TÜRKİYE VE DÜNYA YUVARLAK ODUN VE ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİNİN ÜRETİM, DIŞ TİCARET VE EKONOMİK POTANSİYEL ANALİZİ

Transkript

1 Bartın Orman Fakültesi Dergisi 2011, Cilt: 13, Sayı: 20, 1-9 ISSN: EISSN: TÜRKİYE VE DÜNYA YUVARLAK ODUN VE ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİNİN ÜRETİM, DIŞ TİCARET VE EKONOMİK POTANSİYEL ANALİZİ Rıfat KURT, Yıldız ÇABUK, Selman KARAYILMAZLAR* Bartın Üniversitesi, Bartın Orman Fakültesi, 74100/BARTIN ÖZET Bu çalışmada, Türkiye ve Dünya yuvarlak dun ve dun dışı rman ürünlerinin yılları arasındaki üretim ve dış ticareti incelenmiş ve bu ürünlerin eknmik ptansiyeli rtaya knulmuştur. Bununla birlikte söz knusu rman ürünlerinden elde edilen gelirler karşılaştırılarak ODOÜ nün (Odun Dışı Orman Ürünleri) Türkiye deki yeri ve önemi vurgulanmıştır. Snuç larak; Türkiye nin ODOÜ ihracatından önemli gelirler elde ettiği ancak Dünya ülkeleriyle karşılaştırıldığında bu gelirin çk düşük seviyelerde kaldığı, yuvarlak dun dış ticaretinde ise daha çk ithalatçı bir knumda lduğu görülmektedir. ODOÜ ve yuvarlak dun dış ticaret rakamları karşılaştırıldığında ise ODOÜ den elde edilen gelirin yuvarlak duna ranla tüm yıllarda daha fazla lduğu, ithalatın ise yuvarlak dunda daha fazla değerle gerçekleştiği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: ODOÜ, Yuvarlak Odun, Üretim, İthalat, İhracat ANALYSIS OF PRODUCTION, FOREIGN TRADE AND ECONOMICAL POTENTIAL OF ROUNDWOOD AND NON- WOOD FOREST PRODUCT OF TURKEY AND IN THE WORLD ABSTRACT In this study, rundwd and nn-wd frest prducts prductin and freign trade f Turkey and Wrld has been investigated between the years f 1990 and Their ecnmical ptential was als pinted ut. Besides the revenues frm btained frm thse prducts were cmpared and the imprtance f NWFP (Nn-wd Frest Prducts) was determined. As a result, Turkey gains imprtant amunt revenue frm NWFP exprt hwever cmpared with ther cuntries, this amunt remains very lw and Turkey rather imprts rundwd frm ther cuntries. Cmparing the freign trade values, revenues frm NWFP has been mre then rundwd fr all years, hwever imprt amunt f rundwd has been mre than NWFP. Keywrds: NWFP, Rundwd, Prductin, Imprt, Exprt 1. GİRİŞ Eknmik, ssyal, kültürel ve teknljik gelişmelerin hızlı lduğu günümüzde rman; ağaç tpluluklarının bulunduğu mekan lma yanında, başta dun hammaddesi lmak üzere çk değişik ürünler ve hizmetler üreterek tpluma fayda sağlayan, kendi içinde birtakım dengeleri lan, canlı, dinamik ve karmaşık yapıda, karasal eksistemler içinde en büyük paya sahip çk byutlu bir sistem ve yenilenebilir özellikte bir dğal kaynaktır. Devamlılık ve istikrarlılık bu sistemin temel özelliğidir (DPT, 2001). * Yazışma yapılacak Makale metni tarihinde dergiye ulaşmış, tarihinde basım kararı alınmıştır

2 R.KURT,Y.ÇABUK,S.KARAYILMAZLAR Bartın Orman Fakültesi Dergisi Genel larak iki kısma ayrılan rman ürünü kavramı, rmanlardan elde edilen dun ve diğer verimler larak tanımlanabilir. Geçmişte asli ürünler ve yan ürünler larak yapılan ayrım, günümüze gelindiğinde değişen ve gelişen rmandan yararlanma usulleri ve insan ihtiyaçları karşısında farklılaşmış; yerli ve yabancı kaynaklarda, dun ve dun dışı rman ürünleri (ODOÜ) şeklinde yapılır hale gelmiştir (Türker, 2011). Türkiye rman ürünleri, yılda milyn m 3 yuvarlak dun tüketen bir yapıya ulaşmıştır. Bu tüketimin % 75'i devlet rmanlarından karşılanmaktadır. Endüstriyel dunun % 61'i Orman Genel Müdürlüğü (OGM) satışları, % 27'si özel sektör satışları, % 12'si ise ithalat yluyla sağlanmaktadır. Türkiye rman ürünleri genel imalat sanayii içerisinde üretim değeri açısından % 4 lük bir paya sahiptir. 33 sanayi dalı arasında üretim değeri açısından 8. sıradadır (Kurtğlu vd., 2009). Günümüzde, dun ürünü yanı sıra dun dışı rman ürünleri de büyük önem kazanmış; bir çk sektörde kullanım alanı bulunan ODOÜ nün eknmik değeri de giderek artmıştır (Türker, 2011). Odun dışı rman ürünlerinin eknmik, ssyal ve çevresel açıdan sağladığı çk yönlü faydaların önemi ve rman kaynaklarının yönetiminde bu faydalara yeterli önemin verilmesi gerekliliği knularında dünyada bilinçlenme ve ilginin sn yıllarda giderek arttığı görülmektedir. Bu artışta, dğal yani rganik ürünlere lan talepteki hızlı artışın da önemli etkisi vardır (Türker vd., 2006). Uzun yıllardan beri rmancılığımızda dun üretiminin daima ön planda lması, dun dışı rman ürünlerine yeterli ilginin gösterilmemesinin temel nedenlerinden biridir. Ancak sn yıllarda bu eğilimin değişmekte lduğu açıkça görülmektedir. Orman Genel Müdürlüğü önemli dun dışı ürünlerin yayılışını ve kapasitesini tespit etmek için çalışmalar başlatmış lup, fnksiynel planlama ile de bu ürünlerin sürdürülebilir bir şekilde üretilmesi için belli bir disiplinin geliştirilmesi sağlanmaya çalışılmaktadır (OGM, 2006). 2. YUVARLAK ODUN VE ODOÜ NÜN DÜNYADAKİ DURUMU Dünya yuvarlak dun üretimi yıllık 3,4 milyar m 3 civarında lup bunun %53 ü yakacak dun, %47 si endüstriyel dundur. Yakacak dunun yaklaşık %90 ı gelişmekte lan ülkeler tarafından üretilip tüketilmektedir. Buna karşılık 1,58 milyar m 3 lan dünya endüstriyel dun üretiminin %79 u gelişmiş ülkeler tarafından üretilmektedir. Bölgeler itibariyle; Afrika ve Asya ülkelerinde yuvarlak dun üretiminin büyük bir bölümü yakacak dundan luşmakta lup tplam yuvarlak dun üretimi içindeki payı sırasıyla %88 ve %78 kadardır. Avrupa, Kuzey Amerika ve Okyanusya ülkelerinde ise üretim büyük randa endüstriyel dundan luşmakta lup bu bölgelerde endüstriyel dun üretiminin yuvarlak dun üretimi içindeki payı sırasıyla %82, %80, %80 dir. Güney Amerika ülkelerinde ise yakacak ve endüstriyel dun üretimleri nispeten birbirine yakın lup yakacak ve endüstriyel dun üretim miktarlarının yuvarlak dun üretimi içindeki payları sırasıyla %55 ve %45 tir (Hacığlu vd., 2005). Yuvarlak dun üretiminde belli başlı ülkeler sırasıyla; ABD, Hindistan, Çin Halk Cumhuriyeti, Brezilya, Rusya Federasynu ve Kanadadır. Özellikle 10 yıllık periytta ABD, Kanada ve Çin in yuvarlak dun üretiminde düşüş lduğu görülmektedir. Ancak bu üç ülke dünya dun üretiminin yaklaşık %20 sini luşturmaktadır. İhracat rakamlarına bakıldığında ise yine ABD ve Rusya nın en fazla ihracat yapan ülkeler lduğu ve her iki ülkenin de 2010 yılı yuvarlak dun ihracatından yaklaşık 1,9 milyar dlar gelir elde ettiği görülmektedir. İthalatın ise en fazla Çin de gerçekleştiği ve 2010 yılında 4,2 milyar dlarlık ithalatı ile önemli bir yuvarlak dun ithalatçısı lduğu görülmektedir. Yuvarlak dun üretim, ithalat ve ihracatında belli başlı ülkelere ait veriler Tabl 2.1 de gösterilmiştir. 2

3 TÜRKİYE VE DÜNYA YUVARLAK ODUN VE ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİNİN ÜRETİM, DIŞ TİCARET VE EKONOMİK POTANSİYEL ANALİZİ Tabl 2.1 Dünya Endüstriyel Odun Üretim ve Dış Ticaret Durumu (FAO,2011). ÜRETİM (Binm 3 ) İTHALAT İHRACAT (Binm 3 ) (Bin$) (Binm 3 ) (Bin$) (Binm 3 ) (Bin$) (Binm 3 ) (Bin$) DÜNYA AFRİKA KUZEY&ORTA AMERİKA Kanada ABD GÜNEY AMERİKA Brezilya ASYA Çin Hindistan Endnezya Türkiye AVRUPA Finlandiya Fransa Almanya Rusya federasynu İsviçre OKYANUSYA Avustralya Dünya dun dışı rman ürünleri dış ticaret rakamlarına bakıldığında ise çk değişik tanımlama ve ürün gruplarının lması ve ayrıca kayıt dışı üretim nedeniyle sağlıklı kayıtların tutulamadığı görülmektedir. Tabl 2.2 de dünyada ODOÜ ihracatında ilk 10 ülkenin sıralaması ve elde ettikleri gelirler verilmiştir. lendirmede kullanılan ODOÜ ler kekik, defne yaprağı, meyan kökü, ginseng kökü, ıhlamur, adaçayı, biberiye, lak, sakız reçineleri, meşe palamudu, at kestanesi, meyve psaları ürünleri ve hülasalardır. Bu ODOÜ lerin ihracat rakamları incelendiğinde 2010 yılında en büyük payın 1,3 milyar $ la Çin de lduğu görülmektedir. Dünya ihracatının %15,8 ini gerçekleştiren Çin i, 939 milyn $ la Hindistan ve 908 milyn $ la ABD üçüncü sıradan takip etmektedir. Bu üç ülkeden snra dun dışı rman ürünleri sektöründe söz sahibi lan ülkeler sırasıyla Almanya (%8,6) ve Mısır (%3,5) lmuştur. Türkiye ise 196 ülke arasından dünyanın en fazla dun dışı rman ürünü ihracatı yapan 21. ülkesi larak yerini almıştır (Sakarya vd., 2011). Tabl 2.2 Dünya Odun Dışı Orman Ürünleri İhracatı Sıra Ülkeler % Pay 1 Çin ,8 2 Hindistan ,0 3 A.B.D ,6 4 Almanya ,6 5 Mısır ,5 6 Fransa ,3 7 İspanya ,3 8 Nijerya ,7 9 İtalya ,0 10 Kanada ,0 21 Türkiye , yılında dünyanın en büyük dun dışı rman ürünleri ithalatçısı 1,3 milyar $ lık ithalatı ile ABD dir. Onu sırasıyla Almanya (%8), Japnya (%5,8), Fransa (%4,5) ve Hng Kng (%4,4) takip etmiştir. Türkiye, dun dışı rman ürünleri ithalatı yapan 219 ülkeden 32. si larak dünya sıralamasında yerini almıştır. Tabl 2.3 de dünyada ODOÜ ithalatında ilk 10 ülkenin sıralaması ve ithalat parasal değerleri verilmiştir (Sakarya vd., 2011). 3

4 R.KURT,Y.ÇABUK,S.KARAYILMAZLAR Bartın Orman Fakültesi Dergisi Tabl 2.3 Dünya Odun Dışı Orman Ürünleri İthalatı Sıra Ülkeler % Pay 1 A.B.D ,8 2 Almanya ,0 3 Japnya ,8 4 Fransa ,5 5 Hng ,4 6 Çin ,4 7 İngiltere ,5 8 İtalya ,0 9 İspanya ,6 10 Hllanda ,6 32 Türkiye ,5 3. YUVARLAK ODUN VE ODOÜ NÜN TÜRKİYE DEKİ DURUMU Tabl 3.1 ve Şekil 3.1 de Türkiye nin yılları arasındaki yuvarlak dun üretim, ihracat ve ithalatının miktar ve parasal değerleri verilmiştir. Yuvarlak dun üretim miktarlarına bakıldığında yıllar itibariyle göze çarpan bir değişimin lmadığı, üretimin genellikle milyn m 3 arasında gerçekleştiği görülmektedir yılında 15,7 milyn m 3 lan üretimin 1996 yılında %23 lük bir artışla 19,4 milyn m 3 e ulaştığı ancak snraki yıllarda kademeli larak düşerek, 2001 yılında 15,3 milyn m 3 e kadar gerilediği görülmektedir yılında ise 2001 yılına göre %26,6 lık bir artışla yine 19,4 milyn m 3 e çıkmıştır. Aynı şekilde ihracat ve ithalat miktarlarına bakıldığında ise ihracatın sürekli dalgalanmalar gösterdiği, 1991 yılında 1826 m 3 iken 1998 yılında %4993 (50,9 kat) artarak en yüksek seviyesine yani 93 bin m 3 e ulaştığı, snraki yıllarda inişli çıkışlı bir durum gösterdiği ve 2000 yılında %95,7 azalarak 4000 m 3 e gerilediği görülmektedir yılında ise tekrar artarak 68,5 bin m 3 e çıkan ihracat 2009 yılında %96,8 azalmayla yeniden 2147 m 3 e gerilemiştir. İthalat miktarlarına bakıldığında ise özellikle 1993 yılındaki artış göze çarpmaktadır yılında 857 bin m 3 lan yuvarlak dun ithalatı %204 artışla 1993 yılında 2,6 milyn m 3 e ulaşmıştır. Snraki yıllarda ise 1-2 milyn m 3 seviyelerinde seyreden ithalat yılları arası 2 milyn m 3 ü aşmış, 2009 yılında ise azalarak 983 bin m 3 e gerilemiştir yılında ithalatta meydana gelen artışta bu yıldaki gümrük ve eş etkili vergilerin kaldırılması etkili lmuştur. Vergilerin kaldırılması ile ithalat patlaması yaşanmış ve yuvarlak dun ithalat miktarı %200 civarında artış göstermiştir (Gültekin, 2008). Tabl Yılları Arası Türkiye Yuvarlak Odun Üretim, İhracat-İthalat ve Parasal leri (FAO, 2010). Yıllar Üretim İhracat İthalat (Bin m 3 ) ( m 3 ) ( m 3 ) Yıllar Üretim İhracat İthalat (Bin m 3 ) ( m 3 ) ( m 3 )

5 TÜRKİYE VE DÜNYA YUVARLAK ODUN VE ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİNİN ÜRETİM, DIŞ TİCARET VE EKONOMİK POTANSİYEL ANALİZİ Üretim (m3) İthalat (m3) İhracat (m3) Şekil Yılları Arası Türkiye Yuvarlak Odun Üretim İhracat ve İthalat ları. Tabl 3.2 ve Şekil 3.2 de Türkiye deki dun dışı rman ürünlerinin üretim, ihracat, ithalat miktar ve değerleri genel tplam larak verilmiştir. Şekillerden de görüldüğü üzere 1990 yılında 15,3 milyn kg lan ODOÜ üretiminin bir snraki yıl %73,8 azalarak 4 milyn kg a gerilediği görülmektedir. Snraki yıllarda inişli çıkışlı bir durum gösteren üretim 2003 yılında en yüksek seviyesine yani 74,5 milyn kg a ulaşmış, 2009 yılında ise bu değer %33 azalarak 49,8 milyn kg a gerilemiştir. ODOÜ ihracatına bakıldığında ise daha çk artan yönde bir görünüm arz ettiği ve rtalama 265 milyn kg larak gerçekleştiği görülmektedir yılında 204 milyn kg lan ODOÜ ihracatının 2009 yılı snunda %58 lik (1,58 kat) bir artışla 323 milyn kg a ulaştığı görülmektedir. Aynı şekilde ithalatta da artan bir durum söz knusu lup, rtalama 38 milyn kg lan ithalatın, 1991 yılında 6,3 milyn kg iken, 2008 yılında %1615 (17,1 kat) artarak 109 milyn kg lduğu görülmektedir. Tabl Yılları Arası Türkiye Odun Dışı Orman Ürünlerinin Tplam Üretim, İhracat- İthalat ve Parasal leri (OGM 2010; TÜİK 2009;2010). Üretim İhracat İthalat Üretim İhracat İthalat Yıllar Yıllar

6 R.KURT,Y.ÇABUK,S.KARAYILMAZLAR Bartın Orman Fakültesi Dergisi Üretim (kg) İhracat (kg) İthalat (kg) Şekil Yılları Arası Türkiye Odun Dışı Orman Ürünleri Üretim, İhracat ve İthalat ları. Tabl 3.3 de Türkiye de yılları arasında üretim, ihracat ve ithalatı yapılan ODOÜ ler içerisinde en fazla miktara sahip n ürünün 20 yıllık tplam miktar ve sıralamaları verilmiştir. Tablya bakıldığında Türkiye nin bu 20 yıllık zaman diliminde en fazla üretimini yaptığı dun dışı rman ürününün 173,5 milyn kg ile çalı lduğu, bunu 117,5 milyn kg ile defne ve 48,1 milyn kg ile kekiğin takip ettiği görülmektedir. Aynı şekilde en fazla ihracatın ise 2,8 milyar kg ile fındık, 757 milyn kg ile pamuk linteri ve 539 milyn kg ile bazik krm sülfatta yapıldığı görülmektedir. En çk ithalat ise 154 milyn kg ile ceviz, 129 milyn kg ile sentetik rganik maddeler ve 79 milyn kg ile kivi de gerçekleşmiştir. Tabl Yılları Arasında Tplamda En Fazla Üretim, İhracat, İthalatı Yapılan ODOÜ ler. Sıra ODOÜ ÜRETİM İHRACAT İTHALAT (Milyn kg) ODOÜ (Milyn kg) ODOÜ (Milyn kg) 1 Çalılar 173,5 Fındık 2.861,0 Ceviz 154,81 2 Defne Sürgünü 3 Kekik 48,1 4 Fıstık Çamı Kzalağı 117,5 Pamuk Linteri 757,12 Bazik Krm Sülfat Debagatte Kullanılan Sentetik Org. Maddeler 129,69 539,35 Kivi 79,84 27,4 Kimyn 163,09 Badem 56,55 5 Adaçayı 9,3 Nar 162,32 Yntulmaya Elverişli Sert Taneler 6 Ladin 8,6 Kekik 155,07 Kına 36,31 7 Mersin 6,8 Kestane 118,87 Bazik Krm Sülfat 34,55 8 Biberiye 5,3 Defne 91,12 Mimza 26,68 9 Harnup 3,73 Çilek 82,54 Müstahzarlar 23,83 10 Kestane 3,2 Anasn 64,49 Kebrak 19,79 41,27 6

7 TÜRKİYE VE DÜNYA YUVARLAK ODUN VE ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİNİN ÜRETİM, DIŞ TİCARET VE EKONOMİK POTANSİYEL ANALİZİ 4. TÜRKİYE YUVARLAK ODUN VE ODOÜ DIŞ TİCARET RAKAMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Şekil 4.1 de Türkiye nin yılları arasında yuvarlak dun ve ODOÜ ihracatından elde ettiği gelirin yıllar itibariyle dağılımları verilmiştir. Türkiye de 20 yıllık zaman diliminde ODOÜ den elde edilen gelirin, tmruğa ranla çk daha yüksek miktarlarda gerçekleştiği görülmektedir yılında 1,14 milyn dlarlık yuvarlak dun ihracatına karşılık, 549 milyn dlarlık ODOÜ ihracat geliri elde edilmiştir yılında 453 bin dlara kadar gerileyen yuvarlak dun ihracatı 1995 yılında en yüksek seviyesine yani 13,2 milyn dlara ulaşmıştır. Aynı yıl ODOÜ ihracat değerine bakıldığında ise 703 milyn dlar ile tmruğa ranla %5213 daha fazla gelir elde edildiği görülmektedir yılında ODOÜ ihracat değerinin 1,38 milyar dlar ile en yüksek seviyeye ulaştığı ve bu yıldan itibaren 1 milyar dların üzerinde gerçekleştiği görülmektedir yılında Türkiye nin ODOÜ ve yuvarlak dun ihracatından elde ettiği gelirlere bakıldığında ise 1,08 milyar dlarlık ODOÜ ihracatına karşılık, 614 bin dlarlık yuvarlak dun ihracat geliri elde edildiği yani 2009 yılında ODOÜ den elde edilen gelirin tmruğa ranla 1762 kat daha fazla lduğu görülmektedir İhracat (Bin$) Yuvarlak Odun ($) ODOÜ ($) Şekil 4.1 Türkiye nin Yıllar İtibariyle ODOÜ ve Yuvarlak Odun İhracat Gelirleri. Yuvarlak dun ve ODOÜ ithalat değerlerine bakıldığında ise (Şekil 4.2), ihracata göre tam tersi bir durum söz knusu lmuş, yani hemen hemen bütün yıllarda yuvarlak dun ithalat değeri, ODOÜ ithalat değerinden daha fazla gerçekleşmiştir yılında 112 milyn dlar lan yuvarlak dun ithalatının, 1993 yılında 294 milyn dlar ile en yüksek değere ulaştığı görülmektedir. Snraki yıllar düşen bu değer 2001 yılında en düşük seviyesine yani 67 milyn dlara gerilemiştir. ODOÜ ithalat değerlerine bakıldığında ise 1990 yılında 10,7 milyn dlar iken 1991 yılında en düşük seviyeye yani 8,8 milyn dlara gerilediği ve snraki yıllarda ise kademeli bir artışla 2008 yılı snunda 218,5 milyn dlar ile en yüksek değere ulaştığı görülmektedir. ODOÜ ithalat değerinin yuvarlak dun ithalat değerinden fazla lduğu tek yıl ise 2009 yılı lmuştur. Bu yılda 218 milyn dlarlık ODOÜ ithalatına karşılık 113 milyn dlarlık yuvarlak dun ithalatı gerçekleşmiştir. Ancak bu yıldaki değişim ODOÜ ithalatındaki artıştan değil, yuvarlak dun ithalatındaki azalıştan kaynaklanmıştır. Çünkü 2007 yılında 267 bin kg lan ithalatın 2009 yılında yaklaşık %57 lik bir azalma gösterdiği görülmektedir. Bu azalışta ithalat maliyetlerindeki artış ve giderek zrlaşan yuvarlak dun ithalat imkânlarının etkili lduğu düşünülmektedir. 7

8 R.KURT,Y.ÇABUK,S.KARAYILMAZLAR Bartın Orman Fakültesi Dergisi İthalat (Bin$) Yuvarlak Odun ($) ODOÜ ($) Şekil 4.2 Türkiye nin Yıllar İtibariyle ODOÜ ve Yuvarlak Odun İthalat leri. 5.SONUÇ VE ÖNERİLER Dünya dun dışı rman ürünleri ve yuvarlak dun dış ticaret rakamları incelendiğinde bazı ülkelerin bu ürünlerin ihracatından önemli gelirler elde ettiği görülmektedir. Özellikle 2010 yılında ABD ve Rusya yuvarlak dun ihracatından en fazla gelir sağlayan ülkeler lurken, Çin ise yüksek üretime sahip lmasına rağmen en çk yuvarlak dun ithal eden ülke lmuştur. Odun dışı rman ürünleri ihracatında ise Çin, Hindistan ve ABD yaklaşık %38 lik bir payı luşturarak ihracatta ilk sırayı almışlardır. Türkiye dun dışı rman ürünleri ve yuvarlak dun dış ticaret değerleri incelendiğinde ise yılları arasında dun dışı rman ürünlerinden elde edilen gelirin, yuvarlak duna ranla tüm yıllarda daha fazla lduğu görülmüştür yılında 1,14 milyn dlarlık yuvarlak dun ihracatı 614 bin dlara gerilerken, 549 milyn dlar lan ODOÜ ihracatı genellikle yükselen bir trendle 2009 yılında 1,08 milyar dlara ulaşmıştır. Yani 2009 yılında ODOÜ den elde edilen gelir tmruğa göre 1762 kat daha fazla lmuştur. İthalat değerleri karşılaştırmalarında ise tam tersi bir durum söz knusu lmuştur. Yani yuvarlak dun ithalat değeri ODOÜ ithalat değerinden daha yüksek rakamlarda gerçekleşmiştir yılında 112 milyn dlarlık yuvarlak dun ithalatına karşılık, aynı yıl 10,7 milyn dlarlık ODOÜ ithalatı yapılmış, 1993 yılında bu farkın daha da açılarak 294 milyn dlarlık yuvarlak dun ithalatına karşılık, 17 milyn dlarlık ODOÜ ithalatı larak gerçekleşmiştir yılında ise yuvarlak dun ithalatının azalmasıyla ODOÜ ithalat değeri, yuvarlak dun ithalat değerini geçmiş ve bu yılda 218 milyn dlarlık ODOÜ ithalatına karşılık 113 milyn dlarlık yuvarlak dun ithalatı yapılmıştır. Yuvarlak dun ithalatındaki bu azalışta, ithalat maliyetlerindeki artış ve giderek zrlaşan yuvarlak dun ithalat imkânlarının etkili lduğu düşünülmektedir. Biyljik çeşitlilik açısından zengin rmanlarımızın önemli bir ptansiyeli de dun dışı rman ürünleridir. Türkiye de dun dışı rman ürünlerinin çğunun yaygın larak bilinmeyen geleneksel kullanımlara knu lması, işlenmelerinin pazarlama kanalları dışında küçük birimlerde ya da evlerde yapılması ve üretimlerinin mevsimlik lması nedeniyle ikincil rman ürünü larak adlandırılmasına neden lmuş, dun üretimi yapan rmanlarda dun dışı ürünler yardımcı ya da ikincil ürün larak görülmüş, dun üretimi yapılmayan rmanlar ise düşük değerli veya değersiz larak nitelendirmiştir. Ayrıca biyljik zenginliğe ve ekljik çeşitliliğe sahip dğal rmanlardaki dun dışı rman ürünlerinin yönetiminin çk karmaşık lması bu ürünlerin yönetim planları dışında kalmasına neden lmuş ve böylece bu ürünlerin envanterine, yönetimine, krunmasına ilişkin araştırmalar yapılmasına ve sağlıklı kayıtlar tutulmasına gereken önem verilmemiştir. Bu bağlamda, Türkiye nin dun dışı rman ürünleri arz, talep ve pazar durumu saptanarak, kapsamlı bir araştırma ve değerlendirme çalışması yapılmalıdır. Türkiye de dun hammaddesi üretimi ve ağaçlandırmalar sırasında bu kaynaklara zarar verilmesi önlenmeli, arz açığı ve üstünlükleri bulunan dun dışı rman ürünlerinin üretimi ve pazarlanması teşvik edilmelidir. ODOÜ lerin hammadde yerine işlenmiş larak ihracatına yönelik 8

9 TÜRKİYE VE DÜNYA YUVARLAK ODUN VE ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİNİN ÜRETİM, DIŞ TİCARET VE EKONOMİK POTANSİYEL ANALİZİ çalışmaların desteklenmesi ve kperatifler bünyesinde gerekli işleme tesislerinin ve alt yapının kurulması gerekmektedir. Bu tesis ve alt yapıların luşturulması için gerekli teknik ve mali destek sağlanmalıdır. Kperatifler kurumsal kapasitelerini geliştirerek, dun ve dun dışı rman ürünleri üretim ve pazarlamasında uzman kuruluşlar haline getirilmeli, kaliteli üretim ve iyi bir pazarlama rganizasynuna sahip lmalıdırlar. Ayrıca Türkiye nin ODOÜ knusunda en önemli prblemlerinden birisi lan envanter çalışmalarının bölgesel düzeyde tamamlanarak, ülke geneline yönelik bir envanterin luşturulması sağlanmalıdır. Snuç larak; sınırlı rman varlığının nüfus artışına bağlı larak gün geçtikçe tükenmesi kaçınılmaz bir gerçektir. Bu nedenle mevcut rman varlığımızın krunması bakımından rmancılık sektörüne gereken önem verilmeli ve desteklenmelidir. KAYNAKLAR DPT VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ormancılık Özel İhtisas Kmisyn Rapru, Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları, ISBN X, Ankara, 539 s. FAO Fd and Agriculture Organizatin f the United Natins, ( ). FAO Fd and Agriculture Organizatin f the United Natins, ( ). Gültekin, Y. S Orman Ürünlerinde Pazar Kayıplarının lendirilmesi. Düzce Üniversitesi, VI. Ulusal Orman Fakülteleri Öğrenci Kngresi, 1 (1): Hacığlu, H., Kaplan, E., Balı, R., Cilan, S Yuvarlak Odun Üretim ve Pazarlaması. I. Çevre ve Ormancılık Şurası Tebliğler, Antalya, 3: Kurtğlu, A., Kç, K. H., Erdinler, E. S., Sfuğlu, S. D Türkiye Orman Ürünleri Endüstrisinin Yapısal ve Eğitsel Srunları. II. Ormancılıkta Ssy-Eknmik Srunlar Kngresi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, s OGM Odun Dışı Orman Ürünleri Yönetimi. Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriterler ve Göstergeler 2006 Yılı Rapru, Orman Genel Müdürlüğü, 32 s. OGM Orman Genel Müdürlüğü Kayıtları. Ankara. Sakarya, S., Canlı, Ş Odun Dışı Orman Ürünleri (Orman Tali Ürünleri) Sektör Rapru. Orta Anadlu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği, 16 s. TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu Kayıtları. Ankara. TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu Kayıtları. Ankara. Türker, M. F., Öztürk, A., Pak, M. ve Durusy, İ Odun Dışı Organik Orman Ürünleri ve Yönetimi. Sürdürülebilir Rekabet Avantajı Elde Etmede Organik Tarım Sektörü Sektörel Stratejiler ve Uygulamalar, ISBN: , Birinci Baskı, Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu Derneği (URAK) Yayınları, Yayın N: 2006/1, İstanbul, s Türker, Y. Ö Odun Dışı Orman Ürünlerinden Yararlanmanın Yasal Esasları. Jurnal f the Faculty f Frestry, Istanbul University, 61 (1):