Cenevre de yarım asır önce kurulmuş olan Avrupa Parçacık Fiziği Araştırmaları ve Hızlandırıcıları Merkezi CERN Laboratuarı nın bahçesini süsleyen
|
|
- Mehmed Erem
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Parçacık Detektörleri Prof. Dr. Engin Arık Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü
2 Cenevre de yarım asır önce kurulmuş olan Avrupa Parçacık Fiziği Araştırmaları ve Hızlandırıcıları Merkezi CERN Laboratuarı nın bahçesini süsleyen eski detektörler
3 TEMEL PARÇACIKLAR ve ETKİLEŞMELERİ
4 Her element değişik bir atomdur. Atom temel parçacık değildir.
5 Element Atom Z: çekirdeğindeki proton sayısı = atomun elektron sayısı ; A: atom ağırlığı = Z + nötron sayısı Boyut Atom Çekirdek: proton (p) ve nötron (n) kümesi proton nötron kuark (q) Kütle: m p = 1.6 x kg m n elektron (e) m e = 9.1 x kg
6 ~ 5x10-6 [m] ~ 2x10-9 [m] ~ 2x10-10 [m] ~ 5x10-15 [m] ~ 1.5x10-15 [m] < 1x10-18 [m] hücre DNA atom çekirdek proton q e Temel parçacıklar
7 Fotonlar (γ) m γ = 0 kg 1 nm = 10-9 m dalga boyu 700 nm frekans Işık (foton) hızı: c = 3 x 10 8 m/s = λ x f Foton enerjisi: E γ = h x f 1 ev = 1.6 x J h: Planck sabiti h = 6.6 x J s
8
9 Kuantum teorisi E: toplam enerji, p: momentum, m: kütle, v: hız, c: ışık hızı Kütle enerjisi = mc 2 E 2 = (pc) 2 + (mc 2 ) 2 Kinetik enerji = E mc 2 β = v/c, γ 2 = 1/(1-β 2 ) E = γ mc 2 p = γ mv m e c 2 = 511 kev Fotonlar için m = 0 E = pc = hf = hc/λ λ = h/p m p c 2 = 938 MeV m n c 2 = 939 MeV Fotonlar gibi tüm parçacıklar aynı zamanda dalga özelliği de taşır m > 0 olan parçacıklar için dalga boyu : λ = h/p (de Broglie dalga boyu)
10 10 15 kat Gördüğümüz bu noktanın boyutu ~ 10-3 m kuark veya elektronun boyutu ~ m kat Gözlenebilen evrenin boyutu ~ m Dünya yörüngesinin boyutu ~ m ~ 10-4 m den büyük boyutları gözlerimizle inceleyebiliriz ~ 10-6 m ye kadar olan boyutları optik mikroskoplarla, la, ~ m ye kadar olan boyutları elektron mikroskoplarıyla inceleyebiliriz λ = h/p ~ m den küçük boyutları inceleyebilmemiz için Hızlandırıcılar gerekir
11 galaksi hücre çekirdek en önemli detektör kaynak hedef detektör Elektron mikroskopu Hızlandırıcı metre
12 Dünya yüzeyindeki kozmik parçacıkların çoğu, uzaydan gelen protonların (Hidrojen çekirdeği) atmosferdeki atomlarla çarpışmasından oluşur Bunların dışında güneşten gelen nötrinolar vardır pion (π), kaon (K), nötron (n), proton, elektron (e), foton (γ), müon (µ),( nötrino (ν)...( Atmosferdeki çarpışmalarda yaratılan elektronlar lar ve fotonlar elektromagnetik (EM) shower lar oluşturur nötronlar, protonlar,... hadronik shower lar oluşturur
13 Bazı durumlarda, Atmosfer shower ları gözle algılamamızı sağlayarak bir detektör rolü oynar shower Yeryüzüne ulaşan parçacıkların hemen hepsi müon lar (µ)( ve nötrino lardır (ν)( Deniz seviyesinde: her 1 m 2 lik alandan saniyede ~ 200 müon, her 1 cm 2 lik alandan milyarlarca nötrino geçer
14 Aurora Australis
15 Uzaydan görünüş Aurora Australis
16 Aurora Borealis
17 Aurora Borealis
18 Aurora Borealis (Kuzey ışıkları) Uyarılmış azot molekülleri mavi ve kırmızı ışık yayar Güçlü bir aurora fırtınası Watt elektrik gücü ve 10 6 Amper elektrik akımı oluşturabilir Yeşil ışık λ= nm uyarılmış oksijen molekülleri tarafından yayılır Aurora Australis (Güney ışıkları)
19 Van Allen magnetik kuşakları ve Aurora oluşması
20 Solar flare
21 Proton çarpışmalarında pion (π)( ) ve kaon (K) tipi mezonların n oluşmas ması ve onların n bozunmaları p p p p K K p p p p π p n p n K K p n p n π K π π (π) π µν µ µ e ν e ν µ ν e : elektron tipi nötrino ν µ : müon tipi nötrino nötrinoların etkileşmeleri ν e e ν e e ν µ e ν µ e ν e p ν e p ν e n ν e n ν µ p ν µ p ν µ n ν µ n ν e n ep ν e p en ν µ p µ n ν µ n µ p
22 elektron pozitron müon ve daha bir çok parçacık nötrino Hızlandırıcılar ile yapılan deneylerde bulunanb parçacık sayısı zamanla çok artınca bunların çoğunun temel parçacık olmadığı anlaşıldı Bildiğimiz her parçacığın bir antiparçacığı vardır (bazı parçacıkların antiparçacığı kendisidir, foton gibi)
23 Serbest olarak gözlemlediğimiz parçacıklar için elektrik yük sadece elektronun taşıdığı yükün tam katları olabilir Elektrik yük taşıyan parçacıklar p ±, e ±, µ ±, τ ±, π ±, K ±,... Elektrik yük taşımayan parçacıklar γ, n, ν, π 0, K 0,... Serbest n (nötron tron) bozunur, ortalama ömrü 887 s n p e - ν e (ν e : elektron tipi anti nötrino) n e (elektron), p (proton), γ (foton), ν (nötrino) bozunmayan parçac acıklar Proton, nötron ve diğer bir çok parçacığı oluşturan temel parçacıklar Kuarklardır Kuarklardan oluşmuş parçacıklar (Hadronlar( Hadronlar) ya kuark-antikuark antikuark (qq ( qq ) ) bağlı durumlarıdır (Mezonlar( Mezonlar) veya kuark-kuark kuark-kuark (qqq( qqq) ) bağlı durumlarıdır (Baryonlar( Baryonlar) e, µ, ν temel parçacıklardır ve Leptonlar olarak adlandırılır elektronun yükü: -e = -1.6 x Coulomb
24 Bugün bildiğimiz temel parçacık grupları Ayar Bozonları Kuarklar foton gluon Z 0 ve W ± Leptonlar Serbest olarak gözlediğimiz parçacıklar renksiz olmalıdır Kuarkların elektrik yükü elektron yükünün Baryonları ı (qqq( qqq) ) oluşturan üç kuark 2/3 veya 1/3 katıdır, her an değişik renkte olup, baryonlar bu nedenle serbest olarak net olarak renksizdir gözlenemezler Kuarklar renk renk denen bir tip yük daha taşırlar 3 cins renk yükü vardır: kırmızı, mavi, yeşil
25 Mezonları ı (qq ( qq ) oluşturan kuark ve antikuark her an değişik bir renk ve onun antirenginde olduklarından, mezonlar net olarak renksizdir Ayar bozonlarından ndan olan gluonlar da renk ve antirenk taşıdıklarından serbest olarak gözlenemezler Spin : açısal momentum (Plank sabiti h/2π cinsinden) Fermionlar için ½ veya katları Bozonlar için tam sayı Temel etkileşmeler Etkileşmenin adı: Kütle çekimi, Zayıf, Elektromagnetik, Kuvvetli Etkileşmenin ayar bozonu: Graviton, Z 0 ve W ±, foton, gluon Hangi temel parçacıkları etkilediği: Hepsi, kuarklar ve leptonlar, kuarklar ve W ±, kuarklar ve gluonlar
26 Özet Tablolar Temel parçacıklar (kuarklar, leptonlar) ve Etkileşmelerini sağlayan ayar bozonları Hadronların (baryonlar ve mezonlar) gruplandırılması
27
28 1.5 x 1010 yıl 5 x 109 yıl 109 yıl Parçacıkları ve etkileşmelerini anlamak için yaptığımız deneylerde kullandığımız Hızlandırıcılar, evrenin oluşumundaki sırları keşfetmemiz için elzemdir 1013 s 102 s s s s
29 PARÇACIKLARI GÖZLEMLEME TEKNİKLERİ ve DETEKTÖRLER
30 Sadece elektrik yükü olan parçacıkları doğrudan gözlemle mleyebiliriz Yüksüz parçacıklar, etkileşmelerinde yüklü parçacıklar yaratırsa, dolaylı olarak gözlemle mlenebilir Parçacıkları gözlemleyebilmek için kullanılan bütün teknikler sadece elektromagnetik etkileşmelerini lerini kullanır Magnetik alanda sapmalarından hem elektrik yükünün + veya olduğu hem de momentumları belirlenebilir: p (GeV/c) = 0.3 z B(T) R(m) İyonizasyon/Uyarma: Elektrik yüklü parçacıkların bir madde içinden geçerken atomlarla çarpıştıklarında enerji kaybetmelerine sebep olan bir mekanizmadır Bethe-Bloch formula: Kozmik ışınlar ve radyoaktivite yarattıkları iyonizasyon dolayısıyla ıyla keşfedildiler Madde içinde yavaşlayarak duran bir parçacığın kaybettiği enerji miktarı kinetik enerjisi kadardır κ ~ 0.3 MeV cm 2 /g
31 İyonizasyon miktarı parçacık kimliği tesbitinde kullanılabilir PEP-4 4 TPC β = v/c, γ 2 = 1/(1-β 2 ) de/dx ~ 1/β 2 (de/dx) min ~ 2 MeV cm 2 /g (He, D 2, polietilen plastikler) (de/dx) min ~ 4 MeV cm 2 /g (sıvı H 2 ) (de/dx) min ~ 1 MeV cm 2 /g (U)
32 Bragg eğrisi x Elektrik yüklü hadronların bir ortamda ilerlerken kaybettikleri enerji durmalarına yakın bir maksimum gösterir Durdukları mesafe ise ilk enerjilerine bağlıdır Tıpta hadron terapi uygulamalarının esası buna dayanır
33 Yüksek enerjili (E) elektronlar lar veya fotonlar Z protonlu onlu atomlardan oluşmuş bir ortam içinden geçerken E >> Kritik enerji: E c ise, enerjilerinin büyük kısmını elektromagnetik (EM) shower oluşturarak harcarlar EM shower oluşumunda küçük bir miktar enerji nötron, proton ve pion çıkmasına da yol açar X 0 : Radyasyon uzunluğu ( radiation length ) E nin 1/e kadar azaldığı mesafe E ~ E c olunca iyonizasyon/uyarma ile kaybedilen ortalama enerji, shower ın bir adımında kaybedilen ortalama enerji ile aynıdır. Deneyle uyumlu olan basit bir modellemede şunları kabul edebiliriz: iz: Her X 0 mesafesi sonunda parçacık sayısı (e+, e-, e γ) ) iki kat artar Başlangıçtan itiberen n tane X 0 mesafesi katedildiğinde parçacık sayısı 2 n olur Parçacık başına ortalama enerji E/2 n = E c olunca shower durur shower derinliği en fazla n = ln(e/ E c )/ln2 tane X 0 mesafesi kadardır
34 elektron foton pozitron elektromagnetik (EM) shower oluşumu Elektron veya pozitron EM alanda Coulomb saçılması ile ve ivmelenmeye tepki olarak foton (Bremsstrahlung) atıp yavaşlarlar, Elektron tüm kinetik enerjisini kaybettikten sonra durur Pozitron,, ya durmadan veya durduktan sonra, ortamdaki bir elektron ile birleşir, toplam enerji ile 2 foton yaratılır Foton,, EM alan ile etkileşip elektron-pozitron çiftleri yaratarak ve defalarca Compton saçılması yaparak, sonunda fotoelektrik yutulma ile tüm enerjisini bir elektrona a verir Yüksüz olan fotonları dolaylı olarak gözleyebiliriz: Fotonların madde ile etkileşmeleri: Fotoelektrik olay ile yutulma Compton saçılmasıs Elektron-Pozitron çifti yaratılması (enerjileri yeterli ise µ ± veya τ ± yaratabilirler) e - e - e - e +
35 Düşük enerjilerde Elektron, Pozitron ve Foton etkileşmelerinin özeti Coulomb saçılması: e p e e p Möller saçılması: e e e e Bhabba saçılması: e- e+ e- e+ Yok olma (annihilation): e- e+ γ γ Bremmstrahlung: e (EM alan) γ e (sinkrotron ışınımı: e γ e magnetik alanda sapmaya tepki) Compton saçılması: γ e- γ e- Çift yaratma: γ (EM alan) e- e+ Fotoelektrik yutulma: γ e- e- Hadronlar da bir ortamda ilerlerken atom çekirdekleri ile kuvvetli etkileşerek hadronik shower yaratırlar Radyasyon uzunluğu yerine nükleer etkileşme uzunluğu ( interaction length ) ile parametrize edilirler
36 Fotoğraf plakası cam üzerine sıvanmış, ışığa duyarlı, gümüş tuzları En eski detektör: Floresan Ekran (sintilasyon ekranı) elektrik yüklü bir parçacık bu tip bir ekrana çarpınca gözümüz çarpma noktasında bir ışık flaşı görür (örneğin ZnS) H. Becquerel, uranyum örneklerinin siyah kağıda sarılmış fotoğraf plakasını etkilediğini gözleyerek doğal radyoaktiviteyi buldu (1896)
37 Çok düşük basınçta çeşitli gazlar ile doldurulan Crookes tüpleri (CRT)) ile, anot-katot arasına yüksek voltaj uygulayarak elde edilen katot ışınlarının, magnetik alanda sapmalarından e/m oranları ölçüldü ve bu parçacıkların aslında elektronlar olduğu anlaşıldı J.J. Thomson (1897) Röntgen, Crookes tüpleri yakınındaki fotoğraf plakalarının karardığını görerek x-ışınlarını x keşfetti (1895) Geiger-Marsden Marsden-Rutherford deneyi ile atom çekirdeğinin varlığı kanıtlandı (1911) ZnS (en basit detektör) Katot ışınları keşfedildi Crookes (1879)
38 Rutherford saçılması: Elektrik yükü z olan bir parçacığın Z yüklü bir çekirdekten saçılma tesir kesidinin (σ)( ) saçılma açısına (Θ)( ) bağlılığı dω = 2π 2 cosθ dθ m e : elektron kütlesi r e : klasik elektron yarıçapı= 2.8 x Alfa (α)( ) parçacığı için z = 2e Altın (Au) çekirdeği için Z = 79e Multiple Coulomb Scattering : Elektrik yüklü parçacıklar bir ortamdan geçerken ortamdaki atom çekirdeklerinden defalarca elastik olarak saçılırak yollarından saparlar ~ Rutherford saçılması 15 m
39 Kanal ışınları E. Golstein (1886) Görünen renklenme kanal ışınları ve katot ışınlarının gaz moleküllerini uyarması sonucu çıkan fotonlardır Elektronlar (katot ışınları) anoda giderken, iyonize olmuş gaz molekülleri katoda giderler ve kanal ışınları oluşur Hidrojen gazı kullanıldığında çıkan kanal ışınlarının protonlar olduğu keşfedildi J.J. Thompson
40 TV En bildiğimiz Hızlandırıcı-detektör detektör sistemi -20 kv e - 0 kv Elektronların ların Kinetik enerjisi E mc 2 = 20 kev Kütle enerjisi mc 2 = 511 kev pc = 144 kev Dalga boyu λ = h/p ~ 10-2 nm
41 Emulsion π µ e ~ 600 micron En eski detektörlerden biri olan Emulsion Emulsion ile tesbit edilmiş π µ e π µ ν µ bozunması, µ e ν e ν µ 3 nötrino elektrik yüksüz olduklarından ve sadece zayıf etkileştiklerinden gözlenememiştir (1947) 50 micron Nükleer fotoğraf emülsiyonu onu, elektrik yüklü bir parçacık geçince,, normal fotoğraf filmi gibi, parçacığın geçtiği yolun izini kaydeder Fark sadece emulsion ın daha kalın olmasıdır (~ 1 mm) Fotoğraf filminde noktasal olacak izi bir çizgi olarak kaydeder Develop edilince ince parçacığın izi kalıcı olarak kaydedilmiş olur Fakat hiç bir şekilde zaman bilgisi taşımaz, yani izlerin integralini alan bir detektördür
42 Elektroskop T. Wulf (1907) Statik elektrik yüklenince yapraklar açılır İçindeki havayı iyonize eden bir unsur olursa yük boşalır, yapraklar kapanır Yaprakların kapanma hızı iyonizasyon miktarını ölçer V.F. Hess kozmik ışınları keşfetti (1912) Balon ile atmosferde yükseldikçe elektroskop boşalıyordu
43 Gazlı detektörlerin genel prensibi Elektrik yüklü parçacık geçtiği yol boyunca Gazı ı iyonize eder Elektrik yüklü parçacık Pozitif iyonlar katoda, negatif iyonlar (elektronlar) anoda doğru hızlanırlar anod ve/veya katod da toplanan elektrik yük bir sinyal oluşturur Yüksek voltaj
44 Gieger-Müller detektörü (1929) Metal bir silindir ve ekseni boyunca gerilmiş bir telden oluşan, içi gaz dolu (Ar) bir odacık Ortadaki tel ~ +2 kv, metal kap topraklanmış olarak tutulur µ Elektrik yüklü bir parçacık içinden geçince gazı ionize eder, anot-katot arasında bir akım oluşur Bu sinyali, duyulan bir klik sesine dönüştürür Parçacığın kimliğini belirleyemez Saniyede kaç parçacık geçtiğini sayarak radyasyon şiddeti hakkında fikir sahibi olunur Kozmik ışınlarla bir deney şeması
45 Sis odası (Cloud chamber) C.T.R. Wilson (1911) Odacığın içinde bulunan su buharına doymuş hava aniden genişletildiğinde soğur Buhar yoğunlaşmaya hazır duruma gelir İlk model Bu durumda, geçen bir parçacığın yarattığı iyonlar etrafında su damlacıkları oluşur, parçacığın izi görülür Sis odası içine konmuş Pb levha ile oluşturulmuş bir shower Geliştirilmiş sis odası etrafına magnetik alan uygulanarak, parçacıkların sapmalarından elektrik yükleri belirlenmiştir Parçacıkların izlerini gözleyebildiğimiz en temel detektördür dür
46 Kozmik ışınlarda Pozitron itron un keşfedilmesi C.D. Anderson (1932) Antimaddenin ilk kanıtı Parçacık izinin eğriliği kurşun levhadan sonra artmış yani levhadan geçerken enerji kaybettiği için yavaşlamış e+ B Magnetik alanda sola sapması pozitif yük taşıdığını gösteriyor Proton olsaydı etkileşmeden bu kadar uzun yol gidemezdi pozitron elektronun anti parçacığıdır
47 Ardarda konulmuş Pb levhalar içeren Wilson sis odasında görüntülenmiş birkaç shower
48 Sis odasından geçen bir parçacığın oluşturduğu iyonların üzerinde meydana gelen yoğunlaşmanın elektrik alanda ayrışması ve difüzyonu Magnetik alanda helix çizen bir parçacık izi
49 Kabarcık odası (Bubble chamber) D. Glaser (1952) Glaser ve sıvı Xe kabarcık odası (Brookhaven National Lab) İçindeki sıvı (örneğin sıvı H 2 ) basınç altında kaynama noktasının üzerine ısıtılmıştır Ani bir genişleme ile basınç azalırsa, geçen elektrik yüklü parçacıkların oluşturduğu iyonlar civarında sıvı kaynayarak kabarcıklar oluşturur ve bunun fotoğrafı çekilerek analiz edilebilir Çok detaylı ve hassas olarak izleri belirleyebilir ama saniyede ancak bir kaç olay kaydedebildiğinden, bugün arzu edilen istatistikler için yeterli değildir
50 Kabarcık odası resimleri Kabarcık odasını, penceresi olan bir düdüklü tencereye benzetebiliriz Antiproton etkileşmesi p p 4π+ 4π- Pion bozunumu π+ µ+ ν µ
51 Ω - parçacığının bulunması N. Samios (1963) K - demetinin Kabarcık odasındaki izleri ve etkileşmesi K - p Ω - K + K 0 K 0 π - π + Ω - Λ 0 K - Λ 0 p π - K - π π 0 π 0 γ γ B Pozitif yük saatin ters yönünde, Negatif yük saat yönünde sapmış
52 Kabarcık odası resimlerinin taranıp ölçümlerin kaydedildiği düzenek
53 Fototüp PMT (Photo Multiplier Tube) PMT ler çeşitli boyda ve şekilde olabilir Fotokatot üzerine düşen fotonlar fotoelektrik olay ile elektronların çıkmasını sağlar QE: Kuatum verimi = alınan sinyal sayısı/gelen foton sayısı PMT ler için QE ~ %20
54 Penceresi (fotokatot) yandan olan bir PMT nin çalışması fotoelektrik olay ile yaratılan her elektron anoda doğru hızlanırken bir dizi metalik yüzey (dynode) ile çarpıştıkça bir elektron shower oluşur
55 Çeşitli PMT ler
56 Sintilatörlü detektörlerin genel prensibi (özel hazırlanmış plastik, sıvı veya kristal madde) Sintilatör γ γ Elektrik yüklü parçacık PMT (Photo Multiplier Tube) Yüksek voltaj Sinyal (hızlı: ~ ns) Sintilatörden (levha, fiber vb. şekillerde) geçen elektrik yüklü parçacık, yolu üzerindeki atomları ı uyarılmış seviyelere geçirir. Bu atomlar normal seviyelerine dönerken sintilasyon ışıması (fotonlar) yayarlar (λ ~ 400 nm) Sintilasyon fotonları PMT penceresine doğru yönlendirilir. PMT penceresine çarpan fotonlar fotoelektronların çıkmasına sebep p olur. PMT içinde bu elektronların sayısı çoğaltılarak bir sinyal oluşturulur. urulur. Yaratılan fotoelektron sayısı (yani sinyalin büyüklüğü) parçacığın sintilatörden geçerken kaybettiği enerji ile orantılıdır.
57 Işık yönlendiriciler Light guide Sintilatör ile PMT arasındaki bağlantı ünitesi Çeşitli plastik levha, optik fiber, vb. PbWO4 kristali (sintilatör)
58 Nötrinoların etkileşmesini gözleyerek varlıklarını kanıtlayan ilk k deney F. Reines, C. Cowan (1956) İçi su ve suda erimiş bir miktar CdCl 2 dolu tankın etrafını çevreleyen PMT lerden oluşan detektör Savannah River nükleer reaktöründen 11 m mesafede, yerin 12 m altında antinötrino etkileşmelerini gözledi ν e p e + n 1 m e+ e-e yokolması ile yaratılan sırtsırta γγ γ γ tankın üst ve altında bulunan sıvı sintilatör-pmt sistemleri ile eşzamanlı olarak algılanır Mikrosaniyeler sonra nötron Cd tarafından yutulur ve yeni çekirdek fotonlar çıkarır Bu fotonlar da sintilatör-pmt sistemi ile gözlenir Bir nükleer reaktörden saniyede 1 cm 2 ye ~ nötrino yayılır
59 Kıvılcım odası (Spark chamber) Büyük bir potansiyel farkı uygulanmış anot-katot arasındaki gazdan geçen bir parçacığın oluşturduğu iyonlar boyunca bir akım ( discharge ( discharge ) meydana gelir Anot olarak paralel teller kullanılır Parçacığın izi olan bu kıvılcımlar gözle görülebildiği gibi x-y koordinatları elektronik olarak algılanarak kaydedilebilir Demir levhada etkileşen nötrinonun yarattığı µ un kıvılcım odalarındaki izleri Müon tipi nötrinonun (ν( µ ) varlığının kanıtlanması L. Lederman, M. Schwartz, J. Steinberger (1962) Detektör paketi: Demir levha ve kıvılcım odası dizisi
60 µ Kıvılcım odalarından oluşmuş bir detektör sisteminin tetiklenme prensibi
61 Brookhaven National Laboratory (BNL) 30 yıl önce... Kıvılcım odası (spark chamber) Hyperon rezonanslarını (Y*) aramak için 23 GeV/c momentumlu Σ (Ξ ) demeti değişik hedeflere (A = H 2, Al, Cu, W, Pb) çarptırıldı ve Λ 0 π son durumlarına bakıldı Σ A Y* X Y* Λ 0 π
62 Multi Wire Proportional Chamber (MWPC) G. Charpak (1968) Paralel tellerden oluşmuş iki ayrı düzlem x-y y koordinatlarını belirlemede kullanılabilir
63 Kalorimetre Hadronik ve EM shower oluşumunu sağlayarak parçacıkların tüm kinetik enerjilerini tutar Genelde metal ve sintilatör katmanları şeklindedir Sintilatörlerden fototüplerle algılanan enerjilerin toplamı ölçülür lür Ayrıca koordinat belirleme görevi de yapabilir
64 Cherenkov detektörü (1937) Şeffaf bir ortamda, ışık hızından daha hızlı hareket eden bir parçacığın v > c/n yavaşlamak için yaydığı enerji Mavi-ultraviole dalga boylarında fotonlar şeklinde olup bir koni ile sınırlıdır Koni açısı Θ ölçülerek parçacığın hızının, Magnetik alandaki sapmasından parçacığın momentumunun belirlenmesi, Parçacığın kütlesinin yani hangi parçacık olduğunun (kimliğinin) bilinmesi demektir
65 Kırmızı nokta: Gözlemci Mavi nokta: Cherenkov ışınımı yapan parçacık v > c/n v = c/n v < c/n
66 Transition radiation (TR) detektörü Parçacıkların geçtiği ortamın dielektrik sabiti değişiyorsa bu TR yaparak bir miktar enerji azaltmalarına neden olur TR fotonları x-ışını x dalgaboylarındadır Örneğin elektronlar ın TR yapma olasılığı pionlar a nazaran çok daha fazladır Bu özellik yine parçacığın cinsini belirlemekte kullanılır Çok yüksek enerjili parçacıkların kimliğini tesbit etmek için en uygun detektördür Elektronların gazlar içindeki drift hızı ~ m/s Drift tübü kesiti
67 Drift Chamber Düzlemsel, silindirik veya tüp geometrisinde olabilir gas cathode E b E threshold a anode 1/r a r Elektrik alanın şekillendirilmesi
68 scintillator DELAY Stop TDC Start drift anode low field region drift high field region gas amplification
69 Thin Gap chambers (TGC) cathode pads ground plane G10 (support) graphite 3.2 mm 50 µm 2 mm 4kV Gaz: CO 2 /n-pentane ( 50/50)
70 Resistive plate chambers (RPC) spacer 10 kv 2 mm bakelite (melamine phenolic laminate) pickup strips Gaz: C 2 F 4 H 2, (C 2 F 5 H) + isobutane 15 kv
71 TPC (Time Projection Chamber) PEP-4 4 TPC Parçacıkların izleri 3-boyutlu 3 olarak inşa edilebilir x-y koordinatları tellerden belirlenir z koordinatı drift zamanından belirlenir Ayrıca de/dx bilgisi de verir
72 EM shower Hadronik shower ICARUS detektörü sıvı Ar TPC Dijital kabarcık odası
73 Telli odacıklar ( wire chambers )
74 Katıhal detektörleri elektron- hole hole çiftleri yaratılır CCD Sıralar ve sütunlar halinde dizilmiş Pixel lerden oluşur Her pixelin sinyali ayrı ayrı algılanır koordinat belirlemede en hassas detektörlerdendir
75 15 cm CCD ler
76 Silikon strip detektörleri mikrometrik Silikon şeritler ( strips )
77 Microstrip gaz odaları Gaz: Ar-Ne drift electrode (ca kv) gas volume 80 µm 10 µm 100 µm 3 mm C (-700V) A substrate 300 µm backplane Au şeritler ( strip ) A ions C
78 quark-antiquark antiquark jetleri quark-antiquark antiquark gluon jetleri e+ e- e µ+ µ- τ+ τ-
79
80 ALEPH detektörü
81
82 BaBaR detektörü SLAC e+e- bb
83 b-kuark ın varlığının kanıtlanmsı E288 deneyi L. Lederman (1977) Upsilon parçacığı (bb ) t-kuark ın varlığının kanıtlanması CDF ve D0 deneyleri (1995) t-t t
84 ~ 1 km yeraltında ~ ton su dolu silindirik bir tank ~ adet 50 cm yarıçaplı fototüp Super-Kamiokande detektörü ν µ veya ν e etkileşmelerinde yaratılan müon veya elektronun Cherenkov ışınımını gözlenir
85 CHARM II nötrino detektörü CERN nötrino demetinin etkileşmeleri
86 C. Rubbia CERN UA1 deneyi W + W - Z 0 parçacıklarının gözlenmesi
87 ν τ nın varlığının kanıtlanması DONUT deneyi FNAL
88 DONUT detektörü Muon ID Calorimeter Drift Chambers Magnet Emulsion and Sci-Fi Planes ν
89 Hızlandırılmış çekirdek çarpışmaları Au-Au BNL
90 Gravitational Waves Gravitasyon dalgalarının aranması için tasarlanan ve inşa edilen bir çok detektör sistemi vardır
91 Graviton varlığı henüz kanıtlanmamış temel parçacık
92 Higgs Henüz varlığı kanıtlanmamış temel parçacık Tüm parçacıkların kütle kazanmasını sağlayan parçacık ATLAS deneyi Higgs parçacığını arayacak 2007 yılından itibaren LHC hızlandırıcısında data almaya başlayacak LHC (Large Hadron Collider) CERN laboratuarı proton-proton çarpıştırıcısı 7 TeV 7 TeV 14 TeV toplam enerji
93 ATLAS detektör sisteminin şeması Yaklaşık 45 m x 24 m Soledoid magnet Toroid magnet p p Elektromagnetik kalorimetre Müon detektörleri RPC ler, TGC ler Müon drift tüpleri Hadronik kalorimetre İç detektör: Silikon Pixel detektörü Silikon Strip detektörü Transition Radiation detektörü (TRT) Solenoid magnet
94 ATLAS detektörü Her proton demeti proton içeriyor p p Karşılıklı iki proton demeti her 25 nanosaniyede bir detektörün ortasında buluşunca yaklaşık 20 proton proton çarpışması olacak Bu da her saniyede 800 milyon proton proton çarpışması demek Her saniye, yeni fizikle ilgili olay ayıklanıp kaydedilecek Trigger DAQ Bu olayların içinden yeni fizik ile ilgili olanlarını seçip ayıklamak işi
95 Cockroft-Walton Yüksek Voltaj Jeneratörü (CERN Laboratuarı) Elektron veya proton demetini hızlandırmada ilk adım
96 CERN Laboratuarında yapılmış ilk kabarcık odası GARGAMEL adlı kabarcık odası (CERN Laboratuarı)
97 BEBC (Big European Bubble Chamber) Adlı kabarcık odası ve pistonu (CERN Laboratuarı)
98 RF Cavity
99 Parçacık Hızlandırıcıları Laboratuarları Listesi TAC: Turkish Accelerator Complex Gerçekleşince
100 CERN Laboratuarı girişinde dalgalanan üye ülkelerin bayrakları Türkiye AB nin üyesi olmuş demektir Gerçekleşince
Boğaziçi Üniversitesi. 20 Temmuz 2015 - CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 4
- Algıç Fiziği --Saime Gürbüz Boğaziçi Üniversitesi 20 Temmuz 2015 - CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 4 2 3 4 Algıç Nedir? Algılamak görmek midir? Görmek gerekli ve yeterli midir? Doğa(fizik) olaylarını algılamamızı
DetaylıParçacık Algıçları. Gökhan Ünel / UCI. !! Türk Öğretmenler Programı -1. ! Şubat 2014
Parçacık Algıçları Gökhan Ünel / UCI Türk Öğretmenler Programı -1 Şubat 2014 Parçacık Fiziği fiziği Kozmoloji Nükleer Fizik fizik Katıhal Fiziği Astronomi Astrofizik Küçük Kimya-biyoloji Kimya-Biyoloji
DetaylıBir etkileşmeden çıkan parçacıkları algılamak için dedektörler kullanılır. Gözümüz en mükemmel dedektörlerden biridir m den büyük boyutları
DEDEKTÖRLER Bir etkileşmeden çıkan parçacıkları algılamak için dedektörler kullanılır. Gözümüz en mükemmel dedektörlerden biridir. 10 4 m den büyük boyutları gözlerimizle inceleyebiliriz. 10 6 m ye kadar
DetaylıBoğaziçi Üniversitesi. 21 Temmuz 2015 - CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 4
- Algıç Fiziği 2 --Saime Gürbüz Boğaziçi Üniversitesi 21 Temmuz 2015 - CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 4 2 1 2 3 Cevaplar için tesekkürler Dalida! 4 3 4 Parıldak Sayacı Plastik Plastik veya veya Kristal Kristal
DetaylıParçacık Algıçları. Gökhan Ünel / UC Irvine. Türk Öğretmenler Çalıştayı -3. Şubat 2015
Parçacık Algıçları Gökhan Ünel / UC Irvine Türk Öğretmenler Çalıştayı -3 Şubat 2015 2 Algılamak hakkında Algılamak görmek midir? Görmek gerekli ve yeterli midir? Bilimsel düşünce kesin kanıtlara dayanır.
DetaylıKALORİMETRELER. Uludağ Üniversitesi fkocak@uludag. uludag.edu.tr
Parçac acık k Detektörleri III: KALORİMETRELER Fatma KoçakK Uludağ Üniversitesi fkocak@uludag uludag.edu.tr Giriş Kalorimetre Elektromagnetik Sağanaklar Hadronik Sağanaklar Enerji Rezülasyonu Kalorimetre
DetaylıHızlandırıcı Fiziği-1. Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 03.02.2016
Hızlandırıcı Fiziği-1 Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 03.02.2016 1 2 İçerik Rutherford ve çekirdeğin keşfi, İlk defa yapay yollar ile atom çekirdeğinin parçalanması, Elektrostatik hızlandırıcılar, Hızlandırıcılarda
DetaylıRadyasyon, Radyoaktivite, Doz, Birimler ve Tanımlar. Dr. Halil DEMİREL
Radyasyon, Radyoaktivite, Doz, Birimler ve Tanımlar Dr. Halil DEMİREL Radyasyon, Radyoaktivite, Doz ve Birimler Çekirdek Elektron Elektron Yörüngesi Nötron Proton Nükleon Atom 18.05.2011 TAEK - ADHK 2
DetaylıHızlandırıcı Fiziği-1. Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 29.07.2014
Hızlandırıcı Fiziği-1 Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 29.07.2014 1 İçerik Hızlandırıcı Çeşitleri Rutherford ve çekirdeğin keşfi, İlk defa yapay yollar ile atom çekirdeğinin parçalanması, Elektrostatik hızlandırıcılar,
DetaylıALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ
ATOMLARDAN KUARKLARA ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ 1. Parçac klar spinlerine göre Fermiyonlar ve Bozonlar olmak üzere iki gruba ayr l r. a) Fermiyonlar: Spin kuantum say lar 1/2, 3/2, 5/2... gibi olan parçac
DetaylıHiggs ve Higgs Buluşu. Sezen Sekmen CERN Türk Öğretmenler Çalıştayı 26-30 Ocak 2015
Higgs ve Higgs Buluşu Sezen Sekmen CERN Türk Öğretmenler Çalıştayı 26-30 Ocak 2015 1 STANDART MODEL temel parçacıklar ve etkileşimler hakkındaki bütün bilgimizi içeren bir kuramlar bütünüdür. Force carriers
DetaylıParçacık Fiziği Söyleşisi
Parçacık Fiziği Söyleşisi Saleh Sultansoy - TOBB ETÜ Gökhan Ünel - UC Irvine HPFBU2012 12-19 Şubat, Kars, Kafkas Üniversitesi 1 Parçacık fiziği Maddenin ve etkileşimlerin alt yapısını anlamak 2 Büyük Patlama
DetaylıTheory Tajik (Tajikistan)
Q3-1 Büyük Hadron Çarpıştırıcısı Bu probleme başlamadan önce ayrı bir zarfta verilen genel talimatları lütfen okuyunuz. Bu görevde, CERN de bulunan parçacık hızlandırıcısının LHC ( Büyük Hadron Çarpıştırıcısı)
DetaylıRADYASYON FİZİĞİ 1. Prof. Dr. Kıvanç Kamburoğlu
RADYASYON FİZİĞİ 1 Prof. Dr. Kıvanç Kamburoğlu Herbirimiz kısa bir süre yaşarız ve bu kısa süre içerisinde tüm evrenin ancak çok küçük bir bölümünü keşfedebiliriz Evrenle ilgili olarak en anlaşılamayan
DetaylıSTANDART MODEL VE ÖTESİ. : Özge Biltekin
STANDART MODEL VE ÖTESİ : Özge Biltekin Standart model, bilim tarihi boyunca keşfedilmiş parçacıkların birleşimidir. Uzay zamanda bir nokta en, boy, yükseklik ve zaman ile tanımlanır. Alanlar da uzay zamanda
DetaylıX-Işınları. 4. Ders: X-ışını sayaçları. Numan Akdoğan.
X-Işınları 4. Ders: X-ışını sayaçları Numan Akdoğan akdogan@gyte.edu.tr Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Fizik Bölümü Nanomanyetizma ve Spintronik Araştırma Merkezi (NASAM) X-ışını sayaç çeşitleri 1. Fotoğraf
DetaylıT. C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ FİZİK EĞİTİMİ A. B. D. PROJE ÖDEVİ
T. C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ FİZİK EĞİTİMİ A. B. D. PROJE ÖDEVİ ÖĞRETİMİ PLANLAMA VE DEĞERLENDİRME Dr. Yücel KAYABAŞI ÖLÇME ARACI Hazırlayan : Hasan Şahin KIZILCIK 98050029457 Konu : Çekirdek
DetaylıFİZ314 Fizikte Güncel Konular
FİZ314 Fizikte Güncel Konular 2015-2016 Bahar Yarıyılı Bölüm-8 23.05.2016 Ankara A. OZANSOY 23.05.2016 A.Ozansoy, 2016 1 Bölüm 8: Parçacık Fiziği 1. Temel Olmayan Parçacıklardan Temel Parçacıklara 2. 4
DetaylıBüyük Patlama ve Evrenin Oluşumu. Test 1 in Çözümleri
7 Büyük Patlama ve Evrenin Oluşumu 225 Test 1 in Çözümleri 1. Elektrikçe yüksüz parçacıklar olan fotonların kütleleri yoktur. Işık hızıyla hareket ettikleri için atom içerisinde bulunamazlar. Fotonlar
DetaylıX-Işınları. Gelen X-ışınları. Geçen X-ışınları. Numan Akdoğan. akdogan@gyte.edu.tr
X-Işınları 3. Ders: X-ışınlarının maddeyle etkileşmesi Gelen X-ışınları Saçılan X-ışınları (Esnek/Esnek olmayan) Soğurma (Fotoelektronlar)/ Fluorescence ışınları Geçen X-ışınları Numan Akdoğan akdogan@gyte.edu.tr
DetaylıElektromanyetik Işıma Electromagnetic Radiation (EMR)
Elektromanyetik Işıma Electromagnetic Radiation (EMR) Elektromanyetik ışıma (ışık) bir enerji şeklidir. Işık, Elektrik (E) ve manyetik (H) alan bileşenlerine sahiptir. Light is a wave, made up of oscillating
DetaylıNötronlar kinetik enerjilerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar
Nötronlar kinetik enerjilerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar Termal nötronlar (0.025 ev) Orta enerjili nötronlar (0.5-10 kev) Hızlı nötronlar (10 kev-10 MeV) Çok hızlı nötronlar (10 MeV in üzerinde)
DetaylıMüon Spektrometresi. Müonlar elektronlara benzerler fakat kütleleri elektronun kütlesinden yaklaşık 200 kat fazladır. Müon spektrometresi P T
ATLAS BIS MDT Kadri ÖZDEMİR Müon Spektrometresi Müonlar elektronlara benzerler fakat kütleleri elektronun kütlesinden yaklaşık 200 kat fazladır. Müon spektrometresi P T > 300 GeV/c durumları için ΔP T
Detaylı, (Compton Saçılması) e e, (Çift Yokoluşu) OMÜ_FEN
Göreli olmayan kuantum mekaniği 1923-1926 yıllarında tamamlandı. Göreli kuantum mekaniğinin ilk başarılı uygulaması 1927 de Dirac tarafından gerçekleştirildi. Dirac denklemi serbest elektronlar için uygulandığında
DetaylıİÇİNDEKİLER -BÖLÜM / 1- -BÖLÜM / 2- -BÖLÜM / 3- GİRİŞ... 1 ÖZEL GÖRELİLİK KUANTUM FİZİĞİ ÖNSÖZ... iii ŞEKİLLERİN LİSTESİ...
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii ŞEKİLLERİN LİSTESİ... viii -BÖLÜM / 1- GİRİŞ... 1 -BÖLÜM / 2- ÖZEL GÖRELİLİK... 13 2.1. REFERANS SİSTEMLERİ VE GÖRELİLİK... 14 2.2. ÖZEL GÖRELİLİK TEORİSİ... 19 2.2.1. Zaman Ölçümü
DetaylıALGIÇ FİZİĞİ CERN TTP 5 PROGRAMI ŞUBAT 2016
ALGIÇ FİZİĞİ CERN TTP 5 PROGRAMI ŞUBAT 2016 Algı, psikoloji ve bilişsel bilimlerde duyusal bilginin alınması, yorumlanması, seçilmesi ve düzenlenmesi anlamına gelir. Algılamak sadece görmek midir? Algılamak
DetaylıÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ Halil ÖZKURT LHC HIZLANDIRICISINDAKİ CMS DENEYİNİN HF KALORİMETRESİNİN TEST VERİLERİNİ KULLANARAK HF İN TEMEL ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI FİZİK
DetaylıÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ CERN DEKİ ATLAS DENEYİNİN ALT DETEKTÖRLERİNDEN MÜON ODACIKLARININ TEST ANALİZLERİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ CERN DEKİ ATLAS DENEYİNİN ALT DETEKTÖRLERİNDEN MÜON ODACIKLARININ TEST ANALİZLERİ FİZİK ANABİLİM DALI ADANA, 2008 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
DetaylıEkran, görüntü sergilemek için kullanılan elektronik araçların genel adıdır.
Ekran Ekran, görüntü sergilemek için kullanılan elektronik araçların genel adıdır. Ekrandaki tüm görüntüler noktalardan olusur. Ekrandaki en küçük noktaya pixel adı verilir. Pixel sayısı ne kadar fazlaysa
DetaylıHızlandırıcılar ve Çarpıştırıcılar
Hızlandırıcılar ve Çarpıştırıcılar 1 Hızlandırıcı nedir? Çarpıştırıcı nedir? Parçacık hızlandırıcıları, elektrik yükü olan atomik veya atom-altı parçacıkları oldukça yüksek hızlara (ışık hızına bile oldukça
DetaylıYeni bir radyoterapi yöntemi: Hadron terapi
Yeni bir radyoterapi yöntemi: Hadron terapi Hadron terapi, nükleer kuvvetlerle (yeğin kuvvet) etkileşen parçacıkları kullanarak yapılan bir radyasyon tedavi (ışın tedavisi) yöntemidir. Bu parçacıklar protonlar,
Detaylıİstatistiksel Mekanik I
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği 2007 Güz Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için
DetaylıProf. Dr. Niyazi MERİÇ Ankara Üniversitesi Nükleer Bilimler Enstitüsü
101537 RADYASYON FİZİĞİ Prof. Dr. Niyazi MERİÇ Ankara Üniversitesi Nükleer Bilimler Enstitüsü TEMEL KAVRAMLAR Radyasyon, Elektromanyetik Dalga, Uyarılma ve İyonlaşma, peryodik cetvel radyoaktif bozunum
DetaylıTemel Sabitler ve Birimler
Temel Sabitler ve Birimler Işığın boşluktaki hızı: c=299792458 m/s ~3x10 8 m/s Planck sabiti: h= 6.62606957(29)x10-34 Js İndirgenmiş Planck sabiti ħ = h/2π Temel elektrik yükü : e=1.60218x10-19 C İnce
DetaylıKUTUP IŞINIMI AURORA. www.astrofotograf.com
KUTUP IŞINIMI AURORA www.astrofotograf.com Kutup ışıkları, ya da aurora, genellikle kutup bölgelerinde görülen bir gece ışımasıdır. Aurora, gökyüzündeki doğal ışık görüntüleridir. Genelde gece görülen
Detaylı1. ATOMLA İLGİLİ DÜŞÜNCELER
1. ATOMLA İLGİLİ DÜŞÜNCELER Democritus Maddenin tanecikli yapıda olduğunu ileri sürmüş ve maddenin bölünemeyen en küçük parçasına da atom (Yunanca a-tomos, bölünemez ) adını vermiştir Lavoisier Gerçekleştirdiği
DetaylıParçacık Fiziği. Dr. Bora Akgün / Rice Üniversitesi CERN Türkiye Öğretmenleri Programı Temmuz 2015
Parçacık Fiziği Dr. Bora Akgün / Rice Üniversitesi CERN Türkiye Öğretmenleri Programı Temmuz 2015 Parçacık Fiziğinin Standard Modeli fermion boson Dönü 2 Spin/Dönü Bir parçacık özelliğidir (kütle, yük
DetaylıParçacık Algıçları. Gökhan Ünel / UCI. !! Türk Öğretmenler Programı -2. ! Temmuz 2014
Parçacık Algıçları Gökhan Ünel / UCI!! Türk Öğretmenler Programı -2! Temmuz 2014 Parçacık Fiziği fiziği Kozmoloji Nükleer Fizik fizik Katıhal Fiziği Astronomi Astrofizik Küçük Kimya-biyoloji Kimya-Biyoloji
DetaylıDalton atom modelinde henüz keşfedilmedikleri için atomun temel tanecikleri olan proton nötron ve elektrondan bahsedilmez.
MODERN ATOM TEORİSİ ÖNCESİ KEŞİFLER Dalton Atom Modeli - Elementler atom adı verilen çok küçük ve bölünemeyen taneciklerden oluşurlar. - Atomlar içi dolu küreler şeklindedir. - Bir elementin bütün atomları
DetaylıBölüm 1 Maddenin Yapısı ve Radyasyon. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU
Bölüm 1 Maddenin Yapısı ve Radyasyon Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU İÇİNDEKİLER X-ışınlarının elde edilmesi X-ışınlarının Soğrulma Mekanizması X-ışınlarının özellikleri X-ışını cihazlarının parametreleri
DetaylıRADYASYON ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ
RADYASYON ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ Prof. Dr. Doğan BOR ORANTILI SAYAÇLAR DERS 2 GAZ DOLDURULMUŞ DEDEKTÖRLERİN FARKLI ÇALIŞMA BÖLGELERİ N 2 = 10 000 N 1 = 100 İyonizasyon Bölgesi İyonizasyon akımı primer iyon çiftlerinin
DetaylıCERN VE HİGGS HİGGS PARÇACIĞI NEDİR? Tuba KÖYLÜ Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Şanlıurfa İl Milli Eğitim Müdürlüğü 27 Haziran 2017
CERN VE HİGGS HİGGS PARÇACIĞI NEDİR? Tuba KÖYLÜ Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Şanlıurfa İl Milli Eğitim Müdürlüğü 27 Haziran 2017 2 CERN CERN; Fransızca Avrupa Nükleer Araştırma Konseyi kelimelerinin
DetaylıCERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ve LCG (LHC Computing Grid) Projesi
CERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ve LCG (LHC Computing Grid) Projesi Gülsen Önengüt Çukurova Üniversitesi, Fizik Bölümü CERN, Compact Muon Solenoid (CMS) Deneyi 2. Ulusal Grid Çalıştayı, 1 Mart 2007,
DetaylıALGIÇ FİZİĞİ. Ali TEMİZ TTP-6 SAMSUN
ALGIÇ FİZİĞİ Ali TEMİZ TTP-6 SAMSUN ALGI NEDİR? Algı; bilginin alınması, yorumlanması, seçilmesi ve düzenlenmesi anlamına gelir. Algı, duyu organlarının fiziksel uyarılması ile oluşan sinir sistemindeki
DetaylıBugün Evreni oluşturan tüm enerji toplu iğne ucu büyüklüğünden LHC. Zaman, uzay ve madde Büyük Patlama sırasında ortaya çıktı.
2 NEDEN?? : Yüksek enerjilerde parçacıkları çarpıştırıyoruz. Parçacıkları kırıp içlerine bakmak istiyoruz. DENEY Hızlandırıcılar Bugün Evreni oluşturan tüm enerji toplu iğne ucu büyüklüğünden küçük bir
DetaylıPARÇACIK HIZLANDIRICILARININ BİLİME KATKILARI
PARÇACIK HIZLANDIRICILARININ BİLİME KATKILARI (Çağrılı Konuşma) Prof. Dr. D. Ali ERCAN Savunma Sanayii Müsteşarlığı Katot ışınları tübü olarak bilinen ilk hızlandırıcı, aralarında yüksek voltaj farkı uygulanmış
DetaylıParçacık Fiziğinde Korunum Yasaları
Parçacık Fiziğinde Korunum Yasaları I. Elektrik Yükünün Korunumu II. Lepton Sayılarının Korunumu III. Baryon Sayısının Korunumu IV. Renk Yükünün Korunumu V. Göreli Mekanik i. Göreli Konum ii. Lorentz Denklemleri
DetaylıHIZLANDIRICI FİZİĞİ. Doğru Akım Hızlandırıcıları. Semra DEMİRÇALI Fen Bilimleri Öğretmeni DENİZLİ (TTP-7 Katılımcısı) 05/03/2018
HIZLANDIRICI FİZİĞİ Doğru Akım Hızlandırıcıları Semra DEMİRÇALI Fen Bilimleri Öğretmeni DENİZLİ (TTP-7 Katılımcısı) 05/03/2018 İÇİNDEKİLER 1. Elektrostatik Hızlandırıcılar 1.1. Cockroft- Walton Hızlandırıcısı
DetaylıÇekirdek Modelleri. Alfa Bozunumu. Nükleer Fizikte Kullanışlı Birimler Çekirdeğin Yapısı ve Etkileşmeler. Çekirdeğin Sıvı Damlası Modeli
NÜKLEER FİZİK Bu sunumun büyük bir bölümünü aşağıdaki siteden indirebilir veya fotokopiciden fotokopisini alabilirsiniz. http://s3.dosya.tc/server11/efgmzh/fotokopi.pdf.html Nükleer Fizikte Kullanışlı
DetaylıT.C. ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ
T.C. ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ CMS DENEYİNDEKİ HF KALORİMETRESİNDE KULLANILAN FÇT LERİN KAZANÇLARINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI EŞREF TEKİN FİZİK ANABİLİM DALI ADIYAMAN
DetaylıELEKTROMANYETİK İ ALANLAR. Prof. Dr. M. Tunaya KALKAN İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
ELEKTROMANYETİK İ ALANLAR ve RADYASYON ÖLÇÜMLERİ Prof. Dr. M. Tunaya KALKAN İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı GİRİŞ Dört temel kuvvet a) Gravitasyonel kuvvetler, kütleler gezegenler ve
DetaylıTemel Parçacık Dinamikleri. Sunum İçeriği
1 Sunum İçeriği 2 Genel Tekrar Leptonlar Örnek: elektron Fermionlar Kuarklar Örnek: u kuark Bozonlar Örnek: foton Kuarklar serbest halde görülmezler. Kuarklardan oluşan yapılar ise genel olarak şu şekilde
DetaylıX IŞINLARININ ELDE EDİLİŞİ
X IŞINLARININ ELDE EDİLİŞİ Radyografide ve radyoterapide kullanılan X- ışınları, havası boşaltılmış bir tüp içinde, yüksek gerilim altında, ısıtılan katottan çıkan elektron demetinin hızlandırılarak anota
DetaylıModern Fiziğin Teknolojideki Uygulamaları
40 Modern Fiziğin Teknolojideki Uygulamaları 1 Test 1 in Çözümleri 1. USG ve MR cihazları ile ilgili verilen bilgiler doğrudur. BT cihazı c-ışınları ile değil X-ışınları ile çalışır. Bu nedenle I ve II.
DetaylıBölüm 8: Atomun Elektron Yapısı
Bölüm 8: Atomun Elektron Yapısı 1. Elektromanyetik Işıma: Elektrik ve manyetik alanın dalgalar şeklinde taşınmasıdır. Her dalganın frekansı ve dalga boyu vardır. Dalga boyu (ʎ) : İki dalga tepeciği arasındaki
Detaylıh 7.1 p dalgaboyuna sahip bir dalga karakteri de taşır. De Broglie nin varsayımı fotonlar için,
DENEY NO : 7 DENEYİN ADI : ELEKTRONLARIN KIRINIMI DENEYİN AMACI : Grafit içinden kırınıma uğrayan parçacıkların dalga benzeri davranışlarının gözlemlenmesi. TEORİK BİLGİ : 0. yüzyılın başlarında Max Planck
DetaylıMaddenin içine yaptığımız yolculukta...
HİGGS NEDİR? Maddenin içine yaptığımız yolculukta... madde atom elektron proton quark çekirdek nötron Standart Model Standart Model Atomun İçi Doğadaki Temel Kuvvetler Temel Kuvvetler Değişim Parçacıkları
DetaylıHızlandırıcı Fiziği-2. Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 04.02.2016
Hızlandırıcı Fiziği-2 Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 04.02.2016 1 İçerik Hızlı bir tekrar. Doğrusal hızlandırıcılar Doğrusal hızlandırıcılarda kullanılan bazı yapılar. Yürüyen dalga kovukları ve elektron hızlandırma
DetaylıX-IŞINI OLUŞUMU (HATIRLATMA)
X-IŞINI OLUŞUMU (HATIRLATMA) Şekilde modern bir tip X-ışını aygıtının şeması görülmektedir. Havası boşaltılmış cam bir tüpte iki elektrot bulunur. Soldaki katot ısıtıldığında elektronlar salınır. Katot
DetaylıÖĞRENME ALANI : FĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 3 : YAŞAMIMIZDAKĐ ELEKTRĐK (MEB)
ÖĞENME ALANI : FZKSEL OLAYLA ÜNTE 3 : YAŞAMIMIZDAK ELEKTK (MEB) B ELEKTK AKIMI (5 SAAT) (ELEKTK AKIMI NED?) 1 Elektrik Akımının Oluşması 2 Elektrik Yüklerinin Hareketi ve Yönü 3 ler ve Özellikleri 4 Basit
DetaylıATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0
ATOMİK YAPI Atom, birkaç türü birleştiğinde çeşitli molekülleri, bir tek türü ise bir kimyasal öğeyi oluşturan parçacıktır. Atom, elementlerin özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimi olup çekirdekteki
DetaylıAlüminyum Hedefte Depolanan Enerjinin Elektron Enerjisi ile Değişimi. Variation of Deposition Energy with Electron Energy in Aluminum Target
Alüminyum Hedefte Depolanan Enerjinin Elektron Enerjisi ile Değişimi Zehra Nur Demirci 1,*, Nilgün Demir 2, İskender Akkurt 1 1 Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, Çünür
DetaylıAlfalar: M Q. . -e F x Q. 12. Hafta. Yüklü parçacıkların ve fotonların madde ile etkileşimi
1. Hafta Yüklü parçacıkların ve fotonların madde ile etkileşimi Alfalar: Bütün yüklü parçacıklar (elektronlar, protonlar, alfa parçacıkları ve çekirdekler) madde içersinde ilerlerken, kendi elektrik alanları
DetaylıRADYO ASTRONOMİ. Nazlı Derya Dağtekin
RADYO ASTRONOMİ Nazlı Derya Dağtekin Elektromagnetik Işıma Işık dalgası, foton yada radyasyon olarak bilinen, kütlesiz enerji paketçikleridir. Radyasyonun doğası onun dalga boyu ve/veya frekansı ve/veya
DetaylıBAKIR ATOMUNDA K,L,M ZARFLARI
HER ATOMUN YÖRÜNGE ZARFLARINDA (K,L,M,..) BULUNABİLECEK MAKSİMUM ELEKTRON SAYISI 2n 2 FORMÜLÜ İLE BULUNABİLİR. SON YÖRÜNGE ZARFINDA EN ÇOK 8 ELEKTRON BULUNUR. Helyum atomu BAKIR ATOMUNDA K,L,M ZARFLARI
DetaylıMalzeme muayene metodları
MALZEME MUAYENESİ Neden gereklidir? Malzemenin mikroyapısını tespit etmek için. Malzemelerin kimyasal kompozisyonlarını tesbit etmek için. Malzemelerdeki hataları tesbit etmek için Malzeme muayene metodları
DetaylıTemel Sabitler ve Birimler
Temel Sabitler ve Birimler Işığın boşluktaki hızı: c=299792458 m/s ~3x10 8 m/s Planck sabiti: h= 6.62606957(29)x10-34 Js İndirgenmiş Planck sabiti ħ = h/2π Elektron yükü : e=1.602176565(35)x10-19 C İnce
DetaylıYEN FZE DORU. Yüksek Enerji Fizii ndeki son gelimeler Fizik Bilimi nin gelecei
YEN FZE DORU Yüksek Enerji Fizii ndeki son gelimeler Fizik Bilimi nin gelecei Ör.Gör.Dr. Ahmet BNGÜL Gaziantep Üniversitesi Fizik Mühendislii Bölümü 02 Ocak 2008 16/11/2007 YFD Sayfa 1 çerik Parçacık Fizii
DetaylıHarici Fotoelektrik etki ve Planck sabiti deney seti
Deneyin Temeli Harici Fotoelektrik etki ve Planck sabiti deney seti Fotoelektrik etki modern fiziğin gelişimindeki anahtar deneylerden birisidir. Filaman lambadan çıkan beyaz ışık ızgaralı spektrometre
DetaylıATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0
ATOMİK YAPI Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 Elektron Kütlesi 9,11x10-31 kg Proton Kütlesi Nötron Kütlesi 1,67x10-27 kg Bir kimyasal elementin atom numarası (Z) çekirdeğindeki
DetaylıEn Küçüklerin Fiziği, CERN ve BHÇ 22 Mayıs 2009. Doç. Dr. Altuğ Özpineci ODTÜ Fizik Bölümü
En Küçüklerin Fiziği, CERN ve BHÇ 22 Mayıs 2009 Doç. Dr. Altuğ Özpineci ODTÜ Fizik Bölümü ozpineci@metu.edu.tr Medyatik Yansımalar Teen commits suicide after 'end of world' reports, http://www.news.com.au
DetaylıHerbir kuarkın ters işaretli yük ve acayipliğe sahip bir anti kuarkı vardır: TİP (ÇEŞNİ,flavor) YÜK ACAYİPLİK. u (up, yukarı) 2/3 0
Hardronlar neden böyle ilginç şekillere uyarlar? Cevap Gell-Mann ve Zweig tarafından (birbirinden bağımsız olarak) Verildi: Tüm hardronlar KUARK denilen daha temel bileşenlerden oluşmuştur! Kuarklar bir
DetaylıMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM
MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM ATOMUN YAPISI Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir. Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sa-hiptir. Atomda bulunan yükler; negatif
DetaylıSensörler. Yrd.Doç.Dr. İlker ÜNAL
Sensörler Yrd.Doç.Dr. İlker ÜNAL Optik Sensörler Üzerine düşen ışığa bağlı olarak üstünden geçen akımı değiştiren elemanlara optik eleman denir. Optik transdüserler ışık miktarındaki değişmeleri elektriksel
DetaylıMANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEMENİN TEMELLERİ. Yrd.Doç.Dr. Ayşegül Yurt Dokuz Eylül Üniversitesi Medikal Fizik AD.
MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEMENİN TEMELLERİ Yrd.Doç.Dr. Ayşegül Yurt Dokuz Eylül Üniversitesi Medikal Fizik AD. Tanı amaçlı tüm vücut görüntüleme yapılır. Elektromanyetik radyasyon kullanır. İyonlaştırıcı
DetaylıKimyafull Gülçin Hoca
1.ÜNİTE MODERN ATOM TEORİSİ 1. BÖLÜM: Atomla İlgili Düşünceler 1. Dalton Atom Modeli 2. Atom Altı Tanecikler Elektronun Keşfi Protonun Keşfi Nötronun Keşfi 0 Kimyafull Gülçin Hoca DALTON ATOM MODELİ Democritus
DetaylıSU Lise Yaz Okulu 2. Ders, biraz (baya) fizik. Dalgalar Elektromanyetik Dalgalar Kuantum mekaniği Tayf Karacisim ışıması
SU Lise Yaz Okulu 2. Ders, biraz (baya) fizik Dalgalar Elektromanyetik Dalgalar Kuantum mekaniği Tayf Karacisim ışıması Dalga Nedir Enerji taşıyan bir değişimin bir yöne doğru taşınmasına dalga denir.
DetaylıRÖNTGEN FİZİĞİ 6. X-Işınlarının madde ile etkileşimi. Doç. Dr. Zafer KOÇ Başkent Üniversitesi Tıp Fak
RÖNTGEN FİZİĞİ 6 X-Işınlarının madde ile etkileşimi Doç. Dr. Zafer KOÇ Başkent Üniversitesi Tıp Fak X-IŞINI MADDE ETKİLEŞİMİ Elektromanyetik enerjiler kendi dalga boylarına yakın maddelerle etkileşime
DetaylıGÜNEŞİN ELEKTROMANYETİK SPEKTRUMU
GÜNEŞİN ELEKTROMANYETİK SPEKTRUMU Güneş ışınımı değişik dalga boylarında yayılır. Yayılan bu dalga boylarının sıralı görünümü de güneş spektrumu olarak isimlendirilir. Tam olarak ifade edilecek olursa;
DetaylıDeneysel Yüksek Enerji Fiziği FZK Uludağ Üniversitesi
Deneysel Yüksek Enerji Fiziği FZK 4206 Uludağ Üniversitesi Nedir? Parçacık Fiziği, temel parçacıkların keşfi, özelliklerinin ölçülmesi ve aralarındaki temel etkileşmeleri inceler. İncelemeleri yapabilmek
DetaylıRÖNTGEN FİZİĞİ X-Işını oluşumu. Doç. Dr. Zafer KOÇ Başkent Üniversitesi Tıp Fak
RÖNTGEN FİZİĞİ X-Işını oluşumu Doç. Dr. Zafer KOÇ Başkent Üniversitesi Tıp Fak X-IŞINI OLUŞUMU Hızlandırılmış elektronların anotla etkileşimi ATOMUN YAPISI VE PARÇACIKLARI Bir elementi temsil eden en küçük
DetaylıX IŞINLARININ NİTELİĞİ VE MİKTARI
X IŞINLARININ NİTELİĞİ VE MİKTARI X IŞINI MİKTARINI ETKİLEYENLER X-ışınlarının miktarı Röntgen (R) ya da miliröntgen (mr) birimleri ile ölçülmektedir. Bu birimlerle ifade edilen değerler ışın yoğunluğu
DetaylıBölüm 5. Tıbbi Görüntüleme Yöntemlerinin Temel İlkeleri. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU
Bölüm 5 Tıbbi Görüntüleme Yöntemlerinin Temel İlkeleri Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU İÇİNDEKİLER X-ışınları Görüntüleme Teknikleri Bilgisayarlı Tomografi (BT) Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) Nükleer
DetaylıElektromanyetik ve Hadron Kalorimetrelerinin Farklı Açılardaki Verimleri
Elektromanyetik ve Hadron Kalorimetrelerinin Farklı Açılardaki Verimleri Ali BOLAT 1, Șule ÇİTÇİ 1,*, Recep AKKAYA 1 1 Sakarya Üniversitesi Fizik Böl., Esentepe Kampüsü, Adapazarı, Sakarya. Özet Parçacık
DetaylıKaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti
Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti Radyasyonun Keşfi 1895 yılında Wilhelm Conrad Röntgen tarafından X-ışınlarının keşfi yapılmıştır. Radyasyonun Keşfi 1896 yılında
DetaylıCMS DEKİ CASTOR KALORİMETRESİNDE KULLANILAN FOTO-ÇOĞALTICI TÜPLERİN ZAMAN YANITLAMA PARAMETRELERİ VE SONUÇLARI* 1
CMS DEKİ CASTOR KALORİMETRESİNDE KULLANILAN FOTO-ÇOĞALTICI TÜPLERİN ZAMAN YANITLAMA PARAMETRELERİ VE SONUÇLARI* 1 The Timing Parameters and Results of the CMS-CASTOR Calorimeter s Phototubes Zahide DEMİR
DetaylıT.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ölçme Değerlendirme ve Açıköğretim Kurumları Daire Başkanlığı
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BKNLIĞI EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ölçme Değerlendirme ve çıköğretim Kurumları Daire Başkanlığı KİTPÇIK TÜRÜ T.C. SĞLIK BKNLIĞI PERSONELİNİN UNVN DEĞİŞİKLİĞİ SINVI 12. GRUP:
DetaylıÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Merve ÖZCAN CMS'DEKİHADRONİK DIŞ KALORİMETRE (HO) İÇİN HO904 KARARLILIK TESTİLERİNDE LED ANALİZİ FİZİK ANABİLİM DALI ADANA, 2013 ÖZ YÜKSEKLİSANS
DetaylıFizik Terimler Sözlüğü - 2. Yönetici tarafından yazıldı Pazar, 08 Şubat 2009 09:34 - Son Güncelleme Pazar, 08 Şubat 2009 09:47 - K
- K - Kara delik: Kütlesel çekim kuvvetinin çok büyük olduğu hatta ışığı bile kendine çekebilen çok küçük kütleli sönmüş yıldızlardır. - Kalori:1 gram suyun sıcaklığını 1 Celcius artırmak için gerekli
DetaylıRADYOTERAPİ CİHAZLARINDAKİ GELİŞMELER. Hatice Bilge
RADYOTERAPİ CİHAZLARINDAKİ GELİŞMELER Hatice Bilge KISA TARİHÇE 1895: X-ışınlarının keşfi 1913: W.E.Coolidge, vakumlu X-ışını tüplerinin geliştirilmesi 1931: Sikletronun Lawrence tarafından geliştirilmesi
DetaylıMadde Dünya. Molekül Atom. Atomlar Elektron. Kuark
PARÇACIK FĠZĠĞĠ ve CERN Aytül ADIGÜZEL (Çukurova Üniversitesi) Tayfun ĠNCE (University of Bonn) 1 PARÇACIK FĠZĠĞĠ Maddenin temel yapıtaģları nelerdir? Bu yapıtaģlarının davranıģlarını en temel düzeyde
DetaylıGamma Bozunumu
Gamma Bozunumu Genelde beta ( ) ve alfa ( ) bozunumu sonunda çekirdek uyarılmış haldedir. Uyarılmış çekirdek gamma ( ) salarak temel seviyeye döner. Gamma görünür ışın ve x ışını gibi elektromanyetik radyasyon
DetaylıKuantum Fiziğinin Gelişimi (Quantum Physics) 1900 den 1930 a
Kuantum Fiziğinin Gelişimi (Quantum Physics) 1900 den 1930 a Kuantum Mekaniği Düşüncesinin Gelişimi Dalga Mekaniği Olarak da Adlandırılır Atom, Molekül ve Çekirdeği Açıklamada Oldukça Başarılıdır Kuantum
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net
MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KRİSTAL KAFES NOKTALARI KRİSTAL KAFES DOĞRULTULARI KRİSTAL KAFES DÜZLEMLERİ DOĞRUSAL VE DÜZLEMSEL YOĞUNLUK KRİSTAL VE
DetaylıBugün için Okuma: Bölüm 1.5 (3. Baskıda 1.3), Bölüm 1.6 (3. Baskıda 1.4 )
5.111 Ders Özeti #4 Bugün için Okuma: Bölüm 1.5 (3. Baskıda 1.3), Bölüm 1.6 (3. Baskıda 1.4 ) Ders #5 için Okuma: Bölüm 1.3 (3. Baskıda 1.6 ) Atomik Spektrumlar, Bölüm 1.7 de eģitlik 9b ye kadar (3. Baskıda
DetaylıRADYASYON DEDEKTÖR ÇEŞİTLERİ
GAZLI (İyon odası, Orantılı, G-M ded.) SİNTİLASYON YARIİLETKEN KALORİMETRİK BULUT /KABARCIK(Bubble) Kıvılcım(Spark) Odacıkları-YEF NÖTRON Dedektörleri ÇERENKOV Portal Monitörler Duman(smoke) dedektör Nükleer
DetaylıAtom. Atom 9.11.2015. 11 elektronlu Na. 29 elektronlu Cu
Atom Maddelerin en küçük yapı taşlarına atom denir. Atomlar, elektron, nötron ve protonlardan oluşur. 1.Elektronlar: Çekirdek etrafında yörüngelerde bulunurlar ve ( ) yüklüdürler. Boyutları çok küçüktür.
DetaylıALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ
ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ UV-Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi Yrd. Doç.Dr. Gökçe MEREY GENEL BİLGİ Çözelti içindeki madde miktarını çözeltiden geçen veya çözeltinin tuttuğu ışık miktarından
DetaylıT.C. GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA PROJELERİ YÖNETİM BİRİMİ KOZMİK MÜON TELESKOPU. Ahmet Bingül
T.C. GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA PROJELERİ YÖNETİM BİRİMİ Proje No: MF.14.04 KOZMİK MÜON TELESKOPU Ahmet Bingül Gaziantep Eylül 2015 T.C GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA PROJELERİ YÖNETİM BİRİMİ Proje
Detaylı