T.C. YARGITAY. Hukuk Genel Kurulu

Transkript

1 Belediyelerin, Kanunla Düzenlenmemiş Herhangi Bir Gelir Kaynağı Oluşturamayacağı ve Kullanamayacağı, Kuyu Suyu Kullananlardan ASKİ'nin Alacak Talep Edemeyeceği T.C. YARGITAY Hukuk Genel Kurulu Esas: 2008/4-321 Karar: 2008/303 Tarih: ÖZET: Belediyeler, kanunla düzenlenmemiş herhangi bir gelir kaynağı oluşturamaz ve kullanamazlar. Bu nedenle, davacıların kuyu suyunu kullandıklarının kabulü halinde dahi davalı ASKİ alacak talep edemez. (2709 sayılı Anayasa. m. 73) (2464 sayılı BGK. m. 97) KARAR METNİ: YARGITAY İLAMI Taraflar arasındaki menfi tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara Asliye 15.Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen tarih ve

2 2005/ /272 s. kararın tetkiki davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin tarih ve 2006/ /9161 s. ilamı ile, ("...Dava, menfi tespit istemine ilişkindir. Mahkemece talep kabul edilmiş, karar davalı tarafından temyiz olunmuştur. Davacılar davalı idarenin kendileri aleyhine kaçak kuyu suyu kullandıklarına dair düzenlenen tutanak gereğince kaçak su bedeli talebinde bulunduğunu, ancak kendilerinin kullandığı kuyunun işlettikleri oteldeki pis suların ve yağmur sularının biriktirildiği bir kuyu olup kazan dairesini suların basmaması için motor aracılığıyla çekilip kanalizasyona boşaltıldığını belirterek borçlu olmadıklarının tespitini istemişlerdir. Davalı cevabında görevlilerce yapılan denetimde davacıların kuyudan temin ettikleri suyu kullandıklarının tespit edildiğini ileri sürerek davanın reddini istemişlerdir. Mahkemece söz konusu kuyunun drenaj amacıyla yapıldığı, suyunun içme veya kullanma suyu olarak kullanılmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle istek kabul edilmiştir. Dosyada bulunan kaçak su zaptı tutanağı düzenleyen tanıkların beyanları ve davalı idare elemanlarının denetim sırasında çektiği fotoğraflar dikkate alındığında, kuyudan çıkarılan suyun sac depoya borularla bağlandığı ve oradan da yine borularla otele dağıtım yapılarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Mahkemece yapılan keşif sırasında her ne kadar kuyunun drenaj amaçlı olduğu yönünde kanaat uyanmamışsa da kaçak kullanım tutanağı sonrasında keşif gününe kadar söz konusu yerde değişiklikler yapılmış olduğu bilirkişi raporundan ve tanık beyanlarından anlaşılmaktadır. Bu haliyle davacıların kaçak kuyu suyu kullandıkları sabit olup zarar kapsamı belirlenerek sonucuna göre karar verilmelidir. Anılan yön gözetilmeden istemin tümden kabulü usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir...") gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir. TEMYİZ EDEN: Davalı vekili HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü: Dava, kaçak kuyu suyu kullanıldığı iddiasıyla davalı tarafından davacılar hakkında tahakkuk ettirilen tutarla ilgili menfi tespit istemine ilişkindir. Davacılar Hüsamettin Taşdemir ve Vahdi Taşdemir vekili, davacıların çalıştırdığı işyerinde

3 pis suların ve yağmur sularının biriktirildiği bir kuyu bulunduğunu, kazan dairesini su basmaması için yaptırılan bu kuyuda biriken pis suların motorla çekilip, hortumla kanalizasyona boşaltılmakta olduğunu; davalı elemanlarının yeterli inceleme yapmadan, bu kuyu ile ilgili olarak kaçak su tutanağı düzenlediklerini, davalıya bağlı Kaçak Su Müdürlüğü'nün de bu tutanağı esas alarak, kaçak olarak su kullanıldığı gerekçesiyle davacılar hakkında YTL tutarında kaçak su kullanım bedeli tahakkuk ettirip, bunu davacılardan istediğini; davacıların hiçbir biçimde kaçak su kullanmış olmadıklarını, söz konusu kuyunun bir su kuyusu değil, pis suların biriktirildiği bir kuyu olduğunu, bu hususun yapılacak keşifle de belirleneceğini, esasen, biriken suların içme suyu olarak veya herhangi bir işte kullanılmasının mümkün de bulunmadığını ileri sürerek, tahakkuk ettirilen YTL tutarında kaçak su bedelinden dolayı davacıların davalıya borçlu olmadıklarının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı ASKİ Genel Müdürlüğü vekili, davacıların çalıştırdığı işyerinde davalı kurumun bilgisi ve aboneliği dışında kuyu suyu kullanıldığını, kaçak su ekiplerinin bu durumu tespit ederek günlü tutanağı düzenlediklerini, inceleme sırasında davacıların başkaca bir abonelikleri bulunmadığını ve işyerinde kuyudan temin ettikleri suya boru takmak suretiyle su ihtiyaçlarını kaçak yoldan sağladıklarının belirlendiğini, bu tutanağa dayanılarak, Yönetmelik gereğince dava konusu tahakkukun yapıldığını, tahakkukun kullanım bedelinden ve ceza bedelinden oluştuğunu, 167 s. Yer Altı Suları Hakkında Kanun'da, yer altı sularının kullanımı için gerekli ön şartlar, kayıtlarının yapılması, tescili bunlar yapmadığı takdirde verilecek cezalar ve benzeri konularda açık hükümler bulunduğunu cevaben bildirmiştir. Yerel Mahkeme; mahallinde yapılan keşif sırasındaki gözlemlere ve bilirkişi raporundaki açıklamalara göre, söz konusu kuyunun içme veya kullanma suyu sağlamak amacına değil; otel olarak kullanılan işyerinin bodrum katında oluşan sızıntı suların bina temellerine zarar vermemesi için bir araya toplanması ve takılan borularla pompalar vasıtasıyla binadan uzaklaştırılması amacına yönelik olduğu; drenaj amacıyla yapılan kuyudaki pis suyun, içme suyu olarak veya başka bir amaçla kullanılmasının mümkün bulunmadığı, drenaj kuyusundaki su sebebiyle davacıya kaçak kullanımdan dolayı ücret tahakkuk ettirilmesinin hukuka uygun olmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne, davalı idarece talep edilen ,00 YTL. kaçak su bedelinden davacıların borçlu olmadığının tespitine karar vermiş; Özel Daire bu kararı metni yukarda bulunan ilamla bozmuş; Yerel Mahkeme, önceki gerekçesini tekrarlayarak ve ayrıca, davacıların kuyu suyu kullandıklarının kabulü halinde dahi, davalının herhangi bir alacak talep edemeyeceğini; zira, 2464 sayılı K.nun 2339 sayılı K. ile değişik 97/1 maddesinde yer alan ve belediye gelirleri arasında, belediye ve mücavir alan içinde yer altı sularında kamu ve özel kişiler

4 tarafından elde edilen kullanma ve sanayi sularından alınacak ücretleri de sayan hükmün Anayasa Mahkemesince iptal edildiğini, yürürlükteki mevzuatta ise davalının böylesi bir alacak talebinde bulunmasına olanak tanıyan herhangi bir hüküm bulunmadığını gerekçe göstererek önceki kararında direnmiştir. Davalı ASKİ Genel Müdürlüğü elemanlarınca yapılan denetim sırasında, davacıların işlettiği otelin bodrum katında su kuyusu bulunduğu ve bu biçimde davalı kurumun bilgisi dışında kuyu suyu kullanıldığı iddiasıyla tutanak düzenlenmiş; bu tutanaktaki veriler esas alınarak, davadaki menfi tespit isteminin konusunu oluşturan kaçak su fişini düzenlenmiş ve davacılara tebliğ edilmiştir. Direnme kararındaki genişletilmiş gerekçe karşısında; öncelikle, konuya ait kanuni düzenlemeler itibariyle, davacıların kuyu suyu kullandıklarının kabulü halinde dahi, davalı ASKİ nin buna dayalı olarak alacak talep etmesinin hukuken mümkün bulunup, bulunmadığı hususunun değerlendirilmesi gerekmektedir. Belediyelerin yerine getirmekle yükümlü bulundukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği harcamaların karşılığını oluşturan ve büyük bir bölümü kamu hukukuna dayalı olan gelir kaynakları, 2464 s. Belediye Gelirleri Kanunu'nda sayılmıştır. Ağırlıklı olarak bu gelir kaynakları, İlan ve Reklam Vergisi (md.12), Eğlence Vergisi (md.17), Haberleşme Vergisi (md.29) Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi (md.34) gibi çeşitli vergilerden; İkinci Kısımda düzenlenen Belediye Harçlarından ve Üçüncü Kısımda düzenlenen Harcamalara Katılma Paylarından oluşmaktadır. "Ücrete tabi işler" başlıklı 97. maddede ve ayrıca "Müze giriş ücretleri ile madenlerden belediyelere pay" başlıklı mükerrer 97. maddede, belediyelerin gelir elde edecekleri sair kaynaklar düzenlenmiştir. Söz konusu 97. maddenin tarih ve 3239 sayılı K.nun 125 maddesi ile yapılan değişiklikten önceki metni, belediyelere yalnızca ilgililerin isteğine bağlı olarak yapacakları, harç ve katılma payı konusuna girmeyen her türlü hizmet için, belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret alma yetkisi vermekte idi. Anılan değişiklik sonucunda, "Ücrete tabi işler" başlıklı 97. maddenin birinci fıkrası "Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet ve belediye mücavir alan sınırları içinde yer altı sularından kamu ve özel kişiler tarafından elde edilen kullanma ve sanayi suları için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye'ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir."şeklini almıştır. Ancak, madde metnindeki "...ve belediye mücavir alan sınırları içinde yer altı sularından kamu ve özel kişiler tarafından elde edilen kullanma ve sanayi suları..." ibaresi ve ayrıca, "Yer altı

5 sularından kamu ve özel kişiler tarafından elde edilen kullanma ve sanayi sularına ilişkin ücretler İstanbul`da İSKİ, 3030 s. Yasanın uygulandığı yerlerde Büyük Şehir Belediyeleri tarafından tahsil edilir." hükmünü taşıyan ikinci fıkrası, Anayasa Mahkemesinin tarih ve Esas: 1986/20, Karar:1987/9 s. kararı ile iptal edilmiştir. Belediyelerin gelir kaynaklarının büyük bir bölümü kamu hukukuna dayandığından ve üstlenilen kamu hizmetlerinin gerektirdiği harcamaların karşılığını oluşturduğundan, belediyelerin alacakları vergi, resim, harç ve benzerlerinin Anayasa'nın 73. maddesinde ön görülen esaslar dairesinde kanunla konulması zorunludur. Başka bir ifadeyle; belediyeler, kanunla düzenlenmemiş olan herhangi bir gelir kaynağını oluşturamazlar ve kullanamazlar. Aksi takdirde, o gelir kaynağı hukuksal dayanaktan yoksun olur. Yukarıda açıklandığı ve direnme kararında da değinildiği üzere; belediyelere, mücavir alan sınırları içinde yer altı sularından elde edilen kullanma ve sanayi sularından ücret alma yetkisini veren Yasa hükmü iptal edilmiş ve onun yerine, aynı yetkiyi içeren herhangi bir yasa hükmü konulmamış bulunduğuna; mevzuatımızda bu yönde başkaca bir yasal düzenleme de mevcut olmadığına göre; somut olayda davalı idarenin, kendisine ilişkin Tarifeler Yönetmeliğindeki düzenleme çerçevesinde, davadaki menfi tespit isteminin konusunu oluşturan bedeli tahakkuk ettirmesinin, hukuki dayanaktan yoksun bulunduğunun kabulü gerekir. Somut olayda, yukarda değinilen 97. madde anlamında 'ilgilinin isteğine bağlı olarak ifa edilmiş bir hizmetin varlığından söz edilemeyeceği de açıktır. Bu kabul karşısında, somut olayda kaçak su tutanağına konu kuyunun yer altı suyu elde etme amacıyla mı yoksa drenaj amaçlı olarak mı tesis edilmiş bulunduğunun da herhangi bir önemi ve varılan sonuca bir etkisi yoktur. Hal böyle olunca, Yerel Mahkemenin aynı gerekçeye dayalı, davanın kabulüne dair direnme kararı usul ve kanuna uygun olup, onanmalıdır. SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının yukarda açıklanan sebeplerle ONANMASINA ve aşağıda dökümü yazılı (759,38) TL bakiye temyiz ilam harcının temyiz edenden alınmasına tarihinde oybirliği ile karar verildi. Kaynak: YKD Ekim-2008 Sf: 1905

6 Telefon: +90 (312) E-Posta: Adres: Çetin Emeç Bulvari Hürriyet Cad. No: 2/12 Çankaya ANKARA