HÜRRİYET AİLE İÇİ ŞİDDETE SON KAMPANYASI KURUMLAR ARASI İŞBİRLİĞİ EĞİTİMİ DEĞERLENDİRME RAPORU

Transkript

1 HÜRRİYET AİLE İÇİ ŞİDDETE SON KAMPANYASI KURUMLAR ARASI İŞBİRLİĞİ EĞİTİMİ DEĞERLENDİRME RAPORU

2 ETKİNLİKLERİNİN SÜRESİ: 9 Eylül-29 Ekim 2009 EĞİTİM YERİ: Hürriyet Hakkımızdır Treni Konferans Vagonu, Gar Toplantı Salonu (Ankara, Denizli), SHÇEK İl Müdürlüğü Toplantı Salonu (İzmir) EĞİTİM SÜRESİ: 2 Saat RAPOR TARİHİ: 2 Şubat 2010 RAPORU HAZIRLAYAN: Hürriyet Aile İçi Şiddete Son Kampanyası Koordinatörü Neşe Hacısalihoğlu

3 GENEL DEĞERLENDİRME Hürriyet Aile İçi Şiddete Son Kampanyası nın, Türkiye nin her yanını dolaşan Hürriyet Hakkımızdır Treni Projesi çerçevesinde düzenlediği Kurumlar Arası İşbirliği Eğitimi, mağdurla çalışan kurumların oluşturduğu çalışma ağının sergilenmesi, mağdurun hissettikleri ve yaşadığı zorluklar, kurumların görev ve sorumlulukları, çalışanların yaşadıkları zorluklar, zorluklarla başa çıkma yöntemleri, yaşadıkları ilde aile içi şiddet konusunda yapılması gerekenler, çalışmalar sırasında karşılaştıkları güçlükler, engeller ve güçlü yanlarının interaktif bir şekilde paylaşıldığı bir eğitimdir. Eğitim genellikle 2 saat sürmüş, grubun paylaşımına göre zaman zaman uzamıştır. Hürriyet Hakkımızdır, Tren Özgürlüktür projesi çerçevesinde 9 Eylül-29 Ekim 2009 tarihleri arasında 34 il ve 8 ilçe ziyaret edilmiş ve İzmir de 2 ayrı gruba aile içi şiddetle ilgili Kurumlar Arası İşbirliği Eğitimi verilmiş, 2 ilde (Adana ve Malatya) eğitim tren çalışmasından önceki bir tarihte iki gün süreyle gerçekleştirilmiş, seyahat süresince 4 il (Kütahya, Eskişehir, Batman, İstanbul) ve 3 ilçede (Selçuk, Bandırma, Kurtalan) bayram tatili ya da trenin kısa süre kalması nedeniyle eğitim yapılamamıştır. Rapora daha önceki toplantılardan edinilen bilgilerle İstanbul ve aynı çalışmanın 2 gün olarak yapıldığı Muğla ili verileri de eklenmiştir. Sonuçta rapor 33 il ve 5 ilçede yapılan çalışmaların verilerine dayanılarak hazırlanmıştır. Eğitim için önceden valilikle yapılan yazışmalar sonucu mağdurlarla birebir çalışan kurumların (Valilik, Belediye, SHÇEK, Emniyet, Jandarma, Milli Eğitim Müdürlüğü, Sağlık Müdürlüğü, Üniversite, Nüfus Müdürlüğü, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Baro, Sivil Toplum Kuruluşları) yetkili temsilcilerinden oluşan bir isim listesi belirlenmiştir. Eğitim illerde ek 1 de yer alan program çerçevesinde ortalama 2 saat süreyle verilmiş, ilçelerde ise aile içi şiddet konusunda farkındalık eğitiminin sonunda kısaca ekip çalışması anlatılmıştır. Adana, Malatya ve Muğla da iki gün süreyle yapılmıştır. İllerden gönderilen listelerde yazılı kurum temsilcileri genellikle eğitime katılmış, bazı illerde bazı kurumların temsilcileri (Ankara-Emniyet ve Milli Eğitim, Kars-Nüfus, Baro, Milli Eğitim, Erzincan-Sağlık, Baro, Nüfus, Jandarma, Elazığ-Jandarma) ve sadece Bitlis te SHÇEK ve Emniyet dışında hiçbir kurum temsilcisi eğitime katılmamıştır. Bunun yanı sıra eğitime bazı illerde Vali (Elazığ, Gaziantep), Vali Yardımcısı (Manisa, Samsun, Adapazarı) ya da Belediye Başkanı (Elazığ) katılmıştır. Eğitimlerde en az katılınan il ve ilçelerde 15 katılımcı (Erzincan, Kocaeli, Sarıkamış, Aşkale) en fazla katılınan illerde 45 katılımcı (Denizli, İzmir, Gaziantep), ortalama olarak 30 katılımcı yer almıştır. Katılımcıların eğitime genellikle aktif katılımda bulundukları, kendi illerinde bu konuda yapılan çalışmaların olumlu etkilerinin yanı sıra yaşanılan güçlük ve sorunları da dile getirdikleri gözlenmiştir. Eğitim yapılan tüm illere eğitimle ilgili bir değerlendirme raporu gönderilmiştir.

4 ELDE EDİLEN BİLGİLER VE İZLENİMLERE GÖRE GENEL DURUM VE BELİRLENEN GÜÇLÜKLER: Her ilde Valiliğin başkanlığında il insan hakları kurulu bulunmaktadır. Bu kurullar bazı illerde düzenli olarak toplanmakta, bazı illerde ise toplantılara pek katılım olmamaktadır. Yine bazı illerde kurula şikayetlerin iletilmesi için şehrin belirli yerlerine şikayet kutuları koyulmuş (Mersin), ne yazık ki kurula hemen hemen tüm illerde başvuru sayısı çok az olmuştur. Hatta bazı illerde bugüne kadar hiç başvuru olmadığı belirtilmiştir. Birçok ilde yetkililer bu durumu insan hakları ihlali olmadığı şeklinde yorumlarken çok az il halka yeterince duyurulamadığından ya da halkın bu konuda yeterince teşvik edilemediğinden, kurulun çalışmalarına olabilecek güvensizlikten söz etmişlerdir. Başbakanlık genelgesi (2006/7) doğrultusunda bazı illerde bulunan şiddet komisyonlarının ise genellikle yeterince aktif çalışmadıkları, sadece birkaç ilde etkin çalışmalar yapıldığı, yine de tüm kurumlar arasında istenen koordinasyonu sağlayamadığı belirtilmiştir. Resmi ve yerel yönetimlerin önemli bir kısmının halen aile içi şiddet konusunun ciddiyetinin farkında olmadığı, başvuru olmamasını şiddet vakası olmadığı şeklinde yorumladıkları, sorunun çözümünü hala geleneksel aile sistemi içinde bulmaya çalıştıkları, bu konu ile ilgili kurul ve komitelerin bu tür nedenlerle etkin şekilde çalışmadığı gözlenmiştir. Ancak eğitime katılan mağdurlarla çalışan kurumların temsilcileri, vaka sayısının her yıl arttığını, genellikle aile ve çevre baskısı nedeniyle mağdurların ortaya çıkamadığını belirtmişlerdir. Hatta bir ilde en yüksek mülki amir, bu tür çalışmaların, bir tokat yiyen kadına sığınma evi açıp, iş bulma gibi çözümlerin aile birliğine zarar verdiğini ifade etmiştir. Öte yandan yine başvuru olmayışı nedeniyle sığınma evi kurulmasına gerek görmeyen, kendi ilinde açacağı sığınma evinin komşu illerden ya da şiddetin yoğun olduğu diğer illerden gelecek mağdurlara hizmet verebileceği, dolayısıyla kendi ilindeki mağdurların da kendilerini bu kadar yakın mesafeler içinde güvende hissedemeyeceği için diğer komşu ile gidebileceğinin bilincinde olmayan yönetim kadroları azımsanmayacak orandadır. Hemen hemen tüm illerde Emniyet, Sağlık, SHÇEK ya da Milli Eğitim Müdürlüğü ne bağlı kuruluşlardan gelen bazı katılımcılar aile içi şiddet konusunda Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü nün eğitici eğitimini almış oldukları, bazı illerde Emniyet Müdürlüğü içinde şiddet vakaları için özel birimler kurulduğu (Kars, Aydın, Gaziantep), bazı illerde bu birimlere özellikle eğitimli kadın personel yerleştirildiği, hatta 155 acil yardım hattına yanıt verenlerin özellikle kadın personel olmasına özen gösterildiği (Aydın), birçok ilde toplum destekli polis sistemi oluşturulduğu, polislere bir mahallenin sorumluluğu verildiği, bazı illerde (Kütahya, Niğde, Gaziantep) ise emniyetin aile içi şiddet konusunu bir sorumluluk alanı olarak belirlediği, bu alanda halka eğitimler verdiği, broşürler bastırıp gerekli bilgilendirmeyi yapmaya çalıştıkları öğrenilmiştir. Değerlendirmeye alınan 37 ilden 23 ünde SHÇEK; belediye ve sivil toplum kuruluşlarına ait toplam 41 adet sığınma evi bulunmaktadır. Kapasiteleri ortalama kişi ile sınırlıdır. Birkaç ilde kişi kapasiteli, bir ilde (Konya) ise 180 kişi kapasiteli bir sığınma evi bulunmaktadır. Geçen yıl 8 ilde (Konya, Malatya, Mersin, Uşak, Isparta, Manisa, Edirne, Ankara -2-) belediye ve SHÇEK in girişimleri ile yapımı sürdüğü söylenen sığınma evlerinden yalnızca 2 si (Malatya, Konya) hizmete girmiştir; bir ilde (Ankara) açılmak üzeredir; bir ilde ise geçen yıl talep olmadığı için kapatıldığı söylenen sığınma evi yeniden hizmete açılmıştır (Kayseri).

5 Belediyelere yasa ile görev verilmesine rağmen çok az ilde belediyenin bu sorumluluğu yerine getirdiği, bunlardan bazılarında açılan sığınma evinin yerinin tüm vatandaşlar tarafından bilindiği (Bandırma, Elazığ, Muş), hatta bir kaçında (Muş) sığınma evi olduğunu gösteren tabela olduğu gözlenmiştir. Ayrıca bazı belediyeler çok masraf ve sorumluluk gerektiren bu çalışmayı yapmakta tereddüt ettiklerini söyleyerek, yakın illerdeki kurumları kullanmanın ve risk almamış olmanın rahatlığını dile getirmişlerdir. Özürlüler ya da sokak çocukları ile ilgili proje çalışmaları çerçevesinde SHÇEK tarafından hemen hemen her ilde yapılan tespit ve rehabilitasyon çalışmaları çerçevesinde bazı illerde aile içi şiddet vakalarının da belirlendiği ve bu vakalarla çalışma yapıldığı öğrenilmiştir. Jandarma personeli, eğitim çalışmalarının ilçelerde çok az, köylerde ise nadiren yapıldığını, bu nedenle bu merkezlerde durumun daha ciddi olduğunu ve mağdurların çoğunun yardım isteyemediğini belirtmiştir. Birçok ilde hafta sonu ve gece başvuran mağdurlar için SHÇEK kurumları geçici istasyon olarak kullanılmakta, birkaç ilde ise oteller ya da resmi kurumların misafirhaneleri kullanılmaktadır. İllerde genellikle şiddet görmeyen ama çeşitli nedenlerle sokakta kalan ya da akıl ve ruh sağlığı yerinde olmayan kadınlar için barınma sağlayacak bir mekan bulunmamakta, bu tür mağdurlar bazı illerde (İstanbul) genellikle sokağa terk edilerek olası cinsel ve fiziksel şiddete maruz bırakılmaktadır. Sadece birkaç ilde (Elazığ, İzmir) belediye tarafından bir barınma mekanı sağlanmış ve birkaç ilde ruh sağlığı ve hastalıkları hastanesi olması nedeniyle bir grup kadın bu hastanelere yerleştirilebilmektedir. Birçok ilde önleyici çalışmaların yapıldığı toplum merkezi ya da aile danışma merkezi ya da her ikisinin birden bulunduğu ancak gerekli çalışmaları yürütecek sayıda mesleki donanıma sahip personelin bulunmadığı ya da yardım dağıtma gibi ikincil ve angarya görevler nedeniyle birincil görevlerini yerine getiremeyecek yoğunlukta oldukları ya da kurumda hiçbir kalifiye personel olmadığı belirlenmiştir. Sonuçta birçok ilde tüm SHÇEK kurumları için bir psikolog ve bazı kurumlara hem yönetici hem de yürütücü olarak birer sosyal hizmet uzmanı görevlendirilmiş olduğu ve bu alanda hizmet veren kurumların aile içi şiddet mağdurları açısından yeterince işlevsel olmadıkları gözlenmiştir. Yine bazı belediyelerin kadın danışma merkezlerinde bu tür çalışmalara yer verilirken diğerlerinin bu konuda herhangi bir girişimde bulunmadığı, hizmet kalitesinin genellikle düşük olduğu, kalifiye eleman istihdam eden belediye sayısının çok az olduğu gözlenmiştir. Aile içi şiddet konusunda hemen hemen her ilde kurumsal düzeyde bazı çalışmaların yapılmış olduğu ancak halkı bilinçlendirmek üzere çok az ilde çalışma olduğu, özellikle ilçe ve köylere kadar çalışmaları yansıtan il sayısının çok çok az olduğu gözlenmiştir. Bu nedenle farkındalık çalışmalarına hemen hemen tüm illerde yoğun şekilde ihtiyaç duyulmaktadır. Sivil toplum kuruluşları genellikle maddi imkansızlıklarından söz etmektedir. Ancak işbirliği yapmış ve vizyonunu genişleterek büyük şehirlerdeki sivil toplum kuruluşları ile iletişim içinde olanların daha etkin çalışmalar yaptıkları, aile içi şiddet mağdurlarına destek sağlayacak çalışmalarda bulundukları, dolayısıyla resmi kurumlardan da daha fazla destek ve katkı sağladıkları gibi il genelinde de etkin bir konumda oldukları gözlenmiştir.

6 Katılımcılara göre, Konuya ve kadına karşı geleneksel yaklaşım (kadının işini eşinin seçmesi, okusa bile çalışmamasının tercih edilmesi, maaşını eşinin alması vs.) halen sürmekte, değer sistemlerinin yarattığı bir dirençle karşılaşılmakta, kadına yönelik şiddet halen sorun olarak görülmemekte, kadın ve erkeğe olan geleneksel bakış açısı sorunun çözümünü engellemektedir. Kurumların görev ve sorumluluklarının sınırlarının net olmaması, hizmetin genellikle kişisel gönüllülük, özveri ve çabalar sonucu ortaya çıkması, hizmetin kurumsallaşmaması, yetkili ya da çalışan kişiler değiştiğinde yapılan çalışmaların sürdürülememesi gibi nedenler bu alanda yapılan çalışmaları zorlaştırmaktadır. Ekonomik imkansızlıklar içinde olan mağdurlar 4320 sayılı yasaya göre evden uzaklaştırma kararı aldırtmış olsa bile yeniden eve gelen ve şiddet gösteren eşi, işini kaybedeceği ve kendilerine bakacak kimse olmayacağı gerekçesiyle ihbar etmemektedir. Bürokratik işlemlerin ve prosedürlerin fazlalığı mağdurun gizliliğinin ihlal edilmesine, psikolojik yönden olumsuz şekilde etkilenmesine ve çözüm arayışında umutsuzluğa kapılmasına neden olmaktadır. Kente göçün çok olması, işsizliğin artması, huzur ve güven ortamının oluşmaması, ilin büyüklüğü, aile içi şiddet vakalarını artırmakta ya da bu konuda yapılan çalışmaları olumsuz etkilemektedir. Yaşanılan güçlükler kurum ve meslek grupları açısından değerlendirildiğinde; Kolluk kuvvetleriyle yaşanan güçlükler: Kolluk kuvvetlerinin üst kadro düzeyinde genel olarak aile içi şiddet çalışmalarından haberdar oldukları, kanun çerçevesinde çözümlenmesi gerektiğini bildikleri, ancak alt kadroların halen yeterli eğitim ve donanıma sahip olmadıkları ve geleneksel yöntemlerle sorunu çözme eğiliminde olanların oldukça fazla olduğu fark edilmiştir. Bu nedenle birçok ilde kolluk kuvvetleri bu sorunu halen aile içi mesele olarak kabullenip mağduru geri göndermekte, mağdurlar ikinci kez şikayette bulunamamaktadır. Genellikle mağdura ücretsiz avukat hakkı olduğundan bahsedilmemektedir. Büyük şehirlerde karakolların kendi bölgelerinde oturmayan mağdurlarla ilgili işlem yapmayı reddetmeleri, mağduru kendi bölgesine göndermeleri, hayati endişe nedeniyle bölgeyi terk eden mağdur açısından risk yaratmakta, hatta diğer karakola teslim etmek yerine gitmesini söyledikleri için mağdur korku ya da umutsuzluk nedeniyle genellikle vazgeçip şiddet ortamına geri dönmektedir. Sığınma evine teslim edilen mağdurların yerinin bazı karakollar tarafından şiddet gösterene ya da diğer aile üyelerine söylenmesi mağdurun, sığınma evinde kalan kadınların ve çalışan personelin yaşamı açısından risk oluşturmaktadır.

7 Özellikle şiddet gösteren eş polis ya da jandarma olduğunda bölge karakolunun tutanak tutmadığından şikayet edilmektedir sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun gereği evden uzaklaştırılan failin takibi yeterince yapılmamakta, kimi zaman bu ihmal mağdurun ölümü ile sonuçlanmaktadır. Karakolda bekleyen mağdura yapılan işlemler hakkında genellikle hiçbir bilgi verilmemesi mağdurun endişe ve umutsuzluk yaşamasına neden olmaktadır. Mağdurun sığınma evine gidişi ile birlikte eşi ya da ailesi tarafından kayıp ilanı verilmekte, bunun karşılığında mağdur kendi isteği ile evden ayrıldığına dair karakola ifade verdiğinde arayanlar tarafından yeri tespit edilebilmektedir. Kolluk kuvvetlerinin yaşadığı güçlükler: Kolluk kuvvetleri işlem yaptıktan sonra mağduru yerleştirecek bir kurum bulmakta güçlük çekmekte, özellikle sığınma evi ve ilk adım istasyonu olmayan illerde sorun daha da güçleşmektedir. Özellikle akıl ve ruh sağlığı yerinde olmayan mağdurları SHÇEK, yönetmeliğe göre kabul etmediği için gönderecek hiçbir kurum bulamamaktadırlar. Özellikle büyük şehirlerde mağdurun nakli için zaman zaman araç bulma konusunda sıkıntı yaşanmaktadır. Başbakanlık genelgesi çerçevesinde sığınma evi bulunmadığı takdirde mağdurları güvenli bir otele ya da misafirhaneye yerleştirmeleri istenmekte, misafirhaneler dolu olduklarını söyleyerek reddetmekte, büyük şehirlerde güvenli bir otel bulmakta zorlanılmakta, küçük şehirlerde ise otelin yeri hemen tespit edilebildiği için mağdurun güvenliğini sağlamakta güçlük çekilmektedir. Ayrıca otel masrafları il ve ilçe Sosyal Yardım Dayanışma Vakıfları tarafından ödenmekte, ancak çoğu zaman ödenen ücretin altında bir geri ödeme yapılmaktadır. Hafta sonu ve resmi tatillerde işlemler uzadığı ya da sığınma evi bulunamadığı takdirde karakolda kalan mağdur ve çocukların yemek vb. ihtiyaçlarını karşılayacak ya da araç ve güvenlik açısından risk yoksa bir başka yere göndermeleri gerektiğinde yol paralarının ödeneceği bir fonun karakollarda olmaması nedeniyle bu tür masraflar görevliler tarafından kendi ceplerinden ödenmektedir. Savcının şiddet göstereni kısa süreli alıkoyması ya da her ikisinin de ifadesinin alınıp bırakılması sonucu mağduru koruyamadıkları endişesi yaşamakta ya da bu konuda mağdur tarafından suçlanmaktadırlar. Kadınların nüfus cüzdanının çıkarılmamış olması ya da çocukların nüfusa kayıtlı olmaması işlemlerin yürütülmesini güçleştirmektedir. Tüm işlemleri yapıldığı halde son anda sığınma talebinden vazgeçmeleri, tekrar tekrar ekip çağırdıkları halde birbirlerini şikayet etmemeleri zaman içinde bıkkınlık yaratmaktadır.

8 Sürekli travmatik vakalarla uğraşma ve teknik olarak hiçbir psikolojik destek ya da sağaltım almama nedeniyle zaman içinde çalışanlarda tükenmişlik sendromu oluşmakta, vakalara kızgın, sabırsız, önyargılı, duyarsız ya da bıkkın bir yaklaşım içinde olabilmektedirler. SHÇEK ile yaşanan güçlükler: Emniyet personeli, bir çok şehirde gece ve hafta sonu gelen mağdurları teslim edecek yer bulamadıklarını belirtmektedir. Büyük şehirlerde bazen yaş arası mağdurların sığınma evine alınmasında güçlük çıkarılmakta, huzurevine gitmeleri önerilmekte, ancak huzurevlerinde alt yaş sınırı 60 olarak işlem görmektedir. Özellikle İstanbul da sığınma evine gitme talebi olup acil durumda olmayanlar kapasite doluluğu nedeniyle zaman zaman geri çevrilmekte, daha sonra acil vaka konumunda başvuruda bulunabilmektedirler. Mağdurlar, ara istasyon olmadığı için doğrudan sığınma evine yerleştirildiklerinde orada yaşamakta olanlar her yeni gelen ile yeniden ilk travmatik duruma geri dönebilmektedir. Aynı şekilde yönetmelik gereği 12 yaşından büyük erkek çocuklar (bu uygulama belediyelerin kreşlerinde daha erken yaştan (8 yaş) itibaren olabiliyor) sığınma evine alınmamakta, şiddet ve evden ayrılma gibi birkaç travma birden yaşayan mağdur ve çocukları bu tür uygulamalar çok olumsuz etkilemekte, bu uygulama nedeniyle şiddet gördüğü ortamda yaşamını sürdürmeyi tercih eden mağdurlar olmaktadır. Bazı illerde (İstanbul) başvuruda bulunan mağdurlara görüşme için randevu verilmekte, evi terk edip sığınma evine gitmek isteyene ertesi gün için randevu verildiğinden mağdur zor durumda kalmaktadır. Yönetmeliklerde yer almasa da bazı illerde sığınma evinden bir kez yararlanan mağdurun yeniden sığınma talebine olumsuz yanıt verilebilmekte, hayat kadınları, ceza evinden yeni çıkmış kadınlar kurum hizmetlerinden yararlanamayabilmektedir. Sığınma evinde kalan (SHÇEK dışındaki-istanbul) mağdurlara ayni ve nakdi yardım verilmemekte, onların yeni yaşam kurma çabaları ve çocukları ile ilgili masrafları göz ardı edilmektedir. Ayrıca bazı illerde sığınma evlerinin tamamen dolu olmasına karşın, bazı illerde sığınma evlerinden çok az mağdurun yararlandığından söz edilmiştir. Bu durum karşısında SHÇEK il müdürlükleri ve belediyeler arası iletişimin zayıf olduğu, bu yüzden bazı illerde diğer illerden yardım alınabileceği halde mağdurlar reddedilmekte ya da güçlük yaşanmaktadır. Yasa ve yönetmeliklerde belirtilen sığınma evinde kalış süresi talep yoğunluğu nedeniyle hayati tehlike olmadığı takdirde genellikle minimum olarak uygulanmakta ve bu kadar kısa sürede çözüm bulamayan mağdurlar genellikle şiddet ortamına geri dönmektedir. Mağdurlara kalifiye olmayan mesleki eğitim dışında bir eğitim şansı tanınmamakta, dışarıdan ilk öğretim ve lise öğrenimini tamamlayarak üniversite okuma şansı verilmemektedir.

9 Mağdurun sığınma evinde kaldığı süre içinde yeterli rehabilitasyon çalışmaları yapılamadığı için mağdur genellikle psikolojik ya da ekonomik yönden yeni bir hayat kurmaya hazır olmamakta ve kalış süresi bittiğinde genellikle şiddet ortamına dönmektedir. Özellikle büyük şehirler için 183 ten verilen numaralar mesai saatleri dışında yanıt vermemekte, acil durumlarda zorluk yaşanmaktadır. SHÇEK in yaşadığı güçlükler: Mağdurların çoğunda resmi nikah olmayışı ve çocukların nüfus kayıtlarının bulunmayışı, mağdurun ekonomik yetersizliği, yapılacak tüm işlemleri güçleştirmektedir. Önleyici ve durdurucu hizmetleri ağırlıklı olarak yürütücü konumunda olan SHÇEK kurumlarında (sığınma evi, toplum merkezi, aile danışma merkezi, yuva ve yurtlar) birçok ilde birincil derecede görev alması gereken sosyal hizmet uzmanı, psikolog, psikolojik danışman ya da çocuk gelişim ve eğitim uzmanı gibi personelin olmadığı ya da çok az sayıda olduğu bilinmektedir. Bunun yanı sıra bu kurumlara verilen ikincil derece görevlerle var olan kadronun iş yükünün artırıldığı ya da bir kişiye hem yöneticilik hem de mesleki eleman görevi verilmesi nedeniyle asıl görevlerini yerine getiremez hale gelmeleri, verilen hizmetin kalitesini düşürmekte, kurumlar iş yükü nedeniyle hantal bir duruma gelmektedir. Bu durum mağdurun maddi ve manevi yönden ayakları üzerinde duracak konuma gelmesi için yapılacak çalışmaları zaman zaman engellemekte, bu nedenle mağdur genellikle şiddet ortamına geri dönmekte ya da bir süre sonra yeniden mağdur konumunda kuruma başvurmaktadır. Ödenek yetersizliği nedeniyle bazı kurumlarda mağdurlar, çocukları ve çalışanlar için yeterince sağlıklı ve güvenli koşullar oluşturulamamaktadır. Gerek birlikte çalışılan kurumlar gizlilik ilkesine uymayarak şiddet gösterene mağdurun teslim edildiği kurumun adresini verdiği, gerekse bazı şehirlerin küçük olması nedeniyle kurumun yerinin kolay öğrenilmesi sonucu ve genellikle yeterli bir güvenlik sistemi olmadığı için hem mağdur, hem kurumda kalan diğer kadın ve çocuklar, hem de çalışan personel risk altında kalmaktadırlar. Personel, kurum, malzeme ve eleman yetersizliği nedeniyle mağdurun ya da diğer kurumların talebini karşılayamadığında olumsuz tepkilere maruz kalmaktadır. İlk adım istasyonu olarak tanımlanan, mağdurun özellikle gece ve tatil zamanlarında alındığı ilk kurumlar olarak çocuk yuvaları, yetiştirme yurtları kullanıldığı takdirde orada yaşayan çocuk ve gençler, travmatik ve genellikle darp alarak gelmiş olan mağdurdan olumsuz etkilenebilmekte, bu durum çalışanlar açısından güçlük yaratmaktadır. İldeki en yüksek idari amir olarak görevlendirilen il müdürlerinin, meslek elemanı ya da psikoloji ağırlıklı bir eğitim disiplininden olmayan kişilerden seçilmesi, bu konuya bakış açısını zaman zaman olumsuz etkilemekte, ilgili kişinin konuya verdiği önem ve çalışma biçiminde genellikle kendi değer ve görüşlerinden etkilenmekte, kendi görüşü doğrultusunda direktif verdiği takdirde meslek elemanlarının çalışması güçleşmektedir. Akıl ve ruh sağlığı yerinde olmayan mağdurlar için hastane, sağlık müdürlüğü ve belediye kurumları ile yeterli işbirliği yapılamamakta, bu tür mağdurların sığınma evlerinde tedavi edilmeden kalmaları diğerleri açısından sakınca yaratmaktadır.

10 Milli Eğitim, Nüfus Müdürlüğü ve Sağlık Müdürlüğü tarafından uygulanan prosedürler nedeniyle mağdurun yeri kolayca deşifre edilmektedir. Kurumlar ve sivil toplum kuruluşları ile iletişimin güçlü olmaması nedeniyle mağdur güçlenme ve ayakta durma sürecinde diğer kurumlardan destek almakta zorlanmaktadır. Mağdurların sığınma evindeki bazı kuralları ruhsal açıdan yaşadıkları travma nedeniyle kabullenememeleri (telefon, çıkış yasağı, çalışmama vb.) ya da rehabilitasyon çalışmaları yapılamadığı için birbirleri ile uyumlu ilişki kuramamaları çalışanların işini güçleştirmektedir. Şiddet mağdurları ile yapılan çalışmalarda en yoğun iş yükü olan ve sık sık mağdur, şiddet gösteren ve diğer kurum görevlilerinin eleştiri ve kimi zaman hakaretlerine maruz kalan ve kurumlarda yeterli sayıda olmadıkları için iş yükü aşırı olan görevlilere yönelik süpervizyon çalışmaları olmadığı için tükenmişlik belirtileri daha çabuk görülmekte, bu da iş verimini, verilen hizmetin kalitesini olumsuz etkilemektedir. Aile mahkemelerinde yaşanan güçlükler: Aile mahkemesi hakimleri genellikle, 4320 sayılı yasaya göre gerekmediği halde şahit, delil istemekte (darp raporu), kararı kısa sürede çıkarmamakta, genellikle uyarı vererek eve göndermekte, uzaklaştırma ve psikolojik destek alması için faili bir tedavi kurumuna yönlendirme maddesini pek uygulamamaktadırlar. Aile mahkemelerinde faile evden uzaklaştırma kararı genellikle darp raporu olan vakalarda verilmekte olup psikolojik, sosyal şiddet ya da darp izi olmayan fiziksel şiddet vakalarında bu tedbir uygulanmamaktadır. Bu nedenle özellikle sürekli takip edilen ve ölüm tehdidi alan mağdurlara yönelik risk artmaktadır. Ayrıca evden uzaklaştırma kararını ihlal eden faile para cezası verilmesi çok yaygınlaşmış olup, çoğu zaten ekonomik yetersizlik içinde olan ailelerde bu karar şiddetin artmasına neden olabilmektedir. Bunun yanı sıra uzaklaştırmayı ihlal ettiğinde verilen hapis cezası başka bir kanun maddesine göre ertelenmekte ve cezanın caydırıcı etkisi olmadığı gibi, eşe olan kızgınlığı artırdığı için mağdur açısından risk yaratabilmektedir. Her ne kadar tedbir kararı verilse de ceza davalarının uzun sürmesi ve bu sırada failin takip edilmemesi mağdurun yeniden şiddet görmesine neden olmaktadır sayılı yasadan yararlanmak üzere baş vurduğunda mahkeme personelinin mağdura olan yanlış tutumları ve mahkeme sırasında hakim ve savcıların mağdur kadına ve özellikle çocuğa psikolojilerini göz önüne almadan yönelttikleri sorular ve gösterdikleri tavırlar yeni travmalara neden olabilmektedirler. Darp yaratacak şekilde fiziksel şiddet gösterenlerin genellikle bir gün süreyle nezarette kaldıktan sonra serbest bırakılmaları ve hiçbir denetime tabi tutulmamaları mağdurun şiddet görme riskini artırmakta ve adalete olan güvenini sarsmaktadır. Genellikle acil vakalar gece ve hafta sonu olduğu halde, mesai saatleri dışında aile mahkemelerine başvurulamadığı için mağdurlar tedbir kararından zamanında yararlanamamaktadır.

11 4320 sayılı kanunla uzaklaştırma verilen kişi, başka bir mahkemeden çocuklarını görme hakkı ile ilgili bir karar çıkartabilmektedir. Bu nedenle sığınma evinde olan mağdurun yerini öğrenebilmekte ve çocuklara anneye baskı yapması yönünde duygusal şiddet uygulayabilmektedir sayılı kanun genellikle boşanma sonrası şiddet mağdurlarına uygulanmamakta, ancak bir çok kadın boşanma sonrası daha fazla şiddet görebilmekte ve TCK ile işlem yaptırması uzun zaman almaktadır. Aile mahkemelerinin yaşadığı güçlükler: Çalışmaların sadece bir kaçına hakim ya da savcı katılımı olduğu için bu konudaki görüşler genellikle diğer katılımcılardan alınmıştır. Yoğun iş yükü olması nedeniyle kısa sürede tedbir kararı verilemeyebilmektedir sayılı yasadaki tedbir kararlarını gerçek dışı beyanlarla boşanma davalarında kullanmak isteyen eşler olmaktadır. Psikolojik destek verecek kurumların yetersiz oluşu, yasada buna ilişkin bir dayatma olmayışı ve çoğu failin ya da mağdurun sosyal güvenlik kurumuna bağlı olmadan çalışıyor olması, onların gerektiğinde psikolojik destek kurumlarına yönlendirilmesini güçleştirmektedir. Ayrıca aile mahkemelerinde aile bireyleri ile görüşerek rapor hazırlayan psikolog, sosyal hizmet uzmanı gibi elemanların kadrolarına bazı aile mahkemelerinde farklı disiplinlerden gelen meslek elemanlarının atanmış olması, yapılan çalışmanın geçerliliğini ve verilen hizmetin kalitesini düşürmektedir. Ailenin Korunmasına Dair Kanuna göre işlem yapmak diğer kanunları uygulamaktan çok farklı olup, zamanla aile mahkemesi hakimleri üzerinde psikolojik yönden ağır bir yük biriktirmekte olup sağaltıma ihtiyaç duyulmaktadır. Baro ile yaşanan güçlükler: CMK da olduğu gibi 4320 sayılı yasadan yararlanmak isteyen mağdurlar için de ücretsiz ve 24 saat avukat hizmetinin verilememesi mağdurların işini zorlaştırmaktadır. Mağdurla yapılan çalışmaların verimini artıran kadın hakları komisyonları her şehirde yapılanmış durumda değildir. Bu konuda gönüllü avukat bulmakta zorluk çekilmektedir. Mağdura ait bir mülk olduğu takdirde, geliri olmasa ve söz konusu mülk bir gelir getirmese bile ücretsiz avukat tayin edilmemektedir. Ücretsiz hukuki yardım alabilmesi için mağdurdan istenen fakirlik belgesini almak üzere terk ettiği ve mağdur için tehlike arz eden ortama geri dönmesi gerekmektedir. Bu da mağdur açısından risk oluşturmakta olduğu için bazen avukat hakkını kullanmasına engel olmaktadır. Ayrıca eşi varlıklı olan mağdurlara muhtarlık fakirlik belgesi vermemekte, bu nedenle hiçbir geliri olmadığı halde mağdur ücretsiz avukat hakkını kullanamamaktadır.

12 BARO nun yaşadığı güçlükler: Komisyonlarda görev alacak gönüllü avukat bulmakta güçlük çekilmektedir. Karakollarda mağdurlara ücretsiz avukat hakkı olduğu bildirilmemektedir. Özellikle büyük şehirlerdeki kadın hakları komisyonlarında görev alan avukatların mağdura yaklaşımda daha bilinçli olmalarını sağlayan AİŞ konusundaki eğitimin kaldırılması, mağdurların yanlış yönlendirilmesi ya da bilgilendirilmesine neden olmaktadır. Sağlık kurumlarında yaşanan güçlükler: Hastanelere darp sonrası gelen ve korku, utanma, tehdit vb. nedenlerle gördüğü şiddeti bir çeşit kaza ile açıklayan mağdurlara, genellikle söyledikleri doğrultusunda işlem yapılmakta, bu muamele özellikle köy ve kasaba gibi küçük yerleşim merkezlerinde, çalışanlar kendilerini şiddet gösterene karşı güvende hissetmedikleri için daha fazla yapılmaktadır. Aile içi şiddet mağdurları ile ilgili eğitim almamış, bilgi ve donanıma sahip olmayan görevliler tutum ve davranışları ile mağdurda yeni travmalara neden olabilmektedir. Adli tıp ve hastanelerde genellikle fiziksel şiddete yönelik rapor verilmekte, kimi zaman daha ağır sonuçları olabilecek psikolojik ve sosyal şiddetle ilgili rapor verilmemektedir. Adli tıptan raporların zamanında alınamaması mahkeme sürecini aksatmaktadır. Ruh sağlığı yerinde olmayan ya da psikolojik desteğe ihtiyacı olan mağdurların tedavisinin sağlanabileceği kurumlar yetersizdir. Özellikle küçük illerde yetişkin ve çocuk psikiyatristinin bulunmayışı, büyük şehirlerde ise bu tür hizmetleri alabilmek için uzun zaman beklemek zorunda kalmak ya da randevu alamamak sorun oluşturmaktadır. Aile içi şiddet yaşayan bazı vakalarda bir süre psikolojik destek ya da bazı grup eğitimleri ve rehabilitasyon çalışmaları (öfke kontrolü, çatışma çözme becerileri, iletişim vb) aile bütünlüğü korumak için yeterli olabilecek ve daha fazla zaman, hizmet ve maddi külfet getirecek kurumsal çalışmaların yapılmasını engelleyecekken, bu hizmetin verilememesi bir çok aileyi parçalanma aşamasına getirmekte ya da daha yoğun şiddet yaşanmasına neden olmaktadır. Darp ya da psikolojik tedavi nedeniyle hastaneye yatırılan mağdurlarla ilgili hastanelerde çoğu zaman risk alınmamakta, henüz kalacak yer temin edilmeden hastanın iyileştiği belirtilerek taburcu edilebilmektedir. Alkol, uyuşturucu madde vb. kullanımı olan ya da şiddet davranışı göstermesi mümkün bazı ağır ruhsal rahatsızlıkları olan kişiler, hastanelerdeki yoğunluk nedeniyle kısa bir süre sonra tedavi süreci sonlandırılmakta ve denetim eksikliği nedeniyle geri döndüğünde aile üyelerine daha fazla şiddet uygulayabilmektedir. Hastanede tedavi gören ve hayati risk altında olan mağdurlara emniyet güvenlik sağlayamadığı takdirde hastane tarafından yeterli güvenlik sağlanamamaktadır. Hastane işlemleri sırasında sosyal güvenlik sistemi prosedürleri nedeniyle mağdur kolaylıkla deşifre edilebilmektedir.

13 Sağlık kurumlarının yaşadığı güçlükler: Kalifiye eleman ve kaynak yetersizliği nedeniyle istenilen çalışmalar gerçekleştirilememektedir. Bazı illerde çocuk ve yetişkin psikiyatristi bulunmamakta, psikolojik destek verebilecek psikolog sayısı ise gerekenin çok çok altındadır. Bazı tedavi gerektiren bağımlılık türleri (alkol, uyuşturucu vb.) kişinin isteğine bağlı olarak tedavi edilebildiği için yasa ve yönetmelikler doğrultusunda bu kişiler tedavi için gönderilse bile istenen iyileşme sağlanamamaktadır. Yoğun iş yükü nedeniyle hastalara kimi zaman yetersiz asgari süre ile hizmet verilebilmektedir. Özellikle küçük yerleşim birimlerinde bazı mağdurları gerekli kurumlara bildirmesi nedeniyle personel de şiddete maruz kalabilmektedir. Sürekli travmatik olaylarla çalışma sonucu zamanla tükenmişlik oluşmakta ve bu da çalışmaları olumsuz etkilemektedir. Okullarda, Milli Eğitim de yaşanan güçlükler: Sığınma evine giden kadının çocuklarının okul kaydı alınırken gideceği okul sorulmakta ve daha sonra bu bilgi babaya da verilebildiği için mağdurun yeri şiddet gösteren tarafından belirlenebilmektedir. Bu durum mağdur ve çocuklar için hayati risk taşıyabildiği gibi zaman zaman çocukların kaçırılmasına da neden olmaktadır. Öğretmenlerin aile içi şiddet konusunda yeterince bilgi ve donanıma sahip olmaması zaman zaman vakaların belirlenmesini zorlaştırmakta ya da kendi değerleri ve ön yargıları nedeniyle sergiledikleri yanlış tutumlar yeni travmaların oluşmasına neden olmaktadır. Aile içi şiddet yaşayan ya da gözleyen ve bu nedenle uyumsuz davranışlar gösteren çocuklar çoğu zaman hiperaktif olarak tanımlanmakta, aileye şikayet edilmekte ve bu nedenle çocuklar daha fazla şiddet görebilmektedirler. Ayrıca genellikle bu tür çocuklara yönelik özel çalışma yapılmamaktadır. Çocuk ve diğer aile üyesinin hayatını riske atacak bir durum belirlendiğinde bile kendi güvenlikleri yeterince sağlanamadığı gerekçesiyle çoğu zaman durum polise aksettirilmemektedir. Okulların yaşadığı güçlükler: Şiddet yaşayan ya da gözleyen çocuklar çoğunlukla okulda olumsuz tavırlar sergilemekte ve çevresindeki çocukları da etkileyebildikleri için sorunların çözümlenmesinde güçlük çekilmektedir. Okullarda çocuk sayısının çokluğu ve işlerin yoğunluğu bu tür vakalara özel ilgi gösterilmesini çoğu zaman engellemektedir. Psikolojik danışmanlar ile bazen diğer öğretmenler arasında istenen uyum ve işbirliği gerçekleştirilememekte, bu da çocukla ilgili çalışmalarda kaos yaratmaktadır.

14 Şiddet gören çocuk ya da ebeveyn polise bildirildiğinde şiddet gösterenden gelebilecek olumsuz tepkilere karşı okul çalışanları kendilerini güvende hissetmemekte ve bu nedenle bir çok vaka polise bildirilmemektedir. Şiddet yaşayan aileleri grup çalışmalarına ikna etmekte güçlük çekilmekte, genellikle çalışmalara katılmamaktadırlar. Okullarda psikolojik danışman sayısının az olması nedeniyle yapılması gereken çalışmalar genellikle yapılamamakta ya da iş yoğunluğu çalışmaların kalitesini düşürmektedir. Prosedür gereği alınması gereken eski ve yeni okul kayıtları birden fazla kişinin ulaşabileceği durumda olduğu hatta çocuğun TC kimlik numarası ile ulaşılabildiği için bilgileri saklamak zorlaşmaktadır. SYDV ile yaşanan güçlükler: Uygulamalar il ve ilçelere göre değişebilmekte, bir ilde mağdura düzenli olarak yardım yapılabilirken diğer ilde bir defaya mahsus ya da üç ayda bir yardım yapılabilmektedir. Çoğu ilde sığınma evinde bir süreliğine yaşayan ve yaşamını yeniden kurmaya çalışan ama boşanmak istemeyen kadınlara maddi destek verilmemekte, boşanmak üzere mahkemeye başvurduğuna dair belge getirmesi istenmektedir. Bazı illerde ise sığınma evinde kalsa bile mağdurun korku ile kaçtığı ve gitmek istemediği eski mekanının bağlı olduğu muhtarlıktan fakirlik belgesi verilmesi istenmektedir. Çalışanlar bu konuda yeterince bilgi ve donanıma sahip olmadıkları için yardımların verilmesi için yapılan işlemler ve ev ziyaretleri sırasında mağdur nasıl davranacağı konusunda bilinçli olamamakta, verilen hizmetin kalitesi düşmektedir. SYDV nin yaşadığı güçlükler: Yardımların bir heyet kararı ile verilmesi nedeniyle heyetin tutumu çok önemli olup zaman zaman karar subjektif olabilmektedir. Kurumlarla yeterli işbirliği kurulamaması verilen hizmeti olumsuz etkilemektedir. Prosedür gereği belge sağlanamadığında çalışanlar hem kurumların hem de mağdurların olumsuz tepkilerine maruz kalmaktadırlar. Kurumdan sadece şiddet mağdurları değil, bir çok nedenle ekonomik yetersizlik içine düşen kişi yardım talebinde bulunduğundan iş ve talep çok yoğun olup, bazen yeterince hassasiyet gösterilememektedir. Ev ziyaretlerine giden elemanlar kalifiye olmadığı ve şiddet mağdurlarına ilişkin herhangi bilgi ve donanıma sahip olmadıkları için davranış ve tutumları ile bazen yeni travmalara neden olabilmektedirler.

15 Nüfus Müdürlüğü ile yaşanan güçlükler; Mağdur ve şiddet gösteren aynı adres bilgisine sahip ise Nüfus Müdürlüğü istenen bilgileri her iki tarafa da vermektedir. Ancak adres ayrı olsa bile TC kimlik numarası biliniyorsa mağdur ile ilgili bilgileri her isteyen öğrenebilmektedir. Nüfus Müdürlüğü çalışanları bu konuda yeterli bilgi ve donanıma sahip olmadıkları için mağdurun deşifre edilmesi konusunun ciddiyetinin farkında değildir. Kurumlar arası işbirliği istenen düzeyde olmadığı için yapılan işlemler sırasında gizlilik ihlal edilebilmektedir. Mağdur, risk altında olması nedeniyle kimlik bilgilerini mahkeme kanalı ile değiştirse bile vukuatlı nüfus kayıtlarında eski kimliği de yazılı olduğu için deşifre olabilmektedir. Nüfus Müdürlüğü nün yaşadığı güçlükler: Vatandaşın yasal çerçevede edinmek istediği bilgilerin verilmesi için çoğu zaman neden aranmamaktadır. Kurumlarla işbirliği olmadığında ve bir işaretleme sistemi kullanılmadığı için şiddet mağdurları için de bilgi istendiğinde verilmektedir. Belediye ile yaşanan güçlükler: Yasa ile belirtildiği halde bir çok ilde belediyeler tarafından sığınma evi açılmamış olup açılanların bir kısmı da kendi istekleri doğrultusunda, genellikle risksiz durumda olan vakaları kabul etmekte ya da verilen hizmetin ciddiyetinden uzak bir şekilde açtığı kurumu deşifre ederek orada kalanlar açısından risk oluşturmaktadır. Aile Danışma Merkezleri ya da Kadın Danışma Merkezleri açarak, kadını bilinçlendirme çalışmaları, önleyici eğitimler ve halkın bu konuda farkındalığını artıracak çalışmalar yapan belediye sayısı oldukça yetersizdir. Hatta verilen bazı hizmetler ise çeşitli gerekçelerle azaltılmış (İstanbul Belediyesi Kadın ve Aile Danışma Merkezlerindeki terapi hizmeti) ya da ortadan kaldırılmıştır. Bunun yanı sıra kimsesiz, akli ve ruhsal rahatsızlıkları olan, ileri derecede özürlü vb. muhtaç durumda olan kişiler için çok az belediye bir bakım merkezi açmış olup bu tür merkezlerin olduğu illerde şiddet mağdurlarına verilen bakım hizmetinin de daha rahatlamış olduğu gözlenmiştir. Belediyelere ait sığınma evlerine SHÇEK tarafından gerekli denetim yapılamamaktadır. Ancak bazılarının fiziki koşulları yasa ve yönetmeliklere uygun olmadığı gibi şiddet konusunda kalifiye olmayan kişiler çalıştırıldığı için verilen hizmetin kalitesi de düşmektedir. Bir ilde belediyenin bu konuya olan hassasiyeti düşük olduğunda belediye tarafından verilmesi gereken ayni ve nakdi desteğin de sağlanmadığı görülmektedir. Ayrıca mağdurların en önemli sorunlarından olan barınma ihtiyacını karşılamak üzere henüz hiçbir belediye tarafından mağdurlara ucuz ev temin edilmemektedir.

16 Yine en önemli sorunlardan biri mağdurların iş bulup çalışamadıkları için şiddet ortamına geri dönmeleri olup, bu süreci kolaylaştıracak kurumlardan biri belediye olmakla birlikte kapsama dahil edilen iller arasında iki üç belediye dışında mağdurlara kendi işletmelerinde iş veren belediye bulunmamaktadır. Bazı belediyeler (İstanbul) açtıkları sığınma evinde sadece kendi bölgelerinden gelen mağdurları istihdam etmekte olup, bu durum hem şiddet gösterenle aynı bölge sınırları içinde olması açısından mağdurla ilgili risk oluşturmakta hem de kendi bölgesi dışından hizmet almayı tercih eden mağdurları seçeneksiz bırakmaktadır. Belediye nin yaşadığı güçlükler: Çoğu belediye yasa ile kendilerine verilen sığınma evi açma görevini yerine getirmek üzere bütçelerine ek bir ödenek yapılmadığından şikayet etmektedir. Bunun yanı sıra kimi belediyeler yönetimi bir borç yükü ile aldıklarını, o nedenle istedikleri halde bu hizmeti vermediklerini belirtmişlerdir. Açılan sığınma evleri ise en fazla sağlık giderlerinin zorladığını, bunun için ödenek ayrılmadığından çok zorluk yaşadıklarını ifade etmektedir. Bazı küçük illerde belediyeler sosyal çalışmacı ve psikolog gibi meslek elemanları bulmakta güçlük çekmektedir. Sivil Toplum Kuruluşları ile yaşanan güçlükler: Bir çok ilde şiddet ve kadın konusunda çalışan sivil toplum kuruluşu bulunmamakta, olanlardan çoğu yeterince etkin çalışmamaktadır. Bu nedenle özellikle kamu kurumları sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapmakta güçlük çekmektedir. Sivil toplum kuruluşlarının birbirleri ve kurumlarla işbirliği ve iletişim zayıflıkları çalışmaların verimini ve kuruluşun etkinliğini düşürmektedir. STK üyelerinin çoğunluğu yeterince eğitim almamış olmaları, dernek ya da vakıf çalışmalarına gönüllü olarak ve keyfi zaman ayırdıkları için yapılan çalışmalarda belirlenen programlara uymakta zaman zaman güçlük çektikleri ve bazen katılımın düşüklüğü nedeniyle çalışmaların sonlandırıldığı görülmektedir. Yine şiddet konusunda yeterince eğitim almadıkları için şiddet mağdurları ile yaptıkları çalışmalarda zaman zaman kendi değer ve duygularını sergiledikleri ve sınırlarını çizmekte zorlandıkları için kimi zaman mağduru utandırma, kimi zaman hazır olmadığı bir şeyleri yapmaya zorlama, kimi zaman da yapılmayan şeyler için mağdura öfke ile tepki verme gibi mağdura zarar verecek davranışlarda bulunabilmektedirler. Hemen hemen her ilde bulunan ticaret odası, iş adamları derneği, iş kadınları derneği, kadın girişimciler derneği gibi iş dünyasına yönelik sivil toplum kuruluşları, mağdurların özellikle ayakta kalabilme sürecine çalışmaları ile önemli katkılarda bulunabilecek olmalarına rağmen genellikle bu sürecin dışında kalmaktadır.

17 İşkur un ve bazı sivil toplum kuruluşlarının projeler çerçevesinde diğer kurumlarla işbirliği içinde gerçekleştirdiği meslek eğitimlerine mağdurlar da katılabilmektedir. Ancak bu meslek eğitimleri il genelinde ihtiyaç duyulan meslek alanları tespit edilemeden yapıldığı için genellikle istihdam sorunu çözülememektedir. Mağdurlara da yönelik olan hasta, yaşlı ve çocuk bakıcılığı gibi meslek eğitimleri mağdurların psikolojik durumlarını olumsuz etkilediği için iş bulunsa bile uzun süreli çalışmaları mümkün olmamaktadır. Sivil Toplum Kuruluşları nın yaşadığı güçlükler: Çok az ilde resmi ve yerel yönetimler tarafından sivil toplum kuruluşlarına yer tahsis edilmekte, kiraları, elektrik, telefon vb. masrafları karşılanmaktadır. Genellikle bağışlar, kermes vb. çalışmalar ya da üye aidatları ile giderlerini karşılayan ve çalışmalarını yürütmeye çabalayan STK nın bu tür destekleri almaması gelişmelerini engelleyebilmektedir. Genellikle gönüllü ve üye bulmakta zorlanan STK ları, kendilerine katılan üye ve gönüllülerle ilgili çok fazla seçici davranamamaktadırlar. O nedenle bir çoğunda yeterince kalifiye eleman bulunmamakta, bu da yapılan çalışmaların kalitesini etkilemektedir. Bir çoğu kurumlarını ve üyelerini geliştirecek çalışmaları (liderlik, proje yazma, kurumlarla işbirliği kurma vb.) yapmadıkları için asıl kaynak alabilecekleri projelere başvuramamakta, kurumlarla ortak çalışmalar yapmakta zorlanmaktadırlar. Aile içi şiddet konusunda yaptıkları çalışmalarda yeterli bilinçlendirme eğitimi almamış üyeler, mağdurlarla çalışırken kolaylıkla travmatize olabilmektedir. Mağdurlarla ilgili çalışmalarında resmi ve yerel yönetimler tarafından desteklenmemeleri ya da yerel yönetimlerin kurumların kendi görüş ve düşünceleri doğrultusunda sivil toplum kuruluşları arasında ayrım yapması verilen hizmeti güçleştirmekte ve mağdurun kuruluşa olan güvenini sarsmaktadır. Özellikle sığınma evi işleten sivil toplum kuruluşları maddi yetersizlikler nedeniyle güçlük çekmekte, çoğu zaman resmi ve yerel yönetimlerden destek almamaktadır.

18 ÖNERİLER: Aşağıda yazılı öneriler proje çerçevesinde 2004 yılından itibaren yapılan çalışmalar çerçevesinde ve kurumlar arası işbirliği çalışmasına gelen katılımcıların önerilerinden derlenerek hazırlanmıştır. Öncelikle valiliklerde 2006/17 sayılı genelge doğrultusunda, sosyal hizmetlerden sorumlu Vali Yardımcısı başkanlığında, kadının statüsü biriminin organizasyonuyla, bu sorunla ilgili çalışan tüm birimlerin (Emniyet, SHÇEK, BARO, SYDV, Milli Eğitim Müdürlüğü, Nüfus Müdürlüğü, Sağlık Müdürlüğü, Basın, Belediye Sosyal işlerden sorumlu başkan yardımcısı, Diyanet işleri, Cumhuriyet Savcısı, ilgili sivil toplum kuruluşları) katıldığı bir şiddet komisyonunun kurulması ve genelge çerçevesinde işler hale getirilmesi; Komisyona düzenli olarak aynı temsilcilerin katılmasıyla, kurumlar arası işbirliği ve paylaşımla hizmetin etkinliği ve veriminin artırılması, Proje üreterek maddi kaynaklar temin etmeleri için resmi ve yerel kurumlar ve STK ların teşvik edilmesi, desteklemesi ve kolaylaştırıcı rol oynanması, Komisyonun üreteceği çözümlere ilişkin görev ve sorumlulukların yine komisyon tarafından verilmesi ve çalışmaların denetlenmesi, Bu çerçevede toplumun tüm kesimlerini bilinçlendirmek üzere tüm kuruluşlar tarafından farklı gruplara aile içi şiddet konusunda farkındalık yaratma ve sorunu önleyici eğitimler verilmesi, Personel eksikliklerinin kurumlarca belirlenmesi ve ilin en yüksek idari amiri vasıtasıyla ilgili bakanlıklar ya da genel müdürlüklerden bildirilerek personel talep edilmesi, Mevzuatın yeniden gözden geçirilerek ilk kabul bölümü ve danışma merkezi tanımlarının yasa kapsamına alınması, böylece ilk kabul merkezlerinin ayrı bütçesi, binası ve personeli olabilmesinin sağlanması, Sığınma evi ve danışma merkezlerine standart getirilmesi (Belediyelerin açacağı merkezler, fiziki koşullar, meslek elemanları, formlar), çalışma yönergesinin hazırlanması, Atamalar göz önünde bulundurularak kurumlar arası iletişim ağının sık sık gözden geçirilmesi (Polisler, doktorlar vb.), Bölge farklılıkları göz önünde bulundurularak bölgesel çalışma tedbirlerinin oluşturulması, Sağlık Bakanlığı, SHÇEK ve yerel yönetimler tarafından özel durumu olan kadınlara (Örneğin; akıl ve ruh sağlığı yerinde olmayan, engelli ve özürlü, madde bağımlısı, fuhuşa bulaştırılmış kadınlar, insan ticareti mağduru kadınlar, çocuk anneler vb.) yönelik ihtisaslaşmış kurumların en kısa zamanda açılması, Toplumsal cinsiyet ve kadının insan hakları konusundaki eğitimlerin ulusal eylem planında yer alması, özellikle hakim, savcı, polis, jandarma gibi kanun uygulayıcı konumundaki meslek elemanlarının bu eğitimleri almasının zorunlu hale getirilmesi,

19 Mağdurların 4320 sayılı yasadan etkin bir şekilde yararlanıp şiddet gösterene ekonomik nedenlerle tahammül etme zorunluluğunu ortadan kaldırmak üzere mağdura devlet tarafından belirli bir süre maaş verilmesi, ucuz ya da belirli bir süre ücretsiz oturabileceği konut tahsis edilmesi, Mağdurlarla ve travma ile sürekli çalışan kurumların personeline (Karakol, SHÇEK, Sığınma evleri, Aile Danışma Merkezleri, Toplum Merkezleri, Adliye, Sağlık Kurumları), zamanla tükenmişlik sendromunu çeşitli derecelerde yaşayacağı ve bu nedenle sağlıklı hizmet veremeyecekleri göz önünde bulundurularak üniversitelerin ilgili bölümleri, Sağlık Bakanlığı nın işbirliği ya da diğer resmi kurumlar ve sivil toplum kuruluşlarının ortak projeleri çerçevesinde düzenli olarak sağaltım çalışmalarının yapılması, Yazılı ve görsel basının yapılan hizmetin daha bilinir hale gelmesi ve mağdurların yardım istemesini kolaylaştırması için, sadece şiddet olaylarının değil, aile içi şiddet konusunda çeşitli kurumların yaptığı çalışmaları da düzenli aralıklarla yayınlaması, ayrıca farkındalık oluşturacak ve sorunun çözümüne katkıda bulunacak yazı ve programlara yer vermesi için teşvik edilmesi, Tüm kurumların işbirliği ile halkın sorunun çözümüne katkıda bulunmasını sağlayacak kampanya çalışmalarının (afişleme, bilgilendirme, reklam, eğitim, destek için yönlendirme vb.) yapılması önerilmektedir. Kurumlara göre ele alındığında; KOLLUK KUVVETLERİ: Sadece emniyet değil, jandarma personeline de konuya ilişkin toplumsal cinsiyet, kadının insan hakları, aile içi şiddet konularında bilinç geliştirilmesi amacıyla eğitimler verilmesi ve özellikle gizlilik ilkesine bağlı kalmaları konusunda duyarlılık geliştirmelerinin sağlanması, eğitim çalışmalarının sadece il değil ilçe ve daha küçük yerleşim birimlerini de kapsaması, Karakollarda aile içi şiddet mağdurlarına yönelik olarak özel birimlerin yer alması ve bu birimlerde kadın polis çalıştırılması, Mağdurun müracaat ettiği her bölge karakolu tarafından kendi bölgesinde olup olmadığına bakmaksızın işlem yapılması, mağdurun karakollar arasında dolaştırılmaması ya da diğer bir karakola gönderilmemesi, 4320 sayılı yasa gereği evden uzaklaştırma kararı verilen faillerin, mağdurun can güvenliği ve yeniden şiddet görme olasılığı açısından titizlikle takip edilmesi, Karakollarda bekleyen mağdurların yapılan işlemlerle ilgili düzenli olarak bilgilendirilmesi, Gerektiğinde güvenliği konusunda sığınma evlerine destek verilmesi, Sığınma evine giden ve yakını tarafından kayıp ilanı verilen mağdurlar evden kendi isteğiyle ayrıldığına dair ifade verdiğinde karakoldan bu bilginin mağdurun yakınlarına verilmemesi, Teşkilattaki psikolog sayısının artırılması, personelin düzenli olarak psikolojik destek ve sağaltım görmesinin sağlanması

20 SHÇEK: Tüm şehirlerde öncelikle ilk kabul merkezlerinin açılması, çocuk, yaşlı ve gençlere ait kurumların orada yaşayanlar üzerinde oluşturacağı olumsuzluklar açısından ilk adım merkezi olarak kullanılmaması, Ülke genelinde yetersiz olan sığınma evi sayısının artırılması, özellikle nüfusun ve talebin yoğun olduğu büyük şehirlerde sığınma evi sayısının artırılmasına öncelik verilmesi, Varolan kadro ve mekanlarla yeterince sağlıklı hizmet verilemediğinden, yeni sığınma evlerinin açılmasının yanı sıra, SHÇEK Genel Müdürlüğü nün kadrolarını gözden geçirerek uygun atama ve yerleştirmelerle personel eksiğinin giderilmesi, kurumların birincil görevlerini gerçekleştirecek şekilde yapılandırılması, Mağdurla ilgili işlemlerin sadece merkezlerde değil, ilçe ve semt merkezlerinde de yapılmasının sağlanması, Sığınma evlerinde ya da merkezde mağdurlarla çalışan ve çalışacak olan personele, bu konuda deneyimli eğitimciler tarafından toplumsal cinsiyet, aile içi şiddet, öfke kontrolü, çatışma önleme becerileri, etkili iletişim vb. konularında eğitim verilmesi ve bu eğitimlerin daha sonra toplumun her kesimine yaygınlaştırılması için eğitici eğitimi alan uzman personelin görevlendirilmesi, Sığınma evlerinin 24 saat iç ve dış güvenliğinin sağlanması, dış güvenliğin erkek güvenlik elemanlarınca, iç mekanın güvenliğinin ise kadın güvenlik elemanınca sağlanması, Mağdurlara yaş sınırı olmaksızın çocukları ile birlikte kalabilmelerine imkan verilmesi, kurum bakımı sisteminden uzaklaşılması, küçük mekanlarda aile yaşamını sürdürecekleri yapılanmaların oluşturulması, Mağdurların yeniden yaşam kurma sürecinde tüm kurumlarla işbirliği içinde çalışma yapılması ve mağdurun şiddet ortamına dönme zorunluluğunun ortadan kaldırılması, Kurum bakımından bir kez yararlananların ya da yaşadığı travma nedeniyle uyumsuzluk gösterenlerin ihtiyaç duyduğunda yeniden kuruma alınmasının engellenmemesi ve rehabilitasyon çalışmalarına ağırlık verilmesi, Mağdurlarla ilgili yönetmelikte sıralanan kriterlerin gözden geçirilerek sınırların genişletilmesi, Sığınma evinde kalması zorunlu olmayan ancak ekonomik yetersizlikler nedeniyle kurum bakımını tercih edenlerin göz önüne alınarak şiddet mağdurlarına belirli bir süre yaşamını idame ettireceği bir ücretin verilmesi, Sığınma evlerinde kalınan sürenin genellikle mağdurların rehabilitasyonu için yeterli olmaması nedeniyle daha uzun tutulması, en azından ihtiyaç doğrultusunda belirlenmesi, Gönüllü çalışanların gönüllü eğitimlerinden geçirilerek alana ilişkin uzmanlaştırılmalarının sağlanması,