TRABLUSGARPTA TURGUT RElS

Transkript

1 TRABLUSGARPTA TURGUT RElS MÎMARÎ MANZUMESİ Yüksek Mimar AU SAİM ÜLGEN Türk Denizcilik tarihinin büyük kahramanlanndan biri olan Turgut R e i s. Anavatan topraklarından çok uzaklarda, O s m a n l ı İmparatorluğunun bir eyaleti iken, bugün Libya Knllığmın Trablusgarp şehrinde, mütevazi bir türbede medfundur. Turgut Reis türbesi.trablusgarp şehrinin Kale içi semtinde, yani tarihi mahallerler arasmda sıkışmış caini, hamam, mezarlık ve türbelerden mürekkep mimarî manzumenin bir parçasıdır. Eski şehrin limanı kuşatan kale duvarlan tamamen yıkıldığı cûıetle; halihazırda tüıbe ve cami liman kordonu vazifesi gören Şeydi Turgut caddesine nazır ve bu suretle limana hâkim bir noktada bulunmaktadır. Böyle olmakla beraber, gerek cami, gerek türbeler, çevrelerindeki iki ye üç kath ikametgâhhnh siluetleri arasmda nazan dikkati celp etmeyecek kadar mütevazi bir durumdadır. Turgut Reis türbesi, kıble tara- 6ndan (doğu-güney) Mehmet Paşa tütbesi, mukabilinde cami, güney batısında mezarlık ve hamam, kuzeyi hazire ve Ahmet Paşa türbesi olmak üzere beş adet bina ve^onradan yapılmış dükkftn, helâ; gusulhane ve hizmet odalanndan mürekkep binalar arasmdadır. Bu manzumede M. (958 H.) ^Vrgut Reis tarafından yapılan canu en eski bir Türk eseridir. Tur g u t Reis şehit olunca bu camiin kıble tarafına dcinedilmiş ve kabrin üstüne de bugün görülen türbe yapılmıştır. Camiin, 1604 M. (1013 H.) de A 1 i bey tarafmdan yeniden bina edildiği mevcut kitabeden anlaşıldığına göre tür> bienin de bu tarihlerde yapıldığı akla gelir. Çünkü bugün dahi sağlam vaziyette bulunan Cami cenahlarmın üslûp ve şekline müşabih olan türbenin bu manzumedeki türbelerin en eskisi olduğuna da şüphe yoktur. Diğer türbelerin yapılarına ve içlerinde medfun olan şahsiyetlerin ölüm senelerine bakıhrsa bu eserlerin XVII. yüzyıl ortalanndan daha erken ta^ rihlercfe yapddıklan iddia edilemez. Camiin minaresi de yine ayni yıllarda inşa edilmiş olmalıdır. Hamam, { jy-i^) B s^. sur vak&ndan olup, T u r g ut Reis manzumesiyle bizatihi ilgisi yoksa da, kül^ üyenin arka fommu teşkil etmesi dolayı-> siyle, tarihi karekteri ve T ü r k yapış»: olması vasfı da s&z önünde tutularak bu mimarî kompozisyonun bir parçası kabui edüebüir. Canuih merkezî İkısmı ise. tkind Cihan Harbi sonunda İtalyan' larla îng i 1 i z 1 e r arasında L i b y a'da vuku bulan çarpışmalar sırasmda. ingiliz harp gemilerinin güllelerine hedef olmuş ve minaresinin üst kısmiyle birlikte yıkılniıştır. Libya hükümeti istiklâlini kaza*, nmca, T r a b 1 u s g a r p V a k ı f 1 a r İdaresi tarafmdan, restorasyon esaslanna riayet edilmeksizin basit bîr şekilde, betonarme direkler üzerine, eski şekil ve eb'adı da de^ştirilerek yeniden inşâ

2 gg AU SAİK ÜLGEN ettirilen camiin karekteri tamamen bo- tcnit tonozlu bîr geçil açılmıştır. Bu ge. ı,.e4,. ii\ çidi hudutlandıran kapmın üzerinde merzulmuşiur. mere kazılmış 1646 M. (1057 H.) tarihli Bu inşaat şurasında sokak ccphcan- ^.^ ^^^^ mevcutlar. Yanmdaki dairevî deki kapüaıa moıesk şckılh söge ve kc^ ^^^^ ^^^^ ^^.^ ^^^^ ^^^^^ merler. dükkân, hdâ. gusubiwie. İmmfit ^ ^ ^ ^ ^ ^^p^ motifinin odası gibi aksam Üâve edilmiş, mtaar». sonradan bir sofa Ue geniş bir nin petek ve külâhı da eskisine naza»^ ^^^^^ M e h m e t daha kısa ve bodur şekilde yapılmıştır, p ^ ^ ty^besi önündeki -zaten küçük Bu yüzden yeni ilâve eduen kısunlarm ^.^^^ ^.^^^ odasına çıkılan hiç bir mimarî ve tarihî kıymeti bıdunma- ^^^.^^ jû^ban kesme mahalli, helâ ve makta ve minarenin şerefeden 7^^ <>- jiavcler yapılarak daraltılmış ve bu lan petek kısmı ise bugünkü goıünüşüs^ ^gj^^jji^ hüviyeti kaybedilmiştir, le çok fena bir tesir bırakmaktadır. Kanaatimizce tarihî ve basit de olsa ^ Camiin yan soka^ nazır asıl giriş mim^ Sviyeti bulunan cami cenahlan. ^^f^ ^^^.f^^p^^"^'? ^"P SSrvtiLamOsmanlı-Türk ôresk şekilde kemerli kapısıyle ve at- S S r ^ t üslûbuna dahu eseı. kem^r ve R o m e n t a m başhklariyl e X n şekil ve karakterleri ma. Ic zevksiz bir yapı hüviyetine sahiptir. S hustsijsêln müteessir olmak- S e y d ı T u r g u t sokagmm köşesine Tbe^ber bhhassa plân ve kitle yönün- tesadüf etmekte olan bu gınş, d:ş duvar den XVI-XVII inci yüzyıldaki miltt fart- cephesinden bır miktar genye alınmıştır, kalanmızı muhafaza eylemektedir. Şeydi T u r g u t sokağında ve Turgut Reis türbesinin içine minare kaidesinin bitişiğindeki kapı yave çevresindeki hazireye muhtelif tarih- nmda bulunan hianet odası, gusulhane, lerde fevkalâde çok defin yapılmıştır. Bu iniam ve ferraş odalarının, abdest muskabirlerin tarihlerinden, defin işine XVII. luklariyle helâlar ve avlu revak kemerleri vüzyıldan itibaren başlanmış ve XIX. tkinci Cihan Harbini müteakip 1945 yı- 'asnn sonuna kadar devam edihniş oldu. Imda. lâalettayin yapılmış çarpık bir gu anlaşılıyor. Buna da, T r a b 1 u s- P»ân kuruluşuna sahip; çirkin şekilli yegarp halkmm şehit T u r g u t R e i s'- ni ilâvelerdir, e büyük bir kutsiyet izafe etmesi sebep ol- ^. ı j ı ZşZ. Halihazırda L i b y a 'da tanm- ^. Denjfe nazır olan dogu kuzey cepm? ztyaretgâhlar arasmda bulunan bu 8^"? ^^^ra\;,nm ihtwa etmesirai» «jr«ıçvka««m ragmen son yılların tamir ve ılâveletürbeyeşeydi Turguti^^jîS'^) rfyle mânasını ve çevredeki sivil yapılatürbesi denilmektedir. rm arasında mahiyetini tamamen kaybetmiştir, tki yandan çıkılan merdivenli Caddeye nazır olan kısımda ikisi tür- cenahlarında mütenazır vaziyette iki belere, biri Cami avlusuna girilen müte- pe cere bulunan kapıdan üstü kubbeli addit kapılar açıhnıştır. T u r g u t R e- yanlannda kabirier konulmuş setlei s türbesi ve haziresine üstü kubbeu ve ^ ihtiva eden antre ve türbenin önündeyanlan tonozlu. İki tarafı merdivenli bir j^j ^vb mesafesi ölçülü ve maksadı yaantreden girilir. Bu kapı geçidinin iki i^g je bu kısımları dolduran meyanında da kabirler bulunmaktadır. ^^^^ yıgmlan yüzünden tesirini ve gaye- Mehmet Paşa türbesi avlusuna gi- j^yi etmiştir. Beyaz badanalı cephede riş temini için de, sonradan şekli tadil g^y^ muntazam ve hiç bir nizama tabi edihniş. kompozit başhkh sütunlaramüs- ohnadan açılmış kapılar. Turgut Reis ve Mehmet Paşa türbe avlula-, Ü?*^'^ *Y*'"^"Jü!'!İÎÎÎ ^JÎ «seviye farklan sebebiyle merdivenle kilmiş fotoğraflarla kıyaslanınca yıq[>uann çok degiştirudigi daha ziysdo anjaşılıyor. ^ Çıkılır vazıyette yapıhnıştir.

3 TRABLUSGARP TA TURGUT REÎS MİMARÎ MANZUMESİ 89 BiUıassa sonradan ön duvar delinerek açılmış o'an iki dükkân, bu iddiasız cephenin müvazenesini daha çok aksatnuştır. Şeydi Turgut sokağındaki minare kaidesine saplanan kademeli duvar ise çok yüksekte açılmış yuvarlak pencerderiyle masif ve ifadesiz, avlunun özelliğini saklayan bir mânla gibidir. Kaba yapılı ve Camiin kıble istikametine göre çarpık konmuş kaidesi ve gövdeye geçişteki basık köşe üçgenleri ve nisbetsiz silmesiyle minare, proporsiyon bakımından mahalli hususiyeti Osmanlı tipi ile birlikte mezcetmiştir. Turgut Reis Türbesi (A): Tek kubbeli, köşeleri pandantifli, kare plânh bir binadır. Cephesi iki kemerli ve üstü tonozla örtülü revak kısmmm teşekkül tarzı yüzünden türbe kapısı bina aksına göre ortaya getirilememiş, yana kaçık yapılmış bulunmaktadır. Türbenin iç ve dışında (14) adet mezar vardır. Türbe, Turgut Reis buraya defnedildikten, yâni 1565 M. (973 H.) tarihinden sonra yapılmış, belki silâh arkadaşlarmdan iki levendin cesedi de birlikte buraya gömühnüştür. Bu hususta hiç bir tariht vesika ve kitabe bulunmamakla beraber leventlere ait olan kabir taşlarınm XVI. yüzyıla aidiyetlerini karakterize eden şekilleriyle bu kanaati kuvvetlendinnektedir. Diğer mezarlar ise XVU. yiszyûr dan başlayarak son asra kadar devam eden tarihleri ihtiva etmektedir. Cami ile türbe arasında açılmış olan bir pencere sayesinde temas temin edilmiş olup, bu bir nevi duâ ve hacet penceresi vazifesi de gönnektedir. Kubbeyi tutan vç dört duvan hudutlandıran çıkıntılı kemerler dairevî şekildedir. Kubbenin üstünden sızan rutubet ile sıvalar kabarmış, gayet kaba tezyinatla şekillendirmeğe çalışılmış olan iç dekor, harap ve sevimsiz bir hale gelmiştir. Döğme demir kandil askısı çok kaba ve âdi bir görünüşe sahiptir. Sanduka ahşap olup üstünün örtüleri, kavuğu, insana ruhanî bir tesir vermekten uzaktır. Türbenin revak kısmında antik harabelerden getirilmiş kompozit bir başlıkla kaba ve kısa boylu bir sütun, daireı^ kemerfer de bu havaya zaaf veren mimari detaylardandır. Halbuki 1 s t a n b u l'un Vüzerâ türbelerinde bile iç dekora çok faria itina gösterilmiş ve bu sayede gereken mistik hava da verilebilmiştir. Bununla beraber gerek türbeye, gerek revak altıyla hazireye sonradan ve zorlanarak konulmuş kabirler kaldırıldığı takdirde tarihi tesiri verecek çok daha iyi bir zemin bulunabilir. Turgut Reis Türbe si'nin kubbe ve revak tonozunun üstünde kalın bir sıva tabakasmdan başka madde bulunmadığından, dışardan nüfûz eden rutûbeti önlemeğe maddeten imkân yoktur. Türbenin kapısı, söveleri ve eşiği XIX. asırda II. ampir üslûbunun tesiriyle bozulmuştur. Binada, mezar taşlarındakilerden başka yazı ve kitabeye rastlanamanuştır. Mehmet Paşa Tttrbesi(B): Turgut Reis türbesine bitişik ve ayni ölçüye yakm tek kubbeli bir bina o- lan Mehmet Paşa türbesinin içinde (15) mezar vardır. Bu türbenm batı tarafma sonradan mihrap çıkıntısına mür şabih, çarpık plânlı, tonozlu bir kısım ilâve edilmiş ve bu suretle türbenin yekpareliği ve sade - güzel şekli bozulmuştur. Kubbe, kareye yakın olan plâm örter. Fakat, köşelerde zuhur eden üçgen şekilli tromplar kasnaksız olan kubbenin dış görünüşüne alışılmamış bir şişkinlik vermekte ve kubbe kavsine tesir ederek şekil bakımından piramidal bir çatı karakteri ifadesi yaratmaktadır. Bu türbe içindeki mezarların taşlan ve lâhitleri daha küçük ebatta olduğu cihetle Turgut Reis türbesine nazaran daha serbest bir görünüşe sahiptir. Sonradan koımıuş ve mimari özelliği bulunma^n üstü sıvalı ve kitabesiz lâhitler iç hacmin mânasını kaybcttinnektedir. Mehmet Paşa türbesinin, kubbesinde mazgal deliği tarzında dört küçük pencere, üstü tonozlu, halen önü kapah revak kısmında bir kapı ve pencere

4 90 İle TurgutReis türbesine geçilen ikinci bir kapı vardır. Avlu kapısı üstündeki kitabenin tarihine göre 1646 M. (H. 1057) tarihinde inşa edilmiştir. Bina, umumî heyetiyle harap ve bakımsız bir vaziyette olduğundan rutubet duvarlardaki, sıva ve badanayı lekelemiş ve kabart^ imşür. Türbe dahilinde hiç bir süslemç buluımıadığmdan iç hacmi gayet soğuk bir tesire sahiptir. Ali SAlM ÜLGEN Ahmet Paşa TürbesKC): Camiin doğu duvanna bitişik inşa edilmiş olan Ahmet Paşa türbesi kare plâiıh ve tek kubbeli olup, şekil bakımından kırgız çadınna benzeyen silueti ve primitif haliyle enteresan görünüşlüdür. Köşe tromplan, birbirine muvazi üç sepet kulpu kemercikle hudutlanan iç yüzlerine mukabil dışardan kubbe silmeleri seviyesinin altına rastlamaktadır. Ahmet Paşa türbesinde dört kabir ile köşelere konulmuş iki yuvarlak şahideye rastlanmaktadır. Kubbenin eteklerinden nüfuz eden sulann duvar ve kemerlerde bıraktığı rutubet lekeleriyle tezyinatsız olan iç mimarî zevksiz bir manzara arzetmekte. dir. bir bina değildi. Bu sebeble Camiin kısa zamanda harap olarak yenilenmesi veya büyütülmesi icap ettiği tahmin olunabilir. Bugün mevcut olan cami, İngiliz bombardımanından sonra yapılan merkezî kısmiyle beraber iki ayn tekniğe vt şekle sahiptir. Merkezî kısım üslupsuz ve çirkin bir binadır. Proporsiyon bakımından uzun, iri ve dairevî oniki adet betonarme sütun üzerine oturtulmuş bukman kemerlerle bunların taşıdığı yirmi kubbe fiisbetsiz ve sakil görünüşlüdür. Halbuki cenahlar, yani eski camiden kalma kısımlar ise, daha alçak ikişer sütun ve ayaği», (Romen harabelerinden getirilmiş mimarî parçalardan kompozit ve toskan üslûbundaki başlıklar ve trahit sütunlara) istinat etmekte; kemer ve kubbelerle az çok mütevazı bir tesir yaratmaktadır. İkinci yapıdan sağlam kalan bu cenahların kubbeleri altışardan oniki adet olup ke^ merlere oturduklan köşelerde basit tromplarla mücehhez ve elipsoit şekillidir. Kubbelerin derinliği kasnak kısımla^ nnın, kemer ve sütunların boyları nisbetli ve harpten sonra yapılmış merkezî bsma nazaran daha iddiasız; fakat buna rağmen samimî ve ölçülüdür. Türbedeki mezar taşlarının tetkikinden bunlann tamir sutksmda çok acemi bir usta tarafmdan monte edildikleri anlaşılıyor. Buna rağmen lâhit ve şahinler klâsik ve güzel ifadeleriyle nazarı dikkati celbediyorlar. Ahmet Paşa türbesine Camiin doğu cephesinden girilmektedir. Hariçle temasını temin eden başka bir girişi bulunmayan türbenin önündeki sokak duvariyle kapalı bulunan küçük hazireye açılan bir kapı ve penceresi vardır. Bu hazire; etraftan toplanniış mezar taşlarınim gelişi güzel konulmasından vücudâ gebniş olup; hakiki kabir miklanm kestirmek mümkün değildir. Cami ve Minare (D): Turgut Reis tarafından inşa ettirilen camiin şeklini. maalesef bilemiyoruz M. (1013 H.) tarihinde yeniden bina edildiği mevcut kitabesinden, anlaşılan bu canai- ;n ilk şekli muhakkak ki itinalı yapılmış Camiin mihrabı ve minberi gayet a- cemice yapılmış zevksiz şeylerdir. Müezzin mahfeli ve kürsü vazifesini gören maksure ise iki ayak arasına asılmış ve ahşaptan yapılmıştır. Bu hali ile Cami (iki yan kısımlar müstesna) hiç bîr mt mart ve tarihî kıymeti haiz olmayan basit bir yapı olduğunu san'attan anlayan âşinâ gözlere daha ilk bakışta ifade eder. Camiin duvarları ve kemerleriyim kubbeleri sıvalı olup kubbe göbekleri ba-. sit, kabartma tezyinatla süslüdür. Son a- sırda yapılmış kûfi yazılı çini plâkalarla cami.cepheleri acemice, süslenmiştir. U- mumî hey'etiyle betonarme sütunlar tarihî atmosfere ziyadesiyle zarar vermektedir. Camiin duvanna bitişmemiş ve oldukça uzak mesafede ve Şeydi Turgut sokağından avluya girilen kapının yanında bulunan minare, kalın kaide ve gövdesi, masif şerefesi, bombardımandan sonra eskisine nazaran kısa yapılmış petç-

5 TRABLUSGAia>-rA TURGUT REİS MİMARÎ MANZUMESİ 91 ği, yeşil renkli ahşap basık külâhh kaba bir tesir yaratan âlemiyle güzel bir manzara arzetmemesine rağmen islâhı müm- \üii bir mimarî unsurdur. Minarenin şerefeye kadar (kaide ve gövde dahil) irtifai ve peteği ise 3.55 olup şerefe çanakhğma (63) basamakla çıkılmaktadır. Sakal.» Şerl f odası (E): Cami ile Turgut Reis türbesi önündeki hazirc arasında kapalı bir geçit vaziyetinde olan kubbeli ve kare plânlı bir odaoan ibarettir. Bir taraftan da Ahmet P a- ş a türbesine küçük bir kapı ile geçilebilir. Bu odanın bitişiğinde ve hazire avlusuna çıkışta alçak ve tonozlu bir odacık daha mevcuttur. Sakal-ı Şerif odası yüksek ve bir kasnağa oturtulmuş kubbe ile örtülmüş ve kubbe kasnağına küçük pencerecikler açılmıştır, içinde mukaddes emanetleri saklamağa mahsus bir demir katea ile Meşrutiyet devrinin hatırası olan süslemeler ve ahşap bir kürsü vardır. Hamam (F): Turgut Reis mimarî manzumesine bitişik ve arka plânda bir fon teşkil eden bu hamam, E s- sur v a k f ı n d a n olup, klâsik üslûpta bir eserdir. Bu hale göre binayı XVII. yüzyılın bir Türk yapısı olarak tarihleyebiliriz. Üstü tonozlu bir antreden tek kubbeli ve kare plânlı olan soyumna mahalline girilir. Koridor Taziyetinde bir ılıklığı ve yine kubbeli bir sıcaklık kısım ile helâ ve sair müştemilâttan ibaret olan bu hamamın arkasına sonradan odalar ilâve edilerek avlusu daraltılmış ve sıcaklık kısmının içine de bir sıra halvetler inşa olunmuştur. Külhan kısmına tonozlu bir geçitle girilir. Eskiden hamam için lüzumlu su büyük bir kuyudan çıkartıhrmış. Halen bu kuyu bina kitlesinin ortasında ve külhanın yakiniıide muattal vaziyette durmaktadır. Hamamın kitabesi olmadığından hakiki tarihinin tesbitine imkân bulunamamıştır. Fakat yapısımn karakteri XVII. yüzyılın özelliklerini havidir. Hamamın cümle kapısı Önündeki tonozlu ve dezakse antreden soğukluk kısmına girildiğinde orta- 'îa fıskiyeli bir havuz görülmektedir. Bu havuz XVIII. ci yüzyılda yapılmış olup sonradan buraya getirilip monte edildiği hamamcı tarafmdan söylenmektedir. Havuzun fıskiye kısmının kaba çiçek süslemeleri dikkate değer bir vasfa sahip de^ ğilse de. Lâle devri üslûbunun Trablusgarp eyaletinde de devamını göstermesi bakımından önemlidir. Hamam ile cami arasında, meşruta olarak yapılmış ve Vakıflar İdaresince şahıslara satılmış iki katlı binanın mevcudiyeti bu manzumenin gerek görünüşü, gerek muhafaza ve emniyeti bakımından her zaman tehlike arzetmektedir. Manzumede rastlanan kitabe ve mezar taşlan : Camiin son cemaat mahalli bitişiğindeki kapıları üzerinde biri tarihî, diğeri n. Cihan Harbinden sonraki tamirim gösteren iki kitabe görülmektedir. (H M. 1604) tarihli dört satıriık kitabe Türkçe olup İstanbul âbidelerindeki tarihleriyle tanınmış Hatif mahlasını ihtiva etmektedir. ^-»l"- ıs-j^^ ^JJ*<^ ' ^ ^Uj J^JC is^.> ^"U 1366 Hicrî (1946 M.) tarihli on satıriık Arapça kitabe ise, mütevelli Mahmut bey tarafından, Neccar Cemil K a d ı'mn ve mutemet Ali Efendinin murakabesi altında yaptmldîğını belirtmektedir. Turgut Reis türbesinin içinde, bu binanın tarihini göseren bir kayda rastlanamamıştır yıhnda konulmuş ve sırma ile yazılı levhada Turgut R e i s'in vefat tarihi olan (958 H.) 1551 M. yılı görülmekte ve yanmdaki mezarların kitabelerinden XIX. yüzyıla aidiyetleri anlaşılmaktadır. Bunlar arasında

6 Ali SAM ÛM*** 92 AhmetP*'* türbesinde esas T»hlusuarp Valisi Mah«ut ytabesizdir. Yalnız 1115 H. ta- rî^ls^i l H^L^^fa» ^''İ Mustafa bin Abduî- V. h ^ ^ ^ ' ^ ^. L W l taftadır şahide-ner. r -7r o Vali^ Ahmet R»s»f». ^^jw bilinmeyen ve köşeye konmuş V^: J^ Ab«et A,;^^^^ tsnt'sıdet3(»h.tar^ve Tra>^ tslb tarihli mezarian vaıdır. fjsgarp fırkası 78. «L, v a ku- \r TTet paşa tüaesim» <h» Zn^. Abdi P a ş a'mn.sm. okun- *İ* H! JLÎ tarih olarak (10S7 ^^ktadır. îit l^^lsî^ısnı^»»»»""***^.^ A h m e t P a ş a tüvbesi bitişiğin- ^(toda^ tarih bulunmaktadj.. /j^^^^hazirede Amel'i Muşta- Z W7U(y73, U4. tariwl deki ^ ^ y,l,^ gösteren W m ^ «k A iıezarlan çok basit şah. «J^^^^ guneş saati, bu n,anzu- S S ^a^^y»^'"^^^"*'''''' S i en e*ki tarihi ihtiva etmektedir, tiva etmekte<ür.

7 Ali Saim ÜLGEN t m Resim : 1 Turgut Reis Türbesi ve müştemilâtı plânı. (Ölçü: 1/100) VakıHar Dergisi V

8 V U --^ Mili İli/ l i I I [/ I [. 3 I [«i 2 I i ( I [ «i i U I - [C I I [ / i T l *. F Resim : 3 Turgut Reis Türbesi ve müştemilâtı deniz cephesi. 11 i l (i f / SI.

9 -i" I I I I I 111/ ı l ı n / l M linuh, I - IL n 1/ Resim : 4 n / H I I [i ı-ı Resim : S i/ ı; I / i l I L lltü (/)«. Vakıflar Dergisi V

10 M Mİ İ l i /l i ı n / i n İ-» I ^.. Resim : 6 r ııtıl Resim : 7 İ l i / ı l ı n /! l t.l. I I /. 1 u I t / i T I n Çl i 1 1 1I Vakıflar Dergisi *

11 n ı" l i i l l İ l i / Resim : 10

12 /1 n» i n 1«i I» f,r k I / i T i Vakıflar Dergisi

13 n Z O İ H «8 [ / 51 (ti Resim : 11 Turgut Reis Türbesi, pi ^/^'o

14 Ali Saim ÜLGEN Resim : 1 Turgut Reis mimarî manzumesinden umumî görünüş. Resim : 2 Cami vc türbelerle sakal-ı şerif dairesinin kuş bakışı kubbeleri (Camiin yeni kısmı) Vakıflar Dergisi V

15 AK Saim ÜLGES Resim : 3 Turgut Reis türtıesi önündeki revak ve avlu Resim : 4 Turgut Reis türbesinin içi. Vakıflar Dergisi V

16 (Resim : 5 Mehmet Paşa türbesinde mezarlar. (Açık kapıdan Turgut Reis türbesinin içi görünüyor.) Resim : 6 Ahmet Paşa türbesi klâsik sanduka.!ar Vakıflar Dergisi

17 Rejsim : 7 Ahmet Paşa türbesinde köşe trompu mm Resim : 8 Camiin Bombardımandan sonra yapılan merkezi kısmı Vakıflar Dergisi

18 Vakıflar Dergisi V Ah Saim ÜLGBN i m : 9 Camın eski kısmından mcrkeîrî kısma bakış. AĞ I Resim : 10 Camiden mihraba bakış.

19 Ah Saim ÜLGEN i uj «I 1 Resim : 11 ESsur hamamının kubbelerinin göi'ünüşü. Resim : 12 Cami svîusundan yem yapılan kapıya ve müşlemi'ala bakış. Vakıfiar Dergisi V