fiiflecam Toplulu u Dergisi Kas m-aral k 2010 Say : 277

Transkript

1 fiiflecam Toplulu u Dergisi Kas m-aral k 2010 Say : 277

2

3 Ç NDEK LER Kasım-Aralık 2010 Yıl 51 Sayı 277 Sahibi & Yazı İşleri Müdürü Dr. Yıldırım Teoman Yönetim Yeri İş Kuleleri, Kule Levent-İSTANBUL Tel: (0212) Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. ile bağlı kuruluşların personeli için iki ayda bir adet yayınlanır. Ücretsiz dağıtılır. Yayına Hazırlayan Dünya Yayıncılık A.Ş. Kavacık Mah. Balamir Sokak No: 7 Beykoz - İstanbul Tel: Renk Ayrımı ve Baskı Dünya Yayıncılık A.Ş. GLOBUS Dünya Basınevi 100. Yıl Mah Bağcılar - İstanbul Tel: Yayın Türü: Yerel Süreli Yayın Şişecam Dergisi nde yayınlanan yazı ve fotoğraflar kaynak gösterilmeden kullanılamaz. 5 8 Haberler Şişecam 75. yılını coşkuyla kutladı 5 Trakya Cam ın ortak olduğu Ortadoğu nun en büyük Düzcam fabrikası Mısır da açıldı 8 Şişecam a Teknoloji Ödülü 9 Şişecam dan Yenişehir ve Eskişehir e yatırım planı 10 Türkiye nin ilk savaş gemisine Trakya Otocam dan ileri teknoloji katkısı 11 Cam a can verenlere müjde! 12 Atatürk ve Türk Devrimleri 15 Fuar Trakya Cam, Glasstec 2010 ve 25. EU PVSEC 2010 fuarlarına katıldı 14 Bas ndan 23 Personel Haberleri 24 Endüstri iliflkileri 30 Sa l k Kış ve hastalıkları 31 Þiþecam Kasım-Aralık

4 HABERLER Baflkan m z n yeni y l mesaj 4 Þiþecam Kasım-Aralık 2010

5 Dünyanın en büyük cam üreticileri arasında yer alan fiiflecam 75. y l n coflkuyla kutlad Şişecam Topluluğu, kuruluşunun 75. yılını özel bir geceyle kutladı. Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Salonu nda gerçekleşen etkinlik Paşabahçe nin Tarih, Kültür, Cam sergisiyle başladı. Gece, TBWA in 75. yıla özel hazırladığı reklam filminin gösteriminin ardından perküsyon sanatçısı İtalyan Glass Harp Player Robert Tisso ile ünlü piyanist besteci Fahir Atakoğlu nun birlikte gerçekleştirdiği özel gösteri ile devam etti. Sunuculuğunu Ece Vahapoğlu nun üstlendiği; iş, sanat ve eğlence dünyasının önde gelen isimlerinin katıldığı kutlama, Candan Erçetin in verdiği konser ile noktalandı. Sişecam ın 75. yıl kutlaması Paşabahçe nin Tarih, Kültür, Cam sergisiyle başladı. Etkinlikte konuşma yapan Şişecam Yönetim Kurulu Başkanı ve Murahhas Üye Prof. Dr. Ahmet Kırman şunları söyledi: Çok değerli misafirlerimiz, Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları nın 75 inci kuruluş yıldönümünde duyduğumuz sevinç ve gururu bizimle paylaştığınız için öncelikle sizlere teşekkür ediyor, tüm Şişecam lılar adına sevgi ve saygılarımı sunuyorum. Hoşgeldiniz. Müsaadenizle bu sevinci, bu gururu haklı kılan Cumhuriyet Türkiye sinin öyküsü ile bütünleşen kuruluş öykümüzü, birlikte hatırlayalım istiyorum. Bildiğiniz üzere Kurtuluş Savaşı ndan çıkmış bir ülkede, Cumhuriyetimizin ilk yıllarında şartlar çok zor, ama üretme, kalkınma ve çağdaşlığı bir an önce yakalama azim ve kararlılığı da o ölçüde yüksekti. Siyasi bağımsızlığın ekonomik bağımsızlık olmaksızın gerçekleşemeyeceğinin bilincinde olan Cumhuriyet önderleri 1. Kalkınma Planı nda cam sanayiinin kurulma sına da yer verdiler. Bu karar bağlamında cam sanayiini kurma, geliştirme ve uluslararası ölçeklere çıkarma misyonu Türkiye İş Bankası tarafından üstlenildi. Ulu önderimiz Atatürk ün verdiği talimat gereği 17 Şubat 1934 tarihinde yayınlanan ve Atatürk ile silah arkadaşlarının imzasını taşıyan kuruluş kararnamesi uyarınca Paşabahçe de 29 Kasım 1935 te tek bir tesis ile Türkiye İş Bankası tarafından kurulan Şişecam ın serüveni bugün 8 ülkede 91 tesisle dünya insanının refahı için üretim yapan bir devin başarısı olarak sürmektedir. Ulu önderimizden aldığımız güç ve güven ile omuzlarımıza yüklenen sorumluluğun bilincinde 1935 te Beykoz Paşabahçe de tek fabrikada cam ev eşyası ve cam ambalaj üretimiyle başlattığımız faaliyetlerimizi, bugün her biri kendi sektöründe dünya devleriyle başa baş yarışan Düzcam, Cam Ev Eşyası, Cam Ambalaj ve Kimyasallar olmak üzere dört ana grupta sürdürüyoruz. Faaliyetlerimizi sürdürdüğümüz düzcam üretiminde Avrupa da 4 üncü, dünyada 7 nci, cam ev eşyasında Avrupa da 2 nci, dünyada 3 üncü, cam ambalajda Avrupa da 4 üncü dünyada 5 inci, kimyasallar bağlamında soda üretiminde Avrupa da 4 üncü dünya da 9 uncu, krom bileşikleri üretiminde dünyada 1 inci sıradayız. Dünya cam üretiminin yaklaşık yüzde 3 ü, soda üretiminin yüzde 3,5 ini gerçekleştiriyoruz. Dünya cam üretiminde diğer büyük oyuncularla birlikte oluşturduğumuz birlikteliklerle de başa güreşme iddiamızı sürdürüyoruz. Þiþecam Kasım-Aralık

6 HABERLER Böylesine bir kuruluşun parçası olmaktan öte Türkiye Cumhuriyeti nin ekonomik gücünün ve rekabet yeteneğinin dünyada kabul görmesinde rol oynamanın dayanılmaz hafifliğini hissediyor, bu duygularımızı ülkemiz insanlarının da paylaştığına inanıyoruz. Türk insanına, verdiği destek için bu vesile ile tekrar teşekkür ediyoruz yılında 400 kişi olan çalışan sayımız bugün 5 bin 250 si yurtdışında olmak üzere toplam 18 bin kişiye ulaşmıştır ton cam üretimi ile başlayan faaliyetimiz 3,5 milyon ton/yıl ile sürmekte olup soda, krom, feldspat, kaolin, kum üretimimiz yıl sonu itibariyle 4,2 milyon ton/yıl olarak gerçekleşecektir. Bugün cam üretimimizin üçte birini yurtdışında gerçekleştirmekteyiz. 2,5 milyar $ düzeyindeki toplam satışlarımızın yüzde 47 sini uluslararası satışlar oluşturmaktadır. Tamamen ülkemiz kaynaklarının değerlendirilmesi suretiyle yaptığımız üretime dayalı ihracatın tutarı ise 1960 yılında ABD ye yapılan ilk ihracatla 34 bin $ ile başlamış olup, bugün 750 milyon $ seviyelerindedir. Cam sanayiimiz diğer birçok sanayiden çok daha önce dünya ekonomisine başarıyla entegre olmuş, önce ihracatıyla, sonra da bölgesel yatırımlarıyla gerçek bir güç odağı haline dönüşmüştür. Kuruluşumuzun bu anlamda çok iyi bir örnek oluşturduğunu düşünüyoruz. Süreç devam etmektedir. 75 yıllık faaliyet sürecimizde Şişecam da tek değişmeyen cama odaklanmışlık, uzmanlaşmanın ve doğru bilinen işi yapma ilkesinden hareket eden Topluluğumuzun başarısının arkasında yatan en önemli unsurlardan birisi olmuştur. Böylece rekabet gücü yüksek faaliyet birimleri oluşturulabilmiş, katma değerli ürünler hayata geçirilebilmiş, ülke ihtiyacını karşılamanın yanı sıra bölge ve dünya çapında ekonomik ölçeklere ulaşılabilmiştir. Bizleri bugünlere taşıyan misyon ve vizyonumuz, yönetim ve sanayicilik ilkelerimiz, yüksek kurumsallaşma düzeyimiz, pazara ve Ar-Ge ye odaklılığımız, içinde yaşadığımız topluma karşı sorumluluğumuzu çevre, eğitim, spor, tarih ve kültür projelerimizle yerine getirme anlayışımız geleceğin daha güçlü Şişecam ının da ana dayanaklarını oluşturmaktadır. Bugün, yüzyıla yaklaşan cam konusundaki deneyim ve bilgi birikimimizi birlikte yaşadığımız, tarihini ortaklaşa yarattığımız ve kültür değerlerini özenle oluşturduğumuz coğrafyaya öncelikli olarak taşıma konusunda attığımız adımları sürdürüyor, uzmanlaştığımız sektörde faaliyetlerimizi derinleştirerek daha geniş coğrafyalara yayıyor, kısa sürede mevcut performansımızı ikiye katlamak hedefi ile koşuyoruz. 75. Yıl Şişecam Reklam Filmi... Şişecam, tam 1935 yılından beri, 7 den 70 e hepimizin hayatının içinde. Bundan 75 yıl önce, yalnızca 400 kişilik bir çalışma ekibiyken, bugün Şişecam tam 18 bin kişilik çalışma kadrosuyla Türkiye nin birinci, dünyanın lider üreticilerinden biri. Bir gün içerisinde karşılaştığımız binlerce cam ona ait. Bardaktan gökdelen camına, vazodan otomobile karşılaştığımız her cam, ne mutlu ki Şişecam. TBWA\İSTANBUL un hazırladığı 75. yıl filmi, Şişecam ın o günden bugüne, bir kum tanesiyle neler yapabildiğini farklı bir biçimde anlatıyor. Şişecam çalışanları, tıpkı çocuklar gibi heyecanla, koşarak kumsala iniyorlar. Fakat bu kez kumsalda kumdan kaleler değil, kumdan şişeler, bardaklar, gökdelenler yapıyorlar. Sonrasında ise bu kum heykeller Şişecam ın ürünlerine dönüşüyor. Şişecam ın, çalışma ruhunu, heyecanını ve yaratıcılığını anlatan bu filmin müziğini Fahir Atakoğlu hazırladı. Çekimler, Patara Plajı nda dolu dolu 2 gün sürdü. Yönetmenliğini Patrick Hughes un yaptığı filmde 40 tan fazla oyuncu yer aldı. 6 Þiþecam Kasım-Aralık 2010

7 Atakoğlu ve Robert Tisso sahnede camları konuşturdu 75. yıl reklam filminin müziklerine imza atan Fahir Atakoğlu ve İtalyan Glass Harp Player Robert Tisso 75. yıl kutlama gecesinde birlikte sahne alarak, davetlilere unutulmaz anlar yaşattı. Enstrüman kullanmadan sadece Şişecam ın ürettiği camlarla sahnede müzik yapan perküsyonist Robert Tisso ya Fahir Atakoğlu piyanosuyla eşlik ederek geceye özel hazırladıkları repertuarı birlikte seslendirdiler. Prof. Dr. Ahmet Kırman, Şahap Kocatopçu Değerli konuklarımız, 1935 yılında Avrupa tarafından verilmemesi nedeniyle Rusya dan alınan teknoloji ile başlanan faaliyetlerde gelinen bu noktada, Rusya nın en büyük cam ambalaj üreticisi olmamız, dünya sıralamasında en üst basamaklara tırmanmış bulunmamız hiç şüphesiz tesadüf değildir. Tesadüfî olmayan bu başarıların gerçekleşmesinde bizleri yalnız bırakmayan; Her şeyin sıfırdan adım adım keşfedilerek yol alınmaya başlandığı 1935 ten bugüne elde edilen başarılarda katkılarını esirgemeyen, bize her zaman destek veren ana hissedarımız başta olmak üzere tüm hissedarlarımıza, Birlikte çalıştığımız tüm iş ortaklarımıza, teveccühlerini her vesile ile ifade eden ve ürünlerimiz ile yaşamlarını kolaylaştırma gayretimizi her zaman destekleyen müşterilerimize, Ve de; 75 yıl önce tarafımıza verilen bu önemli misyonu inançla üstlenen, yöneten ve geliştiren, ilk günden itibaren camın büyüsüne kapılarak emeğini ve alın terini bu kurum için ortaya koyan ebediyete intikal edenler başta olmak üzere tüm Şişecam lılara, Sizlerin huzurunuzda bir kez daha teşekkür ediyorum. Şimdiden, siz çok değerli misafirlerimizle paylaşmayı umut ettiğimiz gelecekteki başarılı günlerimizin heyecanını duyuyor, hepinize katılımınızdan olayı yürekten teşekkür ediyor, sevgi ve saygılarımı sunuyorum. Prof. Dr. Kırman, konuşmasının sonunda Bugün, şirketimizin 25. yılını, 50. yılını ve 75. yılını yaşamış olan emekli Genel Müdürümüz Sn. Şahap Kocatopçu aramızda, kendisine sizlerin huzurunda bir kez daha teşekkür ediyoruz. dedi. Finali Candan Erçetin yaptı Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Salonu nda gerçekleştirilen Şişecam ın 75. kuruluş yıldönümü özel kutlamaları, Atakoğlu ve Tisso nun benzersiz sunumunun ardından ünlü sanatçı Candan Erçetin in geceye özel hazırlanmış bir repertuardan oluşan konserinden sonra kokteyl prolonje ile devam etti. Çevre Politikas fiiflecam, çevresel de erlere karfl sorumlulu unun bilincinde bir kurum olarak, gelecek kuflaklara yaflanabilir bir dünya b rakman n gere ine inanmaktad r. Stratejik yönetimin temel unsurlar ndan biri olarak alg lad bu yaklafl m faaliyetlerinin her aflamas nda dikkate almaktad r. Amac m z; Toplulu umuzda sürdürülen çevre koruma çal flmalar n n, çevre yönetim sistemi anlay fl yla yürütülmesi ve tüm çal flanlar n deste i al narak sürekli iyileflmenin sa lanmas d r. Þiþecam Kasım-Aralık

8 HABERLER Trakya Cam n ortak oldu u Ortado u nun en büyük Düzcam fabrikas M s r da aç ld Törende bir konuşma yapan Prof. Dr. Ahmet Kırman, bu yeni yatırımla Türkiye ile Mısır arasında her geçen gün artan işbirliklerine bir yenisini daha eklemekten memnuniyet duyduklarını belirtti. Sişecam ve Saint-Gobain in Mısır ve Rusya da düzcam faaliyetlerini ortaklaşa geliştirme kararı doğrultusunda Trakya Cam ın yüzde 14,87 oranında iştirak ettiği Saint-Gobain Glass Egypt (SGGE) Düzcam fabrikası 3 Kasım 2010 tarihinde Mısır Ain El Sokhna da törenle açıldı. 900 ton/gün üretim kapasitesiyle bölgedeki en büyük düzcam fabrikası olan SGGE, Kahire nin 120 km doğusunda ve Suez in 40 km güneyinde, Kızıldeniz sahilinde kuruldu. Mısır ve çevre ülkelerinde inşaat pazarındaki hızlı büyüme doğrultusunda bölgedeki cam talebini karşılayacak olan tesiste renkli ve renksiz düzcam ile kaplamalı güneş kontrol camı üretilecek. SGGE Düzcam Fabrikası Açılış Töreni ne, Şişecam Yönetim Kurulu Başkanı ve Murahhas Aza Prof. Dr. Ahmet Kırman, Şişecam Düzcam Grup Başkanı Gülsüm Azeri, Saint- Gobain Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO Pierre Andre de Chalendar, Saint-Gobain Düzcam CEO Benoit D Iribarne ile Fabrika nın bir diğer ortağı olan El Mansour & El Maghraby Investment & Development ın sahibi ve SGGE CEO Yasseen Mansour, Mısır yetkilileri ve şirketlerin yöneticileri katıldılar. Törende bir konuşma yapan Prof. Dr. Ahmet Kırman, Şişecam ın düzcam ve cam ev eşyası ürünleriyle ve madencilik alanındaki üretim tesisiyle uzun yıllardır Mısır da var olduğunu belirterek bu yeni yatırımla Türkiye ile Mısır arasında her geçen gün artan işbirliklerine bir yenisini daha eklemekten memnuniyet duyduklarını belirtti. Trakya Cam, gerçekleştirdiği bu ortaklık yatırımıyla Türkiye ve Bulgaristan dan sonra Mısır da da yerel üretici konumuna gelerek düzcam alanındaki bölgesel büyüme iddiasına yönelik önemli bir adım daha attı. 8 Þiþecam Kasım-Aralık 2010

9 fiiflecam a Teknoloji Ödülü Şişecam, Büyük Ölçekli Süreç Kategorisinde; Bulaşık Makinesi Dayanımı Parlaklığı ve Kalitesi Yüksek Kurşunsuz Kristal Cam Ev Eşyası projesi ile ödüle hak kazandı. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİ- TAK), Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV), Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) işbirliği ile düzenlenmekte olan, 9. Teknoloji Ödülleri nin öncelikli amacı; Türkiye nin teknoloji üreten bir ülke konumuna gelmesi yolunda ulusal teknolojik birikimine katkı sağlayan kuruluşları ve başarı öykülerini toplumun gündemine taşıyarak teşvik etmeyi, toplumda araştırma, teknoloji geliştirme ve yenilikçilik konusunda farkındalık yaratmayı ve diğer şirketleri de harekete geçirmeyi hedefliyor. 24 Kasım 2010 tarihinde TÜBİ- TAK Başkanı Prof. Dr. Nüket Yetiş, TTGV Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Fikret Yücel ve TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Boyner in katılımıyla düzenlenen basın toplantısıyla. 9. Teknoloji Ödülleri nde finale kalan firmalar ve projeleri kamuoyuna duyuruldu. 17 Aralık 2010 tarihinde ise The Marmara Oteli nde düzenlenen 9. Büyük Ölçekli Süreç Kategorisi: Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Bulaşık Makinesi Dayanımı Parlaklığı ve Kalitesi Yüksek Kurşunsuz Kristal Cam Ev Eşyası. Şişecam proje kapsamında, hem bulaşık makinesi dayanımı, parlaklığı ve kalitesi yüksek hem de kurşun içermeyen bir cam bileşimi geliştirdi. Bu bileşim, aynı zamanda vizkozitesi ve yumuşama sıcaklığı gibi özellikleri itibariyle otomatik makinelerde cam ev eşyalarının üretilmesine imkan verdiği için de önem arz etmektedir. Elde edilen cam bileşimiyle, daha önce ancak elle şekillendirilebilen ve hatta elle bile şekillendirilemeyen karmaşık şekilli cam ev eşyalarının da üretilmesi mümkün olmaktadır. Bu çalışma şirketin kendi imkânlarıyla gerçekleştirdiği Ar-Ge sonucu camın bulaşık makinesindeki korozyon mekanizmalarını açığa çıkardığı için bilimsel, geliştirilen yeni bir cam bileşimiyle kimyasal koşullara dayanıklı, optik özellikleri ve kalitesi iyi bir camın otomatik makinelerle üretilmesini sağladığı için de teknolojik yenilik içermektedir. Teknoloji Ödülleri tören ile sahiplerini buldu. Törende; dört farklı firma ölçeği ve iki farklı kategoride belirlenen 27 finalist arasından dereceye girenler ödüllerini aldı. Bilim ve Teknolojiden Sorumlu Devlet Bakanı Prof. Dr. Mehmet Aydın ın katıldığı ödül töreninde ayrıca Portland Uluslararası Mühendislik ve Teknoloji Yönetimi Merkezi (PICMET) Başkanı ve Portland State Üniversitesi Mühendislik ve Teknoloji Yönetimi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Dündar F. Kocaoğlu bir konuşma yaptı. Süreci 29 Mart 2010 tarihinde başlayan 9. Teknoloji Ödülleri kapsamında alınan 221 adet ön başvuru ile ödüllerin verilmeye başlandığı 1998 yılından itibaren başvurularda rekor düzeye ulaşıldı. Yaklaşık 7 aylık değerlendirme sürecinin sonucunda belirlenen 27 adet finalist arasından 8 firma ve çalışması ödül aldı. Þiþecam Kasım-Aralık

10 HABERLER fiiflecam dan Yeniflehir ve Eskiflehir e yat r m plan Cam ambalaj sektörüne iki yeni üretim tesisi daha kazandıracak Türkiye Şişecam ve Fabrikaları A.Ş., sürekli büyüme hedefleri çerçevesinde ilave yatırımlarla üretim gücünü artırmaya devam ediyor. Şişecam, Yenişehir de 2006 yılından bu yana kurduğu üç fırına ilave olarak dördüncü fırın yatırımı yapılmasına yönelik fizibilite çalışmalarının sonuna geldi. Yenişehir de mevcut 360 bin tonluk brüt üretim kapasitesine 120 bin tonluk ilave yapılmasını planlayan Şişecam, önümüzdeki dönemde Eskişehir de de yeni bir tesisin temellerinin atılmasına yönelik fizibilite çalışmalarını sürdürüyor. Şişecam Yönetim Kurulu Başkanı ve Murahhas Üye Prof. Dr. Ahmet Kırman, Artan cam ambalaj taleplerinin yakın coğrafyayı da kavrayacak biçimde 2015 yılında cam ambalajda talebin 1 milyon tonu aşmasını bekliyoruz. Sektörünün ve bölgenin lider kuruluşu Şişecam, talebi karşılamak ve verimliliği artırmak üzere her türlü yeni yatırım için proaktif davranmaktadır. Yenişehir ve Eskişehir yatırımlarımız bunun iyi bir örneği olacaktır dedi. Türkiye ve Rusya cam ambalaj pazarının lider kuruluşu Şişecam, 2011 ve sonrasına yönelik pozitif projeksiyonlar çerçevesinde, gücünü yeni yatırım alanlarıyla artırıyor yılı sonunda cam ambalaj grubu toplam satışlarının öngörülenin üzerinde olmasını bekleyen Şişecam, bu olumlu seyre yanıt verecek ve cam ambalaj alanında pazardaki ihtiyacı karşılayacak iki yeni tesis için proje hazırlıklarına başladı. Kırman: Sektörde kriz etkisi dağıldı yeni yatırımlarımız gündemde Cam ambalaj pazarında yılları arasında kesintisiz büyümenin devam ettiğini, 2008 den 2010 yılına kadar ise küresel kriz etkisiyle duraklama döneminin yaşandığını belirten Şişecam A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı ve Murahhas Üyesi Prof. Dr. Ahmet Kırman, sektörün krizin etkilerin dağılması sonrasında yeniden umut vaat ettiğini ve hızlı bir büyüme beklediklerini ifade etti. Şişecam olarak cam ambalajda grup satışlarımız 2000 yılında 435 bin ton iken, 2008 de yüzde 60 lık bir artışla 698 bin tona ulaştı. Dünya çapındaki krizin etkisiyle 2008 yılı son çeyreği ve 2009 yılı boyunca oluşan olumsuz koşullar, 2010 yılı için de büyük ölçüde etkisini kaybetti. Bu yıl, bu alanda yılı beklentilerimizin yüzde 4 üzerinde bir büyüme ile kapatmayı öngörüyoruz diyen Kırman, organik ve inorganik büyüme yaklaşımı kapsamında yeni yatırım kararlarının üzerinde çalıştıklarını belirtti. Yenişehir de 500 bin ton şişe üretebilecek kapasiteye ulaşacağız Cam ambalaj sektöründe hızlı büyüme sürecinde ağırlıklı paya; maden suyunun geri dönüşsüz, ve geliştirdikleri teknoloji ile ürettikleri hafif şişelerin sahip olduğunu vurgulayan Kırman, bu segmentin son 15 yılda yaklaşık 15.5 kat büyüdüğünü belirtti. Maden suyu ambalaj sektörünün 2010 yılını 310 bin ton büyüklükle tamamlamasını bekliyoruz yılında 500 bin tonluk bir potansiyele ulaşmasını bekliyoruz diyen Kırman; Şişecam ın maden suyu şişesi üretimini Çayırova dan Bursa Yenişehir e taşıdığını ve bu bölgede 2006 yılından bu yana üç fırın devreye aldığını ifade etti. Bu tesislerin halen yıllık 360 bin ton kapasite ile üretim yaptığını söyleyen Kırman, önümüzdeki dönem için dördüncü fırın yatırımı yapılmasına yönelik sürdürülen fizibilite çalışmalarında son aşamaya gelindiğini, bunun tamamlanmasıyla birlikte, yatırıma ilişkin dahili karar alma süreciyle fiili aktivitenin başlatılacağını açıkladı. Böylelikle mevcut 360 bin tonluk brüt üretim kapasitesine, 120 bin tonluk yeni ilave ile Yenişehir fabrikası yarım milyon tonluk maden suyu ve bira şişesi arz edebilecek çok büyük ölçekli üretim alanımız olacaktır. Bu tesis koşulları itibariyle Türkiye operasyonları içinde en iyi maliyet düzeyine sahip merkezimiz olacak. Yüksek lotlu üretimler yapmak üzere, üretim makineleri piyasasındaki en yüksek hızlı makinelerle donatmayı planladığımız tesis, bu avantajı ile rakip ve ikame ambalajlar karşısında üstün bir rekabet konumu elde edecek, Türkiye ve bunun yanı sıra yakın coğrafyamızdaki talebi de karşılayabilecektir dedi. 10 Þiþecam Kasım-Aralık 2010

11 2010 yılında cam ambalaj talebi 1 milyon tona çıkar Türkiye cam ambalaj pazarındaki büyümede sağlık ve çevre anlamında cam ambalajın olumlu etkilerinin bu konudaki talebi büyüttüğünü ve talebi ağırlıklı olarak maden suyu sektörünün oluşturduğuna dikkat çeken Ahmet Kırman, Ama maden suyu tek büyüme alanı değil. Bira ve gıda ambalajı da çok önemli iki büyüme alanı. Bu nedenle yatırım planlarımızda, bu iki oyuncuya yönelik adımlar da var dedi. Ağır alkollü içkiler ve şarap piyasalarında cam ambalaj alternatiflerinin güçlü olmamasının önemli bir fırsat alanı yarattığını; bunun yanı sıra meşrubat, meyve suyu ve su sektörlerinde umut verici büyüme olanaklarının olduğunu vurgulayan Kırman, Bu durum da, cam ambalaja olan talebin 2015 yılında 1 milyon tonun üzerine çıkmasını mümkün kılmaktadır dedi. Topkapı fabrikası kademeli olarak taşınıyor, Eskişehir de yeni tesis kuruluyor Bu büyüme fırsatları dikkate alındığında, sektörünün en güçlü oyuncusu olan Şişecam ın üretim merkezlerinde optimum verimliliği sağlama ve iç ve dış ihtiyaca yanıt verme odaklı stratejileri hayata geçirmesinin kaçınılmaz olduğuna dikkat çeken Kırman, Bu çerçevede üretim kapasitemizi artırarak yeni ve iddialı hedeflerimiz için gerekli adımı da atmak için Topkapı da bulunan üretim merkezimizi Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi ndeki arazimize taşımayı planlıyoruz. Üretim kapasitemizi artırarak yeni ve iddialı hedeflerimiz için gerekli adımı da atmış olacağız dedi. Fizibilite çalışmasında halen 180 bin ton kapasitesi olan Topkapı fabrikasının Eskişehir e taşınması ve ilave yatırımlarla, bu kapasitenin yüzde 66 artarak 300 bin tona ulaştırılması öngörülüyor. Eskişehir Projesi ile 2 adet yeni fırının devreye girmesinin planlandığını açıklayan Kırman, Projeksiyonlarımızda yer alan maden suyu sektörü satışlarının tahmin edildiği gibi veya daha olumlu seyretmesi halinde Eskişehir Fabrikası nda 3. bir fırının 2013 yılı içinde devreye girmesi de, fizibilite çalışmasında dikkate alınan olasılıklardan biri. Planlarımızı bu yatırım ilişkin kararın, inşaat faaliyetlerinin 2011 yılı ikinci yarısında başlatılacak şekilde alınmasına yönelik olarak oluşturuyoruz diye konuştu. Türkiye nin ilk savafl gemisine Trakya Otocam dan ileri teknoloji katk s Türkiye nin ilk Milli Gemi Projesi olan TCG Heybeliada Korveti nin (F511) nitelikli camları Trakya Otocam fabrikası tarafından üretildi. Ülkemizin ilk milli savaş gemisi olan Heybeliada Korveti Preveze Deniz Savaşı nın 470. yıldönümü olan 27 Eylül 2008 tarihinde denize indirilen ve yerli katkı payının yüzde 80 olarak öngörüldüğü projede ilk gemi 260 milyon dolara mal edildi. Kısa adı MİLGEM olan Milli Gemi Projesi kapsamında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı için 12 adet korvet üretimi planlanmaktadır. Uluslararası pazara tanıtımı açısından, Heybeliada 2011 yılından itibaren ABD, İngiltere ve Japonya da uluslararası fuarlara katılacaktır. Geminin görevi açısından en önemli unsur olan geç tespit edilme özelliği koşullarını sağlamak amacıyla, çok nitelikli camların deneme çalışmaları Trakya Otocam tarafından başlatıldı. Radar dalgalarını yansıtacak, geminin seyir halinde oluşacak buzlanma ve buğulanmayı engelleyecek ısıtmalı, kurşun geçirmez ve gemi camları standartları gereğince temperli ve laminasyonlu cam; Araştırma ve Mühendislik Müdürlüğü, Trakya Otocam ve Trakya İşleme fabrikalarının entegre çalışması ile tamamlandı. Aynı yıl içerisinde, TÜBİTAK ta yapılan testler ile radar dalgalarını yansıtma özelliğinin, TSE de yapılan testler ile de gerekli dayanımın sağlandığı raporlandı. 27 Ağustos 2009 da teslim edilen camlar, 2010 yılında geminin iç donanım, elektronik ve savaş sistemlerinin tamamlanması ile Heybeliada ya takıldı. Deniz Kuvvetleri tarafından camlara NATO parça numarası verilmesiyle Trakya Otocam NATO tedarikçisi firması olacaktır. Bu ürünler fabrikanın en yüksek katma değerli ürünleri olması açısından da önem taşımaktadır. Gemi ilk seyir deniz kabul tecrübelerine 2 Kasım 2010 tarihinde başlanmış olup, 2011 yılında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı na teslimi planlanmaktadır. Proje kapsamında ikinci gemi olan Büyükada nın yapımına yine İstanbul Tersane Komutanlığı nda başlandı. Þiþecam Kasım-Aralık

12 HABERLER Cam a can verenlere müjde! Şişecam Topluluğu, 17 bin 745 çalışanını geleceğe güven ve başarıyla taşıyacak İnsan Kaynakları Sistemleri ni hayata geçirmek için çalışıyor. Dünya Oyuncusu Şişecam Topluluğu, sahip olduğu kritik rolü sürdürebilmenin ve geliştirebilmenin en büyük etkeni olarak gördüğü çalışanlarını, başarılarıyla gülümsetecek, daha çok cam, daha çok fikir üretecek, değer vererek değer yaratacak, tüm farklılıklarımızı saygıyla kabul ederek BİZ olabilecek iş iklimini geliştirerek yeni bir boyuta taşımayı hedefliyor. Buna ulaşmanın en önemli yolu ise İnsan Kaynakları Sistemleri nin geliştirilmesinden geçiyor. Geçmiş yıllarda bu hedefe yönelik olarak PA Danışmanlık firması ile yapılan çalışmalar, İnsan Kaynakları (İK) alanında gelişmeye açık alanlarımızı ortaya çıkarmıştı. Bu tespitleri baz alan iyileştirme süreci ve Topluluğumuza adaptasyonu ile ilgili olarak ARGE Danışmanlık A.Ş. (ARGE) ile geçtiğimiz Mayıs ayında proje çalışmalarına başlandı. Projede temel prensip; İnsan Kaynakları Yönetimi ne, Topluluk bünyesini kapsayacak, bütünsel bir yaklaşım ile yeni çağın iş dinamiklerine cevap verebilecek bir yapı kazandırmak oldu. Yeni yapılanmada sistemlerin, süreçleri desteklemek amacıyla tasarımlanması ve her ana sistemin sorumluluğunun ise organizasyon içerisinde ayrı bir yöneticilik oluşturularak merkezileştirilmesi planlandı. Bu amaçla Topluluk İnsan Kaynakları Grup Başkanlığı yapısı oluşturuldu. Bu yapı içinde yer alan Topluluk İnsan Kaynakları Sistemleri Müdürü nün, Topluluk İnsan Kaynakları Grup Başkanı ataması yapılana kadar doğrudan Yönetim Kurulu Başkanı ve Murahhas Üye ye bağlı olarak çalışması ve müdürlük bünyesindeki ekip ile ARGE nin bu projeyi birlikte geliştirilerek uygulamaya alması ve sonrasında da Topluluk genelindeki uygulamanın yönetiminden sorumlu olmaları kararlaştırıldı. Yeni oluşuma göre ; Topluluk İK Sistemleri Müdürlüğü nün tüm İK Sistemleri nin Topluluk için merkezi olarak tasarlanması, yayılımı ve sürekli geliştirilmesi ile uygulamaların denetlenmesinden, İK Grup Müdürlükleri ile Merkez İK Müdürlüğü nün ise, hazırlanan sistemlerin bünyelerinde uygulanması ve raporlanmasından sorumlu olması planlanıyor. İK sistemleri yöneticiliklerinin temel iş alanları İşe Alma Yöneticiliği Tüm Topluluğun stratejileri ile uyumlu biçimde işe alma sürecini tasarlamak, kurumsal ve fonksiyonel yetkinlikleri taşıyan adayların merkezi organizasyonun desteğiyle istihdamını sağlamak. Değerlendirme ve Ücret Sistemi Yöneticiliği Organizasyonda yer alan ve yeni tanımlanacak pozisyonlar için iş değerlemesi yapmak. Piyasa ücret araştırmalarını kullanarak, derece ve iş grupları ile yan hakları yeniden düzenlenmek ve tüm toplulukta uygulanmasını sağlamak. Performans ve Kariyer Yöneticiliği Tüm Topluluğun ortak yetkinlik havuzunu oluşturmak, organizasyonun hedeflerini gerçekleştirmesini sağlayacak Performans Değerleme Sistemi ni tasarlamak, Kariyer Planlama Sistemi ve Yedekleme Havuzu nun merkezi olarak yönetilmesini sağlamak. Eğitim Yöneticiliği Eğitimlerin, çalışanın bulunduğu pozisyonun gerektirdiği yetkinlikleri geliştirecek ve kariyer yollarına hazırlayacak biçimde Yetkinlik Bazlı Eğitim Planı hazırlamak ve tüm Toplulukta uygulanmasını sağlamak. Expat Yöneticiliği Yurtdışında görev yapan Türk uyruklu personel için insan kaynakları uygulamalarına yönelik sistemler geliştirmek ve tüm toplulukta uygulanmasını sağlamak. Proje de izlenen adımlar; - İK Organizasyonu ve Merkezi Yaklaşımları - İşe Alma Sistemi - Eğitim Yönetim Sistemi - Ücret Yönetim Sistemi - Performans Yönetimi Sistemi - Kariyer Yönetimi ve Yedekleme Sistemi - Expat Yönetimi Sistemi Projenin organizasyon yapısına ilişkin adımını takiben Topluluk Yetkinlik Havuzu oluşturuldu ve iş aileleri bazında yetkinlikler belirlendi. Buna göre; Tüm Şişecam çalışanlarından beklenilen ortak kurum yetkinlikleri ile çalışanların görev aldıkları iş ailesine göre değişen yetkinlikleri ve yönetimsel sorumluluğu olan pozisyonlardan beklenen yönetim yetkinlikleri de tanımlanmış oldu. Ücret Yönetim Sistemi ne ilişkin çalışmalara başlamadan önce; gruplar bazında, yöneticilerden oluşan komitelerle İş Değerlemesi aşaması tamamlandı. Sistemlerin uygulamaya alınması Merkez organizasyonunun 01/11/2010 tarihinde Topluluğa duyurulmasıyla ilk bölümü tamamlanan İK Organizasyonu ve Merkezi Yaklaşımları adımı, Grup ve Şirket/Fabrika organizasyonlarının ise en kısa zamanda son halini almasıyla hayata geçmiş olacak. Projenin Eylül 2011 de nihai sonuca varması hedefleniyor. Tüm bu süreçleri ve Self-Servis İK Uygulamaları nı destekleyecek İK yazılımını temin etmek üzere görüşmeler devam ediyor. Projenin ilerleyişinde, her adım ile ilgili tasarım ve onay süreci tamamlandıkça aşama aşama uygulamaya alınması ve her uygulama öncesi Topluluk genelinde işleyişe ve temel prensiplere ilişkin bilgilendirme yapılması planlanıyor. 12 Þiþecam Kasım-Aralık 2010

13 Topluluk İnsan Kaynakları Sistemleri Müdürlüğünü tanıyalım; Topluluk İK Sistemleri Müdürü Neşet Topaloğlu 1949 yılında Ankara da doğan Neşet Topaloğlu, 1978 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi nden mezun olmuştur. Sırasıyla İpragaz Bölge Müdürlüğü, Küresan Kütahya Refrakter San. A.Ş. ve Kümaş Kütahya Manyezit İşl. A.Ş. de görev yapan Topaloğlu, 1985 yılında Endüstri İlişkileri Uzmanı olarak Şişecam bünyesinde göreve başlamıştır yılları arasında Topkapı Şişe San. A.Ş. de İdari İşler Müdürü, yılları arasında Cam Ambalaj Grubu İnsan Kaynakları Müdürü olarak görev yapan Topaloğlu, tarihi itibarıyla Topluluk İK Sistemleri Müdürü olarak atanmıştır. İşe Alma Yöneticisi Arzu Eryılmaz 1972 yılında doğan Arzu Eryılmaz, 1994 yılında İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi nde Lisans ve 1998 yılında da İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Davranış Bilimleri Bölümü nde yüksek lisans öğrenimini tamamlamıştır. Halen, 2008 yılı Ekim ayında başladığı İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İnsan Kaynakları Yönetimi Doktora Programı tez aşamasındadır. Sırasıyla, Vatan Plastik A.Ş., RCBA DOOR Eğitim ve Danışmanlık Şirketi ve HR PLUS İnsan Kaynakları Danışmanlığı A.Ş. de görev yapan Eryılmaz, 2001 yılında Şişecam İnsan Kaynakları Müdürlüğü nde İnsan Kaynakları Uzman Yardımcısı olarak göreve başlamıştır yılından itibaren görevine İnsan Kaynakları Şefi olarak devam eden Eryılmaz, tarihi itibarıyla İşe Alma Yöneticisi olarak atanmıştır. Eğitim Yöneticisi Dr. Metin Arslan 1960 tarihinde Erzincan da doğan Dr. Metin Arslan, 1985 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü nde lisans, 1987 yılında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi Bölümü nde yüksek lisans öğrenimini ve 1994 yılında da İstanbul Üniversitesi Organizasyon ve İşletme Politikası Bölümü nde doktora öğrenimini tamamlamıştır. Çalışma hayatına IGL STFA J.V. de başlayan Arslan, 1988 yılında Şişecam Eğitim Müdürlüğü nde Eğitim Uzman Yardımcısı olarak göreve başlamıştır yılında III. Grup ve 1998 yılından itibaren II. Grup Eğitim Uzmanı olarak görevine devam etmiş, tarihi itibarıyla Eğitim Yöneticisi olarak atanmıştır. Değerlendirme ve Ücret Sistemi Yöneticisi Mine Kumral İlgün 1972 yılında Londra da doğan Mine Kumral İlgün, 1994 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü nde lisans öğrenimini, 1996 yılında Doğu Londra İşletme Okulu nda İşletme Yönetimi yüksek lisans öğrenimini tamamlamıştır yılında Kimyasallar Grubu unda İnsan Kaynakları Uzman Yardımcısı olarak göreve başlayan Kumral İlgün, 1999 yılında İnsan Kaynakları Uzmanı (III.Grup), 2006 yılında İK Sistemleri Geliştirme Uzmanı (II.Grup) olarak atanmıştır yılından itibaren görevine İK Sistemleri Yöneticisi olarak devam eden Kumral İlgün, tarihi itibarıyla Değerlendirme ve Ücret Sistemi Yöneticisi olarak atanmıştır. Performans ve Kariyer Yöneticisi Elif Araç Çakır 1972 yılında Samsun da doğan Elif Araç Çakır, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi nde lisans öğrenimini tamamlamış olup, aynı üniversitenin Davranış Bilimleri yüksek lisans programında derslerini tamamlamıştır. Çalışma hayatına Akbank ta başlayan Araç Çakır, 1996 yılında Düzcam Grubu nda İnsan Kaynakları Uzman Yardımcısı olarak göreve başlamıştır yılında İnsan Kaynakları Uzmanı ( III. Grup ), 2002 yılında da İnsan Kaynakları Uzmanı (II. Grup) olarak atanmıştır Şubat ayından bu yana Şişecam Acil Durum Yönetim Sistemi Projesi nde Proje Lideri olarak görev yapmaktadır yılından itibaren görevine Şişecam Risk Yönetimi Müdürlüğü nde Risk Yönetimi Uzmanı olarak devam eden Araç Çakır, tarihi itibarıyla Performans ve Kariyer Yöneticisi olarak atanmıştır. Expat Yöneticisi Mustafa Necati Mühür 1954 yılında Adana da doğan Mühür, 1976 yılında İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Pazarlama Bölümü nde lisans öğrenimini tamamlamıştır. Çalışma hayatına Form Çelik A.Ş de başlayan Mühür, sırasıyla; Kılıçoğlu Boya San. ve Tic. A.Ş., Uğur Muhasebe Müşavirlik Bürosu nda görev yapmıştır yılında Şişecam bünyesinde Personel Memuru olarak göreve başlayan Mühür, yılları arasında Organizasyon Uzman Yardımcısı, yılları arasında, Organizasyon Uzmanı (III. Grup), tarihleri arasında, Organizasyon Uzmanı (II. Grup Sistem Dışı) olarak çalışmıştır. Şişecam Topluluğu nun genel organizasyon yapısının yeniden oluşturulması kapsamında, 1995 yılında Cam Ambalaj Grubu nda (I.Grup), İnsan Kaynakları Uzmanlığı na atanan Mühür, tarihi itibarıyla Expatriate (Expat) Yöneticisi olarak atanmıştır. Bütün bu köklü değişiklikler ve uygulamalar ile; Yeni çağın çalışma dinamiklerine uygun olduğu için seçilen, hedefleri şirket hedefleriyle ilişkilendirilmiş, başarı odaklı, performansı ölçümlenen, ücreti performansına göre belirlenen, yetkinlikleri geliştirilen, yetkinliklerine uygun tüm topluluk çapında kariyer yolları belirlenmiş insan kaynağına sahip olmak ve kalifiye elemanlar tarafından çalışmak üzere tercih edilen kurum özelliğini geliştirmek en büyük kazanımlarımız olacak. Tüm çalışanlarımızı, doğrudan doğruya aşağıdaki e-posta adresine göndereceğiniz görüş ve önerileriniz ile bu büyük değişimde yer almaya davet ediyoruz. Birlikte daha iyiye, daha ileriye... İletişim Bilgileri e-posta: insankaynaklari@sisecam.com Adres: Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Topluluk İnsan Kaynakları Sistemleri Müdürlüğü İş Kuleleri Kule: , 4. Levent/İstanbul Þiþecam Kasım-Aralık

14 FUAR Trakya Cam, Glasstec 2010 ve 25. EU PVSEC 2010 fuarlar na kat ld Trakya Cam, 28 Eylül 1 Ekim 2010 tarihleri arasında Almanya, Duesseldorf ta düzenlenen Glasstec International Trade Fair for Glass Production - Processing Products Fuarı na 203 metrekarelik standı ile katıldı. Bu yıl fuara 25 ülkeden dünyanın ve Avrupa nın önde gelen 1274 cam üreticisi katıldı. Dokuz salonda düzenlenen fuara yaklaşık sektör profesyoneli ziyaret etti. Kriz etkilerinin devam ettiği bir dönemde fuara katılan Trakya Cam ın bölgedeki imajı güçlendi ve yeni ticari bağlantılar kurma imkânı buldu. Trakya Cam ın standını Duesseldorf Başkonsolosu Fırat Sunel ve Ticaret Ataşesi Serhan Alpaslan ziyaret ederek şirket yöneticilerinden bilgi aldılar. Trakya Cam, 6-9 Eylül 2010 tarihleri arasında İspanya, Valencia da düzenlenen 25. EU PVSEC 2010 Fuarı na katıldı. Ağırlıklı olarak fotovoltaik paneller ve güneş enerjisi ile çalışan gereçlerin sergilendiği fuarda Trakya Cam, güneş enerjisi sektörüne yönelik düşük demirli camlarını sergileyerek yeni ticari bağlantılar yaptı. 8 salonda ve metrekarelik fuar alanında gerçekleşen ve dünyanın en büyük güneş enerjisi teknolojisi fuarlarından olan 25. EU PVSEC 2010 Fuarı a yaklaşık 960 firma yer aldı ve yaklaşık kişi ziyaret etti. 14 Þiþecam Kasım-Aralık 2010

15 HABERLER Atatürk ve Türk Devrimleri 10 Kasım 2010 günü Kule-3 de gerçekleştirilen Atatürk ü Anma Töreni ne bu yıl İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Enstitüsü Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Serkan Tuna katıldı ve Atatürk ve Türk Devrimleri hakkında bir konuşma yaptı. Bu konuşma metnini ve sunumunu aşağıda yayınlıyoruz. Sayın Yönetim Kurulu Başkanı ve Şişecam ın değerli çalışanları; Öncelikle ben burada bulunmaktan duyduğum mutluluğu sizinle paylaşmak istiyorum. Türkiye Cumhuriyeti nin kurucusu büyük önder sevgili Atatürk ü vefatının 72.yıl dönümünde anmak için tekrar bir araya gelmiş bulunuyoruz. Bu vesile ile de Atatürk ve Türk devrimi hakkındaki bilgilerimizi tazeleyebilirsek başta Atatürk olmak üzere Türkiye Cumhuriyeti ni bize emanet edenlere en büyük görevlerimizden birini kısmen bile olsa yerine getirmiş olacağız. Bu bağlamda bugünün anlamı açısından da Atatürk ve Türk Devrimi başlığını seçmek en doğrusu olacaktı. Öncelikle Atatürk ü bizim dışımızda değerlendirenler açısından nasıl bir kişilikle karşı karşıyayız onu görmek ve oradan Atatürk e yani büyük lidere ve tabii onun en büyük eseri olan Türkiye Cumhuriyeti ne Türk devrimine geçmek daha doğru olur diye düşündüğüm için sizlere birkaç çarpıcı ve hala önemini koruyan görüş sunmak istedim. Örneğin. 1 Şöyle devam edebiliriz. Buradaki son cümle 2 çok önemli bir cümledir. Atatürk ün kendi tanımıyla veya o dönemdeki tanımla mazlum milletler olarak adlandırılan ve bir zamanlar ya tam sömürge ya da yarı sömürge konumunda olan devletler gerçektende Türkiye Cumhuriyeti devrimini model olarak benimsemişlerdir. Bu düşünceler 1 Beyaz saraydaki görevim tamamlanınca ilk yapmak istediğim şey zamanımızın bu en dikkate değer şahsiyetini ülkesinde ziyaret etmekti. Kader buna izin vermedi Bu çapta insanlar dünyaya sık gelmezler. Benim üzüntüm, bu kişiyle tanışmak hususundaki şiddetli arzumun gerçekleşmesine artık imkân kalmamış olmasıdır Franklin Roosevelt, ABD Eski Devlet Başkanı (1955) belki bugün bize çok uzak gibi geliyor. Fakat o dönemin metinlerine o dönemin devlet adamlarına bakıldığında özellikle o günün sömürgesi olarak yaşayan devletlerdeki devlet adamlarına bakıldığında bunu çok net olarak görmekteyiz. 2 Eski Osmanlı İmparatorluğu bir hayal gibi ortadan silinirken, milli bir Türk Devleti nin kuruluşu, bu çağın en şaşırtıcı başarılarından birisidir. Mustafa Kemal, yüce bir eser ortaya koymuştur. Atatürk ün parlak başarısı bütün sömürgeler için bir örnek olmuştur. Maurice Baumant, Profesör Þiþecam Kasım-Aralık

16 HABERLER 3 Kemal Atatürk veya bizim onu o zamanlar tanıdığımız ismiyle Kemal Paşa, gençlik günlerinde benim kahramanımdı. Onun en büyük hayranları arasında olmaya devam ediyorum. Jawaharla Nehru, Hindistan Eski Devlet Başkanı Nehru da 3 bunlardan birisidir. Sakarya Meydan Savaşı kazanıldığı haberleri Hindistan a ulaştığı zaman Hindistan da milli bayram ilan edilmek istenmiştir. Fakat Hindistan bağımsız olmadığı için o günlerde buna imkan bulunamamıştır. Gerek Nehru, gerek Gandi, Sakarya Savaşı ndaki başarının mutlaka ve mutlaka o dönemin tabiri ile mazlum milletlere örnek olacağının bilincindeydiler. Nitekim daha sonra da böyle oldu. Bu tespitleri Atatürk ün kendisi de yapacaktır. Daha yakın tarihimize gelirsek, bizim için de tabii herhalde en şanslı dönemlerden birisidir, müttefiklerin karşısında Atatürk ün olması. 4 4 O genç ve dahi Türk Şefi nin Çanakkale de bulunması, müttefikler bakımından tarihin en acı darbelerinden biridir. Alan Moorehead, Yazar (1956) 5 Çanakkale Savaşı sırasında İngiliz Donanma Bakanlığı görevinde bulunan Churchill, anılarında Mustafa Kemal i kaderin adamı olarak tanımlamıştır. Yard. Doç. Dr. Serkan Tuna Diyecektir ki Churchill; 5 kaderin adamı man of destiny. Doğru yer de doğru zaman da doğru emirleri verdi. Ona karşı yapacak bir şeyimiz yoktu, kara savaşları sırasında.. Churchill yani Atatürk ün karşısındaki en güçlü düşmanlardan İngiltere nin donanma bakanı anılarında bunu net olarak belirtmiştir. Ve buradan Atatürk e herhalde geçebiliriz. 6 Öncelikle konuşmamız gereken, tartışmasız bir şekilde Mustafa Kemal in dehasıdır. Son cümleden başlamak ve oradan Türk devrimine geçmek en bilimsel ve en doğru yol olacaktır. Konuştuğumuz kişi birçok sosyal bilim araştırmasında ve her kriterde yüzyılın yetiştirdiği en büyük devlet adamı seçilmiştir. Burada çok önemli bir ayrım var. Çünkü de Türk ordularının zaferi neticesi Anadolu daki emelleri gerçekleşmeyen İngiltere nin Türk düşmanı olarak bilinen Başbakan Lloyd George, Parlamento da kendisine yöneltilen suçlama ve eleştirileri şöyle cevaplandırmıştır: Arkadaşlar, yüzyıllar nadir olarak dahi yetiştirir. Şu talihsizliğimize bakın ki o büyük dahi çağımızda Türk Milleti ne nasip oldu. Mustafa Kemal in dehasına karşı elden ne gelirdi? Atatürk özünde bir asker, fakat tarihte devlet adamlığı asker kişiliğini geçen nadir belki de tek örnektir. Birçok sosyal bilimciye ve tarihçiye göre devlet adamlığı, askeri dehasının da üzerine çıkmıştır. Dolayısıyla Mustafa Kemal Atatürk deha olarak Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluşuna damgasını vuracaktır. Peki deha dediğimiz siyasi anlamda, askeri anlamda nasıl ortaya çıkar? Veya 2010 yılı için baktığımızda daha da mikro hale getirirsek Atatürk ün yetişme koşullarında onun liderliğini etkileyen ve buradan da Türk devriminin oluşmasına hizmet eden faktörleri acaba günümüz bakış açısıyla nasıl değerlendirebiliriz? Ve bunlardan nasıl sonuçlar çıkarabiliriz? Tartışılmaz bir şekilde liderlerin yetiştikleri coğrafi ve siyasal ortam çok önemli. Hepimizin bildiği gibi Selanik, Osmanlı nın son döneminde çok önemli bir ticaret şehridir. Daha sonra kaybedilecek olan Selanik te gayrimüslimler, yabancılar ve Müslümanlar batının etkilerine açık bir şekilde yaşıyorlar. Ancak Fransız Devrimi nin milliyetçilik akımı orayı da vurduğu için çok büyük bir kaynama hakim. Özellikle Rumlar arasında. Dolayısıyla Atatürk ün doğduğu yer bir kere bütün bu izlenimleri kaydedebileceği bir yer. Olumlu an- 16 Þiþecam Kasım-Aralık 2010

17 lamda da, olumsuz anlamda da. Batılı fikirlerle ilk kez orada tanışmıştır. Daha sonra aldığı eğitim ki Osmanlı nın eğitim sistemi içerisinde askeri okulların çok büyük bir rolü vardır, diğer eğitim kurumları ile karşılaştırdığımız da bu nitelikleri pekiştirecektir. Atatürk Fransız Devrimi ile tanışacaktır. Kendisi de Cumhuriyet in ilanı sırasında ve sonrasında yaptığı konuşmalarda Türk Devrimi nin Fransız Devrimi nden etkilendiğini, Fransız Devrimi nin tüm dünyaya çok önemli bir model sunduğunu, ancak her devrimin kendi koşulları içerisinde yeşerip, sonuçlanabileceğini vurgulayarak, Fransız Devrimi ile Türk Devrimi arasındaki akrabalığı ama bu kıstas içerisinde algılamıştır. Dolayısıyla Atatürk Selanik ten bir lider olarak alabileceği bütün olumlu ve tabii olumsuz özellikleri almıştır. Fakat bu yeterli değildir. Bunun yanında yaşanılan devletin o andaki konumunu birkaç cümle ile irdelemek lazım. Osmanlı İmparatorluğu malum olduğu üzere 19. yy.da parçalanma sürecine girmiştir. Bu süreçte artık bir Türk unsuruna dayalı devlet kurma düşünceleri de yavaş yavaş İttihat Terakki içerisinde de ortaya çıkacaktır. Nitekim Meşrutiyet in ilanından sonra özellikle II. Meşrutiyetin ilanından sonra bu düşünce pekişmeye başlayacaktır. Atatürk ün bu konularda da ne kadar aslında ileriyi gören ve ne kadar döneminin uzağında bir kişi olduğunu görebiliyoruz. Çünkü ilk Türkçülük tartışmalarına baktığımız zaman o dönemde karşımıza Turancılık düşüncesi çıkıyor. Enver Paşa nın da büyük bir hevesle sarıldığı Şevket Süreyya yazdığı kitaplarla ve aldığı görevlerle, diyor ki Bizim o dönemde Turancı olmamız kadar doğal hiçbir şey yoktur. Çünkü biz o dönemde kanuni devrini okurken sizin dönemdekinden farklı okuyorduk. Onların okudukları devir hala Osmanlı devriydi. Dolayısıyla onların hesapları bu küçük devletle yaşayamayacakları üzerine idi. Çıkış yolu arıyorlardı. İşte Turancılık onlar için bir çıkış yolu olmuştur. Fakat diyor ki Şevket Süreyya: Bizim Turancı olmamız normaldir de, Atatürk ün Turancılığa karşıt olması ve bunun üzerine sonra milliyetçilik anlayışını inşa etmesi normal olmayan bir durumdur. Onun liderlik ve deha özelliğine ilişkin yine somut bir kanıttır. Diyecektir ki Atatürk; Misak-i Milli sınırları dışındaki bir milliyetçilik bizi eninde sonunda saldırgan bir devlet yapar. Ve yine eninde sonunda gelir Anadolu topraklarını vurur. Dolayısıyla bizim milliyetçilik anlayışımız da sağlam, bilimsel esaslara dayanmak zorundadır. Nitekim Cumhuriyetin ilanından sonra bizim milliyetçilik tanımımız yurt milliyetçiliği dediğimiz bugün veya misak-i milliyetçilik dediğimiz tabana oturacaktır. Irk ve din unsurlarından soyutlanacaktır. Dolayısıyla Turancılık amacından da soyutlanacaktır. Bunları şimdi bizim konuşmamız veya Cumhuriyetin ilk yıllarında bunların paylaşılması olağan bir durumdur. Ama daha dünya savaşından önce Atatürk genç bir subay iken, bunları dile getirirken, o dönemin birçok insanı tarafından vatan haini olarak ilan edilmişti. Oysaki genç Türkiye Cumhuriyeti nin temelleri oluşturulmaktaydı. Bu bakımdan Atatürk aldığı eğitim ve siyasal düşünceler bakımından da özellikle akıl ve bilim süzgecine çok sık başvuran bir liderdir. Buradan Atatürk ün eğitim ve kültür alt yapısına geçmek gerekir. Herhalde çağında onun kadar okumuş bir lider çok azdır. Bugün onun okuduğu kitapların listesi Çankaya Kütüphanesi nin özel kataloğu şeklinde okuyuculara açılmıştır. Oradaki kitaplara bakıldığında çok şaşırtıcı bir gerçek ortaya çıkıyor. Atatürk Kurtuluş Savaşı nın en buhranlı döneminde Reşat Nuri Güntekin in Çalıkuşu romanını okuyan bir liderdir. Saltanatın kaldırılması sırasında halifeliğin niye saltanattan ayrılabileceğini tarihsel ama İslam tarihinden örneklerle hocalara çok net bir şekilde ifade edebilen bir liderdir. İslam tarihini çok iyi bilen bir liderdir. Türk tarihinin araştırılması söz konusu olduğunda bugün bizim artık çok net olarak bildiğimiz Türk tarihi açısından Orta Asya gerçeği, Atatürk ün daha ilk dönemlerinde bunların gündeme getirilmesi gerekir dediği konulardır. Dolayısıyla Atatürk bugün entellektüel dediğimiz tanımın da çok ilerisindedir. Sözcük olarak entellektüel diyebiliriz ama donanım olarak baktığımızda onu aşan bir nitelik taşımaktadır Atatürk. Döneminin en önemli yabancı dili olan Fransızca yı kendi olanakları ile iyi öğrenmiştir. Gerek Kurtuluş Savaşı sırasında gerekse Cumhuriyet in ilanı sırasında Fransız diplomatlarla ikili görüşmelerinde her zaman çevirmen kullanmasına rağmen Fransızcasını kullandığı sırada, Fransız diplomatlara kusura bakmayın ben Fransızcamı kendi olanaklarımla geliştirdim, o yüzden çevirmen aracılığı ile anlaşmayı tercih ediyorum demiştir. Fransız diplomatlar ise, Kendinize haksızlık ediyorsunuz, çok akıcı, çok anlaşılır bir Fransızcanız var demişlerdir. Bir aydının olması gereken niteliklere fazlasıyla sahip bir liderden söz ediyoruz. Aynı zamanda, bir askı. O yüzden tesadüf değildir Atatürk ün, İsmet İnönü nün, Fevzi Çakmak, Kazım Karabekir, bu kişilerin Fransız Devrimi ni çok iyi bilerek Kurtuluş Savaşı na başlamaları. Bu alt yapı ile ilişkilidir. Dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti nierden söz ediyoruz. Dikkat edilirse, Osmanlı Devleti nin yıkılış ve Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluş döneminde aydın ve askerlerin çok büyük bir önemi vardır. Bunun sebebi çok açık. Çünkü en iyi eğitimi alanlar batı düşüncesi ile en erken tanışanlar: Subaylardn kuruluşunda da bu vasıflar çok etkili ve olumlu olacaktır. Bu açıdan Atatürk askerlik eğitimi ile birlikte bu eğitimi de çok iyi almıştır. Ancak şunu çok iyi bilmektedir. Bir liderin aslında herhalde normal bir vatandaşın da dememiz lazım, öncelikle kendi alanında çok iyi olması lazım. Eğer büyük işler başarmak istiyorsa, çok iyi olması lazım. Bunun bilincinde olduğu için ittihat ve terakkiden çoğunlukla uzak durmuştur. Bilindiği gibi Enver Paşa ile aralarında çok büyük problemler de vardır. Bu bakımdan kendisini askeri anlamda müthiş yetiştirmiştir. Bilmektedir ki, kendisinin liderlik dönemi mutlaka gelecektir. Bu kadar inançlıdır Atatürk. Önce askeri niteliklerinin çok sağlam olmasının bilincinde olarak, kendisini bu konuda o kadar iyi yetiştirmiştir ki, Kurtuluş Savaşı sırasında Þiþecam Kasım-Aralık

18 HABERLER bizim uyguladığımız, Kuvayi Milliye adıyla uyguladığımız çete savaşları sırasında zaten onun nereye kadar gidebileceğini çok iyi bilen donanıma sahiptir. Dolayısıyla ne zaman düzenli ordunun kurulması gerektiğini hem gözlemlerinden hem de tecrübelerinden ama askerlik tecrübelerinden bilmektedir. Bu bakımdan alanında çok iyi bir lideri de konuşuyoruz biz aslında. Bunların hepsini bir araya getirdiğimizde bir devlet kurucusu ile karşı karşıyayız. Ama öyle bir devlet kurucusu ki, temel edebiyat metinlerinden- Fransızcaya, İslam tarihinden-batı tarihine, oradan da matematiğe kadar. Bugün kullandığımız birçok terim, açı, üçgen, dikdörtgen Atatürk ün türettiği terimlerdir. Şöyle bir düşünelim, 1930 larda Atatürk ün çağdaşı devlet adamları nelerle ilgileniyorlardı, Atatürk bir kültür insanı olarak nelerle ilgileniyordu. Onlar neyi miras olarak bıraktılar gelecek kuşaklara, Atatürk neleri miras olarak bıraktı. Böyle kıyasladığımız da zaten müthiş farklılık ortaya çıkacaktır. Buradan yola çıkarak Atatürk diyecektir ki; Türkiye Cumhuriyeti nin temeli kültürdür. Bunu kendi yaşantısından bilinçli olarak yola çıkarak söylemiştir. Buradan, bu liderden varmamız gereken yer Türk Devrimi olacaktır. Onun en büyük eseri ve 20 yüzyılın birçok tarihçisine göre en heyecan verici uygarlık denemesi. Tarihçiler diyorlar ki; 20. yy.da hem atmosferini tam anlamıyla değiştiren Rus Devrimi ile birlikte hem de tarihin gördüğü en çarpıcı uygarlaşma projelerinden bir tanesi belki de birincisi Türk Devrimi - dir. Belki bugün biraz unutuldu. Ama biraz detaylarına baktığımızda bence o projenin hala çok canlı ve çok heyecanlı bir şekilde devam ettiğini ve tabii etmesi gerektiğini düşünmemiz lazım. Peki, nedir Türk Devrimi? Nasıl adlandırmamız lazım? Türk Devrimi bugün yaşadığımız sonuç olarak temel kurumların mantığına uygun bir şekilde -devrim mantığının- tamamen değiştirilmesidir. Buradan şu noktaya varacağız. Osmanlı İmparatorluğu nun yaptıkları doğal olarak reform sınırları içerisinde kalan değişikliklerdir. Atatürk ilk gençliğinden itibaren artık o devletin bir reformla veya reformlarla yaşayamayacağının farkındaydı. Onun düşüncesi o günün terimi ile inkılâp fikri üzerineydi, devrimciydi Atatürk. Türk Devrimi ni yerleştirmek istemiştir. Türk Devrimi bugün bütüncül kalkınma modeline örnek olarak gösteriliyor. 20 yy. başında biz bunu Türkiye de uyguladık ve başarılı sonuçlar verdi. Nedir bütüncül kalkınma? Bütüncül kalkınma eğitimden ekonomiye kadar çağın gereklerini ama aynen Atatürk ün Fransız Devrimi nde vurguladığı gibi, bilim süzgecinden ve Türkiye koşullarından geçirerek, ülkemize adapte edilmesidir. Türk Devrimi ni konuştuğumuzda sadece kültürü konuşmayız. Sadece eğitimi konuşmayız, sadece ekonomiyi konuşmayız, aynen Atatürk ü sadece bir yönü ile konuşamayacağımız gibi. Bu bakımdan ilkeleri de tek bir şekilde konuşamayız. Bir takım tartışmalar, hani bazı ilkelerin değişmesi gerektiği şeklinde tartışmalar var veya çıkarılması gerektiği, bu çok yanlış bir düşüncedir. Çünkü Atatürk ün kendi deyişiyle Ben manevi miras olarak akıl ve bilimin dışında hiçbir miras bırakmıyorum demiştir. Benim manevi mirasım akıl ve bilimdir. Gelecek kuşaklarda bizim yerleştirmeye çalıştığımız, bu ve diğer ilkeleri o günün koşullarına göre uyarlamalıdırlar. Bence günümüzde eksik olan budur. Çünkü zor olan budur. Gelinen koşullar etrafında gerek 6 ilkeyi, gerekse Türkiye Cumhuriyeti nin temel ilkelerini özünü asla yıpratmadan çağın gerekleri doğrultusunda sürekli yenilememiz gerekmektedir. Atatürk ün bize en büyük mirası budur. Burada belki sorunlar varsa günümüzde olmaktadır. Biz yine tekrar o dönemin temel unsurlarına geçersek, şöyle düşünelim. Osmanlı nın son döneminde aynı mahallede yaşayan 4 genç, üniversite dönemine geliyorlar, 4 farklı okula gidiyorlar. Bir tanesi Atatürk gibi askeri okula gidiyor, subay olacak. Bir tanesi medreseye gidiyor, bir tanesi bugün kolej dediğimiz yabancı okullara gidiyor, biri de gayri müslim olsun, kendi okullarına devam ediyor. Bu kişilerin belirli bir yaştan sonra Osmanlı İmparatorluğu nda anlaşma şansları sıfırdır. Öyle bir eğitim yapısı vardır ki tanzimattan sonra, öyle bir bölünmüştür ki, bir yandan dediğim gibi Atatürk ve onun dönemi Fransız devrimi ve çok iyi bir tarih ve diğer bilgilerle donatılırken, medresede bugün bizim hiç düşünemeyeceğimiz bilgiler öğretilmekteydi. Mesela medresede şu tartışma yapılıyordu, acaba coğrafya derslerinde harita kullanmak şeriata uygun mudur, değil midir? Biz şimdi eğer coğrafya dersinde harita kullanırsak gençlerimize resim yapma güdüsünü uyandırır mıyız? Medrese hocaları 19 yy.da bunları tartışıyorlardı. Bir yabancı seyyah İstanbul a geliyor ve Anadolu yu dolaşıyor, diyor ki sonra yazdığı eserde; Türk halkı kendi olanakları ile çiçek aşısı uyguluyor çocuklarına. Görmüş, deneyimlerinden de onun doğru olduğu sonucuna varmış, ilkel bir şekilde de olsa çiçek aşısı uygulamaya çalışıyor oysa 18 Þiþecam Kasım-Aralık 2010

19 medreseler, medrese mezunları yazdıkları kitaplarda bugün saçma bile diyemeyeceğimiz şeyleri öneriyorlar. Medrese çok önemli bir eğitim kurumu olarak çok yozlaşmıştır. O nedenle artık o tür kurumların reform edilebilecek durumları kalmadığı için biz işe eğitim devrimi ile başladık. Bugün pek fazla söz edilmeyen tevhidi tedrisat bu açıdan çok büyük bir öneme sahiptir. Artık biz demişizdir ki, aynı mahallede yaşayan o 4 komşu farklı bir eğitim almayacaklar. Çünkü başka yerlerde, tabii çağdaş başka yerlerde de almıyorlar. Şu demek değildi asla, tek tip eğitim alarak, tek tip insan yetiştireceğiz, bu değil. Tam tersine aklın ve bilimin emrettiği bütün doğruları yerine getirerek biz öğrencilerimizi yetiştireceğiz. Kısacası biz kul yetiştirmeyeceğiz artık, birey veya vatandaş yetiştireceğiz. İşte tevhidi tedrisatla başlattığımız eğitim devrimi, buradan yola çıkarak sonuçları vermesi istenmiştir ki vermiştir. Şu an hatırlayan çok azdır ne yazık ki, benim bağlı bulunduğum İstanbul Üniversitesi nde yapılan reform sırasında çok büyük bir şans olarak, Türkiye Cumhuriyeti nin şansı olarak, Almanya daki Hitler rejiminden kaçmak zorunda kalan yabancı Alman bilim adamlarının önemli bir kısmı ki dünya çapında olan bilim adamları Türkiye nin daveti ile buraya geliyorlar. Ve hem İstanbul Üniversitesi nin yeniden reforme edilmesine katkı sağlıyorlar, hem de özgürce kendi eğitimlerini uygulayabiliyorlar. Özgürce; çünkü yazdıkları anılardan biliyoruz. Türkiye Cumhuriyeti nin onlardan istediği tek bir şey vardı: Bir sene içerisinde Türkçe öğrenmeleri. Dersi Türkçe anlatmaları, çünkü ilk yıl yine tercüman aracılığı ile dersler verilmiştir. Bunun dışında diyorlar ki, bizim eğitim ve öğretim anlayışımızı hiçbir müdahalede bulunulmamıştır. Ne yaptığımız müfredatlara ne de öğretim tekniklerimize yönetimin karışması söz konusu bile olmamıştır. Bu açıdan baktığımızda Cumhuriyetin eğitim devrimi; kaynağını Atatürk ün akıl ve bilim düşüncesinden almaktadır. İspatı sözler değildir, uygulamalardır. Tabii Türk Devrimi dediğimizde eğitim ve kültürden yola çıkarak vurgulamamız gereken bir takım halk kuruluşları da var. Örneğin halkevleri. Atatürk ün çok önem verdiği bir projedir. Dönemin -tabii ünlü olmayan daha sonra ünlü olangazetecilerinden bir tanesi diyor ki; Ben Fethiye Kayaköylüyüm. Bir gün babam bana dedi ki; Kayaköy e halk odası açıldı. Sen de edebiyata, gazeteciliğe çok meraklısın, git-gör oraları. Ben diyor o sıralarda yaşlarındayım. Dedim ki, içimden bizi kim düşünecek. Fethiye o gün turizm bölgesi değil. Ve onun Kayaköyü nden söz ediyoruz. Fakat yine de içimden bir ses gideyim, göreyim dedi. Gidiyor halk odasına, kütüphane bölümüne geçiyor, gözlerime inanamadım diyor. Bir rafta dünya klasikleri, Ankara dan gönderilmiş, son çevirileri. Bir tarafta bizim o güne kadar yazılmış klasiklerimiz, onların bulunduğu raflar, Kayaköy dekiler okusunlar diye. Şimdi ben o gün Cumhuriyet in Osmanlı dan farklı olduğuna inandım demiştir. Türk Devrimi uygulamaları ile Osmanlı dan farklılığını ispat etmesi gerektiğini biliyordu. Bu bakımdan Atatürk ün özel önem verdiği şeydir. Bürokrasiden kurtulup, bir an önce, halkın somut faydasına yönelik devrimlerin yapılabilmesidir. Eğitim devrimi; ara duraklardan bir tanesi de dil devrimi. Atatürk ün çok önem verdiği konuların başında. Vurgulamaya çalıştığım gibi bugün kullandığımız geometri terimlerinin kökeninde Atatürk ün büyük emekleri söz konusudur. Keza Latin kökenli Türk alfabesine geçişte de çok önemli çalışmalar yapılmıştır. Biz çok büyük bir birikimle o devrimi yapmışızdır. İlk hazırlanan tasarıda çeşitli harfler bulunmaktadır. Bugün kullanmadığımız. W,Q ve X. Falih Rıfkı Atay, dil komisyonundadır. Tartışıyorlar. Bu harfler alınmalı mıdır? Hayır diyorlar. Çünkü Türkçemizde bu üç harf ile başlayan sözcük yoktur ve olmayacaktır. Bu bakımdan gerek dil komisyonu çalışmaları gerekse diğer komisyonların çalışmaları salt komisyon kuralım, zaten verilmiş bir kararı uygulayalım fikrinden ibaret değildir. Çok net olarak tartışılmıştır ve gerekirse değiştirilmiştir. Bir düşünce vardır. Tek adam. Diktatör! Atatürk ün çok hoş bir anekdotu var. Diyor ki bir gazeteci: Size diktatör diyorlar. Ne dersiniz? Ben diktatör olsaydım, bana bu soruyu soramazdın diyor. O dönemin koşulları gereği uygulanması gereken otoriter sistemle, diktatörlüğü çok net bir şekilde birbirine karıştırıyoruz. Bu ne yazık ki, bizim lisans derslerimizde de ortaya çıkan öğrencilerde yaşanılan bir problem. Biz de şu hiç olmamıştır, Hitler rejiminde veya Mussolini rejiminde olduğu gibi, bir devlet başkanının askeri kıyafetlerle tankın üstüne çıkıp, barıştan söz etmesi. Mesela Hitler in konuşmaları devamlı öyledir. Biz barış istiyoruz, vs. vs. şunlara da karşıyız. Ama dediğim gibi, görünüşüyle söyledikleri arasında bir paralellik yoktur. Oysa Atatürk tarihin gördüğü en büyük barış mesajını veren liderlerden bence yine birincisidir. Niye dersiniz? Şu demeci 7 okuduğumuzda bu ortaya çıkacaktır zaten. Bu mesaj Yeni Zelanda ya ulaştığında bu mesaja inanmamışlar. Çanakkale de hayatını kaybeden Anzak dediğimiz kişiler için Atatürk bu mesajı okutmuştur ki kendisinin kaleme aldığı bir mesajdır. Size saldırmaya gelenlere siz kahramanlar diye hitap ediyorsunuz öncelikle. Ve onların annelerine diyorsunuz ki, onlar bizim Mehmetçiklerimizle artık, koyun koyunadırlar. Üzülmeyiniz. Burada hayatlarını kaybettikten sonra onlar artık bizden birisi olmuşlardır. Bu birçok tarihçiye göre; tarihin en büyük barış mesajlarından birisi- 7 Bu memleketin toprakları üstünde kanlarını döken kahramanlar! Burada bir dost vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükûn içinde uyuyunuz. Sizler, Mehmetçikle yan yana koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız, bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat rahat uyuyacaklardır. Onlar, bu toprakta canlarını verdikten sonra, artık bizim evlatlarımız olmuşlardır. Þiþecam Kasım-Aralık

20 HABERLER dir. Çünkü kendisini istila edenlere yönelik söylenmiştir. İstila etmeye yönelik davrananlara söylenmiştir. Bu bakımdan Türk Devrimi nin bir yönü de kesinlikle barışçıl bir mesaja sahip olmasıdır. Ama burada karıştırılmaması gereken bir nokta var. Yurtta barış, dünyada barış meselesi, asla ve asla Türk Devrimi nin bağımsızlık meselesi ile çelişmemektedir. Bizim Misak-i Milli sınırlarını kabul ediyor olmamız, Türkiye nin tam bağımsızlığından taviz verilmesi anlamına gelmemektedir. Aksine biz Lozan Antlaşması ile birlikte siyasi ve ekonomik bağımsızlığımızı kazandıktan sonra Atatürk ün yaptığı veya yaptırılmasına ön ayak olduğu bütün antlaşmalar bu ilkeye dayalıdır. Yani Türkiye Cumhuriyeti tam bağımsızlığından asla ve asla taviz vermemiştir. Barışı korumak bu anlama gelmemektedir. Biz Milletler Cemiyeti ne o dönemde üye olmuşuzdur. Atatürk ün bir şartı vardır, davet üzerine üye olmamızı istemiştir. Türkiye nin konumunun uluslararası camiada saygınlığının pekiştirilmesi anlamında Milletler Cemiyeti tarihinde ilk kez böyle bir toplantı yaparak Türkiye yi davet etmiştir. Türkiye de bu daveti kabul ettiğini bildirerek Milletler Cemiyeti ne başvurmuştur ve kabul edilmiştir. Keza Hatay meselesinde Fransız konsolosuna ilişkin Atatürk ün çok önemli konuşmaları vardır. Bunların hepsine Atatürk ün gerektiğinde çok net mesajlar verdiğinin kanıtlarıdır. Bu bakımdan Türk Devrimi nin barışçı temele sahip olması asla ve asla bağımsızlıktan ödün vermesi anlamına gelmemektedir. Yine çok hoş bir anekdot vardır. Bu bazen unutulur onu tekrar etmekte bence fayda var. Atatürk 1927 yılında resmi olarak askerlik mesleğinden emekliye ayrılıyor, mareşal rütbesiyle. Atatürk resmi üniformasını asla ve asla giyme taraftarı değil. Çok rica ediyorlar. Törenlerde giymesi açısından diyor ki, Benim giymem artık doğru değildir. Ben bir devlet başkanıyım. Gerek anılardan, gerekse o dönemin bilgilerinden 3 kere bu kuralını bozduğu söylenir. Birisi önemlidir, -zaten okullarda da o fotoğraf vardır. Atatürk ün askeri dürbünle çekilmiş bir fotoğrafı- o tatbikat sırasında ricaları kıramayarak giymiştir. Diğeri bir özel fotoğraf çekimi için giymiştir. Üçüncüsü çok ilginçtir. İtalyan elçisinin Çankaya da bir konuşması sırasında görgü tanıklarına 8 Osmanlı dan Devralınan Sosyo-Ekonomik Miras arasında ülkenin nüfusu % 17 oranında azalmıştır nüfus sayımına göre 13.6 milyonluk nüfusun sadece %11 i okur-yazardır. Nüfusu 100 bin ve üzerinde nüfuslu sadece iki kent vardı: İstanbul ve İzmir. göre yaşanıyor olay. İtalyan Elçisi Antalya nın aslında İtalyan toprağı olduğunu ima eden -Mussolini nin zaten meşhur bir demeci vardır, Mare Nostrum Bizim Deniz diye devamlı gösterirmiş İtalya dan- doğal olarak Akdeniz e kıyısı olan bizde olduğu için Antalya yı da kastediyor. İtalyan elçisi de bu niyetle bir takım konuşmalar yapınca, Atatürk izin istemiş elçiden yarım saat sonra gelmiş. Yalnız geldiğinde mareşal üniforması giyiyormuş. Demiş ki, Sayın Elçi, buyurun kaldığınız yerden konuşmanıza devam ediniz. Şimdi bu verilebilecek çok müthiş bir mesajdır. Tabii elçinin konuşmasının seyri değişmiş tamamen. Yine çok ilginç İtalya ya yönelik anekdot; bizim elçimizin olduğu yerin önünde eylemler yapıyorlarmış İtalyalı faşist gençler. Yine Antalya onların merkezi olarak düşündükleri yer Antalya bizimdir vs. vs. Bizim elçimiz de dayanamamış, balkona çıkmış demiş ki, İtalyanca bağıra bağıra Antalya orada gidin alın demiş. Herkes de bir sessizlik, bir suskunluk. Atatürk bu konularda hassastır. Hiçbir elçimizin, hiçbir şekilde Türkiye Cumhuriyeti ni aşağılayıcı veya ima dolu konuşmalara katlanmasını istememiştir. Aynı dozda karşılık vereceksiniz demiştir. Bu bakımdan Türk Devrimi eşitlik esasına dayalı barışı temel almaktadır. Bu anlamı ile de emperyalizm ve sömürgeciliğe zaten karşıdır. Ulusların eşitliği temelini hedef almaktadır. Bütün yapılanlar da buna yöneliktir. Tabii bunların hepsi bir konu eksik bırakılırsa, biraz yüzeyde kalacaktır. O da bu kurumla da (Şişecam) ilişkili olan ekonomi konusu. Çok kısaca ona da değinmek lazım. Bence çok unutulmuş, çok hatırlamamız gereken başarılı bir dönemi Türk Devrimi açısından eğitim ve kültürde olduğu gibi konuşacağız. Tabii onun için çok kısaca biz Osmanlı dan acaba ne aldık ve üzerine ne koyduk. Türk Devrimi çok iyi bir mirası hovardaca harcadı mı? Yoksa çok farklı bir yerden çok farklı bir noktaya mı geldi? 8 Şimdi geçmiş kuşakları düşündüğümüzde, onların katlandığı fedakarlıklar herhalde hiçbir şey ile kıyaslanamaz. Trablusgarp Savaşı nı bir kenara bırakırsak, Balkan Savaşı ile başlayan çok büyük bir dönem vardır. Hep de acılı bir dönem. Çanakkale Savaşı hariç, -başarılı olamadığımız Dünya Savaşı na kadar olan dönemi söz ediyorum- bunun doğal sonucu o gün çok önemli olan ülkenin nüfusunun çok büyük bir kayıp vermesi, yüzde 17 çok büyük bir rakamdır. Burada nüfus sayısını da göreceğiz. Eğitim devrimi demiştik. Türk Devrimi nin başarılı olabilmesi için bizim eğitimli insana ihtiyacımız var de nüfus sayımına göre Osmanlıcayı bilen 13,6 milyon insan içerisinde yüzde 11. Biz yuvarlak, 1,5 milyon kişi okur-yazar diyelim. Yüksek öğretim yapan yer zaten bir tane. O günkü ismiyle Darülfünun. Bugünkü ismiyle İstanbul Üniversitesi, bin de mezun veriyor, yüz de veremiyor. Dolayısıyla biz o kadar kötü bir insan yapısı ile Türk Devrimi ne başladık ki, bunları bilmeden yaptıklarımızı değerlendirmenin doğru değerlendirmenin olanağı yoktur. Bugün geldiğimiz noktayı kıyaslamak herhalde gereksiz buradan. 9 Nüfus başına Gayri Safi Milli Hasıla 83 TL idi. Bu miktar İngiltere de 784, Romanya da 197, Bulgaristan da 129, Hindistan da 54 TL idi. Cumhuriyet öncesinde yapılan araştırmalar sanayi ve ticaret sermayesinin yalnızca yüzde 15 inin Türklerin elinde bulunduğunu ortaya koymuştur lu yıllarda İzmir de azınlıklardan 88, Türklerden ise yalnızca 7 doktor vardı. 43 eczacının birisi bile Türk değildi. Balkan ülkeleri bizden ileridir. 9 Bu Balkan Savaşı nı niye kaybettiğimizin de göstergesidir işte. Balkan Sava- 20 Þiþecam Kasım-Aralık 2010