Engellilik Ölçümünün İyileştirilmesi ve Engelleyici Olmayan Bir Çevrenin Sağlanması: Uluslararası Deneyimlerden Çıkarılan Dersler

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Engellilik Ölçümünün İyileştirilmesi ve Engelleyici Olmayan Bir Çevrenin Sağlanması: Uluslararası Deneyimlerden Çıkarılan Dersler"

Umut Ergin
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Engellilik Ölçümünün İyileştirilmesi ve Engelleyici Olmayan Bir Çevrenin Sağlanması: Uluslararası Deneyimlerden Çıkarılan Dersler ICT (Bilgi ve İletişim Teknolojisi) Erişilebilirliği Axel Leblois, G3ict 10 Şubat 2012 İstanbul Hilton

2 Konular 1. ICT Erişilebilirliğine odaklanmak neden gerekli? 2. Ülkelere göre ICT Erişilebilirliği uygulamasının ölçülmesi 3. Sonuçlar 4. ICT Erişilebilirliğinin Desteklenmesi 5. Kaynaklar Slayt 2

3 1 - ICT Erişilebilirliğine odaklanmak neden gerekli? Slayt 3

4 ICT Erişilebilirliğine Odaklanmak Neden Gerekli? Dünya genelinde yaygın ve hızla genişleyen ICT kullanımı: 1,3 milyar kişisel bilgisayar 2,1 milyardan fazla İnternet kullanıcısı 1,4 milyar sabit telefon hattı 2,4 milyar televizyon 5,7 milyar cep telefonu, 3 milyardan fazla text mesajı kullanıcısı Topluma tam katılım, ICT lerinin Engelli Kişilere tam erişilebilir olmasını gerektirmektedir Slayt 4

5 Erişilebilirlik ilkeleri Tam erişilebilirlik için, tüm kullanıcılar her kontrol, talimat ya da çıktı adımında şu üç şeyi yapabilmelidir: Algılamak: Varlığının farkında olmak ve bilgilerine erişebilmek Anlamak: Ne anlama geldiğini ve nasıl kullanılacağını bilmek Çalıştırmak: Ulaşabilmek ve gereken şekilde fiziksel etkileşime girebilmek; bu etkileşim basmak, hareket ettirmek, döndürmek ya da çekmek şeklinde olabilir Görsel, işitsel, fiziksel, bilişsel yetenekler ile el becerisi, etkileşim açısından temel önem taşır Slayt 5

6 ICT Erişilebilirliğine Odaklanmak Neden Gereklidir? Engelli Kişilerin önündeki Çeşitli Bariyerler: Web siteleri Bilgisayar arabirimleri Cep telefonları ve sabit telefonlar ATM'ler ve elektronik büfeler Televizyon e-devlet elektronik hizmetleri Dijital içerikler, vb. Bir çok ICT için erişilebilirlik çözümleri mevcuttur ancak bunlar yaygın kullanıma sunulmamıştır Slayt 6

7 Web Erişilebilirlik Çözümlerine Örnekler online alışveriş yapan renk körü kişi (biçem sayfalarının kullanıcı kontrolü) online sağır öğrenci (multi-medya dosyalarının altyazılı sesli birimleri) kör muhasebeci (tabloların uygun işaretlenmesi, alternatif metin, kısaltmalar ve kısa adlar; görsel, konuşma ve braille ekranının senkronizasyonu, ekran okuyucu ile birlikte çalışabilirlik) sınıftaki disleksi hastası öğrenci (ilave grafiklerin kullanılması; hareketli grafiklerin dondurulması; çoklu arama seçenekleri) yaşlılıkla ilgili sorunları olan emekli, kişisel mali durum yönetimi (büyütme; akan metnin durdurulması; açılır pencerelerin önlenmesi) bilişsel engelli süpermarket görevlisi (açık ve basit dil; tutarlı tasarım; tutarlı navigasyon seçenekleri; çoklu arama seçenekleri) sağır-kör olan ergen, eğlence arama (biçem sayfalarının kullanıcı kontrolü; erişilebilir multi-medya; cihazdan bağımsız erişim; etiketli çerçeveler; uygun tablo işaretleme) Slayt 7

8 Slayt 8 VIDEO

9 Vaka Çalışması: 2005 ABD Nüfus Sayımı Birleşik Devletler'deki engelli kişiler: 54,4 milyon kişi (ABD nüfusunun %17'si), önceki sayımdan bu yana artışta Ağır engelli 35 milyon kişi (nüfusun %12 si) Ağır engelli 21 ila 64 yaş arasındaki kişilerin %69'u işsiz Slayt 9

10 Microsoft Windows Müşterilerinin %57'sinin, Programın Erişilebilirlik Özelliklerinden Yararlanması Muhtemeldir Yetişkin bilgisayar kullanıcılarının %57'sinin Yararlanması çok muhtemel %17 Yararlanması muhtemel Yararlanması muhtemel değil %43 Çalışma 2003 yılında Microsoft tarafından, Forrester Research e yapılmıştır Slayt 10 %40 (ABD'de yaş arası) erişilebilirlik özelliklerinden yararlanması muhtemel ya da çok muhtemeldir 4 kullanıcıdan 1'i görme güçlüğü çekmektedir. 4 kullanıcıdan biri bileklerinde ya da ellerinde ağrı çekmektedir. 5 kullanıcıdan biri işitme güçlüğü çekmektedir.

11 ABD de Engelli Öğrenci Nüfusunun Toplam Kayıtlı Öğrencilere Oranı (%)* Tüm engeller Spesifik öğrenme engelleri Konuşma ya da dil yeti yitimi Akli engellilik Duygusal rahatsızlık İşitme yeti yitimi Ortopedik yeti yitimi Diğer sağlık bozuklukları Görsel yeti yitimi Çoklu engeller Sağırlık-körlük Otizm Travmatik beyin yaralanması * ABD Eğitim Bakanlığı - Anaokulu öncesinden 12. sınıfa kadar devlet okullarındaki toplam kayıtlı öğrenci oranı temel alınmıştır. Slayt 11

12 Slayt Ülkelere göre ICT Erişilebilirliği Uygulamasının Ölçülmesi

ilerlemeye ilişkin yıllık bir araştırmadır Ülke içi savunuculuk için

13 ICT Erişilebilirliğine İlişkin CRPD İlerleme Raporu ICT Erişilebilirliğinin uygulanmasında Taraf Devletler tarafından kaydedilen ilerlemeye ilişkin yıllık bir araştırmadır Ülke içi savunuculuk için ölçütler belirler İyi uygulamalara işaret ederek çıtanın yükseltilmesine yardımcı olur Slayt 13

14 CRPD'de Erişilebilirlik: ICT'ler, Fiziksel Çevre ve Ulaşım ile Eşit Değerdedir «Taraf Devletler, engelli kişilerin bağımsız yaşamalarının ve toplumun tüm alanlarına tam katılımlarının sağlanması ve engelli kişilerin, diğerleriyle eşit bir şekilde fiziksel çevreye, ulaşıma, bilgi ve iletişim teknolojileri ve sistemleri dahil olmak üzere bilgiye ve iletişime erişimlerinin sağlanması için uygun tedbirleri almalıdır» (Madde 9) Slayt 14

15 ICT Erişilebilirliğini ve Yardımcı Teknolojileri İlgilendiren Maddeler Slayt 15

16 Uygulamaya Yönelik Üç Yapı Taşı: 1. Ülke yasama, düzenleme ve program taahhütleri 2. Taraf Devletler in bu taahhütleri uygulama kapasitesi 3. Engelli kişiler için fiili sonuçlar İnsan Hakları raporlamasına ilişkin UNDP kuralları ile tutarlı (Yapı, Süreç, Sonuçlar) Slayt 16

17 Slayt Sonuçlar

Sonuçlar: Taraf Devletler de Engellilik Mevzuatında İyi İlerleme Kaydedildi %91 i Engelli Kişilerin Haklarını tanımlayan bir anayasa maddesi, yasa ya da düzenlemeye sahiptir %72 si Engelli Kişilerin

18 Sonuçlar: Taraf Devletler de Engellilik Mevzuatında İyi İlerleme Kaydedildi %91 i Engelli Kişilerin Haklarını tanımlayan bir anayasa maddesi, yasa ya da düzenlemeye sahiptir %72 si Engelli Kişilerin Haklarına ilişkin bir yasa ya da düzenlemeye dahil edilmiş bir "Makul Uyumlaştırma" tanımı yapmıştır %66 si genel anlamda mevzuatın geliştirilmesinde ve uygulanmasında engelli kişilere ve bu kişileri temsil eden kuruluşlara danışılmasını sağlayan yasalara, politikalara ya da programlara sahiptir Slayt 18

19 Ancak Taraf Devletler de ICT Erişilebilirliği Geri Kalmaktadır %56 si ülke yasalarında ya da düzenlemelerinde ICT'leri ya da elektronik medyayı içeren bir erişilebilirlik tanımına sahiptir %44 i böyle bir tanıma sahip değildir Slayt 19

20 Bilgi Altyapısına İlişkin Politikaları Olan Taraf Devletler in İlgili Alanlardaki Yüzdeleri %56 Televizyon %56 Web siteleri %47 Sabit telefon %47 Cep telefonu %41 ATM'ler ve elektronik büfeler %38 Dijital konuşan kitaplar %34 Kamu binası ekranları %31 Ulaşım anons sistemleri Slayt 20

ICT Erişilebilirliği Politikalarını Uygulama Kapasitesi Yetersiz Olmakla Birlikte %59 si ICT'ler için erişilebilirlik standartlarını tanımlamamakta, desteklememekte ya da izlememektedir %65 i

21 ICT Erişilebilirliği Politikalarını Uygulama Kapasitesi Yetersiz Olmakla Birlikte %59 si ICT'ler için erişilebilirlik standartlarını tanımlamamakta, desteklememekte ya da izlememektedir %65 i erişilebilir ICT'leri destekleyen kamu satın alma kuralları politikasını tanımlamamıştır %72 si dijital erişim alanında faaliyet gösteren DPO'ları (Engelli Kuruluşları) yasaların ve politikaların hazırlanması, tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesine dahil etmede sistematik bir mekanizmaya sahip değildir %87 si engelli kişilerin dijital erişimi hakkında kamuoyunun erişilebileceği istatistiklere ya da verilere sahip değildir %91 i engelli kişilerin dijital erişimine yönelik meslekler alanında (üniversitelerde, meslek okullarında, vb.) zorunlu eğitim programlarına sahip değildir Slayt 21

22 Bununla Birlikte, Daha Fazla Sayıda Taraf Devlet Belirli Alanlarda ICT Erişilebilirliğini Desteklemektedir: %78 İlk ve orta öğretim %72 Yüksek öğretim %63 Rehabilitasyon hizmetleri %59 Sağlık hizmetleri %59 İş yerinde makul uyumlaştırma %59 Kamuoyuna erişilebilir formatlarda genel bilgi %50 Acil hizmetler %44 Oylama sistemleri %44 Adli bilgiler ve yasal işlemler %34 Bağımsız yaşam Slayt 22

Ülke Fiili Uygulamaları: Bilgi Altyapısı Erişilebilirliği %78 TV yayıncılarınca uygulanan alt yazı ya da işaret dili çevirisine sahiptir %69 Erişilebilir devlet web sitelerine sahip olduklarını

23 Ülke Fiili Uygulamaları: Bilgi Altyapısı Erişilebilirliği %78 TV yayıncılarınca uygulanan alt yazı ya da işaret dili çevirisine sahiptir %69 Erişilebilir devlet web sitelerine sahip olduklarını belirtmektedir %47 Erişilebilir özellikleri olan cep telefonu cihazlarına sahiptir %44 İlk 10 ticari ve medya web sitesi arasında erişilebilir web sitelerine sahip olduklarını belirtmektedir %44 Erişilebilir ATM'ler ve elektronik büfelere sahiptir Slayt 23

24 Ülke Fiili Uygulamaları: Özel Hizmetler %66 Görme engelliler için kütüphanelere ya da e-kitap hizmeti sağlayan kütüphanelere sahiptir %59 Önemli üniversitelerde engelli öğrencilere sunulan yardımcı teknolojilere sahiptir %50 Engelli kişilerin telefon hizmetlerini kullanmasını kolaylaştıran programlara sahiptir (Yazıya dökme, TDD/TTY cihazları, röle hizmetleri, erişilebilir kamu telefonları) Slayt 24

25 Yardımcı Teknolojilerin Mali Yükü Önemli Bir Engel Olmaya Devam Etmektedir Örnek: Önemli Üniversitelerde Yardımcı Teknolojilerin Kullanılabilirliği: Dünya genelinde ortalama: %59 Gelişmiş ülkelerde: %82 Az gelişmiş ülkelerde: %25 Slayt 25

26 4 ICT Erişilebilirliğinin Desteklenmesi Slayt 26

27 ICT Erişilebilirliğinde Yatırımın Geri Dönüşünün Desteklenmesi: Sektörel bir Yaklaşımın Faydaları Cep telefonu TV yayını E-devlet Web siteleri erişilebilirliği Eğitim için yardımcı teknolojiler İş yerinin makul uyumlaştırılması Slayt 27

28 Slayt 28 5 Kaynaklar

29 Savunuculuk için Mevcut Ücretsiz Araçlar : ICT erişilebilirlik haberleri, yayınlar ve raporlar, uzman bölgeler CRPD ICT Erişilebilirliği Öz-Değerlendirme Çerçevesi (ülke CRPD ICT erişilebilirlik uyumu için kontrol listesi) Engelli Kişiler için e-erişilebilirlik Politikası Araç Seti Aşağıdaki konularda 2011 ün 4üncü Çeyreğine Ait Ortak ITU-G3ict raporları: Cep telefonu için erişilebilirlik Televizyon için erişilebilirlik ICT erişilebilirliği için Evrensel Hizmet Fonu programları e-erişilebilirliğin faydaları ve maliyetleri BrailleNet ile işbirliği içinde (Mart 2012) Slayt 29

30 30 Slayt 30

31 Dinlediğiniz için teşekkür ederim! Slayt 31

Benzer belgeler

İstanbul, Türkiye 10 Şubat 2012

Eğitim için Erişilebilir ICT ve Çoklu Modalite İki İtalyan Modeli İstanbul, Türkiye 10 Şubat 2012 Prof. Licia Sbattella Rektörün Engellilik Temsilcisi Politecnico di Milano - İtalya G3ict Yürütme Kurulu