Sonuçta Güney Kore, Bir Alex Değil!

Transkript

1 Alper Duman* Sonuçta Güney Kore, Bir Alex Değil! Farkımız Hem Gelişme Ekonomisi hem de Türkiye Ekonomisi derslerinde öğrencilerimden sıkça işittiğim sorudur, Güney Kore gibi neden olamadık, olamıyoruz?. Sorunun çok basit ve ikna edici bir cevabı yok ne yazık ki. En azından on-onbeş neden sıralamak zorunda kalırım her seferinde. Bu yazıda tüm nedenleri sıralamak yerine birkaçı üzerinde durulacaktır. Bunlardan birisi sayın Cem Somel hocamızın bize anlattığı rant idaresi meselesidir. Güney Kore hükümetleri Samsung gibi chaebol (bizim holding gruplarının muadili) şirketlerine rant yaratırken (ithal ikamesi ve ihracat teşviği rejimlerinde) şirketlerin performans kriterlerini sarih bir biçimde belirler ve kuralları büyük bir ciddiyetle uygular. Bizde işler keyfidir. Yetmişler boyunca ithal ikamesi korumasının yanında döviz edinme ve kullanma rantının büyük bir bölümünü elde eden kimi gruplar ithalat gereksinimi için kullandığı dövizin ancak %10 unu ihracat yaparak sağlamış ancak hiçbir yaptırımla da karşılaşmamıştırlar. Basit bir meta Türkiye de üretilemez. Çünkü nasıl üretildiğini bilmiyoruz. 32 *İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü; e-posta: Diğer bir neden Türkiye de işgücüne katılım ve istihdam yaratma sorununun özellikle 1980 sonrası yapısal hale gelmesidir. Bu meseleyi de gündeme getiren sayın Erol Taymaz hocamızın 2000 lerin başında yazdığı bir makaledir. Basitçe hocamız der ki, aslında işçilerimiz Güney Kore li işçilerden verimlilik hususunda pek de geride sayılmaz, bizim derdimiz Güney Kore ekonomisinin yarattığı istihdam oranını tutturamamaktır. Bizde de Güney Kore de olduğu oranda işçi çalışabiliyor olsaydı, GSYH mız Güney Kore ninkine yakınsayabilirdi. Aşağıdaki bölümlerde bu gözlemi destekleyecek bazı veriler tartışılacaktır. Üçüncü bir neden kurumsal farklılaşmadır. Türkiye halen hibrit rejimken, Güney Kore demokrasi haline gelebilmiştir. Demokrasi aslen diğer kurumları işleyişini kolaylaştıran meta bir kurumdur. Örneğin kanunun üstünlüğü, şeffaflık ve hesap verebilirlik. Derslerde Türkiye ekonomisinde öyle ya da böyle 19 kez mali af çıkarıldığını söylediğimde öğrencilerim biraz şaşırsa da normal karşılıyorlar bu durumu. Ya da Sayıştay ın denetiminin ne kadar yetersiz olduğunu dahası hiçbir yaptırım gücü olmadığını anlattığım derslerde de öğrencilerimden bazıları şirketlerin denetim kurullarının da aslında göstermelik olduğunu hatırlatırlar bana. İleri demokrasinin timsali ülkemizde milletvekilleri dahi verdikleri soru önergelerine ya cevap alamazlar ya da alsalar da cevaplar soruları teğet geçer. Dördüncü neden gelir ve servet eşitsizliğindeki vahim durumumuzdur, Güney Kore ye nazaran. Resmi Gini katsayısı) 0.41 dır. Bu katsayı Güney Kore için 0.31 dir 1. Büyük bir fark demektir bu. Bu eşitsizlik yükümüzün temelinde ise üretilen katma değerden çalışanların aldığı payın oldukça düşük olması yatmaktadır. Beşinci neden AR-GE yatırımlarımızın göreli sefilliğidir. Şirketlerimiz ve kamu, Araştırma ve Geliştirme faaliyetlerine Güney Kore den onlarca kez daha az kaynak ayırır. Ne de olsa orada, hazır yapılmışı vardır. Derslerde verdiğim örnek gözümüzdeki kontakt lenstir; nasıl olur da bu kadar basit bir meta Türkiye de üretilemez. Çünkü nasıl üretildiğini bilmiyoruz. Yok mu Aslında Bir Farkımız Ülkeler arası karşılaştırmaların yapıldığı belli başlı verit abanlarından birini kullanalım. Conference Board veri tabanında 2 hem Türkiye hem de Güney Kore için temel veriler bulunmakta. İlk dikkat çekici nokta kişi başına düşen GSYH lardaki (1990 fiyatlarıyla dolar cinsinden) uçurum.

2 Kişi Başına Yıllık GSYH Toplam 1990 Geary-Khamis Dolar Türkiye Güney Kore Türkiy Ortalamada Güney Kore de bir vatandaşın yıllık geliri 22 bin 407 dolarken, Türkiye de sadece 8 Şöyle ki yılında nüfuslarımız hemen hemen aynı imiş; 21.1 milyon Türkiye, 20.8 milyon Güney Kore. Sonra, 2011 yılında Güney Kore 48.7 bin 717 dolar. Neredeyse üçe katlamışlar. Oysa toplam GSYH lara bakarsak aradaki fark daha Nüfusmilyona ulaşmış, Türkiye uçmuş ve 78.7 milyona yükselmiş (nüfus rakamı sorunlu olabilir ama sonuçta biz de gerçek nüfusumuzu tam bilemiyoruz, değil mi?). düşük, Türkiye 687 milyar dolar; Güney Kore 1 trilyon 92 milyar dolar. Bir buçuk kattan biraz fazla. Akla hemen nüfus durumu nasıl diye sormak geliyor. İşte orada üç çocuk gölgesi var Türkiye Güney Kore Türkiy Yıl 2 Sayı

3 Kişi Başına Yıllık GSYH Toplam Fa 1990 Geary-Khamis Dolar Türkiye Güney Kore Türkiye Nüfus İş Türkiye Güney Kore Türkiye Yıl 2 Sayı 21-22

4 SYH Toplam Faktör Verimliliği ey Kore Türkiye Güney Kore 2012 Yıl 2 Sayı İşgücü

5 GSYH Basit bir cebir işlemiyle, nüfusumuz Güney Kore deki nüfus artışı hızında artsaydı kişi başına GSYH ne olurdu diye sorduğumuz sualin cevabını 13 bin 765 dolar olarak buluyoruz. Fena değil, hele 8 bin 717 dolarla karşılaştırıldığında büyük bir bonus. Lakin yine de 22 bin 407 doların epey altında. malar olmazsa Türkiye de çalışanlar verimliliklerini gayet iyi geliştirebiliyorlar. İşgücüne bakalım ve farkı anlayalım. Güney Kore nin 1990 yılındaki nüfusu 42.8 milyon iken işgücü 19.2 milyondur. Aynı yıl Türkiye nin işgücü de hemen hemen aynı, 19.9 milyon. Ancak nüfusu 56.4 milyon. Yani nüfus bakımından Güney Kore den epey büyük olsak da işgücümüz O zaman çalışan başına üretim değerine (kaba verimlilik ölçümüne) bakalım. Belki de çalışanlarımız aşırı tembeldir. Son verilerin bulunduğu 2011 yılı için çalışılan saat başına üretim görünüyor oysa ki, %60.1 Güney Kore, %57,9 sınırlı. İşgücüne katılma oranlarındaki fark küçük Toplam Faktör Verimliliği Türkiye de 22.8 dolar iken Güney Kore de 29.2 Türkiye. Yıllar geçtikçe uçurum büyüyor dolardır (Conference Board verileri). Demek ki yılında büyük nüfus farkına rağmen işgücünde çalışanlarımız Güney Kore li çalışanlara nazaran Türkiye sadece 1.5 milyon kişi önde. İşgücüne çok da geride değil. Yüzde yetmiş beş randımanlı. O zaman bu fakirlik neden? Bilmece karmaşıkandan fazla; Türkiye %49, Güney Kore %61 3. katılım oranlarındaki fark da yüzde olarak 10 pulaştı, mı? Yeterince istihdam yaratırsak ve krizleri teğet geçmeyi bırakırsak!- göreli verimlilik hesabına göre Güney Kore deki kadar nüfusa orantılı çalışanımız olduğunda refah düzeyimiz de Güney Kore ye oldukça yakınsayacaktır. Yatırım yok ki istihdam yaratılsın diyorsanız, haklısınız öğrencilerim de aynen bunu diyor! Ben de suç işçilerin mi o zaman diyorum... SONNOTLAR 1 OECD, bkz. aspx?queryid=26067&lang=en 2 Kaynak: The Conference Board Total Economy Database, January 2012, 3 İşgücü ve işgücüne katılım oranı rakamları World Development Indicators veritabanından alınmıştır; bkz. world-development-indicators Toplam faktör verimliliği Güney Kore de yıllarında ortalama %2.52 armış. Türkiye de ise durum içler acısı. Benzer bir dönemde yıllık -%0.42 artmış, yani azalmış. Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi bu büyük farkı yaratan TFV de görülen (genellikle kriz zamanlarındaki) büyük kayıplar. Ne yazık ki TFV büyüme muhasebesinde bir artık olarak hesaplanmaktadır, dolayısıyla bu düşüşün ne kadar arz ne kadarı talep kaynaklıdır bilemiyoruz. Ancak şöyle bir akıl yürütme yaparak belki de bir ipucu elde edebiliriz. Hem Türkiye hem de 2010 Güney Kore verilerinden 1990 tüm eksi rakamları çı- ney Kore kardığımızda Türkiye de TFV nin neredeyse Türkiye yıllllık Güney Kore %3.5 arttığını Güney Kore ninse neredeyse değişmeden yıllık %2.4 artış yakalayabildiğini görüyoruz. Dolayısıyla makroekonomik dalgalan- İşgücü ney Kore Türkiye Güney Kore Yıl 2 Sayı 21-22