Eylül Yeni Türk Ticaret Kanunu Bülteni Kanunun getirdikleri

Transkript

1 Eylül 2012 Yeni Türk Ticaret Kanunu Bülteni Kanunun getirdikleri

2 Önsöz Ali Çiçekli TTK İş Geliştirme Ortağı, SMMM, CPA Sizlerle Temmuz Ayı Bültenimizde 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Yeni Türk Ticaret Kanunu nda ( Yeni TTK ) yapılan değişiklikleri paylaşmıştık. Temmuz sayımızdan bugüne, 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren Yeni TTK nın uygulamasına yönelik yedi adet tebliğ ve yönetmelik yayımlanmıştır. Söz konusu tebliğ ve yönetmelikler şunlar: - Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ - Ticaret Şirketlerinin Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik - Şirketlerin Yıllık Faaliyet Raporunun Asgari İçeriğinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik - Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik - Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerin Genel Kurullarında Birikimli Oy Kullanımına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ - Anonim Şirketlerin Genel Kurullarında Uygulanacak Elektronik Genel Kurul Sistemi Hakkında Tebliğ - Ticaret Şirketlerinde Anonim Şirket Genel Kurulları Dışında Elektronik Ortamda Yapılacak Kurullar Hakkında Tebliğ Gerek Yeni TTK nın birçok maddesi, gerekse ikincil mevzuat ile şirketlerin uyması gereken yükümlülükler, şirketlerin bir bütün olarak kurumsallaşmasını gerekli kılmaktadır. Yeni TTK nın birçok maddesi, tüzük, yönetmelik ve tebliğler iç denetim, iç kontrol, risk yönetimi gibi kurumsal yönetimin temel yapı taşlarının şirketlerde işler hale getirilmesini işaret etmektedir. Şirketlerin hızlı, doğru ve şeffaf Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ile uyumlu fi nansal raporlama yapabilme yetkinliğini kazanmasını zorunlu kılmaktadır. İkincil düzenleme kapsamında yayımlanan söz konusu tebliğ ve yönetmeliklerin yanında Yeni TTK nın bazı uyum adımları için son tarihler hızla yaklaşmaktadır. Özellikle, yönetim kurullarının yapısını yakından ilgilendiren ve tüzel kişilerin yönetim kurulu üyeliğine ilişkin son tarih olan 1 Ekim 2012 tarihine 1 aydan az bir süre kaldı. Deloitte TTK Ekibi olarak, bu sayımızda şirketlerin Yeni TTK ile uyumu için kısa dönemde alması gereken aksiyonlar ve açıklanan ikincil yönetmeliklere ilişkin özet bilgileri sizlerle paylaşmak istiyoruz. Yeni TTK ya ilişkin TRTTKSSS@deloitte.com adresine yollayacağınız sorularınızı yanıtlamaktan mutluluk duyacağız. Bültenimizin Yeni TTK ya uyum ve hazırlık sürecinize faydalı olacağını umuyoruz. Ali Çiçekli TTK İş Geliştirme Ortağı, SMMM, CPA 2

3 Şirketlerin Yeni Türk Ticaret Kanunu ile uyumu için kısa dönemde gerçekleştirilmesi gereken işlemler ve dikkat edilmesi gereken konular Lerzan Nalbantoğlu - Deloitte Türkiye Vergi ve Mali Hukuk İşleri Danışmanı 1. Yönetim Kurulu Üyeliği için kritik tarih 1 Ekim 2012 Yönetim kurulu üyeleri/müdürleri arasında tüzel kişi temsilcisi bulunan şirketlerde, anılan üyelerin istifası ve yerine tüzel kişi veya gerçek kişi yönetim kurulu üyesi/müdür atanması için son gün dir sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunu uyarınca Yeni Türk Ticaret Kanunu nun ( Yeni TTK ) yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Temmuz 2012 tarihinde görevde bulunan anonim şirket yönetim kurulları ile limited şirket müdürleri, görevden alınmaları veya yönetim kurulu üyeliğinin başka bir sebeple boşalması hâli hariç, sürelerinin sonuna kadar görevlerine devam ederler. Ancak, tüzel kişinin temsilcisi olarak üye seçilmiş bulunan gerçek kişinin, Yeni TTK nın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde istifa etmesi, onun yerine tüzel kişinin ya da başkasının seçilmesi gerekir. Tüm ortakların hep birlikte müdür sıfatıyla şirket işlerini idare ve şirketi temsil ettiği limited şirketlerde de aynı üç aylık süre içinde Yeni TTK nın 623 üncü maddesi hükmünün gereği yerine getirilir. Yeni TTK nın 623. maddesi uyarınca limited şirketin ana sözleşmesi ile yönetimi ve temsili, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir, bununla birlikte, yine aynı madde hükmü uyarınca en azından bir ortağın, şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin bulunması gerekmektedir. Şirketin müdürlerinden biri bir tüzel kişi olduğu takdirde, bu kişi söz konusu görevi tüzel kişi adına yerine getirecek bir gerçek kişiyi belirler. Yeni Türk Ticaret Kanunu uyarınca anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olma zorunluluğu kaldırılmıştır. Ayrıca, tüzel kişi pay sahipleri yönetim kurulu üyesi olarak seçilebileceklerdir. Bir tüzel kişi yönetim kuruluna üye seçildiği takdirde, tüzel kişiyle birlikte, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından belirlenen, sadece bir gerçek kişi ile temsil olunabilir. Pay sahibi tüzel kişi adına atanan gerçek kişi Ticaret Sicil Müdürlüğü nezdinde tescil edilmesi gerekmektedir. Anılan kişi tüzel kişi pay sahibinin kararı ile değiştirilebilir. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nın internet sitesinde konuyla ilgili yapılan açıklamada, yönetim kurulu üyelerinin tamamı veya çoğunluğu tüzel kişi ortakların temsilcilerinden oluşan anonim şirketlerde, söz konusu üyelerin, yönetim kurulu toplantı nisabı kaybolmayacak şekilde farklı zamanlarda istifa etmeleri ve yerlerine seçilecek üyelerin tescil edilmesi suretiyle Yeni TTK ya uyum sağlayabilecekleri ifade edilmektedir. Yukarıda yer alan bilgiler ışığında, şirketlerin müdürlerinin/ yönetim kurulunun yeni hükümler doğrultusunda 1 Ekim 2012 tarihine kadar yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Aksi halde, temsilcilerin veya yönetim/müdürler kurulunun yapacağı işlerin/ alacağı kararların hükümsüz olduğu ileri sürülebilir. 3

4 2. Yeni TTK da Yer Alan Şartların Sağlanmaması halinde Pay sahiplerinin Şirkete Borçlanma Yasağı Yeni TTK nın 359. maddesi ile şirket pay sahiplerinin şirkete borçlanma şartları düzenlenmiştir. Pay sahipleri iki şartın gerçekleşmesi halinde şirkete borçlanabilirler: (1) pay sahibinin sermaye taahhüdü borcunu yerine getirmiş olması ve (2) serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olmasıdır. Bununla birlikte, Yeni TTK nın 395. maddesinde pay sahibi olan yönetim kurulu üyeleri şirkete pay sahiplerinin borçlanma koşullarını yerine getirmeleri halinde borçlanabilecekleri, pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerinin ise şirkete nakit borçlanamayacakları öngörülmüştür. Ayrıca, yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarının şirkete nakit olarak borçlanmaları yasaklanmıştır. Limited şirket ortaklarına ve müdürlerine anonim şirket pay sahiplerinin ve yönetim kurulu üyelerinin şirketten borçlanmasına ilişkin getirilen ve yukarıda açıklanan düzenlemeler uygulanacaktır. 3. Genel kurul toplantı ve müzakere defterinin onaylattırılması Yeni TTK uyarınca pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi işletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan defterler de ticari defterler olarak sayılmıştır. Genel kurul toplantı ve müzakere defteri bulunmayan şirketlerin söz konusu defteri edinmeleri ve açılış onayını yaptırmaları gerekmektedir. Genel kurul toplantı ve müzakere defteri ile pay defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. 4. Ticari Defterlerin Açılış/Kapanış Onayı Yeni TTK uyarınca ticari defterler ve açılış/ kapanış onayları: Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defterinin açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılır. Ticari defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar notere yaptırılır. Söz konusu düzenlemelere uymamanın yaptırımları: Pay sahiplerinin 358. maddeye aykırı olarak borçlanması Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan 393 üncü maddede sayılan yakınlarının şirkete borçlanması Üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezası Üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezası 4

5 6102 sayılı Yeni TTK uyarınca kapanış onayının tüm defterlere uygulanması söz konusuydu. Ancak, yapılan değişiklik ile bu yükümlülük sadece yevmiye defteri ve yönetim kurulu karar defteri ile sınırlandırılmıştır. Söz konusu defterlerin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar notere yaptırılacaktır. Yeni TTK uyarınca pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin yeterli yaprakları bulunması kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. Yeni TTK uyarınca ticari defterlerin elektronik ortamda tutulması halinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı aranmayacaktır. Ticaret şirketlerinin ticaret siciline tescili sırasında defterlerin açılışı ticaret sicili müdürlükleri tarafından da onaylanabilir. Açılış onayının noter tarafından yapıldığı hâllerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır. Ayrıca, internet sitesinde yer alacak bilgiler metin hâline getirilip şirket yönetimi tarafından tarih ve saat gösterilerek noterlikçe onaylı bir defterde tutulmasına ilişkin yükümlülük kaldırılmıştır. Fiziki ortamda veya elektronik ortamda tutulan ticari defterlerin nasıl tutulacağı, defterlere kayıt zamanı, onay yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ve Maliye Bakanlığınca müştereken çıkarılacak tebliğle belirlenecektir. 5. Ana Sözleşmenin Yeni TTK hükümleri çerçevesinde tarihine kadar tadili Her bir şirketin ana sözleşmesinin hangi maddesinin Yeni TTK da öngörülen yükümlülükler, tanınan imkanlar ve şirket menfaatleri doğrultusunda nasıl tadil edilmesi gerektiğini belirlemesi gerekmektedir sayılı Değişiklik Kanunu ile ana sözleşme tadillerine ilişkin süre uzatılmıştır. Anonim şirket ve limited şirketler ana sözleşmelerini tarihine kadar Yeni TTK ile uyumlu hale getirmeleri gerekmektedir. Ana sözleşmelerin tadili için ana sözleşmenin tadil edilmemesi halinde, Yeni TTK ya aykırı olan hükümler geçersiz sayılacaktır. Yeni TTK hükümleri kendiliğinden uygulanacaktır. 6. Anonim Şirketlerin nama yazılı payları ile ilgili bağlam hükmü Yeni TTK uyarınca dikkat edilmesi gereken diğer bir konu ise pay senetlerinin devrinin sınırlandırılması konusudur. Madde 491 de kanuni sınırlama olarak, Bedeli tamamen ödenmemiş nama yazılı paylar, ancak şirketin onayı ile devrolunabilir; meğerki, devir, miras, mirasın paylaşımı, eşler arasındaki mal rejimi hükümleri veya cebrî icra yoluyla gerçekleşsin denilmektedir. Şirket, sadece devralanın ödeme yeterliliği şüpheli ise ve şirketçe istenen teminat verilmemişse onay vermeyi reddedebilir. 5

6 Madde 492 de ise ana sözleşmeyle sınırlamanın ilkeleri belirtilmiştir. Ana sözleşme, nama yazılı payların ancak şirketin onayıyla devredilebileceğini öngörebilir. Bu sınırlama intifa hakkı kurulurken de geçerlidir. Şirket tasfi yeye girmişse devredilebilirliğe ilişkin sınırlamalar düşer. Borsaya kote edilmemiş nama yazılı paylarda yönetim kurulunun hisse devrini ancak ana sözleşmede öngörülmüş önemli bir sebebin varlığı halinde veya devredene, paylarını gerçek değeri ile almayı önermesi halinde reddedebileceği yönündeki kanun hükmüdür. Bu halde, şirketin söz konusu pay devri kısıtlamasını uygulayabilmesi için ana sözleşmede bu yönde bir hükmün yer alması gerekmektedir. Pay sahipleri çevresinin bileşimine ilişkin esas sözleşme hükümleri, şirketin işletme konusu veya işletmenin ekonomik bağımsızlığı yönünden onayın reddini haklı gösteriyorsa, önemli sebep oluşturur. Bundan başka, devralan, payları kendi adına ve hesabına aldığını açıkça beyan etmezse, şirket devrin pay defterine kaydını reddedebilir. Paylar; miras, mirasın paylaşımı, eşler arasındaki mal rejimi hükümleri veya cebrî icra gereği iktisap edilmişlerse, şirket, payları edinen kişiye, sadece paylarını gerçek değeri ile devralmayı önerdiği takdirde onay vermeyi reddedebilir. Devralan, paylarının gerçek değerinin belirlenmesini, şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden isteyebilir; bu hâlde mahkeme şirketin karar tarihine en yakın tarihteki değerini esas alır. Değerleme giderlerini şirket karşılar. Devralan, gerçek değeri öğrendiği tarihten itibaren bir ay içinde bu fi yatı reddetmezse, şirketin devralma önerisini kabul etmiş sayılır. Ana sözleşme devredilebilirlik şartlarını ağırlaştıramaz. Şirket, onaylamaya ilişkin istemi, aldığı tarihten itibaren en geç üç ay içinde reddetmemişse veya ret haksızsa, onay verilmiş sayılır. 7. Ticari belge düzeni Şirketlerin ticari mektuplarında ve ticari defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgelerinde bulunması gereken bilgiler aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. - Ticaret unvanı - İşletmenin merkezi - Ticaret sicili numarası - İnternet sitesi adresi (internet sitesi kurmakla yükümlü olanlar) Söz konusu hükmün yürürlük tarihi tarihine ertelenmiştir. 8. Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin basılması Şirketin ve sermaye artırımının tescilinden önce çıkarılan paylar geçersizdir; ancak, iştirak taahhüdünden doğan yükümlülükler geçerliliklerini sürdürür. Paylar hamiline yazılı ise yönetim kurulu, pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde pay senetlerini bastırıp pay sahiplerine dağıtır. Yönetim kurulunun hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı tescil ve ilan edilir, ayrıca şirketin internet sitesine konulur. Pay senedi bastırılıncaya kadar ilmühaber çıkarılabilir. İlmühaberlere kıyas yoluyla nama yazılı pay senetlerine ilişkin hükümler uygulanır. Azlık istemde bulunursa nama yazılı pay senedi bastırılıp tüm nama yazılı pay senedi sahiplerine dağıtılır. Tescilden önce pay senedi çıkaran kimse, bundan doğan zararlardan sorumludur. 6

7 Yeni TTK nın 487. maddesinde pay senetlerinin şekli belirtilmektedir. Anılan madde uyarınca pay senetlerinin; şirketin unvanını, sermaye tutarını, kuruluş tarihini, bu tarihteki sermaye tutarını, çıkarılan pay senedinin tertibini, bunun tescili tarihini, senedin türünü ve itibarî değerini, kaç payı içerdiğini belirtmesi ve şirket adına imza etmeye yetkili olanlardan en az ikisi tarafından imza edilmiş olması şarttır. Kapalı şirketlerde baskı şeklinde imzanın delikli olması veya sahtekârlığı engelleyici diğer güvenlik önlemlerinin uygulanması gerekir. Nama yazılı pay senetlerinin ayrıca; sahiplerinin adı ve soyadını veya ticaret unvanını, yerleşim yerini, pay senedi bedelinin ödenmiş olan miktarını da açıklaması gerekir. Bu senetler şirketin pay defterine kaydolunur. 9. Limited Şirketlerde pay senedi ve intifa senedi basımı Esas sermaye payının şirketçe iktisabına ilişkin 612 nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen hâller dışında, esas sermaye payı, ortaklar arasındaki devirler de dâhil olmak üzere sadece aşağıdaki hükümler uyarınca devredilebilir ve miras yoluyla geçer. Esas sermaye pay senetleri ispat aracı şeklinde veya nama yazılı olarak düzenlenir. Ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerinin, ağırlaştırılmış veya bütün ortakları kapsayacak biçimde düzenlenmiş rekabet yasağının ve şirket sözleşmesinde öngörülmüş önerilmeye muhatap olma, önalım geri alım ve alım haklarının, bu senetlerde açıkça belirtilmesi gereklidir. Şirket sözleşmesinde intifa senetlerinin çıkarılması öngörülebilir; bu konuda anonim şirketlere ilişkin hükümler kıyas yoluyla uygulanır. Yeni TTK ile anonim şirketlerde olduğu gibi limited şirketlerde de pay senedi bastırma imkanı getirilmiştir. Hal böyle iken bu konunun vergisel açıdan da değerlendirilmesi gerekir. 10. Üçüncü kişilerle akdedilen sözleşmelerde Yeni TTK ve Yeni Borçlar Kanunu uyarınca yapılması gerekenler Şirketin üçüncü kişiler ile akdettiği sözleşme hükümleri ve imzalayacağı yeni sözleşmeler, Yeni TTK ve Yeni Borçlar Kanunu tahtında gözden geçirilmelidir. Özellikle mal ve hizmet tedarikine ilişkin Yeni TTK nın maddesinde yer alan hükümler, haksız rekabetten kaçınmaya ilişkin yükümlülüklere karşı şirketin korunmasına ilişkin düzenlemeler ile acentesi olan veya acente olan şirketlere ilişkin yükümlülükler ve haklara ilişkin olarak yapılacak düzenlemeler ile Borçlar Kanunu nda yer alan genel işlem şartları, kefalet, kira vb. düzenlemeler dikkate alınmalıdır. 7

8 Sermaye Artırımı Yeni TTK 462/3. Maddesi uyarınca fonların sermayeye dönüştürülmesi Çınar Bağlan - Direktör / Vergi Bundan böyle şirket bilançosunda sermayeye eklenmesine mevzuatın izin verdiği fonların (enfl asyon düzeltme farkları, KVK mad 5/1-e kapsamında ayrılmış fonlar vs.) bulunması hâlinde bu fonlar sermayeye ilave edilmeden nâkdi sermaye artışı yapılamayacaktır. Aşağıda yer alan Yeni TTK nın 462. maddesinin 3.fıkrası ile pay sahiplerinin korunması amaçlanmıştır. Getirilen düzenleme ile şirketlerin, bilânçoda sermayeye eklenebilecek bir fon mevcutken veya böyle bir fonun hesaplanıp bilânçoya konulması yolu açıkken, önce nakdî sermaye artırımı yaparak ve çoğu kez bunun miktarını yüksek tutarak, artırıma bazı pay sahiplerinin katılamamalarından diğer bir grup pay sahibine yarar sağlamasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Bununla birlikte, ilgili fıkranın 2.cümlesinde şirketin nakdî sermayeye duyduğu gereksinimin acil olduğu ve şirketin nakdî sermaye artırımını derhal yapmasında haklı sebeplerin bulunduğu haller düşünülerek hem bu fonların sermayeye dönüştürülmesi hem de aynı zamanda ve aynı oranda sermayenin taahhüt edilmesi yoluyla sermaye artırımına da izin vermiş bulunmaktadır. (2) Sermayenin artırılan kısmını, iç kaynaklardan karşılayan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğu, onaylanmış yıllık bilanço ve işlem denetçisinin vereceği açık ve yazılı bir beyanla doğrulanır. Bilanço tarihinin üzerinden altı aydan fazla zaman geçmiş olduğu takdirde, yeni bir bilanço çıkarılması ve bunun işlem denetçisi tarafından onaylanmış olması şarttır. (3) Bilançoda sermayeye eklenmesine mevzuatın izin verdiği fonların bulunması hâlinde, bu fonlar sermayeye dönüştürülmeden, sermaye taahhüt edilmesi yoluyla sermaye artırılamaz. Hem bu fonların sermayeye dönüştürülmesi hem de aynı zamanda ve aynı oranda sermayenin taahhüt edilmesi yoluyla sermaye artırılabilir. Artırım genel kurul veya yönetim kurulu kararının ve esas sözleşmenin ilgili maddelerinin değişik şeklinin tescili ile kesinleşir. Tescil ile o anda mevcut pay sahipleri mevcut paylarının sermayeye oranına göre bedelsiz payları kendiliğinden iktisap ederler. Bedelsiz paylar üzerindeki hak kaldırılamaz ve sınırlandırılamaz; bu haktan vazgeçilemez. MADDE 462- (1) Esas sözleşme veya genel kurul kararıyla ayrılmış ve belirli bir amaca özgülenmemiş yedek akçeler ile kanuni yedek akçelerin serbestçe kullanılabilen kısımları ve mevzuatın bilançoya konulmasına ve sermayeye eklenmesine izin verdiği fonlar sermayeye dönüştürülerek sermaye iç kaynaklardan artırılabilir. 8

9 Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ'in Özeti Ali Çiçekli - TTK İş Geliştirme Ortağı, SMMM, CPA 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu nun uygulamasına yönelik ikincil mevzuat kapsamında Kar Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ ( Tebliğ ) 9 Ağustos 2012 tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Tebliğ ve Yeni TTK nın çeşitli maddelerinde yapılan atıfl arla Yeni TTK uyarınca halka açık anonim şirketlerin yanında diğer anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş şirketler aşağıda özetlemeye çalıştığımız koşulları yerine getirmeleri durumunda kâr avansı dağıtabilecekler. Sermaye Piyasası Kanunu na tabii şirketlerin kâr payı avansı dağıtma koşulları ise Seri IV No:27 Tebliğ ile düzenlenmektedir. Kâr payı avansı tebliği hakkında önemli olduğunu düşündüğümüz noktaları aşağıda özetlemeye çalışacağız. Şirketin kâr payı avansı dağıtabilmesi için yerine getirmesi gereken temel iki koşul, kâr payı avansı dağıtılacak üç, altı veya dokuzuncu ayda şirketin kar etmiş olması ve ilgili hesap dönemi öncesinde ödenen kâr payı avanslarının ilgili olduğu yılın net dönem kârından mahsup edilmiş olmasıdır. Anonim şirketlerin kâr payı avansı dağıtabilmesi, anonim şirketler için genel kurulda sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır olması, toplantı boyunca bu nisabın korunması ve toplantıda bulunanların salt çoğunluğu ile mümkündür. Limited şirketler ise toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğu ile kâr payı avansı dağıtabileceklerdir. Yıl içerisinde birden fazla kez kâr payı avansı dağıtılabileceği gibi ilgili tutarlar genel kurul kararını izleyen en geç 6 hafta içinde ödenmelidir. İlgili hesap dönemi sonunda, yıl içinde dağıtılan kâr payı avansını karşılayacak tutarda net dönem kârı oluşmaması durumunda, net dönem kârını aşan kâr payı avanslarının varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edilmesi, serbest yedek akçe tutarının da dağıtılan kâr payı avanslarını karşılayamaması halinde, fazla ödenmiş olan kâr payı avanslarının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edilmesi gerekmektedir. İlgili hesap döneminde kar payı avansı dağıtılmış olmasına rağmen zarar oluşması durumunda öncelikle genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, söz konusu yedeklerin zararı karşılayamaması durumunda ise dağıtılan kâr payı avanslarının tamamının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edilmesi gerekmektedir. Ödenecek kâr payı tutarı, kâr payı avansı ödeneceği dönemde oluşan kârdan eğer varsa geçmiş yıl zararlarının tamamı, vergi fon ve mali karşılıklar, ayrılması gereken yedek akçeler, eğer varsa, imtiyazlı pay sahipleri, intida senedi sahipleri ve kâra katılan diğer kimseler için ödenecek diğer tutarlar ve önceki dönemlerde ödenen kâr payı avansları düşüldükten sonra kalan kârın yarısı kadar ödenebilir. Kâr payı ödemesi imtiyazlı hisse senetleri dikkate alınmadan, ortakların payları oranında dağıtılır. İntifa senedi sahiplerine, ortak olmayan yönetim organı üyelerine ve ortaklar dışında kâra katılan diğer kimselere kâr payı avansı ödenemeyeceği unutulmamalıdır. Ortakların sermaye taahhüt borçları dışında şirkete borçlu olmaları halinde söz konusu borç ortağa ödenecek kâr payı avansından mahsup edilmelidir. 9

10 Yıllık faaliyet raporunun asgari içeriği Erkan Çelik - Kıdemli Müdür, SMMM / Vergi Yeni Türk Ticaret Kanunu'nun birçok maddesinde yer alan Yıllık Faaliyet Raporuyla ilgili, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın anılan kanunun 516, 518, 565 ve 610 uncu maddelerine dayanarak hazırladığı Şirketlerin Yıllık Faaliyet Raporunun Asgari İçeriğinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik 28 Ağustos 2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak, yürürlüğe girmiştir. Yıllık faaliyet raporu ilgili yönetmelikte; Yönetim organı tarafından kanuna ve bu yönetmeliğe göre düzenlenen, şirketin ilgili yıla ilişkin faaliyetlerinin akışı ile her yönüyle fi nansal durumunun doğru, eksiksiz, dolambaçsız, gerçeğe uygun ve dürüst bir şekilde yansıtıldığı, şirketin gelişmesinin ve karşılaşılması muhtemel risklerin belirtildiği raporu, şeklinde tanımlanmıştır. Söz konusu yönetmelik, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu na göre kurulan ve faaliyet gösteren anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yıllık faaliyet raporlarını ve şirketler topluluğunda ana şirketin yıllık faaliyet raporunu kapsamaktadır. Yıllık faaliyet raporu ilgili olduğu hesap döneminin bitimini izleyen iki ay içinde hazırlanacaktır yılı hesap dönemine ait yıllık faaliyet raporunda yer verilecek fi nansal bilgiler, tarihli ve 6762 saylı Türk Ticaret Kanunu (Mülga Türk Ticaret Kanunu) uyarınca düzenlenen mali tablolara dayandırılır. Hazırlanan yıllık faaliyet raporunun Yeni Türk Ticaret Kanunu'na göre 10 yıl süreyle saklanması zorunludur. Diğer taraftan internet sitesi oluşturma yükümlülüğü bulunan şirketlerin, son üç yılın yıllık faaliyet raporunu internet sitesinde yayımlamaları gerekir. Genel Kurul un devredilemez yetkileri arasında yer alan Yıllık Faaliyet Raporunun, genel kurul tarihinden en az 15 gün önce şirket merkez ve şubelerinde pay sahibi incelemelerinde hazır bulundurulması ve bilanço tarihinden itibaren 6 ay içinde de Ticaret Sicil Gazetesinde ilan ettirilmesi zorundadır. Ayrıca yıllık faaliyet bildirimi denetime konu işlemler arasında sayılmıştır. Yıllık faaliyet raporu aşağıda gösterilen bölümlerden oluşur: a) Genel bilgiler, Raporun ilgili olduğu hesap dönemi, Şirketin ticaret unvanı, ticaret sicili numarası, merkez ve varsa şubelerine ilişkin iletişim bilgileri ile varsa internet sitesinin adresi, Şirketin organizasyon, sermaye ve ortaklık yapıları ile bunlara ilişkin hesap dönemi içerisindeki değişiklikler, Varsa; imtiyazlı paylara ve payların oy haklarına ilişkin açıklamalar, Yönetim organı, üst düzey yöneticileri ve personel sayısı ile ilgili bilgiler, Varsa; şirket genel kurulunca verilen izin çerçevesinde yönetim organı üyelerinin şirketle kendisi veya başkası adına yaptığı işlemler ile rekabet yasağı kapsamındaki faaliyetleri hakkında bilgiler. b) Yönetim organı üyeleri ile üst düzey yöneticilere sağlanan mali haklar, Sağlanan huzur hakkı, ücret, prim, ikramiye, kâr payı gibi mali menfaatlerin toplam tutarları, Verilen ödenekler, yolculuk, konaklama ve temsil giderleri ile ayni ve nakdi imkânlar, sigortalar ve benzeri teminatların toplam tutarlarına ilişkin bilgiler. 10

11 c) Şirketin araştırma ve geliştirme çalışmaları, Şirketin ilgili hesap döneminde yapmış olduğu yatırımlara ilişkin bilgiler, Şirketin iç kontrol sistemi ve iç denetim faaliyetleri hakkında bilgiler ile yönetim organının bu konudaki görüşü, Şirketin doğrudan veya dolaylı iştirakleri ve pay oranlarına ilişkin bilgiler, Şirketin iktisap ettiği kendi paylarına ilişkin bilgiler, Hesap dönemi içerisinde yapılan özel denetime ve kamu denetimine ilişkin açıklamalar, Şirket aleyhine açılan ve şirketin mali durumunu ve faaliyetlerini etkileyebilecek nitelikteki davalar ve olası sonuçları hakkında bilgiler, Mevzuat hükümlerine aykırı uygulamalar nedeniyle şirket ve yönetim organı üyeleri hakkında uygulanan idari veya adli yaptırımlara ilişkin açıklamalar, Geçmiş dönemlerde belirlenen hedefl ere ulaşılıp ulaşılamadığı, genel kurul kararlarının yerine getirilip getirilmediği, hedefl ere ulaşılamamışsa veya kararlar yerine getirilmemişse gerekçelerine ilişkin bilgiler ve değerlendirmeler, Yıl içerisinde olağanüstü genel kurul toplantısı yapılmışsa, toplantının tarihi, toplantıda alınan kararlar ve buna ilişkin yapılan işlemler de dâhil olmak üzere olağanüstü genel kurula ilişkin bilgiler, Şirketin yıl içinde yapmış olduğu bağış ve yardımlar ile sosyal sorumluluk projeleri çerçevesinde yapılan harcamalara ilişkin bilgiler, Şirketler topluluğuna bağlı bir şirketse; hâkim şirketle, hâkim şirkete bağlı bir şirketle, hâkim şirketin yönlendirmesiyle onun ya da ona bağlı bir şirketin yararına yaptığı hukuki işlemler ve geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketin ya da ona bağlı bir şirketin yararına alınan veya alınmasından kaçınılan tüm diğer önlemler, Şirketler topluluğuna bağlı bir şirketse; (ı) bendinde bahsedilen hukuki işlemin yapıldığı veya önlemin alındığı veyahut alınmasından kaçınıldığı anda kendilerince bilinen hal ve şartlara göre, her bir hukuki işlemde uygun bir karşı edim sağlanıp sağlanmadığı ve alınan veya alınmasından kaçınılan önlemin şirketi zarara uğratıp uğratmadığı, şirket zarara uğramışsa bunun denkleştirilip denkleştirilmediği. ç) Şirket faaliyetleri ve faaliyetlere ilişkin önemli gelişmeler, d) Finansal durum, Finansal duruma ve faaliyet sonuçlarına ilişkin yönetim organının analizi ve değerlendirmesi, planlanan faaliyetlerin gerçekleşme derecesi, belirlenen stratejik hedefl er karşısında şirketin durumu, Geçmiş yıllarla karşılaştırmalı olarak şirketin yıl içindeki satışları, verimliliği, gelir oluşturma kapasitesi, kârlılığı ve borç/özkaynak oranı ile şirket faaliyetlerinin sonuçları hakkında fi kir verecek diğer hususlara ilişkin bilgiler ve ileriye dönük beklentiler, Şirketin sermayesinin karşılıksız kalıp kalmadığına veya borca batık olup olmadığına ilişkin tespit ve yönetim organı değerlendirmeleri, Varsa; şirketin fi nansal yapısını iyileştirmek için alınması düşünülen önlemler, Kâr payı dağıtım politikasına ilişkin bilgiler ve kâr dağıtımı yapılmayacaksa gerekçesi ile dağıtılmayan kârın nasıl kullanılacağına ilişkin öneri. 11

12 e) Riskler ve yönetim organının değerlendirmesi, Varsa şirketin öngörülen risklere karşı uygulayacağı risk yönetimi politikasına ilişkin bilgiler, Oluşturulmuşsa riskin erken saptanması ve yönetimi komitesinin çalışmalarına ve raporlarına ilişkin bilgiler, Satışlar, verimlilik, gelir yaratma kapasitesi, kârlılık, borç/özkaynak oranı ve benzeri konularda ileriye dönük riskler. f) Diğer hususlar, Yıllık faaliyet raporunun diğer hususlar bölümünde, faaliyet yılının sona ermesinden sonra şirkette meydana gelen ve ortakların, alacaklıların ve diğer ilgili kişi ve kuruluşların haklarını etkileyebilecek nitelikteki özel önem taşıyan olaylara ilişkin açıklamalara yer verilmesi zorunludur. Bu bölümde ayrıca, bu yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla yönetim organının uygun gördüğü ilave bilgilere de yer verilebilir. Ayrıca şirketler topluluğunda ana şirketin faaliyet raporlarında, ek olarak aşağıda belirtilen hususların da yer alması zorunludur: b) Topluluğa dâhil işletmelerin ana şirket sermayesindeki payları hakkında bilgiler, c) Konsolide fi nansal tabloların hazırlanması süreci ile ilgili olarak topluluğun iç denetim ve risk yönetimi sistemlerine ilişkin açıklamalar, ç) Yönetim organı üyelerinden birinin talep etmesi halinde, kanunun 199 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında öngörülen raporun sonuç kısmı. Yeni Türk Ticaret Kanunu nun birçok maddesi şirketlerin kurumsal kimliğini ön plana çıkartmak amacıyla oluşturulmuştur. Kurumsal çalışmalardan bir tanesi olan yıllık faaliyet raporu; şirketin mevcut ve potansiyel iş ortaklarını ve menfaat sahiplerini bilgilendirmek ve etkilemek için hazırlanmış bir dokümandır. Kapsadığı hesap dönemine ilişkin bilgileri, şirketin ilerideki hedefl erini ve bu hedefl eri ne şekilde yerine getireceğini anlatan faaliyet raporu, hem tasarım olarak şirketin kurum kültürüne uygun, hem de içerik olarak Yeni Türk Ticaret Kanunu na ve yönetmeliğe uygun olarak hazırlanmalıdır. Şirketlerin hedefl erine ulaşmasında doğru hazırlanmış bir faaliyet raporu şirketlerin gerçek değerinin doğru algılanmasına büyük katkıda bulunacaktır. a) Bir sermaye şirketinin sermayesinin, doğrudan veya dolaylı olarak, yüzde beşini, onunu, yirmisini, yirmi beşini, otuz üçünü, ellisini, altmış yedisini veya yüzde yüzünü temsil eden miktarda paylarına sahip olunduğu veya payları bu yüzdelerin altına düştüğü takdirde bu durum ve gerekçesi, 12

13 Ticaret şirketlerinin denetlenmesine ilişkin çerçeve Erhan Tarhan Süpervizör / Vergi Bilindiği üzere 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (Yeni TTK) nın 210 uncu maddesinin birinci fıkrasında, ticaret şirketlerinin Yeni TTK kapsamındaki işlemlerinin, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı denetim elemanları tarafından denetleneceği, ayrıca bu denetimin ilkeleri ve usulü ile denetime tabi işlemlerin anılan Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle düzenleneceği hükmolunmuştur. Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca bu hüküm doğrultusunda hazırlanan ticaret şirketlerinin Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik 28 Ağustos 2012 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yazımızda ticaret şirketlerinin denetlenmesine ilişkin genel çerçeveyi kısaca ele alacağız. 1.Denetime konu işlemler nelerdir? Ticaret şirketlerini, kollektif, komandit, anonim, limited, sermayesi paylara bölünmüş komandit ve kooperatif şirketleri olarak belirten söz konusu yönetmelikte; bu şirketlerin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın denetimine konu işlemleri: kuruluş işlemleri, ticaret siciline tescil ve ilan işlemleri, ticaret ünvanına ve işletme adına ilişkin işlemler, ticari defterlere ilişkin işlemler, birleşme, bölünme ve tür değiştirme işlemleri, şirketler topluluğuna, bağlılığa ve hakimiyete ilişkin işlemler, genel kurulun çağrılmasına, toplanmasına, karar almasına, görevlerine ve yetkilerine ilişkin işlemler, yönetim organının oluşumuna, toplanmasına, karar almasına, sorumluluğuna, görev ve yetkilerine yönelik işlemler, denetçinin seçilmesine ilişkin işlemler, şirket sözleşmesinin değiştirilmesine ilişkin işlemler, paya ve sermaye koyma borcuna ilişkin işlemler, menkul kıymet işlemleri, sermayenin artırılması, azaltılması ve tamamlanması işlemleri, fi nansal tablolara, yıllık faaliyet raporlarına ve yedek akçelere yönelik işlemler, kâr, kazanç ve tasfi ye payına ilişkin işlemler, elektronik ve bilgi toplumu hizmetlerine ilişkin işlemler, sona erme ve tasfi yeye yönelik işlemler, kanuna dayanılarak çıkarılan düzenleyici işlemlere konu işlemler olarak sayılmıştır. 2. Denetlenenlerin yükümlülükleri nelerdir? Aynı yönetmelikte, ticaret şirketlerinin yönetim organlarının üyelerinin, yönetimle görevlendirilen kişilerin, komitelerin ve şirket çalışanlarının; gizli dahi olsa yazılı veya elektronik ortamda tutulan her türlü defter, kayıt, dosya, tutanak ve belgeleri denetim elemanlarının talebi üzerine uygun süre içinde vermekle, incelemelerine hazır bulundurmakla veya gösterecekleri yere getirip denetim elemanınca gerekli görülmesi halinde tutanak karşılığında teslim etmekle, onaylı örneklerini vermekle, tutanakları imzalamakla, tüm bilgi işlem sistemini denetim amaçlarına uygun olarak açmakla, elektronik ortamda tutulan kayıtları okunabilir hale getirmekle, sözlü veya yazılı olarak sorulan hususlara ilişkin bilgileri ve cevapları vermekle, para ve para hükmündeki evrakı ve ayniyatı ilk talep halinde göstermekle, sayılmasına ve incelenmesine yardımcı olmakla, denetimin gereği gibi yürütülebilmesi için denetim elemanlarına görevleri süresince uygun bir çalışma yeri sağlamakla, gereken yardımı ve kolaylığı göstermekle ve diğer önlemleri almakla yükümlü oldukları açıklanmıştır. 13

14 3. Denetim ne şekilde yapılacaktır? Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, kendi denetim elemanlarınca yaptıracağı ticaret şirketlerinin denetimine, re sen veya ortakların yahut üçüncü kişilerin istem, ihbar ve şikayetleri üzerine karar verebilecektir. Ticaret şirketlerinin işlemleri, şirketin merkezinde ve gerektiğinde şubelerinde veya ticari işletmesinde denetlenecektir. Ancak, denetime elverişli olamayan yerlerde denetim çalışmaları, denetim elemanının belirleyeceği bir yerde sürdürülebilecektir. Diğer taraftan denetim çalışmaları, ticaret şirketine ait teknolojik altyapının yeterli ve güvenli olması durumunda elektronik ortamda da gerçekleştirilebilecektir. 4. Sonuç Ticaret şirketlerinin denetlenmesine ilişkin genel çerçevenin çizildiği bu yönetmelik, Yeni TTK nın getirdiği cezai sorumluluklarla birlikte değerlendirildiğinde, Yeni TTK ya uygun işlem ve faaliyetlerde bulunmanın önemi daha açık ortaya çıkmaktadır. 14

15 Anonim Şirket genel kurul toplantıları Erdem Demirkan - Kıdemli Uzman / Vergi Anonim şirketlerde elektronik ortamda genel kurul yapılmasına imkân tanıyan Türk Ticaret Kanunu nun ( TTK )1527. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, anonim şirketlerin genel kurullarına katılmaya, öneride bulunmaya, görüş açıklamaya ve oy kullanmaya ilişkin usul ve esasları, elektronik genel kurul işleyiş esaslarını ve bu sistemin kullanıcılarının yükümlülüklerini belirleyen Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik 28 Ağustos 2012 yılında Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Söz konusu yönetmelikte şirketlerin elektronik ortamda genel kurul yapabilmesi için şirket ana sözleşmesinde bulunması gerekli olan genel kurul elektronik ortamda katılmaya ve oy vermeye ilişkin ana sözleşme hükmü örneğine yer verilmiştir. Ayrıca genel kurul öncesi ve genel kurul anında yapılması gereken işlemler sayılmıştır. Elektronik genel kurul sistemine ( EGKS ) bildirilmesi zorunlu unsurlar ile bu sistem aracılığı ile ne şekilde toplantıya katılımın gerçekleşeceği ve oy kullanılacağı hususu da açıklığa kavuşturulmuştur. Yukarıda belirtilen yönetmeliğin yanısıra, Anonim Şirketlerin Genel Kurullarına Uygulanacak Elektronik Genel Kurul Sistemi Hakkında Tebliğ ve Ticaret Şirketlerinde Anonim Şirket Genel Kurulları Dışında Elektronik Ortamda Yapılacak Kurullar Hakkında Tebliğ 9 Ağustos 2012 Tarihli ve Sayılı Resmî Gazete de yayımlanmıştır. Anonim Şirketlerin Genel Kurullarına Uygulanacak Elektronik Genel Kurul Sistemi Hakkında Tebliğ uyarınca genel kurul toplantısına katılımın EGKS den bildirimi zorunlu kılınmıştır. Buna göre, anonim şirketin genel kurul toplantısına elektronik ortamda şahsen veya temsilcileri aracılığıyla katılmak isteyen hak sahipleri, bu tercihlerini genel kurul tarihinden iki gün öncesine kadar EGKS den bildirmek zorundadırlar. Genel kurula katılma talepleri şirket tarafından incelenerek iki iş günü içinde reddedilebilecektir. Şirketler, TTK nın maddesi uyarınca, kuracakları EGKS nin ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğunu, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu veya bünyesinde asgari CISA sertifi kası bulunan personele sahip ve bu alanda denetim yapmaya yetkilendirilmiş şirketlere tespit ettirmek ve söz konusu kurumlar tarafından düzenlenecek teknik raporu ticaret sicili müdürlüğüne tescil ve ilan ettirmekle yükümlüdür. Ayrıca söz konusu tebliğde EGKS nin güvenlik kriterleri ve teknik hususlar belirlenmiştir. Buna göre kurulacak sistemin mevzuatta belirtilen tüm işlemlerin yapılabilmesini sağlayan tasarım ve kapasiteye, yedekleme ve felaketten kurtarma planlarına, yetkisiz erişimlere ve saldırılara karşı gerekli ağ ve sistem güvenliğine sahip olması hükme bağlanmıştır. Anonim şirketlerin elektronik ortamda genel kurullarını düzenleyen tebliğin yanısıra Ticaret Şirketlerinde Anonim Şirket Genel Kurulları Dışında Elektronik Ortamda Yapılacak Kurullar Hakkında Tebliğ ile ticari şirket yönetim kurulu ve müdürler kurulu toplantılarının da elektronik ortamda yapılması usul ve esasları belirlenmiştir. Bu toplantıların elektronik ortamda yapılabilmesi için elektronik ortamda genel kurullarda olduğu gibi, tebliğde belirtilen ana sözleşme hükmü örneğinin şirketlerin ana sözleşmesinde yer verilmesi gerekmektedir. 15

16 Söz konusu tebliğ hükümleri uyarınca, şirketlerin uyması gereken yükümlüler şu şekilde belirlenmiştir; a) Elektronik Toplantı Sisteminin ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğu hakkında teknik raporu tescil ve ilan ettirmekle, b) İlgili mevzuat hükümlerine uygun olarak Elektronik Toplantı Sistemine ilişkin kullanım koşulların internet sitesinde yayımlamakla, c) Elektronik Toplantı Sisteminde yaşanabilecek sorunlara ilişkin olarak gerekli güvenlik önemlerini almak ve teknik özelliklere uygun önlemler almakla, ç) Elektronik Toplantı Sistemini kendi kurduğu veya hizmet alımı yaptığı her iki durumda da tescili gerekli olan kararları MERSİS e aktarmakla, d) Elektronik Toplantı Sisteminde yapılan tüm işlemlere ilişkin kayıtları, toplantıya elektronik ortamda katılan hak sahiplerinin ve temsilcilerinin kimlik bilgilerini, elektronik ortamda, bunların gizliliğini ve bütünlüğünü sağlayarak on yıl süreyle saklamakla yükümlüdür. Daha önce halka açık şirketler için öngörülen birikimli oy sistemi halka açık olmayan anonim şirketler için de öngörülmüştür. Bu sistem hakkında ayrıntılı düzenleme Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerin Genel Kurullarında Birikimli Oy Kullanımına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ i ile düzenlenmiştir. Tebliğ uyarınca, genel kurulda birikimli oyun kullanılabilmesi için esas sözleşmede; a) Oy hakkı veren tüm payların sahiplerinin, yönetim kurulu üye seçiminde oylarını bir veya daha fazla aday için birikimli olarak kullanabileceklerine ilişkin açık bir hükmün bulunması, b) Yönetim kurulunda belirli grupların temsil edilmesine ve/veya yönetim kurulu üyeliğine aday önerme hakkına ilişkin hükümlerin bulunmaması, c) Paylara oyda imtiyaz tanınmasına ilişkin hükümlerin bulunmaması, ç) Yönetim kurulu üye sayısının üçten az olmayacak şekilde sabit bir rakam olarak belirlenmiş olması gerekmektedir. Birikimli oy kullanacak pay sahiplerinin veya temsilcilerinin, genel kurul tarihinden en az bir gün önce, birikimli oy kullanma isteklerini şirkete yazılı olarak bildirmeleri zorunludur. Genel kurulda birikimli oy yönteminin uygulanması için bir pay sahibinin veya temsilcisinin bildirim yapması yeterlidir. Ancak genel kurulda bütün pay sahiplerince oy birliği ile karar alınmış olması şartıyla bildirim zorunluluğu aranmadan birikimli oy kullanılabilecektir. Yukarıda belirlenen şekilde bildirimde bulunulması durumunda, yönetim kurulu seçiminde birikimli oy yönteminin uygulanması zorunludur. Birikimli oy kullanma yöntemini kabul eden şirketler genel kurul toplantılarına ilişkin ilanlarda ve internet sitesinde bu yönteme ilişkin açıklamalara yer vermek zorundadır. 16

17 Yeni TTK da Elektronik Ortamda Kurullar ve Güvenlik Altuğ Kul - Müdür / Kurumsal Risk Hizmetleri Yeni Türk Ticaret Kanunu (TTK) nın Bilgi Toplumu hedefi konusunda getirdiği önemli yeniliklerden biri de elektronik ortamda yapılmasına imkan tanılan kurullar (örnek anonim şirketler için genel kurul veya tüm sermaye şirketleri için yönetim kurulu veya müdürler kurulu gibi) olmuştur. Günümüzde, elektronik dünya getirdiği faydalar kadar risklerle de doludur. Elektronik ortamda yapılan tüm işlemler, özellikle yasal sonuçlar doğuranlar, mutlaka aynı seviye güvenlik önlemleri ile desteklenmelidir. Bu amaçla, Yeni TTK ile yayınlanan ikincil mevzuat ile elektronik ortamda kurullara güvenlik kriterleri detaylandırılmış ve çeşitlendirilmiştir. Buna göre gerek Elektronik Toplantı Sistemi gerekse anonim şirketler için Elektronik Genel Kurul Sistemi (EGKS) -bu yazı genelinde her iki sisteme ortak olarak elektronik toplantı sistemleri denilmiştiriçin şirketlerin (veya bu hizmeti veren hizmet sağlayıcıların) bir teknik rapor almaları zorunludur. İki yılda bir yenilenecek olan bu teknik raporun elektronik toplantı sistemleri hakkında minimumda aşağıdakileri içermesi gerekmektedir: a. ISO e uygun bir bilgi güvenliği ve kişisel verilerin korunması altyapısına sahip olduğu, b. Güvenli elektronik imza oluşturma ve doğrulama uygulamalarının, 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu ve ikincil düzenlemelerle belirlenen standartlara uygun olduğu, c sayılı Elektronik İmza Kanunu ve ikincil düzenlemelerle belirlenen standart ve kriterlere uygun olarak verilerin uzun dönemli arşivlenmesine imkan tanıdığı, d. MKK tarafından ve diğer destek hizmeti veren şirketler tarafından oluşturulan platform veya bilişim sisteminin MERSİS e ve ilgili diğer veri tabanlarına entegrasyonu sağlayacak yeterlikte olduğu, şirketlerin kendilerinin kurdukları bilişim sisteminin ise tescili gerekli belgeleri bu veri tabanlarına iletebilecek nitelikte olduğu. Yukarıda bahsedilen ve sektör tarafından genel kabul görmüş bilgi güvenliği yönetim sistemi standardı olan ISO27001 bir kurumda bilgi güvenliği yönetiminin baştan sona nasıl yapılması gerektiğini detaylandırmaktadır. Bu amaçla kurumların güvenlik politikaları oluşturması, bilgi güvenliği organizasyonunu kurması, varlık yönetimin yapması, insan kaynağı güvenliği süreçlerini kurması, fi ziksel ve çevresel güvenlik kontrollerini oluşturması vb birçok konuda hazırlık yapması gerekmektedir. Bu konularda daha önce bir hazırlığı olmayan kurumlar için bu detayda bir çalışma büyük gibi görünmekle beraber ISO standardı sadece kapsama alınan sistem için bunların yapıldığı gösterildiği durumda sağlanabilecektir. Bu durumda sadece elektronik toplantı sistemleri için bu standarda uygunluk aranmaktadır. 17

18 Yukarıda bahsedilen teknik rapor; Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu veya bünyesinde asgari CISA (bilgi sistemleri denetçi sertifi kası) sertifi kası bulunan personele sahip ve bu alanda denetim yapmaya yetkilendirilmiş şirketlerden alınabilecektir. Bu amaçla denetim yapacak olan personel, elektronik toplantı sistemlerinin ISO ve kişisel verilerin korunmasına yönelik altyapısına ve yukarıda bahsedilen 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu ve düzenlemelerindeki gerekliliklere ve MERSİS ile entegrasyonuna bakacağı bir denetim planı oluşturacaktır. Gene ilgili tebliğlere göre Elektronik Toplantı Sistemi ve EGKS gerekli tasarım ve kapasiteye, yedekleme ve felaketten kurtarma planlarına, yetkisiz erişimlere ve saldırılara karşı gerekli ağ ve sistem güvenliğine sahip olmalıdır. Bu sistemler, toplantı yerinden elektronik ortamda ses ve görüntü aktarımını sağlayacak, mesajlaşma gerçekleştirecek, birden çok güvenli elektronik imzanın seri ve paralel olarak atılabilmesini destekleyecek, sisteme erişim taleplerine mümkün olan en kısa sürede cevap iletebilecek bir yapıda olması gerekmektedir. EKGS, ayrıca genel kurul öncesi hak sahipleri tarafından elektronik genel kurul sistemine yapılacak kayıtların gizliliğini sağlayacak, toplantı başkanı ve bakanlık temsilcisi tarafından ilgili yönetmelik hükümlerinde belirtilen güvenli elektronik imzayla imzalanacak işlemleri destekleyecek altyapıya sahip olmalıdır. 18

19 Yeni Türk Ticaret Kanununda İç Denetim üzerine düzenlemeler Ali Kamil Uzun / Direktör - Pazarlama ve İş Geliştirme Kanunun 375. maddesinin 1/c fıkrasında; "Muhasebe, fi nans denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, fi nansal plânlama için gerekli düzenin kurulması yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez yetkileri arasında yer almaktadır. Bu hükmün gerekçesine baktığımızda ise; fi nans denetimi ile iç denetimin kastedildiğini görüyoruz. Kanunun gerekçesinde; fi nans denetim düzeninin kurulması, şirketin iş ve işlemlerinin denetlenmesine ilişkin bir iç denetim sisteminin ve bunu yapacak örgütün (bölümün) bulunması öngörülmektedir. Kanunun söz konusu gerekçesinde bahsedilen iç denetim sistemiyle "iç kontrol sistemi, bunu yapacak örgüt olarak ise "iç denetim birimi anlaşılmalıdır. Şirket hangi büyüklükte olursa olsun, muhasebeden tamamen bağımsız, uzmanlardan oluşan, etkin bir iç denetim örgütüne gereksinim olduğu, bir anonim şirketin denetiminin sadece bir bağımsız denetim şirketine bırakılamayacağı, çünkü bağımsız denetim şirketinin çok sayıda müşterisinin olduğu ve çok çeşitli hizmetler sunduğu ve tüm müşterilerini içerden ve yakından izleyemeyeceği, fi nansal denetimin bir anlamda teftiş kurulunun yaptığı denetim olduğu, fi nansal denetimin şirketin iş ve işlemlerinin iç denetimi yanında, fi nansal kaynakların, bunların kullanılma şeklinin, durumunun, likiditesinin denetimi ve izlenmesini de içerdiği ve fi nansal denetimin kurumsal yönetim kurallarının gereği olduğu belirtilmiştir maddenin (e) fıkrasında ise "Yönetimle görevli kişilerin özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı talimatlarına uygun hareket edip etmediklerinin üst gözetiminin de yönetim kurulunun devredilemez yetki ve görevleri arasında olduğu belirtilmektedir. (c) fıkrasında sadece fi nansal denetim kapsamında dar anlamda ele alınan yönetim kurulunun denetim sorumluluğunun bu fıkra ile daha geniş bir uygulama alanı bulacağı açıktır. Ancak, kanunun ilgili (e) bendi gerekçelerinde üst gözetim ile kastedilenin hem kuramsal açıdan hem de işletme iktisadı yönünden gerekli olan işlerin akışının gözetimi olduğu belirtilirken, yönetim kurulunun bir kontrol ve denetim organı olmadığı da söylenmektedir. Yönetim kurulunun şirketin işletim ve yönetimi açısından geniş bir alana yayılan (insan kaynakları, satış, satın alma, üretim, planlama vb) bir çok süreci kendisinin doğrudan kontrol ve denetimini sağlayamayacağı anlaşılmakla birlikte bu süreçlerin yönetiminden doğan sonuçlardan sorumluluğunun devam edeceği açıktır. Yönetim kurulunun, devredilemez ve vazgeçilemez görev ve yetkilerini düzenleyen kanunun 375. madde hükümleri ve gerekçelerinden de anlaşılacağı üzere; tüm sermaye şirketleri için iç denetimin gerekli olduğu açık bir şekilde ifade edilmektedir. Yeni Türk Ticaret Kanunu ile birlikte şirket yönetim kurullarının, tanımına uygun, modern ve etkili bir iç denetim fonksiyonu için uluslararası standartlarda bir iç denetim faaliyetini başlatabilmeleri için ise uygulamanın ikincil düzenlemelerle yönlendirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. BDDK, SPK ve Hazine Müsteşarlığınca yapılan düzenlemeler ile 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu ile getirilen hükümler fi nans ve kamu sektöründe iç denetimi zorunlu hale getirmiştir. TBMM'de yasalaşan yeni Türk Ticaret Kanunu ile iç denetimin fi nans ve kamu sektörünün yanı sıra diğer sektörlerde faaliyet gösteren sermaye şirketleri için de gereklilikten doğan bir zorunluluk haline geleceğini öngörebiliriz. 19

20 Yeni TTK hizmetleri ekibi Ali Çiçekli Ortak, TTK Hizmetleri Lideri Denetim Hizmetleri Gökhan Alpman Ortak Danışmanlık Hizmetleri Cem Sezgin Ortak Kurumsal Risk Hizmetleri Evren Sezer Ortak Vergi Hizmetleri Ahmet Cangöz Ortak Vergi Hizmetleri Sebahattin Erdoğan Ortak Lerzan Nalbantoğlu Vergi ve Mali Hukuk İşleri Danışmanı 20