ARTAN TEKRARLI YÜKLER ALTINDA İNCE DANELİ ZEMİNLERDE FİBER KULLANIMININ DİNAMİK ÖZELLİKLERE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Transkript

1 ÖZET: ARTAN TEKRARLI YÜKLER ALTINDA İNCE DANELİ ZEMİNLERDE FİBER KULLANIMININ DİNAMİK ÖZELLİKLERE ETKİSİNİN İNCELENMESİ İ.Kalıpcılar 1, E. Karakan 2, D. Erdogan 3, A. Sezer 4, S. Altun 4 1 Araştırma Görevlisi, İnşaat Müh. Bölümü, Ege Üniversitesi, İzmir 2 Yrd. Doç. Dr., İnşaat Müh. Bölümü, Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Kilis 3 Yrd. Doç. Dr., İnşaat Müh. Bölümü, Ege Üniversitesi, İzmir 4 Doç. Dr., İnşaat Müh. Bölümü, Ege Üniversitesi, İzmir alper.sezer@ege.edu.tr Zeminler, dinamik etkiler altında farklı gerilme şekil değiştirme ve mukavemet davranışları göstermektedir. Özelikle, katkılı zeminler üzerine yapılan dinamik incelemelerin sınırlı olması, son zamanlarda bu konu üzerine çalışmaların yoğunlaşmasına sebep olmuştur. Laboratuvar çalışmaları, sismik etkiler altında davranışın ve sonrasında tasarımda kullanılacak parametrelerin belirlenmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Bilindiği üzere, ince daneli zeminler, gerek laboratuvar koşullarında, gerekse deprem yükleri altında arazide genellikle dayanımını tamamen kaybetmeden yumuşamaya bağlı yüksek deformasyonlar sergilemektedir. Bu çalışmada, ince daneli zeminlerde fiber katkısının yukarıda sözü edilen dinamik davranışı ne yönde etkilediği, deneysel bir çerçeve dahilinde araştırılmıştır. Bu amaçla, laboratuvarda, bir dizi çevrimsel üç eksenli dinamik deney yapılmıştır. Çalışmada örnekler, ince daneli zeminin optimum su içeriğinde hazırlanmıştır. İnce daneli zemine, ağırlıkça %,.25,.5, 1 ve 2 oranında polipropilen fiber karıştırılmıştır. Ayrıca, fiber boyutunun davranışa katkısının gözlenmesi amacı ile 6 ve 12 mm. boyutunda fiberler kullanılarak örnekler üzerinde çevrimsel üç eksenli deneyler de tatbik edilmiştir. Deneyler.1 Hz yükleme frekansında ve kpa efektif gerilme altında konsolide edilmiş örnekler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Artan gerilme genlikleri ile elde edilen deneysel çalışmalarda birim kayma deformasyonu değerinin, kayma modülü oranı ve sönüm oranı ile değişimi incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar değerlendirilerek, fiber oranı ve boyutunun ince daneli zeminin kayma modülünü ve sönüm oranını ne oranda değiştirdiği araştırılmıştır. ANAHTAR KELİMELER : Dinamik davranış, fiber katkılı ince daneli zemin, kayma modülü, sönüm oranı 1. GİRİŞ Son yıllarda, birçok geosentetik malzeme geoteknik mühendisliği kapsamında mühendislik özelliklerinin iyileştirilmesi amacı ile kullanılmaktadır. Bu amaçla kullanılan geosententetik malzemelerin bir türü olan fiber, kayma ve çekme dayanımını arttırmakta ve fiber ile zeminden oluşan kompozit malzemenin davranışını tamamen değiştirmektedir. Yapılan çalışmalarda, fiber katkısı ile birlikte serbest basınç deneylerinde zeminin dayanımının ve eksenel deformasyonlarının arttığı böylelikle fiber katkılı zeminin daha sünek davranış gösterdiği belirlenmiştir (Consoli et al., 2; Olgun, 213; Starcher ve Liu, 213). Fiber katkılı zeminlerde oluşan bu dayanım artışı; fiber içeriğinden, fiber türünden ve fiber çap-uzunluk oranından etkilenmektedir (Chen vd.,215). Fiber katkısı tek başına zemine uygulandığı gibi çeşitli bağlayıcı katkılarla da iyileştirme amacı ile kullanılmaktadır. Genellikle çimento gibi bağlayıcı katkılar gevrek davranışı ve basınç dayanımı artmakta iken çekme basıncına etki etmemektedir. Ancak, stabilize zeminler sismik ya da yanal deplasmanlara maruz kaldığında zeminin eğilme dayanımının eğilme mukavemetini karşılayabilmesi gerekmektedir (Sukontaskkul ve Jamsawang, 212). Bu durumda, çekme dayanımını arttırmak için fiber kullanımı alternatif bir yöntem olmaktadır (Correia et al., 215). Zeminde oluşabilecek çatlakların da fiber içeriğinden belirgin olarak

2 etkilendiği ayrıca belirtilmiştir (Nahlavi ve Kodikara, 26). Hamidi ve Hooresfand (213) çimento içeriğinin ve polipropilen fiber katkısının kum üzerindeki etkisini üç eksenli deneyler yardımı ile incelemiştir. Çalışmalarında, çimento içeriğini ve kür süresini sırasıyla %3 ve 7 olarak belirlemişler ve örneklerdeki çekme dayanımını arttırmak için %.5 ile % 1 olmak üzere iki farklı oranda fiber kullanmışlardır., 3 ve 5 kpa lık çevre basıncında yaptıkları deneyler sonrasında fiber içeriğinin pik ve rezidüel kayma dayanımını arttırdığını ve çimento içeren örneklerin gevrek davranış yerine daha sünek davranış gösterdiğini belirlemişlerdir. Dinamik etkiler altında fiber etkisi incelendiğinde ise, drenajsız yüklemelerde sıvılaşmanın daha fazla sayıdaki çevrimlerde gerçekleştiği gözlemlenmiştir (Ibraim et al., 2 ; Maheshwari et al., 213). Aynı zamanda, dinamik kayma modülü de fiber içeriğinden etkilenmekte ve fiber içeriği arttıkça artmaktadır. Literatürde, dinamik deneyler ile farklı tip zeminlerin fiber katkısı ile birlikte dinamik parametrelerindeki değişimler belirlenmiştir. Noorzad ve Amini (214) çalışmalarında, gevşek ve orta sıkılıktaki kum zeminlerde rastgele dağılmış fiberlerin sıvılaşma direncinde ve kesme modülünde oluşturduğu değişimleri incelemişlerdir. Fiber içeriğini, fiber boyutunu, rölatif sıkılığı ve çevre basıncını değişken parametreler olarak belirlemişlerdir. Deneysel çalışmalarının sonucunda, fiber katkısının kum zeminlerde sıvılaşma dayanımını arttırdığını gözlemlemişlerdir. Artan fiber içeriğinde ve uzunluğunda, sıvılaşma için gerekli olan çevrim sayısının arttığını, sıkı zeminlerde gevşek zeminlere oranla donatının etkisinin daha fazla gözlemlendiğini vurgulamışlardır. Donatısız ve donatılı zeminlerin kayma modüllerini de çalışmalarında ayrıca araştırmışlar ve elde ettikleri sonuçlardan fiber içeriğinin artması ile birlikte kayma modülünün arttığını belirlemişlerdir. Ibraim vd. (212) fiber içeren zemin örnekleri için titreşim kullanarak yeni bir örnek hazırlama metodu önermiştir. Çalışmalarında, nemli kum ve fiber karışımının titreşim kullanılarak sıkıştırılması ile uygulanan yöntem ve geleneksel yöntem yapılan üç eksenli deneyler ile kıyaslanmıştır. Elde ettikleri sonuçlar doğrultusunda her iki yöntemin de birbiri ile benzer sonuçlar verdiğini belirtmişlerdir. 2. MALZEME VE DENEY YÖNTEMİ 2.1. Deneysel Çalışmada Kullanılan Malzeme Özellikleri Çalışmamızın deneysel kısmında %.25,.5, 1 ve 2 olmak üzere 4 farklı fiber içeriğinde ve 6 mm, 12 mm uzunluğundaki iki farklı fiber ile iyileştirilen kil zeminin tekrarlı yükler altındaki davranışları incelenmiştir. Deneysel çalışmada kullanılan dane çapı dağılımı, Atterberg limitleri, maksimum birim hacim ağırlıkları ve optimum su içerikleri sırası ile ASTM D6913-4, ASTM D4318-, ASTM D standartlarına göre belirlenmiştir. Birleştirilmiş zemin sınıflandırılması sistemine göre zeminin sembolü CL olarak belirlenmiştir. Şekil 1 de granülometri eğrisi ve Tablo 1 de ise kilin fiziksel özellikleri verilmiştir. Tablo 1. Kil zeminin fiziksel özellikleri Zemin Sembolü CL Likit Limit 41 Plastik Limit 22 Plastisite İndis 19 Optimum Su İçeriği (%) 2 Maksimum Kuru Birim Hacim Ağırlığı (kn/m 3 ) 16

3 9 8 7 % Geçen , 1,,, Dane Çapı (mm) Şekil 1. Kilin Granülometre Eğrisi,,1 Çalışmada özel bir firmadan temin edilen polipropilen fiber malzeme kullanılmıştır. İki farklı boyda olan fiber malzemenin, ergime sıcaklığı 162 C, elektriksel iletkenliği düşük ve özgül ağırlığı.91 olarak belirlenmiştir. Tablo 2'de polipropilen fiber malzemenin bazı özellikleri görülmektedir. Tablo 2. Polipropilen fiber malzemenin özellikleri Fiber Tipi FM6 FM12 Uzunluk (mm) 6 12 Özgül ağırlık (gr/cm 3 ).91 Çekme dayanımı 7 N/mm 2 Erime sıcaklığı ( C) 162 Asit ve tuz direnci Elektriksel iletkenlik Yüksek Düşük 2.2. Örnek Hazırlama Metodu ve Dinamik Üç Eksenli Basınç Deney Düzeneği Kil zemin öncelikle, 5 C lik etüvde kurutulmuş daha sonra da öğütülmüştür. Örnekler, deneylerin tekrarlanabilir olması amacıyla standart bir prosedürde hazırlanmıştır. Kil zemin belirlenen miktarda fiber ile kuru olarak karıştırılmış daha sonra optimum su içeriğine eş miktardaki su ile homojen bir karışım elde edilinceye kadar karıştırılmıştır. Fiber- kil karışımı mini proktor kalıbında standart enerji ile sıkıştırılmıştır. Şekil 2 de hazırlanan fiber kil karışımı görülmektedir. Tüm deneyler doygun olmayan 5x mm lik örnekler üzerinde kpa lık çevre basıncında gerçekleştirilmiş olup, tekrarlı yüklemeler drenajsız koşullarda.1 Hz frekansında sinüzodial olarak gerçekleştirilmiştir. Dinamik üç eksenli deneyler, JGS (Method for Cyclic Undrained Triaxial Test on Soils) standardına uygun olarak tamamlanmıştır.

4 Şekil 2. Homojen olarak Karıştırılmış Fiber- Kil Karışımı Çalışmada kullanılan dinamik üç eksenli deney sistemi pnömatik türde olup dört ana bölümden oluşmaktadır : deney hücresi, basınç sistemi, dinamik yük düzeneği, ölçüm ve kayıt sistemi. Deney düzeneğinde izotropik ve anizotropik olmak üzere iki farklı gerilme koşulunda deney yapılabilmektedir. Hava regülatörüne bağlı piston aracılığı ile eksenel yük tekrarlı olarak örnek üzerine uygulanmaktadır. Kohezyonlu örnek, yerleştirilmesi esnasında örselenmemesi amacı ile hücre destek kolonları kullanılarak sisteme yerleştirilmiştir. Şekil 3 te kullanılan deney sistemi gösterilmektedir. Şekil 3. Kullanılan deney sistemi Drenajsız yükleme deneylerinde, tek genlikteki eksenel şekil değiştirme %.1 den az olacak şekilde, on bir çevrimlik yükleme kademesi için gerçekleştirilir. Yeni bir yükleme kademesine geçmeden önce örneğin boy ve hacim değişimi ölçülür. Her yükleme kademesi için benzer işlemler gerçekleştirilerek en az 4 yükleme kademesi olacak şekilde deney sonlandırılmaktadır.

5 3. DENEY SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Zeminlerin tekrarlı yükler altında davranışları, bir başka ifadeyle dinamik özelliklerini tanımlanırken, gerilme şekil değiştirme ve mukavemet özellikleri araştırılmaktadır. Gerilme şekil değiştirme özellikleri olarak genellikle dinamik kayma modülü ve sönüm oranı değerlerinin ve bunların birim şekil değiştirmeye bağlı olarak değişimlerinin bulunması anlaşılmaktadır. Zeminlerin gerilme şekil değiştirme özelliklerinin tayin edilmesinde, model çalışmasının seçiminde ve yapılan deneylerin analizinde olası şekil değiştirme seviyesi en belirleyici rolü oynamaktadır. Çünkü farklı şekil değiştirme seviyelerinde zeminlerin gerilme şekil değiştirme davranışları oldukça değişik özellikler arz etmektedir. Zeminlerde gerilme şekil değiştirme ilişkisi incelenirken özellikle kalıcı şekil değiştirmelerin oluşmadığı zemin ortamlarında simetrik tekrarlı yükleme koşullarına maruz kalan zeminlerin davranışları genellikle kayma modülü ve sönüm oranı özellikleri ile belirlenir. Bu tür zemin durumlarında kayma modülü ve sönüm oranı faktörlerinin kullanıldığı doğrusal analizler, zeminde oluşacak şekil değiştirmeler ile daha uyumlu olmaktadır. Hardin ve Drnevich (1972a) tarafından yapılan çalışmada zeminlerde kayma modülüne etki eden en önemli faktörlerin çevre gerilmesi, birim şekil değiştirme genliği ve boşluk oranı olduğu; buna karşın sönüm oranının ise tane boyutu, doygunluk derecesi, boşluk oranı, içsel sürtünme açısı, yanal toprak basıncı katsayısı ve çevrim sayısı değerlerinden az miktarda etkilenmekle beraber daha çok zeminin maruz kaldığı şekil değiştirme seviyesi ve efektif çevre gerilmesinden etkilendiği belirtilmektedir. Şekil değiştirmelerin küçük seviyelerde kalması bekleniyorsa gerilme şekil değiştirme özelliklerinin belirlenmesinde lineer elastik teori ye uygun modellerin kullanımı daha doğru olmaktadır. Bu şekil değiştirme seviyesinde zemin davranışının modellenmesinde kayma modülü en önemli parametre olmaktadır. Şekil değiştirmelerin elastik sınırlar içerisinde kaldığını ifade edebilmek için şekil değiştirmelerin teorik olarak yaklaşık -5 den küçük olması gerektiği ve zeminlerin bu seviyenin altında elastik davranış özellikleri gösterdiği kabul edilir. Yine bu şekil değiştirme seviyesinde kayma modülü maksimum değerinde (G maks ) olup elastik sınırlar içerisinde bu sabit değerini sürdürür. Dinamik yükler altında gerilme veya deformasyon kontrollü olarak gerçekleştirilen laboratuvar deneylerinde çevrim sayısındaki artışla beraber kum zeminlerde sıvılaşma, kil zeminlerde ise yumuşama ön plana çıkmaktadır. Böylece zeminlerin tekrarlı yükler altındaki gerilme şekil değiştirme özelliklerini temsil eden en önemli parametreler olan dinamik kayma modülü ve sönüm oranı değerleri ve bu değerlerin zamana (veya birim şekil değiştirmedeki artışa) bağlı olarak değişimi her çevrimde elde edilen histerisis ilmiklerinden yararlanılarak belirlenmiştir. Yapılan bu çalışma kapsamında standart proktor enerjisinde sıkıştırılmış fiber katkılı/katkısız kil zeminin drenajsız koşullardaki gerilme şekil değiştirme özelliklerini belirlemek amacıyla değişik oranlarda ve boyda fiber içeren örnekler üzerinde dinamik üç eksenli deneyler gerçekleştirilmiştir. Böylelikle kil zeminde fiberin dinamik mukavemete katkısı, artan genlikli gerilmelerle yapılan tekrarlı yükleme deneyleri ile belirlenmeye çalışılmıştır. Onbirer çevrimlik bu gerilme artımı yöntemi ile katkılı/katkısız kil zemine ait dinamik kayma modülü ve sönüm oranı değerlerinin değişimi incelenecektir. Şekil 4 de 12 ve 6 mm boyunda fiber kullanılarak, farklı fiber oranları için elde edilen dinamik kayma modülü birim şekil değiştirme grafikleri verilmiştir. Şekil 4a ve 4b de görüldüğü gibi hem 12 mm hem de 6 mm fiber kullanılarak hazırlanmış olan örneklerde birim şekil değiştirmeye bağlı olarak kayma modüllerinde azalma gözlenmektedir. Fiber oranı dinamik kayma modülü değişimleri birim şekil değiştirmeye bağlı olarak incelendiğinde en genel hali ile iki fiber boyu için de fiber içeriğinin %1 e kadar artması durumunda dinamik kayma modüllerinde artış gözlendiği, %1 değerinden sonra ise azalmaların başladığı göze çarpmaktadır.

6 45 4 Dinamik Kayma Modülü (MN/m 2 ) Dinamik Kayma Modülü (MN/m 2 ) F.O=%2 F.O=%1 F.O=%.5 F.O=%.25 F.O=%2 F.O=%1 F.O=%.5 F.O=% Dinamik Kayma Modülü (MN/m 2 ) mm, %2 12 mm,%1 12 mm,%.5 12 mm,%.25 6mm,%2 6mmm,%1 6mm,%.5 6mm, Şekil 4. Dinamik Kayma Modülü Birim Şekil Değiştirme Grafiği a) Fiber boyu 12 mm, b) Fiber boyu 6 mm c)fiber boyu içeriği toplu karşılaştırılması Bilindiği üzere fiber malzeme kendi ekseni doğrultusunda zemindeki birim deformasyona bağlı olarak çekme kuvvetlerinin harekete geçtiği ve bu yolla zeminin mukavemetine katkıda bulunan bir malzemedir. Şekil 4c de birim şekil değiştirmenin %.1-.2 aralığından sonraki deformasyonlarda fiber içeriği ve boyunun dinamik kayma modülü üzerinde herhangi bir şekilde etkili olmadığı görülmektedir. Deney sonrasında örnekler görsel olarak incelendiğinde beklendiği üzere fiber malzemede kopma görülmemiştir. Bu sebepten yukarıda sözü edilen davranışı %.1-.2 deformasyon seviyeleri sonrasında fiber malzemenin, mukavemet açısından kendi sınır değerine ulaşarak ortamın kayma modülü deformasyon değişimine herhangi bir etkisinin kalmadığı şeklinde yorumlamak mümkündür.

7 Sönüm Oranı (%) F.O=%2 F.O=%1 F.O=%.5 F.O=% Sönüm Oranı (%) F.O=%2 F.O=%1 F.O=%.5 F.O=% Şekil 5. Sönüm Oranı Birim Şekil Değiştirme Grafiği a) Fiber boyu 12 mm, b) Fiber boyu 6 mm 2 Şekil 5 de tüm fiber boyu ve içerikleri için sönüm oranının birim şekil değiştirmeye bağlı değişimleri görülmektedir. Buna göre, iki fiber boyu için de fiber içeriğinin artışı ile birlikte fiber örneklerin enerji yutma kapasitelerinde artış gözlenmiştir. Bu sonucu, fiber oranı arttıkça örneklerin deformasyon yapabilme kapasitelerinin artışına bağlamak mümkündür. Şekil 6 da 12 mm fiber boyu için, soldan sağa sırasıyla %2, 1 ve.5 oranında fiber içeren örneklerin çevrimsel yükleme sonrasındaki eksenel boy değişimleri görülmektedir. Bu şekil fiber katkılı kil zeminin arazide kullanımı durumunda artan çevrim sayısıyla beraber deformasyona bağlı meydana gelebilecek oturmalar hakkında fikir verecektir. Ayrıca bu şekilde, fiber içeriğinin artışı ile birlikte, düzlemsel geotekstil kullanımındakine benzer olarak, belirgin kayma düzlemlerinin oluştuğu gözlenmektedir.

8 a b c Şekil 6. Çevrimsel Yükleme Sonrasındaki Eksenel Boy Değişimi ile İlgili Görsel a) Fiber Oranı %2, b) Fiber Oranı %1, c) Fiber Oranı %.5 4.SONUÇLAR Bu çalışmada, değişik boylarda ve içeriklerde polipropilen fiber ile güçlendirilmiş kil zeminin dinamik özelliklerindeki değişim bir deneysel program dahilinde araştırılmıştır. Deneysel çalışma sonucunda aşağıdaki bulgular elde edilmiştir: 1. Seçilen fiber boyutlarının dinamik özelliklere katkısı karşılaştırıldığında, 12 mm uzunluğunda fiber içeren örneklerin dinamik özelliklerinin 6 mm.fiber içeren örneklere göre daha zayıf olduğu gözlenmiştir. Fiber içeriklerinin katkısı karşılaştırıldığında, her iki fiber boyu için % 1 fiber içeriğinde en büyük dinamik kayma modülü elde edilmiştir. Yapılan deneysel çalışma sonucu, seçilen fiber boyları ve uzunluklarına istinaden, 6 mm. boyunda ve % 1 oranında fiber içeren örneğin kayma modülü değerleri tüm deformasyon seviyelerinde en yüksek dinamik kayma modülü değerlerini vermiştir. 2. Fiber oranı ve fiber boyundan bağımsız olarak, birim şekil değiştirmelerin %.1 den daha büyük değerlerinden sonra fiber varlığının dinamik kayma modülüne kayda değer katkısının olmadığı görülmüştür. 3. Fiber boyundan bağımsız olarak,fiber oranı arttıkça, elde edilen sönüm oranı oranları artmıştır. 4. Netice itibarı ile, kil zeminde fiber kullanımının statik dayanım üzerindeki etkisi geçmiş çalışmalarla kanıtlanmıştır. Bu çalışmada en yalın tabirle % 1 oranında 12 mm lik fiber kullanımı ile deneylerin yapıldığı deformasyon seviyelerindeki dinamik kayma modülü değerleri 6 ile 3 kat arasında artmıştır. Aynı artışlar, 6 mm lik fiber kullanıldığında 9 ila 36 kat arasında değişmektedir. % 1 den daha küçük fiber içeriklerinde bu artışlar ciddi seviyede azalmamaktadır, fiber kullanımının kilin dinamik kayma modülüne etkisi azımsanmayacak düzeydedir. Fiber kullanımında sönüm oranındaki artışlar çok daha büyük değerlerdedir. 5. Bundan sonraki çalışmalarda, farklı oranlarda ve başlangıç koşullarında örnekler hazırlanarak çalışmanın çerçevesi genişletilecektir. TEŞEKKÜR Bu çalışmada kullanılan polipropilen fiber, Atlas1 şirketinden temin edilmiştir.

9 KAYNAKLAR Chen, M., Shen, S. L., Arulrajah, A., Wu, H. N., Hou, D. W., Xu, Y. S. (215). Laboratory evaluation on the effectiveness of polypropylene fibers on the strength of fiber-reinforced and cement-stabilized Shanghai soft clay. Geotextiles and Geomembranes. Consoli, N.C., Bassani, M.A.A., Festugato, L. (2). Effect of fiber-reinforcement on the strength of cemented soils. Geotextile and Geomembranes 28:4, Correia, A. S. A., Olivera, P. J. V., Custódio, D. G. (215). Effect of polypropylene fibres on the compressive and tensile strength of a soft soil, artificially stabilised with binders. Geotextiles and Geomembranes 43:2, 97-6 Hamidi, A., Hooresfand, M. (213). Effect of fiber reinforcement on triaxial shear behavior of cement treated sand, Geotextiles and Geomembranes 36, 1-9. Ibraim, E., Diambra, A., Muir Wood, D., Russell, A.R. (2). Static liquefaction of fibre reinforced sand under monotonic loading. Geotextiles and Geomembranes 28:4, Ibraim, E., Diambra, A., Russell, A.R., Muir Wood, D. (212). Assessment of laboratory sample preparation for fibre reinforced sands. Geotextiles and Geomembranes 34, Maheshwari, B., Singh, H., Saran, S. (213). Closure to Effects of Reinforcement on Liquefaction Resistance of Solani Sand. Journal of Geotechnical and Geoenviromental Engineering 139:9, Nahlawi, N., Kodikara, J.K. (26). Laboratory experiments on desiccation cracking of thin soil layers. Geotechnical and Geological Engineering 24, Noorzad, R., Fardad Amini, P. (214). Liquefaction resistance of Babolsar sand reinforced with randomly distributed fibers under cyclic loading. Soil Dynamics and Earthquake Engineering 66, Olgun, M. (213). The effects and optimization of additives for expansive clays under freeze thaw conditions, Cold Regions Science and Technology 93, Starcher, R., Liu, C. (213). Mechanical Behavior of Cement- and Cement-Fiber-Improved Soft Soils. Geo- Congress Sukontasukkul, P., Jamsawang, P. (212). Use of steel and polyprolylene fibers to improve flexural performance of deep soil-cement column. Construction and Building Materials 29 (1),