HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ: ĠSTANBUL ĠLĠ BAKIRKÖY ADLĠ YARGI BÖLGESĠ ÖRNEĞĠ

Transkript

1 HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ: ĠSTANBUL ĠLĠ BAKIRKÖY ADLĠ YARGI BÖLGESĠ ÖRNEĞĠ KAYA GÖKTEPE* ÖZET Suç araģtırmaları, suç ile yerleģim mekânları arasında anlamlı iliģkilerin var olduğunu ortaya koymaktadır. Suçların ve suç türlerinin aynı büyükģehir sınırlarında ilçeden ilçeye farklılık göstermesi, Ġstanbul özelinde ilçelerin sosyoekonomik ve mekânsal açıdan incelenmesini gerektirmektedir. Bu çalıģma, Ġstanbul un toplam nüfusunun yaklaģık olarak %37'sini oluģturan Bakırköy Adli Yargı Bölgesindeki on iki ilçenin genel sosyoekonomik ve demografik yapılarından hareketle suç ve yerleģim arasındaki iliģkilerini tahlil etmeyi amaçlamaktadır. ÇalıĢmada ilçelerin sosyoekonomik ve demografik görünümleri hakkında TÜĠK verileri esas alınırken, suç ve yerleģim arasındaki iliģkilerde gerek TÜĠK tarafından yayınlanan adalet istatistikleri gerekse de 2012 Nisan ayında yürürlüğe giren, ceza infaz kurumlarında Ģartla tahliyelerine bir yıl ve daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin denetimli serbestlik yasası çerçevesinde salıverilmeleriyle elde edilen veriler kullanılmıģtır. Bu araģtırma kapsamında ise 11/04/ /12/2014 tarihleri arasında Bakırköy Denetimli Serbestlik Müdürlüğü'ne müracaat eden yaklaģık 8653 hükümlüye ait çeģitli istatistiki veriler analiz edilmeye çalıģılmıģtır. Anahtar Kelimeler: Suç, Hükümlü, YerleĢim, Sosyoekonomik Yapı, Ġstanbul, Bakırköy. Dr., Adalet Bakanlığı, Bakırköy Denetimli Serbestlik Müdürlüğü, Sosyolog.

2 KAYA GÖKTEPE 2 CRIME AND SETTLEMENT EVALUATION OF CONVICTS: ISTANBUL BAKIRKÖY LEGAL JURISDICTIONS SAMPLE KAYA GÖKTEPE* ABSTRACT Crime research reveals that there are significant correlation between crime and settlements. Differ from district to district in the same metropolitan boundaries of crime and types of crime requires special district of Istanbul examining the spatial and socio-economic aspects. Crime and crime types vary from district to district in the same metropolitan limits. Therefore, it is required to examine the districts of Istanbul in terms of the spatial and socio-economic aspects. This study aims to analyze the relationship between crime and settlements with through general socio-economic and demographic structure of the twelve districts of Bakırköy Judicial District that constitutes approximately 37% of the total population of Istanbul. While the data of socioeconomic and demographic view of the districts is taken from TUIK, the data of the relationship between crime and settlement is taken from both justice statistics released by TUIK and statistics obtained from release of convicts due to probation law which came into force in April, 2012 and contains convicts who deserve to be released thanks to their good conduct. For this research, various statistical data of 8653 convicts who appealed to Bakırköy Denetimli Serbestlik Müdürlüğü between 04/11/2012 and 12/31/2014 is analyzed. Key Words: Crime, Convict, Settlement, Socioeconomic Structure, Ġstanbul, Bakırköy. Dr., Adalet Bakanlığı, Bakırköy Denetimli Serbestlik Müdürlüğü, Sosyolog.

3 HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ GĠRĠġ Suç olgusu dünyada ve Türkiye de en önemli sosyal sorunlarından birisi olarak varlık göstermektedir. Günümüzde suç eksenli sosyal problemlerde yaģanan genel bir artıģ, doğal olarak çeģitli bilim dallarının ve politika belirleyicilerin dikkatlerinin suç alanına çevrilmesine neden olmaktadır. Bu da çeģitli disiplinlerin ve kuruluģların suç üzerine bilimsel çalıģma yapmalarına ve suç önleme stratejileri geliģtirmelerine olanak sağlamaktadır. Dünyada ve Türkiye de suçların yaygınlaģması, suça etki eden nedenlerin bilimsel anlamda tarihsel süreç itibarıyla tahlil edilmesini gerektirmektedir. Bu çerçevede suçun sosyolojik boyutuna bakıldığında, suç üzerinde birçok değiģkenin etkili olduğu görülse de Avrupa da 19. yüzyıldan itibaren ortaya çıkan sanayileģme ve ulaģım eksenli geliģmeler, kırdan kente doğru bir nüfus hareketlerine zemin hazırlamıģtır. Bilindiği üzere ülkemizde de aynı istikametteki geliģmeler, bir taraftan tarımdan ticaret, sanayi ve hizmetler sektörüne doğru ekonomik bir yönelimi diğer taraftan da kırdan kente doğru bir nüfus akımını beraberinde getirmiģtir. Özellikle Ġstanbul gibi büyükģehirlere kırdan çok sayıda göçün gerçekleģmesi, kentin çeģitli merkezlerinde gettoların oluģmasına ve göçle gelenlerin kentle bütünleģememe sorununa yol açmıģtır. Ortaya çıkan fiili durum, kentlerde ekonomik yaģam koģullarının zorluğu ve kentin sosyal yapısına uyum problemi ile birleģerek göçle gelen kitlelerin suçlu davranıģlarla daha sık karģılaģmaları Ģeklinde kendisini göstermiģtir. Ġstanbul gibi büyük kentlerde kentleģmenin sağlıksız ve plansız oluģu, kentleģme sürecinde iç göçün belirleyici rolü, beklentinin üzerinde kısa sürede göç alınması, küreselleģmenin kentler üzerinde neden olduğu olumlu ve olumsuz etkiler gibi birçok faktör kentleģme üzerinde çeģitli sonuçlar ortaya çıkarmıģtır. Gerek Türkiye de gerekse de Ġstanbul da suçların ve suç türlerinin bir taraftan artması diğer taraftan da aynı kentin farklı muhitlerinde değiģiklik göstermesi sosyolojik açıdan suçun sağlıklı analiz edilmesini gerektirmektedir. Bu açıdan suçların Ġstanbul içerisinde ilçeden ilçeye farklılık göstermesi, ilçelerin sosyoekonomik ve mekânsal açıdan incelenmesine ihtiyaç hissettirmektedir. Bu çalıģma, li yıllardan itibaren plansız göçlerle önemli nüfus miktarlarına ulaģan ve 2013 yılı itibarıyla Ġstanbul un toplam nüfusunun yaklaģık olarak %37sini oluģturan Bakırköy Adli Yargı Bölgesi'ndeki on iki ilçenin genel sosyoekonomik ve demografik yapılarından hareketle suç ve yerleģim iliģkilerini tahlil etmeyi amaçlamaktadır. 1. AraĢtırmanın Kapsamı ve Yöntemi Bu araģtırma, mahkemeler tarafından hapis cezası verilen, cezalarının önemli kısmını ceza infaz kurumlarında yerine getirip ceza infaz kurumlarında tahliye edilmelerine bir yıl veya daha az süre kalan (0-6 yaģ arasında çocuğu olan bayan hükümlüler ile ağır hastalık geçirenler ve çocuklar için Ģartla tahliye tarihine iki yıl ve daha az süre kalması) iyi halli koģulunu sağlayan hükümlülerin eğitim durumları,

4 KAYA GÖKTEPE 4 yaģları, cinsiyetleri, suç türleri gibi faktörlerinin dikkate alınması suretiyle hükümlüleri ikamet ettikleri ilçeler özelinde tahlil etmeye çalıģmaktadır. AraĢtırmaya esas teģkil eden ilçeler, arası itibarıyla Bakırköy Adli Yargı bölgesindeki; Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, BaĢakĢehir, Beylikdüzü, Büyükçekmece, Esenler, Esenyurt, Güngören, Küçükçekmece ve Zeytinburnu dur. Bu ilçelerin sosyoekonomik ve demografik özellikleri göz önüne alınırsa bunların önemli kısmının hızlı ve plansız göçlere konu olmaları nedeniyle kentleģme ve suç iliģkisini tahlil etmemize imkân sağlamaktadır. AraĢtırma kapsamında ilçelerin sosyoekonomik ve demografik görünümleri hakkında TÜĠK ve DPT verileri esas alınırken, suç ve yerleģim arasındaki iliģkilerde gerek TÜĠK ve Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve Ġstatistik Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan adalet istatistikleri gerekse de 2012 Nisan ayında yürürlüğe giren, ceza infaz kurumlarında Ģartla tahliyelerine bir yıl ve daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin denetimli serbestlik yasası çerçevesinde salıverilmeleriyle elde edilen veriler kullanılmıģtır. Bu araģtırma kapsamında ise kanunun yürürlüğe girdiği tarih olan 11/04/2012 ile 31/12/2014 tarihleri arasında Bakırköy Denetimli Serbestlik Müdürlüğü ne müracaat eden yaklaģık 8653 hükümlüye ait çeģitli istatistiki veriler analiz edilmeye çalıģılmıģtır. 2. KentleĢme ve Suç KentleĢme olgusu kelime anlamı itibarıyla belirli yapısal, çevresel, ekonomik ve toplumsal değiģimi anlatmak için kullanılan bir kavramdır. Kent kavramı, merkezi bir yerleģim yerinin ekonomik, siyasal, hukuksal ve toplumsal özelliklerini ifade etmek için kullanılırken, kentleģme genel olarak yaģanan bu değiģim sürecini için kullanılır. 1 KentleĢme olgusu toplumsal hayat içerisinde çeģitli Ģekillerde ortaya çıkmaktadır. Bunlar ekonomik ve sosyal geliģme Ģeklinde olumlu yönde seyredebileceği gibi köyden kente göçle birlikte kentin değer ve kültürel yapısına uyum sağlayamama gibi çeģitli faktörlerin etkisiyle suçlu davranıģ olarak da kendisini gösterebilmektedir. Bilindiği üzere suç olgusu oldukça geniģ bir perspektif gerektiren, bilimlerin bakıģ açısına göre de farklı özellikleriyle ön plana çıkan bir kavramdır. Örneğin hukuk terminolojisine göre suç, topluma zarar verdiği ya da tehlikeli olduğu kanun koyucu tarafından kabul edilen eylemdir. Zira bir fiilin suç olabilmesi için kanun koyucu tarafından cezalandırılabilir olması gerekmektedir. 2 1 Birsen Gökçe, Gecekondu Gençliği, Hacettepe Üniversitesi. Yayınları, Ankara 1977, s Sulhi Dönmezer, Kriminoloji, Ġstanbul Üniversitesi Yayınları No: 2018, Ġstanbul 1975, s. 41.

5 HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Sosyoloji ise suç olgusunu daha farklı boyutlarla ele almaktadır. Bunlar içerisinde kuramsal bakıģ açısı Ģeklinde ele alan yaklaģımlar önemli yer tutmaktadır. Bilhassa sosyolojide suçluluğu açıklama çabası olarak formüle edilen sosyolojik kuramların sayısı bir hayli fazladır. Suçu sosyolojik olarak açıklayan teorileri, sosyal yapı teorileri (Yapısal Fonksiyonalist Teoriler, Gerilim Teorisi, Sosyal Ekoloji ve Düzensizlik Teorileri, Kültürel Sapma ve Alt-Kültür Teorileri), sosyal süreç teorileri (Etiketleme Teorisi, Sosyal Öğrenme Teorileri, Sosyal Kontrol Teorileri) ve çatıģma teorileri Ģeklinde sınıflandırılabilir. 3 KentleĢme ve suç arasındaki iliģkiyi açıklamaya çalıģan birçok sosyolojik teori bulunmaktadır. Genel olarak sosyolojik teorilerde, Ģehir suçluluğunu izah eden iki büyük metodolojik yaklaģım vardır. Yapısal-Fonksiyonalizm ve Sosyal Ekoloji. Yapısal Fonksiyonel teoriler sapma davranıģı insan hayatındaki sosyal çevre ya da sosyal sistemde inceler. 4 Yapısal fonksiyonel teorilere temel teģkil eden çalıģmalardan ilki Durkheim'ın intihar hakkındaki klasik çalıģmasıdır. Durkheim bu nedenle suç sosyolojisinin kurucusu olarak kabul edilmektedir. Durkheim'in suç olgusu, intihar üzerine yaptığı çalıģmalar ve sosyolojik bakıģ açısını ifade etmesi bakımından önemli bir yere sahiptir. 5 Bu teoriye göre suç toplumsal yapıdan kaynaklanmaktadır ve toplumdaki sınıflar arası farklılık suçu ortaya çıkarmaktadır. 6 Sosyolojik anlamda suçluluğun izahında bir diğer önemli nokta da kentleģme ve suç arasındaki iliģkidir. Kentsel yapının insanların suçla iliģkisinde belirgin bir etkiye sahip olduğu hususunda gerek neden olduğu yeni davranıģ biçimleri, gerekse fizikî, toplumsal, kültürel ve ekonomik yapısı gereği, kentler üzerine ilk kuramsal çalıģmalar Chicago Okulu nca yapılmıģtır. Kent ve suç iliģkisine yönelik sosyolojik kuramları; Chicago Okulu nun geliģtirdiği ekolojik yaklaģım, anomi kuramı ve kültür çatıģması kuramı olarak sıralamak mümkündür. 7 Ancak bunlar içerisinde ekolojik yaklaģım kent suçluluğunda oldukça önemli bir yere sahiptir. Diğer bir ifadeyle sosyal organizasyonsuzluk olarak da ifade edilen bu kuramı, suçun Ģehir alanlarındaki görünümlerini resmeden bir teori olarak nitelemek mümkündür. 8 3 Tülin G. Ġçli, Kriminoloji, Bizim Büro Basımevi, Ankara 1998, s Abdulah Korkmaz, "ġehirleģme ve Suç", Sosyoloji Konferansları Dergisi, sy. 23, (1991), s Hüseyin Bal, Suç Sosyolojisi, Fakülte Kitabevi Yayınları, Isparta 2013, 1. bs, s Füsun Sokullu Akıncı, Kriminoloji, Beta Yayınları, Ġstanbul 2014, 11. bs. s Mithat Arman Karasu, "Türkiye de KentleĢme Dinamiklerinin Suça Etkisi", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 57, Sayı 4, (2008), s [ ]. 8 Zahir Kızmaz, " Sosyolojik Suç Kuramlarının Suç Olgusunu Açıklama Potansiyelleri Üzerine Bir Değerlendirme" Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 29, sy. 2, (2005), s ( ).

6 KAYA GÖKTEPE 6 Sosyal organizasyonsuzluk veya düzensizlik teorisyenleri, sosyal çözülmenin en çok kent yapısında ortaya çıktığını varsayarak, kentleri suçun döllendiği mekânlar olarak görmüģlerdir. Bu nedenle onlara göre Ģehir alanları, sapma ve suç araģtırmaları için birer laboratuar konumundadır. 9 KentleĢme ve suç iliģkisi tahlil edilirken suçun çok sayıda değiģkene bağlı olduğunu da göz ardı etmemek gerekmektedir. Nitekim suçu birçok psiko-sosyal, sosyo-kültürel, demografik, ve ekonomik faktörün bir sonucu olarak ortaya çıkan bir olgu olarak görmek mümkündür. Benzer biçimde kentleģmenin daima suçu etkilediğini belirtmek de zordur. Bu durum zamana, mekâna ve toplumsal koģullara göre değiģiklik arz edebilmektedir. Ancak her Ģeye rağmen kentleģme ve suç arasında belirli bir iliģkinin var olduğu da kabul etmek gerekmektedir. KentleĢmenin suçla iliģkisinde diğer faktörlere göre daha belirgin olan boyut sanayileģme ve hızlı göçle ortaya çıkan plansız kentleģme olgusudur. Türkiye, kentleģme açısından belirtilen özellikleri fazlasıyla yaģamaktadır. Özellikle tarımda makineleģme, sağlık ve ulaģım alanında yaģanan geliģmelerle 1950 lerden itibaren yüzyıllardan beri devam eden kırsal nüfus ağırlıklı kadim yapı değiģime uğrayarak kentlere doğru göç dalgası oluģturmuģtur. Göçle birlikte kentlerde yaģayan nüfus, kentin değerlerine, kültürüne ve iktisadi koģullarına uyum problemi yaģamıģ ve bu durum kentlileģememe sorunu olarak karģımıza çıkmıģtır. Ülkemizde kentleģme açısından en dikkat çeken hususların baģında kentleģmenin büyük kentlere kayması ve bu sürecin plansız bir biçimde gerçekleģmesidir. Bunun en tipik örneklerini ise ülkemizde nüfusun önemli kısmının yaģadığı Ġstanbul da görmek mümkündür. Ġstanbul nüfusunun tarihsel süreci dikkate alındığında Osmanlı Devleti nin Klasik Dönemi nden itibaren 1950 li yılara kadar önemli bir artıģa sahne olmayan nüfus, bu dönemden itibaren ağırlıklı olarak sanayileģme ve ulaģım alanındaki geliģmelerle birlikte önemli miktarlara ulaģmıģtır. Ġstanbul un göçler öncesinde Cumhuriyet Dönemi nden 1950 lere kadar nüfusu fazla değiģmeyip ülke nüfusu içerisindeki payı %5 ler civarında iken, 1950 lerden sonra sürekli artarak nüfusun 1980 lerde payı %10 lara 2000 li yılların baģında ise % 15 leri yakalamıģtır yılı itibarıyla ise %18.5 seviyesine çıkmıģ olup bu artıģ süreci halen devam etmektedir. Ġstanbul a yaģanan göçlerde ekonomik ve sosyal nedenler önemli yer tutmaktadır. Dolayısıyla sanayi ve hizmetler sektöründe istihdam olanakları sağlayan kent, ekonomik ve sosyal olarak da geliģme kaydetmektedir. 9 Kızmaz, s Sedat Murat, Dünden Bugüne İstanbul un Nüfus ve Demografik Yapısı, Ġstanbul Ticaret Odası Yayınları , Ġstanbul 2006, s. 5.

7 HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Ekonomik ve sosyal geliģme bir toplumun demografik yapısının, kırsal nüfus, doğum ve ölüm oranlarının yatay ve dikey hareketliliğin, ĢehirleĢme hızının, aile büyüklüğünün, gelir dağılımının ekonomik geliģmeye paralel değiģikliklere uğraması olarak tanımlanabilir. 11 Sosyoekonomik geliģme çeģitli değiģkenlere göre belirlenmektedir. Bunlar genel olarak sosyal değiģkenler ve ekonomik değiģkenler olarak sıralanmaktadır. 12 Ayrıca rekabetçilik ve yenilikçi kapasite, eriģilebilirlik (yol, asfalt mesafe vs) ve yaģam kalitesi göstergeleri de sosyoekonomik geliģme göstergeleri arasında değerlendirilmektedir. Tüm bu göstergelere göre Ġstanbul da büyükģehir sınırları içerisindeki ilçeler de dâhil olmak üzere sosyoekonomik geliģme bakımından Türkiye'nin en geliģmiģ kenti konumundadır. 13 Ġstanbul sosyoekonomik geliģme açısından oldukça önemli bir yere sahip olsa da suç gibi çeģitli sapma davranıģları açısından da yerleģim yerlerine göre çeģitli riskleri barındırmaktadır. Bu durum ise ani Ģekilde plansız kentleģmeye sahne olan Bakırköy Adli Yargı Bölgesi özelinde rahatlıkla görülebilmektedir. 3. Bakırköy Adli Yargı Bölgesindeki Ġlçelere Ait ÇeĢitli Demografik ve Sosyoekonomik Göstergeler Ġle Bu Ġlçelerin Suçluluk Görünümleri Demografik ve Sosyoekonomik yapı ile ikamet edilen çevrenin insan davranıģlarında belirli bir etkiye sahip olduğu hususunda çeģitli çalıģmalar yapılmaktadır. Bunların baģında suç ile sosyoekonomik yapı ve yerleģim arasındaki iliģkidir. Sosyoekonomik yapı ve yerleģim yeri iliģkisi çeģitli değiģkenlerle ele alındığında Ġstanbul da ilçeler arasında önemli farklılıklar görülmektedir. Hatta aynı ilçe içerisindeki çeģitli yerleģim yerleri arasında da heterojen durumlara rastlanılmaktadır. Ġstanbul özelinde yapılan bir çalıģmaya göre yerleģim yerleri dört kategoriye ayrılmakta ve sosyoekonomik yapı da bu yerleģim türlerine göre kendi içinde değiģikliğe uğramaktadır. Bunlar; 1- Toplu konut alanları, 2- Yüksek gelirli alanlar, 3- Planlı yerleģim bölgeleri ve 4- Plansız yerleģim bölgeleridir DPT, İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2004), DPT Yay. Ankara 2004, s DPT, İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2004),ss. 26, Kalkınma Bakanlığı, Ġllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik GeliĢmiĢlik Sıralaması AraĢtırması (SEGE-2011). Ankara 2013, ss Nilgun Ergun ve Funda Yirmibesoglu, "Housing Market and Household Preferences in Istanbul", 40th Congress of the European Regional Science Association, Barcelona , s. 6.

8 KAYA GÖKTEPE 8 YerleĢim yerleri içerisinde en dikkate değer ayrıģmalar, planlı yerleģim bölgeleri ile plansız yerleģim bölgeleri arasında yaģanmaktadır. Belirtilen araģtırmaya göre planlı yerleģim yerleri içerisinde bir ailenin büyüklüğü, eğitim durumu ve sosyoekonomik durumu ile plansız yerleģim bölgesinde ikamet eden ailelerin ortalama hane büyüklüğü, eğitim durumu ve sosyoekonomik durumu oldukça farklılaģmakta ve suç gibi çeģitli sosyal sorunlar bu plansız yerleģim yerlerinde daha fazla kendisini göstermektedir. 15 YerleĢim ve suç arasındaki iliģkiyi göstermesi açısından aģağıdaki grafik Bakırköy Adli Yargı Bölgesi ndeki genel durumu ortaya koymaktadır. Grafik: 1 Bakırköy Adli Yargı Bölgesi'ndeki Ġlçelerin Nüfus ve Hükümlü Sayılarının Bakırköy Adli Yargı Bölgesi Toplamı Ġçindeki Oranları (%) 2013 * Hükümlü oranı, Bakırköy Adli Yargı Bölgesi içindeki on iki ilçeye ait Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin Ġnfazı Hakkındaki Kanun un (CGTĠHK) 105/A maddesi kapsamında, 11/04/2012 ile 31/12/2014 tarihleri arasında ceza infaz kurumlarında Ģartla tahliye edilen hükümlülerin ikamet ettikleri ilçeler içerisindeki oranlarını ifade etmektedir. Grafik 1 incelendiğinde, Ġstanbul un toplam nüfusu içerisinde önemli bir paya sahip olan Bakırköy Adli Yargı Bölgesi nde yer alan planlı ve sosyoekonomik 15 Nilgun Ergun ve Funda Yirmibesoglu, "Housing Market and Household Preferences in Istanbul, ss. 6-9.

9 HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ seviyesi yüksek ilçelerdeki toplam nüfus ve suç görünümleri ile plansız kentleģmeye sahne olan ilçelerdeki suçluluk görünümleri arasında çeģitli farklılıklar dikkati çekmektedir. Buna göre adli yargı bölgesi içinde yer alan toplam on iki ilçenin önemli kısmında suçlu oranları ile nüfus oranları birbirlerine paralel sayılabilecek bir görüntü sergilerken, sonradan plansız göçlerle ortaya çıkan ve aynı zamanda sosyoekonomik seviyesi de düģük olan Esenler, Zeytinburnu ve Bahçelievler'in bir kısmı gibi yerlerde toplamdaki suçlu oranlarının nüfus oranlarına nazaran daha yüksek bir seyir izlediği görülmektedir. Buna karģın Bakırköy Adli Yargı Bölgesi nde yerleģimi diğerlerine göre oldukça eskilere dayanan ve aynı zamanda sosyoekonomik seviyesi de diğer ilçe yerleģim yerlerine göre daha yüksek seyreden Bakırköy ilçesi ile son zamanlarda planlı yerleģimler kapsamında toplu konut yerleģim merkezi haline dönüģen BaĢakĢehir gibi ilçelerde bölge toplamı içindeki suçlu oranlarının bölgedeki toplam nüfus oranlarına nazaran daha düģük düzeyde kaldığı tespit edilmektedir. Bu da belirtilen iki ilçenin suçluluk görünümünün düģüklüğüne iģaret etmektedir. Diğer taraftan bu bölge içerisinde plansız göçlerle birlikte nüfusu önemli miktarlara ulaģan Bağcılar ve Küçükçekmece gibi yerleģim birimlerinin toplam nüfus içerisindeki yüksek payı düģünüldüğünde, bölgedeki toplam suçlu sayısı ve oranı bakımından yüksek bir seyir izlediği grafikten anlaģılmaktadır. Bakırköy Adli Yargı Bölgesi nde plansız kentleģmeye sahne olan birçok ilçe yerleģim alanının sosyoekonomik durumu göz önüne alındığında çeģitli göstergeler bakımından bu alanların suç açısından çeģitli riskleri taģıdığı görülmektedir. Bunlar içerisinde ortalama hane büyüklüğü ve eğitim durumu gibi bazı göstergeler ele alınabilir. Sosyoekonomik göstergeler içerisinde değerlendirilen hane halkı büyüklüğü aile yapısının niteliği hakkında fikir vermektedir. Buna göre Ġstanbul da ortalama hane halkı büyüklüğü 3.63 iken Bağcılar da 4.16, Küçükçekmece de 3.61, Esenler de 4.06, Bahçelievler de 3.60, BaĢakĢehir de 3.92 ve Bakırköy de 2.88 olarak gerçekleģmiģtir. 16 Yine Bakırköy Adli Yargı Bölgesi ndeki ilçelerin eğitim durumları ele alındığında suç riski daha yüksek yerlerin eğitim seviyesinin daha düģük olduğu anlaģılmaktadır. Bu durum aģağıdaki tabloda ayrıntılı olarak görülmektedir. 16 Türkiye Ġstatistik Kurumu (TÜĠK), Seçilmiş Göstergelerle İstanbul 2013, TÜĠK Yayınları, Ankara 2014, s. 117.

10 KAYA GÖKTEPE 10 Ġl ve Ġlçe Merkezleri Tablo: 1 Bakırköy Adli Yargı Bölgesindeki Ġlçelerin Eğitim Durumları ile Bu Ġlçelerdeki Hükümlülerin Eğitim Durumları (%) Okuma Yazma Bilmeyen Ġlkokul ve ilköğretim Ortaokul Lise Üniversite Nüfus Hkl Nüfus Hkl Nüfus Hkl Nüfus Hkl Nüfus Hkl Avcılar Bağcılar Bahçelievler Bakırköy BaĢakĢehir Beylikdüzü B.çekmece Esenler Esenyurt Güngören K.çekmece Zeytinburnu Bakırköy Bölge Ort Ġstanbul Türkiye Kaynak: Ġlçe nüfuslarının eğitim durumları hakkında bkz. TÜĠK, Seçilmiş Göstergelerle İstanbul 2013, ss Nüfus; her bir ilçeye ait toplam nüfusun eğitim durumu oranlarını ifade etmektedir. Hkl; Bakırköy Adli Yargı Bölgesi içindeki her bir ilçeye ait CGTĠHK nun 105/A maddesi kapsamında Ģartla tahliye edilen hükümlülerin eğitim durumu oranlarını ifade etmektedir.

11 HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Tablo 1 e göre Türkiye, Ġstanbul ve Ġstanbul içerisinde Bakırköy Adli Bölgesi ndeki on iki ilçede yaģayanların eğitim durumları çeģitli seviyelerde tasnif edilmektedir. Bu bağlamda eğitim düzeyi açısından yüksekokul ve fakülte bitirenlerin oranı 2013 verilerine göre Türkiye genelinde %11 oranındayken, Ġstanbul un otuz dokuz ilçesinin geneline göre bu oran %14 seviyesinde gerçekleģerek Türkiye ortalamasının üzerinde seyretmiģtir. Bakırköy Adli Yargı Bölgesi içindeki on iki ilçeye göre değerlendirildiğinde ise oranlar Ġstanbul un geneli ile paralellik arz etmektedir. Bölgedeki ilçeler itibarıyla durum değerlendirildiğinde durum daha farklı bir nitelik sergilemektedir. Bu kapsamda bölgede önemli miktarda nüfusu barındıran ve çeģitli sosyoekonomik geliģmiģlik göstergelerine göre adli bölge ortalamasının altında bir seyir izleyen Bağcılar da üniversite mezunu nüfus oranı %8, Esenler de %7 civarındayken, çeģitli göstergelere göre adli bölgenin en geliģmiģ ilçesi konumundaki Bakırköy de üniversite mezunu nüfus oranı ilçe toplam nüfusu içerisinde %34 seviyelerine kadar çıkmaktadır. Denetimli serbestlik kapsamında ceza infaz kurumlarında Ģartla tahliye edilen hükümlüler adli bölge içerisindeki her bir ilçenin eğitim durumu dikkate alınarak analiz edildiğinde, hükümlülerin eğitim durumlarının bundukları ilçelerdeki toplam nüfusun eğitim durumlarına göre daha düģük düzeyde kaldıkları görülmektedir. Bakırköy Adli Bölgesi ndeki nüfusun genel eğitim durumu ile burada incelemeye tabi tutulan hükümlülerin eğitim durumları karģılaģtırıldığında bölgede üniversite mezunu nüfus oranı %15 iken, denetimli serbestlik yasasından yararlanan toplam 8653 kiģi içerisinde üniversite mezunu oranı sadece %4 olarak tespit edilmiģtir. Türkiye de suçun iģlendiği yerleģim yerlerine göre yapılan tasniflere göre 2012 yılında ceza infaz kurumlarına girenlerden yüksekokul ve fakülte mezunu olanların oranı %4 lise mezunu olanlar yaklaģık olarak %19 seviyesindedir. Ġstanbul genelindeyse ceza infaz kurumlarına giren hükümlü ve tutuklular içerisinde üniversite mezunu (fakülte ve yüksekokul) oranı yaklaģık %4, lise mezunu oranı %17 seviyesindedir. 17 Bu oranlar Bakırköy Denetimli Serbestlik Müdürlüğü'ne ceza infaz kurumlarından Ģartla tahliyeyle gelenler açısından karģılaģtırıldığında oranların oldukça benzerlikler taģıdıkları görülmektedir. Suçluluk ile yerleģim ve eğitim iliģkisi Bakırköy Adli Bölgesi'ndeki ilçeler itibarıyla değerlendirildiğinde, ilçelerin genel sosyoekonomik ve sosyokültürel düzeylerine uygun olarak hükümlülerin de eğitim seviyelerinin önemli oranlarda farklılaģabildiği görülmektedir. Tabloya göre hükümlülerin eğitim seviyesinin ilçelerdeki genel nüfusun eğitim seviyesine göre daha düģük düzeyde kaldığı görülmektedir. Adli bölge toplam nüfusu içerisindeki suç açısından nüfusa göre daha yüksek oranda hükümlü barındıran Esenler, Zeytinburnu, Bağcılar ve Bahçelievler ve Küçükçekmece gibi yerlerde hükümlülerin eğitim seviyelerinin 17 Türkiye Ġstatistik Kurumu (TÜĠK), Seçilmiş Göstergelerle İstanbul 2013, s. 185.

12 KAYA GÖKTEPE 12 genel olarak düģük olduğu ortaya çıkmaktadır. Tablodan hareketle araģtırma yapılan bölgede eğitim durumu ve suç iliģkisi değerlendirildiğinde, eğitim durumu ile suçluluk arasında doğrudan bir iliģkinin var olduğu anlaģılmaktadır. Suç ve yerleģim iliģkisinin incelenmesinde diğer bir husus da nüfusun cinsiyet ve yaģ durumudur. Bu araģtırma kapsamındaki 8653 kiģinin cinsiyet durumuna bakıldığında hükümlülerin %97'sinin erkek %3'ünün de kadın olduğu görülmektedir. Bu durum Türkiye'deki genel suç istatistikleriyle benzerlikler taģımaktadır. Türkiye ve Ġstanbul Ģartlarında suçların yaģ açısından genel itibarıyla yaģ grubu arasında yoğunlaģması göz önüne alındığında, bölgede genç nüfus oranı yüksek ilçelerde hükümlü sayısının da nüfusa oranla yüksek seyrettiği görülmektedir Hükümlünün yaģ dağılımlarına göre düzenlenen aģağıdaki grafik hükümlülerin yaģ grubu hakkında bir kanaat oluģturmaktadır. Grafik: 2 Bakırköy Adli Yargı Bölgesi'nde ġartla Tahliye Edilen Hükümlülerin YaĢ Dağılımları (%) Grafik incelendiğinde, ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak yaģayıp Ģartla tahliye edilmelerine bir yıl ve daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin yaģ grupları içerisinde en yaygın yaģ grubunun arası olduğu tespit edilmektedir. Bu grafiğe göre bunu yaģ grubu takip etmektedir. Suçlu olarak da ifade edilebilen hükümlüler içerisinde yaģ grubunun yükselmesinde bu kiģilerin uzun sayılabilecek bir süre ceza infaz kurumlarında kalmalarının etkisi olabilmektedir. Suçun iģlenmesi ve adli sürecin baģlanması, cezanın kesinleģmesi ve infaz sürecinin baģlaması, bunun akabinde ceza infaz kurumlarında belirtilen süre kalınması gibi yasal süreçler düģünüldüğünde, hükümlülerin yaģları doğal olarak ilerlemekte bu da

13 HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ yaģ grubunun artmasına neden olabilmektedir. Diğer taraftan olarak belirtilen genç nüfusun oranı da %8,7 seviyesindedir. Yukarıda izah edilen adli süreç düģünüldüğünde belirtilen yaģ grubunun ağırlıklı kısmının suçun iģlendiği yaģ grubu itibarıyla çocuk yaģta olduğu anlaģılmaktadır. Türkiye de ve Bakırköy Adli Yargı Bölgesi'nde son yılarda iģlenen suçlara bakıldığında, suçların toplumda ekonomik ve sosyal yapıdan kaynaklı sorunların neler olabileceğine yönelik de bir fikir oluģturduğu görülmektedir. Buna göre iģlenen suç türleri içerisinde mala karģı, uyuģturucu ve Ģiddet suçlarının suç grupları içerisinde fazlaca yer alması, toplumda ekonomik, sosyal ve ruh sağlığı yönünde çeģitli sıkıntılar olduğunu ortaya koymaktadır. AĢağıdaki tablo gerek Türkiye gerekse de Bakırköy Adli Yargı Bölgesi'nde suç türlerine göre genel durumu yansıtmaktadır. Tablo 2 iģlenen veya iģlendiği iddia edilen suçlar bakımından Türkiye geneline göre değerlendirildiğinde, Türk Ceza Kanunu nda tasnifi yapılan dört ana baģlıktaki suç türlerinden birisi olan kiģilere karģı suçlar bölümünde yer alan mal varlığına karģı suçlar kategorisindeki hırsızlık suçunun ülkemizde en yaygın iģlenen suç türü olduğu dikkati çekmektedir. Bunu topluma karģı suçlar bölümünde yer alan uyuģturucu suçları, yine kiģilere karģı suçlar bölümünde hayata ve vücut dokunulmazlığına karģı suçlar kategorisinde yer alan Ģiddet suçu olarak da nitelendirilebilecek adam öldürme ve yaralama suçları, malvarlığına karģı suçlar içerisindeki yağma-gasp suçları birbirlerini takip etmektedir. Türkiye nin genel suçluluk yapısı göz önüne alındığında hırsızlık, yağma-gasp gibi daha çok ekonomik kaynaklı mala karģı suçların en fazla iģlenen veya iģlendiği iddia edilen suçlar olduğu görülmektedir. Bu suçlar Ġstanbul geneline göre değerlendirildiğinde, 2014 yılında mahkemelerde açılan davalar itibarıyla Türk Ceza Kanunu'nda tasnifi yapılan mal varlığına karģı suçların (hırsızlık, yağma-gasp vb.) en fazla yeri iģgal ettiği, bunu vücut dokunulmazlığı suçları (yaralama) ile kamunun sağlığına karģı suçlar olarak tasnif edilen daha çok uyuģturucu madde ile ilgili suçların açılan davalar itibarıyla önemli yer tuttuğu görülmektedir. 18 Suç türlerinin Bakırköy bölgesi özelinde değerlendirilmesinde Türkiye ve Ġstanbul'un genel görünümü ile paralellikler dikkati çekmektedir. Buna göre hırsızlık gasp gibi suçların daha çok sosyoekonomik seviyesi düģük ilçelerde seyretmesi, ekonomik yapıdan kaynaklı gelir dağılımı adaletsizliği ve milli gelirin dengeli paylaģımı problemlerinin henüz arzu edilen seviyede giderilemediği izlenimi oluģturmaktadır. Diğer taraftan uyuģturucu madde suçlarının da en fazla iģlenen veya iģlendiği iddia edilen suçlar içerisinde yer alması, uyuģturucu madde sorununun Türkiye de en önemli sosyal sorunlarından birisi olduğunu göstermektedir. Ayrıca iģlenen veya iģlendiği iddia edilen suçlar içerisinde Ģiddet 18 T.C. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve Ġstatistik Genel Müdürlüğü, Adalet Ġstatistikleri 2014, yayın No: 9, Ankara 2015, s.76.

14 KAYA GÖKTEPE 14 içerikli suçlar olarak tasnif edebileceğimiz yaralama, adam öldürme gibi suçların da önemli oranlara ulaģması, toplumda güvenlik ihtiyacının önemine iģaret etmektedir. Tablo: 2 Türkiye Geneline ve Bakırköy Adli Yargı Bölgesine Göre Bazı Suçların Dağılımı Bazı Suç Türleri ve Toplamı (Türkiye Geneli)* Bakırköy Adli Yargı Bölgesi CGTĠHK 105/A** Bazı Suç Gruplarına Çocuk YetiĢkin Toplam % Toplam % Göre Dağılım Hırsızlık UyuĢturucu Adam Öldürme Yaralama Yağma veya Gasp Cinsel Suçlar Sahtecilik Dolandırıcılık FuhuĢ Adam Öldürmeye TeĢebbüs Toplam Kaynak: T.C. Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü, İstatistikler, Bazı Suç Gruplarına Göre Dağılım. ( EriĢim Tarihi: 04/12/2015). *Bu tablodaki Türkiye geneli verileri, tarihi itibariyle ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklu ve hükümlülerin en fazla iģlemiģ olduğu veya iģlediği iddia edilen suçlardan ilk on suç baz alınarak hazırlanmıģ ve bir kiģinin birden fazla iģlediği suçları da sayılmıģtır. Bu nedenle, tablodaki genel toplam aynı tarihte ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklu ve hükümlü sayısı 'dır. ** Bakırköy Adli Yargı Bölgesi ne ait suç türleri ve oranları, Türkiye genelinde en fazla iģlenen suç türleri ve oranlarının bu bölgedeki durumu dikkate alınarak hesaplanmıģtır. Tabloya göre Bakırköy bölgesine ait veriler, Nisan Aralık 2014 arasında CGTĠHK 105/A 105/A kapsamında tahliye edilen

15 HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ hükümlüleri kapsamaktadır. Tablo 2 ye göre Bakırköy Adli Bölgesi nin suç türleri itibarıyla genel görünümü ele alındığında, en fazla iģlenen suçun uyuģturucu madde suçları olduğu görülmektedir. Bu da Ġstanbul da özellikle Bakırköy Adli Yargı Bölgesi nde uyuģturucu maddelerin Türkiye geneline göre çok daha önemli bir sosyal sorun olduğuna iģaret etmektedir. Bakırköy Adli Yargı Bölgesi nde iģlenen suçlar bakımından uyuģturucudan sonra hırsızlık suçu ikinci sırada gelmektedir. Bu da genel olarak bölgenin sosyoekonomik seviyesi düģük ilçelerinde yaygınlık göstermektedir. Bölge, Ģiddet içerikli sayılabilecek yaralama ve adam öldürme suçları itibarıyla da oransal olarak Türkiye geneli oranına yakın sayılabilecek bir görüntü sergilemektedir. Ancak bu suç türleri içerisinde yaralama suçu oranı Türkiye genelinde daha düģükken, bu bölgede yaralama suçunun oranları oldukça yüksektir. Buna karģın Türkiye genelinde daha yüksek bir orana sahip olan adam öldürme suçu, Bakırköy Adli Yargı Bölgesi nde daha düģük bir oranda seyretmektedir. Suçların Bakırköy Adli Yargı Bölgesi nde yer alan ilçeler itibarıyla dağılımını gösteren aģağıdaki tablo iģlenen suç türü ile sosyoekonomik seviye ve yerleģim arasındaki iliģki hakkında az çok bir kanaat oluģturmaktadır. Tablo 3 te iģlenen suç türlerinin ilçeler itibarıyla genel görünümü incelendiğinde suç türlerinin ilçeler içerisinde farklılıklar oluģturdukları dikkati çekmektedir. Buna göre TÜĠK verilerine göre sosyoekonomik ve sosyokültürel seviyesi düģük sayılabilecek Esenler, Bağcılar ve Zeytinburnu gibi ilçelerde mala karģı suçlar içerisinde değerlendirilebilecek hırsızlık ve yağma suçu oranları Bakırköy Adli Yargı Bölge ortalamasının üzerinde seyretmektedir. Buna karģın sahtecilik ve dolandırıcılık gibi suçlar daha çok sosyoekonomik seviyesi daha iyi olan Bakırköy ilçesinde yüksek seviyelere ulaģmaktadır. Yine sosyoekonomik seviyesi on iki ilçe içerisinde yüksek sayılabilecek Beylikdüzü ve BaĢakĢehir gibi ilçelerde de sahtecilik ve dolandırıcılık suçları bölge ortalamasının üzerinde seyretmektedir. Diğer taraftan Tablo 2 de görüldüğü gibi sahtecilik suçu Türkiye genelinde %5 iken bu bölgede %13 oranına ulaģmaktadır. Sosyoekonomik düzeyin daha yüksek seyrettiği yerleģim yerlerinde diğer suçlara nazaran daha sıklıkla iģlendiği gözlenen bu suç türü, Bakırköy Adli Yargı Bölgesi nin sosyoekonomik düzeyinin Türkiye ortalaması üzerinde olduğu hakkında da böylelikle fikir vermektedir.

16 KAYA GÖKTEPE 16 Ġlçe Tablo: 3 Bakırköy Adli Yargı Bölgesinde En Fazla ĠĢlenen Suç Türlerinin Ġlçelere Göre Dağılımı (%)* En Fazla ĠĢlenen Ġlk On Suç Türü ve Ġlçe Toplamı Ġçindeki Oranları UyĢ Yrl Hrsz Shtc AteĢ Slah Yğm Adm Öldr. Dlnd Thdt Cins Suç Avcılar Bağcılar Bahçelievler Bakırköy BaĢakĢehir Beylikdüzü B.çekmece Esenler Esenyurt Güngören K.çekmece Zeytinburnu Bakırköy Adli Bölge** *Ġlçelere göre suç türlerinin oranları, CGTĠHK nun 105/A maddesi kapsamında Nisan 2012-Aralık 2014 tarihleri arasında Bakırköy Denetimli Serbestlik Müdürlüğü ne Ģarta bağlı tahliye kapsamında müracaat eden 8653 hükümlünün ikamet adresleri dikkate alınarak hesaplanmıģtır. ** Tablo 2 te yer alan Bakırköy Adli Yargı Bölgesi ndeki suç oranları ile bu tablodaki Bakırköy Adli Yargı Bölgesi ne ait suç oranları arasındaki küçük farklılıklar bulunmaktadır. Bunun temel sebebi, tablo 2 Türkiye genelinde en fazla iģlenen suç türleri ve oranlarının bu bölgeye yansımaları dikkate alınarak hazırlanmıģtır. Tablo3 ise Bakırköy bölgesinde en fazla iģlenen ilk on suç türü dikkate alınarak oluģturulmuģtur. Ayrıca Tablo 3 Bakırköy Denetimli Serbestlik Müdürlüğü ne müracaat eden hükümlülerin tespit edilebilen kırk beģ suç türü içerisinde en fazla iģlenen ilk on suç türü dikkate alınarak hazırlanmıģtır. Bu sebeple diğer kategorisinde yer alan toplam otuz beģ suç türü bölge toplam oranları içerisinde %17 seviyelerinde çıkmaktadır. Tablo 3 e göre suç türleri içerisinde uyuģturucu suçlarının en fazla iģlenen suç türü olduğu dikkati çekmektedir. Ġlçeler içerisinde uyuģturucu suçlarının en düģük düzeye ulaģtığı ilçe BaĢakĢehir olarak tespit edilmektedir. Buna karģın uyuģturucu Diğr

17 HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ suçlarının her bir ilçe içerisinde en yüksek orana ulaģtığı ilçe %25 ile Zeytinburnu dur. Yine Bahçelievler, Bağcılar ve Güngören ilçeleri de uyuģturucu suçları açısından bölge ortalamasının üzerinde seyretmektedir. Bütün bu veriler, belirtilen ilçelerde uyuģturucunun diğer ilçelere nazaran daha büyük bir problem oluģturduğuna iģaret etmektedir. Suç türleri içerisinde dikkati çeken diğer suç grubu ise yaralama, tehdit, adam öldürme, ateģli silahlar kanununa muhalefet gibi Ģiddet niteliği taģıyan suçlardır. Bu suç türleri genel olarak dikkate alındığında Bakırköy Adli Yargı Bölgesi nde iģlenen toplam suç türleri içerisinde 1/3 gibi oldukça yüksek bir orana sahiptir. ġiddet niteliği taģıyan bu suçların tabloya göre ilçeler itibarıyla sırasıyla BaĢakĢehir, Esenyurt, Büyükçekmece ve Küçükçekmece ilçelerinde daha yüksek oranlara ulaģtıkları tespit edilmektedir. Bu da Ģiddet suçlarının özellikle kent yaģamında önemli birer toplumsal sorun alanı olduklarını göstermektedir. Her bir ilçede iģlenmiģ olunan suçlara bakıldığında suçu iģleyen hükümlülerin çeģitli özellikleri ortaya çıkmaktadır. Buna bazı hükümlülerin suçlu davranıģ sergilemelerinde sosyoekonomik ve sosyokültürel durumları etkili olurken bazılarında ruhsal bozuklular, kendisine ve çevresine zarar verme davranıģları, geçmiģteki suçlu davranıģları suç riski taģımalarına sebebiyet vermektedir. SONUÇ Suç olgusu birçok faktöre bağlı bir değiģken olarak karģımıza çıkmaktadır. Bu faktörler içerisindeki önemli bir yere sahip olan suç ile yerleģim ve sosyoekonomik düzey arasındaki iliģkiler de sosyal bilimler tarafından çeģitli boyutlarda araģtırılmaktadır. Dolayısıyla iģlenen suçlar, hükümlülerin ve toplumun ekonomik ve sosyal özelliklerine göre farklılaģabilmektedir. Türkiye de suçun sağlıklı Ģekilde analiz edilebilmesi için her bir yerleģim bölgesinin sosyoekonomik dinamiklerini göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Türkiye'de suçun sosyoekonomik ve yerleģim çerçevesindeki iliģkisine katkı sunabilmeyi hedefleyen Bakırköy Adli Yargı Bölgesi olarak ifade edilen bu araģtırma bölgesinde, suç ile yerleģim yerleri arasında sosyoekonomik değiģkenlere bağlı olarak suç oranı ve suçlu profillerinin farklılaģtığı görülmüģtür. Bakırköy Adli Yargı Bölgesi özelinde yapılan bu araģtırmada elde edilen temel bulgulara göre; belirtilen ilçe yerleģim merkezlerinin sosyoekonomik ve sosyokültürel düzeyleri ile genel olarak suça yönelme ve suç türleri arasında belirli bir iliģkinin olduğu, ilçelerin sosyoekonomik ve sosyokültürel seviyeleri düģtükçe suça yönelmenin arttığı, araģtırma kapsamındaki on iki ilçede uyuģturucu, Ģiddet ve mala karģı suçların en sık karģılaģılan suç türleri olduğu, suçun türü ile ekonomik durum, aile yapısı, eğitim seviyesi ve yerleģim yeri arasında iliģkinin mevcut olduğu, bunun yanı sıra plansız Ģekilde göç alan ilçelerde suç oranlarının daha yüksek seyrettiği saptanmıģtır. AraĢtırma kapsamında dikkati çeken baģka bir durum ise uyuģturucu ve Ģiddet içerikli suç oranlarının yüksekliğidir. Nitekim Bakırköy Adli

18 KAYA GÖKTEPE 18 Yargı Bölgesi'nde en fazla iģlenen suç türünün uyuģturucu suçları olduğu anlaģılmıģtır. Bunu mala karģı suçlar içerisinde tasnif edebileceğimiz hırsızlık suçu ile Ģiddet niteliği içeren yaralama suçu takip etmiģtir. AraĢtırmadan elde edilen tüm hususlar birlikte değerlendirildiğinde; suçun asgari düzeylere indirilebilmesi için toplumun sosyoekonomik ve sosyokültürel seviyesinin yükseltilmesine yönelik ekonomik ve sosyal kalkınma politikaların geliģtirilmesinin gerekli olduğu anlaģılmaktadır. Bunun yanı sıra suç iģlendikten sonraki sürece yönelik iyileģtirme çalıģmaları yanında suç iģlenmeden önceki sürece yönelik politikaların geliģtirilebilmesi için ilgili kamu kurum ve kuruluģları, yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri, medya ve kitle iletiģim araçları ile koordinasyon ve iģbirliği içerisinde suç önleyici politikaların yaygınlaģtırılmasına ihtiyaç olduğu hissedilmektedir. Bilimsel açıdan da suçun çeģitli boyutlarına yönelik akademik çalıģmaların arttırılmasının, suç önleme çalıģmalarına önemli ölçüde katkı sağlayacağı düģünülmektedir.

19 HÜKÜMLÜLERĠN SUÇ VE YERLEġĠM YERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ KAYNAKÇA Kitaplar ve Resmi Kaynaklar Birsen Gökçe, Gecekondu Gençliği, Hacettepe Üniversitesi. Yayınları, Ankara DPT, İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2004), DPT Yay. Ankara Füsun Sokullu Akıncı, Kriminoloji, Beta Yayınları, Ġstanbul 2014, 11. bs. Hüseyin Bal, Suç Sosyolojisi, Fakülte Kitabevi Yayınları, Isparta 2013, 1. bs. Kalkınma Bakanlığı, İllerin be Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE-2011). Ankara Sedat Murat, Dünden Bugüne İstanbul un Nüfus ve Demografik Yapısı, Ġstanbul Ticaret Odası Yayınları , Ġstanbul Sulhi Dönmezer, Kriminoloji, Ġstanbul Üniversitesi Yayınları No: 2018, Ġstanbul Tülin G. Ġçli, Kriminoloji, Bizim Büro Basımevi, Ankara Türkiye Ġstatistik Kurumu (TÜĠK), Seçilmiş Göstergelerle İstanbul 2013, TÜĠK Yayınları, Ankara T.C. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve Ġstatistik Genel Müdürlüğü, Adalet İstatistikleri 2014, Yayın No: 9, Ankara T.C. Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü, Ġstatistikler, Bazı Suç Gruplarına Göre Dağılım. ( EriĢim Tarihi: 04/12/2015). Süreli Yayınlar Abdulah Korkmaz, "ġehirleģme ve Suç", Sosyoloji Konferansları Dergisi, sy. 23, 1991, ss. (69-79). Mithat Arman Karasu, "Türkiye de KentleĢme Dinamiklerinin Suça Etkisi", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 57, Sayı 4, 2008, ss. ( ). Zahir Kızmaz, "Sosyolojik Suç Kuramlarının Suç Olgusunu Açıklama Potansiyelleri Üzerine Bir Değerlendirme" Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 29, sy. 2, 2005, ss. ( ). Nilgun Ergun ve Funda Yirmibesoglu, "Housing Market and Household Preferences in Istanbul", 40th Congress of the European Regional Science Association, Barcelona Funda YirmibeĢoğlu and Nilgün Ergun, "Fear of Crime in Beyoglu City Center", Regional Science Inquiry Journal, Vol. 5, No. 1, 2013, ss. (75-90).