Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download ""

Transkript

1

2 TMMOB HARÝTA VE KADASTRO MÜHENDÝSLERÝ ODASI ÝSTANBUL ÞUBESÝ ÝÞ GÜVENLÝÐÝ VE ÝÞÇÝ SAÐLIÐI PANELÝ 23 Mayýs 2009 Ocak / Ýstanbul

3 Yayýn Adý : Ýþ Güvenliði ve Ýþçi Saðlýðý Paneli ISBN : Genel Baský : Ocak 2010, 750 Adet Yayýmlayan :TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi Ýletiþim :TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi 19 Mayýs Mh. Samanyolu Sk. No: 106 D:2 Onur Apt. Þiþli / Ýstanbul Tel: (3 hat), Faks: e-posta: istanbul@hkmo.org.tr Baský : Ezgi Matbaacýlýk, Sanayi Cad. Altay Sok. No:10 Çobançeþme/Ýstanbul Kaynak gösterilerek yapýlacak kýsa alýntýlar dýþýnda, yayýmcýnýn yazýlý izni olmadan hiçbir yolla çoðaltýlamaz.

4 TMMOB HARÝTA VE KADASTRO MÜHENDÝSLERÝ ODASI ÝSTANBUL ÞUBESÝ -PANEL- ÝÞ GÜVENLÝÐÝ ve ÝÞÇÝ SAÐLIÐI Yrd. Doç. Dr. M. TEVFÝK ÖZLÜDEMÝR (HKMO Ýstanbul Þube Yönetim Kurulu Baþkaný)- Deðerli katýlýmcýlar, odalarýmýzýn deðerli üyeleri, deðerli meslektaþlarým, sevgili öðrenci kardeþlerim; Ýþ Güvenliði ve Ýþçi Saðlýðý baþlýklý panelimize hoþ geldiniz. Sizleri, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi Yönetim Kurulu adýna sevgi ve saygýyla selamlýyorum. 27 Eylül 2007 tarihi bizim açýmýzdan acý bir gün olmuþtur. Þubemizde yaptýðý özverili çalýþmalarla örgütlülüðümüzü güçlendiren, yaþamý önemseyen ve yaptýðý her iþi ciddiye alan deðerli arkadaþýmýz, yoldaþýmýz Gülseren Yurttaþ ý, çalýþtýðý þantiyede yaþadýðý, adýna iþ kazasý denilen olay nedeniyle kaybettik. Neredeyse tamamý yeterli iþ güvenliði önleminin alýnmamasýndan kaynaklanan, binlerce ölüme ve yaralanmaya neden olan kazalardan biri, bu kez bir deðerimizi aramýzdan aldý. Yaþadýðýmýz bu olay, harita ve kadastro mühendisliði özelinde, iþ güvenliði ve iþçi saðlýðý baþlýðýnda gereken donanýma, bilgi ve birikime sahip olmadýðýmýz gerçeðiyle yüzleþmemize neden oldu. Ayrýca, yeterince bilgi sahibi olmadýðýmýz bu konunun, üniversitelerimizin eðitim programlarýnda da yer almadýðýnýn farkýna vardýk. Bu gerçeklikten hareketle, çalýþma dönemimizin baþlangýcýnda hazýrladýðýmýz Çalýþma Programý hedeflerimiz arasýnda, iþ saðlýðý ve iþçi saðlýðý baþlýklarýnda, üyelerimizin bilincini arttýrmaya yönelik etkinliklerin düzenlenmesi hedefi de yer alýyordu. Bu etkinliðimiz, bu konuda atacaðýmýz bir ilk adým olacak. Özelde meslektaþlarýmýzýn, genelde ise tüm çalýþanlarýn iþ hukuku çerçevesinde yasal haklarýný kavramalarý, iþ güvenliði konusunda iþyerlerinde ne tür önlemler alýnmasý gerektiði konusunda bilinçlenmelerini saðlamak için çalýþmalarýmýz devam edecek. Yürüteceðimiz bu çalýþma, elbette salt bize özgü bir çalýþma olmayacak; bu alanda çalýþma yürüten emek örgütlerinin, demokratik mesleki kitle örgütlerinin kolektif çalýþmasýnýn bir parçasý konumunda olacak. Ýþ güvenliði önlemlerinin kaðýt üzerinde kalmasý, sermayenin bir tercihidir. Çabalarýmýzý, bu tercihe karþý, ücretli çalýþanlarýn hak elde etme mücadelesinin bir parçasý olarak görüyoruz. Bu etkinliðimiz, Þubemizde özverili bir çalýþma yürüten Ýnþaat Sektöründe Mesleki Standartlarýn Geliþtirilmesi Çalýþma Grubumuzun örgütleyiciliðinde gerçekleþtiriliyor. Kendilerine, Yönetim Kurulumuz adýna içtenlikle teþekkür ediyorum. Etkinliðimize yürütücü ve konuþmacý olarak katýlan, deðerli birikimlerini bizlerle paylaþan ÝTÜ Ýnþaat Fakültesi Öðretim Görevlisi Dr. Emre Gürcanlý ya, DÝSK Birleþik Metal-Ýþ Sendikasýndan Tevfik Güneþ e, ÝTÜ Ýþletme Fakültesi Öðretim Üyesi Doç. Dr. Kadriye Bakýrcý ya ve Ýstanbul Tabip Odasýndan Dr. Celal Mestcioðlu na içten teþekkürlerimizi sunuyoruz. Ýstanbul Barosuna, dayanýþma kültürümüzün ve geleneðimizin bir parçasý olarak, bu salonu etkinliðimizde kullanma olanaðý saðladýðý için çok teþekkür ediyoruz. Son olarak, iþ güvenliði ve iþçi saðlýðý konusunu bilince taþýmak adýna düzenlediðimiz etkinliðe katýlan tüm konuklarýmýza, kolektif çabamýza katký koyacaklarýna olan inancýmýzla, Yönetim Kurulumuz adýna sevgi ve saygýlarýmýzý sunuyorum. Bir de hatýrlatma yapmak istiyorum. Mekânýn giriþinde Þubemizin bültenleri var, son iki sayýmýz var. Her bültenimizin bir temasý var, bültenimizde dosya konusu olarak ele aldýðýmýz bir baþlýk var. Bir sonraki bültenimizin dosya konusunu iþ güvenliði ve iþçi saðlýðý konusu oluþturacak. Bunu da burada sizlerle paylaþmýþ olayým. Sizlerin de katkýlarýný önemsediðimizi, katký vermenizi beklediðimizi de burada belirtmek istiyorum. Sözü, Panel Yöneticimiz Emre Gürcanlý ya býrakýyorum. Teþekkür ediyorum. (Alkýþlar) Dr. EMRE GÜRCANLI (Panel Yöneticisi)- Hoþ geldiniz arkadaþlar. 3

5 Ben, kýsa bir giriþ yapmak istiyorum. Özellikle inþaat sektöründe iþ kazalarý ve bunun bilançosu nedir, Türkiye'nin durumu nedir, bu konuda çok kýsa bilgiler vermeye çalýþacaðým. Sonrasýnda Kadriye hocama söz vereceðim. Kadriye hocam, yasal yükümlülükler nelerdir; gerek iþçilerin, gerek iþverenlerin, gerekse de teknik personelin yasal yükümlülükleri nelerdir, bunlardan bahsedecek. Daha sonra sözü Sayýn Dr. Celal Mestcioðlu na vereceðim. Sayýn Mestcioðlu, iþçi saðlýðý açýsýndan olaya bakmaya çalýþacak ve iþyeri hekimliði açýsýndan durum nedir, hangi noktadayýz, o açýdan kendi birikimlerini yansýtmaya çalýþacak. Son sözü de Sayýn Tevfik Güneþ e vermek istiyorum. Sayýn Güneþ, son dönemde sürekli tartýþýlan Ýþçi Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði Yasa Tasarýsý ve kurulmaya çalýþýlan iþ saðlýðý ve güvenliði sistemi, yasal süreçte son durum nedir, ne gibi tartýþmalar yaþanýyor, nasýl bir sistem kurulmaya çalýþýlýyor ve olmasý gereken nedir, bu konularda bize birikimlerini aktarmaya çalýþacak. 15 er dakika konuþma süremiz olacak, sonrasýnda da soru ve cevaplarla panelimize devam edeceðiz. ÝTÜ Ýnþaat Fakültesi bünyesinde yaptýðýmýz çalýþmalar ve sahada yaptýðýmýz çalýþmalar sonucunda, inþaat sektörüyle ilgili çok ayrýntýlý istatistiksel bilgilere sahip olduk. Gerek akademik çalýþma kapsamýnda, gerekse de akademik dýþýndaki alandaki çalýþmalarýmýzda, Fakültede, bu konuda pek çok çalýþma yapýyoruz. Þunu çok net gördük: Ýnþaat sektörü açýsýndan gerçekten bir alarm noktasýna gelmiþ durumdayýz. Bir an önce çok etkili önlemler alýnmak durumunda. Aksi takdirde, gerçekten çok daha fazla sayýda iþçi arkadaþýmýzý ve teknik personel arkadaþýmýzý þantiyelerde kaybedeceðiz. Türkiye'nin durumu nedir? Türkiye, iþ kazasý sonucu ölümlerde, dünyada 3. sýrada. Avrupa'ya baktýðýmýz zaman, Avrupa'da 1. sýrada. Ýnþaat açýsýndan söylüyorum. Diðer sektörler açýsýndan da 1. sýrada deðildir de, 2. sýradadýr; yani ilk 5 içindeyiz sürekli. Bunun neden böyle olduðuna baktýðýmýz zaman, kafamýzdaki bazý kavramlarý yerle bir etmemiz gerekiyor. Ýþçi saðlýðý ve iþ güvenliði meselesi ne zaman açýlsa, hep söylenilen þey þu oluyor: Eðitim þart. Ýþçilerimiz eðitimsiz. Bunu kesinlikle unutalým. Bunun kesinlikle yanlýþ, bunun kesinlikle olaya çok daha farklý açýdan bakan yanlýþ bir bakýþ açýsý olduðunun farkýna varalým. Neden böyle, birazdan açýklamaya çalýþacaðým. Çünkü eðitimden önce, gerek inþaat sektöründe, gerek diðer sektörlerde alýnmasý gereken çok fazla sayýda önlem var. Bilimsel açýdan çok somut bazý veriler vermek istiyorum sizlere. Tüm sanayi endeksine baktýðýmýz zaman, 2000 yýlýnda kapasite kullaným oraný yüzde 75 iken, 2007 yýlýnda 81,9 a yükselmiþ. Baþka bir tabirle, istihdam artýþý yüzde 1 yükselirken, yüzde 8 lik kapasite artýþý ve sanayi endeksinde yüzde 25 artýþ gerçekleþmiþ. Bu nasýl gerçekleþir? Yani bir ekonomide, çýktýnýz sürekli artýyor, ama iþçi sayýsý artmýyor. Bunu yapmanýz için iki yol vardýr. Birincisi þu: Teknolojik yatýrým yaparsýnýz ve yüksek teknolojiyle, daha az iþçiyle daha büyük verim elde edebilirsiniz. Ancak, inceliyoruz; bu türden yatýrýmlar da yapýlmamýþ. Peki, o zaman olan ne? Olan þudur: 2000 den 2007 ye kadar Türkiye'de çalýþma saatleri yüzde 16 oranýnda artmýþ. Çalýþma saatleri arttýðý zaman, çok doðal olarak yorgunluk ve buna baðlý dikkat bozukluðu, dikkat bozukluðuna baðlý iþ kazalarý görülmemesi mümkün deðil. Yaptýðýmýz çalýþmalarda zaten þunu çok net bir þekilde görüyoruz: Ýþ kazalarýnýn en fazla gerçekleþtiði saatler -inþaat sektörü için söylüyorum arasý ve akþam saatleri, mesai bitimine yakýn saatler; yani iþçilerin, çalýþanlarýn karýnlarýnýn acýktýðý, kan þekerinin düþtüðü, dikkatinin bozulduðu, yani bir mola ihtiyacýnýn ortaya çýktýðý saatler ve mesai sonrasýndaki, mesainin bitimi sýrasýndaki saatler. Biz daha enteresan þeylerle de karþýlaþtýk inþaat sektöründe. Biliyorsunuz, inþaat sektörü aðýr ve tehlikeli iþler kapsamýnda bir sektör; ama bu sektörde, benim incelediðim pek çok dava dosyasýnda, yaptýðým pek çok bilirkiþilikte, iþ kazalarýnýn saat de gerçekleþtiðini görüyorum, saat de gerçekleþtiðini görüyorum, saat de gerçekleþen iþ kazalarý olduðunu görüyorum. Yani klasik çalýþma saatleri dýþýnda gerçekleþen kazalarýn sayýsý son derece fazla. Tüm bunlar bir araya geldiði zaman, bu çalýþma koþullarýný deðiþtirmediðimiz takdirde, inþaat sektöründe iþ kazalarýný önlememizin mümkün olmadýðýný çok net bir þekilde görüyoruz. Bazý istatistikler vermeye çalýþacaðým. Bilirkiþi dosyalarýndan topladýðýmýz bazý istatistikler, inþaat sektöründe en fazla rastlanan kazalarý net bir þekilde gösteriyor. Aslýnda daha önceden belirttiðim bir hususun altýný çizeyim. Eðitim þart denilen kavramý kafamýzdan atmamýz gerektiðini söylemiþtim. Bilimsel açýdan, iþçi saðlýðý ve iþ güvenliðinde, bu gördüðünüz 9 temel maddeyi uygulamanýz þart. Ancak Ancak bunlarý uyguladýðýnýz zaman iþyerindeki riskleri ortadan kaldýrabilirsiniz. Dikkat ederseniz, 4

6 eðitim son sýrada yer alýyor burada. Siz, bunu 8. sýraya alabilirsiniz, 7. sýraya alabilirsiniz; ama 6., 5. sýraya alamazsýnýz. Harita mühendisi arkadaþlarýmýzýn da çalýþtýðý inþaat þantiyelerinde riskler son derece fazla. Ýlk önce bu risklerin kaynaðýný, tehlike kaynaðýný ortadan kaldýrmamýz, dolayýsýyla riski ortadan kaldýrmamýz gerekiyor. Bilim bunu söylüyor. Eðer bunu yapamýyorsak, daha az tehlikeli olanýyla yer deðiþtireceðiz. Tehlikeleri kaynaðýnda azaltmaya çalýþacaðýz. Örneðin, bir binanýn dýþ cephesinde sýva yapýlýyor. Örneðin, Ben, sýva yapmýyorum, çok farklý bir malzeme kullanýyorum, çok farklý bir tuðla tekniði kullanýyorum; bunun dýþ sýva ihtiyacý yok dersiniz, tehlikeyi ortadan kaldýrýrsýnýz. Bunu yapmadýðýnýzý varsayalým, sýva yapacaksýnýz; daha az tehlikeli olanýyla, daha çabuk kuruyanýyla, daha kolay iþçiliði olanýyla yer deðiþtireceksiniz ki, çoðu zaman daha pahalý oluyor bu. Bunu da yapamadýðýnýzý varsayalým. Tehlikeyi kaynaðýnda azaltacaksýnýz. Yani ne yapacaksýnýz tehlikeyi kaynaðýnda azaltmak için; iskele kurduðunuz zaman, iskelenin korkuluklarý olacak, yani toplu koruma önlemini ortaya koyacaðýz veya iþçiyi tehlikeden uzaklaþtýracaðýz. Yani orada iþçi çalýþtýrmayacaðýz, robot sistemler kullanacaðýz, daha yüksek teknoloji kullanmaya çalýþacaðýz, tehlikeyi izole edeceðiz; yani o sýva iþi yapýlýrken, o çevreden kimseyi geçirmeyeceðiz. O sýva iþi yapýlýrken, alt kattaki iþleri engelleyeceðiz veya herhangi bir iþ kazasýnýn alt kata sirayet etmesini engelleyeceðiz. Malzeme düþmesini, baþka kiþileri etkilemesini engelleyeceðiz. Bunlarý yapamýyorsak eðer, tehlikeleri hafifleþtireceðiz. Tüm bunlarý yapmakla birlikte, þantiyenize uygun yönetim stratejileri, yani iþ güvenliði yönetim sistemi uygulayacaksýnýz. Bu da nedir; denetim ve gözetim faaliyetini sürekli yerine getireceksiniz, muhakkak surette orayý denetleyen bir teknik personel olacak. Tüm bunlarý yaptýktan sonra, iþçiye emniyet kemeri ve baret vermeye geliyor sýra. Tüm bunlar yapýlmadan, iþ güvenliði, yalnýzca baret vermek, emniyet kemeri vermek, bu türden kiþisel koruyucular vermek deðildir. Tüm bunlarla birlikte, iþçiye eðitim de vereceksiniz. Gördüðünüz gibi, hedef þu: Eðitimsiz bir iþçinin dahi, küçük bir çocuðun dahi bir inþaat þantiyesinde veya bir iþyerinde kazaya maruz kalmasýný önlemek. Bilimsel olarak bizim iþ güvenliði uzmanlýðý açýsýndan bakýþ açýmýz bu. Bunlarý saðladýktan sonra, bir de eðitimli bir iþgücü olursa, iþ kazasý riskini muazzam suretle azaltmýþ oluyorsunuz. Bizim tanýk olduðumuz kazalarýn çok büyük bir kýsmýnda, maalesef, ilk 7 sýradaki önlemin alýnmadýðýný, sadece iþçiye koruyucu ekipman verildiðini ve kimi zaman eðitim verilmeye çalýþýldýðýný vesaire görüyoruz. Bunlarý nereden anlýyoruz? Sanýk olarak yargýlanan iþverenler diyorlar ki, Ben, ona emniyet kemeri verdim, riskler konusunda da uyardým. Savunmasýnda bunlar var; zaten bu bilinçsizliði anlýyorsunuz. Baþtaki o toplu koruma önlemleri vesaire konusunda bir savunma verme ihtiyacý duymuyor, çünkü bunun farkýnda deðil. O yüzden de, özellikle pek çok mühendis arkadaþýmýzýn çalýþtýðý, makine mühendisinden tutalým, elektrik mühendisine kadar, inþaat mühendisinden harita mühendisine kadar tüm mühendis arkadaþlarýmýzýn çalýþtýðý inþaat þantiyelerinde riskler maksimum düzeyde. Bunlarý azaltmanýn yolu ise böyle bir yönetim stratejisi izlemektir. Hangi risklerle karþýlaþýyoruz, çok kýsaca o konuda da bilgi verdikten sonra, sözü diðer konuþmacýlara vereceðim. Ýnþaat sektöründe ana kaza tiplerine baktýðýmýz zaman, toplam incelediðimiz 5 bin 398 tane olay var. Bu olaylarýn çoðu SSK istatistiklerine girmemiþ, bizzat mahkemelere yansýmýþ, yýllarý arasýnda ayrýntýlý bir þekilde incelediðimiz, mahkemelerdeki dava dosyalarýndan derlediðimiz olaylar. Þunu çok net bir þekilde görelim: Ýnþaat sektöründe en sýk rastlanan kazalar insan düþmeleri, yüksekten düþme. Yüksekten düþmeleri önlediðiniz zaman, neredeyse ölümlerin yarýsýný ortadan kaldýrmýþ oluyorsunuz. Bu son derece önemli bir þey. Dolayýsýyla, inþaat þantiyelerinde, sadece inþaat mühendislerinin ya da inþaat iþçilerinin deðil; tüm çalýþanlarýn en fazla karþýlaþtýðý risk yüksekten düþmeler. Sonrasýnda elektrik çarpmalarý geliyor. Þantiyelere gittiðiniz zaman görürsünüz; çoðu yerde gerekli izolasyon vesaire saðlanmamýþtýr, sigortalar eskidir, kullanýlan elektrikli aletler son derece eskidir ve kiþisel koruyucular da kullanýlmaz. Örneðin, lastik eldivenler kullanýlmaz veya uygun ayakkabý donanýmý yoktur. Topraklama son derece önemlidir. Bunlar çoðu yerde gerçekleþtirilmez. 5

7 Ölümle sonuçlanan üçüncü önemli kaza tipi malzeme düþmeleri. Sonrasýnda, gerçekleþen kazalar þantiye içi trafik kazalarý; yani bildiðimiz, tipik trafik kazasý. Ýki arabanýn çarpmasý, bir aracýn bir yayayý ezmesi gibi kazalarý büyük þantiyelerimizde çok sýk görüyoruz. Kazý kenarýnýn göçmesi de bir diðer kaza türü. Bu ilk 7 kazanýn toplamdaki payý yüzde arasý. O yüzden, bu kazalarý ortadan kaldýrmak için gerekli önlemleri aldýðýmýz zaman, denetim ve gözetim faaliyetlerini yerine getirdiðimiz zaman, kazalarýn yüzde ine hâkim olabiliyoruz en azýndan. Onun haricinde, inanýlmaz kazalar var, aklýnýza hayalinize gelmeyecek kaza tipleri var inþaat þantiyelerinde. En fazla karþýlaþtýðýmýz kazalardan bir tanesi boðulmalar. Peki, kim boðuluyor? Örneðin, incelediðimiz olaylarda 85 kiþi boðulmuþ, bunlardan 52 si çocuk, þantiyelerde biriken su birikintilerinde oynamaya çalýþan veya çevresinden geçerken onun içine düþüp boðulan çocuklar. Yani inþaat þantiyeleri yalnýzca iþçiler için deðil; ayný zamanda üçüncü þahýslar için, çevre halký için, çevredeki çocuklar için de çok büyük riskler barýndýrýyor. Bu riskleri ortadan kaldýrmak için de, tek baþýna eðitim yeterli deðil. Küçük çocuða eðitim verseniz ne olur, vermeseniz ne olur. Eðer o alaný, su birikintisini oradan yalýtmýyorsanýz, zaten orada o iþ kazasýna maruz kalacaktýr. Ýnþaat þantiyesine giriþ-çýkýþlarý denetlemiyorsanýz, üçüncü þahýslarýn kazaya uðrama ihtimali vardýr. Bir örnek vereceðim. Ýki hafta önce, bir bilirkiþilik için, keþif yapmak için bir þantiyeye gittik. O þantiyede ben de iþ kazasý geçiriyordum. Açýkçasý, ucuz kurtuldum. Yapý makinesindeki kazalar kapsamýnda incelenen bir örnek olay olacaktým ben de, yanýmda savcýyla birlikte. Yani orada, sizin eðitim almanýz vesaire de yeterli deðil. Balta girmemiþ bir orman gibi düþünün þantiyeyi. O þantiyede riskin nereden geleceði gerçekten belli deðil. O yüzden de sürekli denetim ve gözetim faaliyetini yerli yerine oturtmanýz lazým. Aksi takdirde, pek çok iþçi arkadaþýmýzý, teknik personel ve mühendis arkadaþýmýzý þantiyelerde yitirmiþ olacaðýz. Ben, ayný zamanda Ýþçi Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði Komisyonunda çalýþýyorum yýlý raporu hazýrladýk. Sadece gazetelerden, sadece Internet yoluyla, yani basýna yansýmýþ olaylarý taradýðýmýz zaman bile, ölümle sonuçlanan 400 ün üzerinde kazayý deðerlendirmiþ olduk. Bu yýlki tahminim, arasýnda iþ kazasý gerçekleþeceði yönünde. Bunlar Bakanlýðýn verileri. Mayýs ayýndayýz, Mayýs ayýnýn sonuna geliyoruz. Bakanlýk, 2008 yýlý istatistiklerini yayýnlamadý daha; veya yayýnladý, ben göremedim. O kadar aradým, yok. Baþka bir þeyi daha vurgulayacaðým. Her alanda bir þekilde kadrolaþma faaliyetine giren bir siyasi iktidar var, ama Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnýn kadrolarýnýn 3 te 1 i boþ þu anda. Ýþçi Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði Genel Müdürlüðü kadrolarýnýn büyük bir kýsmý boþ, buralara yeni kadro alýnmýyor. Türkiye'de toplam iþ müfettiþi sayýsý 325 ti. Türkiye'de 1 milyona yakýn iþyeri var. Bunlarýn büyük bir kýsmý küçük iþyeri vesaire diyelim; ama 350, 400 olsun. Bu kadar sayýda iþ müfettiþiyle çalýþma yaþamýný denetlemeye çalýþýyorsunuz. Bu mümkün deðil. Burada çok bilinçli bir tercih var; Býrakýnýz, yapsýnlar; býrakýnýz, etsinler bakýþ açýsý hâkimdir iþçi saðlýðý ve iþ güvenliðinde. Bu konuda çýkarýlmaya çalýþýlan Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yasa Tasarýsý da bu alaný tamamen kamusal denetimden kurtarmak istemektedir, buraya da özel þirketlerin girmesi hedeflenmektedir. Dolayýsýyla, önümüzdeki süreçte bizi çok da iyi bir çalýþma yaþamý beklemiyor. Önümüzdeki bir-iki sene için þöyle bir olumlu taraf, ekonomik krizin olumlu bir etkisi olarak söyleyebiliriz belki: Ekonomik krizden dolayý bir daralma, pek çok kiþinin iþsiz kalmasý, pek çok inþaat þantiyesinin durmasý, iþ kazalarýnda bir azalmaya yol açýyor. Yani iþ yoksa, çok doðal olarak kaza da yok. Bunun en somut örneðini Tuzla tersanelerinde görüyoruz yýlýnda bizim tespit ettiðimiz, ölümle sonuçlanan 38 iþ kazasý oldu Tuzla tersanelerinde. Ama 2009 yýlýnda bu sayýnýn tek tük olduðunu görüyoruz, çünkü iþlerin bir kýsmý durmuþ durumda. Tuzla tersanelerinde bin iþçi iþsiz kalmýþ durumda. Yani ekonomik krize sevinir hale geliyoruz maalesef, iþçilerimiz ölmesin diye. Genel itibarýyla tablo bu. Bu tablonun deðiþmesi için, teknik elemanlar olarak, mühendisler olarak bizim de yapmamýz gereken çok büyük þeyler olduðunu düþünüyorum. Çok ayrýntýlý istatistiksel verilere girmeyeceðim. Ýkinci kýsýmda, soru-yanýt kýsmýnda bu ayrýntýlara girmeye çalýþýrým. 6

8 Sözü, Sayýn Doç. Dr. Kadriye Bakýrcý ya vermek istiyorum. Bize, iþin hukuki boyutunda, hukuksal sorumluluklar konusunda bilgi verecek. Buyurun hocam. Doç. Dr. KADRÝYE BAKIRCI (ÝTÜ Ýþletme Fakültesi)- Çok teþekkür ederim. Aslýnda Emre nin anlattýklarý, yine dönüp dolaþýp eðitimin ne kadar önemli olduðunu gösterdi bana. Bu anlamda, iþverenlerin eðitimi çok önemli. Yani Emre nin bahsettiði hususlarýn iþverenler tarafýndan biliniyor olmasý gerekir ki, iþyerinde önleyici önlemler alabilsinler. Konuþmama, iþçi saðlýðý ve iþ güvenliði kavramý üzerinde durarak baþlamak istiyorum. Dün akþam da aslýnda bu konuyu konuþtuk, Ýþ saðlýðý mýdýr, iþçi saðlýðý mýdýr, hangi kavram kullanýlýrsa daha doðru olur? meselesini konuþtuk. Avrupa Birliði mevzuatýnda Ýþyerinde iþ saðlýðý ve güvenliði diye geçiyor, diðer mevzuatta da Mesleki saðlýk ve güvenlik diye geçiyor. Türkiye'de, Ýþ saðlýðý ve güvenliði diyor hukuksal mevzuat. Fakat sýnýfsal kaygýlarý olanlar da Ýþçi saðlýðý ve iþ güvenliði kavramýný tercih ediyorlar. Aslýnda doðrusu, iþyerinde iþ saðlýðý ve güvenliði, iþyerinde saðlýk ve güvenlik. Çünkü koruyucu mevzuat, sadece iþçileri korumuyor, iþçiler dýþýndaki çalýþan gruplarý da bu kavram içerisinde koruyor. Emre, Ben de kaza geçiriyordum neredeyse diyor. Hukuken, kendisi üçüncü kiþi. Saðlýk ve güvenlik mevzuatý gereðince, iþyerine veya herhangi bir yere gidecek olan herhangi bir kiþinin de korunmasý gerekiyor. Ben, aslýnda hukuk okumama ve iþ saðlýðý ve güvenliði konusunda çalýþmama raðmen, kapsamý konusunda, ne kadar geniþ olabileceði konusunda, yurtdýþýnda yaþadýðým bir deneyim beni bile çok irkiltmiþti. Bir gün çok acil bir iþim vardý, fakültedeki kütüphaneye gidecek kadar vaktim yoktu; oturduðum yere çok yakýn bir halk kütüphanesine gittim. Orada dizüstü bilgisayarýmýn uzun kablosunu bir prize taktým ve uzak bir masaya oturdum. Ýki dakika sonra kütüphaneci geldi, Buradan geçen birisi takýlabilir ve düþebilir, baþýna bir kaza gelebilir. Rica etsem, daha kýsa tutabileceðiniz bir masaya taþýnabilir misiniz? dedi ve beni oradan kaldýrdý. Dolayýsýyla, aslýnda son derece geniþ bir uygulama alaný bulan bir kavram. Mevzuat ne diyor konusunda çok genel bir çerçeve çizebileceðim ancak. Hukuk açýsýndan getirilen düzenlemeler önleme ve tazmine yöneliktir. Önleme, iþ saðlýðý ve güvenliði açýsýndan tabii ki en önemli husustur. Mevzuat, önce önlemeye çalýþýyor, önlemenin yetersiz kaldýðý iþ kazalarýnýn veya meslek hastalýklarýnýn meydana geldiði durumlarda da tazminle ilgili düzenlemeler getiriyor. Ýþ saðlýðý ve güvenliðiyle ilgili düzenlemeler büyük ölçüde Ýþ Kanununda yer alýyor. Borçlar Kanununda birkaç hüküm var; bir de Türk Ceza Kanununda düzenlemeler var. Ayrýca çok sayýda da yönetmelik var. Bu yönetmeliklerin çok önemli olan bazýlarý da Danýþtay tarafýndan ya iptal edilmiþ ya da yürütmesi durdurulmuþ durumda. Bunlarýn yerine de maalesef yeni düzenlemeler yapýlmadýðý için boþluklar söz konusudur. Ýþ kazalarýnýn ve meslek hastalýklarýnýn iþçi açýsýndan sonuçlarý son derece vahimdir. Tabii, bunlarýn detaylarýna girmeyeceðim. Eðer soru gelirse, ne gibi sonuçlarý olduðu üzerinde durabilirim. Öncelikle iþçi, çalýþan açýsýndan; ama onun dýþýnda, tabii ki ülke ekonomisi veya iþverene maliyeti açýsýndan ve sosyal açýdan iþ kazalarýnýn sonuçlarý vahimdir. Anayasadaki pek çok düzenleme, aslýnda devlete bu konuda yükümlülük getiriyor. Yani her ne kadar Anayasada doðrudan doðruya iþ saðlýðý ve güvenliðiyle ilgili, bu hakla ilgili bir düzenleme yoksa da, Anayasanýn pek çok maddesi, devlete, iþverenlere bu konuda önleyici önlemler alma yükümlülüðü getiriyor. Gerçi, bazen tartýþmalarda, özellikle hukukçularýn kendi aralarýndaki tartýþmalarda, Anayasanýn 65. Maddesi gerekçe gösterilerek, bu konuda devletin üzerine çok fazla gidilemeyeceðini savunanlar oluyor. Çünkü Anayasanýn 65. Maddesi, devletin sosyal ve iktisadi yükümlülüklerini mali kaynaklarý ölçüsünde yerine getireceðini söylüyor. Dolayýsýyla, þu görüþü savunanlar var: Devlet, iþ saðlýðý ve güvenliði bu sosyal ve ekonomik haklara iliþkin olduðu için, mali kaynaklarýnýn yeterliliði ölçüsünde iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerini yerine getirmek zorunda, önlemleri bu ölçüde yerine getirmek zorunda diyenler var. Fakat bu düþünceye katýlmak mümkün deðil; çünkü iþ saðlýðý ve güvenliði aslýnda temel insan hakký olan yaþam hakký ve maddi ve manevi varlýðýný geliþtirme hakkýný ilgilendiriyor. Dolayýsýyla, bunun istisnasý olamaz. Devlet, bu konuda bütün yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda. 7

9 Mevzuatla ilgili problemlerimizden bir tanesi, çok daðýnýk bir mevzuatýmýzýn var olmasýdýr. Çok çeþitli kanunlarda, çok çeþitli kurumlara denetleme yükümlülüðü getirilmiþ durumdadýr. Halbuki ABD veya Ýngiltere gibi, bu konuda çok geliþmiþ mevzuatý olan ülkelere baktýðýmýz zaman, tek bir kurumun bu konuyla yükümlü kýlýndýðýný ve bütün yetkilerin bu kurumlar elinde olduðunu, bunlarýn özellikleri olduðunu ve çok ciddi bir finansal kaynak saðlandýðýný görüyoruz. Dolayýsýyla, aslýnda Türkiye'de de yapýlmasý gereken budur. Özetle mevzuatýn bu kadar daðýnýk olmamasý gerekiyor. Örneðin, Umumi Hýfzýsýhha Kanunu, Belediye Kanunu, Sosyal Sigortalar Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu ve Ýþ Kanunu açýsýndan, yapýlacak olan denetimler farklý farklýdýr. Dolayýsýyla, bunlarýn aslýnda tek bir kuruma baðlanmasý gerekiyor. Sorunlardan bir tanesi, bu son dönemlerde çýkarýlan yönetmeliklerdir. Son dönem derken, 2003 yýlýndan sonra çýkarýlan yönetmelikler, Avrupa Birliði yönergelerinin çevirisi niteliðinde olan yönetmelikleri kastediyorum. Avrupa Birliði yönergeleri aslýnda çerçeve hüküm belirleyen yönergelerdir. Dolayýsýyla, bu çerçeve yönergeler Türkçe ye çevrildiði zaman þu tür sýkýntýlar oluyor: Detaylý düzenlemeler yok, pek çok konuda boþluklar var. Dolayýsýyla, aslýnda yine bu yönetmeliklerin tamamýnýn gözden geçirilip, Türkiye koþullarýna uygun düzenlemelerin yapýlmasý gerekiyor. Ýþverenlerin yükümlülüklerine bakacak olursak, bir defa, iþverenlerin iþçiyi gözetme borcu var ve bu gözetme borcu çerçevesinde iþverenlerin, iþçileri koruyucu bütün önlemleri alma yükümlülükleri söz konusu. Bu yükümlülük, Ýþ Kanununun 77. Maddesinde de detaylý olarak düzenlenmiþ. Burada da yine iþverene, her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansýz bulundurmak, denetlemek, bilgilendirmek ve eðitim vermek yükümlülüðü getirilmiþ durumda. Dolayýsýyla, aslýnda oldukça kapsamlý bir yükümlülük getirilmiþ Ýþ Kanunuyla ve kapsam oldukça geniþ tutulmuþ. Yargýtay kararlarýna baktýðýmýz zaman, Yargýtay, alýnacak olan önlemlerin, bilim, teknik ve tecrübenin o anda ulaþtýðý düzeyde olmasý gerektiðini söylüyor; yani iþveren kalkýp, mali gücünü gerekçe göstererek, önlemleri alamayacaðýný söyleyemiyor. Yargýtay, en son teknolojik ve bilimsel nokta neyse, o husustaki bütün önlemlerin alýnmasý gerektiðini söylüyor. Ýþyerinde iþ saðlýðý ve güvenliði konusunu örgütleme yükümlülüðü getiriyor Ýþ Kanunu. Bu örgütleme yükümlülüðü çerçevesinde de, iþverenlerin, iþyerinde iþ saðlýðý ve güvenliði kurulu oluþturmalarý, bir de iþyeri saðlýk ve güvenlik birimi oluþturma yükümlülükleri var. Ýþ saðlýðý ve güvenliði kuruluyla ilgili düzenleme, Ýþ Kanununun 80. Maddesinde düzenlenmiþ. Ýþyeri saðlýk ve güvenlik birimi çerçevesinde de, iþyeri hekimi, iþyeri güvenliðiyle ilgili mühendis ve teknik elemanlar, saðlýk ve güvenlik iþçi temsilcilerinin oluþturulmasý yükümlülüðü var. Kanun diyor ki, Sanayiden sayýlan, devamlý olarak en az 50 iþçi çalýþtýran ve 6 aydan fazla sürekli iþlerin yapýldýðý iþyerlerinde, her iþveren bir iþ saðlýðý ve güvenliði kurulu kurmakla yükümlüdür. Ýþverenler, iþ saðlýðý ve güvenliði kurullarýnca iþ saðlýðý ve güvenliði mevzuatýna uyularak verilen kararlarý uygulamakla yükümlüdürler. Teknik elemanlarla ilgili yönetmelik iptal edildi sanýyorum. Eðer iþveren, iþ saðlýðý ve güvenliði kurulu kurmazsa, hem idari para cezasý düzenliyor Kanun; hem de iþ saðlýðý ve güvenliði kurulu kurmadýðý için bir iþ kazasý veya meslek hastalýðý meydana gelirse, iþveren yüzdeyüz kusurlu sayýlýyor. Dolayýsýyla, bu kurulun mutlaka iþveren tarafýndan kurulmasý yükümlülüðü öngörülmüþ durumda. Ýþyeri saðlýk ve güvenlik birimiyle ilgili düzenleme için de, Ýþ Kanununun 81. Maddesi þöyle bir düzenleme öngörmüþ: Ýþverenler, devamlý olarak en az 50 iþçi çalýþtýrdýklarý iþyerlerinde alýnmasý gereken iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin belirlenmesi, uygulanmasý ve izlenmesi; iþ kazasý ve meslek hastalýklarýnýn önlenmesi, iþçilerin ilkyardým ve acil tedaviyle koruyucu saðlýk hizmetlerinin yürütülmesi amacýyla, iþyerindeki iþçi sayýsý, iþyerinin niteliði ve iþin tehlike sýnýf ve derecesine göre, iþ saðlýk ve güvenlik birimi oluþturmakla; bir veya birden fazla iþyeri hekimiyle, gerektiðinde diðer saðlýk personelini görevlendirmekle; sanayiden sayýlan iþlerde, iþ güvenliði uzmaný olan bir veya birden fazla mühendis veya teknik elemaný görevlendirmekle yükümlüdürler diyor. Sanýyorum, bununla ilgili detaylarý Celal Bey verecek. Dolayýsýyla, bununla ilgili detaylarý geçiyorum. Ýþçilerin yükümlülükleri konusu üzerinde durmak istiyorum biraz. Ýþçilerin yükümlülüðüyle ilgili olarak da Ýþ Kanununun 77. Maddesi, iþçilerin, iþ saðlýðý ve güvenliði konusunda alýnan her türlü önleme uymakla yükümlü olduklarýný söylüyor. Dolayýsýyla, iþçiler eðer bu yükümlülüklerini yerine getirmezlerse, Kanun, iþçinin derhal, hiçbir tazminat ödenmeksiniz çýkarýlabileceðini öngörüyor. Bunun için, iþçiye 8

10 tabii ki önceden eðitim verilmesi gerekiyor ve iþçinin bu konuda uyarýlmýþ olmasý gerekiyor iþten çýkarýlmadan önce. Yargýtay kararlarýna baktýðýmýz zaman, Yargýtay, iþçinin çýkarýlabilmesi için, mutlaka bir zararýn meydana gelmesi gerekmesini aramýyor. Ýþçinin sadece bir tehlike yaratmýþ olmasý da iþten çýkarýlmasý için yeterli; yani illa bir kazaya neden olmasý, bunun sonucunda bir zarar meydana gelmiþ olmasý gerekmiyor. Ýþçinin davranýþý tek baþýna bir tehlike durumu yaratmýþsa, bu takdirde, iþçinin iþten çýkarýlabileceðini söylüyor. Örneðin, bir kararýnda þunu söylüyor: Buhar kazanlarýný denetlemekle görevli iþçinin bu görevini yerine getirmemesi kazalara yol açabileceðinden, iþten çýkarýlabilir diyor. Dolayýsýyla, böyle bir kaza meydana gelmemiþ olmasýna raðmen, sýrf bu davranýþý nedeniyle iþten çýkarýlabileceðini söylüyor. Yine Yargýtay, bir baþka kararýnda, iþçinin davranýþý kendi saðlýðýna ve güvenliðine bir tehlike oluþturduðu durumlarda da iþçinin çýkarýlabileceðini söylüyor. Örneðin iþçi, baret takmayý reddetmiþ. Kendi saðlýðýný tehlikeye düþürdüðü için, yine iþçinin iþten çýkarýlabileceðini ve herhangi bir tazminat hakkýnýn doðmayacaðýný söylüyor Yargýtay. Ýþçilerin ne gibi haklarý var? meselesinde, 2003 tarihli Ýþ Kanunu birtakým düzenlemeler getirdi; fakat çokça eleþtirilen düzenlemeler bunlar. Eski Kanunda, eðer iþveren, iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerini almýyorsa, sadece iþçinin iþ sözleþmesini fesih hakký vardý; iþçi, iþ sözleþmesini derhal feshedebiliyordu. Bu yeni Kanun bunu zorlaþtýrdý. Kanun, bir de çalýþmaktan kaçýnma hakký tanýdý iþçilere; fakat bunu da yine belli prosedürlere baðlayarak kabul etti. Ýþ Kanununun 83. Maddesi þunu söylüyor: Ýþyerinde iþ saðlýðý ve güvenliði açýsýndan iþçinin saðlýðýný bozacak veya vücut bütünlüðünü tehlikeye sokacak, yakýn, acil ve hayati bir tehlikeyle karþý karþýya kalan iþçi, iþ saðlýðý ve güvenliði kuruluna baþvurarak, durumunun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alýnmasýna karar verilmesini talep edebilir. Kurul, ayný gün acilen toplanarak kararý verir ve durumu tutanakla tespit eder. Kurulun, iþçinin talebi yönünde karar vermesi halinde iþçi, gerekli iþ saðlýðý ve güvenliði tedbiri alýnýncaya kadar çalýþmaktan kaçýnýr. Yani iþçi, bir tehlikenin varlýðý halinde, kendisi buna karar veremeyecek, mutlaka iþ saðlýðý ve güvenliði kurulunun bu konudaki kararýný bekleyecek. Kanun tasarýsýnda, yakýn, acil ve hayati bir tehlike deðil; sadece yaþamsal ve/veya acil bir tehlike varsa, iþçinin bu prosedüre baþvuracaðý öngörülmüþtü. Fakat daha sonra Mecliste, hepsi bir arada, ve eki konularak, Tehlike yakýn olacak, acil olacak ve hayati olacak þeklinde düzenlendi. Ýþçinin iþi yapmaktan kaçýma hakkýný kullanabilmesi içi, bu unsurlarýn üçü birden aranýyor. Örneðin, silikoz gibi tozlarla ortaya çýkan tehlikeler uzun vadede hayati tehlike yarattýklarý için, acil nitelik taþýmadýklarýndan, iþçi, bu yola baþvuramayacak. Dolayýsýyla bu, çokça eleþtiriye açýk bir düzenleme. Borçlar Kanununda da aslýnda iþi yapmaktan kaçýnma hakkýyla ilgili bir düzenleme var. Dolayýsýyla iþçi, riski göze almak koþuluyla, iþ saðlýðý ve güvenliði kuruluna baþvurmadan da çalýþmaktan kaçýnma hakkýný kullanabilir; yani iþverene, Sen, iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerini alýncaya kadar çalýþmayacaðým diyebilir. Çalýþmaktan kaçýnma hakkýnýn kullanýldýðý durumlarda, iþçi çalýþmasa da, çalýþmadýðý süreye iliþkin ücretine hak kazanýr. Yalnýz, eðer Borçlar Kanunundaki bu düzenleme, Ýþ Kanunundaki düzenlemeyi bypass eder, Borçlar Kanunundaki düzenlemeye göre çalýþmaktan kaçýnma hakkýný kullanýrsa, risk iþçide. Örneðin, daha sonra bilirkiþi marifetiyle, iþçinin var olduðunu zannettiði bir riskin olmadýðý saptanýrsa, bu durum, iþçinin hiçbir tazminat ödenmeksizin sözleþmesinin feshine yol açabilir; ama iþçi eðer bu riski göze alabiliyorsa, mevcut mevzuatta yine bu yola baþvurabilir. Ýþveren, iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerini almýyorsa, Ýþ sözleþmesini fesih hakký var iþçinin. Eski Kanunda, iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin alýnmamasýyla ilgili özel bir düzenleme olmamasýna raðmen, Kanundaki düzenlemeler kýyas yoluyla uygulanarak, iþçi, bu hakkýný kullanabiliyordu. Fakat burada bir prosedür öngörülmüþ. Ýþ Kanununda deniliyor ki, Ýþ saðlýðý ve güvenliði kurulu kararýna, iþçinin talebine raðmen gerekli tedbirin alýnmadýðý iþyerlerinde iþçiler 6 iþgünü içinde iþ sözleþmesini feshedebilirler. Kanun, yine burada iþ saðlýðý ve güvenliði kurul kararýna baðlamýþ iþçinin fesih hakkýný. Aslýnda iþçi, çalýþma þartlarýnda esaslý deðiþiklik olduðu gerekçesiyle de bu fesih hakkýný kullanabilir ve yine iþ saðlýðý ve güvenliði kuruluna baþvurmasý gerekmez. Aslýnda Kanunun böyle bir düzenleme yapmasý da doðru deðil; fakat maalesef, bazý þeyleri zorlaþtýrmak istemiþler ve böyle bir düzenleme yapmýþlar. Ýlginç olan da, iþçinin hayatý, saðlýðý düþünülmemiþ de, iþverenin uðrayacaðý mali kayýplar hesaplanmýþ, ona göre düzenlemeler yapýlmýþ. Bu, oldukça çarpýcý. 9

11 Burada aslýnda sendikalara çok büyük görevler düþüyor, ama o konu üzerinde çok fazla duramayacaðým. Sendikalar ne yapabilir? En azýndan iþçilerin eðitimi konusunda üzerlerine düþen þeyler olduðunu düþünüyorum. Çocuk ve genç iþçiler problemimiz var; ama vaktim olmadýðý için, bu konuyu da geçeceðim. Çocuk ve genç iþçilerle ilgili düzenlemeler var Ýþ Kanununda; fakat uygulamada, bu düzenlemeler pek de izlenmiyor maalesef. Yine pek çok iþ kazasýnda çocuk yaþta insanlarýn öldüðünü ya da sakat kaldýðýný görebiliyoruz. Kadýn iþçilerle ilgili düzenlemeler var; zamanýmýz sýnýrlý olduðu için onlarý da geçiyorum yine. Ýþ saðlýðý ve güvenliðiyle ilgili yaptýrýmlar konusu üzerinde biraz durmak istiyorum. Ýþverenin, iþ saðlýðý ve güvenliðiyle ilgili düzenlemelere uymamasý halinde uygulanacak olan yaptýrýmlardan bir tanesi, maddi ve manevi tazminat davasý açýlmasý. Eðer iþçi hayatta kalmýþsa, kendisi maddi ve manevi tazminat davasý açabiliyor. Ýþçinin ölümü halinde ise, desteðinden yoksun kalanlar bu davalarý açabiliyorlar. Bir de iþverene uygulanabilecek olan idari yaptýrýmlar var; idari para cezasý, iþin durdurulmasý, iþyerinin kapatýlmasý, iþçilerin çalýþmaktan alýkonulmasý gibi birtakým yaptýrýmlar. Cezai yaptýrýmlar içerisinde de, taksirle insan yaralama ya da taksirle insan öldürmeye iliþkin birtakým Türk Ceza Kanunu hükümleri devreye giriyor. Ýþçinin ölmesi veya yaralanmasý durumunda, Türk Ceza Kanununun 85 ve 89. maddeleri devreye giriyor. 85. Madde, Taksirle bir insanýn ölümüne neden olan kiþi, 2 yýldan 6 yýla kadar hapis cezasýyla cezalandýrýlýr diyor. Taksir, dikkat ve özen yükümlülüðüne aykýrýlýktýr. Kiþinin istemediði ve öngörmediði bir sonuç meydana gelmiþtir taksirde; yani ne öngörülebilirlik vardýr, ne isteme olayý vardýr. Bir de bilinçli taksir var. Bilinçli taksirde ise, sonuç istenmiyor; ama öngörülüyor, yani öyle bir kazanýn meydana gelebileceði öngörülüyor. Dolayýsýyla Kanun, taksir ve bilinçli taksir durumlarýnda ayrý ayrý düzenleme yapmýþ. Bu açýklamadan sonra, Maddeyi tekrar edeyim. 85. Madde diyor ki, Taksirle bir insanýn ölümüne neden olan kiþi, 2 yýldan 6 yýla kadar hapis cezasýyla cezalandýrýlýr. Eðer fiil birden fazla insanýn ölümüne veya bir veya birden fazla kiþinin ölümüyle birlikte, bir veya birden fazla kiþinin yaralanmasýna neden olmuþsa, kiþi, 2 yýldan 15 yýla kadar hapis cezasýna mahkum edilir. Taksirle yaralanmaya neden olunmasý durumunda da, 89. Maddeye göre, zararýn aðýrlýðýna göre, 3 aydan 2 yýla kadar deðiþen hapis veya adli para cezasý öngörülmüþ. Eðer bilinçli taksir durumu varsa, bu takdirde, sözünü ettiðim cezalar 3 te 1 den yarýsýna kadar arttýrýlýr diyor Kanun. Kiþinin öngördüðü neticeyi istememesine karþýn, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir söz konusu olur demiþtim. Bir de yine Türk Ceza Kanununda, suçtan dolayý verilecek ceza, failin kusuruna göre belirleniyor; yani kusurun derecesini deðerlendiriyor ve alt ve üst sýnýrlar arasýnda bir cezaya hükmediyor. Bir de Türk Ceza Kanununda 2005 yýlýnda yapýlan deðiþiklikle, bu kusur oranlarýnýn daðýtýmýnda önemli bir deðiþiklik yapýldý. Daha önceleri, eski Ceza Kanununun yanlýþ yorumu yüzünden, eskiden kusur bölüþtürülüyordu; fakat yeni Kanun diyor ki, Herkes kendi kusuru oranýnda sorumludur. Dolayýsýyla, kusurun daðýtýmýnýn aslýnda yeni Kanuna göre mümkün olmamasý gerekiyor. Örneðin, bir iþveren vekili kendi üzerine düþen iþi yapmamýþsa, diyelim ki 8 üzerinden saptanýyorsa, 8 üzerinden onun kendi kusurunun saptanmasý gerekiyor. Bu, 8 de 8 de olabiliyor. Diðer bir iþveren vekili de kusurluysa, onun da ayrýca 8 üzerinden 8 de 8 çýkabilir yine. Yani eskisi gibi, 8 üzerinden, birisine 8 de 1, öbürüne 8 de 2, hepsini 8 e tamamlama þeklinde bir düzenleme söz konusu deðil. Fakat yine bilirkiþi raporlarýnda, eski uygulamanýn devam ettiðini görüyoruz. Hâkimlerin çoðunun da ne yazýk ki zaman yokluðundan, yeni mevzuatý inceleyecek vakti yok galiba, onlarýn da gözünden kaçýyor. Çünkü bu yönde kararlar çýkabiliyor hâlâ; yani eski uygulamanýn devam ettiði kararlar çýkýyor, bir de yeni düzenlemeye göre kararlar çýkýyor. Bunlarýn bazýlarý Yargýtay'dan dönüyor vesaire. 10

12 Dolayýsýyla, birden fazla kiþinin bir olaya katýldýðý durumlarda kusur daðýtýmý söz konusu deðil. Hem fail, hem maðdur kusurluysa, o zaman ortak kusur söz konusu olduðu için kusurun daðýtýmý söz konusu olabilir. Aksi halde, birden fazla fail varsa, failler arasýnda kusurun daðýtýlmasý ve 8 üzerinden hepsine bölüþtürülmesi söz konusu deðil. Sanýyorum, 15 dakikayý doldurdum. Sabrýnýz için teþekkür ederim. PANEL YÖNETÝCÝSÝ- Teþekkür ediyoruz. Sözü, Celal Mestcioðlu na vereceðim. Kendisi, iþyeri hekimliði ve iþçi saðlýðý konusunda bizi aydýnlatacak. Buyurun. Dr. CELAL MESTCÝOÐLU (Ýstanbul Tabip Odasý)- Merhabalar. Ben, þöyle söylemek gereksinimini duyuyorum: Alana iliþkin taraflarýn tümünün iyi niyetli olarak yaklaþtýðýný, ama bir türlü ortak paydada buluþamadýklarýný düþünüyorum, böyle düþünmek istiyorum. Amaç, kavramlarýmýzý ortaklaþtýrmak. Çünkü günlük yaþýyoruz. Her gün iþyerlerimizde insanlar zarar görüyorlar, 20 yýl sonraki emeklilik dönemlerinde kanser olma riskine maruz kalýyorlar, ölüyorlar. O nedenle, bu iþle uðraþan herkesin kavramlarý ortaklaþtýrmasý gerektiðini düþünüyorum. Þu anda var olan mevzuat, Türkiye'deki var olan mevzuat, birçok konuda eleþtirilebilir, Türkiye'de kendi yaptýðýmýz iþi bile eleþtirebiliriz; ama var olan mevzuat, Avrupa Birliðiyle uyum saðlamaya çalýþan, yani bu alana modern yaklaþýmlarla bakmaya çalýþan bir mevzuat. Daha önceden söylenildiði gibi, çoðunluðu da çeviri mevzuat. Fakat içinde birçok bölüm var, birçok alanlarý var, bütün alanlarý kapsamaya çalýþýyor, eleþtirilecek çok þey var; daðýnýk, yol gösterici deðil birçok açýdan, ayrýntýya gereksinim duyduðu yerlerde eksik kalýyor. Mesela, þöyle bir örnek verebilirim: Geçenlerde, kot beyazlatma iþçileri bir sürü sýkýntýlar yaþadý. Medyada duymuþsunuzdur bununla ilgili olaylarý. Aþaðý yukarý önümüzdeki 2 yýl içinde, sadece bu nedenden dolayý 5 bin insanýn ölümü bekleniyor. Dünyada ilk kez silikoz hastalýðý tekstilde, Türkiye'de bulundu. Dünyada ilk kez 3 ay maruziyetle bir meslek hastalýðý, silikoz hastalýðý Türkiye'de çýktý. Bunun üstüne Saðlýk Bakanlýðý dedi ki, Kum taþlamak yasaktýr. Böyle bir þeye gerek var mýydý? Zaten elimizdeki mevzuatlar gereði bu iþ yasak deðil miydi? Biraz önce Kadriye Haným söyledi; yani her þeyi bir kenara býrakýn, mevzuat diyor ki, Ýþveren, günümüzün gerektirdiði en üst seviyede tedbiri almalý, teknolojiyi kullanmalý ve çalýþanýna zarar vermeyecek koþullarý saðlamalýdýr. Eðer bu gerçekse, kumlayarak bir kot beyazlatmak yasaktýr; çünkü bunu astronot giysileriyle de yapsanýz, saðlýk koþullarýna aykýrýdýr bu iþ. Gemi tersanelerinden bilirsiniz belki; raspa yaparlar. Bunun ideali, o astronot giysileriyle, metre alanda, kimsenin bilmediði yerlerde raspa yapmaktýr. Dolayýsýyla, böyle bir iþ yasak aslýnda, bunu söylemeye gerek yok; ama bizim algýladýðýmýz farklý. Ýþverenler, o mevzuatý kendisine bir engel olarak algýlýyor. Kendi önlerini açacak bir beklenti içindeler. Mesela, taþeronlaþmanýn daha da kolay olmasýný, daha da ayrýntýlandýrýlmasýný bekliyorlar. Aþaðý yukarý 20 gün önce, baþka bir sektörde, tekstil sektöründe, Denizli de bir fabrikayý denetlemek için gitmiþtim özel bir kurum için. Adamcaðýz 1800 iþçi çalýþtýrýyor, bir tek taþeronu yok. Bu örnekten bizim haberimiz yok. Uzmanlarýn önerilerini ise bu þekilde nitelendirenler olabilir; yani çok ayrýntýlý, çok geliþmiþ. Türkiye'nin 13,5 milyon kayýtlý iþsizi var. Ta 1970 yýlýnda, Uluslararasý Çalýþma Örgütünün bir görevlisi demiþ ki, Kapýda iþsiz adam varsa, iþ güvenliðinden söz etmek mümkün deðildir. En iyi koþullarla bile, bir iþçiye iþini býrakabilme olanaðýný tanýyan bir yasamýz olsa, kaç kiþi iþini býrakýrdý? Bizim alana yönelik önerilerimizi, düþüncelerimizi algýladýðýmýz farklý ya da iþverenlerin bu önerilere yaklaþýmý farklý. Sonuç olarak, bizim sahada gördüðümüz ise çok farklý maalesef. Ama bugünkü durum içler acýsý. Biraz önce rakamlar söyledi Emre Bey; ben de birkaç tane rakam söyleyeceðim. Tüm bunlarýn sonucunda, 400 küsur denetçinin ya da dýþarýdan gelen denetçilerin söylediklerinden sonra yaþanýlan þey çok daha farklý. 11

13 Uluslararasý Çalýþma Örgütünün dünyadan derlediði toplu 2000 yýlý istatistikleri var þu an için. Dünyada, iþ kazasý ve meslek hastalýklarýnýn toplamýnýn yüzde 50 den fazlasýný meslek hastalýðý oluþturmakta. Bizde ise, iþ kazasý ve meslek hastalýklarý toplamýnýn ancak yüzde 1,5 unu meslek hastalýðý oluþturmakta. Açýkçasý, inþaat sektörünü çok fazla bilmiyordum buraya gelmeden önce. Araþtýrdým, baktým. Örneðin, inþaat sektöründe kayýtlý meslek hastalýðý neredeyse yok. Kazalar niye oluyor? diye baktýðýmýz zaman, iþin temelinde ne olduðunu incelememiz lazým. Buraya gittiðimiz zaman, meslek hastalýklarýnýn da sayýsýnýn daha artmasý gerektiðini öngörüyoruz yýlýnda meslek hastalýðý Çalýþma Bakanlýðý, bunu 50 bine getirmeye çalýþýyor bugün için. Kendi resmi hedefleri içinde, tespit edilmiþ meslek hastalýðý sayýsýnýn 50 bin olmasýný öngörüyor; çünkü bunu savunabilmek mümkün deðil. Yani öncelikle maruziyetin hastalýk kýsmýný görebileceksiniz ki, tehlikeyi, ölümü getirebileni daha net görebilesiniz. Bakýn, 100 bin iþçiye düþen iþ kazasý sayýsý Türkiye'de Ama ölümle sonuçlanan iþ kazasý sayýlarýna baktýðýnýzda, en kötü durumda, Türkiye'de, Avrupa Birliðinden 2,5 katýndan fazla. Uluslararasý Çalýþma Örgütü, Türkiye'de olmasý gereken ya da olan, ama bilmediðimiz iþ kazalarý sayýlarýný var olanýn aþaðý yukarý 2-3 katý, meslek hastalýklarý sayýsýný da var olanýn aþaðý yukarý katý olarak öngörmektedir. Bu rakamlar neden gerçeði yansýtmýyor aslýnda; çünkü Türkiye'deki çalýþan insanlarýn ¼ ü sigortalý deðil. Bu, 2-3 sene önceki veriler. Bugün belki bu rakam daha fazlalaþmýþ vaziyette belki. Kayýt dýþý çalýþan insanlar var. Türkiye'de, 72 saatin üzerinde çalýþan insan sayýsý yüzde 5,6. Yasa diyor ki, Yýlda 270 saatin üstünde fazla mesai yapamazsýn, yaptýramazsýn. Peki, çözüm nerede? Bugün hangi iþ mahkemesine giderseniz gidin, neredeyse her yerde bu konuyla ilgili bir dava var Ýstanbul'da. Yüzde 80 i fazla mesai, ama hâlâ buradaki çalýþma biçimi ayný. Bu da Türkiye Ýstatistik Kurumunun 2008 yýlýnda yaptýðý bir çalýþma. 12 ay içerisinde çalýþmýþ olanlara sormuþlar ve insanlarýn yüzde 2,9 u iþ kazasý geçirmiþ. Bu, inþaat sektöründe yüzde 4,6; yani her çalýþan 100 kiþiden, son 1 yýl içinde 4,6 sý inþaat sektöründe kaza geçirmiþ. Bu da 2005 yýlý SSK verileri. Biraz önceki rakamlarla buradaki rakamlar farklý olabilir, çünkü SSK ya iþ kazasý diye gelen vakalar Çalýþma Bakanlýðýnda iþ kazasý olarak gözükmüyor. SSK da Meslek hastalýðý deniliyor. Bunun sigortaya yansýyýp mahkeme kararý çýkarak tazminata dönüþmesi farklý bir süreç. Bence, hukuki açýdan Türkiye'deki en büyük sýkýntýlardan bir tanesi bu yýlýnda, toplam 73 bin 860 iþ kazasýnýn yüzde 8,77 si inþaat sektöründe olmuþ. Meslek hastalýðýnda ise binde 58. Mesela, inþaat sektöründe meslek hastalýðýnýn olmamasý demek deðil bu. Ýnþaat sektöründe insanlar uzun süre çalýþmadýklarý için ya da kýsa süreli iþler yaptýklarý için, maruziyetlerinden doðan hastalýklarý bir meslek hastalýðý olarak kayda geçmiyor. Dolayýsýyla, bir inceleme yapmak, bilimsel bir araþtýrmaya gidebilmek daha zorlaþýyor belki de. Çalýþma Bakanlýðýnýn müfettiþlerinin gözlemlerinde, inþaat, iþ kazalarý içinde ikinci sýrada. Burada da günlük iþ kazasýna baðlý ölüm gerçekleþmemiþ belki, ama gün kaybý tespiti söz konusu. Toplam 1 milyon 737 bin 46 saat iþ kaybýndan, yüzde 13,18 i inþaat sektöründe gerçekleþmiþ. Yatarak ise, yüzde 24 ü inþaat sektöründe gerçekleþmiþ iþgücü kaybý. Bu iþgücü kaybý, iþverenin önemsememesi gereken bir þey mi? Çalýþan sigortalý iþçi sayýsý inþaat sektörü için çok önemli yýlýnda, 1-3 iþçi çalýþtýran iþyerinde 22 bin 45 kaza olmuþ. Tüm kazalarýn yüzde 26,30 u 1-3 kiþi çalýþan iþyerlerinde olmuþ. Mesela, mevzuatýn en önemli eksik taraflarýndan bir tanesi bu; bunlar için, neredeyse hiçbir þey öngörmüyor. 100 ün altýndaki iþyerleri yüzde 71,19, yani oluþan kazalarýn yüzde 71,19 u 100 ün altýnda iþçi çalýþtýran iþyerlerinde olmuþ. Bu, inþaat sektörü için yine çok önemli bir veri. Son yaptýðý iþi 1 yýldan az süreyle yapan insanlarýn geçirdiði iþ kazasý ve meslek hastalýðý vakalarý tüm vakalarýn yüzde 44,37 si. Ýnþaat sektörü bunun içinde yer alýyor, yani kýsa süreli çalýþýlan bir iþyeri. Ýþ saðlýðýyla ilgili olarak þunu söylemek istiyorum: Kendinizi nasýl hissediyorsunuz saðlýk anlamýnda? SALONDAN- Þu an için iyi hissediyorum. 12

14 Dr. CELAL MESTCÝOÐLU- Bir iþ toplantýsýnda olsak, ben de sizin iþyerinizin iþyeri hekimi olsam, yaptýðým iþi þöyle tanýmlarým: Var olan bu iyilik halinizin, yaptýðýnýz iþ nedeniyle bozulmasýný engellemek. Var olan bu iyilik halinizin, yaptýðýnýz iþ nedeniyle, bu iþyerinde bulunmak nedeniyle iyi olmasýný saðlamak amacýyla yapmamýz gereken, takip edilebilir, planlý, programlý iþler bütünüdür iþçi saðlýðý. Güvenliði ise, bundan farklý olarak, sadece sizin saðlýðýnýzý deðil; ayný zamanda anlamdaki saðlýðýný ve devamlýlýðýný içerir. Ýnsan ve þirket, bir bakýþa göre ayný yapýlardýr. Büyüyebilmek, hatta yaþayabilmek için, bünyelerinde barýndýrdýklarý denge ve deðiþim durumlarýný ayrý ayrý; fakat ayný bünyede yönetmek durumundadýr, ama amaçlarý biraz farklýlýk gösterir. Ýnsan, mutluluk için yaþar, mutlu olabilmek için varlýðýný sürdürür. Mutluluk ise iki bileþenden oluþur bana göre; baþarý ve huzur. Þirket ise tek bir amaç için vardýr; o da baþarý, kârlýlýk. Ýþte, iþçi saðlýðý ve iþ güvenliði faaliyetlerinin insan kaynaklarýyla bir bütünlük içinde olmasý gereken iþyeri hekiminin gerekliliði de tam bu farklýlýðýn içinde gizlidir. Þirketin istediði baþarý, ancak ve ancak huzurlu ve baþarýlý çalýþanlar tarafýndan saðlanabilir. Huzuru oluþturan en önemli iki bileþen ise saðlýk ve güvenliktir. Dolayýsýyla, bunu saðlayýp, doðru düzgün, kârlýlýðý fazla, verimliliði fazla bir iþte çalýþabilmek, bir iþ sahibi olabilmek için, böyle bir iþte çalýþabilmek için, çalýþanlarýn huzurlu, saðlýklý ve güven içinde çalýþabilir olmasýný temin etmeliyiz. Bu birlikteliði saðlayabilen bir bakýþ açýsý gerekir. Ýþçi saðlýðý ve iþ güvenliði de tam bu noktada, bu birlikteliði saðlamak için çok önemli bir veridir aslýnda. Bana sorarsanýz, iþçi saðlýðý ve iþ güvenliði kurullarý, bir iþyerinde, gerek iþçilerin birlikteliðini, örgütsel altyapýlarýný saðlamak amacýyla sendikalarýmýzýn çok üstünde durmasý gereken bir kurum; gerekse iþverenin iþçiyle yakýnlýðýný saðlamak anlamýnda, ne olup bittiðini anlamak için çok önemli bir kurul. Benim bakýþ açýma göre, çalýþanlarý dinlemek gerekir ki, bir iþyerinde ne olup bittiðini anlayabilelim; bir iþyerinde tehlikenin nerede olduðunu, nerede sorun olduðunu anlayabilelim. Mesela, iþyeri hekimi olarak, gerek Türk Tabipleri Birliði nedeniyle, gerekse çalýþtýðým yerlerde, çalýþan insana, ustabaþýna sorduðum zaman, makinenin hangi noktada sýkýntý yarattýðýný çok iyi söyler. Ýþçinin, iþçi saðlýðý ve iþ güvenliðiyle ilgili olarak saðlamasý gereken bu birlikteliði saðlayabilmesi için mevzuatta da var olan bilme hakkýný nasýl saðlayacaðýz? Örneðin, kimyasallarla ilgili olarak, iþverenlerin, malzeme güvenlik bilgi formlarýný anlaþýlýr, bilinir, görünür, gerçek anlamda uygulanabilir bir biçimde çalýþanlara sunmasý lazým. Sendikalarýn, çalýþanlarýn bu bilme hakkýný saðlamalarý gerekir. Mesela, bu anlamda Petrol-Ýþ bir çalýþma yapmýþ. Diyor ki, Ýþyerlerinin yüzde 9,3 ünde yemek verilmemektedir. Ýçme suyu, neredeyse yüzde 50 sinde taþýma depolarla saðlanmaktadýr. Yüzde 61,6 sýnda tozlu ortam mevcuttur. Bir iþyerinde bu koþullar varken, ne ücret isterseniz isteyin, çalýþanýn, biraz önce söylediðimiz bir bütün içinde, o kültür içinde bir iþletmede var olup da huzurlu çalýþabilmesi bence mümkün deðil. Dr. EMRE GÜRCANLI (Panel Yöneticisi)- Teþekkürler. Þimdi sözü Birleþik Metal-Ýþ Sendikasý ndan katýlým saðlayan Tevfik Güneþ e veriyorum. TEVFÝK GÜNEÞ (DÝSK Birleþik Metal-Ýþ Sendikasý) de kurulan Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Ulusal Komitesi, 12 Eylül cuntasýyla birlikte, bizzat Kenan Evren in talimatýyla laðvedilmiþtir. Sonuçta, ilk defa 1980 li yýllarýn sonlarýndan itibaren Türkiye'de iþ saðlýðý ve güvenliðine dönük birtakým adýmlarýn atýlmaya baþladýðýný görüyoruz. O da þundan dolayý: Türkiye'deki iþ saðlýðý ve güvenliðinin kavramsal yapýsýný oluþturan temel belgeler var. Özellikle ILO belgeleri, 155 ve 161 sayýlý sözleþmeler bizim açýmýzdan çok temel veriler olarak ifade edilmektedir. Bir de 2000 li yýllardan sonra AB süreci, görüþmelerin baþlamasýyla birlikte, 89/391 dediðimiz çerçeve direktif, Avrupa Birliði ülkeleri için yönlendirici belge niteliðindeki çerçeve direktif önemli olmuþtur. Sistem þöyle bir sistem: Baþta bir Çalýþma Bakanlýðý ve Çalýþma Bakanlýðý etrafýnda da belirli bakanlýklar var; Sanayi Bakanlýðý, Milli Eðitim Bakanlýðý, öbür tarafta Turizm Bakanlýðý. Onlarýn da bu alana dokunduðu, deðdiði ölçüde onlarla görüþ alýþveriþi yapýlýyor. Sonuçta, her þeyi Çalýþma Bakanlýðýnýn ilgili birimlerinde dönen bir süreç olarak düþünün. Yani Ýþ Teftiþ Kurulu olsun, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Genel Müdürlüðü olsun, burada istihdam edilen uzmanlar... Gelinen noktada, bir sistem var; ama nasýl bir sistem? Mevzuatý daðýnýk, kimin ne tür müdahale yaptýðýna iliþkin çok ciddi problemler var. 155 ve 161 sayýlý sözleþmeler Türkiye'de kabul edildikten sonra; ki o da çok uzun bir hikayedir, bu iki sözleþme 1985 te kabul edilmiþtir ILO tarafýndan. Ama biz bunu 2004 yýlýnda kabul ettik, 2004 yýlýnda kabul ettikten sonra da bir Ulusal Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Konseyi oluþturuldu. Gelinen nokta itibarýyla da artýk Türkiye'de farklý bir sistem þekillenmeye baþladý. Açýkçasý, ILO nun çok net bir þekilde söylediði þey þudur: Çalýþma ortam ve koþullarýna dönük yapýlacak 13

15 bütüncül iyileþtirmeler sürekli hale getirildiðinde, ulusal bir iþ saðlýðý ve güvenliði politikasýnýn, sadece o ülkede çalýþanlarýn esenliðiyle ilgili deðil; toplumsal çevrenin ve ülkenin refahýnýn da geliþmesinin göstergesi olacaktýr. Meseleye böyle bakýldýðýnda, iþletmelerde ortaya çýkan iþ saðlýðý ve güvenliðine iliþkin problemler, iþ kazalarý, meslek hastalýklarý, bunlarýn azaltýlmasýna yönelik bütün çabalar, bunlarýn ortadan kaldýrýlmasýna yönelik bütün çabalar ve sürekli iyileþtirmenin bir zemini olarak yapýlan bütün bu bütüncül ve stratejik düzenlemeler o ülkedeki üretkenlikle, o ülkedeki verimlilikle, o ülkedeki saðlýkla ve o ülkedeki refahla ilgilidir. Bu, salt bir ülkeyle ilgili bir problem deðil; ayný zamanda ahlaki bir problem olarak da ortadan kalkacaktýr; uluslararasý düzeyde de çok ciddi bir prestij kazanýlmasýna da yol açacaktýr. 155 sayýlý sözleþme, iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin alýnmasýna iliþkin sözleþme; 161 sayýlý iþletme de, iþletmelerde saðlýk ve güvenlik, özellikle de iþyeri hekimlerinin görevlerini belirleyen sözleþme olarak geçmektedir. Sonuçta, 2005 yýlýnda bu iki sözleþme üzerinden Ulusal Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Konseyi oluþturuldu ve bu Ulusal Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Konseyinin altýnda oluþturulan teknik komitelerin hýzla toplanmasýyla bu çalýþmalar baþladý. Ama bundan önce ortaya çýkartýlan bir metin var; bu metin, Politika Belgesi Politika Belgesi, aslýnda Türkiye'deki iþ saðlýðý ve güvenliði sistemine iliþkin hali pür melalimizi ortaya koyan bir metindir. Bu belge, ayný zamanda Bakanlýðýn içinde bulunduðu mevcut durumu; ne var ne yoksa, bütün olumsuzluklarý da, bugüne kadar gizlemeye çalýþtýðý bütün olumsuzluklarý da Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Sisteminin Deðerlendirilmesi alt baþlýðý altýnda ortaya koymuþtur. Þunu da belirtmek gerekiyor: Bütün bu problemleri tespit eden, buna iliþkin belirli hukuksal yaklaþýmlarýn ortaya çýkmasýný önceleyen þey de, yine Bakanlýðýn Sekizinci Beþ Yýllýk Kalkýnma Planýna iliþkin vermiþ olduðu raporlardýr. O raporlar üzerinden de Sekizinci Beþ Yýllýk Kalkýnma Planýnda þöyle bir belirleme vardýr: Ýþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin geliþtirilerek, iþ saðlýðý ve güvenliðine iliþkin meslek hastalýklarýnýn ortaya çýkartýlmasý, iþyeri hekimliði, danýþmanlýk, eðitim hizmetleri, meslek hastalýklarý hastaneleri, denetim ve benzeri hizmetler yeniden yapýlandýrýlarak geliþtirilmesini amaç ve politika olarak benimsediði de burada yer alýyor da, Ulusal Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Konseyi, Ulusal Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Politika Belgesini kabul ettiðinde, AB normlarýna uygun bir Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanununun çýkartýlmasý, iþ saðlýðý ve güvenliðine iliþkin düzenlemelerin bütün çalýþanlarý kapsamasý, iþ saðlýðý ve güvenliðine iliþkin bütün düzenlemelerin bütün iþyerlerine yaygýnlaþtýrýlmasý ve iþ saðlýðý ve güvenliði hizmet birimlerinin etkin hale getirilmesi hedefi kabul edilmiþtir. Aslýnda burada söyledikleri her þey, dönüp baktýðýnýzda, çok ciddi anlamda bu sistemdeki en temel problemleri de açýða vuran yanlar. Meslek hastalýklarý hastanesinin yeniden kurulmasý diyor; ama bir önceki döneme baktýðýmýzda, meslek hastalýklarý hastanelerinin göðüs hastalýklarý hastaneleri haline getirilmesi söz konusu oldu. Türkiye'deki meslek hastalýklarýna iliþkin çok ciddi çalýþma yapan 3 tane meslek hastalýðý hastanesi vardý, deðil mi hocam? Dr. CELAL MESTCÝOÐLU- Ýstanbul da ve Ankara'da, meslek hastalýklarý hastaneleri çalýþmalarýna devam ediyor þu anda; ama bunlar göðüs hastalýklarý hastanesine çevrildi. TEVFÝK GÜNEÞ- Bütün bunlardan sonra, 2007 yýlýnda, içinde benim de hasbelkader yer aldýðým Teknik Komite, yasa çalýþmalarýna baþladý. Aþaðý yukarý 1,5 yýl süren bir yasa taslaðý tartýþmasýndan sonra, TOBB, TÝSK ve özellikle de Bakanlýðýn bürokratik zihniyeti, bu yasanýn çýkmasýný ciddi anlamda engelledi. TÝSK in, baþlangýçta yasaya Yok demesi bizi þaþýrttý; fakat süreç içerisinde bunu hýzla deðiþtirerek, bunun tüzük halinde devamýný istediler. Bakanlýk da 89/391 AB Çerçeve Direktifini olduðu gibi Ýngilizce den Türkçe ye çevirdi ve bizim karþýmýza bir yasa taslaðý olarak getirdi. O dönemde yapýlan tartýþmalarda, hem sisteme iliþkin olarak, hem de bu yasa taslaðýna iliþkin olarak, TTB, TMMOB, DÝSK olarak biz, ciddi eleþtiriler getirdik. Yani yüzlerce sayfaya varan eleþtiriler, Bakanlýðýn o bürokratik labirentlerinde eriyip gitti ve gelinen noktada iþ kilitlendi. Bu sefer, bu sorunu aþma noktasýnda, DÝSK, TÜRK-ÝÞ, KESK, TMMOB ve TTB nin ortaklaþa bir görüþü oluþtu. Dedik ki, Yeni bir yasa geliyor. Bu, Türkiye'de yeni bir sayfa açýlmasý demektir. Onun için de, mevcut iþ saðlýðý ve güvenliði sistemiyle bunun götürülemeyeceði açýktýr. Çünkü bu sistem, Türkiye'deki iþ saðlýðý ve güvenliði problemlerinin, iþ kazalarý ve meslek hastalýklarýnýn bu noktaya gelmesine iliþkin bir sistemdir. Türkiye'de 1 milyonun üzerinde iþletme var küçüklü büyüklü, Ýþ Teftiþ Kurulunda koþturan iþ müfettiþi 14

16 sayýsý 800 küsur. Ki, bunlarýn da yarýya yakýný sosyal müfettiþ dediðimiz, aðýrlýklý olarak toplusözleþme ve onlardan doðan hak kayýplarýna ya da gasplarýna dönük olarak iþ yapýyor. Geri kalan teknik müfettiþler de hangi birine yetiþecek, ne tür denetimler yapacak? Gerçekten de bitmiþ bir sistem üzerinde yeni bir yasa çýkarýlmaya çalýþýlýyordu. O zaman dedik ki, Yeni bir yasa çýkýyorsa, bu, yeni bir kurumsal yapý içerisinde ifade edilsin. Sadece iþ saðlýðý ve güvenliði meselesi deðil; çevreyi de iþin içine katarak, saðlýk, güvenlik ve çevreyle ilgili bir kurumsal yapý oluþturulsun. Bu kurumsal yapý da, özerk, demokratik bir iþleyiþe sahip olsun. Bu mevcut yapýlanma içerisinde, bu yasa, bu sistem, geçmiþteki bütün bu olumsuzluklarý, geçmiþteki bütün bu iþ kazalarý ve meslek hastalýklarýnýn yüksekliklerini ortadan kaldýracaktýr. Bu, toplumun ve ülkenin refahý açýsýndan da çok hayýrlý bir iþ olacaktýr. Nitekim her zaman olduðu gibi, Bakanlýk tarafýndan bu önerimiz de kabul edilmedi ve bir uyuma sürecine girdi Yasa. Durum bu olunca, biz de biraz dilimizi sertleþtirmeye baþladýk. Sosyal diyalog, sosyal diyalog diyorlar; ama gelinen noktada, bizim gibi sendikalar, sosyal taraflar, Bakanlýðýn çýkarmýþ olduðu bu tür birtakým belgelere bakýp bakýp tartýþýyoruz. Artýk kendimizi orada gerçekten de o konuda iþlevsiz, sadece görüntüde yer alan kurumlar gibi hissetmeye baþladýk ve ortaya koyduðumuz yaklaþýmlarý daha dengeli, daha kamuoyuyla paylaþýlýr bir noktaya getirdik. Türkiye'deki iþ saðlýðý ve güvenliði sisteminde 28 nokta var, 28 parametre var; bunlarýn 11 tanesi - onlarýn açýsýndan söylüyorum- güçlü olmasýna raðmen, 17 tanesi bir yanýyla iflas etmiþ durumda. Bakýldýðýnda, 11 tane güçlü yaný þudur: Milli Eðitim Bakanlýðýnda þu tür iþler yapýldý, þu tür iliþkilere girildi gibi. Ama diðer 17 sine bakýldýðýnda, aslýnda iþ saðlýðý ve güvenliði sisteminin en temelini oluþturan yaptýrýmlar meselesi, hukuksal mevzuatýn toparlanmasý, veri toplama ve veri kayýt sisteminin oluþturulmasý, bunlarýn hiçbiri yok. Bunlarý kendileri de zaten söylüyorlar. Bu metinden yaptýðým bir alýntýyý okuyayým sizlere. Politik, idari fonksiyonu yerine getirmedeki personel yetersizliði; kurumlararasý iþbirliði ve koordinasyonun zayýflýðý ve daðýnýklýðý, ÝSG alanýnda bilgi toplama sisteminin yetersizliðinden dolayý iþ kazalarý ve meslek hastalýklarý veri kayýt tabanýnýn yokluðu ve deðerlendirmesinin yapýlamamasý, mevzuatýn darlýðýnýn yarattýðý olumsuzluklar açýk bir þekilde bu Politika Belgesi son taslaðýnda dile getirilmiþ. 155 sayýlý ILO Sözleþmesinin 9. Maddesi, iþ saðlýðý ve güvenliðine iliþkin ilgili mevzuatýn uygulanmasýna uygun ve yeterli bir denetim sistemiyle güvence altýna alýnmasýný açýk bir þekilde belirtirken; 89/391 sayýlý AB Çerçeve Direktifinin 16. Maddesi, direktifin daha sýký önlemler alýnmasýna mani olmadýðýna dair vurgu yapmaktadýr. Tabii, bu var olan sistem üzerinden çýkacak bu yasa meselesine bakýldýðýnda, sonuç itibarýyla çok güçlü bir sistem üzerinde yeni bir yasa yaptýðýnýzda, o yeni yasanýn o sistemi düzeltebileceðini düþünmek, soyutlama düzeyinde de olsa zor. Aksine, o sistemin kendisi, yeni çýkarýlacak yasayý da inanýlmaz derecede çarpýtacaktýr. Ýþ Saðlýðý Yasa Taslaðý, Bakanlar Kurulunda görüþülmek üzere Baþbakanlýða gönderildi. Geçmiþteki sistemi þöyle ifade edebiliriz: Bir yanda devlet, bir yanda iþverenler, bir yanda da iþçilerin temsilcisi olarak sendikalar ve onun etrafýnda da diðer kurum ve kuruluþlarla yapýlan baðlantýlar. Gelinen nokta itibarýyla, eðer Yasa bu haliyle çýkarsa -sendikalar zaten 12 Eylül askeri cuntasýyla birlikte bir yana koyulmuþlardý- örgütlenmelerin önünde ciddi anlamda engel olacak. Zaten devletin ideolojik, politik ve baský hegemonyasý, çalýþanlarýn üzerinde bir korku, bir teslimiyet, kendisiyle özdeþleþen bir iliþki sistemi oluþturmuþ ve sendikalar artýk büyük ölçüde iþçiler tarafýndan, özellikle de istihdam sürecine yeni katýlan iþçiler açýsýndan, savaþan bir PKK örgütü gibi algýlanýyor. Üzülerek söylüyorum bunu, ama iþin gerçeði bu. Korkuyorlar, inanýlmaz çekiniyorlar ve artýk yapacaklarý hiçbir þey kalmadýðýnda sendikalarý tercih ediyorlar; ama onda da tercihleri, bir yanda sað, geri ideolojik yapýlanmalar, politik düþünceler ve diðer tarafta da özgürlük ve demokrasi mücadelesinde ekonomik demokratik haklar için mücadele eden, bu anlamýyla da iþçileri bunun içerisine katmaya çalýþan çok farklý bir örgüt olan sendikalar. Böyle de bir çeliþkili süreçle de uðraþmak durumunda kalýyoruz. 15

17 Bu tartýþmalar yapýlýrken, bir taraftan da Bakanlýðýn her zaman yaptýðý o entrika iþleri bizim karþýmýza çýktý. Biz, 15 Mayýs 2008 de Yasa Taslaðýný tartýþýrken, hemen bunlar döndüler, istihdamý arttýrýcý etki yapsýn diye 5763 sayýlý Ýstihdam Paketini çýkarttýlar. Bu Ýstihdam Paketinde, iþ saðlýðý ve güvenliði açýsýndan iki önemli maddeye yer verdiler sayýlý Ýstihdam Paketi Yasasýnda öyle bir operasyon çekti ki Bakanlýk, sonuçta, bu operasyon bir taraftan TTB yi vurdu, diðer taraftan da Türk Mühendis ve Mimar Odalarý Birliðini vurdu. Nasýl vurdu, onu da kýsaca okuyayým. Ýstihdam Paketinin 4. Maddesin yapýlan düzenlemeyle, iþverenlere, iþyeri saðlýk ve güvenlik birimi oluþturulmasý, iþyeri hekim ve saðlýk personeli görevlendirilmesi ve iþ güvenliði uzmaný olan mühendis veya teknik eleman çalýþtýrýlmasý yükümlülüðü getiriliyor. Ýþverenler, bu yükümlülüklerin tamamýný veya bir kýsmýný, bünyesinde çalýþtýrdýðý ve bu Maddeye dayanýlarak çýkarýlacak yönetmelikte belirtilen vasýflara sahip personelle yerine getirebileceði gibi, iþletme dýþýnda kurulu saðlýk ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak da yerine getirebilir denilerek, taþeronlaþmanýn önü açýlýyor. Eðer çok güçlü bir çýkýþ yapýlamazsa, sermayenin adaleti, iþ güvenliði ve saðlýðý alanýnda yaþadýðýmýz bu geliþmeler karþýsýnda emeðin sefaleti haline gelecektir. Teþekkür ederim. PANEL YÖNETÝCÝSÝ- Tevfik Beye teþekkür ediyoruz. Hiç ara vermeden, sorularýnýz varsa devam edelim diyorum. Buyurun. SALONDAN- Ýþ kazasý diyoruz; ama bazý durumlarda, trafik kazalarýnýn da iþ kazasý olduðunu düþünebiliriz. Þöyle: Yoðun iþ temposunda çalýþan arkadaþlarýmýz var, þehirlerarasý yollarda gidip geliyorlar ve iþleri buralarda aslýnda. Bunun sonunda bir kaza olabilir. Bu, görünüþte trafik kazasý aslýnda; ama sonucu itibarýyla yoðun tempodan kaynaklanan bir kaza. Buna da iþ kazasý diyebilir miyiz, nasýl bakabiliriz bu tür olaylara? KADRÝYE BAKIRCI- Kanunun tanýmlamasýna göre, bir kazanýn iþ kazasý olarak nitelendirilebilmesi için, sizin söylediðiniz tarz bir kazada ve servis aracýnda bu kazayý geçirmiþ olmasý gerekiyor veya iþverenin otoritesi altýndayken geçirmiþ olmasý gerekiyor. Ýþveren, iþçiyi bir yere gönderiyorsa veya bir yerden baþka bir yere taþýyorsa, meydana gelen kaza iþ kazasý olarak kabul ediliyor veya servis aracýnda geçirilen kazalar iþ kazasý olarak kabul ediliyor. Ama doðrusunu isterseniz, ben, iþ kazasý kavramýnýn ya da iþyerinde saðlýk ve güvenlik kavramýnýn geniþ yorumlanmasý gerektiðini düþünüyorum. Uluslararasý Çalýþma Örgütü de aslýnda 155 sayýlý Sözleþmesinde, iþ saðlýðý ve güvenliði kavramýný sadece fiziksel saðlýk anlamýnda deðil; ruhsal saðlýðý da kapsayacak þekilde tanýmlýyor. Ben, son zamanlarda mobbing üzerinde çalýþýyorum. Bence, mobbing de iþ kazasý olarak kabul edilmeli. Yani bir iþçi üzerinde kurulan sistematik baský, onu yýkýcý birtakým davranýþlar da onun saðlýðýný bozabiliyor. Ýþçilerin, iþ yetiþtirilmesi için üzerinde kurulan baskýdan dolayý stres nedeniyle intihara sürüklenmesi, bunlarýn hepsinin iþ kazasý olarak deðerlendirilmesi gerektiðini düþünüyorum. Bizim mevzuatýmýz, teknik anlamda iþ kazasýný, sadece fiziksel saðlýðýna gelen zararlar çerçevesinde deðerlendiriyor. PANEL YÖNETÝCÝSÝ- Buyurun. SALONDAN- Çalýþma koþullarýnýn aðýrlýðýna dair deðerlendirmeler yapýldý. Ben, bir tablo sunacaðým. Vurgulandýðý gibi, bizim meslektaþlarýmýzýn yoðun olarak çalýþtýðý inþaat sektöründe çalýþma koþullarý aðýr. Haftada 1 gün deðil, ayda bir gün ya da iki haftada bir pazar günü tatil haklarýný kullanabiliyorlar. Çok yoðun bir çalýþma temposu var. Tabii, çalýþma saatleri de yine son derece uzun. Ýþ güvenliði konusunda da bir yol haritasý çizmemiz gerekiyor. Çalýþma yasalarý, iþ hukuku çerçevesinde, buna iliþkin olarak, bilince taþýmak noktasýnda mücadeleyi örgütlememiz gerekiyor. Ýþ güvenliði konusunda da, haklarý, iþyerlerinde alýnmasý gereken önlemleri de meslektaþlarýmýzla paylaþmamýz gerekiyor. Sizce, bu yol haritasýný çizerken ne tür bir yaklaþým izleyebiliriz, yani bu konuda önerileriniz neler? Bunlarý paylaþýrsanýz, memnuniyet duyacaðým. Teþekkür ederim. 16

18 TEVFÝK GÜNEÞ- Bu, uzun bir tartýþmanýn konusu olabilecek bir soru oldu. Biraz önce de söylediðim gibi, iþ saðlýðý ve güvenliði alaný zaten çok kendi dertleriyle malul bir alan. Küreselleþmeyle birlikte ve sendikalarýn zayýflatýldýðý bu süreçte, ciddi anlamda iþ saðlýðý ve güvenliði kavramsalý etrafýnda bir örgütleme modelinin nasýl yaratýlacaðýna dair tartýþmalarýn derinlikli hale getirilmesi gerekiyor. Bu, bir teorik tartýþmanýn ötesinde, sendikalar kendi içlerinde, bir toplu iþ sözleþmesi sürecinde iþ saðlýðý ve güvenliði meselesini artýk þöyle tartýþtýrmak ya da tartýþmak durumunda deðiller bana göre: 4857 sayýlý Ýþ Kanununda oluþturulmuþ yasal þeyler geçerlidir deyip, o alan bu biçimiyle geçiþtirilecek bir durum da deðil. O kadar önemli, o kadar ciddi bir hale geldi ki, geçen sene Tuzla da 38 iþçi, neredeyse bir 6 aylýk süre içerisinde hayatýný kaybetti ve dalga geçiliyor. Bu, ideolojik bir yaklaþýmdýr; yani Bakanlýðýn Genel Müdürlüðünden baþlayan, en alttaki iþverene kadar ve hatta orada örgütlü olan sendikaya kadar giden bir ideolojik yaklaþým var. Bunun kýrýlmasý gerekiyor. Bu kýrýlmadýðý zaman, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Genel Müdürü Kasým Özer, Arkadaþlar, çabuk olun. Piyasa aktörleri bizi acayip sýkýþtýrýyor; bu Yasayý bir an evvel çýkarmamýz lazým diyebiliyor bize ya da daðda bayýrda yürümeyi bilmeyen insan, 20 metre yukarýya çýkýnca tabii ki düþecektir diye abuk sabuk laflar edebiliyor. Bu, burada ortaya konulan ideolojik tutumun ve davranýþýn ürünüdür. Bu anlamýyla, bir yandan bunun ideolojik/politik arka planýnýn bilinmesi lazým. Ýþ saðlýðý ve güvenliði alaný o kadar meþru bir alan ki, bu konuda artýk yasalarýn ötesinde bir mücadele alaný açýldýðýný düþünüyorum. Türkiye þunu yaptý: Anayasanýn 90. Maddesini deðiþtirdi, usulüne uygun imzalanmýþ uluslararasý sözleþmeleri iç hukuk niteliði haline getirdi; ama bakýldýðýnda, Türkiye'de bugün ne 87 ve 98 sayýlý sözleþmeler hayata geçebiliyor, ne de 155 sayýlý sözleþme gerçek anlamýyla. Yani ILO normlarý asgari normlar olarak veriliyor; ama bu asgari normlarýn Türkiye'de hayata geçmesi bile iþ saðlýðý ve güvenliði alanýnda çok ciddi bir sýçrama yaratabilir. Bunu yapabilecek olan tek þey de, bugün pek çok alanda ortaklaþa iþ yapabilen kurum ve kuruluþlardýr; sendikalar, kamu kurum ve kuruluþlarý, kamu çalýþanlarý, meslek odalarý, kolektif bir zeminde ortaklaþa iþ yapabilen kurum ve kuruluþlardýr. Bir ikinci önemli husus, sendikalarýn önündeki bu örgütlenme probleminin aþýlmasýdýr ve 2822 sayýlý yasalar bu biçimiyle kaldýðý sürece, sendikalarýn örgütlü olduðu iþletmelerin dýþýndaki insanlara ulaþabilmesi, onlara eðitim verebilmesi, onlarý bilinçlendirmesi ve iþ saðlýðý ve güvenliðini bir yerleþik kültür haline getirebilmesi mümkün görünmüyor. Sistem, Ulusal Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Konseyi oluþturmuþ; aman, ne güzel diyor birileri, acayip seviniyor; ama aþaðýya doðru indiðin zaman, bu Ulusal Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Konseyinden çýkan ilke, amaç ve politikalarýn hayata geçmesini saðlayacak tek örgütlenme sendikalardýr, meslek odalarýdýr, meslek birlikleridir. Eðer sendikalar orada üçlünün bir ayaðý olarak yer almýyorsa, iþ saðlýðý ve güvenliði sorunu bir problem olarak devam edecektir. Sendikalarýn olmadýðý yerde, sendikalarýn müdahil olmadýðý yerde de iþ saðlýðý ve güvenliðine iliþkin önlemler sadece yukarýda lamba gibi asýlmýþ bir halde duracaktýr. Onun hayata geçmesinin en temel þeyi, yukarýda ve aþaðýda oluþturulmuþ örgütlenmelerin birbirini etkileyebildiði, birbirini geliþtirebildiði ve birbirini yönlendirebildiði süreçlerdir. Aþaðýdaki sorunlara vakýf olmayan sendikal yapýlar, meslek örgütleri, meslek birlikleri yukarýda ne kadar konuþursa konuþsun; bu akýþkanlýk, bu geçiþkenlik, bu diyalektik iliþki oluþturulabildiði ölçüde iþ saðlýðý ve güvenliði sistemi bir sistem haline gelecektir. Yoksa yasa çýkar, orada bir Ulusal Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Konseyi olur, aþaðýda da örgütlü olduðumuz yüzde 6 lýk bir iþletme düzeyinde ne yapabilirsek onu yapabiliriz. Teþekkür ederim. Doç. Dr. KADRÝYE BAKIRCI- Ben daha somut þeyler söyleyeceðim. Bence, bu konuda farkýndalýðýn yükseltilmesi çok önemli. Ben kendim için de söylüyorum farkýndalýk yükselmesi meselesini. Onun için de belki eðitim verilebilir ve broþür hazýrlanabilir, o broþürde de Tevfik in bahsettiði o 9 tane husus belirtilebilir; yani iþ kazalarýnýn önlenmesi için hangi aþamalar gereklidir, ne olmasý gerekir, hukuki olarak önleyici mekanizmalar nelerdir, iþyerindeki kurullarýn önemi nedir, bunlarýn aldýðý kararlarýn baðlayýcýlýðý nedir, iþçilerin haklarý nelerdir, bunlarla ilgili eðitim verilebilir ve çalýþanlar örgütlenmeye, sendikalaþmaya teþvik edilebilir. Tabii, sendikalar meselesinde, sendikalarý çok eleþtiriyorum. Tevfik Bey, Örgütlenme oraný düþük filan diyor, ama artýk kadýnlarýn çok büyük ölçüde çalýþma hayatýna katýldýðý bir ortamda sendikalarýn kadýn politikasý yok. Erkek egemen bir yapýlanma var sendikalarda. Mesela, niye kreþ açmýyor sendikalar, 17

19 hiç anlamýyorum. En azýndan kendi çalýþanlarý için kreþ açabilir. Böyle bir kaygýlarý yok, böyle bir yaklaþýmlarý yok, kadýn istihdamýnýn arttýrýlmasýna yönelik politikalarýn olmasý gerektiðine dair çalýþmalarý yok. Evde çalýþan çok büyük oranda kadýn var; sendikalar onlara sýrt dönmüþ durumdalar. Yani sendikalarý çekici yerler haline getirmek gerekiyor. Eski sendikacýlýk anlayýþýyla sendikalarýn sürekliliðini saðlamasý artýk mümkün deðil. Yeni durumlara uyum saðlayacak bazý politikalarýn gerçekleþtirilmesi gerekiyor. Yoksa eski ücret sendikacýlýðý anlayýþýyla ben de gitmek istemiyorum sendikalara; çünkü oradaki erkek egemen kültür beni de rahatsýz edebilir. Dolayýsýyla, bunun deðiþmesi gerekiyor. Bunun için bir gayret de olmuyor. Tamam, insanlar sendikalara teþvik edilsinler; ama sendikalar da kendilerini bir gözden geçirseler hiç fena olmaz diye düþünüyorum. Ýþ saðlýðý ve güvenliði vesaire diyoruz, ama aslýnda bu neoliberal politikalarýn Türkiye'de hâkim olmasýyla çok paralel gidiyor her þey. Mesela, Anayasayý deðiþtirmek istiyorlar. Ben, daha önce hazýrlanan anayasa taslaðýný incelemiþtim; neoliberal bir anayasa hazýrlamýþlar ve eðer bu anayasa tekrar gündeme getirilir veya yürürlüðe sokmaya çalýþýlýrsa, pek çok þey özelleþtirilecek, sendika üyelikleri belki bu yüzde 9,1 in bile altýna düþecek; çünkü kamu artýk iþçi çalýþtýrmak istemiyor. Yeni bir anayasa, onlarýn istediði gibi anayasa yürürlüðe girerse, kamu hizmetlerinin çok büyük bir bölümü özelleþtirilecek ve iþçi çalýþtýrýlmayacak; kamu, sadece bir çekirdek memur grubu çalýþtýracak, diðer bütün hizmetler özelleþtirilecek, devlet küçülecek veya yürüttükleri hizmetler küçülecek ve dolayýsýyla kamuda sendikacýlýk olmayýnca, özel sektör de zaten sendikalarý barýndýrmayacak. Yani bütün bunlar aslýnda çok büyük bir politikanýn parçasý. Ýþ saðlýðý ve güvenliði konusundaki özelleþtirme çabalarý da bunun sonucu. Bu konuda belki uyanýk olmak, bütünsel bakmak, sýký sýkýya bu sosyal devlet anlayýþýna ve sosyal devlet politikalarýna yapýþmak gerekiyor belki; ama o konuda da sendikalar arasýnda yine bir bütünsellik yok, her biri farklý çalýþmalar içerisinde veya bütünsel bakýlmýyor. Kamu Personeli Yasa Tasarýsýnýn hazýrlanmasýyla ilgili komisyonda bulundum ben. Benim gördüðüm kadarýyla da -benim görmeme de gerek yoktu, ama görünce daha çarpýcý oldu- hükümetler üzerinde ve bu kanun tasarýlarýný hazýrlayan bürokratlar üzerinde iþveren kesimi çok etkili. Dolayýsýyla, bu konuda muhalif sendikalara veya meslek örgütlerine, sivil topluma çok büyük iþ düþüyor. Teþekkür ediyorum. Dr. CELAL MESTCÝOÐLU- Türk Tabipler Birliðinde birebir 8 bin hekimi, iþyeri hekimliði yaparken iþyeri hekimlik eðitimleriyle uðraþmýþ birisi olarak, ben de pratiðe yönelik olarak bir-iki þey söylemek istiyorum. Bizim söylediðimiz þöyle bir þey var: Bu eðitimler çerçevesinde, meslektaþlarýmýza hukuki altyapý ve sorumluluklarýný kesinlikle aktarmakta fayda var. Derslerin içinde, bizim bir araya geldiðimiz noktalar içinde, bu hukuki altyapýdaki þeyler en fazla ilgi uyandýran alan oluyor. Ama bunun ötesinde, yapýlan iþin bir vicdani sorumluluk olduðu ve aslýnda insanlar arasýndaki mesleki baþarýnýn buradaki farklýlýktan kaynaklandýðýný vurgulamak lazým. Bir örnekle açýklamaya çalýþayým. Elektrik Mühendisleri Odasýnda, yüksek gerilimli iþletmelerde sorumlu elektrik mühendisi eðitimi içinde, iþletmelerdeki ilkyardým organizasyonuyla ilgili olarak 2 saatlik bir ders anlatýyoruz. Aslýnda 2 saatliði iki cümle, iþletmelerdeki acil ilkyardým organizasyonu içinde iki cümlelik bir öneri var; Ýþverene danýþmanlýk yapar, iþverene acil planlamasý yapmak zorunda olduðunu söyler ve iþverene, çalýþan sayýsýna göre, 10 kiþiye 1 kiþi ilkyardýmcý yetiþtirmek zorunda olduðunu söyler. Yani sorumlu elektrik mühendisinin görevi bu, ama bu yeterli deðil. Önemli olan bunu söylemek mi, bunun yerine getirilmesini saðlamak mý? Harita mühendisinin bir inþattaki bu anlamdaki sorumluluðu nedir, bilmiyorum; ama anlayabildiðim kadarýyla, harita mühendisleri de sorumlu mühendis olarak inþaatta çalýþýyorlar. Doðru mu? Eðer böyle bir sorumluluk sahibi olarak, sorumlu mühendis olarak çalýþýyorlarsa, var olan hukuki sorumluluklarýnýn ne olduðunu bir kere konuþmak lazým; ama bunlarýn gerçekten o inþaatta var olabilmesi ayrý bir problem. Mahkemelerde rücu davalarýyla, sorumlu olan insanlara maddi ve manevi sorumluluklar gelmeye baþladý. Dolayýsýyla, hukuki tarafýný anlatmak bir problem; ama bunun gerçekten yerine getirilebilmesi için done sunmak, nasýl yapýlabileceðiyle ilgili bilgi aktarmak ayrý bir problem. 18

20 Biraz önce konuþulan iki konuyla ilgili de iki cümle söylemek istiyorum. Bence, Türkiye'de kanunlar uygulansýn diye yoklar; Türkiye'de kanunlar, kanun koyucu tarafýndan, iþine geldiði zaman, iþine geldiði kimseye uygulansýn diye var. Kum taþlayarak kot beyazlatmak bir suç; ama sorumlu bakan diyor ki, Bu iþten Türkiye'ye milyarlarca dolar para giriyor. Yani Türkiye'de kanunlar uygulansýn diye yok; Türkiye'de kanun, uygulayýcýnýn elinde, gerektiði zaman gerektiði insana uygulayabilsin diye var bence. Yine teknik bir konuya deðinmek istiyorum, bayanlarla ilgili bir konu. Var olan yasalarýn bayanlarla ilgili kýsýmlarý var. Örneðin, hamile bir bayaný gece çalýþtýramazsýnýz, emziren bir bayaný gece çalýþtýramazsýnýz. Bu demektir ki, bir bayaný hamilelik süresi içinde, aþaðý yukarý 21 ay boyunca gece çalýþtýramazsýnýz, fazla mesai yaptýramazsýnýz ve belli iþleri de yaptýramazsýnýz. Bugünkü Türkiye koþullarýnda, hangi iþveren bu koþullarla bayan çalýþtýrmak ister?! Bu konuda hangi örgüt bir þey üretiyor; yani bu yasanýn nasýl uygulanacaðý, bu yasanýn ne anlam ifade ettiði konusunda bir þey üretiyor? Bu yasanýn o adama bir þey saðlamasý lazým ki, erkek yerine kadýn çalýþtýrsýn. Ne bileyim, vergi indirimi gibi vesaire. Hiçbir örgüt bu konuyla ilgili bir þey söylemiyor. Dünyada gelinen noktayý biliyor musunuz? Almanya, devlet okullarýnda öðlenleri yemek vermeyi kesti. Bunun anlamý ne; kadýnlar çalýþmasýn. Bunun baþka bir anlamý var mý? Ýsviçre, bir eve giren ikinci bir maaþýn neredeyse yüzde 80 ini vergi olarak kesiyor. Bunun anlamý ne? Ýsviçre de, kadýnlarýn neredeyse yarýdan fazlasý çalýþmýyor, gerçekten çalýþmýyorlar, evli olanlarýn neredeyse tamamý çalýþmýyor. Dünyanýn geldiði nokta da böyle bir yer. Peki, bu konuda bir fikir üretiliyor mu, bir þey var mý? Teþekkür ederim. Doç. Dr. KADRÝYE BAKIRCI- Kadýn örgütleri bu konuda çok ciddi çalýþmalar yürütüyorlar. Celal Bey, Ýþveren, kadýn çalýþtýrmak istemeyebilir dedi. Bir defa, çocuk yükümlülüðü sadece kadýnýn yükümlülüðü deðil; bu, erkeðin, kadýnýn ve devletin yükümlülüðüdür. Dolayýsýyla, burada devlete çok büyük iþ düþüyor. Örneðin, kreþler, anaokullarý açýlmasý konusunda devlete çok büyük yükümlülükler düþüyor. Biz, 27 Mayýsta, Ýstanbul Teknik Üniversitesinde, Süleyman Demirel Kültür Merkezinde, tam da bu konu üzerine bir konferans düzenliyoruz. Ben de konuþmacýyým. Kadýnlarýn istihdama katýlmalarý için, iþ ve aile yaþamýnýn uyumlaþtýrýlmasý çok önemli. Burada da tabii, erkeklerin ebeveyn izni kullanmalarý, erkeklerin aile yükümlülüklerini kadýnlarla birlikte paylaþmalarý ve esnek çalýþma modellerinin kadýn ve erkeðe tanýnmasý gibi birtakým modeller var dünyada yaygýnlaþan. Biz de bunlar üzerine tartýþma yapacaðýz. Kadýn istihdam oranlarýnýn Ýsviçre de bu kadar olduðunu zannetmiyorum, çünkü en azýndan Danimarka yý çok iyi biliyorum; yüzde 80 lerde. Fakat tabii, çocuk bakýmý yükümlülüðünün hâlâ kadýnlar üzerinde olmasýndan kaynaklý olarak, bunlarýn büyük oraný kýsmi zamanlý çalýþýyor. Fakat önemli olan, bunlarýn tam zamanlý çalýþmalarý. Ama tam zamanlý çalýþmada da, yine bu neoliberal politikalar en çok kadýnlarý vuruyor; yani ilk iþten çýkarýlanlar kadýnlar oluyor. Ben, hedefin, kadýnlarýn çalýþmamasý olduðunu zannetmiyorum. Burada, sosyal devletten uzaklaþmanýn sonucu olarak birtakým kesintiler oluyor sosyal harcamalarda. Bu, doðrudan doðruya kadýnlarýn yükümlülüðü olarak algýlanmazsa, erkeklerin de dönüþümlü olarak bu çocuklarýn öðle yemekleriyle ilgilenmesi lazým. Yani burada çok ciddi bir zihniyet deðiþikliðine ihtiyaç var ve mevzuat deðiþikliðine ihtiyaç var. Ebeveyn Hizmet Yasa Tasarýsý hazýr, rafta bekletiliyor. Eðer bu Yasa Tasarýsý çýkarsa, kadýnlarýn, doðumdan önce 8, doðumdan sonra 8 hafta olan toplam 16 haftalýk Analýk izni denilen loðusalýk izninden sonraki dönemde çocuk bakým yükümlülüðü için erkekler de izin alabilecekler veya eþler kendi aralarýnda bunu kararlaþtýracaklar. Ama orada da yine þu endiþem var: Kadýnlar hep düþük ücretle iþe baþlatýldýklarý ve düþük ücretle çalýþtýrýldýklarý için, düþük ücretli olanýn evde oturmasýna karar verir çiftler ve yine dýþarýda çalýþanýn erkek, evde oturanýn kadýn olmasý gibi bir risk var, çocuða bakma yükümlülüðünün yine kadýn üzerine kalma riski var. Bir filmde izlemiþtim; erkekler çocuklarý alýp bir kahvehaneye gidiyorlar, çocuklarý yarýþtýrýyorlar kendi aralarýnda. Para koyup, çocuklar arasýnda yarýþma düzenliyorlar. Kim emekleyerek birinci sýrada olursa, o baba kazanýyor. Tabii, babalarýn çocuklarýný ihmal etmeleri gibi, kahvehaneye götürmeleri gibi kötü sonuçlarý da olabilir; ama yine de bu tartýþmalarýn açýlmasý açýsýndan iyi bir adým diye düþünüyorum. 19

Ücretlerin Bankalardan Ödenmesi Zorunlu Hale Getirilmiþtir

Ücretlerin Bankalardan Ödenmesi Zorunlu Hale Getirilmiþtir 2008-96 Ücretlerin Bankalardan Ödenmesi Zorunlu Hale Getirilmiþtir Ýstanbul, 19 Kasým 2008 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2008/96 Ücretlerin Bankalardan Ödenmesi Zorunlu Hale Getirilmiþtir 4857 sayýlý

Detaylı

T.C YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI

T.C YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI Yargýtay Kararlarý T.C Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI Davalý þirketin ayný il veya diðer illerde baþka iþyerinin

Detaylı

Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi

Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi Sunuþ Bu kitap Uluslararasý Çalýþma Örgütü nün Barefoot Research adlý yayýnýnýn Türkçe çevirisidir. Çýplak ayak kavramý Türkçe de sýk kullanýlmadýðý için okuyucuya yabancý gelebilir. Çýplak Ayaklý Araþtýrma

Detaylı

ÝÞ KAZALARINDAN DOÐAN SORUMLULUKLAR

ÝÞ KAZALARINDAN DOÐAN SORUMLULUKLAR ÝÞ KAZALARINDAN DOÐAN SORUMLULUKLAR Gürbüz YILMAZ * Ýþ kazalarý ve meslek hastalýklarýnýn oluþmasýnda üretim teknolojisi, üretim araçlarý, iþyerlerindeki fiziksel ve kimyasal etmenler ile üretimde kullanýlan

Detaylı

Dövize Endeksli Kredilerde KKDF

Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 2009-10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 1. Genel Açýklamalar: 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin olarak

Detaylı

STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar

STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar Öðrencinin Adý ve Soyadý Doðum Yeri ve Yýlý Fakülte Numarasý Bölümü Yaptýðý Staj Dalý Fotoðraf STAJ BÝLGÝLERÝ Ýþyeri Adý Adresi Telefon Numarasý Staj Baþlama Tarihi Staj Bitiþ Tarihi Staj Süresi (gün)

Detaylı

ÝNSAN KAYNAKLARI VE EÐÝTÝM DAÝRE BAÞKANLIÐI

ÝNSAN KAYNAKLARI VE EÐÝTÝM DAÝRE BAÞKANLIÐI ÝNSAN KAYNAKLARI VE EÐÝTÝM DAÝRE BAÞKANLIÐI MEMUR PERSONEL ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ GÖREV TANIMI Memur Personel Þube Müdürlüðü, belediyemiz bünyesinde görev yapan memur personelin özlük iþlemlerinin saðlýklý bir

Detaylı

Fiskomar. Baþarý Hikayesi

Fiskomar. Baþarý Hikayesi Fiskomar Baþarý Hikayesi Fiskomar Gýda Temizlik Ve Marketcilik Ticaret Anonim Þirketi Cumhuriyetin ilanýndan sonra büyük önder Atatürk'ün Fýndýk baþta olmak üzere diðer belli baþlý ürünlerimizi ilgilendiren

Detaylı

SSK Affý. Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit /75. Sirküler

SSK Affý. Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit /75. Sirküler 2008-75 SSK Affý Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit - 2008/75 Sirküler Sosyal Güvenlik Kurumu'na Olan Prim Borçlarýnýn Ödeme Kolaylýðýndan Yararlanmamýþ Olanlara, Tekrar Baþvuru Ýmkâný Ge

Detaylı

ünite1 Sosyal Bilgiler

ünite1 Sosyal Bilgiler ünite1 Sosyal Bilgiler Ýletiþim ve Ýnsan Ýliþkileri TEST 1 3. Ünlü bir sanatçýnýn gazetede yayýnlanan fotoðrafýnda evinin içi görüntülenmiþ haberi olmadan eþinin ve çocuklarýnýn resimleri çekilmiþtir.

Detaylı

Gökyüzündeki milyonlarca yýldýzdan biriymiþ Çiçekyýldýz. Gerçekten de yeni açmýþ bir çiçek gibi sarý, kýrmýzý, yeþil renkte ýþýklar saçýyormuþ

Gökyüzündeki milyonlarca yýldýzdan biriymiþ Çiçekyýldýz. Gerçekten de yeni açmýþ bir çiçek gibi sarý, kýrmýzý, yeþil renkte ýþýklar saçýyormuþ Gökyüzündeki milyonlarca yýldýzdan biriymiþ Çiçekyýldýz. Gerçekten de yeni açmýþ bir çiçek gibi sarý, kýrmýzý, yeþil renkte ýþýklar saçýyormuþ çevresine. Bu adý ona bir kuyrukluyýldýz vermiþ. Nasýl mý

Detaylı

SENDÝKAMIZDAN HABERLER

SENDÝKAMIZDAN HABERLER SENDÝKAMIZDAN HABERLER Sendikamýza Üye Ýþyerlerinde Çalýþanlardan Yýlýn Verimli Ýþçisi Ve Ýþvereni Seçilenlere Törenle Plaketleri Verildi 1988 yýlýndan bu yana Milli Prodüktivite Merkezi (MPM) nce gerçekleþtirilen

Detaylı

25 Mart 2007 Kol Toplantýsý

25 Mart 2007 Kol Toplantýsý 25 Mart 2007 Kol Toplantýsý 25 Mart 2007 tarihinde Türk Tabipleri Birliði GMK Bulvarý Þehit Daniþ Tunalýgil sok. No: 2 / 17-23 Maltepe-Ankara adresinde Kol Toplantýmýzý gerçekleþtiriyoruz. Türkiye saðlýk

Detaylı

Mart 2010 Otel Piyasasý Antalya Ýstanbul Gayrimenkul Deðerleme ve Danýþmanlýk A.Þ. Büyükdere Cad. Kervan Geçmez Sok. No:5 K:2 Mecidiyeköy Ýstanbul - Türkiye Tel: +90.212.273.15.16 Faks: +90.212.355.07.28

Detaylı

Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler. Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung. Freie Hansestadt Bremen.

Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler. Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung. Freie Hansestadt Bremen. Gesundheitsamt Freie Hansestadt Bremen Sozialmedizinischer Dienst für Erwachsene Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung Yardýma ve bakýma muhtaç duruma

Detaylı

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ IPA Cross-Border Programme CCI No: 2007CB16IPO008 BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ SINIR ÖTESÝ BÖLGEDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLÝ ÝÞLETMELERÝN ORTAK EKO-GÜÇLERÝ PROJESÝ Ref. ¹ 2007CB16IPO008-2011-2-063, Geçerli sözleþme

Detaylı

Gelir Vergisi Kesintisi

Gelir Vergisi Kesintisi 2009-16 Gelir Vergisi Kesintisi Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/16 Gelir Vergisi Kesintisi 1. Gelir Vergisi Kanunu Uyarýnca Kesinti Yapmak Zorunda Olanlar: Gelir Vergisi

Detaylı

ÝÞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI 2010 YILI GENEL SONUÇLARI

ÝÞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI 2010 YILI GENEL SONUÇLARI ÝÞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI 2010 YILI GENEL SONUÇLARI Ankete Cevap Veren MESS Üyesi Ýþyeri Sayýsý 154 Toplam Çalýþan Sayýsý Erkek Çalýþan Sayýsý Kadýn Çalýþan Sayýsý Mavi Yakalý Çalýþan Sayýsý Beyaz

Detaylı

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI Yarýþmanýn Amacý 1. ÝTHÝB 1.ÝTHÝB Teknik Tekstiller Proje Yarýþmasý, Ýstanbul Tekstil ve Hammaddeleri Ýhracatçýlarý Birliði'nin Türkiye Ýhracatçýlar Meclisi'nin katkýlarýyla Türkiye'de teknik tekstil sektörünün

Detaylı

Konular 5. Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23. Örnek Çalýþtay Gündemi 29. Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10

Konular 5. Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23. Örnek Çalýþtay Gündemi 29. Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10 Proje Yönetimi ÝÇÝNDEKÝLER Konular 5 Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10 Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23 Araç 1: Araþtýrma sorularý Araç 2: Belirsiz talimatlar Araç 3: Robotlar 28 Örnek

Detaylı

Yükseköðretimin Finansmaný ve Finansman Yöntemlerinin Algýlanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaþ Görüþleri..64 Doç.Dr.

Yükseköðretimin Finansmaný ve Finansman Yöntemlerinin Algýlanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaþ Görüþleri..64 Doç.Dr. MALÝYE DERGÝSÝ Temmuz - Aralýk 2011 Sayý 161 Sahibi Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý Adýna Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Yayýn Kurulu Baþkan Füsun SAVAÞER Üye Ali Mercan AYDIN Üye Nural KARACA

Detaylı

ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU.

ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU. ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU. Sendikamýz Yönetim Kurulu Üyesi Erhan KAMIÞLI, 28 Mart 2001 tarihi itibariyle H.Ö. Sabancý Holding Çimento Grubu Baþkanlýðý'na atanmýþtýr.

Detaylı

Güvenliðe Açýlan Sosyal Pencere Projesi ODAK TOPLANTISI SONUÇ RAPORU

Güvenliðe Açýlan Sosyal Pencere Projesi ODAK TOPLANTISI SONUÇ RAPORU Güvenliðe Açýlan Sosyal Pencere Projesi ODAK TOPLANTISI SONUÇ RAPORU 13 OCAK 2011 Bu program, Avrupa Birliði ve Türkiye Cumhuriyeti tarafýndan finanse edilmektedir. YENÝLÝKÇÝ YÖNTEMLERLE KAYITLI ÝSTÝHDAMIN

Detaylı

Kýsa Çalýþma ve Kýsa Çalýþma Ödeneði

Kýsa Çalýþma ve Kýsa Çalýþma Ödeneði 2009-17 Kýsa Çalýþma ve Kýsa Çalýþma Ödeneði Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/17 Kýsa Çalýþma ve Kýsa Çalýþma Ödeneði Türkiye Ýstatistik Kurumu (TÜÝK) tarafýndan 9 Þubat

Detaylı

Faaliyet Raporu. Banvit Bandýrma Vitaminli Yem San. A.Þ. 01 Ocak - 30 Eylül 2010 Dönemi

Faaliyet Raporu. Banvit Bandýrma Vitaminli Yem San. A.Þ. 01 Ocak - 30 Eylül 2010 Dönemi 10 Faaliyet Raporu Banvit Bandýrma Vitaminli Yem San. A.Þ. 01 Ocak - 30 Eylül 2010 Dönemi Ýçindekiler Yönetim ve Denetim Kurulu Temettü Politikasý Risk Yönetim Politikalarý Genel Kurul Tarihine Kadar Meydana

Detaylı

HUKUK HUKUK T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ

HUKUK HUKUK T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2000/14922 Karar No : 2001/137 KKarar Tarihi : 15.01.2001 HUKUK HUKUK : FAZLA MESAÝ ÜCRETÝ-KÖTÜNÝYET TAZMÝNATI Ýhtirazi kayýt konulmaksýzýn bordrolarýn iþçi tarafýndan imzalanmasý halinde daha

Detaylı

ünite1 Sosyal Bilgiler Verilenlerden kaçý sosyal bilimler arasýnda yer alýr? A. 6 B. 5 C. 4 D. 3

ünite1 Sosyal Bilgiler Verilenlerden kaçý sosyal bilimler arasýnda yer alýr? A. 6 B. 5 C. 4 D. 3 ünite1 Sosyal Bilgiler Sosyal Bilgiler Öðreniyorum TEST 1 3. coðrafya tarih biyoloji fizik arkeoloji filoloji 1. Ali Bey yaþadýðý yerin sosyal yetersizlikleri nedeniyle, geliþmiþ bir kent olan Ýzmir e

Detaylı

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum ÇEVRE VE TOPLUM 11. Bölüm DOÐAL AFETLER VE TOPLUM Konular DOÐAL AFETLER Dünya mýzda Neler Oluyor? Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum Volkanlar

Detaylı

Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi Kesintisi

Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi Kesintisi 2009-11 Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi Kesintisi Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/11 Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi

Detaylı

Eðitim Baþvurularý Hakkýnda; -Eðitim katýlýmcý sayýsý ve eðitim tarih deðiþiklikleri Odamýz tarafýndan belirlenmektedir. -Eðitimlerimizle ilgili tüm güncel bilgiler www.corlutso.org.tr internet adresindeki

Detaylı

KPSS PUANLARI. Avrupa Birliði Genel Sekreterliði. Atama Yapýlacak Kadro Unvaný: Avrupa Birliði Uzman Yardýmcýsý ( Uluslararasý Ýliþkiler )

KPSS PUANLARI. Avrupa Birliði Genel Sekreterliði. Atama Yapýlacak Kadro Unvaný: Avrupa Birliði Uzman Yardýmcýsý ( Uluslararasý Ýliþkiler ) KPSS PUANLARI AÇIKLAMALAR: Bu tabloda daha az yerde daha fazla bilgi verebilmek için bazý kýsaltmalar yapýlmýþtýr. Testlere verilecek aðýrlýklar gösterilirken testler harflerle ifade edilmiþtir. Harflerin

Detaylı

STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar

STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar 2017 Öðrencinin Adý ve Soyadý Doðum Yeri ve Yýlý Fakülte Numarasý Bölümü Yaptýðý Staj Dalý Fotoðraf STAJ BÝLGÝLERÝ Ýþyeri Adý Adresi Telefon Numarasý Staj Baþlama Tarihi Staj Bitiþ Tarihi Staj Süresi (gün)

Detaylı

.:: TÇÝD - Tüm Çeviri Ýþletmeleri Derneði ::.

.:: TÇÝD - Tüm Çeviri Ýþletmeleri Derneði ::. Membership TÜM ÇEVÝRÝ ÝÞLETMELERÝ DERNEÐÝ YÖNETÝM KURULU BAÞKANLIÐINA ANTALYA Derneðinizin Tüzüðünü okudum; Derneðin kuruluþ felsefesi ve amacýna sadýk kalacaðýmý, Tüzükte belirtilen ilke ve kurallara

Detaylı

KOBÝ'lere AB kapýsý. Export2Europe KOBÝ'lere yönelik eðitim, danýþmanlýk ve uluslararasý iþ geliþtirme projesi

KOBÝ'lere AB kapýsý. Export2Europe KOBÝ'lere yönelik eðitim, danýþmanlýk ve uluslararasý iþ geliþtirme projesi 12 1 KOBÝ'lere AB kapýsý Export2Europe KOBÝ'lere yönelik eðitim, danýþmanlýk ve uluslararasý iþ geliþtirme projesi 2 3 Projenin amacý nedir Yurt dýþýna açýlmak isteyen yerli KOBÝ'lerin, Lüksemburg firmalarý

Detaylı

KOBÝ lerin iþ süreçlerini daha iyi yönetebilmeleri için

KOBÝ lerin iþ süreçlerini daha iyi yönetebilmeleri için NEDEN KOBÝ lerin iþ süreçlerini daha iyi yönetebilmeleri için SAP Business One çözümünü seçmelerinin nedeni 011 SAP AG. Tüm haklarý saklýdýr. SAP Business One müþterileri SAP'ye olan güvenlerini gösteriyor.000+

Detaylı

T.C. MÝLLÎ EÐÝTÝM BAKANLIÐI EÐÝTÝMÝ ARAÞTIRMA VE GELÝÞTÝRME DAÝRESÝ BAÞKANLIÐI KENDÝNÝ TANIYOR MUSUN? ANKARA, 2011 MESLEK SEÇÝMÝNÝN NE KADAR ÖNEMLÝ BÝR KARAR OLDUÐUNUN FARKINDA MISINIZ? Meslek seçerken

Detaylı

Depo Modüllerin Montajý Öncelikle depolarýmýzý nerelere koyabileceðimizi iyi bilmemiz gerekir.depolarýmýzý kesinlikle binalarýmýzda statik açýdan uygun olamayan yerlere koymamalýyýz. Çatýlar ve balkonlarla

Detaylı

TABLO-2 A GRUBU KADROLARA PERSONEL ALIMINA ÝLÝÞKÝN BAZI BÝLGÝLER

TABLO-2 A GRUBU KADROLARA PERSONEL ALIMINA ÝLÝÞKÝN BAZI BÝLGÝLER TABLO-2 A GRUBU KADROLARA PERSONEL ALIMINA ÝLÝÞKÝN BAZI BÝLGÝLER AÇIKLAMALAR: Bu tabloda daha az yerde daha fazla bilgi verebilmek için bazý kýsaltmalar yapýlmýþtýr. Testlere verilecek aðýrlýklar gösterilirken

Detaylı

Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý

Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý Spor Bilimleri Derneði, üyeler arasýndaki haberleþme aðýný daha etkin hale getirmek için, akademik çalýþmalar yürüten bilim insaný, antrenör, öðretmen, öðrenci ve ilgili

Detaylı

ÇALIùMA HAYATINA øløùkøn ANAYASA DEöøùøKLøKLERø "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasýnýn Bazý Maddelerinin Deðiþtirilmesi Hakkýnda Kanun" Av.

ÇALIùMA HAYATINA øløùkøn ANAYASA DEöøùøKLøKLERø Türkiye Cumhuriyeti Anayasasýnýn Bazý Maddelerinin Deðiþtirilmesi Hakkýnda Kanun Av. ÇALI MA HAYATINA L K N ANAYASA DE KL KLER I. Avrupa Birliði sürecinde demokrasi ve insan haklarý açýsýndan önemli bir dönüm noktasý olarak kabul edilen Anayasa deðiþiklikleri, 17 Ekim 2001 tarih ve 24556

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2017

Kanguru Matematik Türkiye 2017 4 puanlýk sorular 1. Küçük bir salyangoz, 10m yüksekliðinde bir telefon direðine týrmanmaktadýr. Gündüzleri 3m týrmanabilmekte ama geceleri 1m geri kaymaktadýr. Salyangozun direðin tepesine týrmanmasý

Detaylı

mmo bülteni ...basýnda odamýz...basýnda odamýz...basýnda odamýz... nisan 2005/sayý 83

mmo bülteni ...basýnda odamýz...basýnda odamýz...basýnda odamýz... nisan 2005/sayý 83 ...basýnda odamýz...basýnda odamýz...basýnda odamýz... 2 Mart 2005 Hürriyet Gazetesi Oto Yaþam Eki'nin Editörü Ufuk SANDIK, "Dikiz Aynasý" köþesinde Oda Baþkaný Emin KORAMAZ'ýn LPG'li araçlardaki denetimsizliðe

Detaylı

Gelir Vergisi Hadleri

Gelir Vergisi Hadleri 2010-12 Gelir Vergisi Hadleri Ýstanbul, 04 Ocak 2010 Sirküler Numarasý : Elit - 2010/12 Sirküler 2010 Yýlý Gelir Vergisi Hadleri Gelir Vergisi Kanunu (GVK)'nun mükerrer 123. maddesinin 2'nci fýkrasý uyarýnca,

Detaylı

ÝÞÇÝ SAÐLIÐI VE ÝÞ GÜVENLÝÐÝ PROJESÝ

ÝÞÇÝ SAÐLIÐI VE ÝÞ GÜVENLÝÐÝ PROJESÝ ÝÞÇÝ SAÐLIÐI VE ÝÞ GÜVENLÝÐÝ PROJESÝ EÐÝTÝM SEMÝNERÝ RESÝMLERÝ Çimento Ýþveren Dergisi Özel Eki Mart 2003, Cilt 17, Sayý 2 çimento iþveren dergisinin ekidir Ýþçi Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði Projesi Sendikamýz

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2015

Kanguru Matematik Türkiye 2015 3 puanlýk sorular 1. Aþaðýdaki þekillerden hangisi bu dört þeklin hepsinde yoktur? A) B) C) D) 2. Yandaki resimde kaç üçgen vardýr? A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 3. Yan taraftaki þekildeki yapboz evin eksik parçasýný

Detaylı

MedYa KÝt / 26 Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetimi konusunda Türkiye nin ilk dergisi HR DergÝ Human Resources Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetim Dergisi olarak amacýmýz, kurulduðumuz günden bu yana deðiþmedi: Türkiye'de

Detaylı

4857 SAYILI ÝÞ KANUNU'NA GÖRE ÖDÜNÇ ÝÞ ÝLÝÞKÝSÝ

4857 SAYILI ÝÞ KANUNU'NA GÖRE ÖDÜNÇ ÝÞ ÝLÝÞKÝSÝ TÜHÝS Ýþ Hukuku ve Ýktisat Dergisi Cilt: 21 Sayý: 2-3 4857 SAYILI ÝÞ KANUNU'NA GÖRE ÖDÜNÇ ÝÞ ÝLÝÞKÝSÝ Þerafettin GÜLER * GÝRÝÞ Çalýþma hayatýna egemen olan parametreler deðiþtikçe iþçi iþveren iliþkileri

Detaylı

MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER MALÝYE DERGÝSÝ. Ocak - Haziran 2008 Sayý 154

MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER MALÝYE DERGÝSÝ. Ocak - Haziran 2008 Sayý 154 MALÝYE DERGÝSÝ Ocak - Haziran 2008 Sayý 154 Sahibi Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý Adýna Doç.Dr. Ahmet KESÝK Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Doç.Dr. Ahmet KESÝK MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER Yayýn

Detaylı

Simge Özer Pýnarbaþý

Simge Özer Pýnarbaþý Simge Özer Pýnarbaþý 1963 yýlýnda Ýstanbul da doðdu. Ortaöðrenimini Kadýköy Kýz Lisesi nde tamamladý. 1984 yýlýnda Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü nü bitirdi.

Detaylı

Vergi Usul Kanunu Ceza Hadleri

Vergi Usul Kanunu Ceza Hadleri 2008-107 Vergi Usul Kanunu Ceza Hadleri Ýstanbul, 24 Aralýk 2008 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2008/107 Vergi Usul Kanunu'nda Yer Alan Ve 01.01.2009 Tarihinden Ýtibaren Uygulanacak Had Ve Tutarlar

Detaylı

Örgütsel Davranýþýn Tanýmý, Tarihsel Geliþimi ve Kapsamý

Örgütsel Davranýþýn Tanýmý, Tarihsel Geliþimi ve Kapsamý NOT : Bu bölüm önümüzdeki günlerde Prof.Dr. Hüner Þencan ýn incelemesinden sonra daha da geliþtirilerek son halini alacaktýr. Zaman kaybý olmamasý için büyük ölçüde- tamamlanmýþ olan bu bölüm web e konmuþtur.

Detaylı

Platformdan Yeni ve Ýleri Bir Adým: Saðlýk ve Sosyal Güvence için Bir Bildirge

Platformdan Yeni ve Ýleri Bir Adým: Saðlýk ve Sosyal Güvence için Bir Bildirge Platformdan Yeni ve Ýleri Bir Adým: Saðlýk ve Sosyal Güvence için Bir Bildirge Onaylayan Administrator Thursday, 05 August 2010 Son Güncelleme Thursday, 05 August 2010 HSGG GÜVENLÝ GELECEK ÝÇÝN SAÐLIK

Detaylı

DOÐAL SAYILAR ve SAYILARIN ÇÖZÜMLENMESÝ TEST / 1

DOÐAL SAYILAR ve SAYILARIN ÇÖZÜMLENMESÝ TEST / 1 DOÐAL SAYILAR ve SAYILARIN ÇÖZÜMLENMESÝ TEST / 1 1. x ve y farklý rakamlar olduðuna göre, x+y toplamý en çok 5. a bir doðal sayý olmak üzere aþaðýdakilerden hangisi a 2 +1 ifadesinin deðeri olamaz? A)

Detaylı

Türkiye nin teori ile pratiði en iyi birleþtiren, iþ dünyasýnýn gereksinimlerine en uygun hazýrlanan, nda yeni dönem baþlýyor. HR DERGÝ tarafýndan 1996 yýlýndan beri düzenlenen bu programý daha önce tamamlayanlar,

Detaylı

21-23 Kasým 2011 Çeþme Ýzmir www.tgdfgidakongresi.com organizasyon Ceyhun Atýf Kansu Caddesi, 1386. Sokak, No: 8, Kat: 2, 06520 Balgat / Ankara T:+90 312 284 77 78 F:+90 312 284 77 79 Davetlisiniz Ülkemiz

Detaylı

1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn

1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn 4. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM 3. DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn toplamý kaçtýr? A) 83 B) 78 C) 91 D) 87

Detaylı

Genel Bakýþ 7 Proje nin ABC si 9 Proje Önerisi Nasýl Hazýrlanýr?

Genel Bakýþ 7 Proje nin ABC si 9 Proje Önerisi Nasýl Hazýrlanýr? REC Hakkýnda ÝÇÝNDEKÝLER Konular 5 Genel Bakýþ 7 Proje nin ABC si 9 Proje Önerisi Nasýl Hazýrlanýr? Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 21 Araç 1: Kaynaþma Tanýþma Etkinliði 23 Araç 2: Uzun Sözcükler 25 Araç

Detaylı

BASIN AÇIKLAMALARI TMMOB EMO ADANA ÞUBESÝ 12. DÖNEM ÇALIÞMA RAPORU BASIN AÇIKLAMALARI

BASIN AÇIKLAMALARI TMMOB EMO ADANA ÞUBESÝ 12. DÖNEM ÇALIÞMA RAPORU BASIN AÇIKLAMALARI BASIN AÇIKLAMALARI Egemenler Arasý Dalaþýn Yapay Sonucu Zamlar EKONOMÝK KRÝZ VE ETKÝLERÝ 6 Aðustos 1945'te Hiroþima'ya ve 9 boyutu bulunmaktadýr. Daha temel nokta Aðustos 1945'te Nagasaki'ye

Detaylı

mmo bülteni ...basýnda odamýz...basýnda odamýz...basýnda odamýz Basýnda Odamýz eylül 2005/sayý 88 Aðustos 2005 Aðustos 2005 Aðustos

mmo bülteni ...basýnda odamýz...basýnda odamýz...basýnda odamýz Basýnda Odamýz eylül 2005/sayý 88 Aðustos 2005 Aðustos 2005 Aðustos ...basýnda odamýz...basýnda odamýz...basýnda odamýz Oda Yönetim Kurulu Baþkaný Emin KORAMAZ ýn yaptýðý, 21 Haziran Dünya Güneþ Günü dolayýsýyla Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarýnýn Kullanýmýna Ýliþkin

Detaylı

Barodan Haberler. Edinilmiþ Mallara Katýlma Semineri (Akþehir) Anayasa Mahkemesine Bireysel Baþvuru Semineri. Türk Borçlar Kanunu Semineri

Barodan Haberler. Edinilmiþ Mallara Katýlma Semineri (Akþehir) Anayasa Mahkemesine Bireysel Baþvuru Semineri. Türk Borçlar Kanunu Semineri Barodan Haberler Edinilmiþ Mallara Katýlma Semineri (Akþehir) Baromuzca Akþehir Ýlçesinde Türk Medeni Kanunu'nda Edinilmiþ Mallar ve Tasfiyesi ile Aile Konutu konulu konferans gerçekleþtirildi. Meslektaþlarýmýzýn

Detaylı

2003 ten 2009 a saðlýkta dönüþüm þiddet le sürüyor

2003 ten 2009 a saðlýkta dönüþüm þiddet le sürüyor TD 161.qxp 28.02.2009 22:11 Page 1 C M Y K 1 Mart 2009 Sayý:161 Sayfa 6 da 2003 ten 2009 a saðlýkta dönüþüm þiddet le sürüyor Saðlýkta Dönüþüm Programý nýn uygulanmaya baþladýðý 2003 yýlýndan bu yana çok

Detaylı

Mart 2010 Proje Hakkýnda NBÞ sektörünün ana girdisi olan mýsýrýn hasadý, hammadde kalitesi açýsýndan yetiþtirilmesi kadar önemli bir süreçtir. Hasat sýrasýnda gerçekleþtirilen yanlýþ uygulamalar sonucunda

Detaylı

ASIL ÝÞVEREN - ALT ÝÞVEREN ÝLÝÞKÝSÝ TANIM VE KAVRAMLAR Erdoðan ÇUBUKÇU*

ASIL ÝÞVEREN - ALT ÝÞVEREN ÝLÝÞKÝSÝ TANIM VE KAVRAMLAR Erdoðan ÇUBUKÇU* TÜHÝS Ýþ Hukuku ve Ýktisat Dergisi Cilt: 21 Sayý: 2-3 ASIL ÝÞVEREN - ALT ÝÞVEREN ÝLÝÞKÝSÝ TANIM VE KAVRAMLAR Erdoðan ÇUBUKÇU* GÝRÝÞ 4857 sayýlý Ýþ Kanunu ile deðiþtirilen bir önceki 1475 sayýlý Ýþ Kanunu'nun

Detaylı

Matematik ve Türkçe Örnek Soru Çözümleri Matematik Testi Örnek Soru Çözümleri 1 Aþaðýdaki saatlerden hangisinin akrep ve yelkovaný bir dar açý oluþturur? ) ) ) ) 11 12 1 11 12 1 11 12 1 10 2 10 2 10 2

Detaylı

SENDÝKAMIZDAN HABERLER

SENDÝKAMIZDAN HABERLER SENDÝKAMIZDAN HABERLER SENDÝKAMIZIN XXV.OLAÐAN GENEL KURUL TOPLANTISI YAPILDI Devlet Bakanýmýz ve üye kuruluþ temsilcilerimiz Genel Kurulu izlerken Sendikamýz TÜHÝS'in XXV.Olaðan Genel Kurul Toplantýsý

Detaylı

HASAR ANINDA YAPILMASI GEREKENLER

HASAR ANINDA YAPILMASI GEREKENLER HASAR ANINDA YAPILMASI GEREKENLER Kasko Branþý - Ekspertiz yapýlacak tamirhane adresi ve telefonu - Trafik kazasý bilirkiþi tutanaðý, aslý veya sureti - Alkol raporu, aslý veya sureti - Kaza zabtýnýn tutturulmadýðý

Detaylı

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora 2009-40 Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora Ýstanbul, 25 Aðustos 2009 Sirküler Numarasý : Elit - 2009/40 Sirküler Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler

Detaylı

Gelir Vergisi Kanununda Yer Alan Hadler

Gelir Vergisi Kanununda Yer Alan Hadler 2008-112 Gelir Vergisi Kanununda Yer Alan Hadler Ýstanbul, 25 Aralýk 2008 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2008/112 Gelir Vergisi Kanununda Yer Alan Hadler Maliye Bakanlýðý, 28.12.2007 tarihli Resmi

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 1 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2017

Kanguru Matematik Türkiye 2017 Kanguru Matematik Türkiye 07 4 puanlýk sorular. Bir dörtgenin köþegenleri, dörtgeni dört üçgene ayýrmaktadýr. Her üçgenin alaný bir asal sayý ile gösterildiðine göre, aþaðýdaki sayýlardan hangisi bu dörtgenin

Detaylı

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz!

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! Asýlsýz iddia neden ortaya atýldý? Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! 19 Haziran 2004 tarihinde, Ovacýk Altýn Madeni ile hiçbir ilgisi olmayan Arsenik iddialarý ortaya atýlarak madenimiz

Detaylı

ünite1 3. Burcu yla çocuk hangi oyunu oynayacaklarmýþ? A. saklambaç B. körebe C. evcilik (1, 2 ve 3. sorularý parçaya göre yanýtlayýn.

ünite1 3. Burcu yla çocuk hangi oyunu oynayacaklarmýþ? A. saklambaç B. körebe C. evcilik (1, 2 ve 3. sorularý parçaya göre yanýtlayýn. ünite1 Türkçe Sözcük - Karþýt Anlamlý Sözcükler TEST 1 3. Burcu yla çocuk hangi oyunu oynayacaklarmýþ? Annemle þakalaþýrken zil çaldý. Gelen Burcu ydu. Bir elinde büyükçe bir poþet, bir elinde bebeði vardý.

Detaylı

7. ÝTHÝB KUMAÞ TASARIM YARIÞMASI 2012

7. ÝTHÝB KUMAÞ TASARIM YARIÞMASI 2012 7. ÝTHÝB KUMAÞ TASARIM YARIÞMASI 2012 KÝMLER KATILABÝLÝR? Yarýþma, Türkiye Cumhuriyeti sýnýrlarý dahilinde veya yurtdýþýnda okuyan T.C. vatandaþlarý veya K.K.T.C vatandaþý, 35 yaþýný aþmamýþ, en az lise

Detaylı

Örnek: 7. Örnek: 11. Örnek: 8. Örnek: 12. Örnek: 9. Örnek: 13. Örnek: 10 BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ.

Örnek: 7. Örnek: 11. Örnek: 8. Örnek: 12. Örnek: 9. Örnek: 13. Örnek: 10 BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ. BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ Ders Adý Bölüm Sýnav DAF No. MATEMATÝK TS YGSH YGS 11 DERSHANELERÝ Konu BÖLME VE BÖLÜNEBÝLME - II Ders anlatým föyleri öðrenci tarafýndan dersten sonra tekrar

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 2 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde)

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde) V KAMU MALÝYESÝ 71 72 KAMU MALÝYESÝ Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. A. KONSOLÝDE BÜTÇE UYGULAMALARI 1. Genel Durum 1996 yýlýnda yüzde 26.4 olan

Detaylı

BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ MATEMATÝK

BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ MATEMATÝK BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ DERSHANELERÝ Konu Ders Adý Bölüm Sýnav DAF No. MATEMATÝK SAYI BASAMAKLARI - I TS YGSH YGS 06 Ders anlatým föyleri öðrenci tarafýndan dersten sonra tekrar

Detaylı

1 Sinmiþ analar, kavruk çocuklar Her sene bazý çevreler ve kiþiler "kadýnlar günü de ne demek, erkekler günü diye bir sey var mý ki'' "Aslýnda bir gün deðil, her gün kadýnlar günü

Detaylı

17 ÞUBAT kontrol

17 ÞUBAT kontrol 17 ÞUBAT 2016 5. kontrol 3 puanlýk sorular 1. Ahmet, Beril, Can, Deniz ve Ergün bir çift zar atýyorlar. Ahmet Beril Can Deniz Ergün Attýklarý zarlarýn toplamýna bakýldýðýna göre, en büyük zarý kim atmýþtýr?

Detaylı

0.2-200m3/saat AISI 304-316

0.2-200m3/saat AISI 304-316 RD Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip hava kilidleri her türlü proseste çalýþacak rotor ve gövde seçeneklerine sahiptir.aisi304-aisi316baþtaolmaküzerekimya,maden,gýda...gibi

Detaylı

2007/82 Nolu SGK GENELGESÝ(Fatura Bedellerinin Ödenmesinde Karþýlaþýlan Sorunlar) Cuma, 26 Ekim 2007

2007/82 Nolu SGK GENELGESÝ(Fatura Bedellerinin Ödenmesinde Karþýlaþýlan Sorunlar) Cuma, 26 Ekim 2007 2007/82 Nolu SGK GENELGESÝ(Fatura Bedellerinin Ödenmesinde Karþýlaþýlan Sorunlar) Cuma, 26 Ekim 2007 GENELGE 2007/ 82 2007/46 sayýlý Fatura Bedellerinin Ödenmesi konulu Genelge gereði Kurum web sayfasýnda

Detaylı

BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ MATEMATÝK

BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ MATEMATÝK BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ Ders Adý Bölüm Sýnav DAF No. MATEMATÝK TS YGSH YGS 04 DERSHANELERÝ Konu TEMEL KAVRAMLAR - III Ders anlatým föyleri öðrenci tarafýndan dersten sonra tekrar

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2017

Kanguru Matematik Türkiye 2017 3 puanlýk sorular 1. Aþaðýdaki seçeneklerden hangisinde bulunan parçayý, yukarýdaki iki parçanýn arasýna koyarsak, eþitlik saðlanýr? A) B) C) D) E) 2. Can pencereden dýþarý baktýðýnda, aþaðýdaki gibi parktaki

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2015

Kanguru Matematik Türkiye 2015 3 puanlýk sorular 1. Aþaðýda verilen iþlemleri sýrayla yapýp, soru iþareti yerine yazýlmasý gereken sayýyý bulunuz. A) 7 B) 8 C) 10 D) 15 2. Erinç'in 10 eþit metal þeridi vardýr. Bu metalleri aþaðýdaki

Detaylı

Alman Federal Ýþ Mahkemesi Kararý Sýk Uçanlar - Hediye Miller - Ýade Talebi Çeviren Arþ. Gör.: Ulaþ BAYSAL*

Alman Federal Ýþ Mahkemesi Kararý Sýk Uçanlar - Hediye Miller - Ýade Talebi Çeviren Arþ. Gör.: Ulaþ BAYSAL* Alman Federal Ýþ Mahkemesi Kararý Sýk Uçanlar - Hediye Miller - Ýade Talebi Çeviren Arþ. Gör.: Ulaþ BAYSAL* Karar Tarihi : 11 Nisan 2006 Karar No : 9 AZR 500/05 Özet 1. Ýþçi bir sýk uçuþ programý çerçevesinde,

Detaylı

OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008

OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008 OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008 6 Eylül 2008 CUMARTESÝ Resmî Gazete Sayý : 26989 YÖNETMELÝK Millî Eðitim Bakanlýðýndan: OKUL ÖNCESÝ

Detaylı

Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta

Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta Mikro Dozaj Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta ve aðýr hizmet tipi modellerimizle Türk

Detaylı

www. adana.smmmo.org.tr

www. adana.smmmo.org.tr Adres Güzelyalý Mahallesi 81093 Sokak No : 14 Çukurova / ADANA Telefon 0 322 232 99 03 0 322 232 99 04 0 322 232 99 06 0 322 232 38 00 Faks 0 322 232 99 08 www. adana.smmmo.org.tr SEMPOZYUMUN AMACI SEMPOZYUMUN

Detaylı

YAZI ÝÞLERÝ KARARLAR VE TUTANAKLAR DAÝRE BAÞKANLIÐI

YAZI ÝÞLERÝ KARARLAR VE TUTANAKLAR DAÝRE BAÞKANLIÐI YAZI ÝÞLERÝ KARARLAR VE TUTANAKLAR DAÝRE BAÞKANLIÐI ENCÜMEN VE KARARLAR ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ 5393 Sayýlý Belediye Kanununun 35. maddesi gereði Baþkanlýk Makamýnca Encümen Gündemine girmek üzere havale edilen

Detaylı

Ne-Ka. Grouptechnic ... /... / 2008. Sayýn Makina Üreticisi,

Ne-Ka. Grouptechnic ... /... / 2008. Sayýn Makina Üreticisi, ... /... / 2008 Sayýn Makina Üreticisi, Firmamýz Bursa'da 1986 yýlýnda kurulmuþtur. 2003 yýlýndan beri PVC makineleri sektörüne yönelik çözümler üretmektedir. Geniþ bir ürün yelpazesine sahip olan firmamýz,

Detaylı

TABLO-2'nin devamý. Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý

TABLO-2'nin devamý. Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý Atama Yapýlacak Kadro Unvaný: Stajyer Kontrolör (Ýdari) Atama Yapýlmasý Planlanan Kadro Sayýsý: Ýdari+Mühendis Kadrolarý Toplamý : 5 Test Aðýrlýklarý: GY:0,1, GK:0,1, HU:0,2,

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2017

Kanguru Matematik Türkiye 2017 4 puanlýk sorular 1. Dünyanýn en büyük dairesel pizzasý 128 parçaya bölünecektir. Her bir kesim tam bir çap olacaðýna göre kaç tane kesim yapmak gerekmektedir? A) 7 B) 64 C) 127 D) 128 E) 256 2. Ali'nin

Detaylı

Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar

Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Týbbi Laboratuvar Akreditasyonu Akreditasyon, Akreditasyon; Laboratuvarların, Muayene, Belgelendirme kuruluşlarının ve Yeterlilik Deneyi Sağlayıcı

Detaylı

Organizatör Firma Cebeci Cad. No:54 Akatlar 34335 Ýstanbul Tel:0212 351 68 48 (pbx) Faks:0212 351 59 33 E-Posta: tculha@grem.com.tr BAHÇEÞEHÝR ÜNÝVERSÝTESÝ BEÞÝKTAÞ KAMPÜSÜ 11-12 Haziran 2008 SUNUM DOSYASI

Detaylı

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor Türkiye'nin insanlarý, mevcut saðlýk düzeyini hak etmiyor. Saðlýk hizmetleri için ayrýlan kaynaklarýn yetersizliði, kamunun önemli oranda saðlýk

Detaylı

GRUP TOPLU ÝÞ SÖZLEÞMESÝ GÖRÜÞMELERÝNDE UYUÞMAZLIK

GRUP TOPLU ÝÞ SÖZLEÞMESÝ GÖRÜÞMELERÝNDE UYUÞMAZLIK TOPLAM KALÝTE YÖNETÝMÝ VE ISO 9001:2000 KALÝTE YÖNETÝM SÝSTEMÝ UYGULAMASI KONULU TOPLANTI YAPILDI GRUP TOPLU ÝÞ SÖZLEÞMESÝ GÖRÜÞMELERÝNDE UYUÞMAZLIK YÝBÝTAÞ - LAFARGE GRUBUNDA KONYA ÇÝMENTO SANAYÝÝ A.Þ.

Detaylı

4857 SAYILI YENÝ ÝÞ KANUNU AÇISINDAN ÝÞÇÝNÝN YILLIK ÜCRETLÝ ÝZNÝ HAKKINDA DÜÞÜNCELER Erdoðan ÇUBUKCU*

4857 SAYILI YENÝ ÝÞ KANUNU AÇISINDAN ÝÞÇÝNÝN YILLIK ÜCRETLÝ ÝZNÝ HAKKINDA DÜÞÜNCELER Erdoðan ÇUBUKCU* 4857 SAYILI YENÝ ÝÞ KANUNU AÇISINDAN ÝÞÇÝNÝN YILLIK ÜCRETLÝ ÝZNÝ HAKKINDA DÜÞÜNCELER Erdoðan ÇUBUKCU* I. GÝRÝÞ 1475 sayýlý Ýþ Kanununu deðiþtiren 4857 sayýlý Ýþ Kanununun md. 53/2 de yýllýk ücretli izin

Detaylı

30 SORULUK DENEME TESTÝ Gönderen : abana - 10/11/ :26

30 SORULUK DENEME TESTÝ Gönderen : abana - 10/11/ :26 30 SORULUK DENEME TESTÝ Gönderen : abana - 10/11/2008 12:26 Konu: 30 Soruluk Test Gönderim Zamaný: 21-Mart-2007 Saat 10:32 MALÝYET MUHASEBESÝ DENEME SINAVI 1- Aþaðýdakilerden hangisi maliyet muhasebesinin

Detaylı

ISSN: 1300-2341 ÝSG ÝÞ SAÐLIÐI VE GÜVENLÝÐÝ DERGÝSÝ. Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Genel Müdürlüðü

ISSN: 1300-2341 ÝSG ÝÞ SAÐLIÐI VE GÜVENLÝÐÝ DERGÝSÝ. Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Genel Müdürlüðü ISSN: 1300-2341 ÝSG Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Genel Müdürlüðü ÝSG ÝÞ SAÐLIÐI VE GÜVENLÝÐÝ DERGÝSÝ SAYI: 18 YIL: 4 MART - NÝSAN 2004 ÇALIÞMA VE SOSYAL GÜVENLÝK BAKANLIÐI

Detaylı