BIR TIP FAKÜLTESI SON SINIF ÖGRENCILERININ ÇEVRE BILINCININ DEGERLENDIRILMESI
|
|
- Deniz Eriş
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ARASTIRMA BIR TIP FAKÜLTESI SON SINIF ÖGRENCILERININ ÇEVRE BILINCININ DEGERLENDIRILMESI Doç. Dr. Songül VAIZOGLU*, Yrd. Doç. Dr. Hakan ALTINTAS*, Ar. Gör. Dr. Fehminaz TEMEL*, Int. Dr. Ali Faraghi AHRABI**, Int. Dr. Deniz AYDOGAN**, Int. Dr. Süha BOSTANCI**, Int. Dr. Abidin DURAN**, Int. Dr. Deren KOÇKESEN**, Int. Dr. Nalan TURAN**, Prof. Dr. Çagatay GÜLER* * Hacettepe Üniversitesi Tip Fakültesi Halk Sagligi Anabilim Dali, Ankara ** Hacettepe Üniversitesi Tip Fakültesi, Ankara ÖZET Amaç: Arastirma, Ankara da bulunan bir yüksekögretim kurumuna bagli tip fakültesinde bulunan son sinif ögrencilerinin çevre bilincinin degerlendirilmesi amaciyla yapilmistir. Gereç-Yöntem: Kesitsel tipte olan bu arastirmaya tip fakültesi son sinif ögrencilerinin (412 ögrenci) 342 si (%83.0) katilmistir. Veriler, Agustos 2000 de, Çevre Bilinci Arastirma Formu ile gözlem altinda toplanmistir. Analizler, EPI INFO 6.0 kullanilarak yapilmistir. Bulgular: Arastirmaya katilan ögrencilerin yas ortalamasi olup ögrencilerin % 54.7 si erkektir. Ögrencilerin çogunlugu (%74.4) hava kirliligini azaltmak için okula/ise yürüyerek, bisikletle veya toplu tasima araçlariyla gitmek istediklerini, yine bu düsünceyle rayli sistemi kullanmak istediklerini (%87.1) belirtmislerdir. Ögrenciler (%72.3) çevre sorunlariyla ugrasmayi, yalnizca hükümetin sorunu olarak görmemekte, bunun tek tek bireylerin sorunu oldugunu düs ünmektedir. Ögrencilerin çogu (%81.8) islerine gelmese bile çevreyi kirletme suçu isleyen fabrika/sirketlerin ürünlerini almaktan vazgeçeceklerini, çok az bir kismi (% Sorumlu Yazar (Corresponding Author): Songül A. Vaizoglu, Hacettepe Üniv. Tip Fak., Halk Sagligi AD, Sihhiye, Ankara Tel: E-posta:sacar@hacettepe.edu.tr 18.8) kapi kapi dolasip çevreyle ilgili brosür dagitmak istediklerini söylemistir. Ögrencilerinin büyük bir kisminin (%69.8) hava kirliligini azaltmak için vergi verme taraftari olmadigi, yine yariya yakinin (%43.1) aylik gelirinin bir bölümünü çevreyle ilgili bir vakfa bagislamak istemedikleri görülmüstür. Ögrencilerin büyük bir çogunlugunun çevre kirliligi konusunda ne yapabileceklerini ögrenmek için bir resmi kurulusa basvurmadiklari (%90.3), bir kurulusun çevreyi iyilestirmeye yönelik bir toplantisina katilmadiklari (%85.6) ve çevreyle ilgili yayinlara abone olmadiklari (%91.4) görülmektedir. Ögrenciler civanin zararli seviyelerde bulundugu ürünleri, okyanus suyunda yok olmayan maddeleri, ozon incelmesi kavramini, küresel isinmanin atmosferdeki büyük deliklerle iliskisini yüksek oranda bilmektedirler. Çevre bilinci ile ilgili sorular puanlandirilarak çevre bilinci puani hesaplanmistir. 50 üzerinden en fazla 40 puan alinmistir. Ögrencilerin aldiklari ortalama puan dir. Arastirmaya katilan ögrencilerin %53.2 si 28 ve üzerinde puan almislardir. Ögrencilerin 21. yüzyilda önemli sorun olacagini düsündükleri çevre sorunu konu basliklari arasinda; ormansizlasma (%10.1), hava kirliligi (%8.0), nüfus patlamasi (%7.8), nükleer silahlar (%7.3) ve endüstriyel atiklar (%7.1) bulunmaktadir. 151
2 Sonuç: Ögrencilerin çevre bilinci konusunda yetersiz olduklari saptanmistir. Arastirmada ortaya çikan bilgi eksikliklerinin düzenli egitim programlariyla tamamlanmasi, yüksek egitim programlarinda çevreyle ilgili konularin düzeyli, düzenli ve etkili bir biçimde ele alinmasina önem verilmelidir. Anahtar Kelimeler: Çevre bilinci, Tip fakültesi ögrencisi ABSTRACT EVALUATION OF THE ENVIRONMENTAL CONSCIOUSNESS OF THE STUDENTS IN A MEDICAL FACULTY IN ANKARA Objective: The reseach is conducted to evaluate the environmental consciousness of the students in a medical faculty in Ankara. Materials and Methods: Of the 412 students, 342 (83.0%) participated this cross-sectional study. Data were collected in August 2000 with Environmental Consciousness Research Form, the questionnaire prepared by the researchers and analysed using EPI INFO 6.0, a statistical package programme. Results: Mean age of the study group was and 54.7% were male. Most of the students (74.4%) reported that they would go to school/work by bycle, bus or on foot, and 87.1 percent of them told they would prefer train. Of the participants, 72.3% think environmental problems are not the issues only governments would care about. While most of them (81.8%) reported that they would give up buying the products harmful to the environment, only 18.8% told they would want to deliver brochures about environment to each house. Nearly half of the students reported that they wouldn t spend their money for the solution of environmental problems. Most of the students reported that they didn t admit to any official institution to get information on environmental pollution (90.3%), never attended a meeting on environment (85.6%) and never subscribed to a publication about the environment (91.4%). The students knew the products containing mercury, the substances which do not dissepear in the ocean and about the ozone layer depletion. Environmental consciousness scores are calculated by grading the questions about environmental consciousness. Mean score was Nearly half of the students (53.2%) had a score over 28. Students reported that deforestation (10.1%), air pollution (8.0%), population explosion (7.8%), nuclear weapons (7.3%) and industrial wastes (7.1%) would be the most important problems in 21. century. Conclusion: Complementing the lack of knowledge determined in the study by planning educational programmes, considering the environmental issues cautiously, effectively and systematically and improving the researches about environmental consciousness should be the priorities. Key Words: Environmental consciousness, Medical faculty students GIRIS Çevre sorunlarinin etkileri ve bu etkilerin aciliyeti toplumu olusturan bireylerin bilgilerinin, bilinçlerinin, tutumlarinin ve tavirlarinin önemini artirmaktadir. Kirlenmis bir gezegende yasayan hiçbir canlinin trajik bir sondan kurtulma sansi bulunmamaktadir. Insan hem bu kirliligin sorumlusu, hem de kirliligi durdurabilecek ve yasanasi bir dünyayi kurabilecek tek canli türüdür. Bu durumda çevre bilinci olarak tanimlanabilecek bilgi birikimi ve tavirlar; çok daha önemli hale gelmektedir. Kuskusuz çevre bilincinin niteligi ile egitim durumu ve sosyokültürel durum arasinda bazi baglar vardir. Ancak çevre sorunlarina yaklasimda, egitim durumunun ve sosyokültürel durumun payini azaltan birçok 152
3 toplumsal aliskanligin, kaliplarin oldugu da bir gerçektir. Çevre bilincine dair çalismalar böyle bir nesnellik içinde ekoloji, halk sagligi, psikoloji, sosyoloji gibi dallarda giderek önem kazanmaktadir. Bir iliskiler bütünü olan çevrenin soruna dönüsmesi, genellikle insan kaynakli etkilerin, kendine özgü nitelik ve nicelikleriyle doganin iliskiler sistemini, dengelerini zorlamasinin sonucunda olmaktadir. Insanin yasamini ve sagligini koruyabilmesi açisindan da önemli olan bu dengeler, karsilastiklari yeni durumlari kaldiramaz hale geldikçe kirlenme diye adlandirilan bozulmalar ortaya çikmaktadir. Atmosferdeki karbondioksitin artisi olarak tanimlanan küresel isinma önemli iklim degisikliklerine neden olmaktadir. Bu isinma sonucunda sera etkisi, çöllesme, deniz seviyesinde yükselme, kaynak kisitliligi, canli türlerinin yok olmasi gibi tehlikelerle karsilasilacaktir (1, 2). Çevre kirlenmesi ve dogal dengenin bozulmasina yol açan çarpik kentlesme, azalan yagmur ormanlari, canli türlerini tehdit eden zehirli atiklar, kati atik üretimi, koruyucu ozon tabakasindaki incelme, temizlik maddelerindeki fosfatlarin yol açtigi deniz yosunu patlamasi, nükleer kazalarin ve silahlarin etkileri acil olarak ele alinip çözümlenmeyi bekleyen konular arasindadir (2, 3). Çevre sorunlarinin çözülmesi, insanlarin sorunlari algilamasi ve risklerin farkinda olmasi ile asilabilecektir (4, 5). Gelismis ve gelismekte olan ülkelerin, doganin ve nesillerin yok oldugunu görmeye baslamasi ve çevre sorunlarinin farkina varmasi, 20. yüzyilin sonlarina dogru olmustur (5, 6, 7). Çevre sorunlarinin boyutu ve insan sagligina verdigi zararlar arttikça, sorunlara çözüm arama ve eyleme geçme zorunlulugu da artmistir (8, 9, 10). Insanligi bekleyen çevre ve saglik sorunlarini önlemek, kaybedilen zamani ve çevre dokusunu geri kazanmak için yapilan birçok etkinligin içinde çevre bilincini ölçmeye yönelik arastirmalar kuskusuz küçük ancak önemli birer adimdir. Çevre sorunlarinin artmasi, çevre sagligi ve çevre hekimligi konularinin önemini artirmakta, bu basliklarda birçok çalisma yapilmaktadir (11). Çevre bilinci konusunda Dünyanin çesitli ülkelerinde tip, psikoloji, sosyoloji gibi alanlara yayilmis çesitli arastirmalar bulunmaktadir (12). Yapilan bazi çalismalar, kisilerin çevre bilincini degerlendirmek ve bu bilinci davranislarina yansitip yansitmadiklarini belirlemek amacini tasimaktadir (13). Maloney ve Ward, 153
4 1973 de çevre bilinci üzerine yaptiklari çalismada, ekolojik krizi, sadece teknolojik bir sorun olarak degil, ayni zamanda yanlis davranis kaliplarinin yol açtigi bir kriz olarak degerlendirmislerdir. Krizin asilabilmesi için geleneksel teknolojik yaklasimlar yerine, insan davranislarinda olusmasi gereken bir dönüsümü öne çikarmislar (14). Chun Yin ise, çevre bilinci konusunda var olan yaklasimlarin disinda bir yaklasim olusturmaya çalismistir. Hazirladigi basit ve genis bir uygulanabilirlige sahip nitelikli ölçekle, günümüzde bireyleri, çevre ve çevre sorunlari konusunda yönlendiren temel etkilesimleri ortaya koymaktadir (15). Çevre bilinci; bir insanin çevresiyle iliskisinin kendi varligi bakimindan öneminin farkina varmasidir. Bu iliskinin farkina varilan öneminin iki boyutu vardir: Birincisi; araçsaldir ve çevre sorunlarindan kaynaklanmaktadir. Ikincisi ise, çevre insan iliskisinin yasami anlamli kildiginin farkina varmadir. Bu ikinci boyutu olmayan bir çevre bilinci, yetersiz kalmaktadir. Çevre bilincine sahip olan bir kisinin çevreyle iliskisini çevresel sorumluluk tasiyarak kurmasi beklenmektedir. Bu sadece çevreye karsi degil, ayni zamanda topluma karsi tasinan bir sorumluluk anlamina gelmektedir (16). Çevre bilincinin derecesine göre bilincin farkli derinlesme düzeyleri bulunmaktadir. Birinci düzey, çevre insan iliskilerinin çevre sorunlari yarattigi bilgisine sahip olmak ama kendi davranislarini degistirmemek ve baskasinin degistirmesini de talep etmemektir. Ikinci düzey, kendi davranislarini degistirmemek ancak baskalarinin degistirmesini talep etmektir. Üçüncü düzey kisinin çevreyle iliskisini sorumlu olarak kurmasidir. Dördüncü düzey kisinin sorumlu davranmasinin yani sira, baskala rinin sorumlu davranmasini saglamaya çalismak, sorumlu devlet organlarini uyarmak, sivil toplum kuruluslari içinde örgütlenmektir. Besinci düzey ise çevre sorunlarinin çözümü için maddi fedakarlikta bulunmaktir (16). Daha önce Dünyanin farkli ülkelerinde toplumlarin çevre bilincini saptamak üzere olusturulan anketlerin, dilimize çevrilmesi ve yeni bir anket olusturularak Ankara da bulunan yüksekögretim kurumuna bagli bir tip fakültesindeki son sinif ögrencilerinin çevre bilincinin degerlendirilmesi amaciyla bu arastirma yapilmistir. 154
5 GEREÇ VE YÖNTEM Ankara da bir tip fakültesi son sinif ögrencilerinde yapilan bu kesitsel arastirmaya ögrencilerin (412 ögrenci) 342 si (%83.0) katilmistir. Veriler, Agustos 2000 de, yedi bölümden ve toplam 96 sorudan olusan, Çevre Bilinci Arastirma Formu ile, gözlem altinda toplanmistir. Analizler, EPI INFO 6.0 programi kullanilarak yapilmistir. Arastirmanin yapildigi üniversitenin tip fakültesi dekanligindan yazili ve katilan ögrencilerden sözel izin alinmistir. BULGULAR Arastirmaya katilan ögrencilerin yas ortalamasi (sd=1.35 ortanca=23 min-max=21-29) olup ögrencilerin % 54.7 si erkektir (Tablo1). Tablo 1. Ögrencilerin bazi sosyodemografik özelliklerinin dagilimi (Agustos 2000) Sosyodemografik özellikler Sayi % Yas < > Cinsiyet Erkek Kadin Tablo 2. Ögrencilerin anne ve babalarinin ögrenim durumlarina göre dagilimi (Agustos 2000) Baba Anne Ögrenim Durumu Sayi % Sayi % Okuryazar degil Okuryazar Ilkokul Ortaokul Lise Yüksekokul/üniversite Belirtmeyen Toplam
6 Arastirmaya katilan ögrencilerin annelerinin %35.4 ü, babalarinin ise %59.1 inin yüksekokul/üniversite mezunu oldugu, annelerinin %3.5 inin okuryazar olmadigi belirlenmistir (Tablo2). Tablo 3. Ögrencilerin çevre sorunlari konusundaki bazi önermelere katilma durumlari (Agustos 2000) Çevre sorunlari konusundaki bazi Yanlis Dogru Fikrim yok önermeler Sayi % Sayi % Sayi % Hava kirliligini azaltmak için toplu tasima araçlarini kullanirim (n=341) Sadece çevre sorunlariyla ilgilenen bir dernege katilmak isterim (n=340) Hava kirliligini azaltmak için rayli sistemi kullanmak isterim (n=341) Hava kirliligi tehlike sinirini astiginda hafta sonu araba kullanmaktan vazgeçmem (n=338) Isimi gücümü birakarak çevre sorunlariyla ugrasamam; çünkü bu hükümetin isidir (n=340) Aylik gelirimin bir bölümünü çevreyle ilgili bir vakfa bagislamak isterim (n=341) Isime gelmese bile çevreyi kirleten ürünleri almaktan vazgeçerim (n=341) Milletvekillerine, sik sik çevre sorunlariyla ilgili uyarici yazi yazmak isterim (n=338) Kapi kapi dolasip çevre ile ilgili brosür dagitmak isterim (n=341) Hava kirliligini önemli ölçüde azaltacak olsa bile, buna yönelik bir vergi vermek istemem (n=341) * Satir yüzdeleri verilmistir Ögrencilerin %64.0 ünün televizyonu, %71.3 ünün ise gazeteleri hergün en az bir kez takip ettikleri, %10.5 inin televizyonu, %13.2 sinin ise gazeteleri hemen hemen hiç takip etmedikleri saptanmistir. Ögrencilerin %90.1 i televizyonu, %80.4 ü ise gazeteleri 156
7 çevre ile ilgili konularda bilgilenme kaynagi olarak kullandiklarini belirtmistir. Ögrencilerin %65.4 ü kapi kapi dolasip çevre ile ilgili brosür dagitmak istediklerini ifade etmislerdir. Aylik gelirinin bir bölümünü çevreyi gelistirmeye yardimci olmak için bir vakfa bagislamak isteyenler %38.4 dür (Tablo 3). En çok dogru oldugu belirtilen sorularin; hava kirliligini azaltmaya yardimci olmak için rayli sistemi kullanmak isterim (%87.1) ve isime gelmese bile çevreyi kirletme suçu isleyen fabrika/sirketlerin ürünlerini almaktan vazgeçerim (%81.8) oldugu görülmüstür. Sadece çevre sorunlariyla ilgilenen bir dernege veya gruba katilmak isterim sorusuna, ögrencilerin %22.6 si fikrim yok yanitini vermistir (Tablo 3). Tablo 4. Ögrencilerin çevre sorunlari konusunda tutum ve davranislarinin dagilimi (Agustos 2000) Çevre sorunlari konusunda tutum ve davranislar Ürün alirken çevreye zararli olup olmadigina dikkat ederim (n=341) Oy verirken adaylarin çevreyle ilgili vaadlerini dikkate alirim (n=338) Yanlis Dogru Sayi % Sayi % Çevre kirliligi konusunda milletvekiline yazdim (n=338) Çevre kirliligiyle ilgili yapabileceklerimi ögrenmek için resmi kurulusa basvurdum (n=341) Geri dönüsümlü kutularda satilan ürünleri almak için özel bir çaba harcarim (n=340) Bir kurulusun çevreyi iyilestirmeye yönelik toplantisina katildim (n=340) Çevre temizligi etkinligine hiç katilmadim (n=340) Çevreyle ilgili hiçbir toplantiya katilmadim (n=339) Çevreyle ilgili yayinlara aboneyim (n=337) Her zaman aldigim ürünlerden vazgeçerek çevre dostu ürünler almaya basladim (n=335) *Satir yüzdeleri verilmistir
8 Ögrencilerin %96.2 si çevre kirliligi konusunda milletvekiline yazdim cümlesinin yanlis oldugunu belirtmislerdir. Bunu %90.3 ile çevre kirliligi konusunda ne yapabilecegimi ögrenmek için bir resmi kurulusa basvurdum sorusu izlemektedir (Tablo 4). Ögrencilerin %37.8 i ürün satin alirken çevreye zararli olup olmadigina hiç dikkat ederim sorusunun, %42.3 ü geri dönüsümlü kutularda satilan ürünle ri almak için özel çaba harcarim cümlesinin dogru oldugunu söylemislerdir (Tablo 4). Tablo 5. Ögrencilerin çevre sorunlari konusunda duygu ve düsüncelerinin dagilimi (Agustos 2000) Yanlis Dogru Çevre sorunlari konusundaki duygu ve düsünceler Sayi % Sayi % Besinlerdeki tarim ilaçlari konusunda insanlarin gereginden fazla endiselendigi kanisindayim (n=341) Yedigim yiyeceklerde tarim ilaci kalintisi oldugunu düsünmek beni korkutuyor (n=342) Aslinda Çevreyi rehabilite etmezsek dünya kirk yil sonra yok olacak yargisi beni fazla ilgilendirmiyor (n=341) Kirliligin bitki ve hayvan hayatina zarar verdigini düsündügümde çok öfkeleniyorum (n=338) Gürültü kirliligi denilen olay beni fazla rahatsiz etmez (n=340) Sisli ve dumanli günlerde içime sikinti basar, bunalirim (n=339) Endüstrinin çevre kirliligine yol açma biçimlerini düsündügümde, çaresizlik beni sinirlendiriyor (n=340) Çevre kirliligi ile ilgili konular beni çok fazla rahatsiz etmiyor, çünkü bunlarin abartildigini düsünüyorum (n=340) Hava kirliliginin kendim ve yakinlarim üzerindeki etkileri beni nadiren endiselendirir (n=339) Hükümetin çevre kirliligi için fazla bir sey yapmamasi beni çok sinirlendiriyor (n=337) *Satir yüzdeleri verilmistir. 158
9 Arastirmaya katilan ögrencilerin %37.8 i hava kirliliginin kendim ve yakinlarim üzerindeki etkileri beni nadiren endiselendirir sorusunu, %26.1 i besinlerdeki tarim ilaçlari konusunda insanlarin gereginden fazla endiselendigi kanisindayim sorusunu yanlis olarak degerlendirmislerdir (Tablo 5). Ögrencilerin en çok dogru oldugunu belirttikleri sorular hükümetin çevre kirliligi için fazla bir sey yapmamasi beni çok sinirlendiriyor (%90.2) ve çevre kirliligi ile ilgili konular beni çok fazla rahatsiz etmiyor, çünkü bunlarin abartildigini düsünüyorum (%88.8) sorulari olmustur (Tablo5). Tablo 6. Ögrencilerin çevre sorunlari konusundaki bilgilerinin dagilimi (Agustos 2000) Ögrencilerin çevre sorunlari konusundaki bilgileri Yanlis Dogru Sayi % Sayi % Toprak kirliliginin nedeni (n=335) Kentlerdeki hava kirliliginin kaynagi (n=338) Civanin zararli seviyelerde bulundugu yiyecekler (n=317) Otomobillerin yol açtigi kirliligi azaltan durumlar (n=317) Suyu en fazla kirleten maddeler (n=313) Dogada yok olmasi en uzun süren madde (n=301) Okyanus suyunda yok olmayan madde (n=330) Fosfatlarin deniz yasamina verdigi zarar (n=300) Atmosferdeki kursunun kaynagi (n=321) DDT nin zararsiz kimyasallara çözülme süresi (n=277) Klorlanmis hidrokarbon artiklarinin etkileri (n=249) Ekolojinin çalisma alani (n=321) Kuslar ve baliklarin zehirlenmesine neden olan madde (n=300) *Satir yüzdeleri verilmistir
10 Arastirmaya katilan ögrencilerin %89.6 si, civanin deniz ürünlerinde zararli seviyelerde bulundugunu, %76.3 ü plastik torbalarin okyanus suyunda yok olmadigini dogru bilmislerdir. Kuslar ve baliklarin civayla zehirlendigini, ögrencilerin %69.7 si dogru yanitlamistir. Ögrencilerin en çok yanlis yanitladigi soru, klorlanmis hidrokarbon artiklarinin etkileriyle ilgili soru olmustur. Dogada yok olmasi en uzun süren maddenin alüminyum oldugunu ögrencilerin %75.8 i bilememistir. Ögrencilerin diger en sik yanlis yanitladiklari sorular; DDT nin zararsiz kimyasallara çözülmesinin 200 yil sürmesi (%69.3) ve suyu en fazla kirleten maddelerin nitratlar ve fosfatlar olmasidir (%53.7). Bu bölümde ögrencilerin en çok bos biraktiklari soru; klorlanmis hidrokarbon artiklari ile ilgili soru olmustur (Tablo 6). Tablo 7. Ögrencilerin çevre sorunlariyla ilgili bazi yargilar konusundaki bilgilerinin dagilimi (Agustos 2000) Yanlis Dogru Fikrim yok Çevre sorunlariyla ilgili bazi yargilar Sayi % Sayi % Sayi % EL NINO Atlantik Okyanusu akimlarinin olusturdugu hava sistemidir (n=338) Ozon incelmesi ilkbaharda olusup kaybolan mevsimsel bir olaydir (n=342) Deniz yükselmesi sonucu tamamen su altinda kalacak ülkeler olacaktir (n=342) Atmosferdeki degisimler küresel isinmadan sorumludur (n=338) Dioxin kanser ve dogumsal anomalilere yol açan kuvvetli bir zehirdir (n=334) Green Peace Birlesmis Milletlerin bir organizasyonudur (n=332) Dünya nüfusu su anda 8 milyardir (n=336) *Satir yüzdeleri verilmistir
11 Arastirmada ögrencilerin çevre sorunlariyla ilgili bazi yargilar konusundaki bilgileri de degerlendirilmistir. Ozon incelmesi ilkbaharda olusup kaybolan mevsimsel bir olaydir (%93.6) ve atmosferdeki büyük delikler, küresel isinmadan sorumludur (%81.7) yargilari; ögrencilerin en çok dogru oldugunu belirttikleri yargilardir. Ögrencilerin hakkinda bir fikirlerinin olmadigini en sik belirttikleri soru, Dioxin, kanser ve dogumsal anomalilere yol açan kuvvetli bir zehirdir (%53.0) sorusudur. Bu bölümdeki sorulari yanitlayan ögrencilerin en çok yanlis olarak belirttikleri soru, Dünya nüfusu su anda 8 milyardir sorusudur (%58.0) (Tablo 7). Arastirmaya katilan tip fakültesi son sinif ögrencilerinin anketteki sorularin tamamina dogru cevap verdikleri takdirde alabilecekleri toplam puan 50 dir. Ögrencilerin aldiklari ortalama sayisal puanin (sd=5.61, ortanca: 27, minmax=7-40) oldugu bulunmustur. En fazla kisi sayisi; ögrencilerden 35 inin 27 puan aldigi puan dilimindedir. Arastirmaya katilan ögrencilerin %53.2 si 28 ve üzerinde puan almislardir. Arastirmaya katilan ögrencilerin cinsiyetlerine göre çevre bilinci basari durumlari arasinda istatistiksel bir iliski bulunmamistir. Ögrencilerin yas gruplarina göre çevre bilinci basari durumlari arasinda anlamli bir iliski bulunmaktadir (p=0.034). Yasi 23 den küçük olan tip fakültesi son sinif ögrencilerinin diger yas gruplarina göre puan ortalamasinin daha fazla üzerine çiktiklari görülmektedir (Tablo 8). Arastirmaya katilan ögrencilerin annelerinin ve babalarinin ögrenim durumlari ile çevre bilinci basari puanlari arasinda istatistiksel olarak anlamli bir iliski bulunamamistir (p=0.051, p=0.150). Ögrencilerin çevre ile ilgili konularda gazeteden bilgilenme durumlarina göre çevre bilinci basari durumlari arasinda istatistiksel olarak anlamli bir iliski bulunmustur (ki kare=5.58 p=0.010). Çevre Bilinci Arastirma Anketi nde; ögrencilerden çevre sorunlari ile ilgili çalismalari oldugu bilinen üç kurulusun ismini yazmalari istenmis, ögrencilerin %73.9 u TEMA, %34.2 si Greenpeace, %18.7 si ÇEVKO ve %16.9 u Çevre Bakanligi nin çevre sorunlari ile ilgili çalismalar yaptiklarini bilmislerdir (Tablo 9). Hiçbir kurulus ismi belirtmeyen ögrenci sayisi 50, bir tane kurulus ismi belirten ögrenci sayisi ise 87 dir. 161
12 Tablo 8. Ögrencilerin cinsiyetlerine ve yas gruplarina göre çevre bilinci basari durumlarinin dagilimi (Agustos 2000) Anketten Alinan Puan <28 =28 Toplam Cinsiyet Sayi % Sayi % Sayi % Erkek Kadin Ki kare=0.30 p=0.58 Yas grubu < > Ki kare= 6.75 p=0.034 SD=2 Toplam Anketin son bölümünde ögrencilere bazi çevre sorunu basliklari verilmis ve 21.yüzyilda ciddi sorun ola rak nitelendirdikleri bes tanesini seçmeleri istenmistir. Ögrencilerin seçtikleri konu basliklari arasinda ilk sirayi ormansizlasma (%10.1) almaktadir. Bunu sirasiyla hava kirliligi (%8.0), nüfus patlamasi (%7.8), nükleer silahlar (%7.3) ve endüstriyel atiklar (%7.1) izlemektedir (Tablo 10). Tablo 9. Ögrencilerin çevre sorunlari ile ilgili çalismalari oldugunu bildikleri kuruluslarin dagilimi (Agustos 2000) Çevre sorunlariyla ilgili çalismalari oldugu bilinen kuruluslar Sayi % TEMA GREENPEACE ÇEVKO TÜBITAK DIGER* *DIGER: Saglik Bakanligi, Dogal Hayati Koruma Dernegi, Orman Bakanligi, AIDS Klübü, Türk Hava Kurumu, Sigara ile Savas Dernegi, Siyasi Partiler, Çevre Klübü, Yesiller 162
13 Tablo 10. Ögrencilerin 21. yüzyil için ciddi sorun olusturacagini düsündükleri çevre basliklarinin dagilimi (Agustos 2000) ÇEVRE SORUNLARI Sayi % 1. Ormansizlasma Hava kirliligi Nüfus patlamasi Nükleer silahlar Endüstri atiklari Ozon incelmesi Çöllesme Küresel isinma Açlik ve yoksulluk Deniz kirliligi Enerji problemi Issizlik Gida kaynaklarinin azalmasi Ekonomik krizler Asit yagmurlari Genetik etik Politik istikrarsizlik Göç problemi Terörizm ve sabotajin yarattigi çevre felaketleri Dinsel çatismalar Sömürgecilik Toprak kirliligi Irk ayrimi Etnik çatismalar Artan suç orani Anormal hava kosullari Yanlis tedavi ve ilaçlarin neden oldugu zarar Hormonlu sebze ve meyveler Kaçak avcilik Mayin tarlalari Akarsu kirliligi Kuzey -güney problemleri Cinsiyet ayrimciligi Nüfusun yaslanmasi Bos Toplam
14 TARTISMA Ögrencilerin büyük kisminin anne ve babalarinin yüksekokul/üniversite mezunu oldugu, okuryazar olmayan annelerin %3.5, babalarin ise %1.2 oldugu görülmüstür (Tablo 2). Tip fakültesi son sinif ögrencilerinin yaridan fazlasi gazeteleri her gün en az bir kez takip ettiklerini belirtmislerdir. Ögrencilerin çogunlugu televizyonu (%90.1) ve gazeteleri (%80.4), çevre ile ilgili konularda bilgilenme kaynagi olarak kullanmaktadirlar. Ögrencilerin çogunlugu (%74.4) hava kirliligini azaltmak için okula/ise yürüyerek, bisikletle veya toplu tasima araçlariyla gitmek istediklerini, yine bu düsünceyle rayli sistemi kullanmak istediklerini (%87.1) belirtmislerdir. Fakat hava kirliligi tehlike sinirini astigi zaman hafta sonu araba kullanmaktan vazgeçeceklerini belirtenlerin ayni çogunlugu (%56.8) saglamamasi (Tablo 3), ögrencilerin yaklasik yarisinin en düsük çevre düzeyi bilincine sahip olduklarini göstermektedir (16). Ögrenciler, sorun yaratacagini bilmelerine ragmen bu konudaki davranislarini degistirmek istememektedirler. Ögrenciler (%72.3) çevre sorunlariyla ugrasmayi, yalnizca hükümetin sorunu olarak görmemekte, bunun tek tek bireylerin sorunu oldugunu düsünmektedir. Hacettepe ve Gazi Üniversitelerinde yapilan bir çalismada, her iki fakültenin ögrencileri de çevre için bir seyler yapmasi gereken sorumlularin hükümetler oldugunu belirtmistir (17). UNESCO-UNEP, 2000 yilinda, 24 ülkede genç arasinda yasam biçimini, çevre bilincini ve tüketim aliskanliklarini arastirmak üzere bir arastirma yapmistir ve bir çok ülkede benzer sonuçlar bulunmustur (18). Yapilmis farkli çalismalarda ise, toplumun çevresel saglik risklerine karsi korunmada ve çözüm gelistirmede kendisini de sorumlu olarak görmeye basladigi saptanmistir (4,19). Saglik-çevre iliskilerinin giderek farkina varilmasi, bu sonuca katkida bulunan bir etkendir (4). Ancak saglik-çevre iliskileri, toplumlar tarafindan hala iyi bilinmemektedir (20). Çevre sorunlarinin çözümünde milletvekillerine yazi yazmak konusunda, ögrencilerin kararsiz kalmasi, %37.3 ünün yazi yazmak istememesi, %21.6 sinin ise bu konuda fikri olmadigini söylemesi (Tablo 3), ögrencilerin bir bölümünün, baskalarinin sorumlu davranmasini saglamaya çalismak, bunun için sorumlu devlet organlarini uyarmak ve sivil toplum kuruluslari içinde yer almak gibi eylemleri gerektiren 4. düzey çevre bilincine 164
15 henüz erismediklerini göstermektedir (16). Gençlerin tüketimdeki rolleri ve gelecege yönelik tutumlari degistirme potansiyel ve istekleri, sürdürülebilir tüketim için önemlidir. Bugünkü gereksinimler karsilanirken, doganin ve dogal kaynaklarin gelecek nesiller için korunmasi geregini göz önünde tutan tüketim biçimi olarak tanimlanan sürdürülebilir tüketimde gençlerin çok önemli rolleri bulunmaktadir (21). Gençlerin bu rolüne dikkat çeken UNESCO- UNEP in çalismasinda, satin almada çevreyi en az dikkate alan ögrencilerin Fransa, Italya ve Norveç te oldugu görülmüstür (18). Hacettepe ve Gazi Üniversitelerinin çalismasinda ögrencilerin yaklasik yarisi, alisveris yaptiklari firmalarin çevre için yaptiklarinin, satin alma sirasinda tercihlerini belirlemede kismen etkili oldugunu belirtmislerdir (17). Arastirmada islerine gelmese bile çevreyi kirletme suçu isleyen fabrika/sirketlerin ürünlerini tercih etmeyeceklerini belirtenlerin çogunlukta (%81.8) olmasi, olumlu bir sonuçtur. Ancak ögrencilerin çok az bir bölümü (%18.8) kapi kapi dolasip çevreyle ilgili brosür dagitmak istedigini belirtmistir (Tablo 3). Bu, ögrencilerin çevre sorunlarina bireysel olarak duyarlilik göstermelerine ragmen, toplumu bilinçlendirmek konusunda faaliyet göstermekten kaçindiklarini düsündürmektedir Tablo 3). Tip fakültesi son sinif ögrencilerinin büyük bir kismi (%69.8) hava kirliligini azaltmak için vergi verme taraftari olmadigini, yine yariya yakini (%43.1) aylik gelirinin bir bölümünü çevreyle ilgili bir vakfa bagislamak istemediklerini belirtmistir (Tablo 3). Bu sonuç, ögrencilerin çevre sorunlariyla ilgili duyarliliklari olmasina ragmen, bu konunun çözümü için herhangi bir harcama yapmak istemediklerini düsündürmektedir. Çevre bilinci düzeyi degerlendirmesinde, çevre sorunlariyla ilgili maddi fedakarliklarda bulunmak, en üst bilinç düzeyini gerektiren bir tutum ve davranistir. Bu nedenle ögrencilerin yariya yakinin maddi fedakarlikta bulunmak istememesi, henüz bu düzeyde çevre bilincine erismediklerini göstermektedir (16). Ögrencilerin çevre sorunlariyla ilgili tutum ve davranislariyla ilgili degerlendirme; büyük bir çogunlugunun çevre kirliligi konusunda hiçbir milletvekiline yazmadiklarini (%96.2), çevre kirliligi konusunda ne yapabileceklerini ögrenmek için bir resmi kurulusa basvurmadiklarini (%90.3), bir kurulusun çevreyi iyilestirmeye yönelik bir toplantisina 165
16 katilmadiklarini (%85.6) ve çevreyle ilgili yayinlara abone olmadiklarini (%91.4) göstermektedir. Bunun nedeni; çevre kuruluslarinin, milletvekillerinin ve dergilerin ögrenciler tarafindan ulasilabilir olmamasi veya ögrencilerin bu konuda duyarliliklarinin olmamasi ile açiklanabilir (Tablo 4). Ögrencilerin büyük bir bölümünün ürün satin alirken çevreye zararli olup olmadigina dikkat etmesi (%62.2) ve geri dönüsümlü kutularda satilan ürünleri almak için özel bir çaba harcamasi (%42.3) olumlu bir sonuçtur. Fakat yine de önemli bir bölümünün çevre dostu ürünler almak için aliskanliklarindan vazgeçmedikleri (%63.3) görülmektedir (Tablo 4). Hacettepe ve Gazi Üniversitelerinin yaptigi çalismada, ögrencilerin yaklasik %20 si ürün satin alirken, ürünlerin çevreye etkilerinin tercihlerini büyük oranda etkiledigini belirtmislerdir (17). Belki de çevre dostu yeni ürünleri pazara sunmaktansa, halen pazarda bulunan ve kullanilmakta olan ürünleri çevre dostu hale getirmek ögrencilerin aliskanliklarindan vazgeçmeden çevreye duyarli hale gelmelerini saglayabilir. Ögrencilerin çogunlugunun besin - lerdeki tarim ilaçlari (%73.9), kirliligin bitki ve hayvan hayatina zarar vermesi (%87.3), endüstrinin çevre kirliligine yol açmasi (%83.5), ve hükümetin bu konuyla ilgili fazla çaba harcamamasina gösterilen tepki (%90.2) konularinda fazlasiyla duyarli olduklari görülmektedir (Tablo 5). Dünyanin rehabilite edilmedigi takdirde 40 yil sonra yok olacagi yargisiyla çok fazla ilgilenmedigini (%87.7), gürültü kirliliginin kendilerini çok fazla rahatsiz etmedigini (%88.2) ve hava kirliliginin insanlar üzerindeki etkilerinin kendilerini nadiren rahatsiz ettigini (%62.2) belirtenlerin sayisinin oldukça fazla olmasi ise düsündürücüdür (Tablo 5). Ögrencilerin bu bölümdeki sorularin genelinden yüksek, ikinci bölümdeki sorularin genelinden düsük puan almalari; duygu ve düsünce olarak çevre dostu görünmelerine karsin, çevreyi korumaya yönelik davranislarda yetersiz olduklarini göstermektedir. Çevre dostu olmaya yönelik yeterli imkan saglanmiyor, saglaniyor olsa bile bu imkanlara ulasma yollari ve bu konudaki bilgileri yetersiz kaliyor olabilir. Ögrencilerin çevre konularinda yeterli duyarliliga sahip olduklari görülmektedir. Ancak bu duyarliligi hayata geçirmek konusunda basarisiz kalmaktadirlar, bu da aslinda zayif bir çevre bilincine sahip olduklarini düsündürmektedir. 166
17 Ögrencilerin civanin zararli seviyelerde deniz ürünlerinde bulundugunu (%89.6), plastik torbalarin okyanus suyunda yok olmadigini (%76.3), civanin kuslar ve baliklari zehirledigini (%69.7), küresel isinmanin atmosferdeki degisimlerle iliskisini (%81.7), su yükselmesi sonucunda bazi ülkelerin tamamen sular altinda kalabilecegini (%79.5) ve EL NINO yu (%74.6) yüksek oranda bilmeleri olumlu bir sonuçtur (Tablo 6 ve Tablo 7). Bunun yaninda kentlerimizde hava kirliliginin kaynagi (%46.7), metallerin dogada yok olma süreleri (%24.2), atmosferdeki kursun kaynagi (%43.9), klorlanmis hidrokarbonlarin etkisi (%15.2), dioxinin saglik üzerindeki etkisi (%32.0) ve Dünya nüfusu (%58.0) konulari hakkinda yeterli bilgi sahibi olunmamasi (Tablo 6 ve Tablo 7); egitimin bir parçasi olarak bu konulara daha fazla deginilmesi gerektigini düsündürmektedir. Toplam 50 puanlik olan ankette en fazla 40 puan alinmasi, bu puanin da sadece bir kisi tarafindan alinmis olmasi göze çarpmaktadir. Arastirmanin amaci olan çevre bilincini degerlendirme asamasinda, en fazla %80 lik dogru cevap verme orani ve bu anketin ülkenin en yüksek egitim görmüs kesimleri arasinda bulunan tip fakültesi ögrencilerine uygulanmis olmasi; aslinda çevre bilinci konusundaki olumsuz tabloyu tek basina ortaya koymaktadir. Ayni zamanda ögrencilerin yaklasik %10 luk bir bölümünün 20 nin altinda puan almasi, bu olumsuz tabloyu belirginlestirmektedir. Arastirma sonucunda ortaya çikarilan bilgi eksikliklerinin düzenli egitim programlariyla tamamlanmasi, yüksek egitim programlarinda çevre ile ilgili konularin düzeyli, düzenli ve etkili bir biçimde ele alinmasina önem verilmelidir. Ayrica çevre konularinda yeterli bilince sahip olan kisilere de hayata geçirmek istedikleri konularda imkan saglanmasi gerekmektedir. ABD de EPA ve Ulusal Aile - Ögretmen Birligi (NPTA), çevre bilincini gelistirmek amaciyla bir program yürütmektedir. Programda 6.5 milyondan fazla NPTA üyesi ortak çalismakta ve kapali ortam hava ve su kirliligi, içme suyu kalitesi, tehlikeli maddeler, radon etkilenimi, kati atiklar ve kursun zehirlenmesi gibi konularda çevre bilincinin gelistirilmesi için okullarda çalismalar sürdürmektedir (22). Arastirmaya katilan ögrencilerin cinsiyetlerine göre çevre bilinci basari durumlari arasinda istatistiksel bir iliski bulunmamasina ragmen, kiz ögrencilerin erkeklere göre 167
18 ortalamanin üstünde daha çok yer aldiklari belirlenmistir (Tablo 8). Hacettepe ve Gazi Üniversitelerinin yaptiklari çalismada, kiz ögrencilerin büyük bir bölümünün (%97.6) çevre kirliligini azaltmanin Dünyanin gelecegi için önemli bir faktör oldugunu düsündükleri saptanmistir (17). Ögrencilerin yas gruplarina göre çevre bilinci basari puanlari arasinda anlamli bir iliski bulunmustur (p=0.034). Yasi 23 den küçük olan tip fakültesi ögrencilerinin diger yas gruplarina göre daha basarili oldugu görülmüstür (Tablo 8). 23 yasin altindakilerin çevreye daha duyarli olmasi sonucu ve sebeplerine yönelik çalismalar yapilmalidir. Tip fakültesi son sinif ögrencilerinin annelerinin ve babalarinin ögrenim durumlari ile çevre bilinci basari puanlari arasinda istatistiksel olarak anlamli bir iliski bulunamamistir (p=0.051, p=0.150). Ancak anne ögrenim durumu lise ve alti olanlarin, yüksekokul/üniversite mezunu olanlara göre %10.9 daha basarisiz olduklari göze çarpmaktadir. Ayni oran baba ögrenim durumu için %7.8 olmaktadir. Bundan yola çikarak az da olsa ebeveyn egitiminin, bireyin çevre bilinci üzerinde önemli rol oynadigi söylenebilir. Ögrencilerin çevre ile ilgili konularda gazeteden bilgilenme durumlarina göre çevre bilinci basari durumlari arasinda istatistiksel olarak anlamli bir iliski bulunmustur (ki kare=5.58 p=0.010). Çevre konularini gazeteden takip etmenin çevre bilgisi konusunda olumlu etkisi oldugu görülmektedir. Sonuç olarak çevreyle ilgili bilgi kaynagi olarak gösterilen seçenekler ile çevre bilinci arasinda anlamli bir iliski kurulamamis olmasi, bu kaynaklarin aslinda çevre bilgisi konusunda yetersiz olduklarini da gösteriyor olabilir. Ögrencilerin anketteki genel basari durumlari göz önünde tutulursa, bu kisilerin çevre ile ilgili daha farkli ve daha zengin kaynaklara ihtiyaç duymalari söz konusudur. Tip fakültesi son sinif ögrencilerinin çevre ile ilgilenen yayin ve kuruluslar hakkinda yetersiz bilgiye sahip olmalari nedeniyle, çevre ile ilgili yayinlarin ulasilabilirliginin ve çevre kuruluslarinin sosyal faaliyetlerini artirmalari gereklidir. Ögrenciler, çevre ile ilgili çalismalar yaptiklarini bildikleri kurumlar arasinda sivil toplum örgütlerini, resmi kurumlara göre daha yüksek oranda dogru bilmislerdir (Tablo 9). TÜBITAK ve Bakanliklarin siralamada TEMA, Greenpeace ve ÇEVKO ya göre alt 168
19 siralarda bulunma lari; bu kuruluslarin faaliyetlerini topluma tanitmada daha etkili çalismalar yapmalari gerektigini düsündürmektedir. Bu nedenle çevre konularinda medya araçlarinin daha fazla kullanilmasina ve bu hassas konuyla ilgilenen kuruluslarin medya ile isbirliginin artirilmasina önem verilmelidir. Ayrica sivil toplum örgütleri gibi, çevreyle ilgili resmi kuruluslarin da faaliyetlerinin herkes tarafindan bilinmesinin saglanmasi gereklidir. Ögrenciler, 21.yüzyilda ciddi sorun olarak ilk sirada ormansizlasmayi (%10.1) belirtmistir. Bunu sirasiyla hava kirliligi (%8.0), nüfus patlamasi (%7.8), nükleer silahlar (%7.3) ve endüstriyel atiklar (%7.1) izlemektedir (Tablo 10). UNESCO ve UNICEF in 1998 yilinda yaptigi çalismada, gençler giderek önemi artan ilk 5 çevre konusu arasinda ormansizlasma, günes enerjisi kullaniminin artmasi, çevre bilincinin gelistirilmesi ve kirlilikle ilgili önlemlerin alinmasini belirtmislerdir (23). KAYNAKLAR 1. Güler Ç, Benli D. Çevre Sagligi, Halk Sagligi Temel Bilgiler. Günes Kitabevi, Ankara, 1998, sf Maxcy, Rosenau, Last. Human Health in Changing World. Public UNESCO-UNEP in çalismasinda ise, Arjantin, Meksika ve Rusya daki ögrencilere göre gelecek yilla rda iklim degisikligi en önemli sorunlar arasinda yer alacaktir. Çalismada gençlerin ortalama %84 ü su, toprak ve hava kirliliginin azaltilmasinin önemli bir konu oldugunu belirtmistir (18). Tip fakültesi gibi saglikla yakindan ilgili bir egitim kurumunda bile ögrencilerin çevre sorunlariyla ilgili bilgilerinin istenen düzeyde olmamasi ve çevre bilincinin alt düzeylerde bulunmasi düsündürücüdür. Çevre bilincinin gelistirilmesine yönelik çalismalarin artirilmasi ve çevre konularinin her düzeydeki egitim kurumunda, yapilan çalismalara entegre edilmesi gereklidir. Toplumun farkindaligini artiracak çalismalar planlanmali ve konuyla ilgili bütün kurumlarin isbirligi içinde çalismasi saglanmalidir. Health and Preventive Medicine. Lange, 1998, sf Demirer G. Çevre Sorunlari ve Kapitalizm. Sorun Yayinlari, Istanbul, sf
20 4. Star G, Langley A, Taylor A. Environmental Health Risk Perception in Australia. Center for Population Studies in Epidemiology South Australia, Department of Human Services. Australia Kellerer AM. Risk Perception. Radiat Environ Biophys. 2001; 40 (3): Keles R. Insan, Çevre, Toplum. 2.baski. Imge Yayinevi, Ankara, sf. 9-10, Altug F. Çevre Sorunlari. 2. baski. Uludag Üniversitesi Yayinevi, Bursa, sf Bosgelmez A, Pasli N, Savasçi S, Kaynas S. Ekoloji-1. No: 6. ISVAK Yayinevi, Ankara, sf Güler Ç, Benli D. Çevre Sagligi, Halk Sagligi Temel Bilgiler. Günes Kitabevi, Ankara, sf Güler Ç. Çevre Sözlügü. Saypa Yayinevi, Ankara, sf Güler, Ç. Çevre Hekimligi, Ulusal Çevre Hekimligi Kongre Kitabi. Ankara, sf Weng Y, Liu BJ. Increasing Worldwide Environmental Consciousness and Environmental Policy Adjustment. wengy.pdf ( ). 13.Suzuki K, Futagami T, Ogura S, Hara M, Ohkawa T, Yasuhi I. Change in Environmental Consciousness and Behavior Led by Information. CREST/I_list/1128.pdf. ( ). 14. Maloney MP, Wart MP, Braucht GN. A Rewised Scale for the Measurement of Ecological Attitudes and Knowledge. American Psychologist. July 1975: Yin C. Elite Opinion and Media Diffusion: Exploring Environmental Attitudes. Harvard International Journal of Pres Politics. 4.3 (1999); TÜBA Çevre Çalisma Grubu. Türkiye Için Sürdürülebilir Kalkinma Öncelikleri. Türkiye Bilimler Akademisi Raporlari. Sayi 1. TÜBITAK Matbaasi, Ankara, sf Subasi N, Vaizoglu S, Çamur D, Harmanda B, Onay U, Kalyoncu Ö, Rahatli S, Ocak F, Nasircilar A, Pala E, Kanmaz L, Kuz T, Kayabasoglu G, Üregen SE, Oguzoglu S, Güler Ç. Hacettepe ve Gazi Üniversitesi Tip Fakültesi Son Sinif Ögrencilerinin Sürdürülebilir Tüketim Egilimleri ve Yasam Biçimleri. Ev Ekonomisi Dergisi. Aralik 2001; 7 (9): Workshop Report: UNEP/UNESCO Expert Workshop On Youth, Sustainable Consumption and Life Styles, UNESCO-Headquarters; Paris, 6 and 7 November Pilisuk M, Parks SH, Hawkes G. Public Perception of Technological Risk. Soc Sci J. 1987; 24 (4): Kraus N, Malmfors T, Slovic P. Intuitive Toxicology: Expert and 170
İLKÖĞRETİM 8.SINIF ÖĞRENCİLERİNİN HAVA KİRLİLİĞİ KONUSUNDAKİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ
İLKÖĞRETİM 8.SINIF ÖĞRENCİLERİNİN HAVA KİRLİLİĞİ KONUSUNDAKİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Geleceğimizi tehdit eden çevre problemlerinin özellikle çocuklara erken yaşlarda verilmesi ve böylece çevre duyarlılığı,
DetaylıÜNİVERSİTE SON SINIF ÖĞRENCİLERİNDE ÇEVRE BİLİNCİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss7467 Number: 64, p. 211-225, Winter III 2017 Yayın Süreci / Publication
DetaylıSürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar
Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Temiz Gelecek Gençlerle Gelecek Projesi
DetaylıSAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI Arş.Gör. Duygu GÜR ERDOĞAN Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi dgur@sakarya.edu.tr Arş.Gör. Demet
DetaylıDERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma
DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma Demografi (nüfus bilimi), sınırları belli olan bir coğrafyanın nüfus yapısını, özelliklerini ve değişimlerini incelemektedir. Doğum, ölümün yanı sıra göç gibi dinamikleri
Detaylı21. YÜZYILDA TEMEL RİSKLER KÜRESEL EKONOMİYİ ROTASINDAN ÇIKARABİLECEK 10 BÜYÜK TEHLİKE
21. YÜZYILDA TEMEL RİSKLER KÜRESEL EKONOMİYİ ROTASINDAN ÇIKARABİLECEK 10 BÜYÜK TEHLİKE ÜLKELERİN MAKRO DENGELERİNDE İSTİKRARSIZLIK VE ÇÖZÜMSÜZLÜK (BÜTÇE VE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI) İSTİKRARSIZ BÜYÜME VE DALGALANMA
DetaylıKADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ
KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE NEDİR? İçinde bulunduğumuz canlı, cansız tüm varlıkların birbirleri ile ilişkilerini içine alan ortam. Çevrenin doğal yapısını ve bileşiminin bozulmasını,
Detaylı3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği Konutu, Ankara Saat: 16:00. Çevre ve Orman Bakanlığı nın Saygıdeğer Müsteşar Yardımcısı,
Türkiye nin İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı nın Geliştirilmesi Projesi nin Açılış Toplantısında Ulrika Richardson-Golinski a.i. Tarafından Yapılan Açılış Konuşması 3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği
DetaylıKUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ
KUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ Bilim adamlarınca, geçtiğimiz yıllarda insan faaliyetlerindeki artışa paralel olarak, küresel ölçekte çevre değişiminde ve problemlerde artış olduğu ifade edilmiştir. En belirgin
DetaylıDr. Senay Ok*, Handan Zincir**, Emel Ege**
Inönü Üniversitesi Tip Fakültesi Dergisi 9(1) 59-63 (2002) Inönü Üniversitesi Saglik Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Hemsirelik Ve Ebelik Programi Ögrencilerinin Cinsel Yolla Bulasan Hastaliklar Hakkindaki
DetaylıİKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI. Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 15 Ekim 2016
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 16 Ekim Dünya Gıda Günü Herkesin gıda güvenliğine ve besleyici gıdaya ulaşma
DetaylıDOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3
DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar
Detaylıdaha çok göz önünde bulundurulabilir. Öğrencilerin dile karşı daha olumlu bir tutum geliştirmeleri ve daha homojen gruplar ile dersler yürütülebilir.
ÖZET Üniversite Öğrencilerinin Yabancı Dil Seviyelerinin ve Yabancı Dil Eğitim Programına Karşı Tutumlarının İncelenmesi (Aksaray Üniversitesi Örneği) Çağan YILDIRAN Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler
DetaylıGAZI ÜNIVERSITESI TIP FAKÜLTESI ÖGRENCILERININ SIGARA IÇME DURUMU
ARASTIRMA GAZI ÜNIVERSITESI TIP FAKÜLTESI ÖGRENCILERININ SIGARA IÇME DURUMU Ar. Gör. Dr. Fatma ILHAN, Ögr. Gör. Dr. F. Nur AKSAKAL, Ögr. Gör.Dr. Mustafa N. ILHAN, Prof. Dr. Remzi AYGÜN Gazi Üniversitesi
DetaylıİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR.
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. SEVİM BUDAK Katı Atıklar Dünya nüfusu gün geçtikçe ve hızlı bir şekilde artmaktadır.
DetaylıULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI. Yasemin DİNÇ Fatih Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Tıbbi Hizmetler Başkanlığı
ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI Yasemin DİNÇ Fatih Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Tıbbi Hizmetler Başkanlığı ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI 1948 yılında yayımlanan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi,
DetaylıPROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN
PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU SEÇERKEN ŞU SORULARIN CEVAPLARI ARANMALIDIR : 1. Proje yapmam için bir gerekçem var mı? 2. Niçin proje yapacağım? 3. Projemin amacı nedir?
DetaylıÇevre Yüzyılı. Dünyada Çevre
Çevre Yüzyılı Çevre; canlıların yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır. Hava, su ve toprak bu çevrenin fizikî unsurlarını; insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise, biyolojik unsurlarını
DetaylıULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI
ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI Hanife TİRYAKİ ŞEN İstanbul Sağlık Müdürlüğü İnsan Kaynakları Şube Müdürlüğü Personel Eğitim Birimi 19/11/2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 1 ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI
DetaylıDoç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları
Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK
DetaylıDış Paydaş Toplumsal Katkı Araştırması Anketi Sonuçları
ANKARA YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ İstatistik Araştırma ve Uygulama Merkezi 28.9.217 Dış Paydaş Toplumsal Katkı Araştırması Anketi Sonuçları 1 İÇİNDEKİLER Sayfa Yönetici Özeti 3-4 Dış Paydaş Toplumsal
DetaylıÇAKÜ Orman Fakültesi Havza Yönetimi ABD 1
Uymanız gereken zorunluluklar ÇEVRE KORUMA Dr. Semih EDİŞ Uymanız gereken zorunluluklar Neden bu dersteyiz? Orman Mühendisi adayı olarak çevre konusunda bilgi sahibi olmak Merak etmek Mezun olmak için
DetaylıÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuçlar: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT Rational Drug Usage Behavior of University Students Objective: Method: Results:
ÖZET Amaç: Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışlarını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel türde planlanan araştırmanın evrenini;; bir kız ve
DetaylıEditör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ
Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ Yazarlar Doç.Dr.Hasan Genç Doç.Dr.İbrahim Aydın Doç.Dr.M. Pınar Demirci Güler Dr. H. Gamze Hastürk Yrd.Doç.Dr. Suat Yapalak Yrd.Doç.Dr. Şule Dönertaş Yrd.Doç.Dr.
DetaylıÜRETIMDE MODERNIZASYON
Agustos 2006, REF Genel Yaklasim ve Firma Profilleri Rekabet ve Isbirlikleri Üretim Sistemleri Teknolojileri Kalite Yönetimi Yönetim Teknolojileri ve Insan Kaynaklari Metal Sektöründe Üretim Yönetimi Üretimde
DetaylıSOSYAL BİLGİLER, TÜRKÇE VE SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVRE SORUNLARINA YÖNELİK TUTUMLARI
MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 21, OCAK - 2010, S.258-268 İSTANBUL ISSN:1303-2429 Copyright 2010 http://www.marmaracografya.com SOSYAL BİLGİLER, TÜRKÇE VE SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVRE
DetaylıBİR SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİNDE BEBEKLERİN UYKU POZİSYONLARI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER*
BİR SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİNDE BEBEKLERİN UYKU POZİSYONLARI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER* Emine BARAN 1, M. Esin OCAKTAN 2, Sabahattin KOCADAĞ 1, Ayşe YILDIZ 3, Recep AKDUR 4 1 Araş. Gör. Dr. Ankara Üniversitesi
DetaylıGENEL LisE VE MESLEK LisESi MÜDÜRLERiNiN GÜDÜLENMELERi
KURAM VE UYGULAMADA EGiTiM YÖNETiMi yaz 2000 sayi: L ss.44~ GENEL LisE VE MESLEK LisESi MÜDÜRLERiNiN GÜDÜLENMELERi Yrd.Doç.Dr. Kenan ATAY Atatürk Üniversitesi, K.Karabekir Egitim Fakültesi Bu arastlfmanln
DetaylıENERJİ TASARRUFU VE ENERJİ ETKİNLİKLERİ YEŞİL BİNALAR M.ERDİNÇ VARLIBAŞ / CEO FORUM İSTANBUL 2023 E DOĞRU-IX / SWISSOTEL 21 MAYIS 2010
ENERJİ TASARRUFU VE ENERJİ ETKİNLİKLERİ YEŞİL BİNALAR M.ERDİNÇ VARLIBAŞ / CEO FORUM İSTANBUL 2023 E DOĞRU-IX / SWISSOTEL 21 MAYIS 2010 Gelecek kuşakların ihtiyaç duyacağı kaynakların varlığını ve kalitesini
DetaylıTOPRAK KİRLİLİĞİ. Kerem Çağan Olgun 4/C. Mentor Öğretmenler Ünsal SERDAR Sezen GÜNGÖR
TOPRAK KİRLİLİĞİ Kerem Çağan Olgun 4/C Mentor Öğretmenler Ünsal SERDAR Sezen GÜNGÖR Araştırma Konum: Toprak Kirliliği Araştırmamın Amacı: Toprak Kirliliğinin Nedenleri ve Önlemlerini anlamak ve anlatmak.
DetaylıAÇLIĞIN ÖNLENMESĠ ve GIDA GÜVENCESĠNĠN SAĞLANMASI
AÇLIĞIN ÖNLENMESĠ ve GIDA GÜVENCESĠNĠN SAĞLANMASI Yrd. Doç. Dr. Mustafa ERBAġ Sultan ARSLAN A. Nur DURAK Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü erbas@akdeniz.edu.tr Sunum Planı
DetaylıSÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi İÇDAŞ A.Ş. Sürdürülebilirlik Yönetim Birimi Amaç ve İçerik Bu eğitim sunumu ile paydaşlarımıza Sürdürülebilirliği tanıtmak ve şirketimizin Sürdürülebilirlik alanında
DetaylıİÇİNDEKİLER İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ...VII BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ...IX İÇİNDEKİLER...XI KISALTMALAR...XXI
İÇİNDEKİLER İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ...VII BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ...IX İÇİNDEKİLER...XI KISALTMALAR...XXI BİRİNCİ BÖLÜM ÇEVRENİN KORUNMASI, ÇEVRE HAKKI 1. ÇEVRENİN KORUNMASI...1 I. Çevre Kavramı...1 Çevresel
DetaylıTemiz Üretim Yoluyla Atik Azaltılması ve Kar Saglanması : Bir Vaka Çalismasi
5. Ünite Temiz Üretim Yoluyla Atik Azaltilmasi ve Kazanç Saglanmasi : Örnek Uygulama Vaka Çalışmas ması* Reaktif Kimyasal Endüstriler Birligi (RCIC) PROFIL Sektör: Kimya Endüstrisi Çalisma Alani: Yüksek
DetaylıİNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ
İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? Canlıların hareket etme, büyüme ve yaşamlarını sürdürebilmeleri
DetaylıTHE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT
THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT The purpose of the study is to investigate the impact of autonomous learning on graduate students
DetaylıDünyadaki toplam su potansiyeli. Dünyadaki toplam su miktarı : 1,4 milyar km 3 3/31
İçerik Dünyadaki su potansiyeline bakış Türkiye deki su potansiyeline bakış Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Görevleri Mevzuat Çalışmaları Yapılan Faaliyetler Su Tasarrufu Eylem Planı Su Ayakizi Çalışmaları
DetaylıAKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018
AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018 Lösemiye bağlı Psikososyal Geç Etkiler Fiziksel Görünüm (Saç
DetaylıAdem Arkadas Çocuk Hakları Politika ve Savunuculuk Sorumlusu Uluslararası Çocuk Merkezi (ICC)
Adem Arkadas Çocuk Hakları Politika ve Savunuculuk Sorumlusu Uluslararası Çocuk Merkezi (ICC) Çocuk hakları eğitiminin çocuk sağlığı ve korumasındaki yerini konuşmak Çocukluk ve çocuk hakları Çocuk hakları
DetaylıTEKNOLOJİ ve TASARIM DERSİ 7. SINIF I. DÖNEM YAZILI-TEST SINAV ÇALIŞMA SORULARI
TEKNOLOJİ ve TASARIM DERSİ 7. SINIF I. DÖNEM YAZILI-TEST SINAV ÇALIŞMA SORULARI 1. İnsanların gereksinimlerine (ihtiyaçlarına) uygun yardımcı araç ve aletlerin yapılması veya üretilmesi için, gerekli olan
DetaylıTEKSTİLDE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM. Prof.Dr. Şule ALTUN, Bursa Teknik Üniversitesi
TEKSTİLDE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM Prof.Dr. Şule ALTUN, Bursa Teknik Üniversitesi İklim değişikliği Küresel iklim değişikliği Küresel Isınma Sera gazları 1. Karbon Dioksit (CO 2 ) 2. Metan (CH 4 ) 3. Diazot
DetaylıWORLD FOOD DAY 2010 UNITED AGAINST HUNGER
DUNYA GIDA GUNU ACLIGA KARSI BIRLESELIM Dr Aysegul AKIN FAO Turkiye Temsilci Yardimcisi 15 Ekim 2010 Istanbul Bu yılki kutlamanın teması, ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde dünyadaki açlıkla mücadele
DetaylıBEYKENT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
BEYKENT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Değerli Katılımcı, Bu anket, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı İnsan Kaynakları ve Örgütsel Değişim Yüksek Lisans
DetaylıÇevre İçin Tehlikeler
Çevre ve Çöp Çevre Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü hava, su, toprak, doğal kaynaklar, belirli bir ortamdaki bitki ve hayvan topluluğu, insan ve bunlar arasındaki faaliyetleri içine alan ortamdır.
DetaylıÇevre ve Şehircilik Bakanlığı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇEVRECİ ŞEHİRLERE DOĞRU Kadir DEMİRBOLAT İklim Değişikliği Dairesi Başkanı 7 Temmuz 2012, Gaziantep Çevreci Şehircilik; Yaşam kalitesi yüksek, Çevreye duyarlı, Tarihi ve kültürel
DetaylıORTAOKUL VE İMAM HATİP ORTAOKULU (7 veya 8. Sınıflar) ÇEVRE VE BİLİM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (Taslak)
T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ORTAOKUL VE İMAM HATİP ORTAOKULU (7 veya 8. Sınıflar) ÇEVRE VE BİLİM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (Taslak) 2015-ANKARA ÇEVRE VE BİLİM DERSİ ÖĞRETİM
DetaylıSULAMA VE ÇEVRE. Küresel Su Bütçesi. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com. Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ
Sulama? Çevre? SULAMA VE ÇEVRE Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ SULAMA: Bitkinin gereksinimi olan ancak doğal yağışlarla karşılanamayan suyun toprağa yapay yollarla verilmesidir ÇEVRE: En kısa tanımıyla
DetaylıTEKSTİLDE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM
TEKSTİLDE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM Prof.Dr. Şule ALTUN, Bursa Teknik Üniversitesi B U T E K O M S E M I N E R L E R I, 2 9. 0 9. 2 0 1 4, B U R S A İklim değişikliği Küresel iklim değişikliği Küresel Isınma
DetaylıSU KİRLİLİĞİ HİDROLOJİK DÖNGÜ. Bir damla suyun atmosfer ve litosfer arasındaki hareketi HİDROLOJİK DÖNGÜ
SU KİRLİLİĞİ HİDROLOJİK DÖNGÜ Atmosfer de bulunan su buharı başlangıç kabul edilirse buharın yoğunlaşarak yağışa dönüşmesi ve yer yüzüne ulaşıp çeşitli aşamalardan geçtik ten sonra tekrar atmosfere buhar
Detaylı2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Bursa Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 28.05.2013 Merinos Atatürk Kültür ve Kongre Merkezi
2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 28.05.2013 Merinos Atatürk Kültür ve Kongre Merkezi Küreselleşme Küresel ekonominin bütünleşmesi Eşitsiz büyüme Ekonomik
DetaylıBİR DOĞAL ALANIN DEĞERİ VE DOĞAYI KORUMANIN GEREKÇELERİ DERS 2
BİR DOĞAL ALANIN DEĞERİ VE DOĞAYI KORUMANIN GEREKÇELERİ DERS 2 Bir doğal alanın toplam ekonomik ve toplumsal değeri kullanım (aktif kullanım) ve kullanım dışı (pasif kullanım) değerlerinin toplamına eşittir.
DetaylıS1. 1 Kasim 2015 milletvekil genel seciminde hangi partiye oy verdiniz? 1. Ak Parti 2. CHP 3. MHP 4. HDP 5. Diger (Belirtiniz)... 6.
1 KASIM 2015 MILLETVEKILI SECIMI DEGERLENDIRME ARASTIRMASI S1. 1 Kasim 2015 milletvekil genel seciminde hangi partiye oy verdiniz? 1. Ak Parti 2. CHP 3. MHP 4. HDP 5. Diger (Belirtiniz)... 6. Oy vermedim
DetaylıEĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1
58 2009 Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı:25, s.58-64 ÖZET EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1 Bu çalışmanın
DetaylıKimyada Özel Konular
Kimyada Özel Konular Dersin Adı Dersin Kodu 1206.5104 Dersin Türü Dersin Seviyesi Dersin AKTS Kredisi 3,00 Haftalık Ders Saati (Kuramsal) 2 Haftalık Uygulama Saati 0 Haftalık Laboratuar Saati 0 Dersin
DetaylıDağlık alanda yaşayan insanlar ve yaşadıkları çevreler için birlikte çalışmak
Dağlık alanda yaşayan insanlar ve yaşadıkları çevreler için birlikte çalışmak BİZ KİMİZ? Dağ Ortaklığı bir Birleşmiş Milletler gönüllü ittifakı olup, üyelerini ortak hedef doğrultusunda bir araya getirir.
DetaylıAKADEMİK VE İDARİ PERSONEL MEMNUNİYETİ ARAŞTIRMALARI SONUÇ RAPORU,
T.C. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ KALİTE YÖNETİM KOORDİNATÖRLÜĞÜ AKADEMİK VE İDARİ PERSONEL MEMNUNİYETİ ARAŞTIRMALARI SONUÇ RAPORU, 2018 1 1 Bu rapor Dr. Öğretim Üyesi Ayça Özkan Koca ve Dr. Öğretim Üyesi Gökçe
DetaylıİNSANİ GELİŞMEYİ SÜRDÜRMEK:! EĞİTİM VE İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ İTİBARİYLE TÜRKİYE NİN PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ!
İNSANİ GELİŞMEYİ SÜRDÜRMEK:! EĞİTİM VE İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ İTİBARİYLE TÜRKİYE NİN PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ!! IŞIL KURNAZ" GAZİ ÜNİVERSİTESİ UNDP 2014 İNSANİ GELİŞME RAPORU# TÜRKİYE TANITIM
DetaylıÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK
ÇEVRE KORUMA ÇEVRE Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Çevre Kirlenmesi İnsanoğlu, dünyada 1,5 milyon yıl önce yaşamaya başlamıştır. Oysa yer küre 5,5 milyar yaşındadır. Son 15 yıl içinde insanoğlu, doğayı büyük ölçüde
DetaylıUNIDO Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Programı
UNIDO Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Programı 27 Nisan 2011 KAYSERĠ OSB ġenol ATAMAN 7 Haziran 2011 NĠĞDE OSB 8 Haziran 2011 ADANA Ticaret Odası Kapsam İklim Değişikliği, Küresel Isınma Azaltım (Mitigasyon),
DetaylıAVRUPA BİRLİĞİ TARAFINDAN FİNANSE EDİLEN PROJE LİSTESİ
MEDA FONU TÜRKİYE DEKİ ÇEVRE İLE İLGİLİ MEVZUATIN ANALİZİ PROJESİ: TAMAMLANDI 1 AVRUPA BİRLİĞİ İDARİ İŞBİRLİĞİ FONU TÜRKİYE CUMHURİYETİ İÇİN ÇEVRE ALANINDA ENTEGRE UYUMLAŞTIRMA STRATEJİSİ PROJESİ: TAMAMLANDI
DetaylıSu, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı,
GELECEĞİN SORUNLARI SU Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, ekonomik kalkınma, enerji üretimi,
Detaylı"Farklı?-Evrensel Dünyada Kendi Kimliğimizi Oluşturma" İsimli Comenius Projesi Kapsamında Yapılan Anket Çalışma Sonuçları.
"Farklı?-Evrensel Dünyada Kendi Kimliğimizi Oluşturma" İsimli Comenius Projesi Kapsamında Yapılan Anket Çalışma Sonuçları. Survey Results Which Were Done in Comenius Project named'' Different? Building
DetaylıNÜKLEER SİLAHLAR ARAŞTIRMASI - SONUÇ RAPORU RAŞTIRMASI - S
NÜKLEER SİLAHLAR ARAŞTIRMASI RAŞTIRMASI - S V.01A - 18 HAZİRANH 2004 - SONUÇ RAPORU Nükleer Silahlar Araştırması - Sonuç Raporu v.01a - 18 Haziran 2004 Proje Ekibi Güçlü Atılgan Proje Sorumlusu Infakto
DetaylıİKLİM MÜCADELELERİ. bu küresel sorunlarla yüzleşmede kilit bir rol oynayacak, eğitme, tecrübeye ve uzmanlığa sahiptir.
İKLİM MÜCADELELERİ 20. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak, iklimdeki değişimler daha belirgin hale gelmiştir. Günümüzde, hava sıcaklığındaki ve yağış miktarındaki değişimler, deniz seviyesinin yükselmesi,
DetaylıKİŞİLERİN KÜRESEL ISINMANIN NEDENLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ
KİŞİLERİN KÜRESEL ISINMANIN NEDENLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ Doç.Dr.Sibel ERKAL Prof.Dr.Canan YERTUTAN H.Ü.İİBF.Aile ve Tüketici Bilimleri Bölümü Özet Bu araştırma, kişilerin küresel ısınmanın
DetaylıMerakla Beklenen Anket Sonuçları Açıklandı
Merakla Beklenen Anket Sonuçları Açıklandı Marpoll Kamuoyu Araştırma Şirketi genel Başkanı Selim Işık tarafından açıklanan raporda çok dikkat çekici sonuçlar elde edildi. Raporun Kahramanmaraş Onikişubat
DetaylıTÜSİAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI HALUK DİNÇER İN KADIN-ERKEK EŞİTLİĞİ HAKKINDA HER ŞEY KISA FİLM YARIŞMASI ÖDÜL TÖRENİ KONUŞMASI
TÜSİAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI HALUK DİNÇER İN KADIN-ERKEK EŞİTLİĞİ HAKKINDA HER ŞEY KISA FİLM YARIŞMASI ÖDÜL TÖRENİ KONUŞMASI 7 Ocak 2015 İstanbul, Sabancı Center Sayın Konuklar, Değerli Basın Mensupları,
DetaylıOKUMA ALIŞKANLIKLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU ÖRNEĞİ
OKUMA ALIŞKANLIKLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU ÖRNEĞİ Pınar ŞANLIBABA 1, Eda GÜMÜŞ 2 Özet Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıklarına
Detaylı21. YÜZYILDA TEMEL RİSKLER
21. YÜZYILDA TEMEL RİSKLER KÜRESEL EKONOMİYİ ROTASINDAN ÇIKARABİLECEK 10 BÜYÜK TEHLİKE DÜNYA EKONOMİSİ VE ABD EKONOMİSİNDE OLASI MAKRO DENGESİZLİKLER (BÜTÇE VE CARİ İ LEMLER AÇIĞI) (TWIN TOWERS) İSTİKRARSIZ
DetaylıDış Paydaş Toplumsal Katkı Araştırması Anketi Sonuçları
ANKARA YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ İstatistik Araştırma ve Uygulama Merkezi 28.9.217 Dış Paydaş Toplumsal Katkı Araştırması Anketi Sonuçları 1 BÖLÜM-I I. YÖNETİM ANLAYIŞI Tablo 1. Saygın ve güvenilir
DetaylıEgitim ve Ekonomik Büyüme Arasindaki Iliskileri Çözümleme Yaklasimlari:
EGITIMIN EKONOMIK VE SOSYAL KALKINMAYA KATKISI Egitim ve Ekonomik Büyüme Arasindaki Iliskileri Çözümleme Yaklasimlari: 1. Artik Öge Yaklasimi : Büyüme sürecini analiz etme ve egitimin katkisini belirleme
DetaylıDİYARBAKIR GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE GENÇLİĞİN SİYASAL, SOSYAL VE GELECEK BEKLENTİLERİNİN TESPİTİNE YÖNELİK SAHA ARAŞTIRMASI.
DİYARBAKIR GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE GENÇLİĞİN SİYASAL, SOSYAL VE GELECEK BEKLENTİLERİNİN TESPİTİNE YÖNELİK SAHA ARAŞTIRMASI İletişim: www.yorsam.org Prof. Dr. Selahattin Yazıcıoğlu Cd. Karakoç Plaza
DetaylıBir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri
Bir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri Didem Yüzügüllü, Necdet Aytaç, Muhsin Akbaba Çukurova Üniversitesi Halk Sağlığı
DetaylıİSTANBUL KAMUOYU ARAŞTIRMASI MAYIS 2015
İSTANBUL KAMUOYU ARAŞTIRMASI 19 25 MAYIS 2015 1 İÇİNDEKİLER ARAŞTIRMANIN TEKNİK ÖZELLİKLERİ...3 GENEL SİYASİ TERCİHLER...5 GÜNDEM. 28 YEREL SORUNLAR..40 DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER...42 2 ARAŞTIRMANIN TEKNİK
DetaylıAraştırma Notu 13/149
Araştırma Notu 13/149 24.05.2013 GENÇLER ÇEVRECİ DAVRANIŞTA ÇEKİMSER, KIZ ÖĞRENCİLER ERKEKLERDEN DAHA DUYARLI Ahu Ergen, Seda Gökçe Turan ve Barış Gençer Baykan Yönetici Özeti İstanbul da lise son sınıfta
DetaylıÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN ÇEVRE SORUNLARINA YÖNELİK TUTUMLARI
ARAŞTIRMA ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN ÇEVRE SORUNLARINA YÖNELİK TUTUMLARI Yrd.Doç.Dr. Dilek ÖZMEN*, Araş.Gör. Aynur Çakmakçı ÇETİNKAYA*, Araş.Gör. Sevgi NEHİR** *Celal Bayar Üniv. Sağlık Yüksekokulu Halk
DetaylıANKARA İLİ T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ANKARA İL MÜDÜRLÜĞÜ. Ankara da bilinçli. Çevre Gönüllüleri Yetişiyor
ANKARA İLİ T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ANKARA İL MÜDÜRLÜĞÜ 1923 Ankara da bilinçli Çevre Gönüllüleri Yetişiyor BOYAMA KİTABI İdris GÜLLÜCE Çevre ve Şehircilik Bakanı Çevreye yapılan yatırımın aslında
DetaylıSAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI
SAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI Bugün şehirlerimizdeki problemlerin çoğu fakirlik, eşitsizlik, işsizlik, işe ve mal ve hizmetlere erişim zorlukları, düşük düzeyde sosyal ilişkiler ve kentsel alanlardaki düşük
DetaylıWWW.GREENıNDUSTRYPLATFORM.ORG. YEŞİL ENDÜSTRİ PLATFORMU İlk Danışma Kurulu Toplantısı 3 Nisan 2013 Paris, Fransa
YEŞİL ENDÜSTRİ PLATFORMU İlk Danışma Kurulu Toplantısı 3 Nisan 2013 Paris, Fransa DÜNYA DAKİ DURUM GSYİH nın Dünya daki eğilimleri, nüfus ve malzeme kullanımı Source: Dittrich, M. et al., Green Economies
DetaylıDr. Türker TÜRKER*, Sag. Tek. Erdogan YILDIZ**
Arastirma BIR ASKERI BIRLIKTE BIRINCI BASAMAK SAGLIK HIZMETI UYGULAMASININ BASLAMASIYLA ELDE EDILEN TASARRUF Dr. Türker TÜRKER*, Sag. Tek. Erdogan YILDIZ** * GATA Halk Sagligi AD/Ankara ** Deniz Kuvvetleri
Detaylıtrafikte bilinçli bir nesil için
bilinçli bir nesil e t k i için f tra Giriş Önemli bir halk sağlığı sorunu olan trafik kazalarının önlenmesi, pek çok kurum, kuruluş, sivil toplum örgütleri ve bireylerin ortak çalışması ile mümkün olabilecektir.
DetaylıSANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ
SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ Yrd. Doç. Dr. Tahsin Gökhan TELATAR Sinop Üniversitesi SYO İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü 28.03.2017 Uluslararası
DetaylıÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır.
ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır. 2017 Dünya Su Günü Bildirisi 2016 yılı, ilk kayıtların tutulduğu 1880 yılından bu yana en sıcak yıl olarak kayda geçti. 2 yüzyıl, dünya ortalama
DetaylıÖnsöz...ix Giriş BÖLÜM: ÇEVRE İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
İçindekiler Önsöz...ix Giriş...1 1. BÖLÜM: ÇEVRE İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 1.1. Alan....5 1.2. Atık...6 1.3. Çevre...7 1.4. Çevre Bilinci...9 1.5. Çevre-Bilim...10 1.6. Çevre Türleri ve Çevrenin Çeşitli
DetaylıÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ
ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr
DetaylıDoğayla Uyumlu Yaşamın Adresi:
Özlem İkinci Dr, Bilimsel Programlar Başuzmanı, TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi Doğayla Uyumlu Yaşamın Adresi: Ekolojik Köyler Büyük şehirlerde yaşayan pek çok kişinin hayalidir köy yaşamı. Gürültüden
Detaylı2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Bilecik Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 09.05.2013 Bilecik İl Genel Meclis Toplantı Salonu
2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bilecik Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 09.05.2013 Bilecik İl Genel Meclis Toplantı Salonu Küreselleşme Küresel ekonominin bütünleşmesi Eşitsiz büyüme Ekonomik
Detaylı24 HAZİRAN 2014 İSTANBUL
24 HAZİRAN 2014 İSTANBUL UNCTAD Dünya Yatırım Raporu Türkiye Lansmanı Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü «UNCTAD» ın Uluslararası Doğrudan Yatırımlara ilişkin olarak hazırladığı Dünya Yatırım
DetaylıYURTTA KALAN ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN İÇME SUYU TERCİHİ: AMBALAJLI SU
GOÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı YURTTA KALAN ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN İÇME SUYU TERCİHİ: AMBALAJLI SU Yalçın ÖNDER, Rıza ÇITIL, Gizem EMEKDAR Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk
DetaylıGökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni
Gökmen ÖZER/Coğrafya Öğretmeni İnsan etkinlikleri neticesinde oluşan iklim değişikliği riskleri değerlendirmeleriyle sorumlu devletler arası bilimsel bir organdır. Heyet 1988 de Dünya Meteoroloji Örgütü,
DetaylıDÜŞÜNCE KURULUŞLARI. Şubat 2018
DÜŞÜNCE KURULUŞLARI Şubat 2018 Düşünce kuruluşları nedir? Nasıl çalışır? Özellikleri nelerdir? Dünyadaki düşünce kuruluşları Türkiye deki düşünce kuruluşları DÜŞÜNCE KURULUŞLARI NEDİR? DÜŞÜNCE KURULUŞLARI
DetaylıBİRLEŞİK METAL-İŞ B İ RLEŞİK METAL İŞÇİLERİ SENDİKASI UNITED METALWORKERS UNION
BİRLEŞİK METAL-İŞ B İ RLEŞİK METAL İŞÇİLERİ SENDİKASI UNITED METALWORKERS UNION ARAŞTIRMA DİZİSİ 2004/1 TÜRKİYE GENELİ VE İSTANBUL İÇİN 4 KİŞİLİK AİLENİN ASGARİ GEÇİM HARCAMASI Sendikamız 4 kişilik bir
DetaylıSağlığın Korunması, Yükseltilmesi ve Sağlık Politikaları
Sağlığın Korunması, Yükseltilmesi ve Sağlık Politikaları Yrd. Doç. Dr. Figen Işık Esenay Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hem. Isınma SAĞLIK denince aklınıza
DetaylıHemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi
Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2014; 1(2):141-145 ISSN: 2148-7472 ARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE Hemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi Assessıng Nurses Level of Knowledge
DetaylıKüresel İklim Değişikliği ve Ülkemize Etkileri
Küresel İklim Değişikliği ve Ülkemize Etkileri Küresel İklim Değişikliği Nedir? Çeşitli gaz ve çevre kirliliği gibi olaylar sonucu atmosfer incelmeye başlamıştır.böylece güneş ışınları dünyaya daha fazla
Detaylı2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Eskişehir Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 14.05.2013 Anadolu Üniversitesi
2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 14.05.2013 Anadolu Üniversitesi Küreselleşme Küresel ekonominin bütünleşmesi Eşitsiz büyüme Ekonomik krizler Kaynak
DetaylıKANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ
Detaylı*ÖZEL KÜÇÜKYALI TEKDEN ORTAOKULU EKO-OKUL SUNUMU
*ÖZEL KÜÇÜKYALI TEKDEN ORTAOKULU EKO-OKUL SUNUMU *EKO-OKUL PROGRAMI NEDİR? *Eko-Okullar Projesi okullarda çevre bilinci, çevre yönetimi ve sürdürülebilir kalkınma eğitimi vermek için uygulanan bir projedir.
DetaylıABSTRACT $WWLWXGHV 7RZDUGV )DPLO\ 3ODQQLQJ RI :RPHQ $QG $IIHFWLQJ )DFWRUV
ÖZET Amaç: Araştırma, Aile Planlaması (AP) polikliniğine başvuran kadınların AP ye ilişkin tutumlarını ve bunu etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu araştırma
Detaylı