Kaynak Kitap: Betonarme Yapılar, Adem Doğangün

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Kaynak Kitap: Betonarme Yapılar, Adem Doğangün"

Transkript

1 Kaynak Kitap: Betonarme Yapılar, Adem Doğangün

2 TAŞIYICI SİSTEM SEÇİMİ Bir yapının taşıyıcı sistemi, üzerine etkiyen yükleri ve kendi ağırlığını güvenli bir şekilde zemine aktarma görevini yerine getirebilmelidir. Bu ağır görevi nedeniyle, yapının iskeleti olarak da düşünülebilecek olan taşıyıcı sistemin seçimi ve tasarımı son derece önemli olmaktadır. 1

3 4.1. Taşıyıcı Sistem Bakımından Yapı Güvenliğinin Temel ilkeleri Depreme dayanıklı yapı tasarımı için temel ilkeler, genellikle yeterli dayanım, yeterli rijitlik ve yeterli süneklik olarak belirtilmektedir. Bunlara ilave olarak, betonarme yapıların davranışlarıyla ilgili olarak kullanılan yeterli kararlılık (stabilite), yeterli sönüm ve yeterli uyum (adaptasyon) ilkeleri dikkate alınmalıdır. 2

4 Yapı dış yüklerin ya da rötre, sünme ve mesnet çökmesi gibi yük etkilerinin etkisinde kaldığı zaman, bunlardan herhangi biri davranışı belirleyen en önemli parametre olabilmektedir. Dolayısıyla bu etkilerden birinin karşılanmasında sorun çıkarsa, diğerleri karşılansa bile, yapı hasar görmekten ya da yıkılmaktan kurtulamayacaktır. 3

5 Söz konusu ilkelerden rijit1ik ve süneklik ilkelerinin birbirinin karşıtı gibi görünmesine rağmen, tasarımda. bunların birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir. Rijitlik Esneklik Süneklik Gevreklik 4

6 Örneğin hastane binası ve nükleer santral gibi hassas alet ve cihazların çalıştığı ya da halk ve çevre sağlığı açısından tehlikeli maddelerin bulunduğu yapıların depremde fazla deformasyon yapması istenmez. Bu durumda rijitlik ilkesi birinci dereceden önemli olmaktadır. Geleneksel konut türü yapıların ise ekonomik nedenler ve kırılmanın daha uzun sürede gerçekleşmesi gibi nedenlerle, sünek davranış göstermesi istenmektedir. 5

7 Yeterli dayanım Yeterli dayanımdan amaç, öncelikle taşıyıcı sistem elemanları kendilerine etkiyen yük ya da yük etkileri nedeniyle oluşan kesit etkilerini (M,N,V ve P) kırılmadan (taşıma gücü aşılmadan) taşıyabilmektir. 6

8 Taşıyıcı sistem elemanların, yükler etkisinde kesme kırılması ve eksenel yük altında ezilme gibi gevrek bir şekilde kırılmasını önlemek ve taşıma kapasitelerine sünek bir davranışla ulaşmalarını sağlamak amacıyla kapasite tasarımı ilkesi benimsenmiştir. 7

9 Bu ilke doğrultusunda Deprem Yönetmeliğinde getirilen koşullardan biri, kolonların kirişlerden daha güçlü olması koşuludur. Kirişlerdeki normal kuvvetin, kolonlardaki normal kuvvete göre daha küçük olması nedeniyle kirişler daha sünek davranış göstermektedir. Durum böyle olunca kolonları kirişlerden daha güçlü yaparak plastik mafsalların kolonlar yerine kirişlerde oluşmasını sağlamak gerekmektedir. Plastik mafsalların kirişlerde meydana gelmesi durumunda yapı bütün olarak daha sünek bir davranış sergileyecektir. 8

10 Birleşim bölgelerindeki kolonların taşıma gücü momentlerinin kiriş taşıma gücü momentlerinden büyük olması durumunda GÜÇLÜ KOLON ZAYIF KİRİŞ ilkesi sağlanmış olmaktadır. 9

11 Kapasite momentlerine bağlı olarak süneklik düzeyi yüksek kolonların enine donatı hesabında esas alınacak kesme kuvveti, a ve ü alt indisleri kolonun alt ve üst ucunu temsil etmek ve ln kolonun serbest yüksekliğini göstermek üzere aşağıdaki bağıntıyla ile hesaplanır: 10

12 Süneklik düzeyi yüksek kirişlerin enine donatı hesabında dikkate alınacak kesme kuvveti (Ve) ise, Vdy düşey yüklerden meydana gelen basit kiriş kesme kuvvetini, i ve J kiriş uçlarını, ln kiriş serbest açıklığını göstermek üzere aşağıdaki bağıntı ile hesaplanmaktadır. 11

13 Yeterli rijitlik Yapı için yeterli rijitlik; 1. İkinci mertebe momentlerini mümkün oldukça küçültmek 2. Sıkça oluşan depremlerde yani kullanılabilirlik sınır durumuna karşı gelen depremlerde yapısal olmayan hasarları azaltmak 3. Aletlerin çalışmalarına engel olacak ve insanları rahatsız edecek deformasyonları önlemek için gerekli olmaktadır 12

14 Yatay yükler etkisinde yapı rijitliğinin en önemli ölçütü toplam yerdeğiştirme yerine, bir katın alt kata göre yapmış olduğu göreli ötelenme miktarıdır. Deprem yönetmeliğinde yapı rijitliği ile, dolayısıyla da depremde yapıda meydana gelebilecek yer değiştirmelerle ilgili olarak iki farklı koşul getirilmektedir. 13

15 Birinci Koşul: Herhangi bir kolon veya perde için, ardışık iki kat arasındaki yerdeğiştirme farkını ifade eden azaltılmış göreli kat ötelemesi, Δ Δ i =d i d i-1 δ=r. i δδ ii mmmmmm h ii 0.02 d i ve d i-1 her bir deprem doğrultusu için binanın i inci ve (i- 1)!inci katlarında herhangi bir kolon veya perdenin uçlarında azaltılmış deprem yüklerine göre hesaplanan yatay yerdeğiştirmeleri göstermektedir. 14

16 İkinci Koşul: Sadece bir kat için değil, komşu iki katın ortalama göreli kat ötelenmelerinin oranı [(Δ i )ort / (Δ i+1 )ort] için getirilmektedir. Bu son koşul, yapıda yumuşak kat düzensizliğinin tanımlanmasında kullanılmakta olup, söz konusu oran 2,0 değerini aşarsa düzensizlik ortaya çıkmaktadır. 15

17 16

18 17

19 Yapı kütlesi sabit kalmak koşuluyla, rijitlik arttıkça periyot azalmaktadır. Yapı periyodu seçilecek taşıyıcı sistemin rijitliğine bağlı olarak azaltılabilir ya da artırabilir. Bu durumda zemin hakim periyodu büyük olan zeminler üzerinde rijit yapıların, zemin hakim periyodu küçük olan zeminler üzerinde ise esnek yapıların inşa edilmesi rezonans oluşmaması açısından uygun olmaktadır. 18

20 Yapının doğal titreşim periyodu; m yapı kütlesini, k yapı rijitliğini göstermek üzere, T n =2π mm kk 19

21 Rijitlik yapı taşıyıcı sistemine, büyük oranda da düşey taşıyıcı elemanların malzeme kalitesine. kesit boyutlarına ve mesnetlenme koşullarına bağlı olarak değişmektedir. 20

22 Yeterli süneklik Bir malzeme bir kesit, bir eleman ya da bir yapının taşıma gücünde önemli bir azalma olmadan deformasyon yapabilme ve tekrarlı yükler etkisinde enerji tüketebilme özeliğine o malzemenin, kesitin, elemanın ya da yapının sünekliği denilmektedir. Enerjinin çoğu yapıda oluşacak plastik mafsallarda tüketilmektedir. Plastik mafsal, kesitte yük artmadığı halde şekil değiştirmelerin devam etmesi olarak tanımlanabilir 21

23 Süneklik: şekil değiştirme, eğrilik ya da ötelemelere bağlı olarak ifade edilmektedir. Yapının bütün bir şekilde sünek davranış gösterebilmesi için, öncelikle kullanılan malzemelerin ve elemanların kendilerinin de yeterli seviyede sünek davranış göstermeleri gerekmektedir. 22

24 SÜNEK DAVRANIŞ İÇİN NE YAPMALI? Sorunun karşılığı maalesef tek bir işlemi değil adeta bir virüs gibi yapının bütün aşamalarındaki işlemleri kapsamaktadır. Ancak yine de bir gruplandırma yapılmak istenirse, aşağıda açıklandığı gibi; malzeme bazında süneklik, kesit bazında süneklik ve taşıyıcı sistem bazında süneklik olmak üzere üç grupta toplanabilir. 23

25 MALZEME BAZINDA: Malzeme açısından süneklik şekil değiştirme cinsinden ifade edilmektedir. Betonarmeyi oluşturan malzemelerden beton tek başına gevrek bir malzeme, donatı ise çekme etkisi altında sünek bir malzemedir. Çubuk donatı ise basınç etkisinde burkulabilir. Bu iki malzemeden oluşan betonarmenin sünek davranış göstermesini sağlamak için donatı düzenlemeleri çok önemlidir. 24

26 25

27 KESİT BAZINDA: Betonarme bir kiriş, kolon ya da perde kesitinin sünekliği eğrilik cinsinden ifade edilmektedir. Bu durumda hesaplanan süneklik katsayısına da dönme süneklik katsayısı (oranı) denilmektedir. Betonarme bir kesite etkiyecek kesit etkilerine göre elemanda farklı parametreler süneklik için daha ön plana çıkabilir. 26

28 Örneğin basit eğilme etkisindeki bir elemanın sünekliği için donatı oranı etkili olurken, bileşik eğilme etkisindeki bir elemanda donatı oranına ilave olarak eksenel yük düzeyi ve dışmerkezlik de süneklik üzerinde etkilidir. 27

29 TAŞIYICI SİSTEM BAZINDA: Yapının bütününün ya da bir elemanının sünekliği ötelenme cinsinden de ifade edilmektedir. Bu durumda tanımlanan süneklik oranına yer değiştirme ya da ötelenme süneklik katsayısı (oranı) denilmektedir. Örneğin, kolon ve kirişlerde kesme kuvvetinin etkili olduğu mesnede yakın olan bölgelerde etriye sıklaştırılması koşulu getirilmesinin nedeni, elemanın sünek davranış göstermesini sağlamaktır. 28

30 Deprem Yönetmeliğinde betonarme taşıyıcı sistemlerin süneklik düzeyi Süneklik düzeyi yüksek sistemler Süneklik düzeyi normal sistemler 29

31 Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde taşıyıcı sistemi sadece çerçevelerden oluşan binalarda süneklik düzeyi yüksek taşıyıcı sistemlerin kullanılması zorunludur. Diğer taraftan Bina Önem Katsayısı I=1.5 ve I=1.4 olan binalarda süneklik düzeyi yüksek taşıyıcı sistemlerin ya da süneklik düzeyi bakımından karma taşıyıcı sistemlerin kullanılması gerekmektedir. 30

32 Süneklik düzeyi 'yüksek olarak gözönüne alınacak taşıyıcı sistemlerde, süneklik düzeyinin her iki yatay deprem doğrultusunda da yüksek olması zorunudur. Süneklik düzeyi bir deprem doğrultusunda yüksek veya karma, buna dik diğer deprem doğrultusunda ise normal olan sistemler, her iki doğrultuda da süneklik düzeyi normal sistemler olarak sayılacaktır. 31

33 Yeterli kararlılık (duraylılık, stabilite) Yapı emniyeti için, sadece dayanımın dikkate alınması yeterli olmaz. Yapının denge konumunun da, yeterince kararlı olması gerekmektedir. Eğer sistem kararlı durumdan çok az bir miktar da olsa saparsa, yapı aniden göçer. Bu duruma kısaca stabilite kırılması da denilmektedir. Taşıyıcı sistemin yatay yer değiştirmesi sonucunda meydana gelen ikinci mertebe momentlerinin (Mıı), birinci mertebe momentlerine (Mı) oranı, kararlılık (stabilite) kriteri (θ) olarak tanımlanmaktadır. 32

34 θ= MMMM MMM θ < 0,1 sistemin kararlılığı iyidir 0,1 < θ <0.2 ikinci mertebe momentleri hesaplarda kullanılmalıdır θ > 0,2 kararlılığın sağlanması güçtür. 33

35 Yeterli sönüm Bir yapı için sönüm değerini; malzeme özelliklerine, yapı ve eleman boyutlarına bağlı olarak ifade etmek bugün için mümkün değildir. Yapıda kullanılan malzemenin sönüm özellikleri bilinse bile, çelik yapıların birleşim bölgelerinde ve betonarme yapıların elemanlarında oluşan mikro çatlakların açılıp kapanması ile enerji açığa çıkması, bölme duvarı gibi yapısal olmayan elemanlar arasında sürtünme gibi sönümü etkileyen mekanizmaların meydana gelmesi gibi nedenlerle nihai sönümün hesaplanması mümkün değildir. 34

36 Sönüm oranı lüteratürde taşıyıcı sisteme bağlı olarak verilmektedir. Taşıyıcı sistem Sönüm oranı Çelik çerçeve yapılarda 0.02 (%2), Çelik betonarme türü kompozit yapılarda 0.03 (%3), Betonarme yapılarda (%2 ile %10) Deprem yönetmeliğinde bu oran betonarme yapılar için %5 olarak dikkate alınmaktadır. 35

37 Yapıda meydana gelebilecek plastik şekil değiştirmelerin büyük olması, taşıyıcı olan ve olmayan elemanlarda çatlakların artması sonumu artırmaktadır. Diğer taraftan, bazen, yapının sönümünü artırmak için taşıyıcı sisteme sönümleyici elemanlar yerleştirilmektedir. 36

38 Yeterli uyum (Adaptasyon) Betonarmeyi diğer yapı malzemelerinden ayıran en önemli özelliklerden biri de uyumdur. Betonarmenin bu son derece yararlı özelliği, yapılan hatalar nedeni ile oluşabilecek bir çok felaketi önlemiştir. UYUM, fazla zorlanan bir lifin, kesitin ya da elemanın zorlamaları komşu lif, kesit yada elemana aktarabilme özelliğidir. 37

39 Yani betonarme bir yapıda herhangi bir lif, kesit ve eleman zor durumda olduğunu belirten çağında bulunmakta buna karşılık, komşu lif, kesit ve elemanlar da yardıma gelmektedir. Ancak komşuların yardım edecek kapasitede olması lazım, onların durumları da çok zayıfsa, o zaman bu uyum olayı çok kısa sürede sona erecektir. Dolayısıyla komşular hem güçlü olmalı, hem de yardıma gelebilmelidir. Bunun betonarmede anlamı, kesitler ve taşıyıcı sistem depreme dayanımlı olarak tasarlanmalıdır. Betonarme bir yapıda uyum ancak bu sayede (yeterince ve sünek davranışı sağlayıcı şekilde) gerçekleşebilir. 38

40 1) Liften life uyum 39

41 2) Kesitten kesite uyum: Betonarme bir eleman için uyum olayında, kesitlerden birinin taşıma gücüne ulaşması halinde plastik mafsal oluşmakta ve taşıma gücüne henüz ulaşmayan diğer kesitlere moment aktarılmaktadır. Betonarmede kesitten kesite moment aktarabilme yeteneğine moment uyumu ya da momentlerin yeniden dağılımı denilmektedir. 40

42 3) Elemandan elemana uyum: Betonarme yapılarda fazla zorlanan ya da taşıma gücüne erişen bir elemanın, artan yük etkisini diğer elemanlara aktarması kuvvet uyumu olarak adlandırılmaktadır. Örneğin bir kolon taşıma gücüne erişir ve ezilmeye başlarsa, artan deformasyonla yükler daha az zorlanan komşu kolonlara aktarılabilir. Bunun gerçekleşebilmesi için sistemin hiperstatik olması, kolonun yeterli sünekliğe sahip olması ve birleşimdeki kirişlerin-döşemenin etkileri diğer kolonlara aktarabilecek kapasitede olmalan gerekmektedir. 41

43 4.2. Taşıyıcı Sistem Seçimine Etki Eden Faktörler Mimari sınırlamalar Bir yapının mimari tasarımında; başta yapının kullanım amacı olmak üzere kültürel değerler, estetik ve çevre ile uyumu gibi parametreler etkili olmaktadır. Mimari tasarımda geniş kullanım alanı sağlama düşüncesi, taşıyıcı sistem açısından son derece önemli olan, kolon ve perde kesit alanlarını küçültme yoluna sevk etmektedir. Bu da yapının, özellikle deprem davranışı açısından olumsuz bir durum ortaya çıkarmaktadır. 42

44 Arazinin ve Zeminin Durumu Yapının üzerine inşa edileceği zeminin taşıma gücü, taşıyıcı sistem için seçilecek olan temel sistemi üzerinde birinci dereceden etkili olmaktadır. Deprem Yönetmeliğine göre zemin gruplarının tanımlanabilmesi için standart penetrasyon, rölatif sıkılık, serbest basınç direnci ve kayma dalgası hızı parametrelerinin belirlenmesi gerekmektedir. 43

45 Yapının (inşa) süresi İnşa süresi, özellikle merkezi yerleşim bölgelerinde yapılacak yapıların taşıyıcı sistemini seçmede etkili olmaktadır. Bir yapının inşası süresince, şehir merkezindeki işlek bir caddedeki kaldırımın uzun süre kapatılması ya da daraltılması uygun olmayan bir durumdur. İnşaat sezonunun kısa sürdüğü bölgelerde, yapının acilen kullanıma açılmak istenmesi durumunda da, kısa sürede inşa edilebilecek bir taşıyıcı sistem seçmek gerekmektedir. 44

46 Yapım teknolojisi Yapının taşıyıcı sistemini seçmede, inşasında kullanılacak olan teknik ekipmanlar etkili olduğu gibi, mevcut teknik elemanların seçilen taşıyıcı sistemle ilgili yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olmaları da etkilidir. Örneğin betonarme yapılar için yaygın olarak kullanılmayan diyagonal elemanlardan oluşan bir taşıyıcı sistemin seçilmesi durumunda, yapının inşasını bu tür sistemlere alışkın olmayan teknik elemanlarla gerçekleştinnek kolay olmayacaktır. 45

47 Yapı maliyeti Taşıyıcı sistem elemanlarının büyük seçilmesi halinde, hem malzeme daha fazla kullanılacak hem de yapıya etkiyecek olan deprem yükü genellikle daha büyük olacaktır. Bu her iki durum yapı maliyetini artırdığı gibi, işçiliği zor bir taşıyıcı sistemin seçilmesi de yapı maliyetini artıracaktır. 46

48 Deprem durumu ve yapının davranışını etkileyen parametreler Ülkemiz gibi topraklarının hemen hepsi deprem riski altında olan ülkelerde taşıyıcı sistem seçimini etkileyen parametrelerin başında bölgenin depremselliği gelmektedir. Deprem Yönetmeliğinde düzensizlik durumları; planda ve düşeyde düzensizlik durumları olarak iki ana gruba ayrılmış ve bunlardan mümkün olduğunca kaçınılması öngörülmüş, bir kısmı ise yasaklanmıştır. 47

49 Döşeme sistemindeki boşluklar Döşemelerin depremdeki görevi, düşey yüklerin yanında yatay deprem yüklerini de düşey taşıyıcılara güvenli bir şekilde aktarmaktır. Döşeme rijit ise, diğer bir deyişle rijit diyafram olarak çalışıyorsa yatay yükler altında, kendi içinde deforme olmadan rijit bir kütle gibi öteleme hareketi yapacaktır 48

50 Şekil 4.9. Döşemenin rijit (a) ve esnek (b) diyafram olarak çalışması 49

51 Döşemenin rijit diyafram olarak çalışması, kendisinden beklenen davranışı gösterebilmesi için istenen bir durumdur. Deprem yönetmeliğinde döşemelerin görevini yerine getirebilmesi için aşağıda belirtilen ve A2 türü ya da döşeme boşlukları düzensizliği olarak adlandırılan düzensizlikler tanımlanmaktadır 50

52 I. Merdiven ve asansör boşlukları dahil, boşluk alanları toplamının kat brüt alanının 1/3 ünden fazla olması durumu II. Deprem yüklerinin, düşey taşıyıcı sistem elemanlarına güvenle aktarılmasını güçlendiren yerel döşeme boşluklarının bulunması durumu III. Döşemenin düzlem içi rijitlik ve dayanımında ani azalmaların olması durumu 51

53 52

54 Döşeme boşlukları düzensizliği (A2) varsa ne yapmalı? 53

55 Deprem Yönetmeliğine göre birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, kat döşemelerinin kendi düzlemleri içinde deprem kuvvetlerini düşey taşıyıcı sistem elemanlarına güvenle aktarabildiği hesapla doğrulanmalıdır. Döşemelerin yatay düzlemde rijit diyafram olarak çalışmadığı binalarda. döşemelerin yatay düzlemde ki şekil değiştirmelerinin göz önüne alınmasını sağlayacak yeterlikte. bağımsız statik yer değiştirme bileşeninin hesapta göz önüne alınması öngörülmektedir. Bunun anlamı döşemelerin şekil değiştirmelerini de dikkate alarak ayrıntılı hesap yapılmasıdır. Bunun için sonlu elemanlar tekniğini kullanan bir programla döşemenin davranışını temsil edebilecek uygun modelleme yapılarak hesaplar yapılabilir. 54

56 Perde duvarların plandaki konum ve düzeni Yeterli burulma rijitliği sağlamak için, perde duvarlar olabildiğince yapı planının dış çevresine yerleştirilmelidir. Tek doğrultuda perde duvar kullanılması durumunda yapıda burulma stabilitesi sorunu ortaya çıkabilir. Bu nedenle her iki doğrultuda yeterli sayı ve boyutta perde duvar bulunmalıdır. Diğer taraftan perde duvarlar, kat planında bir bölgede toplanmayıp düzgün yayılı olmalıdır. Şekil 4.12 de kat burulma rijitliğini artıracak şekilde ve simetrik olarak yerleştirilmiş perde duvarlar görülmektedir. 55

57 Şekil Burulma rijitliğini artıran perde duvar düzenlemesi 56

58 Yapının her iki doğrultudaki rijitliği Depremin. bilindiği gibi, üç doğrultuda bileşeni bulunmaktadır. Bunlardan etkili olan bileşenin yapıya hangi doğrultuda etkiyeceği önceden bilinememektedir. Durum böyle olunca da yapının birbirine dik her iki doğrultudaki rijitliğini yaklaşık olarak eşit yapmaya çalışmak en uygun çözüm olmaktadır. Bu durumda, yapının zayıf doğrultusu bulunmayacak, deprem hangi doğrultuda etkili olursa olsun yapı benzer davranış gösterecektir. 57

59 Düşey taşıyıcı elemanların rijitliklerinin hesabında; elemanlarda kullanılan malzemelerin özellikleri (elastisite modülü), elemanın enkesit boyutları, elamanın uçlarının mesnetlenme biçimleri ve elemanın yüksekliği etkilin olmaktadır. Şekil 4.B. Yatay yük etkisindeki düşey elemanlarda farklı mesnetlenme durumları için rijitlik değerleri 58

60 Sayısal uygulama 4.1: Plan görünüşü Şekil 4.14 de verilen çerçeve sistem yapının her iki doğrultuda rijitliklerinin hesabının yapılması. 59

61 60

62 Rijitlik hesabında bu uygulama için döşemenin rijit diyafram olarak çalıştığı kabul edilmektedir. Kat yüksekliği 3 m, beton sınıfı C20 (Ec=28000 MPa), tüm kirişlerin boyutlan 250 mm x 500 mm, döşemelerin kalınlığı ise 120 mm dir. Örnek olarak 1A kolonunun her iki doğrultudaki rijitliğinin hesaplanması aşağıda verilmektedir: 61

63 x doğrultusu için: I= k x = 12EI l 3 = = m x = kn/m y doğrultusu için: I= = m 4 k y = 12EI l 3 = x = kn/m 62

64 Sayısal uygulamaya konu olan yapıda düşey taşıyıcı eleman olarak sadece kolonlar bulunduğundan, yapının bir doğrultudaki toplam kat rijitliği, kolonlar için hesaplanan rijitliklerin toplamı olarak belirlenebilir. Diğer kolonlar için yukarıdakine benzer işlemler yapılarak bir kattaki bütün kolonların her iki doğrultudaki rijitlikleri hesaplanarak Tablo 4.1 de verilmektedir. Bu tablodan görüldüğü gibi yapının, birbirine dik x ve y doğrultularındaki rijitlikleri kn/m olarak hesaplanmıştır. Dolayısıyla deprem hangi doğrultudan daha etkili olursa olsun, yapı rijitlik açısından aynı davranışı gösterecektir. 63

65 64

66 Sayısal Uygulama 4.2.: Plan görünüşü Şekil 4.15 de verilen perde duvarh, çerçeveli yapının sadece y doğrultudaki rijitliğinin hesabının yapılması. 65

67 66

68 Bu uygulamanın sayısal uygulama 4.1 den farkı 2C ve 3C kolonlarının kaldırılarak 2C-3C arasında 250 mm genişliğinde 4,25 m boyunda perde duvar yerleştirilmesidir. Diğer malzeme özellikleri ve boyutlar sayısal uygulama 4.1 dekinin aynısıdır. Bu uygulama için hesaplanan değerler Tablo 4.2 de verilmektedir. Bu tablodan görüldüğü gibi, toplam rijitliğinin %94 ünü sadece bir perde duvarın rijitliği oluşturmaktadır. Yatay yükler elemanlara rijitlikleri oranında dağıldığı için, depremden dolayı etkiyecek olan deprem yükünün %94 ünü perde duvar, geri kalan %6 sını ise 18 kolon alacaktır. 67

69 Diğer taraftan, sayısal uygulama 4.1 de y doğrultu su için hesaplanan kn/m rijitlik değeri, iki kolonun kaldırılıp bir perde duvar eklenmesi durumunda kn/m rijitlik değerine ulaşıp yaklaşık 16 kat artmıştır. Bu da perde duvarların yapı rijitliğini ne kadar artırdığını göstermesi bakımından iyi bir örnek olmaktadır. 68

70 69

71 Burulma oluşması durumu Deprem etkisinde kalan bir yapıda burulma hiç oluşmaması için, kütle ve rijit1ik merkezlerinin çakışması gerekmektedir. Deprem kuvvetleri kat kütle merkezine etkimektedir. Eğer rijitlik merkezi ile kütle merkezi çakışmıyorsa, yapı rijitlik merkezi etrafında dönecektir (Şekil 4.16a). 70

72 71

73 72

74 Türk Deprem Yönetmeliğinde olduğu gibi, diğer ülkelerin deprem yönetmeliklerinde de en çok dikkate alman düzensizlik türü burulma düzensizliği olmuştur. 73

75 Sayısal uygulama 4.3: Plan görünüşü aşağıda verilen yapının rijitlik ve kütle merkezlerinin hesabı: Bu şekil daha önce Şekil 4.14 de verilmiş olan şeklin aynısıdır. Sadece dikkate alınan referans ekseni ek olarak gösterilmiştir. 74

76 75

77 Rijitlik hesabında, (daha önce verilmiş olan Şekil 4.13 den de görülebileceği gibi) E, l ve mesnet şartlarına bağlı olan katsayının (3 ya da 12) eşit olması halinde, sadece değişecek olan eylemsizlik momenti (I) olmaktadır. Ancak bu üç koşulun birlikte sağlamaması durumunda, sadece eylemsizlik momentini dikkate alarak rijitlik merkezinin bulunması doğru olmayacaktır. 76

78 Rijitlik ve kütle merkezlerinin hesabı için başlangıçta dikkate alınan referans eksen takımı kat planının geometrik merkezinde seçilmiştir. Bunun mutlaka geometrik merkezde seçilmesi gibi bir zorunluluk yoktur. Bulunan sonuçlar seçilen bu eksenden olan uzaklıkları verdiğinden, sonuçta yine rijitlik ve kütle merkezleri aynı yerde bulunacaktır. Rijitlik merkezinin kontrolü için düşey taşıyıcı elemanlarda oluşan kesme kuvvetlerinin bileşkesinin etkidiği nokta belirlenebilir. Zira, rijitlik merkezi düşey taşıyıcı elemanlarda oluşan kesme kuvvetlerinin bileşkesinin oluştuğu nokta olarak da tanımlanmaktadır. 77

79 Rijitlik merkezinin hesapta dikkate alınabilecek, herhangi bir eksen takımının merkezinden her iki doğrultudaki uzaklığı, x r = NN ii=1 k yi. exi NN : y k r = NN ii=1 yi ii=1 k xi. eyi NN ii=1 k xi 78

80 Deprem yüklerinin yapının rijitlik merkezine değil, kütle merkezine etkidiği daha önce de belirtilmişti. Bu nedenle kütle merkezinin de belirlenmesi gerekmektedir. Kütle merkezinin hesabında; hemen her mühendisin aşina olduğu ağırlık merkezi ifadelerinden yararlanılabilir. Çünkü bilindiği gibi ağırlığın yerçekimi ivmesine bölümüyle kütle hesaplanmaktadır. 79

81 Dolayısıyla ağırlıklar dikkate alınarak belirlenen merkez (ağırlık merkezi) aynı zamanda kütle merkezine de eşit olacaktır. Yapılar için bunu belirlemenin en kolay yolu kolonlara etkiyen yükleri belirlemekten geçmektedir. Kolon ağırlığı da bu yüke eklenerek, kolonun ağırlık merkezindeki toplam kuvvet belirlenmiş olur. Bütün kolonların ağırlık merkezlerinde bu toplam kuvvetler hesaplanarak seçilecek bir referans eksen takımına göre ağırlık merkezi belirlenebilir. 80

82 Sayısal uygulamaya konu olan yapı için kütle merkezinin belirlenmesinde bu yol tercih edilmektedir. Kolonlara yapıdaki duvarlardan, döşemelerden, kirişlerden, hareketli ve diğer yüklerden dolayı etkiyecek yük belirlenmiştir. Şekil 4.18 de örnek olarak 2B kolonuna etkiyen yüklerin belirlenmesi için etkili alan gösterilmiştir. Kesik çizgi ile gösterilen bu alan içindeki yüklerin ve duvar, döşeme, kiriş gibi elemanların ağırlıklarının tamamı hesaplanıp kolonun merkezine aktarılmaktadır. 81

83 Bu yüke ilave olarak kolonun kendi ağırlığı da dikkate alınarak kütle merkezi hesabında dikkate alınacak w i hesaplanmaktadır. Bu w i ağırlıkları (kuvvetleri) seçilen referans eksen takımına uzaklıkları (e xi ) ile çarpılarak w xi e yi ve w yi e xi değerleri hesaplanmaktadır. 82

84 83

85 Kütle merkezinin hesapta dikkate alınabilecek herhangi bir eksen takımının merkezinden her iki doğrultudaki uzaklığı aşağıdaki bağıntı ile belirlenebilir: x k = NN ii=1 w yi exi NN y w k = NN ii=1 NN yi ii=1 ii=1 w xi e y w xi 84

86 Sayısal uygulamaya konu olan yapı katının rijitlik ve kütle merkezlerinin hesabında kullanılan değerler Tablo 4.3 de verilmektedir. Bu tablodaki değerlerin hesaplanmasını açıklamak için sadece 1A kolonuna ilişkin değerlerin hesaplanması ayrıntılı olarak sunulmaktadır, diğerleri için de benzer hesaplar yapılarak elde edilen değerler tabloda verilmiştir. I y = = m 4 85

87 I y = = m 12 4 I y = = m 4 k xi = 12 E I x l 3 = 3 3 = kn/m k yi = 12 E I x l 3 = 3 3 = kn/m 86

88 Bu kolon rijitlik değerleri kolon merkezinde dikkate alınan eksen takımı ile referans eksen takımı arasındaki mesafelerle, çarpılarak, k i e i değerleri x ve y eksenleri için aşağıdaki şekilde hesaplanabilir. k xi. e yi = = kn k yi. e xi = = kn 87

89 Kütle merkezini belirlemek amacıyla 1A kolonu için yapılan işlemler: w xi = w yi = duvar ağırlığı + döşeme ağırlığı + kiriş ağırlığı +hareketli yük + kendi ağırlığı w xi = w yi = = kn w xi e yi = * = knm w yi e xi =87.87 * = knm 88

90 Sayısal uygulamada, rijitlik ve kütle merkezinin hesabı için kullanılan değerler ve hesap sonuçları toplu olarak Tablo 4,3 de verilmektedir. Bu tablodan görüldüğü gibi sayısal uygulamaya konu olan yapı için, kütle ve rijitlik merkezleri y doğrultusunda çakışmış, ancak x doğrultusunda çakışmamıştır. Kütle ve rijit1ik merkezleri arasında 0,30,115=0,185 m lik bir mesafe (dışmerkezlik) oluşmuştur. Bu durumda deprem yükleri yapının kütle merkezine etkiyeceğinden yapı rijitlik merkezi etrafında dönmeye zorlanacak ve yapıda burulma momenti oluşacaktır. 89

91 Deprem yönetmeliğinde yapıda kütle ve rijitlik merkezi çakışsa bile minimum bir dışmerkezliğin (%5) dikkate alınması öngörülmektedir. Uygulamaya konu olan yapı için bu minimum değer 0,05*15,25 = 0,7625m dir. Görüldüğü gibi bu değer hesap sonucu bulunan 0,185 m den çok daha büyüktür. Bu nedenle uygulamaya konu olan yapının kütle ve rijitlik merkezlerinin birbirine yakın olduğu kabul edilebilir. 90

92 91

93 92

94 Planda çıkıntı durum Depreme dayanıklı yapı tasarımı ilkeleri doğrultusunda bina kat planlarında bitişik durumda büyük girinti ya da çıkıntıların bulunması istenmez. Bunun nedeni, eğer bu kısımlar birbirinden derzle ayrılmamışsa geometri değişiminin olduğu kesitlerde aşırı zorlamaların meydana gelmesidir. Aşırı zorlamaların meydana gelmesini önlemek amacıyla, deprem yönetmeliğinde bu durum için düzensizlik tanımlanmaktadır. 93

95 Bunun için, birbirine dik iki doğrultudaki boyutlarının her ikisinin de, binanın o katının aynı doğrultulardaki toplam plan boyutlarının %20'sinden daha büyük olması plan geometrisi düzensizliği ya da kısaca çıkıntı düzensizliği olarak tanımlanmakta ve A3 türü düzensizlik olarak adlandırılmaktadır. 94

96 Şekil Yapı planında büyük çıkıntılar bulunması durumu 95

97 Çıkıntı düzensizliği A3 varsa ne yapılmalı? 96

98 Deprem yönetmeliğinde A3 türü düzensizliklerin bulunduğu binalar için birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, kat döşemelerinin kendi düzlemleri içinde deprem kuvvetlerini düşey taşıyıcı sistem elemanları arasında güvenle aktarabildiğinin hesapla doğrulanması koşulu getirilmiştir. Bunun için sonlu elemanlar tekniğini kullanan bir programla döşemenin davranışını temsil edebilecek uygun modelleme yapılarak hesaplar yapılabilir. Planda çıkıntıların bulunması durumunda yapıyı yeterli genişliğe sahip derzlerle çeşitli kısımlara ayırmak gerilme yığışımlarını önleme açısından uygun olmaktadır (Şekil 4.20). 97

99 Şekil Yapıların derzlerle çeşitli kısımlara ayrılması 98

100 Elemanların ortogonal olmama durumu 99 Eğer elemanlann asal eksenleri birbirine dik x ve y yatay deprem doğrultularına nazaran belli bir eğiklikte bulunuyorsa, yükler elemanlara asal eksenleri doğrultusunda etkimediğinden, bu durum için 1998 deprem yönetmeliğinde düzensizlik durumu tanımlanmıştı. Bu düzensizlik taşıyıcı eleman eksenlerinin paralel olmaması düzensizliği ya da elemanların ortoganal olmama durumu olarak da anılmıştı. Ancak, Deprem Yönetmeliği de bu durum düzensizlik tanımından çıkarılmış olup düzensizlik için öngörülen koşulların, Eleman Asal Eksen Doğrultularındaki İç Kuvvetler başlığı altında tüm elemanlara uygulanması öngörülmüştür.

101 100 Taşıyıcı sisteme ayrı ayrı etki ettirilen x ve y doğrultularındaki depremlerin ortak etkisi altında, taşıyıcı sistem elemanlarının a ve b asal eksen doğrultularındaki iç kuvvetler, en elverişsiz sonucu verecek şekilde aşağıdaki bağıntılarla elde edilmektedir (Şekil 4.21).

102 101

103 B a = ± B ax ± 0,30 B ay veya B a = ± 0,30 B ax ± Bay B b = ± B bx ± 0,30 B by veya B b = ± 0,30 B bx ± B by B ax deprem doğrultusunda yapı elemanında oluşacak iç kuvvet, B ay deprem doğrultusuna dik doğrultuda yapı elemanında oluşan iç kuvvet değeri olmaktadır. B a ve B b asal eksenleri birbirine dik deprem doğrultularına paralel olmayan elemanlara ait eksen takımlarına göre oluşan iç kuvvet değerleridir. 102

104 Çerçevelerin sürekliliği Kolon ve perdeleri planda yerleştirirken bir aks sistemine göre yerleştirmek ve kirişleri de binanın bir ucundan diğer ucuna kadar sürekli yapmaya çalışmak yapının deprem davranışı için son derece önemlidir. Şekil 4.22 de akslara yerleştirilmiş kolon, perde ve kirişler görülmektedir. 103

105 104 Şekil Aks boyunca uygun olarak düzenlenmiş kolon, perde ve kirişler

106 105 Düzenli akslara sahip olmayan ve 1999 Kocaeli Depreminde Düzce' de ağır hasar gören bir yapının kalıp planı Şekil 4.23 de, hasar görmüş durumu ise Şekil 4.24 de görülmektedir.

107 106 Şekil Aks boyunca uygun düzenlenmemiş kolon ve kirişler

108 107 Şekil Planı şekil 4.23 de verilen yapının hasar durumu

109 Zayıf kat oluşumu Depreme dayanıklı yapı tasarımında düşey taşıyıcı elemanların en kesit boyutlarında ani küçülmeler istenmez. Çünkü küçülen boyutlar nedeniyle etkili kesme alanı aşırı azaldığından bu kat zayıf kat durumuna düşebilir. 108

110 Deprem yönetmeliğinde zayıf kat oluşumu birbirine dik iki deprem doğrultusu için herhangi bir kattaki etkili kesme alanının oranı ile ifade edilmektedir. Bu oran Dayanım Düzensizliği Katsayısı ή ci adlandırılmaktadır. olarak Bu katsayının 0.80 den küçük olması durumu komşu katlar arası dayanım düzensizliği olarak tanımlanmakta ve B1 türü düzensizlik olarak adlandırılmaktadır. 109

111 ( AAAA)ii ή ci = < 0.80 ( AAAA)ii+1 A e = A w + A g A k A e :herhangi bir katta, göz önüne alınan deprem doğrultusundaki etkili kesme alanını A g :herhangi bir katta, göz önüne alınan deprem doğrultusuna paralel doğrultuda perde olarak çalışan taşıyıcı sistem elemanlarının en kesit alanlarının toplamını, A k :herhangi bir katta, göz önüne alınan deprem doğrultusuna paralel kagir dolgu duvar alanlarının (kapı ve pencere boşlukları hariç) toplamını A w herhangi bir katta, kolon enkesiti etkin gövde alanlannın toplamını göstennek 110

112 Etkin gövde alanı çeşitli geometriye sahip kolon ya da perdeler için Şekil 4.25 de gösterildiği gibi belirlenmektedir. Şekil Zayıf kat düzensizliği için etkin gövde alanının belirlenmesi 111

113 Zayıf kat düzensizliği B1 varsa ne yapılmalı? 112

114 hayır ή ci < 0.60 evet hayır ή ci > 0.80 evet Taşıyıcı sistemde değişiklik yapılarak kesit dayanımı ve rijitliği artırılarak deprem hesabı tekrarlanmalı R katsayısı 1.25 ή ci ile çarpılarak her iki deprem doğrultusu için uygulanır Zayıf kat düzensizliği yok 113

115 Yumuşak kat oluşumu Komşu kadardan birinin diğerine göre aşm ötelenme yapması, depreme dayanıklı yapı tasannu ilkelerine uygun düşmemektedir. Bu durum yumuşak. kat oluşumu olarak adlandırılmakta ve deprem yönetmeliğinde komşu katlar arası rijitlik düzensizliği olarak tanımlanmaktadır. Bu düzensizlik B2 türü düzensizlik ya da göreli (rölatif) kat ötelemelerinden dolayı tehlike katı düzensizliği olarak da adlandırılmaktadır. 114

116 ή ki = (Δ i / hi )ort (Δ i+1 / hi +1 ) ort >2.00 ve (Δ ή ki = i /h i )ort (Δ i 1 / hi 1 )ort >

117 Bu düzensizlik durumuyla genellikle ticari kullanıma yönelik olarak zemin katlarda karşılaşılmaktadır. Çünkü bu katların genellikle kat yüksekliği fazla olmakta, bol camlı ve geniş mekanlar elde etmek amacıyla duvar örülmemektedir. Bu katın üstündeki tüm katlarda bölme duvarların bulunması ve kat yüksekliğinin üst katlarda kısa olmasıyla sağlanan rijitlik nedeniyle, üst kısım rijit bir cisim gibi davranarak göreli ötelenme pek meydana gelmez. Yapıda yumuşak kat oluşumuna elverişli kat mevcutsa, yapının yapacağı yer değiştirmenin tamamına yakını sadece bu katta meydana gelecektir. 116

118 Yumuşak kat düzensizliği (B2) varsa ne yapılmalı? 117

119 118 Deprem Yönetmeliğinde yumuşak kat (rijitlik düzensizliği) varsa, birinci ve ikinci deprem bölgelerinde yüksekliği 25m den fazla olan yapının deprem hesabının dinamik yöntemlerle yapılması gerektiği belirtilmektedir.

120 Sayısal uygulama 4.4: Toplam 6 katlı ve 12 katlı yapıların göreli kat ötelemelerinin ve rijitlik düzensizliği katsayılarının hesabı. 119

121 Rijitlik düzensizliği incelendiğinden yapıların zemin kat yüksekliği için 3 m den 6 m ye kadar 0,5 m aralıklarla artan 3,0;3,5;4,0;4,5;5,0;5,5;6,0 m yükseklikleri dikkate alınmaktadır. Diğer kat yükseklikleri ise sabit olup 3 m dir. Bütün yapılarda döşeme 150 mm kalınlığa, kirişler ise 250x500 mm boyutlara sahiptir. Malzeme C20-S420 dir. 120

122 Toplam 6 katlı yapıların zemin kat planı Şekil 4.28 de görülmektedir. Altı katlı yapıda S1 kolonlarının enkesit boyutlan 300 x700 mm, S2 kolonlarınınkiler ise 500 x 500 mm dir. 121

123 122 Sayısal uygulamaya konu olan on iki katlı yapıların zemin kat planı Şekil 4.29 da görülmektedir. Bu yapılarda kolon boyutları 5. katta değiştirilerek, ilk dört katta 900x900 mm olan S1 kolonu boyutları, 5-8 katlarında 700x700 mm, 9-12 katlarında ise 400x400 mm ye düşürülmüştür. Benzer olarak ilk dört katta 300x900 mm olan S2 kolonu boyutlan; 5-8 katlarında 300x700 mm ye, 9-12 katlarında ise 300x400 mm ye küçültülmüştür. Diğer düşey taşıyıcı elemanlar ise 250x1625 mm enkesit boyutuna sahiptir. Bu elemanların planda uzun kenarının kısa kenarına oranı 7 den küçük olduğu için perde duvar tanımı kullanılamamıştır. Ancak söz konusu oran 6,5 olduğundan sistem perde duvarlı-çerçeveli sistem gibi düşünülebilir.

124 Yapıların modellenmesinde Sonlu Elemanlar Yöntemi kullanılmıştır. Çalışmaya konu olan 6 farklı yapının, temelde bulunan düğüm noktalarına ait bütün serbestlikler tutulmuş, diğer noktalara ait serbestlikler ise kısıtlanmayıp serbest bırakılmıştır. Diğer taraftan her kat kendi içerisinde rijit diyafram olarak çalışacak şekilde modellenmiş ve yapısal çözümlemeler SAP2000 paket programı yardımıyla gerçekleştirilmiştir. 123

125 124

126 125

127 Toplam altı katlı yapıların, Z1 türü zemine inşa edildiği kabulüyle gerçekleştirilen deprem hesabından yapı yüksekliği boyunca hesaplanan öteleme (yer değiştirme), rölatif kat ötelemeleri ve rijitlik (yumuşak kat) düzensizliği katsayısının değişimi Şekil 4.30 da görülmektedir. Aynı grafikler toplam on iki katlı yapılar için ise Şekil 4.31 de verilmektedir. 126

128 127

129 128

130 Şekil 4.30 ve 4.31 incelendiğinde perde duvarlı sistemin rijitlik açısından ne kadar avantajlı olduğu görülebilir. Göreli kat ötelemesi 6 katlı çerçeveli yapıda 6 m yükseklik için 16 mm civarında olurken 12 katlı perde duvarlı çerçeveli yapıda bu öteleme 4 mm ye düşmektedir. Uygun şekilde yerleştirilen perdelerin, yapılarda yumuşak kat düzensizliğini önemli ölçüde engellemesi, perde duvar bulunan yapıların perde duvar bulunmayan yapılara göre en önemli üstünlüklerinden biri olmaktadır. 129

131 Göreli kat ötelemesi, kat yüksekliklerinin ani değiştiği kat seviyesinde maksimum olmaktadır. Çerçeve sistem yapıya sahip 6 katlı yapılar için 1. kat seviyelerinde gerçekleşmiş olup diğer kat seviyelerinde pratik olarak aynı olmuştur. Ancak 12 katlı perdeli çerçeve sistem yapıda bu durum 4. kat seviyesinde gerçekleşmiş olup üst katlara doğru göreli kat ötelemeleri arasındaki fark kapanmaktadır. 130

132 131 Yapılan yumuşak kat durumuna düşüren etkenlerin başında, eleman enkesit boyutlan sabit tutularak, zemin kat yüksekliğinin diğer katlara göre daha büyük olması gelmektedir.

133 Sayısal uygulamaya konu olan 6 katlı çerçeve sistem yapılann zemin katının 4,5 m 'ye çıkartılması halinde yumuşak kat düzensizliği ile karşılaşılmaktadır. Perde duvarlı-çerçeveli sisteme sahip olan 12 katlı yapılarda ise kat yüksekliğinin 6 m'ye kadar çıkartılması durumunda bile yumuşak kat düzensizliği durumu oluşmamıştır. Bu da yukarıda da belirtildiği gibi, perde duvarların yapıların ötelenmesini çok önemli miktarda azalttıklarını göstermektedir. Ancak burada bir kez daha, perde duvarlann depreme Dayanımlı yapı ilkelerine uygun olarak yerleştirilmesi gerektiğini belirtmekte yarar vardır. Aksi durumda burulma oluşturularak yapının deprem performansı düşürülebilir. 132

134 Yapıların depremde ötelenmeleri perde duvarlar/eğik elemanlar kullanılarak yada kolon enkesit boyutlan arttırılarak kısıtlanabilir. Bunların yapı maliyetini arttırabileceği düşünülebilir. Ancak perdeli sistemin maliyeti kat sayısına bağlı olmakla beraber, daha az da olabilmektedir. Diğer taraftan ötelenmelerin kısıtlanması yapı maliyetini arttırsa bile, hasar gören yapıların onarım/güçlendirme maliyeti de düşünüldüğünde kısıtlamaların getireceği artışın önemli olmayacağı sonucuna varılabilir. 133

135 Taşıyıcı düşey elemanların süreksizliği Taşıyıcı sistemin düşey elemanlarının (kolon veya perdelerin) bazı katlarda kaldırılarak kirişlerin veya guseli kolonların üstüne veya ucuna oturtulması, ya da üst kattaki perdelerin altta kolonlara veya kirişlere oturtulması durumudur. 134

136 135 (a) Bütün deprem bölgelerinde, kolonların binanın herhangi bir katında konsol kirişlerin veya alttaki kolonlarda oluşturulan guselerin üstüne veya ucuna oturtulmasına hiçbir zaman izin verilmez.

137 136 (b) Kolonun iki ucundan mesnetli bir kirişe oturması durumunda, kirişin bütün kesitlerinde ve ayrıca göz önüne alınan deprem doğrultusunda bu kirişin bağlandığı düğüm noktalarına birleşen diğer kiriş ve kolonların bütün kesitlerinde, düşey yükler ve depremin ortak etkisinden oluşan tüm iç kuvvet değerleri %50 oranında artırılacaktır.

138 137 (c) Üst katlarda perdenin altta kolonlarla oturtulmasına hiçbir zaman izin verilmez.

139 (d) Perdelerin binanın herhangi bir katında, kendi düzlemleri içinde kirişlerin üstüne açıklık ortasında oturtulmasına hiçbir zaman izin verilmez. 138

140 Kısa kolon durumu Kolon ne kadar kısa ise depremden dolayı kolonda oluşacak kesme kuvveti, boyunun üçüncü kuvveti ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Örneğin kısa kolonun boyu normal kat yüksekliğinin yarısı ise deprem etkisinde kısa kolona gelen kesme kuvveti, normal kolona gelen kesme kuvvetinin 8 katı fazla olacaktır. Bu kesme kuvvetine göre tasarımı yapılan kolonun boyutlan ve yerleştirilen donatı miktarı artacak, dolayısıyla da yapı maliyeti yükselecektir. 139

141 Şekil Eğimli arazi ve asma kat yapımı gibi nedenlerle kısa kolon tasarımı 140

142 Tasarım aşamasında dikkate alınmayan, ancak yapım aşamasında özellikle okul, yatakhane ve kışla gibi yapılarda genellikle aydınlatma amacıyla dolgu duvarların üst kısımlarına Şekil 4.37 de görüldüğü gibi pencere yapılmaktadır. Bu durumda kolonlar tabandan pencere seviyesine kadar perde ya da dolgu duvarla desteklenmekte, bu seviyenin üstünde ise herhangi bir destek bulunmamaktadır. 141

143 Böylece, kolonun serbest kalan boyu kısalmakta, dolayısıyla da rijitliği aşın derecede atmaktadır. Deprem yükü kolonlara rijitlikleri oranında dağıldığından bu tür kolonlar büyük rijitlik nedeniyle kısa kolon durumuna düşerek, büyük kesme kuvvetlerinin etkisinde kalmaktadır. 142

144 143

145 Kısa kolon oluşumunu engellemek için ne yapmalı? Sonradan kısa kolon oluşmasının önüne geçmek için: a)yapım sırasında kolonla duvar arasında derz bırakılacak şekilde duvar örülebilir, b)kolon ile duvar arasına sıkışabilir köpük türü bir malzeme ile dolgu yapılabilir, c) kolonun kenarlarına yeterli miktarda duvar örülebilir 144

146 Şekil Yapım aşamasında kısa kolon oluşturulmaması için alınabilecek önlemler 145

147 Deprem yönetmeliği kısa kolonlar için ne öngörmektedir? Deprem Yönetmeliğinde kısa kolon oluşumunun engellenemediği durumlarda, enine donatı hesabına esas alınacak kesme kuvveti (Ve) için, 146

148 Kuvvetli kiriş-zayıf kolon durumu 147 Kirişlerin kolonlardan daha güçlü olması durumunda, plastik mafsallar kiriş yerine kolonlarda oluşmakta bu da yapıyı sünek olmayan bir davranışa sevk etmektedir. Kolonların kirişlerden daha güçlü olmasının kanıtı, birleşimlerde kolon taşıma gücü momentinin kiriş taşıma gücü momentinden büyük olmasıdır. Deprem yönetmeliğinde her bir kolon kiriş düğüm noktasına birleşen kolon taşıma gücü momentleri toplamının, o düğüm noktasına birleşen kirişlerin kolon yüzündeki kesitlerindeki kiriş taşıma gücü momentleri toplamından en az 1,2 kat daha büyük olması öngörülmektedir.

149 Şekil Güçlü kiriş zayıf kolona sahip depremde yıkılmış bir yapı 148

150 Bırakılacak derz miktarları 1.koşul: Bırakılacak minimum derz boşluğu, 6 m yüksekliğe kadar en az 30 mm olacak ve bu değere 6 m 'den sonraki her 3 m 'lik yükseklik için en az 10 mm eklenecektir. 149

151 150 Derz genişliğinin yetersiz olması ve kat seviyelerinin de aynı hizada olmaması durumunda depremlerde çekiçleme olayı olarak adlandırılan olayla da karşılaşılmaktadır (Şekil 4.43),

152 Şekil Depremde çekiçleme etkisiyle çarpışan yapılar 151

153 Yapılar arasında bırakılacak boşluk durumu Mesafeden kasıt yandaki birkaç metre uzaktaki ya da caddenin karşısındaki yapıya olan uzaklık kastedilmektedir. Bir yapı tek başına depreme dayanıklılık bakımından ne kadar mükemmel olursa olsun, eğer çok yakınındaki yapılar depreme dayanıklı değilse onlar deprem esnasında gelip bu yapıya çarpmakta, yapının hasar görmesine ya da yıkılmasına neden olmaktadır. 152

154 Şekil Yapıların komşu yapılar nedeniyle hasar görmesi 153

155 Düzensiz kütle dağılımı Belirli bir bölgesinin ağırlığının diğer bölgelerine göre önemli derecede farklı olması durumu olarak açıklanabilir. Yapının yüksekliği boyunca kütle dağılımının düzensiz olması ise özellikle şehir merkezine yakın bölgelerde binaların zemin ya da birinci katlarının depo olarak kullanılması sonucu ortaya çıkmaktadır. Deponun yığın halinde un çuvalları ya da çimento torbaları gibi malzemelerle dolu olduğu düşünülürse, o katın ağırlığının diğer katlara göre aşırı derecede büyük olacağı tahmin edilebilir. Diğer taraftan önemli derecede farklı kat kütlelerine sahip yapılara örnek olarak alt katlarında kirişsiz ya da asmolen döşemeye, üst katlarında ise kirişli döşemeye sahip yapılar da verilebilir. Geleneksel olarak uygulanan asmolen döşeme sistemi plak ve kirişten oluşan kirişli döşeme sistemine göre %20-25 daha ağırdır. 154

156 Taşıyıcı olmayan elemanların ağırlığı Deprem yükü yapı ağırlığı ile orantılı olarak artmaktadır. Hiç olmazsa taşıyıcı olmayan elemanları mümkün olduğunca hafif malzemeden seçilmelidir. Uygulamada taşıyıcı olmadığı halde, gereksiz yere yapının ağırlığını artıran elemanlara örnek olarak balkonlarda ve teras katta betondan yapılmış korkuluklar verilebilir. Belirtilen elemanlardan başka cephelere yerleştirilen ağır paneller ve çatıdaki kalkan duvarları da deprem esnasında koparak düşmekte dolayısıyla da can ve mal kaybına neden olmaktadır. 155

157 4.3. Taşıyıcı Sistem Çeşitleri Geleneksel çerçeveli sistemler Perde duyarlı sistemler Eğik elemanlı çerçeveli sistemler Boşluklu perde duvarlı sistemler Perde duvarlı-çerçeveli sistemler Tüp sistemler Taban izolasyonlu sistemler 156

158 Geleneksel çerçeveli sistemler Kolonlar, kirişer ve/veya döşemelerin bir döküm olarak inşa edilmesiyle çerçeve adı verilen taşıyıcı sistem ortaya çıkmaktadır. Bu sisteme sahip az katlı yapıların maliyetlerinin düşük olmasının da etkisiyle ülkemizde en yaygın uygulanan sistem çerçeve sistem olmuştur. Ancak bu sisteme sahip betonarme yapılar özellikle son büyük depremlerde en fazla hasar gören ya da yıkılan sistem şekli olmuştur. 157

159 Bölme duvarlar. her ne kadar taşıyıcı eleman olarak dikkate alınmayıp hesaplarda bunların yatay yük taşıma kapasiteleri ihmal edilse de, yapının yatay ötelemelerinin azaltılması konusunda, çerçeveli sisteme yardımcı olmaktadır. Sisteme sahip yapıların depremlerde enerji tüketme güçleri, diğer sistemlere göre azdır. 158

160 Perde duvarlı sistemler Perde duvarlar (betonarme duvarlar), düşey taşıyıcı elemanlar olup görevleri döşemelerden ve kirişlerden aldıkları yatay ve düşey yükleri zemine aktarmak ve özellikle deprem etkisinde kalan yapıların yatay ötelenmesini sınırlandırmaktır. Perde duvarlı yapıların depremde elastik enerji tüketme güçleri, çerçeveli yapıların elastik enerji tüketme güçlerine göre önemli miktarda yüksektir. Plastik enerji tüketme güçleri ise aynı düzeyde yüksek değildir. 159

161 Perde duvarlı yapılar; içinde hassas cihazların çalıştığı hastane, telefon santralı ve laboratuvar binası gibi yapılarda, halk ve çevre sağlığı açısından tehlikeli maddelerin bulunduğu nükleer santral gibi yapılarda, içinde değerli eşyaların bulunduğu müzelerde ve insanların yoğun olarak bulunduğu okul ve yurt gibi binalarda tercih edilmektedir. 160

162 Şekil Perdeli sistem bir yapının şematik kat planı Perde duvarların, çerçeveli sisteme göre zayıf tarafları ise az katlı yapılarda ilk yapım maliyetinin yüksek olması ve daha az sünekliğe sahip olmasıdır. 161

163 Eğik elemanlı çerçeveli sistemler Geleneksel çerçeveli sisteme eğik elemanlar ilave edildiği zaman, bu sistem eğik elemanlı çerçeve sistem olarak adlandırılabilir. Eğik elemanlı çerçeveli sistemlerin tasarımına ve yapım detaylarına bağlı olmakla birlikte, perde duvarlı sistemlere göre daha düşük dayanıma sahip olduğu söylenebilir. Ancak bu sistemler süneklik bakımından perde duvarlı sistemlerden daha üstündür. Şekil 4.48 de A.B.D de inşa edilmiş eğik elemanlara sahip betonarme bir yapı görülmektedir. 162

164 Şekil Eğik elemanlara sahip çerçeveli bir betonarme yapı 163

165 Boşluklu perde duvarlı sistemler Kapı, pencere ve asansör kapısı, vb. için perde duvarda boşluk bırakılması halinde boşluklu perde duvarlı sistem ortaya çıkmaktadır. Bu sistemler çerçeveli sistemin davranışı ile perde duvarlı sistemin davranışı arasında bir davranış sergilemektedir. Boşluklu perde sistemi kolon rijitlikleri kiriş rijitliklerine göre çok büyük olan bir tür çerçeve sistem gibi düşünülebilir. Boşluğun iki kenarında kolon olarak dikkate alınan elemanlar çok rijit olduklarından çift eğrilik oluşturmazlar, buna karşılık kirişler çift eğrilikli bir şekil değiştirme göstermektedir. Böylece boşluklu perde hem eğilme kirişi özelliği, hem de kayma kirişi özelliği göstermektedir. 164

166 Şekil Perde duvarlarda boşluk bırakılması durumunda oluşan boşluklu perde duvarlı sistem 165

167 Perde duvarlı-çerçeveli sistemler Az katlı perde duvarlı-çerçeveli yapılarda deprem yüklerinin büyük bölümü perde duvarlar tarafından taşınmaktadır. Çok katlı perde duvarlı-çerçeveli yapılarda kat sayısı arttıkça üst katlarda perde duvarların yatay yüklerden aldıkları pay giderek azalmakta, çerçeveler daha etkili olmaktadır. Perde duvarlar alt katlarda depremden dolayı etkiyecek yükün %90-95 ini karşılarken, üst katlara doğru bu oran azalarak %60-70'e inmektedir. 166

168 Tüp sistemler Tüp sistemin yatay yük taşıyıcı elemanları boşluklu dikdörtgen halka tüp olarak düşünülebilen ve yapının dış yüzüne küçük aralıklarla yerleştirilen kolonlar ve bu kolonları kat seviyelerinde bağlayan kirişlerden oluşan elemanlardır. Kolon aralıkları 1,0-3,0 m arasında değişmekte, bazı durumlarda 5 m ye kadar artırılmaktadır. Kolonları kuşaklama bağlayan kirişlerin yüksekliği ise 0,6-1,2 m genişlikleri ise 0,25m-1,00 m arasında değişmektedir. Bu sistemler çerçeve tüp olarak da adlandırılmaktadır. 167

169 Şekil Tüp sistem bir yapının şematik görünümü 168

170 Taban izolasyonlu sistemler Taban izolasyonlu yapılarda çeşitli izolatörler kullanılarak depremden dolayı meydana gelen yer hareketi olumlu yönde değiştirilerek yapıya aktarılmaktadır. Bu durumda Şekil 4.51 de görüldüğü gibi yumuşak kat tehlikesi ortadan kaldırılmaktadır. Gerek malzemeler konusundaki, gerekse teknolojik alandaki gelişmelerden dolayı sürekli yeni taban izolasyon sistemlere uygulamaya konulmaktadır. 169

171 170

172 Tabakalı Kauçuk Mesnet Sistemi: Bu sistem en yaygın olarak kullanılan izolasyon sistemi olup, sistemin temel elemanları tabakalar halinde kullanılan çelik ve kauçuk plakalardır. Tabakalı kauçuk mesnet sistemleri, yatayda esneklik ve düşeyde rijitlik özelliği ile yüksek sönüm kapasitesi göstermektedir. Yeni Zelanda Mesnet Sistemi: Bu sistem tabakalı kauçuk sistemin benzeri olup ilave rijitlik sağlamak amacıyla kurşun çekirdek kullanılmaktadır. Bu sistemin prensibi histeretik söndürücü cihazlar gibi davranmasıdır. Sürtünmeli Sarkaç Sistemi: Bu sistem yeni uygulanmakta olan bir sistem olup diğer sistemlere göre üretimi kolay ve dayanıklıdır. 171

173 4.4 Taşıyıcı Sistem Seçimine ilişkin Koşullar Deprem Yönetmeliğinde taşıyıcı sistem seçimini sınırlayan koşullar deprem bölgesine ve seçilen süneklik düzeyine göre değişmektedir. Deprem bölgesi deprem riski daha yüksek olan bölgeler olunca perde duvar kullanmaya teşvik etmektedir. Ancak, Deprem Yönetmeliğinde perde duvar kullanılması ve perde alanının belirli bir değerden daha büyük olması gibi zorunluluk yoktur. Süneklik düzeyine göre taşıyıcı sistem seçimleri bu bölümün başında yeterli süneklik kısmında belirtilmiştir. 172

174 y A B C 1 40x30 30x30 40x x40 40x40 30x30 l y /2 l x / x40 30x30 30x40 x Bütün birimler cm dir. Kat yüksekliği l =300 cm Örnek : Plan görünüşü yukarıda verilen çerçeve sistem bir yapının rijitliği yandaki gibi Kolon(lar) olduğuna göre bu yapının kütle ve rijitlik merkezlerini hesaplayınız. Çıkan sonuca göre burulma düzensizliği durumunu ve gerekiyorsa çözüm önerilerini açıklayınız. Bütün kirişler 25x50 cm (genişlik x yükseklik) ve döşeme, duvar vb diğer bilgiler aşağıdaki gibidir. (Referans ekseni şekilde verildiği gibi alınacaktır.) Bütün kolonların ağırlık merkezi aksların kesişimine gelecek şekilde yerleştirilmiştir. E c= N/m 2 b x (m) b y (m) I x= bb 33 xx.bb yy 1111 (m 4 ) I y= bb 33 yy.bb xx 1111 (m 4 ) k x= 1111.EE CC.II xx ll 33 (kn/m) k y= 1111.EE CC.II yy ll 33 (kn/m) k x (kn/m) k y (kn/m) 1A-1C 0,4 0,3 0,0009 0, , ,22 1B-2C-3B 0,3 0,3 0, , A-3A-3C 0,3 0,4 0,0016 0, , , B 0,4 0,4 0, , , , , ,15 Kat toplam rijitliği , ,4 1

TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun

TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun . Döşemeler TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun 07.3 ÇELİK YAPILAR Döşeme, Stabilite Kiriş ve kolonların düktilitesi tümüyle yada kısmi basınç etkisi altındaki elemanlarının genişlik/kalınlık

Detaylı

. TAŞIYICI SİSTEMLER Çerçeve Perde-çerçeve (boşluklu perde) Perde (boşluksuz perde) Tüp Iç içe tüp Kafes tüp Modüler tüp

. TAŞIYICI SİSTEMLER Çerçeve Perde-çerçeve (boşluklu perde) Perde (boşluksuz perde) Tüp Iç içe tüp Kafes tüp Modüler tüp 1 . TAŞIYICI SİSTEMLER Çerçeve Perde-çerçeve (boşluklu perde) Perde (boşluksuz perde) Tüp Iç içe tüp Kafes tüp Modüler tüp 2 Başlıca Taşıyıcı Yapı Elemanları Döşeme, kiriş, kolon, perde, temel 3 Çerçeve

Detaylı

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI Düşey Doğrultuda Düzensizlik Durumları 7. Hafta Yrd. Doç. Dr. Alper CUMHUR Kaynak: Sakarya Üniversitesi / İnşaat Mühendisliği Bölümü / Depreme Dayanıklı Betonarme Yapı Tasarımı

Detaylı

YAPILARDA HASAR TESPĐTĐ-II

YAPILARDA HASAR TESPĐTĐ-II YAPILARDA HASAR TESPĐTĐ-II VII.Bölüm BETONARME YAPILARDA HASAR Konular 7.2. KĐRĐŞ 7.3. PERDE 7.4. DÖŞEME KĐRĐŞLERDE HASAR Betonarme kirişlerde düşey yüklerden dolayı en çok görülen hasar şekli açıklıkta

Detaylı

BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-1 VE HAFTA-II

BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-1 VE HAFTA-II BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-1 VE HAFTA-II GENEL BİLGİLER Yapısal sistemler düşey yüklerin haricinde aşağıda sayılan yatay yüklerin etkisine maruz kalmaktadırlar. 1. Deprem 2. Rüzgar 3. Toprak itkisi 4.

Detaylı

DEPREM BÖLGELERĐNDE YAPILACAK BĐNALAR HAKKINDA YÖNETMELĐK (TDY 2007) Seminerin Kapsamı

DEPREM BÖLGELERĐNDE YAPILACAK BĐNALAR HAKKINDA YÖNETMELĐK (TDY 2007) Seminerin Kapsamı DEPREM BÖLGELERĐNDE YAPILACAK BĐNALAR HAKKINDA YÖNETMELĐK (TDY 2007) Prof. Dr. Erkan Özer Đstanbul Teknik Üniversitesi Đnşaat Fakültesi Yapı Anabilim Dalı Seminerin Kapsamı 1- Bölüm 1 ve Bölüm 2 - Genel

Detaylı

Yapı Elemanlarının Davranışı

Yapı Elemanlarının Davranışı Kolon Türleri ve Eksenel Yük Etkisi Altında Kolon Davranışı Yapı Elemanlarının Davranışı Yrd. Doç. Dr. Barış ÖZKUL Kolonlar; bütün yapılarda temel ile diğer yapı elemanları arasındaki bağı sağlayan ana

Detaylı

RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR. 5- Risk Tespit Uygulaması: Betonarme Bina

RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR. 5- Risk Tespit Uygulaması: Betonarme Bina RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR 5- Risk Tespit Uygulaması: Betonarme Bina İncelenen Bina Binanın Yeri Bina Taşıyıcı Sistemi Bina 5 katlı Betonarme çerçeve ve perde sistemden oluşmaktadır.

Detaylı

Yapı Elemanlarının Davranışı

Yapı Elemanlarının Davranışı Basit Eğilme Etkisindeki Elemanlar Yapı Elemanlarının Davranışı Yrd. Doç. Dr. Barış ÖZKUL Betonarme yapılardaki kiriş ve döşeme gibi yatay taşıyıcı elemanlar, uygulanan düşey ve yatay yükler ile eğilme

Detaylı

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI Planda Düzensizlik Durumları 6. Hafta Yrd. Doç. Dr. Alper CUMHUR Kaynak: Sakarya Üniversitesi / İnşaat Mühendisliği Bölümü / Depreme Dayanıklı Betonarme Yapı Tasarımı Ders

Detaylı

Nautilus kalıpları, yerinde döküm yapılarak, hafifletilmiş betonarme plak döşeme oluşturmak için geliştirilmiş kör kalıp sistemidir.

Nautilus kalıpları, yerinde döküm yapılarak, hafifletilmiş betonarme plak döşeme oluşturmak için geliştirilmiş kör kalıp sistemidir. Nautilus kalıpları, yerinde döküm yapılarak, hafifletilmiş betonarme plak döşeme oluşturmak için geliştirilmiş kör kalıp sistemidir. Mimari ve statik tasarım kolaylığı Kirişsiz, kasetsiz düz bir tavan

Detaylı

Kirişli Döşemeli Betonarme Yapılarda Döşeme Boşluklarının Kat Deplasmanlarına Etkisi. Giriş

Kirişli Döşemeli Betonarme Yapılarda Döşeme Boşluklarının Kat Deplasmanlarına Etkisi. Giriş 1 Kirişli Döşemeli Betonarme Yapılarda Döşeme Boşluklarının Kat Deplasmanlarına Etkisi İbrahim ÖZSOY Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Kınıklı Kampüsü / DENİZLİ Tel

Detaylı

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI 4 TASARIM KRİTERLERİ Doç. Dr. Deniz GÜNEY www.yildiz.edu.tr/~deguney deguney@yildiz.edu.tr TASARIM Deprem bölgeleri haritasına göre, Türkiye nin %92sinin, büyük sanayi merkezlerinin

Detaylı

10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500)

10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500) TS 500 / Şubat 2000 Temel derinliği konusundan hiç bahsedilmemektedir. EKİM 2012 10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500) 10.0 - KULLANILAN SİMGELER Öğr.Verildi b d l V cr V d Duvar altı temeli genişliği Temellerde,

Detaylı

BETONARME-II (KOLONLAR)

BETONARME-II (KOLONLAR) BETONARME-II (KOLONLAR) ONUR ONAT Kolonların Kesme Güvenliği ve Kesme Donatısının Belirlenmesi Kesme güvenliği aşağıdaki adımlar yoluyla yapılır; Elverişsiz yükleme şartlarından elde edilen en büyük kesme

Detaylı

Yapı Elemanlarının Davranışı

Yapı Elemanlarının Davranışı SÜNEKLİK KAVRAMI Yapı Elemanlarının Davranışı Yrd. Doç. Dr. Barış ÖZKUL Eğrilik; kesitteki şekil değişimini simgeleyen geometrik bir parametredir. d 2 d d y 1 2 dx dx r r z z TE Z z d x Eğrilik, birim

Detaylı

Yapısal Analiz Programı SAP2000 Bilgi Aktarımı ve Kullanımı. Doç.Dr. Bilge Doran

Yapısal Analiz Programı SAP2000 Bilgi Aktarımı ve Kullanımı. Doç.Dr. Bilge Doran Yapısal Analiz Programı SAP2000 Bilgi Aktarımı ve Kullanımı Dersin Adı : Yapı Mühendisliğinde Bilgisayar Uygulamaları Koordinatörü : Doç.Dr.Bilge DORAN Öğretim Üyeleri/Elemanları: Dr. Sema NOYAN ALACALI,

Detaylı

AFET BÖLGELERİNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YÖNETMELİK. 1997 Deprem Yönetmeliği (1998 değişiklikleri ile birlikte)

AFET BÖLGELERİNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YÖNETMELİK. 1997 Deprem Yönetmeliği (1998 değişiklikleri ile birlikte) Bayındırlık ve İskan Bakanlığı AFET BÖLGELERİNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YÖNETMELİK 1997 Deprem Yönetmeliği (1998 değişiklikleri ile birlikte) İlk Yayın Tarihi : 2.9.1997 23098 mükerrer sayılı Resmi

Detaylı

DEPREME DAVRANIŞI DEĞERLENDİRME İÇİN DOĞRUSAL OLMAYAN ANALİZ. NEJAT BAYÜLKE 19 OCAK 2017 İMO ANKARA ŞUBESİ

DEPREME DAVRANIŞI DEĞERLENDİRME İÇİN DOĞRUSAL OLMAYAN ANALİZ. NEJAT BAYÜLKE 19 OCAK 2017 İMO ANKARA ŞUBESİ DEPREME DAVRANIŞI DEĞERLENDİRME İÇİN DOĞRUSAL OLMAYAN ANALİZ NEJAT BAYÜLKE nbayulke@artiproje.net 19 OCAK 2017 İMO ANKARA ŞUBESİ Deprem davranışını Belirleme Değişik şiddette depremde nasıl davranacak?

Detaylı

İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu BETONARME YAPILAR MIM 232. Döşemeler

İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu BETONARME YAPILAR MIM 232. Döşemeler İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu BETONARME YAPILAR MIM 232 Döşemeler 2015 Betonarme Döşemeler Giriş / Betonarme Döşemeler Kirişli plak döşemeler Dişli (nervürlü)

Detaylı

Temeller. Onur ONAT Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

Temeller. Onur ONAT Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli Temeller Onur ONAT Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Temel Nedir? Yapısal sistemlerin üzerindeki tüm yükleri, zemine güvenli bir şekilde aktaran yapısal elemanlara

Detaylı

BETONARME YAPI TASARIMI -KOLON ÖN BOYUTLANDIRILMASI-

BETONARME YAPI TASARIMI -KOLON ÖN BOYUTLANDIRILMASI- BETONARME YAPI TASARIMI -KOLON ÖN BOYUTLANDIRILMASI- Yrd. Doç. Dr. Güray ARSLAN Arş. Gör. Cem AYDEMİR 28 GENEL BİLGİ Betonun Gerilme-Deformasyon Özellikleri Betonun basınç altındaki davranışını belirleyen

Detaylı

Çok Katlı Perdeli ve Tünel Kalıp Binaların Modellenmesi ve Tasarımı

Çok Katlı Perdeli ve Tünel Kalıp Binaların Modellenmesi ve Tasarımı Çok Katlı Perdeli ve Tünel Kalıp Binaların Modellenmesi ve Tasarımı Mustafa Tümer Tan İçerik 2 Perde Modellemesi, Boşluklu Perdeler Döşeme Yükleri ve Eğilme Hesabı Mantar bandı kirişler Kurulan modelin

Detaylı

ANTAKYA MÜZE OTEL TAŞIYICI SİSTEM PROJESİ. İnş.Yük.Müh. Bülent DEVECİ

ANTAKYA MÜZE OTEL TAŞIYICI SİSTEM PROJESİ. İnş.Yük.Müh. Bülent DEVECİ ANTAKYA MÜZE OTEL TAŞIYICI SİSTEM PROJESİ İnş.Yük.Müh. Bülent DEVECİ Proje Künyesi : Yatırımcı Mimari Proje Müellifi Statik Proje Müellifi Çelik İmalat Yüklenicisi : Asfuroğlu Otelcilik : Emre Arolat Mimarlık

Detaylı

TAŞIYICI SİSTEM DÜZENSİZLİKLERİ. DERSİN SORUMLUSU: Yrd.Doç.Dr.NURHAYAT DEĞİRMENCİ

TAŞIYICI SİSTEM DÜZENSİZLİKLERİ. DERSİN SORUMLUSU: Yrd.Doç.Dr.NURHAYAT DEĞİRMENCİ TAŞIYICI SİSTEM DÜZENSİZLİKLERİ DERSİN SORUMLUSU: Yrd.Doç.Dr.NURHAYAT DEĞİRMENCİ 2 DEPREM YÖNETMELİĞİNDE DÜZENSİZLİKLER İKİ GRUPTA TANIMLANMIŞTIR A- PLANDA DÜZENSİZLİK DURUMU (A-TİPİ DÜZENSİZLİK) B- DÜŞEY

Detaylı

Burulma Düzensizliğinin Betonarme Yapı Davranışına Etkileri

Burulma Düzensizliğinin Betonarme Yapı Davranışına Etkileri Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(1), 459-468 ss., Haziran 2016 Çukurova University Journal of the Faculty of Engineering and Architecture, 31(1), pp.459-468, June 2016 Burulma

Detaylı

Temeller. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

Temeller. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli Temeller Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 2 Temel Nedir? Yapısal sistemlerin üzerindeki tüm yükleri, zemine güvenli bir şekilde aktaran yapısal

Detaylı

Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Gazbeton, Tuğla ve Bims Blok Kullanımının Bina Statik Tasarımına ve Maliyetine olan Etkilerinin İncelenmesi 4 Mart 2008 Bu rapor Orta Doğu Teknik

Detaylı

BÖLÜM II C. BETO ARME BĐ ALARI DEĞERLE DĐRME VE GÜÇLE DĐRME ÖR EKLERĐ ÖR EK 12

BÖLÜM II C. BETO ARME BĐ ALARI DEĞERLE DĐRME VE GÜÇLE DĐRME ÖR EKLERĐ ÖR EK 12 BÖLÜM II C. BETO ARME BĐ ALARI DEĞERLE DĐRME VE GÜÇLE DĐRME ÖR EKLERĐ ÖR EK 12 SÜ EKLĐK DÜZEYĐ YÜKSEK 6 KATLI BETO ARME PERDELĐ / ÇERÇEVELĐ BĐ A SĐSTEMĐ Đ PERFORMA SI I DOĞRUSAL ELASTĐK YÖ TEM (EŞDEĞER

Detaylı

YIĞMA YAPI TASARIMI DEPREM BÖLGELERİNDE YAPILACAK BİNALAR HAKKINDA YÖNETMELİK

YIĞMA YAPI TASARIMI DEPREM BÖLGELERİNDE YAPILACAK BİNALAR HAKKINDA YÖNETMELİK 11.04.2012 1 DEPREM BÖLGELERİNDE YAPILACAK BİNALAR HAKKINDA YÖNETMELİK 2 Genel Kurallar: Deprem yükleri : S(T1) = 2.5 ve R = 2.5 alınarak bulanacak duvar gerilmelerinin sınır değerleri aşmaması sağlanmalıdır.

Detaylı

CS MÜHENDİSLİK PROJE YAZILIM HİZMETLERİ www.csproje.com. EUROCODE-2'ye GÖRE MOMENT YENİDEN DAĞILIM

CS MÜHENDİSLİK PROJE YAZILIM HİZMETLERİ www.csproje.com. EUROCODE-2'ye GÖRE MOMENT YENİDEN DAĞILIM Moment CS MÜHENİSLİK PROJE YAZILIM HİZMETLERİ EUROCOE-2'ye GÖRE MOMENT YENİEN AĞILIM Bir yapıdaki kuvvetleri hesaplamak için elastik kuvvetler kullanılır. Yapının taşıma gücüne yakın elastik davranmadığı

Detaylı

BETONARME YAPILARDA BETON SINIFININ TAŞIYICI SİSTEM DAVRANIŞINA ETKİSİ

BETONARME YAPILARDA BETON SINIFININ TAŞIYICI SİSTEM DAVRANIŞINA ETKİSİ BETONARME YAPILARDA BETON SINIFININ TAŞIYICI SİSTEM DAVRANIŞINA ETKİSİ Duygu ÖZTÜRK 1,Kanat Burak BOZDOĞAN 1, Ayhan NUHOĞLU 1 duygu@eng.ege.edu.tr, kanat@eng.ege.edu.tr, anuhoglu@eng.ege.edu.tr Öz: Son

Detaylı

DEPREM HESABI. Doç. Dr. Mustafa ZORBOZAN

DEPREM HESABI. Doç. Dr. Mustafa ZORBOZAN BETONARME YAPI TASARIMI DEPREM HESABI Doç. Dr. Mustafa ZORBOZAN Mart 2009 GENEL BİLGİ 18 Mart 2007 ve 18 Mart 2008 tarihleri arasında ülkemizde kaydedilen deprem etkinlikleri Kaynak: http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/map/tr/oneyear.html

Detaylı

DEPREME DAYANIKLI YAPI İNŞAATI SORULAR

DEPREME DAYANIKLI YAPI İNŞAATI SORULAR DEPREME DAYANIKLI YAPI İNŞAATI SORULAR 1- Dünyadaki 3 büyük deprem kuşağı bulunmaktadır. Bunlar nelerdir. 2- Deprem odağı, deprem fay kırılması, enerji dalgaları, taban kayası, yerel zemin ve merkez üssünü

Detaylı

BÖLÜM II D. YENİ YIĞMA BİNALARIN TASARIM, DEĞERLENDİRME VE GÜÇLENDİRME ÖRNEKLERİ

BÖLÜM II D. YENİ YIĞMA BİNALARIN TASARIM, DEĞERLENDİRME VE GÜÇLENDİRME ÖRNEKLERİ BÖLÜM II D ÖRNEK 1 BÖLÜM II D. YENİ YIĞMA BİNALARIN TASARIM, DEĞERLENDİRME VE GÜÇLENDİRME ÖRNEKLERİ ÖRNEK 1 İKİ KATLI YIĞMA OKUL BİNASININ DEĞERLENDİRMESİ VE GÜÇLENDİRİLMESİ 1.1. BİNANIN GENEL ÖZELLİKLERİ...II.1/

Detaylı

Kirişsiz Döşemelerin Uygulamada Tasarım ve Detaylandırılması

Kirişsiz Döşemelerin Uygulamada Tasarım ve Detaylandırılması Kirişsiz Döşemelerin Uygulamada Tasarım ve Detaylandırılması İnş. Y. Müh. Sinem KOLGU Dr. Müh. Kerem PEKER kolgu@erdemli.com / peker@erdemli.com www.erdemli.com İMO İzmir Şubesi Tasarım Mühendislerine

Detaylı

NETMELĐĞĐ. Cahit KOCAMAN Deprem Mühendisliği Şube Müdürü Deprem Araştırma Daire Başkanlığı Afet Đşleri Genel Müdürlüğü

NETMELĐĞĐ. Cahit KOCAMAN Deprem Mühendisliği Şube Müdürü Deprem Araştırma Daire Başkanlığı Afet Đşleri Genel Müdürlüğü GÜÇLENDĐRME YÖNETMELY NETMELĐĞĐ Cahit KOCAMAN Deprem Mühendisliği Şube Müdürü Deprem Araştırma Daire Başkanlığı Afet Đşleri Genel Müdürlüğü YÖNETMELĐKTEKĐ BÖLÜMLER Ana metin 1 sayfa (amaç,kapsam, kanuni

Detaylı

BETONARME - II. Onur ONAT

BETONARME - II. Onur ONAT BETONARME - II Onur ONAT Konu Başlıkları Betonarme döşemelerin davranışları, özellikleri ve çeşitleri Bir doğrultuda çalışan kirişli döşemeler Bir doğrultuda çalışan kirişli döşemeler-uygulama İki doğrultuda

Detaylı

Perdeli-Çerçeveli Taşıyıcı Sistemli Binalarda Taşıyıcı Sistem Seçiminin Yapı Davranışı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi

Perdeli-Çerçeveli Taşıyıcı Sistemli Binalarda Taşıyıcı Sistem Seçiminin Yapı Davranışı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi Perdeli-Çerçeveli Taşıyıcı Sistemli Binalarda Taşıyıcı Sistem Seçiminin Yapı Davranışı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi 1 Hüseyin KASAP, * 1 Necati MERT, 2 Ezgi SEVİM, 2 Begüm ŞEBER 1 Yardımcı Doçent,

Detaylı

Deprem Etkisi Altında Tasarım İç Kuvvetleri

Deprem Etkisi Altında Tasarım İç Kuvvetleri Prof. Dr. Günay Özmen gunayozmen@hotmail.com Deprem Etkisi Altında Tasarım İç Kuvvetleri 1. Giriş Deprem etkisi altında bulunan çok katlı yapılarda her eleman için kendine özgü ayrı bir elverişsiz deprem

Detaylı

Taşıyıcı Sistem İlkeleri. Dr. Haluk Sesigür İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu

Taşıyıcı Sistem İlkeleri. Dr. Haluk Sesigür İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu Taşıyıcı Sistem İlkeleri Dr. Haluk Sesigür İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi TAŞIYICI SİSTEM ELEMANLARI YÜKLER YÜKLER ve MESNET TEPKİLERİ YÜKLER RÜZGAR YÜKLERİ BETONARME TAŞIYICI SİSTEM ELEMANLARI Rüzgar yönü

Detaylı

Çelik Yapılar - INS /2016

Çelik Yapılar - INS /2016 Çelik Yapılar - INS4033 2015/2016 DERS III Yapısal Analiz Kusurlar Lineer Olmayan Malzeme Davranışı Malzeme Koşulları ve Emniyet Gerilmeleri Arttırılmış Deprem Etkileri Fatih SÖYLEMEZ Yük. İnş. Müh. İçerik

Detaylı

Yapı Elemanlarının Davranışı

Yapı Elemanlarının Davranışı Önceki Depremlerden Edinilen Tecrübeler ZEMİN ile ilgili tehlikeler Yapı Elemanlarının Davranışı Yrd. Doç. Dr. Barış ÖZKUL MİMARİ tasarım dolayısıyla oluşan hatalar 1- Burulmalı Binalar (A1) 2- Döşeme

Detaylı

ÖZHENDEKCİ BASINÇ ÇUBUKLARI

ÖZHENDEKCİ BASINÇ ÇUBUKLARI BASINÇ ÇUBUKLARI Kesit zoru olarak yalnızca eksenel doğrultuda basınca maruz kalan elemanlara basınç çubukları denir. Bu tip çubuklara örnek olarak pandül kolonları, kafes sistemlerin basınca çalışan dikme

Detaylı

Yeni Deprem Yönetmeliği ve İstinat Yapıları Hesaplarındaki Değişiklikler

Yeni Deprem Yönetmeliği ve İstinat Yapıları Hesaplarındaki Değişiklikler İnşaat Mühendisleri Odası Denizli Şubesi istcad istinat Duvarı Yazılımı & Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği nin İstinat Yapıları Hakkındaki Hükümleri Yeni Deprem Yönetmeliği ve İstinat Yapıları Hesaplarındaki

Detaylı

TEMEL İNŞAATI ŞERİT TEMELLER

TEMEL İNŞAATI ŞERİT TEMELLER TEMEL İNŞAATI ŞERİT TEMELLER Kaynak; Temel Mühendisliğine Giriş, Prof. Dr. Bayram Ali Uzuner 1 2 Duvar Altı (veya Perde Altı) Şerit Temeller (Duvar Temelleri) 3 Taş Duvar Altı Şerit Temeller Basit tek

Detaylı

BÖLÜM 2: DÜŞEY YÜKLERE GÖRE HESAP

BÖLÜM 2: DÜŞEY YÜKLERE GÖRE HESAP BÖLÜM 2: DÜŞEY YÜKLERE GÖRE HESAP KONTROL KONUSU: 1-1 ile B-B aks çerçevelerinin zemin kat tavanına ait sürekli kirişlerinin düşey yüklere göre statik hesabı KONTROL TARİHİ: 19.02.2019 Zemin Kat Tavanı

Detaylı

Kirişlerde Kesme (Transverse Shear)

Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Bu bölümde, doğrusal, prizmatik, homojen ve lineer elastik davranan bir elemanın eksenine dik doğrultuda yüklerin etkimesi durumunda en kesitinde oluşan kesme gerilmeleri

Detaylı

Proje ile ilgili açıklamalar: Döşeme türleri belirlenir. Döşeme kalınlıkları belirlenir. Çatı döşemesi ve 1. kat normal döşemesinde döşeme yükleri

Proje ile ilgili açıklamalar: Döşeme türleri belirlenir. Döşeme kalınlıkları belirlenir. Çatı döşemesi ve 1. kat normal döşemesinde döşeme yükleri Proje ile ilgili açıklamalar: Döşeme türleri belirlenir. Döşeme kalınlıkları belirlenir. Çatı döşemesi ve 1. kat normal döşemesinde döşeme yükleri belirlenmesi 1. katta döşemelerin çözümü ve çizimi Döşeme

Detaylı

) = 2.5 ve R a (T 1 1 2 2, 3 3 4 4

) = 2.5 ve R a (T 1 1 2 2, 3 3 4 4 BÖLÜM 5 YIĞMA BİNALAR İÇİN DEPREME DAYANIKLI TASARIM KURALLARI 5.. KAPSAM Deprem bölgelerinde yapılacak olan, hem düşey hem yatay yükler için tüm taşıyıcı sistemi doğal veya yapay malzemeli taşıyıcı duvarlar

Detaylı

Prefabrik yapıların tasarımı, temelde geleneksel betonarme yapıların tasarımı ile benzerdir.

Prefabrik yapıların tasarımı, temelde geleneksel betonarme yapıların tasarımı ile benzerdir. Prefabrik yapıların tasarımı, temelde geleneksel betonarme yapıların tasarımı ile benzerdir. Tasarımda kullanılan şartname ve yönetmelikler de prefabrik yapılara has bazıları dışında benzerdir. Prefabrik

Detaylı

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği ve Betonarme Bina Tasarım İlkeleri PROF. DR. ERDEM CANBAY

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği ve Betonarme Bina Tasarım İlkeleri PROF. DR. ERDEM CANBAY Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği ve Betonarme Bina Tasarım İlkeleri PROF. DR. ERDEM CANBAY 1 Deprem Yönetmelikleri 1940 - Zelzele Mıntıkalarında Yapılacak İnşaata Ait İtalyan Yapı Talimatnamesi 1944 - Zelzele

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI DENEY ADI: EĞİLME (BÜKÜLME) DAYANIMI TANIM: Eğilme dayanımı (bükülme dayanımı veya parçalanma modülü olarak da bilinir), bir malzemenin dış fiberinin çekme dayanımının ölçüsüdür. Bu özellik, silindirik

Detaylı

BETONARME YAPI TASARIMI DERSİ Kolon betonarme hesabı Güçlü kolon-zayıf kiriş prensibi Kolon-kiriş birleşim bölgelerinin kesme güvenliği M.S.

BETONARME YAPI TASARIMI DERSİ Kolon betonarme hesabı Güçlü kolon-zayıf kiriş prensibi Kolon-kiriş birleşim bölgelerinin kesme güvenliği M.S. BETONARME YAPI TASARIMI DERSİ Kolon betonarme hesabı Güçlü kolon-zayıf kiriş prensibi Kolon-kiriş birleşim bölgelerinin kesme güvenliği M.S.KIRÇIL y N cp ex ey x ex= x doğrultusundaki dışmerkezlik ey=

Detaylı

Prof. Dr. Cengiz DÜNDAR

Prof. Dr. Cengiz DÜNDAR Prof. Dr. Cengiz DÜNDAR BASİT EĞİLME ETKİSİNDEKİ ELEMANLARIN TAŞIMA GÜCÜ Çekme çubuklarının temel işlevi, çekme gerilmelerini karşılamaktır. Moment kolunu arttırarak donatının daha etkili çalışmasını sağlamak

Detaylı

Çatı katında tüm çevrede 1m saçak olduğu kabul edilebilir.

Çatı katında tüm çevrede 1m saçak olduğu kabul edilebilir. Proje ile ilgili açıklamalar: Döşeme türleri belirlenir. Döşeme kalınlıkları belirlenir. Çatı döşemesi ve 1. kat normal döşemesinde döşeme yükleri belirlenmesi 1. katta döşemelerin çözümü ve çizimi Döşeme

Detaylı

Temel sistemi seçimi;

Temel sistemi seçimi; 1 2 Temel sistemi seçimi; Tekil temellerden ve tek yönlü sürekli temellerden olabildiğince uzak durulmalıdır. Zorunlu hallerde ise tekil temellerde her iki doğrultuda rijit ve aktif bağ kirişleri kullanılmalıdır.

Detaylı

Dişli (Nervürlü) ve Asmolen Döşemeler

Dişli (Nervürlü) ve Asmolen Döşemeler Dişli (Nervürlü) ve Asmolen Döşemeler 3 2 diş Ana taşıyıcı kiriş 1 A a a Đnce plak B Dişli döşeme a-a plak diş kiriş Asmolen döşeme plak diş Asmolen (dolgu) Birbirine paralel, aynı boyutlu, aynı donatılı,

Detaylı

BETONARME I Döşemeler. Onur ONAT

BETONARME I Döşemeler. Onur ONAT BETONARME I Döşemeler Onur ONAT DÖŞEMELER DÖŞEME; yükleri kattan kirişler aracılığıyla veya doğrudan kolonlara aktaran elemanlara DÖŞEME denir. Döşemeler plak elemanlardır. PLAK; mesnet koşulları ne olursa

Detaylı

ÇOK KATLI BİNALARIN DEPREM ANALİZİ

ÇOK KATLI BİNALARIN DEPREM ANALİZİ ÇOK KATLI BİNALARIN DEPREM ANALİZİ M. Sami DÖNDÜREN a Adnan KARADUMAN a a Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Konya Özet Bu çalışmada elips, daire, L, T, üçgen,

Detaylı

d : Kirişin faydalı yüksekliği E : Deprem etkisi E : Mevcut beton elastisite modülü

d : Kirişin faydalı yüksekliği E : Deprem etkisi E : Mevcut beton elastisite modülü 0. Simgeler A c A kn RİSKLİ BİNALARIN TESPİT EDİLMESİ HAKKINDA ESASLAR : Brüt kolon enkesit alanı : Kritik katta değerlendirmenin yapıldığı doğrultudaki kapı ve pencere boşluk oranı %5'i geçmeyen ve köşegen

Detaylı

RİSKLİ BİNALARIN TESPİT EDİLMESİ HAKKINDA ESASLAR 5-Özel Konular

RİSKLİ BİNALARIN TESPİT EDİLMESİ HAKKINDA ESASLAR 5-Özel Konular RİSKLİ BİNALARIN TESPİT EDİLMESİ HAKKINDA ESASLAR 5-Özel Konular Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Alt Yapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü Konular Bina Risk Tespiti Raporu Hızlı Değerlendirme

Detaylı

BETONARME-I 5. Hafta KİRİŞLER. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

BETONARME-I 5. Hafta KİRİŞLER. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli BETONARME-I 5. Hafta KİRİŞLER Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Malzeme Katsayıları Beton ve çeliğin üretilirken, üretim aşamasında hedefi tutmama

Detaylı

ÇALIŞMA SORULARI 1) Yukarıdaki şekilde AB ve BC silindirik çubukları B noktasında birbirleriyle birleştirilmişlerdir, AB çubuğunun çapı 30 mm ve BC çubuğunun çapı ise 50 mm dir. Sisteme A ucunda 60 kn

Detaylı

YAPI VE DEPREM. Prof.Dr. Zekai Celep

YAPI VE DEPREM. Prof.Dr. Zekai Celep YAPI VE DEPREM Prof.Dr. 1. Betonarme yapılar 2. Deprem etkisi 3. Deprem hasarları 4. Deprem etkisi altında taşıyıcı sistem davranışı 5. Deprem etkisinde kentsel dönüşüm 6. Sonuç 1 Yapı ve Deprem 1. Betonarme

Detaylı

ESKİŞEHİR-KÖSEKÖY HIZLI TREN HATTINDAKİ KÖPRÜ VE VİYADÜKLERİN ÜSTYAPILARININ TASARIMI

ESKİŞEHİR-KÖSEKÖY HIZLI TREN HATTINDAKİ KÖPRÜ VE VİYADÜKLERİN ÜSTYAPILARININ TASARIMI ESKİŞEHİR-KÖSEKÖY HIZLI TREN HATTINDAKİ KÖPRÜ VE VİYADÜKLERİN ÜSTYAPILARININ TASARIMI C. Özkaya 1, Z. Harputoğlu 1, G. Çetin 1, F. Tulumtaş 1, A. Gıcır 2 1 Yüksel Proje Uluslararası AŞ Birlik Mah. 450.

Detaylı

YAPILARIN ONARIM VE GÜÇLENDİRİLMESİ DERS NOTU

YAPILARIN ONARIM VE GÜÇLENDİRİLMESİ DERS NOTU YAPILARIN ONARIM VE GÜÇLENDİRİLMESİ DERS NOTU Onarım ve Güçlendirme Onarım: Hasar görmüş bir yapı veya yapı elemanını önceki durumuna getirmek için yapılan işlemlerdir (rijitlik, süneklik ve dayanımın

Detaylı

Perdelerde Kesme Kuvveti Tasarımı ve Yatay Donatı Uygulaması

Perdelerde Kesme Kuvveti Tasarımı ve Yatay Donatı Uygulaması Perdelerde Kesme Kuvveti Tasarımı ve Yatay Donatı Uygulaması SUNUMU HAZIRLAYAN: İNŞ. YÜK. MÜH. COŞKUN KUZU 1.12.2017 Perdelerde Kesme Kuvveti Tasarımı ve Yatay Donatı Uygulaması 1 İÇERİK Giriş Perdelerde

Detaylı

Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Gazbeton, Tuğla ve Bims Blok Kullanımının Bina Statik Tasarımına ve Maliyetine olan Etkilerinin İncelenmesi 4 Mart 2008 Bu rapor Orta Doğu Teknik

Detaylı

Karayolu Köprülerinin Modal Davranışına Kutu Kesitli Kiriş Şeklinin Etkisi Doç. Dr. Mehmet AKKÖSE

Karayolu Köprülerinin Modal Davranışına Kutu Kesitli Kiriş Şeklinin Etkisi Doç. Dr. Mehmet AKKÖSE Karayolu Köprülerinin Modal Davranışına Kutu Kesitli Kiriş Şeklinin Etkisi Doç. Dr. Mehmet AKKÖSE Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü akkose@ktu.edu.tr Giriş

Detaylı

11/10/2013 İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ BETONARME YAPILAR BETONARME YAPILAR

11/10/2013 İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ BETONARME YAPILAR BETONARME YAPILAR BETONARME YAPILAR İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ BETONARME YAPILAR 1. Giriş 2. Beton 3. Çelik 4. Betonarme yapı elemanları 5. Değerlendirme Prof.Dr. Zekai Celep 10.11.2013 2 /43 1. Malzeme (Beton) (MPa) 60

Detaylı

Ad-Soyad K J I H G F E D C B A. Öğrenci No. Yapı kullanım amacı. Yerel Zemin Sınıfı. Deprem Bölgesi. Dolgu Duvar Cinsi. Dişli Döşeme Dolgu Cinsi

Ad-Soyad K J I H G F E D C B A. Öğrenci No. Yapı kullanım amacı. Yerel Zemin Sınıfı. Deprem Bölgesi. Dolgu Duvar Cinsi. Dişli Döşeme Dolgu Cinsi EGE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ YAPI ANABİLİM DALI 2018-2019 ÖĞRETİM YILI GÜZ YARIYILI BETONARME II DERSİ PROJE BİNA VERİLERİ Ad-Soyad Öğrenci No K J I H G F E D C B A

Detaylı

RİSKLİ BİNALARIN TESPİT EDİLMESİ HAKKINDA ESASLAR 5-Kontrol Uygulaması

RİSKLİ BİNALARIN TESPİT EDİLMESİ HAKKINDA ESASLAR 5-Kontrol Uygulaması RİSKLİ BİNALARIN TESPİT EDİLMESİ HAKKINDA ESASLAR 5-Kontrol Uygulaması Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Alt Yapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kontrol edilecek noktalar Bina RBTE kapsamında

Detaylı

33. Üçgen levha-düzlem gerilme örnek çözümleri

33. Üçgen levha-düzlem gerilme örnek çözümleri 33. Üçgen levha-düzlem gerilme örnek çözümleri Örnek 33.1: Şekil 33.1 deki, kalınlığı 20 cm olan betonarme perdenin malzemesi C25/30 betonudur. Tepe noktasında 1000 kn yatay yük etkimektedir. a) 1 noktasındaki

Detaylı

Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir.

Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir. BASINÇ ÇUBUKLARI Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir. Basınç çubukları, sadece eksenel basınç kuvvetine maruz kalırlar. Bu çubuklar üzerinde Eğilme ve

Detaylı

ESKİŞEHİR İLİ BİNA ENVANTERİNİN YAPISAL KUSURLAR VE DÜZENSİZLİKLER BAKIMINDAN İRDELENMESİ

ESKİŞEHİR İLİ BİNA ENVANTERİNİN YAPISAL KUSURLAR VE DÜZENSİZLİKLER BAKIMINDAN İRDELENMESİ ÖZET: ESKİŞEHİR İLİ BİNA ENVANTERİNİN YAPISAL KUSURLAR VE DÜZENSİZLİKLER BAKIMINDAN İRDELENMESİ O. Kaplan 1, Y. Güney 2, A.E. Cengiz 3, Y. Özçelikörs 4 ve A. Topçu 4 1 Araştırma Görevlisi, Yer ve Uzay

Detaylı

MOMENT AKTARAN BİRLEŞİMLER YAPI MERKEZİ DENEYSEL ÇALIŞMALARI

MOMENT AKTARAN BİRLEŞİMLER YAPI MERKEZİ DENEYSEL ÇALIŞMALARI Türkiye Prefabrik Birliği İ.T.Ü. Steelab Uluslararası Çalıştayı 14 Haziran 2010 MOMENT AKTARAN BİRLEŞİMLER YAPI MERKEZİ DENEYSEL ÇALIŞMALARI Dr. Murat Şener Genel Müdür, Yapı Merkezi Prefabrikasyon A.Ş.

Detaylı

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI Düzensizlik Durumları Yapının Geometrisi ve Deprem Davranışı 5. Hafta Yrd. Doç. Dr. Alper CUMHUR Kaynak: Sakarya Üniversitesi / İnşaat Mühendisliği Bölümü / Depreme Dayanıklı

Detaylı

ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi

ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi ÖZET Donatılı gazbeton çatı panellerinin çeşitli çatı taşıyıcı sistemlerinde

Detaylı

İNŞ 320- Betonarme 2 Ders Notları / Prof Dr. Cengiz DÜNDAR Arş. Gör. Duygu BAŞLI

İNŞ 320- Betonarme 2 Ders Notları / Prof Dr. Cengiz DÜNDAR Arş. Gör. Duygu BAŞLI a) Denge Burulması: Yapı sistemi veya elemanında dengeyi sağlayabilmek için burulma momentine gereksinme varsa, burulma denge burulmasıdır. Sözü edilen gereksinme, elastik aşamada değil taşıma gücü aşamasındaki

Detaylı

BETONARME YAPI ELEMANLARINDA HASAR VE ÇATLAK. NEJAT BAYÜLKE İnş. Y. Müh.

BETONARME YAPI ELEMANLARINDA HASAR VE ÇATLAK. NEJAT BAYÜLKE İnş. Y. Müh. BETONARME YAPI ELEMANLARINDA HASAR VE ÇATLAK NEJAT BAYÜLKE İnş. Y. Müh. nbayulke@artiproje.net BETONARME Betonarme Yapı hasarını belirleme yöntemine geçmeden önce Betonarme yapı deprem davranış ve deprem

Detaylı

idecad Çelik 8 Kullanılan Yönetmelikler

idecad Çelik 8 Kullanılan Yönetmelikler idecad Çelik 8 Kullanılan Yönetmelikler Hazırlayan: Nihan Yazıcı, Emre Kösen www.idecad.com.tr idecad Çelik 8 Kullanılan Yönetmelikler Yönetmelik Versiyon Webinar tarihi- Linki Yeni Türk Çelik Yönetmeliği

Detaylı

Proje Genel Bilgileri

Proje Genel Bilgileri Proje Genel Bilgileri Çatı Kaplaması : Betonarme Döşeme Deprem Bölgesi : 1 Yerel Zemin Sınıfı : Z2 Çerçeve Aralığı : 5,0 m Çerçeve Sayısı : 7 aks Malzeme : BS25, BÇIII Temel Taban Kotu : 1,0 m Zemin Emniyet

Detaylı

KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü (1. ve 2.Öğretim / B Şubesi) MMK208 Mukavemet II Dersi - 1. Çalışma Soruları 23 Şubat 2019

KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü (1. ve 2.Öğretim / B Şubesi) MMK208 Mukavemet II Dersi - 1. Çalışma Soruları 23 Şubat 2019 SORU-1) Aynı anda hem basit eğilme hem de burulma etkisi altında bulunan yarıçapı R veya çapı D = 2R olan dairesel kesitli millerde, oluşan (meydana gelen) en büyük normal gerilmenin ( ), eğilme momenti

Detaylı

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI Süneklik, Rijitlik, Dayanıklık ve Deprem Yüklerine İlişkin Genel Kurallar 4. Hafta Yrd. Doç. Dr. Alper CUMHUR Kaynak: Sakarya Üniversitesi / İnşaat Mühendisliği Bölümü /

Detaylı

BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-4

BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-4 BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-4 DİŞLİ DÖŞEMELER Serbest açıklığı 700 mm yi geçmeyecek biçimde düzenlenmiş dişlerden ve ince bir tabakadan oluşmuş döşemelere dişli döşemeler denir. Geçilecek açıklık eğer

Detaylı

26.5.2016. Adnan Menderes Yeni İç Hatlar Terminal Binası Hakkında Genel Bilgiler

26.5.2016. Adnan Menderes Yeni İç Hatlar Terminal Binası Hakkında Genel Bilgiler TMMOB İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBESİ SEMİNERLERİ 31 Mayıs 2016 Bakırköy 1 Haziran 2016 Kadıköy 2 Haziran 2016 Karaköy Çelik Yapıların Depreme Dayanıklı Olarak Tasarımında Modern Deprem Yönetmelikleri

Detaylı

ÖRNEK 18 4 KATLI BETONARME PANSİYON BİNASININ GÜÇLENDİRİLMESİ ve DOĞRUSAL ELASTİK OLMAYAN YÖNTEM İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

ÖRNEK 18 4 KATLI BETONARME PANSİYON BİNASININ GÜÇLENDİRİLMESİ ve DOĞRUSAL ELASTİK OLMAYAN YÖNTEM İLE DEĞERLENDİRİLMESİ 4 KATLI BETONARME PANSİYON BİNASININ GÜÇLENDİRİLMESİ ve DOĞRUSAL ELASTİK OLMAYAN YÖNTEM İLE DEĞERLENDİRİLMESİ 18.1. PERFORMANS DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ... 18/1 18.2. GÜÇLENDİRİLEN BİNANIN ÖZELLİKLERİ VE

Detaylı

RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR. 6- Risk Tespit Uygulaması: Yığma Bina

RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR. 6- Risk Tespit Uygulaması: Yığma Bina RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR 6- Risk Tespit Uygulaması: Yığma Bina RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ BİNANIN ÖZELLİKLERİ Binanın

Detaylı

Taşıyıcı Sistem İlkeleri

Taşıyıcı Sistem İlkeleri İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu BETONARME YAPILAR MIM 232 Taşıyıcı Sistem İlkeleri 2015 Bir yapı taşıyıcı sisteminin işlevi, kendisine uygulanan yükleri

Detaylı

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları YÖNETMELİK ESASLARI Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları Günay Özmen İstanbul Teknik Üniversitesi /57 /57 Burulma Düzensizliğini Etkileyen Faktörler Yapının Plan Geometrisi Planda

Detaylı

Çok Katlı Yapılarda Elverişsiz Deprem Doğrultuları

Çok Katlı Yapılarda Elverişsiz Deprem Doğrultuları Prof. Dr. Günay Özmen İTÜ İnşaat Fakültesi (Emekli), İstanbul gunayozmen@hotmail.com Çok Katlı Yapılarda Elverişsiz Deprem Doğrultuları 1. Giriş Deprem etkisi altında bulunan çok katlı yapılarda her eleman

Detaylı

BİNALARDA KISA KOLONA ETKİ EDEN PARAMETRELERİN İNCELENMESİ

BİNALARDA KISA KOLONA ETKİ EDEN PARAMETRELERİN İNCELENMESİ Altıncı Ulusal Deprem Muhendisliği Konferansı, 16-20 Ekim 2007, İstanbul Sixth National Conference on Earthquake Engineering, 16-20 October 2007, Istanbul, Turkey BİNALARDA KISA KOLONA ETKİ EDEN PARAMETRELERİN

Detaylı

DÜSEY YÜKLERE GÖRE HESAP

DÜSEY YÜKLERE GÖRE HESAP DÜSEY YÜKLERE GÖRE HESAP 2-2 ile A-A aks çerçevelerinin zemin ve birinci kat tavanına ait sürekli kirişlerin düşey yüklere göre statik hesabı yapılacaktır. A A Aksı 2 2 Aksı Zemin kat dişli döşeme kalıp

Detaylı

Orion. Depreme Güvenli Yapı Tasarımı. PROTA Mühendislik. Bina Tasarım Sistemi. Joseph Kubin Mustafa Tümer TAN

Orion. Depreme Güvenli Yapı Tasarımı. PROTA Mühendislik. Bina Tasarım Sistemi. Joseph Kubin Mustafa Tümer TAN Orion Bina Tasarım Sistemi Depreme Güvenli Yapı Tasarımı Joseph Kubin Mustafa Tümer TAN PROTA Mühendislik Depreme Güvenli Yapılar Doğru, Esnek ve Güvenilir Yapısal Model Esnek 3-Boyut ve Geometri Olanakları

Detaylı

ÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR

ÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR ÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR 2. Bölüm Temel, kolon kirişler ve Döşeme 1 1. Çelik Temeller Binaların sabit ve hareketli yüklerini zemine nakletmek üzere inşa edilen temeller, şekillenme ve kullanılan malzemenin

Detaylı

Yapı Elemanlarının Davranışı

Yapı Elemanlarının Davranışı Önceki Depremlerden Edinilen Tecrübeler ZEMİN ile ilgili tehlikeler Yapı Elemanlarının Davranışı Yrd. Doç. Dr. Barış ÖZKUL MİMARİ tasarım dolayısıyla oluşan hatalar 1- Burulmalı Binalar (A1) 2- Döşeme

Detaylı

İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu BETONARME YAPILAR MIM 232. Yüksek Binalar

İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu BETONARME YAPILAR MIM 232. Yüksek Binalar İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu BETONARME YAPILAR MIM 232 Yüksek Binalar 2015 Yüksek bina: h>20~40m Düşey yüklerden çok yatay kuvvetler önemli Çelik, BA

Detaylı

Prefabrike Beton Kolonlar. Prefabrike Beton Kolon - Temel Birleşimi. Prefabrike Beton Kolon - Temel Birleşimi

Prefabrike Beton Kolonlar. Prefabrike Beton Kolon - Temel Birleşimi. Prefabrike Beton Kolon - Temel Birleşimi Prefabrike Beton Yapılar TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun 09.1 PREFABRİKE BETON YAPILAR Kurgu, Kolon, Kiriş Prefabrike beton yapılar, genellikle öngerilmeli olarak fabrika koşullarında imal

Detaylı

YAPAN: ESKISEHIR G TIPI LOJMAN TARİH: 15.02.2010 REVİZYON: Hakan Şahin - ideyapi Bilgisayar Destekli Tasarım

YAPAN: ESKISEHIR G TIPI LOJMAN TARİH: 15.02.2010 REVİZYON: Hakan Şahin - ideyapi Bilgisayar Destekli Tasarım YAPAN: PROJE: TARİH: 15.02.2010 REVİZYON: Hakan Şahin - ideyapi Bilgisayar Destekli Tasarım YAPI GENEL YERLEŞİM ŞEKİLLERİ 1 4. KAT 1 3. KAT 2 2. KAT 3 1. KAT 4 ZEMİN KAT 5 1. BODRUM 6 1. BODRUM - Temeller

Detaylı