, Garralda ME. Psychiatric disorders in adolescents in primary care. Br J Psychiatr 1998;173: McKelvey RS, Pfaff JJ, Acres JG. The relationship between chief complaints, psychological distress, and suicidal ideation in year-old patients presenting to general practitioners. Med J Aust 2001;175: Jacobson L, Churchill R, Donovan C, Garralda E, Fay J. Members of the Adolescent Working Party, RCGP. Tackling teenage turmoil: primary care recognition and management of mental ill health during adolescence. Fam Pract 2002;19: Laukkanen E, Hintikka JJ, Kylma J, Kekkonen V, Marttunen M. A brief intervention is sufficient for many adolescents seeking help from low threshold adolescent psychiatric services. BMC Health Serv Res 2010;261: Rushton J, Bruckman D, Kelleher K. Primary care referral of children with psychosocial problems. Arch Pediatr Adolesc Med 2002;156: Hafting M, Garlov I. You may wade through them without seeing them": general practioners and their young patients with mental health problems. Nord J Psychiatry 2009;63: Rutter m, Caspi A, Moffitt T. Using sex differences in psychopathology to study causal mechanisms:unifying issues and research strategies. J Child Psychol Psychiatry 2003;44: Costello EJ, Foley DL, Angold A. 10-year research update review:the epidemiology of child and adolescent psychiatry disorders:ii. Developmental epidemiology. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2006;45: Akdemir D, Çuadaro lu-çetin F. Çocuk ve ergen psikiyatrisi bölümüne baflvuran ergenlerin klinik özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sa l Dergisi 2008;15: Gilbert A, Maheux B, Frappier JY, Haley N. Adolescent care part 1: are family physicians caring for adolescents mental health? Can Fam Physician 2006;52: Hoffmann JP, Baldwin SA, Cerbone FG. Onset of major depressive disorder among adolescents. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2003;42: A ao lu B. Depressif Bozukluklar. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitab nda. E. Çuhadaro lu-çetin F ve ark. Ankara: Çocuk ve Gençlik Ruh Sa l Derne i Yay nlar ; s Gould MS, Greenberg T, Velting DM, shaffer D. Youth suicide risk and preventive interventions: a review of the past 10 years. J Am Acad Child Adolesc Psychiatr 2003;42: Work Group on eating disorders. Practice guidelines for the treatment of patients with eating disorders. Washington DC: APA; Gürdal-Küey A. Ergenlerde Yeme Bozukluklar. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitab nda. E. Çuhadaro lu-çetin F ve ark. Ankara: Çocuk ve Gençlik Ruh Sa l Derne i Yay nlar ; 2008 s Moser SE, Bober JF. Behavioral problems in children and adolescents. In: Rakel RE, Rakel DP, editros. Textbook of Family Medicine. 8th ed. China: Elsevier-Saunders; p Haller DM, Sanci LA, Sawyer SM, Patton GC. The identification of young people s emotional distress: a study in primary care. Br J Gen Prac 2009;59: e Martinez R, Reynolds S, Howe A. Factors that influence the dedection of psychological problems in adolescents attending general practices. Br J Gen Prac 2006;56: Lewis M. Psychiatric assessment of infants, children and adolescents. In: Lewis M, editor. Child and Adolescent Psychiatry: A Comprehensive Textbook. 3rd ed. Baltimore: Williams & Wilkins; 2002: Barker P. Clinical Interviews with Children and Adolescents. E. Barker P. Library of Congress Cataloging in Publication Data, USA, Aalto-Setälä T, Marttunen M, Tuulio-Henriksson A, Poikolainen K, Lönnqvist J. Psychiatric treatment seeking and psychosocial impairment among young adults with depression. J Affect Disord 2002;70: King R, Schwab-Stone M, Peterson BS, Thies AP. Bebek, çocuk, ergenin psikiyatrik incelemesi. Kaplan & Sadock s Comprehensive Textbook of Psychiatry de. Çev: Bozkurt E. Sadock BJ ve Sadock VA, çeviri ed. Ayd n HA, Bozkurt A. 8. bask. Ankara: Günefl Kitabevi Ltd. fiti.; s Kaplan HI & Sadock BJ. Çocuk psikiyatrisi: de erlendirme, inceleme ve psikoloijk inceleme. Klinik Psikiyatri de. E. Kaplan HI & Sadock BJ, çeviri ed. Abay E. stanbul: Nobel T p Kitabevleri; s Baykara A, Miral S. Çocu un ve ergenin ruhsal incelemesi. Psikiyatri Temel Kitab nda. Ed. Güleç C ve E Köro lu. Ankara: Hekimler Yay n Birli i; s Baykara A, Baykara B. Oyun ça ve latans dönemi. Çocuk ve Ergen Ruh Sa l ve Hastal klar nda, Ed. Aysev A ve Taner Y. stanbul: Asimetrik Paralel; s Gelifl tarihi: Kabul tarihi: Çıkar çakıflması: Çıkar çakıflması bildirilmemifltir. letiflim adresi: Yard. Doç. Dr. Didem Behice Öztop Erciyes Üniversitesi T p Fakültesi Çocuk-Ergen Ruh Sa l ve Hastal klar Anabilim Dal Kayseri Tel: (0533) e-posta: dboztop@hotmail.com S18 Öztop DB Adolesanda ruhsal sorunlar

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım 1961 yılında Malatya da doğdum. İlk-orta ve lise öğrenimimi Malatya da tamamladım.1978 yılında girdiğim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1984 yılında bitirdim. 1984-1987 yılları arasında Çanakkale ve

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 İÇİNDEKİLER Bölüm 1 Giriş 1 Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 Normal Dışı Davramışları Belirlemede Öznellik 2 Gelişimsel Değişimlerin Bir Bireyin Davranışsal ve Duygusal Dengesi Üzerindeki

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

performansi_olcmek 8/25/10 4:36 PM Page 1 Performans Ölçmek

performansi_olcmek 8/25/10 4:36 PM Page 1 Performans Ölçmek Performans Ölçmek Cep Yönderi Dizisi Cep Yönderi Dizisi yöneticilerin ifl yaflam nda her gün karfl laflt klar en yayg n meydan okumalara ivedi çözümler öneriyor. Dizi içinde yer alan her kitapta, güçlü

Detaylı

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4.

ÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4. ÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4. ÖĞRENİM DURUMU: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi 9 Eylül Üniversitesi

Detaylı

Birinci Basamakta Psikiyatrik De erlendirme Ölçeklerinin Kullan m THE USE OF PSYCHOMETRIC SCALES IN PRIMARY CARE. Serpil Ayd n

Birinci Basamakta Psikiyatrik De erlendirme Ölçeklerinin Kullan m THE USE OF PSYCHOMETRIC SCALES IN PRIMARY CARE. Serpil Ayd n Derleme Review Türk Aile Hek Derg 2005; 9(1): 26-31 Birinci Basamakta Psikiyatrik De erlendirme Ölçeklerinin Kullan m THE USE OF PSYCHOMETRIC SCALES IN PRIMARY CARE Serpil Ayd n Özet Tüm dünyada oldukça

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir 2002 May s ay nda yap lan Birleflmifl Milletler Çocuk Özel Oturumu öncesinde tüm dünyada gerçeklefltirilen Çocuklar çin Evet Deyin kampanyas na Türkiye

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

Hasta Rehberi Say 6. KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber

Hasta Rehberi Say 6. KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü,

Detaylı

Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu

Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu OLGU SUNUMU Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu Multidisciplinary Approach to Child Abuse: A Case Report Muhammed Ayaz 1, Ayþe Burcu Ayaz 1 1 Uz.Dr., Sakarya Üniversitesi Týp Fakültesi

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir? Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir?

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir?    Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir? İş Sağlığı İş sağlığı denilince, üretimi ve işyerini içine alan bir kavram düşünülmelidir. İşyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı yoksa işçilerin sağlığından söz edilemez. İş Sağlığı nedir? Bütün çalışanların

Detaylı

ÇOCUK PSİKYATRİSİ KONSÜLTASYON VE STAJ PROGRAMI

ÇOCUK PSİKYATRİSİ KONSÜLTASYON VE STAJ PROGRAMI ÇOCUK PSİKYATRİSİ KONSÜLTASYON VE STAJ PROGRAMI Programın Amacı: Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Konsültasyon ve Staj Programı nın amacı, asli olarak bilimsel bilgi ve mesleki etik kuralları gözeterek ruh

Detaylı

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB)

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) Obsesif kompulsif bozukluk, ruh sağlığı çalışanlarının sık karşılaştığı bir hastalıktır ve kaygı bozuklukları içerisinde sınıflandırılır. OKB çocukluk

Detaylı

SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI

SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI Sporculara Zihin antrenmanları, tüm çalışanlara ekip ruhu içerisinde sporcu motivasyonuna katkı sağlama, teknik ekibe psikolojik yönetim tarzları konusunda destek olamyı amaçlayan

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

Hasta Rehberi Say 14. NTRAÜTER N BÜYÜME GER L Orta kolayl kta okunabilir rehber

Hasta Rehberi Say 14. NTRAÜTER N BÜYÜME GER L Orta kolayl kta okunabilir rehber Hasta Rehberi Say 14 NTRAÜTER N BÜYÜME GER L Orta kolayl kta okunabilir rehber ntraüterin Büyüme Gerili i - Say 14 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü,

Detaylı

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi özcan DEMİREL 1750 Üniversiteler Yasası nın 2. maddesinde üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. çindekiler

Detaylı

Deomed Medikal Yay nc l k

Deomed Medikal Yay nc l k Deomed Medikal Yay nc l k Schiltenwolf / Henningsen Muskuloskeletal A r lar Biyopsikososyal Yaklafl mla Tan ve Tedavi Türkçe Editörü / M. Sar do an Çeviri / A. Kasabal gil 16.5 x 24 cm, XVI + 320 Sayfa

Detaylı

Acil Servis Çalışanlarına Karşı Şiddet. Keziban Uçar Karabulut

Acil Servis Çalışanlarına Karşı Şiddet. Keziban Uçar Karabulut Acil Servis Çalışanlarına Karşı Şiddet Keziban Uçar Karabulut Şiddet; aşırı duygu durumunu, bir olgunun yoğunluğunu, sertliğini, kaba ve sert davranışı, beden gücünün kötüye kullanılmasını, bireye ve topluma

Detaylı

İlkadım Birey Tanıma Envanteri

İlkadım Birey Tanıma Envanteri İlkadım Birey Tanıma Envanteri İLKADIM Birey Tanıma Envanteri; Birey tanıma teknikleri kapsamında hazırlanmıştır. İlkokul 3. ve 4. sınıf ve Ortaokul 5.6.7.8.sınıf, ile Lise Haz.9.10.11. ve 12.sınıf aralığındaki

Detaylı

ACİL ÇALIŞANLARI İÇİN STRES YÖNETİMİ

ACİL ÇALIŞANLARI İÇİN STRES YÖNETİMİ ACİL ÇALIŞANLARI İÇİN STRES YÖNETİMİ ACİL ÇALIŞANLARININ KARŞILAŞABİLECEĞİ STRES KAYNAKLARI Olaya bağlı stres kaynakları Mesleki stres kaynakları Çevresel stres kaynakları OLAYA BAĞLI STRES KAYNAKLARI-1

Detaylı

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6) over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi

ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi KİHG/İŞL-005 19.08.2009 07.08.2012 2 1/8 GÜNCELLEME BİLGİLERİ Güncelleme Tarihi Güncelleme No Açıklama 11.11.2009 1 Belge içeriğinde ve belge numarasında değişiklik yapılması 07.08.2012 2 Komite, başlık,

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. 62

Detaylı

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Otomasyon Sistemleri E itiminde Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Murat Ayaz Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi, Elektrik E itimi Koray Erhan Kocaeli Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen Yrd. Doç. Dr. G. Zeynep Akabay Gülçat Klinik Psikoloji Tel: (312) 586 74 17 e-posta: zeynep.gulcat@ufuk.edu.tr gulcatz@gmail.com Adres: Kızılcaşar mahallesi İncek Bulvarı 06830 Gölbaşı Ankara / TÜRKİYE

Detaylı

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Hasta Rehberi Say 7 GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber Genç Yetiflkinlerde Büyüme Hormonu Eksikli i - Say 7 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading

Detaylı

BLUMİA NERVOSA. Nevrotik Kusma; Yeme hastalığı; Blumia nervosa neden olur?

BLUMİA NERVOSA. Nevrotik Kusma; Yeme hastalığı; Blumia nervosa neden olur? BLUMİA NERVOSA Nevrotik Kusma; Yeme hastalığı; Blumia nervosa bir yeme bozukluğudur. Blumiada kontrolsüz yeme atakları görülür. Hastalar bu ataklardan sonra yediklerinin kendilerine zarar vereceği kilo

Detaylı

KADINLARDA MASTEKTOM N N PS KOSOSYAL ETK LER

KADINLARDA MASTEKTOM N N PS KOSOSYAL ETK LER Uluslararası nsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134 www.insanbilimleri.com 17.09.2004 KADINLARDA MASTEKTOM N N PS KOSOSYAL ETK LER Dr. Ay e Okanlı Özet: Kadının sa lı ını tehdit eden, a rılı vücut de i

Detaylı

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman Ö RETMEN ÖZ DE ERLEND RME FORMU K fi L K ÖZELL KLER flimi seviyorum. Sab rl y m. Uyumluyum. fl birli ine aç m. Güler yüzlüyüm. yi bir gözlemciyim. yi bir planlamac y m. Çocuklara, ailelere, meslektafllar

Detaylı

İSG Yasası & Uygulamalar

İSG Yasası & Uygulamalar İSG Yasası & Uygulamalar Dr. Rana GÜVEN, MSc. PhD. Genel Md. Yrd. 24 Mayıs 2013, Bursa İÇERİK Güvenlik Kültürü Kavramı Dünyada ve Türkiye de İSG İSG Yasası İSG Hizmetleri Yetkilendirme Hizmetleri Çalışma

Detaylı

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S

Detaylı

ÖZ GEÇMİŞ. . Eren Gümüş, Aynur. Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gazi Üniversitesi, 1997.

ÖZ GEÇMİŞ. . Eren Gümüş, Aynur. Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gazi Üniversitesi, 1997. ÖZ GEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Aydın Ankay 2. Doğum Tarihi: 06.12.1941 3. Unvanı: Prof.Dr.Aydın Ankay 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Felsefe (Psikoloji) Ankara Üniversitesi 1965 Lisans

Detaylı

Depresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır?

Depresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır? 1. Depresyon nedir? Depresyon ruh halinizi, hislerinizi, davranışlarınızı, ve ruh sağlığınızı etkileyen bir hastalıktır. Depresyonun bir halsizlik kendi kendinize çözebileceğiniz bir sorun olmayıp, biyolojik

Detaylı

lkö retim Okulu Ortaö retim Dönemindeki Çocuklarda Sosyal Fobinin Araflt r lmas

lkö retim Okulu Ortaö retim Dönemindeki Çocuklarda Sosyal Fobinin Araflt r lmas Çocuk Dergisi 8(2):102-107, 2008 lkö retim Okulu Ortaö retim Dönemindeki Çocuklarda Sosyal Fobinin Araflt r lmas Fadime ÜSTÜNER TOP *, Bar fl KAYA *, H. Sibel GÜNDÜZ ** lkö retim Okulu Ortaö retim Dönemindeki

Detaylı

Kaynaştırma Uygulamaları Yrd. Doç. Dr. Emre ÜNLÜ. eskemre@gmail.com

Kaynaştırma Uygulamaları Yrd. Doç. Dr. Emre ÜNLÜ. eskemre@gmail.com Kaynaştırma Uygulamaları Yrd. Doç. Dr. Emre ÜNLÜ eskemre@gmail.com Kaynaştırma Özel Gereksinimli Bireylerin Eğitim Ortamları Tam zamanlı genel eğitim sınıfı Öğretmene danışmanlık sağlandığı tam zamanlı

Detaylı

Hayata Dokunan Bir El: YEDAM (Yeşilay Danışma Merkezi)

Hayata Dokunan Bir El: YEDAM (Yeşilay Danışma Merkezi) Hayata Dokunan Bir El: YEDAM (Yeşilay Danışma Merkezi) Bağımlılıkta rehabilitasyon süreci dediğimizde bağımlı bireylerin psikolojik ve sosyal destek ile hayata yeniden kazandırılması kast edilmektedir.

Detaylı

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ Doç. Dr. Ülkü TATAR BAYKAL İÜ Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı ve Yönetici Hemşireler Derneği Yönetim Kurulu

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29 Dünyanın Derdi Depresyon Dünyada 120 milyon kişi depresyonda. 185 ülkenin verilerine göre 2020 yılında kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada depresyon olacak. İSTANBUL - Türkiye psikiyatri Derneği'nin

Detaylı

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM 1. Açıklama 1.1.Proje Ortaklarının Adları: Uzman Klinik Psikolog Özge Yaren YAVUZ ERDAN, Uzman Klinik Psikolog Elvan DEMİRBAĞ, Uzman Klinik Psikolog Nilay KONDUZ 1.2.Nihai

Detaylı

Hasta Rehberi Say 11. ÇO UL H POF Z HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber

Hasta Rehberi Say 11. ÇO UL H POF Z HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber Hasta Rehberi Say 11 ÇO UL H POF Z HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber Ço ul Hipofiz Hormonu Eksikli i - Say 11 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri

Detaylı

Bir Çocuk Psikiyatrisi Poliklini inde Dikkat Eksikli i ve Afl r Hareketlilik Yak nmas le De erlendirilen Hastalar n Psikososyal Geliflim Özellikleri

Bir Çocuk Psikiyatrisi Poliklini inde Dikkat Eksikli i ve Afl r Hareketlilik Yak nmas le De erlendirilen Hastalar n Psikososyal Geliflim Özellikleri Bir Çocuk Psikiyatrisi Poliklini inde Dikkat Eksikli i ve Afl r Hareketlilik Yak nmas le De erlendirilen Hastalar n Psikososyal Geliflim Özellikleri Fatma Varol Tafl*, F. Neslihan nal Emiro lu**, Aynur

Detaylı

Kurbanlar & Failler. Kurban-Fail Bölünmesinin Psikodinamiği. Istanbul, 6 Nisan 2013. www.franz-ruppert.de. 02.04.2013 (c) Prof. Dr.

Kurbanlar & Failler. Kurban-Fail Bölünmesinin Psikodinamiği. Istanbul, 6 Nisan 2013. www.franz-ruppert.de. 02.04.2013 (c) Prof. Dr. Kurbanlar & Failler Kurban-Fail Bölünmesinin Psikodinamiği Istanbul, 6 Nisan 2013 www.franz-ruppert.de 02.04.2013 (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 1 Kurbanlar ve Failler Tanımlar Hayatta Kalma Stratejileri

Detaylı

ÖZET. GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas

ÖZET. GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas T RAKYA ÜN VERS TES TIP FAKÜLTES PS K YATR SERV S NDE YATIRILARAK TEDAV ED LEN GER ATR K HASTALARIN SOSYODEMOGRAF K ÖZELL KLER, TANI ve TEDAV DA ILIMLARI GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas ve t ptaki

Detaylı

Nevrotik iştahsızlık; Yeme bozukluğu; Anoreksi;

Nevrotik iştahsızlık; Yeme bozukluğu; Anoreksi; ANOREKSİYA NERVOSA Nevrotik iştahsızlık; Yeme bozukluğu; Anoreksi; Anoreksi bir yeme bozukluğudur. Kişilerin aşırı kilolu olduklarına yönelik takıntıları sonucu ortaya çıkan iştahsızlık ve egzersiz yapma

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 08 Ekim 2009 05:19 - Son Güncelleme Perşembe, 08 Ekim 2009 05:22

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 08 Ekim 2009 05:19 - Son Güncelleme Perşembe, 08 Ekim 2009 05:22 Çocuğumun Sık Sık Başı Ağrıyor Ne Yapabilirim? Başağrısı toplumun büyük kesiminde görülebilen ve insanların büyük çoğunluğunun hayatlarının değişik dönemlerinde karşılaştığı ve çare aradığı bir problemdir.

Detaylı

TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler

TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler 1 TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Araflt rma ve Uygulama Merkezi 2003

Detaylı

Yeme rahatsızlığı nedir?

Yeme rahatsızlığı nedir? Yeme rahatsızlığı nedir? (What is an eating disorder?) Turkish Yeme rahatsızlığı nedir? Yeme rahatsızlığı olan kişilerin yeme davranışlarında ve buna ilişkin düşünce ve duygularında aşırı bozukluklar görülür.

Detaylı

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,

Detaylı

25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir.

25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir. Sıkça Sorulan Sorular Başvuru Başvuru ne zaman bitiyor? 25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir. Bursluluğun

Detaylı

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya Þizofrenide Prodromal Belirtiler Prof. Dr. Ýsmet KIRPINAR* Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya da yazýlarýn çoðu; þizofreninin heterojen bir sendrom olduðunu, bu hastalýk için hiçbir patognomonik

Detaylı

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler Kurul, komisyon ve ekiplerin oluşturulması MADDE 107- (1) Okullarda, eğitim, öğretim ve yönetim etkinliklerinin verimliliğinin sağlanması, okul ve çevre işbirliğinin

Detaylı

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR GUATR NED R? Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Tiroid bezi Guatr Tiroid

Detaylı

fiekers Z D YABET (Diyabet nsipit)

fiekers Z D YABET (Diyabet nsipit) Hasta Rehberi Say 12 fiekers Z D YABET (Diyabet nsipit) Kolay okunabilir rehber Diyabet nsipid - Say 12 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Reading,

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Halk Sağlığı Hemşireliği Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans () Lisans ( x) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan Öğretim(

Detaylı

OTİZM NEDİR? becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur.

OTİZM NEDİR? becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur. OTİZM NEDİR? Otizm, sosyal ve iletişim Otizm, sosyal ve iletişim becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur. GÖRÜLME SIKLIĞI Son verilere göre 110 çocuktan birini etkilediği kabul edilmektedir

Detaylı

T.C AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ DÖNEM İÇİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

T.C AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ DÖNEM İÇİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar T.C AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ DÖNEM İÇİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1)Yönergenin Amacı, Ağrı İbrahim Çeçen

Detaylı

Otizm lilerin eğitim hakkı var mıdır? Nedir ve nasıl olmalıdır?

Otizm lilerin eğitim hakkı var mıdır? Nedir ve nasıl olmalıdır? Nisan, 01.04.2013 OTĠZM, EĞĠTĠM HAKKI VE UYGULAMALARI Nisan ayı otizm farkındalık ayı olarak belirlenmiştir. Gün, ay ve yıl olarak belli amaçlara hasredilen tema lar, toplumda dikkat çekmek, konunun önemini

Detaylı

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi 1.0 Girifl 1.1 Bir de erlemenin gözden geçirilmesi, tarafs z bir hüküm ile bir De erleme Uzman n n çal flmas n

Detaylı

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES Ahmet AKIN / TÜRMOB Yönetim Kurulu Üyesi 387 388 Genel Oturum III - Meslek Mensuplar Aç s ndan Türkiye Denetim Standartlar n

Detaylı

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 6

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 6 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 6 KURUMDA EĞİTİM VE GELİŞTİRME Eğitim, bireyin kendisine, yakın çevresine ve topluma uyum sağlaması için gereken bilgi, beceri ve alışkanlıkların kazandırılması sürecidir. Günümüz

Detaylı

Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar

Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar Konular Geçmi ten önemli trendler Esneklik ve esnek güvence Bireyselcilik ve azalan dayan ma Silikle en toplum 2 Toplumsal: Daha az evlilik Daha fazla

Detaylı

ANABİLİM/BİLİM DALI Programı MEZUN TEZKONUSU

ANABİLİM/BİLİM DALI Programı MEZUN TEZKONUSU 1. Adı Soyadı: AYŞE ATLAS BOGENÇ 2. Doğum Tarihi: 24.05.1956 3. Unvanı: Yard. Doç. 4. Öğrenim Durumu: PhD ÖZGEÇMİŞ Derece Alan Üniversite Yıl LİSANS PSİKOLOJİ ANABİLİM ANKARA ÜNİVERSİTESİ DİL VE 1985 DALI

Detaylı

Hepatit B. HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r.

Hepatit B. HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r. Hepatit B HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r. HBV nas l yay l r? Hepatit B, hepatit B li kiflilerin kan veya vücut s v lar yoluyla

Detaylı

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar.

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar. Cerebral palsi gibi hareket ve postüral kontrol bozukluklar na yol açan hastal klar olan çocuklar, hastal klar n n derecesine ba l olarak yürüme güçlü ü çekmekte veya hiç yürüyememektedir. Hart Walker,

Detaylı

Anaokulu /aile yuvası anketi 2015

Anaokulu /aile yuvası anketi 2015 Anaokulu /aile yuvası anketi 2015 Araştırma sonucu Göteborg daki anaokulları ve aile yuvaları ( familjedaghem) faaliyetlerinde kalitenin geliştirilmesinde kullanılacaktır. Soruları ebeveyn veya veli olarak

Detaylı

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ 120 kinci Bölüm - Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi 1. ARAfiTIRMANIN AMACI ve YÖNTEM Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi, tüketici enflasyonu, iflsizlik

Detaylı

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif Dr. Yeflim Toduk Akifl Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif flirket birleflmeleri ve sat nalmalar, türkiye deki küçük iflletmelerden, dev flirketlere kadar her birinin gündeminde olmaya devam

Detaylı

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN GEOMETR Geometrik Cisimler Uzunluklar Ölçme 6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN 1. Prizmalar n temel elemanlar n belirler. Tabanlar n n karfl l kl köflelerini birlefltiren ayr tlar tabanlara

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI KAMUDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PANELİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI Uzm. Yusuf DUMAN İSG Koordinatörü / İş Güvenliği Uzmanı Mayıs/2016 (1/55) 6331 SAYILI İSG KANUNU İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

Ak ld fl AMA Öngörülebilir

Ak ld fl AMA Öngörülebilir Ak ld fl AMA Öngörülebilir Ak ld fl AMA Öngörülebilir Kararlar m z Biçimlendiren Gizli Kuvvetler Dan Ariely Çevirenler Asiye Hekimo lu Gül Filiz fiar ISBN 978-605-5655-39-6 2008, Dan Ariely Orijinal ad

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları I Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları II Yay n No : 2056 Hukuk Dizisi : 289 1. Bas Kas m 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-953 - 8

Detaylı

BÜYÜME HORMONU EKS KL

BÜYÜME HORMONU EKS KL Hasta Rehberi Say 2 BÜYÜME HORMONU EKS KL Kolay okunabilir rehber Büyüme Hormonu Eksikli i - Say 2 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Reading,

Detaylı

Doç. Dr. Orhan YILMAZ

Doç. Dr. Orhan YILMAZ Yazar Ad 151 Doç. Dr. Orhan YILMAZ İnsanda iletişimin en önemli araçlarından biri olan ses, kişinin duygusal yapısını yansıtan bir olaydır. Yaş ilerledikçe tüm organlarda görülebilen yaşlanma konuşma

Detaylı

Depresif rahatsızlık nedir?

Depresif rahatsızlık nedir? Turkish Depresif rahatsızlık nedir? (What is a depressive disorder?) Depresif rahatsızlık nedir? Depresyon sözcüğü genel olarak hepimizin yaşamımızın bazı dönemlerinde hissettiğimiz üzüntüyü tanımlamak

Detaylı

İçindekiler. 5 BİRİNCİ KISIM Araştırmanın Kavram sal ve Metodolojik Çerçevesi. 13 Çocuğun İyi Olma Hali

İçindekiler. 5 BİRİNCİ KISIM Araştırmanın Kavram sal ve Metodolojik Çerçevesi. 13 Çocuğun İyi Olma Hali İçindekiler x Önsöz ı Giriş 5 BİRİNCİ KISIM Araştırmanın Kavram sal ve Metodolojik Çerçevesi 7 BİR İN C İ B Ö L Ü M Araştırmanın Kavramsal Çerçevesi 7 Çocukluğa Dair Kavramsal Çerçeve ıo Çocukların Mekânsallığı

Detaylı

1.2.1. Varolmak... 7 1.2.2. Ö renmek...7 1.2.3. Paylaflmak...7 1.2.4. Etkilemek ve Yönlendirmek...7 1.2.5. Mutlu Olmak...7

1.2.1. Varolmak... 7 1.2.2. Ö renmek...7 1.2.3. Paylaflmak...7 1.2.4. Etkilemek ve Yönlendirmek...7 1.2.5. Mutlu Olmak...7 V Ç NDEK LER BÖLÜM I TEMEL LET fi M B LG LER 1. LET fi M N KAVRAMSAL ÇERÇEVES, AMAÇ, TÜR VE ÖZELL KLER...2 1.1. letiflim Kavram...2 1.2. letiflimde Amaç...6 1.2.1. Varolmak... 7 1.2.2. Ö renmek...7 1.2.3.

Detaylı

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Yönetmelik, Türkiye Bilimsel

Detaylı

Akıl hastalığı nedir?

Akıl hastalığı nedir? Turkish Akıl hastalığı nedir? (What is mental illness?) Akıl hastalığı nedir? Yaklaşık her beş Avustralyalının biri akıl hastalığı geçirecektir ve çoğumuz yaşamlarımızın bir döneminde bir akıl sağlığı

Detaylı

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba 1.1 Ara rman n Amac Ara rmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba olarak hizmet vermekte olan; 1. Bütçe ve Performans Program ube Müdürlü ü 2. Stratejik Yönetim ve Planlama

Detaylı

Sizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek. Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler

Sizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek. Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler Sizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler Sayın hast, Hastalıkların teşhisi ve tedavisinde son on yılda çok büyük gelişmeler kaydedildi.

Detaylı

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM D YABETLE YAfiAMAK Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Diyabet,

Detaylı

www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar

www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar Kazand ran Güç Mercedes-Benz orijinal ya lar arac n z üreten uzmanlar taraf ndan, gelifltirilmifltir. Mercedes-Benz in dilinden en iyi Mercedes-Benz

Detaylı

ORTAOKULU YILILI SERVİSİ 2014-2015 EĞİTİM ÖĞRETİM PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK. t artma rir. şiddeti BANU ŞENER PHACI HACI ŞAKİR MELİHA NİLÜFER ÖZ

ORTAOKULU YILILI SERVİSİ 2014-2015 EĞİTİM ÖĞRETİM PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK. t artma rir. şiddeti BANU ŞENER PHACI HACI ŞAKİR MELİHA NİLÜFER ÖZ PHACI HACI ŞAKİR MELİHA NİLÜFER ÖZ ORTAOKULU PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK SERVİSİ 2014-2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILILI BANU ŞENER PSİKOLOJIK DANIŞMAN AİLE VE EVLİLİK DANIŞMAN PSİKODRAMA TERAPİSTİ İlkk şiddet

Detaylı

TED ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Eğitim Kurumları İşletmeciliği Programı GPC 511 RUH SAĞLIĞI VE OKUL İKLİMİ (3-0-3) 7,5 ECTS

TED ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Eğitim Kurumları İşletmeciliği Programı GPC 511 RUH SAĞLIĞI VE OKUL İKLİMİ (3-0-3) 7,5 ECTS TED ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Eğitim Kurumları İşletmeciliği Programı GPC 511 RUH SAĞLIĞI VE OKUL İKLİMİ (3-0-3) 7,5 ECTS 2015-2016 Güz Dönemi, Cuma, 18:00-21:00, A 122 Numaralı Sınıf Yrd.

Detaylı

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Genel Esaslar Amaç Madde 1- (1)Bu

Detaylı

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri BÖLÜM 1 YÖNTEM Bu çal flma 11, 13 ve 15 yafllar ndaki gençlerin sa l k durumlar ve sa l k davran fllar n saptamay hedefleyen, kesitsel tan mlay c ve çok uluslu Health Behavior in School Aged Children,

Detaylı

Hepinizin bildi i gibi bilgi ça olarak adland r lan günümüzde bilim ve teknoloji alan nda

Hepinizin bildi i gibi bilgi ça olarak adland r lan günümüzde bilim ve teknoloji alan nda Say n Meslektafllar m z, Hepinizin bildi i gibi bilgi ça olarak adland r lan günümüzde bilim ve teknoloji alan nda bafl döndürücü flekilde h zl ilerlemeler olmaktad r. Bu geliflmelerin en fazla oldu u

Detaylı

Genel Yay n S ra No: 178 2010/20. Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun

Genel Yay n S ra No: 178 2010/20. Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun Genel Yay n S ra No: 178 2010/20 ISBN No: 978-605-5614-56-0 Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun Tasar m / Uygulama Referans Medya ve Reklam Hiz. Ltd. Tel: +90.212 347 32 47 e-mail: info@referansajans.com

Detaylı

YÖNETMELİK. c) Merkez (Hastane): Selçuk Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini (Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesini),

YÖNETMELİK. c) Merkez (Hastane): Selçuk Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini (Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesini), 31 Mart 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28250 Selçuk Üniversitesinden: YÖNETMELİK SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Detaylı