Yeni Hiperlipidemi Tedavi K lavuzu

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yeni Hiperlipidemi Tedavi K lavuzu"

Transkript

1 Türk Kardiyoloji Derne i L P D ÇALIfiMA GRUBU Yeni Hiperlipidemi Tedavi K lavuzu Doç. Dr. Bayram Korkut Selçuk Üniversitesi T p Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dal Ulusal Kolesterol E itim Program (NCEP) kolesterol tedavisindeki bilimsel geliflmeleri dikkate alarak, periyodik olarak eriflkin tedavi panelini (ATP) yenilemektedir. ATP III (2001) son klinik çal flmalardan elde edilen kan tlara dayanmas na ra men, çekirde ini ATP I (1988) ve ATP II (1993) oluflturmaktad r. Düflük dansiteli lipoprotein kolesterol (LDL-K) yüksekli inin koroner kalp hastal n n majör sebebi olmas ve son klinik çal flmalarda LDL-K düflürücü tedavinin koroner kalp hastal (KKH) riskini anlaml derecede düflürdü ünün ortaya konmas ndan dolay, ATP III de LDL-K yüksekli ini kolesterol düflürücü tedavinin primer hedefi olarak kabul etmifltir (Tablo 1). Tablo 1. ATP III'e göre lipid ve lipoprotein s n flamas Total-K (mg/dl) <200 Normal S n rda yüksek 240 Yüksek LDL-K (mg/dl) <100 Optimal Optimale yak n veya optimal üstü S n rda yüksek Yüksek 190 Çok yüksek TG (mg/dl) <150 Normal S n rda yüksek Yüksek 500 Çok yüksek HDL-K (mg/dl) < 40 Düflük > 60 Yüksek ATP III'ün majör yeni özelli i olgular majör kardiyak olay geliflme riski aç s ndan kategorilere ay rmas (Tablo 2) ve multipl risk faktörü bulunan kiflilerde primer korumaya getirdi i yeniliktir. Multipl risk faktörü olan kiflilerin ço u relatif olarak KKH için yüksek riske sahiptir ve yo un LDL-K düflürücü tedaviden faydalanmaktad r. Tablo 2. LDL-K tedavi hedeflerini etkileyen 3 risk kategorisi Risk kategorileri KKH ve KKH risk eflde erleri Multipl ( 2) majör risk faktörü 0-1 majör risk faktörü 10 y ll k majör kardiyak olay+riski >%20 (yüksek) %10-20 (orta) <%10 (düflük) En yüksek riskli grubu KKH ya da KKH risk eflde erleri olanlar oluflturmaktad r (Tablo 3) ve bu grubun gelecek 10 y lda majör koroner olay (miyokard infarktüsü-m veya kardiyak ölüm) riski yüksektir (>%20). kinci kategoriyi multipl ( 2) majör risk faktörü bulunan ve 10 y ll k majör koroner olay riski orta derecede (%10-20) olanlar oluflturmaktad r. Üçüncü kategori ise 0-1 majör risk faktörü olanlardan oluflmaktad r, bu gruptakilerin 10 y ll k koroner olay riski düflüktür (<%10). Farkl risk kategorilerindeki olgular n LDL-K tedavi hedefleri farkl d r (Tablo 4, Tablo 5). Klinik KKH veya aterosklerotik hastal n di er formlar n n bulunmad kiflilerde, koroner olay riski 2 basamakta belirlenir. Önce varolan majör risk faktörleri (Tablo 6) belirlenir. Daha sonra multipl ( 2) risk faktörüne sahip olanlar n 10 y ll k koroner olay riski Framingham skor tablosundan erkek ve kad nlar için ayr ayr hesaplan r (Tablo 7) ve olgular riski 1

2 Tablo 3. Koroner kalp hastal risk eflde erleri Aterosklerozun di er klinik formlar - Periferik damar hastal - Abdominal aort anevrizmas - Semptomatik karotis arter hastal Diabetes mellitus Majör kardiyak olay için 10 y l k riski %20 nin üzerine ç karan multipl risk faktörlerinin varl yüksek, orta ve düflük olmak üzere 3 altgruba ayr l r. 0-1 majör risk faktörü belirlenenlerde risk skorlamas gerekmez, çünkü 10 y ll k koroner olay riski, çok yüksek LDL-K varl gibi ender durumlar d fl nda nadiren yo un müdahale gerektirecek düzeylere ulafl r. ATP III öncelikli risk s n flamas ndan sonra, KKH oluflumunu etkileyen ancak majör ba ms z risk faktörü olarak kabul edilmeyen di er faktörleri de tedavi hedefi olarak belirlemifltir. Hayat tarz faktörleri ve göreceli yeni risk faktörü olarak s n flanan bu faktörler do rudan bir tedavi hedefidir ancak LDL-K tedavi hedefini belirlemede kullan lmaz (Tablo 8). ATP III metabolik sendromu, primer hedef olan LDL-K hedefine ulafl ld ktan sonra, risk düflürücü tedavinin sekonder bir hedefi olarak belirlemifltir. Dislipidemisi olan her kifli dislipidemi tedavisine bafllat lmadan önce mutlaka sekonder dislipidemi sebepleri (diabetes mellitus, hipotiroidi, böbrek yetersizli i, obstrüktif karaci er hastal, ilaç kullan m vb.) aç s ndan klinik ve laboratuvar olarak araflt r lmal d r. Ancak sekonder dislipidemi sebepleri d flland ktan veya uygun flekilde tedavi edildikten sonra, dislipidemi sürüyorsa tedavi program na al nmal d r. LDL-K düflürücü tedavinin bafll ca 2 ana yaklafl m vard r: 1. Terapötik yaflam tarz de iflikli i (TLC): Bafll ca diyet, kilo kontrolü ve inaktivitenin önlenmesinden oluflmaktad r. TLC'de tedavi bafllang c ndan itibaren önerilen diyet, lipid içeri i aç s ndan, ATP II'deki 2. basamak diyetine benzer. Ancak bu diyete LDL-K düflürücü etkiyi güçlendiren bitkisel stanol/steroller ve çözünebilir liflerin eklenmesi de önerilmektedir (fiekil 1A). 2. LDL-K düflürücü ilaç tedavisi (fiekil 1B) fiekil 1A. Yaflam tarz de iflikli i tedavisi Vizit 1 Vizit 2 Vizit 3... Vizit N Yaflam tarz de iflikliklerinin bafllat lmas LDL-K cevab n n LDL-K cevab n n 6 hf de erlendirilmesi de erlendirilmesi 6 hf 4-6 ay LDL-K hedefine LDL-K de erine ulafl lmam flsa TLC ulafl lmam flsa stratejisinin yo unlaflt r lmas laç tedavisi TLC ye uyumunun monitörize edilmesi Kolesterol/sature ya al m azalt lmas Orta derecede fiziksel aktivite Diyetisyen ile görüflme Bitkisel stanol/sterollerin ilave edilmesi Lifli besin al m n n art r lmas Metabolik sendrom için ilaç tedavisi Kilo kontrolü/ egzersiz program n n yo unlaflt r lmas fiekil 1B. LDL-K düflürücü ilaç tedavisi LDL-K düflürücü tedavinin bafllat lmas LDL-K hedefine LDL-K hedefine ulafl lmam flsa ulafl lmam flsa 6 hf 6 hf 4-6 ay laç tedavisinin art r lmas LDL-K düflürücü tedavinin art r lmas Lipid uzman na yönlendirme LDL-K cevab n n monitörizasyonu ve tedaviye uyumun sa lanmas Statin veya BSA, veya nikotinik asit Yüksek doz statin veya BSA/nikotinik asit eklenmesi LDL-K hedefine ulafl lm flsa, di er risk faktörlerinin tedavisi 2

3 Tablo 4. Farkl risk gruplar nda terapötik yaflam tarz de iflikli i (TLC) ve ilaç tedavisi s n r ve hedefleri Risk Grubu LDL-K hedefi TLC için LDL-K s n r laç tedavisi için LDL-K s n r (mg/dl) (mg/dl) (mg/dl) KKH ve KKH risk eflde eri < ( ilaç opsiyonel) Multipl ( 2) risk faktörü < y ll k risk % y ll k risk <% risk faktörü < ( ilaç opsiyonel) Spesifik Durumlar: 1. Çok yüksek LDL-K (>190 mg/dl): Bu kiflilerde genellikle hiperkolesteroleminin genetik bir formu vard r. Bu hastal klar s kl kla kombine ilaç tedavisi gerektirmektedir. Benzer flekilde etkilenmifl aile bireylerini belirlemek için tarama yap lmal d r. 2. Trigliserid (TG) yüksekli i: Prospektif çal flmalar n son metaanalizleri TG yüksekli inin de KKH için ba ms z risk faktörü oldu unu ortaya koymufltur. ATP III TG seviyelerinde ve tedavi hedeflerinde de ifliklik yapm flt r (Tablo 1). Çok yüksek TG düzeyleri varl nda akut pankreatit riski nedeniyle agresif tedavi ve diyet (total ya dan al nan kalori=total kalorinin %15 i) gerekir. TG yüksekli inin KKH için ba ms z bir risk faktörü olarak kabul edilmesi, TG'den zengin lipoproteinlerin aterojenik oldu unu düflündürmektedir. TG'den zengin lipoproteinler kal nt lipoproteinlere metabolize olmaktad r. Klinik pratikte çok düflük dansiteli lipoprotein kolesterol (VLDL-K) aterojenik kal nt lipoproteinlerin en kolayca ölçülebilen formudur. Dolay s yla VLDL-K, TG yüksekli i bulunanlarda kolesterol düflürücü tedavinin sekonder bir hedefi olarak belirlenmifltir (Tablo 9). Non-HDL-K tedavi hedefi LDL-K tedavi hedefine 30 eklenerek tespit edilmektedir (Tablo 10). VLDL-K tedavisi için fibratlar ve/veya nikotinik asit kullan lmal d r. 3. HDL-K düflüklü ü (<40 mg/dl): ATP III, KKH'n n güçlü ve ba ms z bir prediktörü olan HDL-K düflüklü ü için s n r de eri 40 mg/dl'ye yükseltmifltir. Tablo 5. LDL-K s mg/dl (TLC sonras ) ve 0-1 risk faktörü olanlarda ilaç tedavisi laç tedavisini destekleyen faktörler Çok ileri tek risk faktörü varl Multipl yaflam tarz risk faktörü ve "göreceli yeni" risk faktörü varl (e er ölçülmüflse) ATP III HDL-K için spesifik bir hedef belirlememifltir, çünkü HDL-K'y yükseltmenin KKH riskini düflürdü ü konusunda klinik çal flma sonuçlar yeterli de ildir, ayr ca halen klinikte kullan lmakta olan lipid Tablo 6. LDL-K tedavi hedeflerini etkileyen majör risk faktörleri (LDL-K hariç) Sigara içme Hipertansiyon (KB 140/90 mmhg veya antihipertansif tedavi uygulan m ) HDL-K düflüklü ü (<40 mg/dl) (HDL-K >60 mg/dl olmas "negatif risk faktörü" olarak de erlendirilir ve varl bir risk faktörünü ekarte ettirir!) Ailede erken yaflta KKH bulunmas - Birinci derecede erkek akrabada <55 yafl öncesi KKH - Birinci derecede kad n akrabada <65 yafl öncesi KKH Yafl (erkek 45 y l; kad n 55 y l) düflürücü ilaçlar HDL-K'y anlaml derecede yükseltmemektedirler. Bütün bunlara ra men, seyrek olarak fibrat veya nikotinik asit tedavisi gerekli olabilmektedir. 4. Diyabetik dislipidemi: Di er risk faktörleriyle yak n iliflkisi ve diyabetiklerde M mortalitesinin yüksek olmas ndan dolay, diyabet KKH risk eflde eri olarak kabul edilmifltir. 5. Di er: Rutin kolesterol taramas 20 yafltan sonra bafllar. Genç eriflkinlerde genellikle yo un risk faktörü varl nda KKH ortaya ç kar. LDL-K düflürücü tedavinin faydas ile ilgili en güçlü kan t orta yafll (35-65 yafl) erkeklere aittir. Lipid düflürücü tedavinin yararlar yafll l kta da devam eder. Postmenapozal kad nlarda sekonder korumada hormon replasman tedavinin etkisi flüphelidir, ancak klinik çal flmalarda statin tedavisi etkili bulunmufltur. ATP III de iflik etnik gruplara uygulanabilir. 3

4 Tablo 7. Framingham risk skoru tablosu Tablo 1A. Erkekler için Tablo 1B. Kad nlar için Yafl (y l) Puan Yafl (y l) Puan Total Kolesterol Yafl Yafl Yafl Yafl Yafl mg/dl Total Kolesterol Yafl Yafl Yafl Yafl Yafl mg/dl < Sigara Yafl Yafl Yafl Yafl Yafl Sigara (-) Sigara (+) < Sigara Yafl Yafl Yafl Yafl Yafl Sigara (-) Sigara (+) HDL mg/dl Puan HDL mg/dl Puan <40 2 Sistolik KB, mmhg Tedavi (-) Tedavi (+) < <40 2 Sistolik KB, mmhg Tedavi (-) Tedavi (+) < Toplam puan 10 y ll k risk, % Toplam puan 10 y ll k risk, % <0 <1 <9 <

5 Tablo 8. Risk faktör kategorileri Majör ba ms z risk faktörleri Yaflam tarz risk faktörleri -Obezite (VK >30 kg/m 2 ) -Fiziksel inaktivite -Aterojenik diyet Göreceli yeni risk faktörleri -Lp(a) -Homosistein -Glukoz intolerans -Subklinik ateroskleroz -Protrombotik faktörler (?) -Proinflamatuvar faktörler (?) Tablo 9. Trigliserid yüksekli i Non-HDL-K: Sekonder Hedef Non-HDL-K = Total-K (VLDL-K + LDL-K) - HDL-K VLDL-K: Lipoproteinlerin aterojenik kal nt lar n ifade eder VLDL-K, TG >200 mg/dl (özellikle ) ise tedavinin sekonder hedefidir Non-HDL-K Hedefi: LDL-K + 30 mg/dl Tablo 10. Non-HDL-K tedavi hedefleri Risk Grubu Non-HDL-K Hedefi (mg/dl) KKH ve KKH risk eflde eri <130 Multipl ( 2) risk faktörü < risk faktörü <190 Kaynak 1. Grundy SM, Becker D, Clarck LT, et al. Executive Summary of The Third Report of The National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation and Treatement of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatement Panel III). JAMA May 2001;285(19):

6 Obezite: Küresel Epidemi Doç. Dr. Mehmet Aksoy Gaziantep Üniversitesi T p Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dal Tan m Obezite, vücutta fazla miktarda ya depolanmas sonucu ortaya ç kan bir hastal kt r. 1 Beraberinde getirdi i komplikasyonlarla yüksek morbidite ve mortalite tafl yan ça m z n en büyük sorunlar ndan biridir. Dünya Sa l k Örgütü (WHO), obezite tan s nda beden kitle indeksinin (BK ) kullan lmas n önermektedir. BK 'nin 30 kg/m 2 ve üzerinde olmas obezite olarak kabul edilmekte, 25 ile 29.9 kg/m 2 aras nda olmas ise "fazla kilolu" fleklinde de erlendirilmektedir (Tablo 1). Obezitenin fliddeti kadar vücuttaki da l m da önemlidir. Abdominal obezitenin tek bafl na hem kad n hem de erkeklerde kardiyovasküler hastal k geliflme riskini daha çok art rd n n gösterilmesi, 2 bel çevresi ve bel/kalça oran gibi abdominal obezitenin fliddetini gösteren di er indekslerin de tan mlamada kullan lmas na yol açm flt r (Tablo 2). Tablo 1. Fazla kilo ve obezitenin BK ye göre s n fland r lmas Obezite s n f BK (kg/m 2 ) Zay f <18.5 Normal Fazla kilolu Obezite I II Afl r obezite III 40 NHLBI (National Heart, Lung, and Blood Institute) k lavuzundan al nm flt r. S kl Birçok ülkede insanlar n ortalama vücut a rl ve obezite s kl giderek artmaktad r. WHO, bu durumu "küresel obezite epidemisi" olarak görmektedir. Amerika Birleflik Devletleri'nde, 1991 y l nda %12 olan obez kiflilerin oran 1998 y l nda %18'e ç km flt r. NHANES III'te, yirmi yafl ve üzeri nüfusta obezite s kl %23, fazla kilolu olanlar n oran ise %55 olarak saptanm flt r. 3 Ülkemizde, TEKHARF çal flmas kohortunda, 1990 y l nda erkeklerde %9, kad nlarda %24 olan obezite oran 1998 y l nda erkeklerde %19'a, kad nlarda %39'a yükselmifltir. 4 TURDEP çal flmas nda ise obezite s kl ülkemiz genelinde %22 olarak Tablo 2. Bel çevresine göre risk s n flamas S n rda risk (cm) Yüksek risk (cm) Erkek >102 Kad n Bel/kalça oran na göre artm fl risk s n r Erkek 0.95 Kad n 0.80 bulunmufltur. 5 Obezite ile kardiyovasküler mortalite ve morbidite aras ndaki iliflki incelendi inde obezite ve fazla kilonun ne kadar önemli bir halk sa l problemi oldu u ortaya ç kmaktad r. Nitekim, Amerikan Kalp Birli i (AHA), obeziteyi düzeltilebilir majör kardiyovasküler risk faktörleri aras na alm flt r. Total Mortalite ile liflkisi leriye dönük epidemiyolojik çal flmalar, BK ile tüm nedenlere ba l ölümler aras nda J fleklinde bir iliflki oldu unu göstermifltir. Çok zay f kiflilerde kanser ve gastrointestinal sistem hastal klar na ba l ölüm nispeten s kt r. Vücut a rl normal s n rlar n üzerine ç kt nda ise özellikle kardiyovasküler mortalitede art fl görülür ve bu art fl mortalitenin ço unlu undan sorumludur. Kolorektal, meme ve endometrium kanserleri ise BK art fl ile birlikte artan di er mortalite nedenleridir. Kardiyovasküler Hastal k ile liflkisi Obezite, kardiyovasküler hastal k gelifliminin önemli belirleyicilerindendir. BK artt kça kardiyovasküler hastal k riski artmakta, e er bel/kalça oran da artm flsa bu risk daha da belirgin hale gelmektedir. Obezitenin kardiyovasküler hastal k geliflimine etkisi iki flekilde olur: 1- Ba ms z bir risk faktörü olarak kardiyovasküler sistem üzerine do rudan etki: Obezitenin iliflkili bulundu u di er risk faktörlerinin kardiyovasküler sistem üzerine olan etkilerinden ar nd r lm fl olarak tek bafl na ba ms z bir koroner kalp hastal (KKH) 6

7 Çok de iflkenli relatif risk BK (kg/m 2 ) fiekil 1. BK ye ba l olarak kardiyovasküler hastal klardan ölümün relatif riski risk faktörü olup olmad hala tart fl lan bir konudur. Framingham Kalp Çal flmas 'ndan elde edilen tekde iflkenli analize dayal araflt rmada obezite tek bafl na bir risk faktörü olarak bulunsa da, 6 daha sonra yap lan çok-de iflkenli analizde bu iliflki do rulanmam flt r. 7 Hemflire Sa l k Çal flmas sonuçlar n n üçüncüsünde ise, hipertansiyon, diyabet ve hiperkolesterolemi gibi risk faktörleri ile obezite çok-de iflkenli analiz ile de erlendirildi inde BK ile kardiyovasküler mortalite ve morbidite aras nda ba ms z bir iliflki saptanm flt r. 8 KKH riski, normal olanlara göre BK 25 ile 28.9 aras nda yer alanlarda iki kat, 29 ve üzerinde yer alanlarda üç kat daha fazla bulunmufltur. Erkeklerde yap lan prospektif di er bir çal flmada da di er risk faktörleri düzeltildikten sonra BK 'nin ba ms z bir risk faktörü olarak kald görülmüfltür. 9 KKH s kl n n BK 22'nin üzerinde olanlarda artt, BK 'de 1 birimlik art fl n kardiyovasküler olay s kl nda %10'luk art fla yol açt bildirilmifltir. Obezite ile KKH aras ndaki iliflkiyi gösteren bu çal flmalarda bildirilen sonuçlar aras ndaki farkl l n nedenleri, istatistiksel analizde di er risk faktörlerinin kontrolünün uygun flekilde yap lmamas, sigaran n kilo üzerindeki etkisinin göz ard edilmesi (sigara içenlerin kilosu s kl kla düflük olmas na ra men KKH riski fazlad r), baz çal flmalarda uzun süreli takip yap lmamas ve hasta say s n n az olmas d r. BK 'nin ba ms z bir KKH risk faktörü olarak önemi henüz tart fl lsa da abdominal obezitenin ba ms z bir KKH risk faktörü olarak önemi BK 'ye göre daha belirgin flekilde gösterilmifltir. 2- Kardiyovasküler sistem üzerine di er risk faktörleri arac l ile dolayl etki: Obezitenin ba ms z bir KKH risk faktörü olarak önemine iliflkin tart flmalar, bu risk faktörünün KKH gelifliminde etkisinin daha çok di er risk faktörleri üzerinden dolayl bir flekilde ortaya ç kt kan s n uyand rm flt r. Fazla kilo ve obezite ile hipertansiyon, diyabet, total kolesterol, LDL-K ve trigliserid yüksekli i, düflük HDL-K, insülin direnci ve trombojenik faktörler gibi koroner risk faktörleri aras ndaki do rudan iliflki çok say da çal flma ile gösterilmifltir (fiekil 2). mmol/l Trigliserid HDL BK (kg/m 2 ) Total Kolesterol SKB fiekil 2. BK ile kardiyovasküler risk faktörleri aras ndaki iliflki Hipertansiyon ile obezite birlikte oldukça s k görülen iki hastal kt r. Framingham çal flmas nda obeziteli olgularda kan bas nc n n artmas gibi, hipertansif olgularda da obezitenin artt gösterilmifltir. Obezite, hipertansiyonun geliflmesi aç s ndan önemli bir risk faktörü olarak bulunmufltur. Yine, NHANES III çal flmas nda BK artt kça sistolik ve diyastolik kan bas nçlar n n da artt gösterilmifltir. Hipertansiyon riski, 5-10 kg alanlarda 1.7 kat, 25 kg alanlarda 5.2 kat daha fazla bulunmufltur. Obezitenin hipertansiyon geliflimine olan etkisi, obezitede görülen kalp debisi art fl na, artm fl norepinefrin düzeylerine ba l periferik direnç art fl na, hiperinsülineminin sempatik aktiviteyi ve sodyum reabsorbsiyonunu artt rarak vasküler tonusu yükseltmesine, kalori al m ile birlikte tuz al m n n da artmas na ba lanmaktad r. Diyabet gelifliminde obezite majör bir risk faktörüdür. Tip 2 diyabetli hastalar n takriben %80-90 obezdir. nsülin direnci obezitenin karakteristik özelliklerindendir. Diyabeti olmayan obez kifliler mevcut insülin rezistans n yenmek için yeterli miktarda insülini sentez eder. Ancak diyabete yatk nl sa layan genleri tafl yan obez kiflilerde, insülin rezistans n tolere edecek kapasitede insülin sentez edilemez ve diyabet aç a ç kar. Yap lan çal flmalar n ço unlu unda, özellikle abdominal obezite ile glukoz tolerans bozuklu u ve tip 2 diyabet aras nda güçlü bir korelasyon saptanm flt r. Bir çal flmada, BK 'si 35'in üzerinde olanlarda, BK 'si 23'ün alt nda olanlara göre diyabet geliflme riski 80 kat daha fazla bildirilmifltir % Yüksek SKB (mmhg) 7

8 Obezite, lipid metabolizmas nda bir çok de ifliklik ile birlikte bulunur. Ço u obez kiflilerde, özellikle abdominal obezitede, serum total kolesterol, LDL-K ve trigliserid konsantrasyonlar nda art fl saptan rken, serum HDL-K konsantrasyonunda %5 oran nda azalma bulunmaktad r. ntraabdominal ya hücrelerinden karaci ere ya asidi ak fl n n artmas ile birlikte azalm fl lipoprotein lipaz aktivitesi, trigliserid içeri i artm fl LDL, HDL'nin hepatik lipaz taraf ndan artm fl hidrolizi ve artan insülin direnci obezitedeki dislipidemi etiyolojisine katk da bulunan ve KKH riskini art ran faktörlerdir. nsülin direnci ve metabolik sendrom fazla kilo ve obezite ile iliflkili di er kardiyovasküler risk faktörleridir. Abdominal obezite, metabolik risk faktörleri ile BK 'ye göre çok daha yak n iliflki gösterir. Abdominal obezite, aterojenik dislipidemi (yüksek trigliserid, küçük-yo un LDL, düflük HDL), artm fl kan bas nc, insülin direnci, trombotik ve inflamatuvar prosesle karakterize metabolik sendrom, NCEP'nin 3. raporunda (ATP III) sekonder tedavi hedefi olarak al nm flt r ve obezite tedavisi bu hedefin ilk basama n oluflturmaktad r. Sonuç Obezite, kan bas nc n ve kolesterol düzeylerini yükseltir, HDL'yi düflürür. Tip 2 diyabet için predispozan bir faktördür. Ayr ca, trigliseridler, küçükyo un LDL, insülin direnci ve trombotik faktörler gibi di er risk faktörlerini de olumsuz etkiler. Böylece, dolayl olarak KKH gelifliminde önemli rol oynar. Di er taraftan, tek bafl na, bu risk faktörlerinin etkisinden ba ms z olarak da KKH gelifliminde rol oynayabilir. Obezite ile KKH aras ndaki iliflkinin biyolojik temelleri hakk nda hala ö renilmesi gerekenler olsa da, bu iliflkinin oldukça kuvvetli oldu una dair hiç flüphe yoktur. Nitekim, AHA, 1998 y l nda kilo fazlal ve obeziteyi düzeltilebilir majör risk faktörleri aras na dahil etmifltir. 11 Yine, NCEP, 3. raporunda (ATP III), fazla kilo ve obeziteyi majör risk faktörü olarak kabul etmifl ve tedavinin direkt hedefleri aras na alm flt r. 12 Sonuç olarak, fazla kilo ve obezite, özellikle abdominal obezite, düzeltilebilir majör risk faktörleri aras nda yer almal ve obezitenin önlenmesi, fazla kilonun azalt lmas kardiyovasküler risk azalt m n n ana ö elerinden biri olmal d r. NHANES III: National Health and Nutrition Examination Survey NCEP: National Cholesterol Education Program ATP III: Adult Treatment Panel III Kaynaklar 1. Gidding SS, Liebel RL, Daniels S, Rosenbaum M, Horn LV, Marx GR: Understanding obesity in youth: A Statement For Healthcare Professionals From the Committee on Atherosclerosis and Hypertension in the Young of the Council on Cardiovascular Disease in the Young and the Nutrition Committee, American Heart Association. Circulation 1996;94: Clinical Guidelines on the Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight and Obesity in Adults. Bethesda, National Institutes of Health, National Heart, Lung, and Blood Institute, Obesity Education Initiative, Kuczmaski RJ, Flegal KM, Campbell SM, et al: Increasing prevalence of overweight among U.S. adults. The National Health and Nutrition Examination Surveys JAMA 1994;272: Onat A, Y ld r m B, Çetinkaya A, Aksu H, Kelefl, Uslu N, Gürbüz N, Sansoy V: Eriflkinlerimizde obezite ve santral obezite göstergeleri ve iliflkileri: 'de düflündürücü obezite art fl erkeklerde daha belirgin. Türk Kardiyoloji Derne i Arflivi. 1999; 27: Satman, Dinçça N, Karfl da K, fiengül AM, Y llar G, Salman S, Salman F, Tütüncü Y, Uygur S, Özcan C, Y lmaz MT and the TURDEP Group: Epidemiology of diabetes and obesity in Turkey. Diabetes Research and Clinical Practice 2000;50:S142, P574(Suppl). 6. Hubert JW, Feinleib M, McNamara PM, et al: Obesity as an independent risk factor for cardiovascular disease: a 26- year follow-up of participants in the Framingham Heart Study. Circulation 1983;67: Keys A: Longevity of man: relative weight and fatness in middle age. Ann Med 1989;21: Manson JE, Willet WC, Stampfer MJ, et al: Body weight and mortality among women. N Engl J Med 1995;333: Rosengren A, Wedel H, Wilhelmsen L: Body weight and weight gain during adult life in men in relation to coronary heart disease and mortality. A prospective population study. Eur Heart J 1999;20: Chan JM, Stampfer MJ, Ribb EB, et al: Obesity, fat distribution and weight gain as risk factors for clinical diabetes in man. Diabetes Care 1994;17: Eckel RH, Krauss RM: American Heart Association call to action: obesity as a major risk factor for coronary heart disease. Circulation 1998;97: Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III) National Institutes of Health, National Heart, Lung, and Blood Institute NIH Publication No

9 Yeni Statin Çal flmalar nda CRP Statinler ve Akut Faz Reaktanlar CRP, klasik bir akut faz reaktan d r. Ciddi infeksiyon ya da inflamasyon durumlar nda CRP yaklafl k 500 kata kadar art fl gösterebilir. Ço u akut faz reaktan n n antiinfektif oldu u düflünülmektedir. Akut faz reaktanlar ayn zamanda antiinflamatuvar bir rol de oynamaktad rlar. Akut faz reaktanlar n n prokoagülan etkileri oldu u da bilinmektedir. Akut faz reaktanlar n n, tekrarlanarak aktive olmalar veya uzun süre boyunca aktive kalmalar organizmaya zararl hale gelebilmektedir. Sa l kl, asemptomatik kiflilerde, yüksek-normal s n rlarda bir CRP ölçümü angina pektoris, miyokard infarktüsü ve ölüm riskinde bir art fl ile iliflkili görünmektedir. Asl nda, yükseknormal s n rlarda bir CRP düzeyi hastada normalin alt nda bir lipid düzeyi olsa bile artm fl bir KAH riski ile beraberdir. Statinler, CRP ve LDL'yi düflürdü ü için, Ridker ve arkadafllar konu ile ilgili bir çal flma yapm fllard r. Bu çal flman n sonuçlar na göre (AFCAPS/TexCAPS çal flmas ) lovastatin tedavisi, LDL'si 149 mg/dl alt nda olan fakat yüksek-normal s n rlarda CRP düzeyi olan hastalarda koroner olay s kl n azaltmaktad r. Buna karfl n LDL ve CRP düzeyi normal s n rlar n alt nda olan kat l mc larda statin tedavisi KAH riskinde anlaml bir azalma sa lamamaktad r. Eldeki verilere göre, statin tedavisi ile CRP ve LDL düzeyindeki düflüfl her zaman korele olmamaktad r. Statinlerin LDL düflürücü etkilerinin yan s ra akut faz reaksiyonunda rol alan inflamatuvar ve noninflamatuvar basamaklar bask lay c etkileri mevcuttur. Ancak statinlerin henüz bu konudaki etkinlik mekanizmalar anlafl lamam flt r. Akut Koroner Sendromlar n Primer Korumas nda Statin Tedavisinde CRP Ölçümü Yüksek CRP düzeyleri, hiperlipidemi yoklu unda dahi, artm fl bir koroner olay s kl ile iliflkilidir. Statin tedavisi, lipid düflürücü etkiden ba ms z olarak CRP düzeyini azaltmaktad r. Koroner olay s kl CRP düzeyindeki art flla beraber önemli ölçüde artmaktad r. Sonuçta, statin tedavisi, düflük lipid düzeyleri olan ancak yüksek CRP düzeyine sahip hastalarda etkili olmaktad r. Doç. Dr. Mustafa fian Çukurova Üniversitesi T p Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dal Statin tedavisi primer korumada pek yayg n de ildir. Hastalarda statin tedavisi bafllayabilmek için risk düzeyi belirlenmelidir. Ancak sadece lipid düzeyi ölçümü ile risk belirlemesi her zaman geçerli olmamaktad r. CRP düzeyinin risk belirlemedeki rolü üzerine çok fazla veri bulunmamaktad r. AFCAPS/TexCAPS, lovastatin kullan lan bir primer koruma çal flmas d r y llar aras nda yap lm flt r. Toplam 6605 hasta al nm flt r. Yafllar aras erkek ve aras postmenopozal kad nlar çal flmaya kabul edilmifllerdir. Bir hasta grubuna lovastatin 20 mg/gün, di erine plasebo verildi. Üçüncü ayda LDL düzeyi 110 mg/dl üzerinde ise lovastatin 40 mg'a ç k ld. Çal flma bafl nda ve 1 y l sonra CRP düzeyleri ölçüldü. Bu çal flmada yüksek duyarl CRP seviyeleri, 0.08 mg/dl den küçük, mg/dl, mg/dl ve 0.35 mg/dl den büyük olarak 4 ayr grup halinde de erlendirildi. Statin tedavisi ile CRP düzeyinde %14.8 oran nda bir azalma görüldü. Ortalama 5.2 y l takip edildi. Lovastatin grubunda primer klinik sonlan m noktas na ulaflmada %37 azalma saptand. Lovastatin tedavisinin, CRP düzeyi ne olursa olsun LDL düzeyi yüksek hastalarda ve LDL düzeyi düflük ancak CRP düzeyi yüksek hastalarda etkili oldu u görülmektedir. Fakat hem LDL hem de CRP düzeyi normalin alt nda olan hastalarda bu tedavinin koroner olay s kl üzerine fazla etkisi olmamaktad r. Lovastatin tedavisi CRP'si yüksek fakat hiperlipidemisi olmayan olgularda oldukça etkili bulunmufltur. statistikler göz önüne al nd nda, bir klinik olay engellemek için tedavi edilmesi gereken hasta say s LDL düzeyi ve total /HDL-kolesterol oran ortalaman n alt nda olan hasta grubunda ve lipidleri yüksek olan hasta grubunda hemen hemen ayn yd. Bu sonuçlara göre, hiperlipidemisi olmayan olgularda, CRP düzeyi de erlendirilerek, primer korumada statin kullan lacak hastalar daha iyi seçilebilirler. Sa l kl bir popülasyonda CRP düzeyi KAH risk faktörü olarak kullan labilir. Lovastatin ile CRP düzeylerinde %14.8 azalma sa lanabilmektedir. Klinikte kalp krizi geçiren hastalar n yar s nda hiperlipidemi yoktur. Bu yüzden KAH riskini belirlemede klasik yaklafl m yeniden de erlendirmek gerekli görünmektedir. Kaynaklar 1. Munford RS: Statins and Acute-Phase Response. NEJM 2001;344:26: Ridker PM, Rifai N, Clearfield M, Downs JR, Weis SE, Miles S, Gotto AM: Measurement of C-reactive Protein for the Targeting of Statin Therapy in the Primary Prevention of Acute Coronary Events. NEJM 2001;344:26:

10 C-Reaktif Protein (CRP) Doç. Dr. Gülay Hergenç Y ld z Teknik Üniversitesi Biyokimya Anabilim Dal Total kolesterol ölçümleri ileride miyokard infarktüsü geçirecek kiflilerin yar s n öngörememektedir. 1 Klinik ve laboratuvar bulgular aterosklerozun basit bir lipid birikimi hastal olmaktan öte sistemik inflamasyon boyutunun da oldu unu belirtmektedir. Koroner kalp hastal n n (KKH) inflamatuvar bir komponenti oldu una dair bulgular giderek artmaktad r. Aterosklerozda düflük düzey inflamasyon cevab n tetikleyen mekanizmalar halen bilinmemekle birlikte, artm fl CRP ile ateroskleroz ve komplikasyonlar n n patofizyolojisinde sebep sonuç iliflkisinin varl olas görünmektedir. KKH n n mültifaktoriyel etiyolojisinde CRP'nin do rudan bir rol üstlenip üstlenmedi i, endotelyal hasar n veya koroner aterosklerozun bir belirteci olup olmad henüz hala tart flma konusudur. Bir akut faz proteini olan CRP, KKH'n n di er risk parametrelerinden farkl d r. Artm fl CRP düzeyleri inflamasyonun varl n ve fliddetini belirlemektedir. Doku hasar, inflamasyon ve infeksiyona sitokin arac l cevap olarak CRP'nin dolafl mdaki düzeyi 1000 kat artabilmekte, 7-12 gün içerisinde bazal düzeylere inebilmektedir. 2 Hepatik proinflamatuvar proteinlerin üretimi hem kal tsal, hem de çevresel faktörler taraf ndan düzenlenmektedir. CRP düzeylerine etki eden genetik faktörlerle ilgili bilgiler henüz çok s n rl d r. Aktif infeksiyon ve inflamasyonda CRP ölçmek için kullan lan geleneksel metodlar n deteksiyon limiti normal popülasyonun 90. persantili olan 3 mg/l düzeyindedir. Bu metodlarla sa l kl bireylerde CRP ölçüldü ü zaman birçok kiflinin CRP de eri <3 mg/l olarak bulunmaktad r. Sa l kl kiflilerin CRP mutlak de erlerini saptayabilmek için yüksek hassasiyetli (hs-crp) yöntemler gelifltirilmifltir. hs-crp ölçümlerinde alt ölçme düzeyi 0.15 mg/l düzeyidir ki, bu de er normal popülasyonun 2.5 uncu persantili civar na karfl gelmektedir. 3,4 Bir çok prospektif çal flma CRP'nin normal de erleri içerisindeki hafif art fl n dahi, sa l kl ve koroner kalp hastal saptanm fl kad n ve erkeklerin gelecekteki inme, miyokard infarktüsü ve periferik arter hastal riskini s ras ile 2, 3, 4 kat artt rd n saptam flt r. 4-7 Son bilgiler hs-crp düzeylerinin ateromatöz lezyonun k r lganl n ve pla n y rt lmaya meylini de yans tabilece ini düflündürmektedir. 8 Hiperlipideminin eksikli inde de hs-crp'nin koroner risk belirledi i gösterilmifltir. hs-crp ölçümleri total kolesterol (TK) / HDL-kolesterol (HDL-K) oran en düflük dilimde oldu u için düflük riske sahip görünen yüksek riskli kiflilerin saptanmas na olanak vermektedir. 4 Akut miyokard infarktüsü ve stabil olmayan anginada hastaneye baflvuru ve ç k fltaki hs-crp düzeylerinin KVH ile ilgili sonuçlar n ba ms z belirleyicisi oldu una dair kan tlar da mevcuttur. Yüksek kan hs-crp düzeylerinin bir grup metabolik risk faktörü ile iliflkili koroner damar inflamasyonunun bir belirteci olma ihtimali kuvvetlidir. Artm fl plazma hs-crp düzeylerinin insülin rezistans sendromu ve endotel disfonksiyonu ile iliflkili oldu u gösterilmifltir. Lemiuex ve arkadafllar, sa l kl asemptomatik bireylerde kan CRP düzeyleri ile adipozite ve insülin rezistans ölçüleri aras nda anlaml bir iliflkinin varl n gösterirken, plazma lipoprotein profili ve CRP aras nda bir iliflki saptamam fllard r. 9 CRP'nin aterogenez sürecindeki halen bilinen rollerinden baz lar aras nda 1) monositlerde doku faktörü ekspresyonu arac l ile prokoagülan etkisi, 2) do rudan vasküler-endotel etkileri, 3) monositler için kemotaktik etkisi, 4) insan nötrofillerine kuvvetle ba lanmas, 5) makrofajlar taraf ndan modifiye LDL'nin al nmas ndaki rolü, 6) kompleman aktivasyonu ve bu mekanizma ile doku hasar, 7) hücre adezyon moleküllerinin dökülmesine etkisi, 8) bozulmufl endotel fonksiyonu ile iliflkisi say labilir. 10 Epidemiyolojik çal flmalarda akut olarak artm fl CRP düzeylerine sahip bireyler ç kart larak yap lan istatistikler mediyan de erlerini mg/l, referans aral n n üst s n r n ise (%97.5 persantil) mg/l olarak bulmaktad r. 4 Sigara içenlerde ve obez kiflilerde de artm fl hs-crp düzeyleri saptanm flt r, alkol kullan m ile hs-crp düzeyleri aras ndaki iliflki U fleklinde bir grafik sergilemektedir. 11 Türk Kardiyoloji Derne i nin yürütmekte oldu u TEKHARF çal flmas n n 10. y l takibinde bat bölgelerinde taranan 1000 in üzerindeki kad n ve erkekte ortalama hs-crp de erleri s ras ile 2.0 ve 1.9 mg/l olarak bulunmufltur. TEKHARF çal flmas nda Türk eriflkinlerinde hs-crp ile KKH aras ndaki iliflki daha önce taranm fl olan tüm risk faktörlerinden daha güçlü bulunmufltur

11 Doktorlar n Sa l k Çal flmas (PHS) ve Kad nlar n Sa l k Çal flmas (WHS) verileri hs-crp ve lipid taramas n n birlikte yap lmas n n her iki risk faktörünün tek bafl na ele al nmas na oranla ileriye yönelik çok daha anlaml sonuçlar elde edilebilece ini göstermifltir. 6,7 Bu çal flmalara giren kifliler hs-crp ve total kolesterol (TK) / HDL-kolesterol (HDL-K) beflte birlik dilimlerine kategorize edildi inde, hem hs-crp hem de TK / HDL-K de erleri aç s ndan en üst beflte birlik dilime girenlerin en alt dilimdekilere oranla 8-9 kat yüksek koroner kalp olay göreceli riskine sahip olduklar gösterilmifltir. Ridker ve Rifai'nin kardiyovasküler risk belirleme amac ile önerdikleri algoritma yukar da bahsedilen çal flmalara dayan larak türetilmifltir. 13 Hesaplanan relatif risk de erleri sa l kl kad n ve erkeklerde yap lm fl bu iki büyük prospektif kohort çal flmas n n verilerinin çoklu logistik regresyon analizi sonucunda elde edilmifltir. Bu çal flmalarda sonlanma noktas ilerideki ilk miyokard infarktüsü veya inme (hangisi önce olursa) olarak belirlenmiflti. Bu çal flma modellerinde risk hesaplar erkeklerde ve kad nlarda fazla fark göstermemektedir. fiu anda erkek ve kad nlarda tek bir risk belirleme algoritmas kullan lmas tavsiye edilmektedir; ancak bu konu h zla geliflen araflt rmalara konu oldu u için, ileride daha farkl yaklafl mlar gelifltirilebilir. Lp(a), homosistein ve tam lipid panelinin de bulundu u 12 risk faktörünün prediktif de erlerinin kuvveti ile karfl laflt r ld nda CRP, KKH için yeni bir risk faktörü olabilmek için gerekli kriterlerin bir ço una sahiptir. 2 Genifl kapsaml epidemiyolojik çal flmalardan klinik kullan ma geçiflte baz gerekliliklerin yerine getirilmesi di er de iflkenlerde oldu u gibi CRP için de söz konusudur. Hassasiyet, do ruluk, tekrarlanabilirlik ve maliyet bu noktalardan önemli olanlard r. Bafllang çta sa l kl olan kiflileri içeren 11 prospektif çal flma sonuçlar n n tutarl l, ilerideki koroner olaylarla kuvvetli iliflkisinin varl, koroner risk ile CRP aras ndaki iliflkinin bir çok potansiyel araya giren faktörden (confounder) ba ms z olmas, iki çal flma sonucunda kolesterol ölçümlerine hs-crp ilavesinin koroner risk belirleme kuvvetini artt rd n n saptanm fl olmas, CRP'nin oldukça stabil olmas, plazma ve serumda ölçülebilme kolayl, diürnal varyasyonunun olmamas, otomatize metodun var olmas, CRP ölçümünün klinik kullan mda yerini almas lehinde olabilecek hususlard r. 14,15 hs-crp ölçümünün standardizasyonu ile ilgili olarak referans metodu ve materyali konusunda çal flmalar süregelmektedir. CRP'nin zaman içinde tekrarlanabilirli i, bir akut faz proteini olarak orta düzeydedir; ancak kifliler aras de iflkenli i kifli içindeki de iflkenli ine oranla oldukça büyüktür. Kifli içindeki de iflkenlik indeksinin Rifai ve Ridker'in önerdikleri total kolesterol, HDL-K ve hs-crp ölçümlerinden yararlanan 3 kademeli risk belirleme algoritmas A. 1. Total kolesterol: HDL-kolesterol beflte birlik dilimi belirleyin 2. hs-crp beflte birlik dilimi belirleyin 3. Kardiyovasküler relatif riski belirleyin B. Beflte birlik hs-crp TK/HDL-K TK/HDL-K Dilim (mg/l) (Kad n) (Erkek) <3.4 < >5.8 >5.5 C. TK/HDL-K hs-crp Relatif Risk* Beflte birlik Beflte birlik Dilim Dilim *Birinci koroner olay n relatif riski 11

12 total kolesterolünkine benzerlik gösterdi i bildirilmifltir. hs-crp'nin total kolesterole yak n bir ölçüm kararl l n n oldu u tesbit edilmifltir. hs-crp bir akut faz reaktan oldu u için birden fazla ölçümü durumunda ortalama de er yerine en düflük de erin prediktif de er olarak kullan lmas gerekmektedir. Sonuç hs-crp ilerideki miyokard infarktüsü ve inmeyi belirleme aç s ndan en kuvvetli risk belirteci olarak karfl m za ç kmaktad r. Statinlerin ve aspirinin CRP düzeylerini düflürücü etkilerinin bildirilmifl olmas çok ümit vericidir. 16,17 Ölçüm metodlar nda standardizasyon sa land zaman hs-crp sa l kl bireylerin risk s n fland r lmas nda faydal bilgiler verecektir. Risk belirleme için s n r de erlerinin saptanmas ve potansiyel tedavi modelin gelifltirilmesi hs-crp ölçümlerini koruyucu hekimlik aç s ndan daha da önemli ve anlaml k lacakt r. Kaynaklar 1. International Lipid Information Bureau. The ILIB Lipid Handbook for Clinical Practice: Blood Lipids and Coronary Heart Disease. 2nd edn. New York, International Lipid Information Bureau, Ockene IS, Matthews CE, Rifai N, Ridker PM, Reed G, Stanek E. Variability and classification accuracy of serial high-sensitivity C-reactive protein measurements in healthy adults. Clin Chem 1997;47: Roberts WL, Moulton L, Law TC et al. Evaluation of nine automated high sensitivity C-reactive protein methods:implications for clinical and epidemiological applications. Part 2. Clin Chem 2001;47: Rifai N. Hs-CRP in the primary prevention of cardiovascular disease: a new utility for an old protein. The Fats of Life.AACC LVD Newsletter 2001;XV:1. 5. Erren M, Reinecke H, Junker R, et al: Systemic inflammatory parameters in patients with atherosclerosis of the coronary and peripheral arteries. Arterioscler Thromb Vasc Biol 1999;19: Ridker PM; Cushman M, Stampfer MJ, Tracy RP, Hennekens CH. Inflammation, aspirin,and the risk of cardiovascular disease in healthy men. N Eng J Med 1997:336; Ridker PM, Hennekens CH, Buring JE, Rifai N. C-reactive protein and other markers of inflammation in the prediction of cardiovascular disease in women N Eng J Med 2000:342; Futterman LG, Lemberg L. Inflammation in plaque rupture: an active participant or an invited guest? Am J Crit Care 1998 Mar;7(2): Lemieux I, Pascot A, Prud'homme D et al. Elevated C-reactive protein. Another component of the atherothrombotic profile of abdominal obesity. Arteioscler Thromb Vasc Biol 2001;21: Fichtlschere S, Rosenberger G, Walter DH, Breuer S, Dimmeler S, Zeiher AM. Elevated C-reactive protein levels and impaired endothelial vasoreactivity in patients with coronary arter disease. Circulation 2000:102; de Maat MP, Kluft C. Determinants of C-reactive protein concentration in blood. Ital Heart J 2001 Mar;2(3): Onat A, Sansoy V, Y ld r m B, Kelefl, Uysal Ö, Hergenç G. C-reactive protein and coronary heart disease in Western Turkey. Am J Cardiol (bask da). 13. Rifai N, Ridker PM. Proposed cardiovascular risk assessment algorithm using high-sensitivity C-reactive protein and lipid screening. Clin Chem 2001;47: Meier-Ewert HK, Ridker PM, Rifai N, Price N, Dinges DF, Mullington JM. Absence of diurnal variation of C-reactive protein concentrations in healthy human subjects Clin Chem 1997;47: Macy EM, Hayes TE, Tracy RP. Variability in the measurement of C-reactive protein in healthy subjects: implications for reference intervals and epidemiological applications. Clin Chem 1997;43: Ikonomidis I, Andreotti F, Economou E et al. Increased proinlammatory cytokines in patients with chronic stable angina and their reduction by aspirin. Circulation.1999;100: Ridker PM, Rifai N, Pfeffer MA et al. Long term effects of pravastatin on plasma concentration of C-reactive protein: The Cholesterol and Recurrent Events (CARE) Investigators. Circulation. 1999;100: TÜRK KARD YOLOJ DERNE Lipid Çal flma Grubu Yaz flma Adresi Ortaklar cad. Aksu apt. 4/7 Mecidiyeköy stanbul Tel: / Faks: nternet adresi: Yönetim Kurulu Prof. Dr. Lâle TOKGÖZO LU Prof. Dr. Vedat SANSOY Doç. Dr. Nefle ÇAM Doç. Dr. Mustafa fian Doç. Dr. Muzaffer DE ERTEK N Bu bülten in katk lar yla bas lm flt r.

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili;

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili; KORONER RİSK TESTİ Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili; Koroner kalp hastalıklarına yol açan kolesterol ve lipit testleridir. Koroner risk testleri

Detaylı

Metabolik Sendrom Tanı Tedavi Dr. Abdullah Okyay

Metabolik Sendrom Tanı Tedavi Dr. Abdullah Okyay Metabolik Sendrom Tanı Tedavi Dr. Abdullah Okyay Metabolik Sendrom İnsülin direnci (İR) zemininde ortaya çıkan Abdominal obesite Bozulmuş glukoz toleransı (BGT) veya DM HT Dislipidemi Enflamasyon, endotel

Detaylı

Demografik Özelliklerin Koroner Arter Hastalığına Etkisinin Analizi

Demografik Özelliklerin Koroner Arter Hastalığına Etkisinin Analizi Demografik Özelliklerin Koroner Arter Hastalığına Etkisinin Analizi İçindekiler Giriş Bilgi Keşfi Sınıflandırma Uygulama Sonuç ve Öneriler Giriş Koroner Arter Hastalığı(KAH) : Koroner arterler kalbi besleyen

Detaylı

Prof.Dr. Oktay Ergene. Kardiyoloji Kliniği

Prof.Dr. Oktay Ergene. Kardiyoloji Kliniği Hipertrigliseridemii id i Tedavisi i Prof.Dr. Oktay Ergene İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji Kliniği Hipertrigliseridemi Gelişimiş VLDL Chylomicron Liver Defective Lipolysis Remnants

Detaylı

Kardiyovasküler hastalıklardan korunmak için 5 önemli neden :

Kardiyovasküler hastalıklardan korunmak için 5 önemli neden : 2008 İskemik Kalp Hastalıklarında Primer ve Sekonder Korunma Doç. Dr. Mehdi Zoghi Kardiyovasküler hastalıklardan korunmak için 5 önemli neden : 1. Kardiyovasküler hastalıklar (KVH) erken ölümlerin başlıca

Detaylı

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6) over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda

Detaylı

Lipid Paneli Hangi Yaşta. Dr. Fatih BAKIR Düzen Laboratuvarlar Grubu

Lipid Paneli Hangi Yaşta. Dr. Fatih BAKIR Düzen Laboratuvarlar Grubu Lipid Paneli Hangi Yaşta Taranmaya Başlanmalı? Dr. Fatih BAKIR Düzen Laboratuvarlar Grubu Koroner kalp hastalığı-ateroskleroz ğ t Ateroskleroz çocuk yaş grubunda başlar ş ve ileri yaşlarda ş bulgu verir

Detaylı

T.C. Sağlık Bakanlığı Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi II. Dahiliye Kliniği Şef: Prof. Dr. Aytekin Oğuz

T.C. Sağlık Bakanlığı Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi II. Dahiliye Kliniği Şef: Prof. Dr. Aytekin Oğuz T.C. Sağlık Bakanlığı Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi II. Dahiliye Kliniği Şef: Prof. Dr. Aytekin Oğuz NONDİYABETİK, HİPERTANSİF METABOLİK SENDROMLU HASTALARDA SERUM YÜKSEK DUYARLILIK C-REAKTİF PROTEİN

Detaylı

KARD YOVASKÜLER R SK PLATFORMU ORTAK B LD R S

KARD YOVASKÜLER R SK PLATFORMU ORTAK B LD R S KARD YOVASKÜLER R SK PLATFORMU ORTAK B LD R S 2 KARD YOVASKÜLER R SK PLATFORMU ORTAK B LD R S Afla da ad bulunan uzmanl k dernekleri, ülkemizde kalp damar hastal klar n n azalt lmas için, kardiyovasküler

Detaylı

Koroner Arter Hastal Bulunan Olgularda Obezite Derecelerinin Di er Risk Faktörleriyle liflkisi

Koroner Arter Hastal Bulunan Olgularda Obezite Derecelerinin Di er Risk Faktörleriyle liflkisi 203 Koroner Arter Hastal Bulunan Olgularda Obezite Derecelerinin Di er Risk Faktörleriyle liflkisi Dr. Kenan Sönmez, Dr. Mustafa Akçakoyun, Dr. Durmufl Demir, Dr. Ahmet Akçay Dr. Selçuk Pala, Dr. Nilüfer

Detaylı

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili;

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili; KORONER RİSK TESTİ Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili; Koroner kalp hastalıklarına yol açan kolesterol ve lipit testleridir. Koroner risk testleri

Detaylı

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI Portal Adres NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI : www.cayyolu.com.tr İçeriği : Gündem : http://www.cayyolu.com.tr/haber/nijerya-dan-gelen-yolcuda-ebolaya-rastlanmadi/96318 1/3 SAGLIK IÇIN EGZERSIZ

Detaylı

Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein;

Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein; MYELİN BASİC PROTEİN Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein; Beyin Omurilik Sıvısı içinde Myelin Basic Protein miktarının araştırılmasıdır.

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

KRONİK HASTALIKLARDA ERKEN TANI ve KORUNMA. Dr. Alpaslan Kılıçarslan HÜTF İç Hastalıkları

KRONİK HASTALIKLARDA ERKEN TANI ve KORUNMA. Dr. Alpaslan Kılıçarslan HÜTF İç Hastalıkları KRONİK HASTALIKLARDA ERKEN TANI ve KORUNMA Dr. Alpaslan Kılıçarslan HÜTF İç Hastalıkları Kronik hastalıklar Kronik hastalıklar genellikle, çok çesitli risk faktörleri içeren, etyolojileri belirgin olmayan,

Detaylı

Hipertansiyon tan m ve s n flamas

Hipertansiyon tan m ve s n flamas .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri KARD YOLOJ GÜNDEM Sempozyum Dizisi No: 64 Nisan 2008; s. 67-73 Arteryel Hipertansiyon Tedavisi Prof. Dr. Serap Erdine Dünya Sa l k Örgütü

Detaylı

08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D

08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D Vitamin D ve İmmün Sistem İnsülin Sekresyonuna Etkisi Besinlerde D Vitamini Makaleler Vitamin D, normal bir kemik gelişimi ve kalsiyum-fosfor homeostazisi için elzem

Detaylı

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ 20.05.2010 Giriş I Renovasküler hipertansiyon (RVH), renal arter(ler) darlığının neden

Detaylı

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir?

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir? YÜKSEK KOLESTEROL Hiperkolesterolemi; Kolesterol ve kolesterole bağlı kalp damar hastalıklar en büyük ölüm sebebidir. Hiperkolesterolemi kan yağlarından biri olan kolesterolün yüksek olmasıdır. Kan yağları

Detaylı

KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR

KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR Prof.Dr. ARZU SEVEN İ.Ü.CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI DİSMETABOLİK SENDROM DİYABESİTİ SENDROM X İNSÜLİN DİRENCİ SENDROMU METABOLİK

Detaylı

Aile Hekimli i Poliklini ine Baflvuran Hastalarda Hiperlipidemi S kl ve HDL Düzeyi ile liflkili Faktörler

Aile Hekimli i Poliklini ine Baflvuran Hastalarda Hiperlipidemi S kl ve HDL Düzeyi ile liflkili Faktörler Türk Aile Hek Derg 2007; 11(3): 107-112 Araflt rma Research Article Aile Hekimli i Poliklini ine Baflvuran Hastalarda Hiperlipidemi S kl ve HDL Düzeyi ile liflkili Faktörler PREVALANCE OF HYPERLIPIDEMIA

Detaylı

Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım

Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sık Görülen Kardiyolojik Sorunlarda Güncelleme Sempozyum Dizisi No: 40 Haziran 2004; s. 69-74 Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım Prof. Dr. Hakan

Detaylı

EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ

EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI Doç.Dr.Mitat KOZ Fiziksel Uygunluk Test Sonuçları Klinik Egzersiz Test Sonuçları Fiziksel Uygunluk Test Sonuçlarının Yorumlanması Bireyler arası karşılaştırmalar

Detaylı

Yüksek Duyarl C-Reaktif Protein (hscrp) ile Total Kolesterol, LDL-Kolesterol, HDL-Kolesterol ve Trigliserid Düzeyleri Aras ndaki liflki

Yüksek Duyarl C-Reaktif Protein (hscrp) ile Total Kolesterol, LDL-Kolesterol, HDL-Kolesterol ve Trigliserid Düzeyleri Aras ndaki liflki Türk Klinik Biyokimya Derg 2006; 4(2): 59-63 Araflt rma Yüksek Duyarl C-Reaktif Protein (hscrp) ile Total Kolesterol, LDL-Kolesterol, HDL-Kolesterol ve Trigliserid Düzeyleri Aras ndaki liflki Association

Detaylı

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL 2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU

Detaylı

Prediyabetik ve Tip 2 Diyabetik Kadınlarda Kardiyovasküler Risk: Gerçekten Erkeklerden Daha Yüksek Mi?

Prediyabetik ve Tip 2 Diyabetik Kadınlarda Kardiyovasküler Risk: Gerçekten Erkeklerden Daha Yüksek Mi? Prediyabetik ve Tip 2 Diyabetik Kadınlarda Kardiyovasküler Risk: Gerçekten Erkeklerden Daha Yüksek Mi? Prof Dr Füsun Saygılı EgeÜTF Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıBD DM Mortalite ve morbiditenin

Detaylı

Tablo 1. Metabolik Sendrom NCEP ATP III Kriterleri 4. Abdominal obezite (Bel çap ) Erkek >102 cm Kad n > 88 cm. HDL kolesterol

Tablo 1. Metabolik Sendrom NCEP ATP III Kriterleri 4. Abdominal obezite (Bel çap ) Erkek >102 cm Kad n > 88 cm. HDL kolesterol Türk Kardiyoloji Derne i L P D ÇALIfiMA GRUBU Ocak 2003 nsülin direnci, 1997'de normal biyolojik yan t n al nmas için daha fazla insülin gereksiniminin olmas hali olarak tan mlanm flt r. 1 Etyolojisinde

Detaylı

Eskimeyen Yeniler: Nabız Hızı ve Nabız Basıncı

Eskimeyen Yeniler: Nabız Hızı ve Nabız Basıncı Kan Basıncında Yeni Kavramlar Eskimeyen Yeniler: Nabız Hızı ve Nabız Basıncı Prof. Dr. Enver Atalar Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Nabız Basıncı Nabız Basıncı: Sistolik

Detaylı

BALIK YAĞI MI BALIK MI?

BALIK YAĞI MI BALIK MI? BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

Bir ARB Olarak Olmesartan. Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı

Bir ARB Olarak Olmesartan. Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı Bir ARB Olarak Olmesartan Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı PatenT (Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension

Detaylı

De irmendere Aile Hekimli i Poliklini ine Baflvuran Eriflkin Hastalarda Obezite S kl ve Efllik Eden Hastal klarla liflkisi: Bir Olgu Kontrol Çal flmas

De irmendere Aile Hekimli i Poliklini ine Baflvuran Eriflkin Hastalarda Obezite S kl ve Efllik Eden Hastal klarla liflkisi: Bir Olgu Kontrol Çal flmas Türk Aile Hek Derg 23; 7(3): 117-121 De irmendere Aile Hekimli i Poliklini ine Baflvuran Eriflkin Hastalarda Obezite S kl ve Efllik Eden Hastal klarla liflkisi: Bir Olgu Kontrol Çal flmas PREVALENCE OF

Detaylı

.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri. Sempozyum Dizisi No: 64 Nisan 2008; s Prof. Dr. Z.

.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri. Sempozyum Dizisi No: 64 Nisan 2008; s Prof. Dr. Z. .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri KARD YOLOJ GÜNDEM Sempozyum Dizisi No: 64 Nisan 2008; s. 25-42 Bir Bütün Olarak Kardiyovasküler Riskin Ele Al nmas n n Önemi Prof. Dr. Z.

Detaylı

APAH: konjenital kalp hastalığı. Prof. Dr. Sanem Nalbantgil Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji AD 2015 ADHAD 2. PAH OKULU

APAH: konjenital kalp hastalığı. Prof. Dr. Sanem Nalbantgil Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji AD 2015 ADHAD 2. PAH OKULU APAH: konjenital kalp hastalığı Prof. Dr. Sanem Nalbantgil Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji AD 2015 ADHAD 2. PAH OKULU Klinik Sınıflama 2009 Eisenmenger Sendromu ve sistemik komplikasyonlar European

Detaylı

Diyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet

Diyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet Diyabet te Sağlık Önerileri Diyabet BR.HLİ.041 Diyabette Sağlık Önerileri Her sağlıklı birey gibi diyabetli birey de bireysel bakımını sağlamalı; diyabete bağlı gelişen özellikli durumlarda gereken uygulamaları

Detaylı

METABOLİK SENDROM ve ANA KOMPONENTLERİ. Prof.Dr.M.Ferit GÜRSU

METABOLİK SENDROM ve ANA KOMPONENTLERİ. Prof.Dr.M.Ferit GÜRSU METABOLİK SENDROM ve ANA KOMPONENTLERİ Prof.Dr.M.Ferit GÜRSU 1 55 y. da erkek hastanın son birkaç aydır TA i :140-150/90-100 mmhg ölçülüyor, hasta ileri tetkik ve tedavi amacı ile doktora başvuruyor Öz

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi

Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi Hipertansiyon Tedavisi: Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi Hipertansiyon Sıklık Yolaçtığı sorunlar Nedenler Kan basıncı hedefleri Tedavi Dünyada Mortalite

Detaylı

Kronik Böbrek Hastalığında Hiperlipidemi Tedavisi. Dr. Abdülmecit YILDIZ U.Ü.Tıp.Fak NefrolojiB.D

Kronik Böbrek Hastalığında Hiperlipidemi Tedavisi. Dr. Abdülmecit YILDIZ U.Ü.Tıp.Fak NefrolojiB.D Kronik Böbrek Hastalığında Hiperlipidemi Tedavisi Dr. Abdülmecit YILDIZ U.Ü.Tıp.Fak NefrolojiB.D O Normal popülasyonda dislipidemi, koroner arter hastalığını(kah) öngören ve düzeltilebilen önemli bir risk

Detaylı

BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM)

BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM) BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM) Buğday rüşeymi buğday başağının alt kısmında bulunan embriyodur. Buğdayın 1 tonundan sadece 1 kilogram rüşeym elde edilebilmektedir. Rüşeym özel yöntemlerle elde edilmediği

Detaylı

Kronik böbrek hastalığı adeta bir salgın halini almıģ olan önemli bir halk sağlığı sorunudur.

Kronik böbrek hastalığı adeta bir salgın halini almıģ olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Kronik böbrek hastalığı adeta bir salgın halini almıģ olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Basit ve ucuz bazı testlerle erken saptandığında önlenebilir veya ilerlemesi geciktirilebilir olmasına karģın,

Detaylı

Obez Çocuklarda Kan Basıncı Değişkenliği ve Subklinik Organ Hasarı Arasındaki İlişki

Obez Çocuklarda Kan Basıncı Değişkenliği ve Subklinik Organ Hasarı Arasındaki İlişki Obez Çocuklarda Kan Basıncı Değişkenliği ve Subklinik Organ Hasarı Arasındaki İlişki Ayşe Ağbaş 1, Emine Sönmez 1, Nur Canpolat 1, Özlem Balcı Ekmekçi 2, Lale Sever 1, Salim Çalışkan 1 1. İstanbul Üniversitesi,

Detaylı

Şeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir?

Şeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir? Aile Hekimliği Sürekli Mesleki Gelişim Programı Hayatınız boyunca öngöremediğiniz ve hayat kalitenizi düşürecek pek çok sorun yaşayabilirsiniz. Şeker hastalığı(kısa olarak Diyabet diyebiliriz) ve obezite

Detaylı

LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi

LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi Bir etkinliğin sonucunda elde edilen çıktıyı nicel ve/veya nitel olarak belirleyen bir kavramdır.

Detaylı

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

ÇALIŞMANIN AMACI: Türkiye de erişkinlerde ( 20 yaş) metabolik sendrom sıklığını tespit etmektir.

ÇALIŞMANIN AMACI: Türkiye de erişkinlerde ( 20 yaş) metabolik sendrom sıklığını tespit etmektir. ÇALIŞMANIN AMACI: Türkiye de erişkinlerde ( 20 yaş) metabolik sendrom sıklığını tespit etmektir. Metabolik Sendrom Araştırma Grubu Prof.Dr. Ömer Kozan Dokuz Eylül Üniv. Tıp Fak. Kardiyoloji ABD, İzmir

Detaylı

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,

Detaylı

Metabolik Sendrom ve Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı. Dr Miraç Vural Keskinler

Metabolik Sendrom ve Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı. Dr Miraç Vural Keskinler Metabolik Sendrom ve Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı Dr Miraç Vural Keskinler Önce sentez DM ve MS Akılcı İlaç Kullanımı Oral antidiyabetik ajanlar İnsülin Glp-1 analogları Antihipertansif ilaçlar Hipolipidemik

Detaylı

Hücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015

Hücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Hücre zedelenmesi etkenleri Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Homeostaz Homeostaz = hücre içindeki denge Hücrenin aktif olarak hayatını sürdürebilmesi için homeostaz korunmalıdır Hücre zedelenirse ne olur? Hücre

Detaylı

KORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ

KORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ KORELASON VE REGRESON ANALİZİ rd. Doç. Dr. S. Kenan KÖSE İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon analizi ile değişkenlerden birisi

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri

Detaylı

DİYABET TEDAVİSİNDE HEDEF KAN BASINCI:

DİYABET TEDAVİSİNDE HEDEF KAN BASINCI: DİYABET TEDAVİSİNDE HEDEF KAN BASINCI: Hedef ne olmalı? İntensif tedavi gereklimi? PROF.DR.TEVFİK SABUNCU Harran Üniversitesi, Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı 2003 JNC-VII Hipertansiyon Sınıflandırması

Detaylı

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Hipertansiyon HT Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Dilber Deryol Nacar

Detaylı

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON 1 Tarifname Teknik Alan BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON Buluş, böbreküstü bezi yetmezliğinin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen

Detaylı

Hipertansiyon Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar-2014. Dr. Mehmet KANBAY Nefroloji B.D. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi

Hipertansiyon Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar-2014. Dr. Mehmet KANBAY Nefroloji B.D. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hipertansiyon Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar-2014 Dr. Mehmet KANBAY Nefroloji B.D. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Kontrolsüz Hipertansiyonun Bedeli SVO geçiren hastaların.. J Rendon et al.,

Detaylı

çindekiler Kalbiniz ne kadar genç? Hipertansiyon: Kalp sa l n n baflta gelen düflman 2 Kolesterol: Kalp hastal salg n n n ard ndaki sinsi düflman 4

çindekiler Kalbiniz ne kadar genç? Hipertansiyon: Kalp sa l n n baflta gelen düflman 2 Kolesterol: Kalp hastal salg n n n ard ndaki sinsi düflman 4 çindekiler Kalbiniz ne kadar genç? Hipertansiyon: Kalp sa l n n baflta gelen düflman 2 Kolesterol: Kalp hastal salg n n n ard ndaki sinsi düflman 4 Sigara kalbinize zararl d r! 8 Sinsi düflman: fiiflmanl

Detaylı

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü Nükleer Santrallerde Enerji Üretimi ve Personel E itimi Mehmet TOMBAKO LU* Girifl Sürdürülebilir kalk nman n temel bileflenlerinden en önemlisinin enerji oldu unu söylemek abart l olmaz kan s nday m. Küreselleflen

Detaylı

Adiposit

Adiposit Tip 2 diyabetik obez kadınlarda adiponektin diyabetik nefropati ilişkisi Dr. Murat Şakacı S.B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği Adiposit Adipokinler Antidiyabetik Antiinflamatuvar

Detaylı

Tip 2 Diyabetli Hastalarda Metabolik Sendrom Prevalansı

Tip 2 Diyabetli Hastalarda Metabolik Sendrom Prevalansı İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 15 (1) 29-33 (2008) Tip 2 Diyabetli Hastalarda Metabolik Sendrom Prevalansı Serkan İpek Doğanşehir Devlet Hastanesi, İç Hastalıkları Kliniği, Malatya Amaç: Bu çalışma,

Detaylı

ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi

ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi KİHG/İŞL-005 19.08.2009 07.08.2012 2 1/8 GÜNCELLEME BİLGİLERİ Güncelleme Tarihi Güncelleme No Açıklama 11.11.2009 1 Belge içeriğinde ve belge numarasında değişiklik yapılması 07.08.2012 2 Komite, başlık,

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S

Detaylı

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Otomasyon Sistemleri E itiminde Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Murat Ayaz Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi, Elektrik E itimi Koray Erhan Kocaeli Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,

Detaylı

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol 1. Giriş Bu yazıda, Bursa daki (ciro açısından) en büyük 250 firmanın finansal profilini ortaya koymak amacındayız.

Detaylı

ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016

ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016 ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016 19 Ocak 2016 tarihli Alpha Altın raporumuzda paylaştığımız görüşümüz; Kısa dönemde 144 günlük ortalama $1110.82 trend değişimi için referans takip seviyesi olabilir.

Detaylı

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama 21 G R fi Araflt rman n amac na ba l olarak araflt rmac ayr ayr nicel veya nitel yöntemi kullanabilece i gibi her iki yöntemi bir arada kullanarak da araflt rmas n planlar. Her iki yöntemin planlama aflamas

Detaylı

ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I

ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar 24 Mart 2016 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 29663 YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin

Detaylı

Metabolik hastalıkların tedavisinde sirkadiyen bozukluğun tedavisi önemli midir? Neler yapılmalı, neler yapılmamalıdır?

Metabolik hastalıkların tedavisinde sirkadiyen bozukluğun tedavisi önemli midir? Neler yapılmalı, neler yapılmamalıdır? Metabolik hastalıkların tedavisinde sirkadiyen bozukluğun tedavisi önemli midir? Neler yapılmalı, neler yapılmamalıdır? Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa Neden böyle bir panel konusu seçildi? Metabolik

Detaylı

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri BÖLÜM 1 YÖNTEM Bu çal flma 11, 13 ve 15 yafllar ndaki gençlerin sa l k durumlar ve sa l k davran fllar n saptamay hedefleyen, kesitsel tan mlay c ve çok uluslu Health Behavior in School Aged Children,

Detaylı

DİABETİK DİSLİPİDEMİ TEDAVİSİNDE DİET VE EGZERSİZİN ROLU. Dr Banu Aktaş Yılmaz

DİABETİK DİSLİPİDEMİ TEDAVİSİNDE DİET VE EGZERSİZİN ROLU. Dr Banu Aktaş Yılmaz DİABETİK DİSLİPİDEMİ TEDAVİSİNDE DİET VE EGZERSİZİN ROLU Dr Banu Aktaş Yılmaz T2DM KVH FHS: Diyabetik hastalarda klinik ateroskleroz riski 2-3 kat artmıştr. Haffner ve ark: MI öyküsü olmayan T2DM lu hastalarda,

Detaylı

Hepinizin bildi i gibi bilgi ça olarak adland r lan günümüzde bilim ve teknoloji alan nda

Hepinizin bildi i gibi bilgi ça olarak adland r lan günümüzde bilim ve teknoloji alan nda Say n Meslektafllar m z, Hepinizin bildi i gibi bilgi ça olarak adland r lan günümüzde bilim ve teknoloji alan nda bafl döndürücü flekilde h zl ilerlemeler olmaktad r. Bu geliflmelerin en fazla oldu u

Detaylı

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262

Detaylı

Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON

Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON 1 Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON Teknik Alan Buluş, sarkopeni nin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir kompozisyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen Durumu Günümüzde sarkopeni,

Detaylı

ESANSİYEL HİPERTANSİYONLU HASTALARDA PLAZMA APELİN ve ADMA DÜZEYLERİ

ESANSİYEL HİPERTANSİYONLU HASTALARDA PLAZMA APELİN ve ADMA DÜZEYLERİ ESANSİYEL HİPERTANSİYONLU HASTALARDA PLAZMA APELİN ve ADMA DÜZEYLERİ Çelebi G., 1 Sönmez A., 2 Erdem G., 1 Tapan S., 3 Taşçı İ., 1 Erçin C.N., 4 Doğru T., 4 Kılıç S., 5 Üçkaya G., 2 Yılmaz Mİ., 6 Kutlu

Detaylı

Suç Duyurusu: Dilovası = Sanayi = Hava Kirliliği = Akciğer Kanseri? / Onur Hamzaoğlu

Suç Duyurusu: Dilovası = Sanayi = Hava Kirliliği = Akciğer Kanseri? / Onur Hamzaoğlu Suç Duyurusu: Dilovası = Sanayi = Hava Kirliliği = Akciğer Kanseri? / Onur Hamzaoğlu Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı(UKAA), 17 Ekim 2013 tarihinde, hava kirliliğinin

Detaylı

Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması (PatenT) 2003 Türk Hipertansiyon İnsidans Çalışması (HinT) 2007 Türk Toplumunda Tuz Tüketimi ve Kan Basıncı

Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması (PatenT) 2003 Türk Hipertansiyon İnsidans Çalışması (HinT) 2007 Türk Toplumunda Tuz Tüketimi ve Kan Basıncı Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması (PatenT) 2003 Türk Hipertansiyon İnsidans Çalışması (HinT) 2007 Türk Toplumunda Tuz Tüketimi ve Kan Basıncı Çalışması (SALTurk) 2007 Türk Hipertansiyon Prevalans

Detaylı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini

Detaylı

İskemik Serebrovasküler Hastalıkta Primer Korunma

İskemik Serebrovasküler Hastalıkta Primer Korunma İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Nörolog Olmayanlar İçin Nöroloji Sempozyum Dizisi No: 42 Ocak 2005; s. 9-16 İskemik Serebrovasküler Hastalıkta Primer Korunma Prof. Dr. Birsen

Detaylı

Farklı Psikiyatrik Tanılı Hastalarda Glisemik Kontrol ile Serum Lipid Profili Arasındaki İlişki: HbA1c, dislipidemi'yi mi öngörüyor?

Farklı Psikiyatrik Tanılı Hastalarda Glisemik Kontrol ile Serum Lipid Profili Arasındaki İlişki: HbA1c, dislipidemi'yi mi öngörüyor? Farklı Psikiyatrik Tanılı Hastalarda Glisemik Kontrol ile Serum Lipid Profili Arasındaki İlişki: HbA1c, dislipidemi'yi mi öngörüyor? Hasan Mervan AYTAÇ, Sinem ACAR, Nazan AYDIN Bakırköy Prof. Dr. Mazhar

Detaylı

KİLO KONTROLÜ. Doç. Dr. FERDA GÜRSEL

KİLO KONTROLÜ. Doç. Dr. FERDA GÜRSEL KİLO KONTROLÜ Doç. Dr. FERDA GÜRSEL Sinsi sinsi artan Obesiti FE azalması metabolik hızın düşmesine neden olur. Harcanan enerji alınandan fazla değilse o zaman kilo alımı gerçekleşir. Aşırı Yağlılığın

Detaylı

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir?

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir? YÜKSEK KOLESTEROL Hiperkolesterolemi; Kolesterol ve kolesterole bağlı kalp damar hastalıklar en büyük ölüm sebebidir. Hiperkolesterolemi kan yağlarından biri olan kolesterolün yüksek olmasıdır. Kan yağları

Detaylı

Uzm.Dr., Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İç Hastalıkları Kliniği, İstanbul, Türkiye

Uzm.Dr., Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İç Hastalıkları Kliniği, İstanbul, Türkiye Smyrna Tıp Dergisi 5 Smyrna Tıp Dergisi Araştırma Makalesi Akut Koroner Sendromlu Hastalarda Majör Risk Faktörlerinin ve Laboratuvar Parametrelerinin Değerlendirilmesi Evaluation of Risk Factors and Laboratory

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI TİSİNON 10 mg kapsül Ağızdan alınır. Her kapsül; Etkin madde: 10 mg nitisinon Yardımcı maddeler: Prejelatinize nişasta ve opak beyaz gövde / opak lacivert kapak No:3 sert jelatin kapsül

Detaylı

Prof. Dr. Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı

Prof. Dr. Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı DM TEDAVİSİNDE KOMPLİKASYONLAR DM TEDAVİSİ VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR Prof. Dr. Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı Slide 1 Sunum planı DM ve kardiyovasküler hastalık-riskleri

Detaylı

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z Nisan 2010 ISBN 978-9944-60-631-8 1. Bask, 1000 Adet Nisan 2010 stanbul stanbul Sanayi Odas Yay nlar No: 2010/5 Araflt rma fiubesi Meflrutiyet

Detaylı

YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ

YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ Dr Nur Kır İstanbul Tıp Fakültesi 1. RETİNA GÜNLERİ İSTANBUL 2013 AREDS I Çalışması (2001) Amaç: Farklı evrelerdeki YBMD hastalarında yüksek doz antioksidan ve minerallerin

Detaylı

KRONİK HEMODİYALİZ HASTALARINDA ENDOTEL PROGENİTÖR HÜCRELERİ, İNFLAMASYON VE ENDOTEL DİSFONKSİYONU

KRONİK HEMODİYALİZ HASTALARINDA ENDOTEL PROGENİTÖR HÜCRELERİ, İNFLAMASYON VE ENDOTEL DİSFONKSİYONU KRONİK HEMODİYALİZ HASTALARINDA ENDOTEL PROGENİTÖR HÜCRELERİ, İNFLAMASYON VE ENDOTEL DİSFONKSİYONU Abdullah Özkök¹, Esin Aktaş², Akar Yılmaz 3, Ayşegül Telci 4, Hüseyin Oflaz 3, Günnur Deniz², Alaattin

Detaylı

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari 4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari Mustafa CER T* I. G R fi Bu yaz da 1479 say l yasaya göre yafll l l k, malullük ve ölüm

Detaylı

Hipertansiyon ve Kronik Böbrek Hastalığı

Hipertansiyon ve Kronik Böbrek Hastalığı Chronic REnal Disease In Turkey CREDIT Hipertansiyon ve Kronik Böbrek Hastalığı Alt Analiz Sonuçları Prof. Dr. Bülent ALTUN Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi CREDIT: Kilometre Taşları

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

Kronik Böbrek Hastalığında ve Diyalizde Lipit Düşürücü Ajanların Kullanımı

Kronik Böbrek Hastalığında ve Diyalizde Lipit Düşürücü Ajanların Kullanımı Kronik Böbrek Hastalığında ve Diyalizde Lipit Düşürücü Ajanların Kullanımı Dr Dilek TORUN Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Bilim Dalı Dislipidemi kronik böbrek hastalığında

Detaylı

Kardiyovasküler Komplikasyonlar ve HIV. Doç.Dr. Barış İki.mur İÜ Cerrahpaşa Tıp Fak. Kardiyoloji AD

Kardiyovasküler Komplikasyonlar ve HIV. Doç.Dr. Barış İki.mur İÜ Cerrahpaşa Tıp Fak. Kardiyoloji AD Kardiyovasküler Komplikasyonlar ve HIV Doç.Dr. Barış İki.mur İÜ Cerrahpaşa Tıp Fak. Kardiyoloji AD Genel Bakış : Sorun Ne? AIDS ve infeksiyonla ilişkili mortalite Subklinik ateroskleroz! Semptoma.k Kardiyovasküler

Detaylı

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Yönetmelik, Türkiye Bilimsel

Detaylı

Diyabet Aç s ndan Baz Risk Faktörleri: Marmara Adas Sa l k Taramas Sonuçlar

Diyabet Aç s ndan Baz Risk Faktörleri: Marmara Adas Sa l k Taramas Sonuçlar Türk Aile Hek Derg 2007; 11(2): 75-79 Araflt rma Research Article Diyabet Aç s ndan Baz Risk Faktörleri: Marmara Adas Sa l k Taramas Sonuçlar RISK FACTORS FOR DIABETES MELLITUS: THE RESULTS OF HEALTH SCREENING

Detaylı

STATİN FOBİSİ Prof. Dr. Mehmet Uzunlulu

STATİN FOBİSİ Prof. Dr. Mehmet Uzunlulu STATİN FOBİSİ Prof. Dr. Mehmet Uzunlulu İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ABD KV olay riski (%) Statin çalışmaları: Primer koruma 10 8 6 4 2 0 1 Statin Placebo WOSCOPS WOSCOPS

Detaylı