Transkript

1 T. C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU DOĞAL DİŞ-İMPLANT DESTEKLİ SABİT BÖLÜMLÜ PROTEZ TASARIMLARININ İKİ FARKLI STRES ANALİZ YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ Proje Yürütücüsünün İsmi: Prof. Dr. A. Ersan ERSOY Proje Numarası: Başlama Tarihi: Bitiş Tarihi: Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara 2003

2 I- Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri: İmplant-Doğal Diş Destekli Sabit Bölümlü Protez Tasarımlarının İki Farklı Stres Analiz Yöntemi İle İncelenmesi İmplant destekler alveol kemiği ile rijit bir bağlantı içindeyken, doğal dişler onları çevreleyen periodontal memebranın izin verdiği ölçülerde hareketliliğe sahip olmaları nedeniyle, doğal diş-implant destekli sabit bölümlü protezler biyomekanik ile ilgili tasarım problemleri oluşturmaktadır. Bu hareket farklılığını kompanse etmek amacıyla bazı araştırıcılar hassas bağlantılı tasarımları önermiştir. Bununla beraber bir çok klinisyen de rijit bağlantılı tasarımları önermiştir. Yapılmış olan çalışmalar hangi tasarımın daha başarılı olduğu konusunda yetersiz kalmıştır. İki boyutlu sonlu elemanlar ve fotoelastik stres analiz yöntemleri ile serbest sonlu olgularda osseointegre protez tasarımlarını karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Dört sabit bölümlü protez modeli değişik bağlantı tasarımlarıyla (destek doğal dişe rijit bağlantı, destek doğal diş ile hassas bağlantı ve implant destek ile hassas bağlantı gibi) ve üç farklı osseointegre implant sistemi ile hazırlanarak vertikal ve oblik olarak yüklenmiştir. İmplant-implant ile desteklenen modeller kemikte en düşük stres değerlerini verirken diğer yanda hassas bağlantının implant destek tarafında kullanımı kemikte stres değerlerini düşürmüştür. Anahtar Kelimeler: Sonlu Elemanlar Yöntemi, Fotoelastik Stres Analizi, İmplant Destekli Sabit Bölümlü Protez, Rijit Bağlantılar, Non-Rijit Bağlantılar.

3 The Investıgation Of Implant-Tooth Born Fixed Partıal Denture Designs With Two Different Stress Analyses Methods The implant-tooth supported fixed partial dentures present a biomechanical design problem, because the implant rigidly fixed with the alveolus, and the tooth is surrounded by the periodontal ligament that allows movement. Non-rigid fixed partial denture designs are advocated by some investigators as a method of compensating for this differential movement. Rigid fixed partial denture designs, however, are advocated by many clinicians. Studies have failed to show the advantage of one design over the other We investigated the designs of osseointegrated prostheses in case of free-end partial edentulism using comparative stress analyses interpreted with the two dimensional finite element and fotoelastic methods. Four fixed partial denture models with various connection desings (i.e., rigidly connected to an abutment tooth, connected to an abutment tooth with a non-rigid attachment, connected to an abutment implant with a non-rigid attachment) and three different osseointegrated implant systems were studied. The stress values of the four models loaded with vertical and oblique force analyzed. When the prostheses were supported by two implant abutments, lowest level of stresses in bone were noted. On the other hand, non-rigid attachments when incorporated into a prostheses at the site of the implant abutment, reduced the level of stress in bone.

4 II-Amaç ve Kapsam: Genel tıp literatüründe, eksik bir organ veya dokunun yerini alan yapılara implant adı verilmektedir. Diş hekimliğinde ise, kaybedilen diş ve çevresi dokuların restorasyonunda desteklik sağlamak amacıyla kemik içine veya üzerine yerleştirilen biyolojik olarak uyumlu, biyofonksiyonel apareyler implant olarak adlandırılır (Hobo, 1990). Çeşitli nedenlerle ortaya çıkan diş kayıpları, estetik, fonksiyon ve fonasyonda sorunlar oluşturur. Bu sorunların giderilmesine önemli katkılar sağlayan implant destekli protetik tedaviler diş hekimliğinde en hızlı gelişmeyi gösteren uygulamalar haline gelmektedir (Albrektsson ve Zarb, 1993). İmplantolojide başarı, dişsiz sahaların değerlendirilmesi ile başlayıp en uygun planlama ile devam eden bir seri cerrahi ve protetik uygulamayı gerektirir (Albrektsson ve Zarb, 1993). İmplant başarı kriterleri, implant materyali ile çevre dokular arasındaki biyolojik uyum ve stamatognatik sistem ilişkileriyle tanımlanır. Özellikle gingival epitelin rolü ve implant-destek arayüz alanı, yıkıcı etkilerle sonuçlanan enflamatuar reaksiyonların başlangıcı ilk olarak bu alanda oluştuğu için araştırılmış ve anlaşılır hale getirilmiştir (Misch, 1999). Branemark ve arkadaşları tarafından ileri sürülmüş olan osseointegrasyon kavramı, implantın başarılı olup olmamasıyla doğrudan bağlantılıdır. İmplantların başarı ve başarısızlık sebepleri yıllardır netleştirilmeye çalışılmaktadır. İmplant uygulamaları sonrasında ortaya çıkan komplikasyonlar implant kaybı ile sonuçlanmaktadır. Bu nedenle implantolojide başarısızlık sebepleri yeterli biçimde araştırılmalı ve tedavi teknikleri geliştirilmelidir (Worthington, 1994). Doğal bir dişle, implant arasındaki en önemli yapısal fark, doğal diş köküyle destek alveol kemiği arasında bulunan, dişe gelen kuvvetleri indirgeyerek çene kemiğine aktaran periodontal membranın, implant-kemik arasında bulunmayışıdır. Doğal dişte

5 alveol kemiğinden çıkan lifler kök yüzeyinde sonlanırken, implantta ise kemikten çıkan lifler implant etrafında sirküler bir yol çizerek tekrar kemikte sonlanırlar (Misch, 1999). Biyomekanik çalışmalar, osseointegre implant ile doğal dişin destek olarak birlikte kullanılacağı durumlarda stres elimine edici elemanların önemine bu yüzden dikkatleri çekmişlerdir (Charkawi ve Zekry, 1994). Doğal diş ve implantın güvenli bir şekilde kullanımı için yeni tekniklerin geliştirilmesine ve çalışmaların yapılmasına ihtiyaç vardır (Sheets ve Earthman, 1997). Bu amaçla çalışmamızda, in vitro deneylerle doğal diş-implant destekli sabit bölümlü protez tasarımlarının destek dokularda oluşturdukları stresler ve streslerin oluşum yönüne etkili olan faktörler dolayısıyla hassas bağlantının uygulama yeri değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu değerlendirmede biyomekanik araştırmalarda en çok kullanılan fotoelastik ve sonlu elemanlar stres analiz yöntemi uygulaması, bu yöntemler arasındaki uyum konusunda da bilgilenmeyi sağlayacaktır. Araştırmamızın bulguları, doğal diş-implant destekli sabit bölümlü protezlerin planlaması için prensiblerin oluşturulması ve hassas bağlantılı tasarımlar kullanılacak ise uygulama yeri seçiminde yardımcı olabilir.

6 III-Materyal ve Yöntem: Çalışmamızda, alt çenede serbest sonlu vakada posterior dişsiz bölgeye uygulanan implant-implant ve doğal diş-implant destekli sabit bölümlü protez tasarımları değerlendirilmiştir. İki boyutlu sonlu elemanlar ve fotoelastik stres analizi için dört farklı üstyapı ve iki farklı desteğe (doğal diş ve implant) sahip modeller hazırlanmıştır. İmplant-doğal diş destekli modellerde 1. ve 2. büyükazı dişlerinin ve implant-implant destekli modellerde ise 2. küçükazı, 1. ve 2. büyükazı dişlerinin kaybedildiği varsayılmıştır. Doğal diş-implant destekli modellerde implant 2. büyükazı bölgesine, implant-implant destekli modellerde ise 2. küçükazı ve 2. büyükazı bölgesine yerleştirilmiştir. Çalışmamızda kullanılan implantların markaları, özellikleri, üst yapılar Çizelge 3. 1 degösterilmiştir. Çizelge Çalışmamızda kullanılan implantların markaları, özellikleri, üst yapıları. Marka Çap Boy Yüzey Özelliği Tipi Üst Yapı Firma (mm.) (mm.) Calcitek MTX (Pürüzlendirilmiş) Vidalı Simante üst yapı (2 mm. dişeti yüksekliğ i) Paragon SBM (Pürüzlendirilmiş) Frialit FRİOS (Pürüzlendirilmiş) Sulzer Calcitek Carlsbad, CA USA Vidalı HLA ¾ Core-Vent Las Vegas, Nevada USA Basamaklı Vidalı MH 6/A (2 mm. dişeti yüksekliğ i) Friadent GmbH Manheim Germany Doğal diş-implant destekli ve implant-implant destekli sabit bölümlü protez tasarımlarının farklı kuvvetler karşısında, implant üzerinde, çevresinde ve üstyapıda oluşturduğu streslerin dağılımı, iki boyutlu sonlu elemanlar ve fotoelastik stres analiz

7 yöntemi ile incelenmiştir. Her bir analiz üç farklı implant sistemi ile gerçekleştirilmiştir. Bu analizlerin yapılabilmesi için ilk aşamada iki boyutlu fotoelastik ve matematik modeller hazırlanmıştır Modellerin Hazırlanması: Fotoelastik Modellerin Hazırlanması: Fotoelastik kuvvet analizi ODTÜ Makine Mühendisliği Bölümü, Fotoelastisite Laboratuvarında yapılmıştır. Çalışmamızda kullanılan fotoelastik rezin (PL-2 ve PLH-2, Measurements Group Inc., North Carolina) fotostress metodu için kaplama materyali olarak üretilmiş olan bir malzemedir. I Fotoelastik modellerin yapımı: 1. Cam kalıpların hazırlanması, 2. Destek dişlerin hazırlanması, 3. Fotoelastik modelin hazırlanması. II Sabit bölümlü protezlerin yapımı: 1. İmplant üst destek parçalarının vidalanması, 2. Sabit bölümlü protez modelajı ve bitirilme işlemleri. III Yükleme işlemi IV Fotoğraf çekilerek kuvvet çizgilerinin belirlenmesi ve analizi.

8 Hazırlanan fotoelastik modellere uygun dört farklı tip deneysel sabit bölümlü protez tasarımı uygun okluzal ilişki içerisinde mumdan hazırlanmıştır. Herbir sabit bölümlü protez tasarımı üç farklı implant sistemi için ayrı ayrı yapılmıştır. Toplam on iki model elde edilmiştir. Fotoelastik modellerdeki stres yoğunlaşmaları Çizelge 3. 2 ya göre değerlendirilmiştir. Çizelge Fotoelastik modellerde stres yoğunlaşmasını değerlendirme tablosu (Denies ve ark., 1993; Berksun ve Kalıpçılar 1996) 0 Hiç stres yoğunlaşması yok 1 Düşük derecede stres yoğunlaşması 2 Orta derecede stres yoğunlaşması 3 Yüksek derecede stres yoğunlaşması Matematik Modellerin Hazırlanması: Çalışmamızda iki boyutlu sonlu elemanlar stres analizi için gerekli olan matematik modeller insan alt çenesinin özelliklerine bağlı kalınarak hazırlanmıştır. Fotoelastik çalışmamızda olduğu gibi, dört farklı tasarıma sahip sabit bölümlü protezin, üç farklı implant sistemi ile matematik modelleri hazırlanmış. Toplam on iki matematik model kullanılmıştır. Elde edilen modeller modelin yan yüzeylerinden mesnetlendi. Oluşturulan modellerde lineer statik analiz yapıldı ve bulgular değerlendirildi.

9 Çalışmamızda kullanılan bilgisayarın özellikleri aşağıda gösterilmiştir: İşlemci: Athlon 1800 Mhz Hafıza : 2 GB Ram, 80 GB Harddisk Yazılım: Windows 2000 MARC K7.2/Mentat 2001 (MARC Analysis Research Corporation, 206 Sheridan Avanue, Suite 309 PaloAlto, CA USA) Modellerin Değerlendirilmesi: Tüm modellerde eşdeğer Von Misses ler değerlendirildi. Eşdeğer Von Misesler uygulanan kuvvetler sonucu matematik modellerde oluşan baskı, çekme ve makaslama gerilimlerinin toplam değerleridir ve dört düzlemde incelenmiştir.

10 IV-Analiz ve Bulgular: Çalışmamızda bulgular bölümü fotoelastik ve SESA bulguları olmak üzere iki başlık altında incelenmiştir Fotoelastik Bulgular: Farklı implant sistemleriyle yapılan deney örneklerinde stres yapıları benzer bir şekilde yoğunlaşmıştır İmplant-İmplant Destekli 1. Tasarım (Rijit Bağlantı): Calcitek, Paragon ve Frialit stemlerine ait deney örneklerinde ortaya çıkan stres değerleri benzer bir şekilde gözlenmiştir. Dikey yüklemelerde stresler, her iki implant destekte de dengeli olarak dağılmıştır. Stres yoğunlaşması her iki implantın apikalinde oluşmuştur. Mesialden oblik yüklemelerde, premolar bölgedeki implant destekte apikal bölgedeki stres yoğunlaşması azalırken molar bölgedeki implant desteğin, apikal, distoservikal ve distolateral yüzeyinde stres yoğunlaşmalarında artma belirlenmiştir. Tüm fotoelastik modeller içerisinde en dengeli dağılım 1. tasarımda gözlenmiştir.

11 Doğal Diş-İmplant Destekli 2. Tasarım (Rijit Bağlantı): Tüm örneklerde stres değerleri benzer bir şekilde gözlenmiştir. Dikey yüklemelerde, en düşük stres yoğunlaşması doğal dişin apikalinda gözlenirken implant desteğin apikalinde yüksek, mesioservikal ve mesiolateral bölgelerinde ise orta ve düşük stres yoğunlaşmaları belirlenmiştir. Mesialden oblik yüklemelerde, doğal dişin apikalinde stres yoğunlaşması azalırken implant desteğin apikalinde yüksek stres yoğunlaşması gözlenmiştir. İmplant desteğin mesioservikal ve lateral bölgelerinde stres yoğunlaşması oblik yüklemede azalma eğilimi gösterirken, distoservikal ve lateral bölgelerde artma eğilimi göstermiştir. Ancak bunlar düşük dereceli yoğunlaşmalardır. Doğal dişin lateral yüzeylerinde tüm yönlerdeki yüklemelerde hiçbir stres yoğunlaşması gözlemlenmemiştir Doğal diş-implant Destekli 3. Tasarım (Hassas Bağlantı Doğal Diş Tarafında): Hassas bağlantının doğal dişin distaline yerleştirildiği non-rijit bağlantılı bu tasarımlarda, stres yoğunlaşmaları 2. tasarımlara benzer görüntüler oluşturmuştur. Hassas bağlantının doğal diş tarafına konması ile stres bölge ve yoğunlaşmalarında herhangi bir değişim gözlenmemiştir.

12 Doğal diş-implant Destekli 4. Tasarım (Hassas Bağlantı İmplant Destek Tarafında): Deney örneklerinde stres değerleri benzer bir şekilde gözlenmiştir. Dikey yüklemelerde, doğal dişte düşük tipteki stres yoğunlaşması yine apikalde oluşmuştur. İmplant destekte ise apikal, mesioservikal ve mesiolateral bölgelerde orta ve düşük seviyelerde stres yoğunlaşmaları gözlenmiştir. Mesialden oblik yüklemelerde, doğal dişin apikalindeki stres yoğunlaşmaları azalma gösterirken, implant desteğin apikal mesioservikal ve mesiolateral bölgelerinde düşük seviyede stres yoğunlaşmaları oluşmuştur. Yine implant desteğin distoservikal ve distolateral bölgelerinde düşük yoğunlukta stres bölgeleri görülmüştür. 2. ve 3. tasarımlar ile karşılaştırıldığında, implant desteğin mesioservikal ve mesiolateral yüzeyinde daha düşük yoğunlukta stres bölgeleri oluşmuştur SESA Modelleri: Matematik modeller arasında Calcitek ve Paragon sistemlerine ait modellerde maksimum eşdeğer Von Mises değerleri açısından herhangi bir farklılık gözlenmez iken Frialit sistemine ait modeller daha düşük maksimum Von Mises değeri vermişlerdir.

13 İmplant-İmplant Destekli 1. Tasarım (Rijit Bağlantılı): Bu tasarımlarda dikey yüklemelerde stres yoğunlaşmaları implant desteklerin boyun bölgesindeki kortikal kemikte gözlenmiştir. Stresler implant desteklerin servikal bölgesinden, spongioz kemiğe ve implantın gövdesi boyunca apikale doğru azalarak iletilmiştir. Mesialden oblik yüklemelerde stres değerleri molar bölgedeki implant desteklerin distoservikal bölgesindeki kortikal kemikte ve implantın distolateral yüzeyindeki spongioz kemikte artma göstermiştir (yaklaşık 30 o mesialden oblik yüklemede maksimum eşdeğer Von Mises değeri 2,7 kat artış göstermiştir). Premolar bölgedeki implant destekte ise stres değerlerinde azalma görülmüştür. Bütün modeller içinde dikey yüklemede en dengeli ve en düşük stres değerleri 1. tasarımda gözlenmiştir.

14 Doğal Diş-İmplant Destekli 2. Tasarım (Rijit Bağlantılı): Bu tasarımlarda dikey yüklemelerde stresler molar bölgedeki implant desteklerin boyun bölgesinin hem mesialindeki (1. tasarıma göre, maksimum eşdeğer Von Mises değeri yaklaşık 6,3 kat artış göstermiştir) hem de distalindeki (1. tasarıma göre maksimum eşdeğer Von Mises değeri yaklaşık 5,5 kat artış göstermiştir) kortikal kemikte yoğunlaşmıştır. Bu bölgeden implantların apikaline doğru stresler dengeli bir şekilde azalarak ilerlemektedir. Doğal dişlerde ise çok düşük değerlerde apikal bölgeye doğru artış gösterecek şekilde stresler gözlenmiştir. Mesialden oblik yüklemelerde ise, 20 O lik oblik yüklemede stresler implant desteklerin mesialinde daha yoğun olmakla birlikte mesial ve distal bölgedeki kortikal kemikte dengeli olarak yoğunlaşırken, 30 O lik oblik yüklemede lokalize bir şekilde daha çok mesialdeki kortikal kemikte yoğunlaşmıştır. Genel olarak bu tasarımlarda oblik yüklemelerde implant çevresi kemik dokuda dikey yüklemelere göre stres değerlerinde azalma gözlenmiştir (maksimum eşdeğer Von Mises değeri 30 O lik oblik yüklemede yaklaşık 2,4 ila 4,3 kat azalma göstermiştir). Bunun olası sebeplerinden biri üst yapıda ve distaldeki bağlantı bölgesinde streslerin yoğunlaşması olarak düşünülmüştür. Yine oblik yüklemelerde implant desteğin distolateral yüzeyi boyunca distosevikal bölgeden apikale doğru azalan tarzda stres yoğunlaşması belirlenmiştir.

15 Doğal Diş-İmplant Destekli 3. Tasarım (Hassas Bağlantı Boğal Diş Tarafında): 3. tasarımda 2. tasarım arasında stres değerleri açısından herhangi bir farklılık gözlenmemiştir Doğal Diş-İmplant Destekli 4. Tasarım (Hassas Bağlantı İmplant Destek Tarafında): Bu tasarımda dikey yüklemede implant desteklerinin mesial ve distal kısmındaki kemikte stres yoğunlaşmaları dengeli olarak belirlenmiştir. Önceki tasarımlara göre implantın desteğin boyun bölgesinde stres değerleri düşüş göstermiştir (maksimum Von Mises değeri 2. ve 3. tasarımlara göre yaklaşık 1,6 ila 1,75 kat azalma göstermiştir). Doğal dişte ise çok düşük değerlerde apikal bölgeye doğru artış gösterecek şekilde stresler gözlenmiştir. 20 O mesialden oblik yüklemelerde stresler yine implantın boyun bölgesinde yoğunlaşmıştır. Stresler implantların mesioservikal bölgesinde lokalize olarak görülürken, distoservikal kısmından apikale doğru disto lateral yüzeyi boyunca yaygın ve azalır tarzda belirlenmiştir (dikey yüklemeye göre maksimum Von Mises değeri 2,4 ila 10,1 kat azalmıştır). 30 O mesialden oblik yüklemelerde implant desteklerin mesioservikal kısmında stresler azalırken distoservikal bölgesinde artma göstermiştir ( dikey yüklemeye göre maksimum Von Mises değeri 2,1 ila 1.1 kat azalmıştır). Bu bölgedeki stresler apikale doğru disto lateral yüzeyi boyunca azalır trazdadır.

16 V-Sonuç ve Öneriler: Üç farklı osseointegre implant sistemini ve üst yapı tasarımlarını, fotoelastik analiz ve SESA yöntemi uygulayarak değerlendirdiğimiz doğal diş implant destekli bölümlü sabit protez tasarımlarının dikey ve oblik kuvvetler uygulanarak incelendiği araştırmamız sonucunda; 1. Fotoelastik stres analiz yöteminde dikey yüklemelerde stresler implant desteklerin apikalinde, mesialden oblik yüklemelerde ise implant desteğin apikal, distolateral ve distoservikal bölgesinde gözlenmiştir. 2. SESA modellerinde dikey yüklemelerde stresler implant desteklerin servikal bölgesinde ve mesialden oblik yüklemelerde distoservikal bölgeden apikale doğru azalacak sekilde gözlenmiştir. 3. Farklı osseointegre implant sistemleri arasında stres dağılımı açısından büyük bir fark gözlenmemekle birlikte Frialit sistemi SESA yönteminde diğer iki sisteme göre servikal bölgede daha düşük oranlarda maksimum eşdeğer Von Mises değeri göstermiştir. 4. Hem fotoelastik hemde SESA modellerinde doğal diş destek çevresinde stres belirlenmemiştir. En iyi kuvvet dağılımı doğal dişte oluşmuştur. 5. Hem fotoelastik hemde SESA modellerinde en düşük maksimum stres değerlerini implant-implant destekli tasarımlar da oluşmuştur. Bu yüzden serbest sonlu vakalarda uygulanması birinci derecede tercih edilebilir. 6. Her iki stres analiz yönteminde de doğal diş implant destekli 2. (rijit bağlantılı) ve 3. (hassas bağlantının doğal diş tarafına yerleştirildiği) tasarımlarda en yüksek stres değerleri belirlenmiştir. Buna bağlı olarak servikal bölgedeki kortikal kemikte rezorbsiyon, protetik destek vida da, protetik üst yapıda ve doğal diş destekte desimantasyon gibi problemlerle karşılaşılabilir.

17 7. Doğal diş-implant-destekli sabit bölümlü protez tasarımında en düşük stres değerleri her iki analiz yönteminde de 4. (hassas bağlantının implant destek tarafına yerleştirildiği) tasarımlarda gözlenmiştir. Bu nedenle doğal dişin implant destek ile bağlanması gerektiği durumlarda bu tasarım tercih edilebilir. 8. Her iki stres analiz yönteminde de doğal diş-implant-destekli sabit bölümlü protez tasarımında kullanılan dikey sürgü sisteminin etkinliği, uygulanan kuvvetin doğal diş veya implant desteğin uzun aksıyla yaptığı açı değeri arttıkça azalma göstermiştir.iki farklı stres analiz yönteminin kullanıldığı bu araştırmada, stres analiz yöntemlerinin sonuçları arasındaki benzerlikler, biyomekanik çalışmalarda her iki yönteminde tercih edilebileceğini göstermektedir. Ancak SESA yönteminin, kalitatif değerlerin yanında kantitatif değerler de vermesi, matematik modellerin gerçeğe oldukça yakın olarak hazırlanabilmesi, değerlendirilen materyallerin ve geometrinin yapısal elemanlarının istenilen tüm bölgelerinin rahatlıkla incelenebilmesi ve uygulama kolaylığı gibi avantajları mevcuttur.

18 VI-Kaynaklar: AKAGWA, Y., HOSOKAWA, R., SATO, Y., KAMAYAMA, K. (1998): Comparasion between freestanding and tooth connected partially stabilizied zirconia implants after two years function in monkeys: A clinical and histologic study. J Prosthet Dent. 80: AKPINAR, I., DEMİREL, F., PARNAS, L., SAHİN, S. (1996): A comparison of stress and strain distribution characteristics of two different rigid ımplant designs for distal-extension fixed prostheses. Quintessense Int. 27: AKPINAR, I., ANIL, N., PARNAS, L. (2000): A naturel tooth s stress distrubition in occlusion with a dental implant. J Oral Rehabil. 27: ALBREKTSSON, T., LEKHOLM, U. (1989): Osseointegration: Current state of the art. Dent Clin North Am. 33: ALBREKTSSON, T., ZARB, G. A. (1993): Current interpretations of the osseointegrated response: Clinical Significance. Int J Prosthodont. 6: ALVES E. A. F., ASKAR E. M., RANDOLF R., PASSANEZI E. (1990): A photoelastic study of three unit mandibular posterior cantilever bridges. Int J Periodontics Restorative Dent. 10: AWADALLA, H. A., AZARBAL, M. (1992): Three dimensional finite element stress analysis of a cantilevered fixed partial denture. J Prosthet Dent. 68: BABBUSH, C.A. (1991): Dental Implants: Principles And Practise. Philadelphia, W.B. Saunders Co. BECHELLİ, A. H. (1992): The osseointegrayed prosthesis-combination of osseointegrated implants and naturel teeth in fixed prostheses. J Oral Implantol. XVIII:

19 BECKER, C. M., KAİSER, D. A. (2000): Implant-retained cantilever fixed prosthesis: Where and when. J Prosthet Dent. 84: BENZİNG, U. R., GALL, H., WEBER, H. (1995). Biomechanical aspects of two different implant prosthetic concepts for edentulous maxillae. Int J Maxillofac Implants. 10: BERKSUN, S., KALIPÇILAR, B. (1996): Eğik molar destek dişler üzerine uygulanan farklı sabit bölümlü protez tasarımlarının fotoelastik yöntemle stres analizi. A Ü Diş Hek Fak Derg. 23: BEUMER, J., LEWİS, S.G. (1989): The Branemark Implant System. Tokyo, Ishiyaku EuroAmerica, Inc. BIDEZ, M. W., MISCH C. E. (1992): Force transfer in implant dentistry: Basic concepts and princeples. J Oral Implantol. XVIII: BINON, P., P. (1996): The spline İmplant: Design, engineering, and evaluation. Int J Prosthodont. 9: BREEDING, L. C., DIXON, D. L., SADLER, J. P., MCKAY, M. L. (1995): Mechanical considerations for the implant tooth-supported fixed partial denture. J Prosthet Dent. 74: BRUNSKİ J. B., SKALAK R. (1985): Biomechanical Consideration : Branemark, P.I., Zarb, G.A., Albrektsson, T. Tissue integrated prostheses; Osseointegration in clinical dentistry. Chicago, Quintessence Pub. Co. : BRUNSKI, J. B., SKALAK, R. (1992): Biomechanical considerations: Worthington, P., Branemark, P-I. : Advanced Osseointegration Surgery. Chicago, Quintessence Pub. Co. Inc. : BRYANT, S.R. (1998): The effects of age, jaw site, and bone condition on oral implant outcomes. Int J Prosthodont. 11:

20 BUSER, D., LANG, N. P. (1998): The original one stage dental implant system and its clinical application. Periodontol : CAPUTO, A. A., STANDLEE, J. P. (1987): Biomechanics In Clinical Dentistry. Chicago, Quintessence Publishing, Co. Inc. : CARRANZA, F.A. (1990): Biologic Aspects Of İmplants (Chapter 62) : Glickman s Clinical Periodontology. WB Saunders Co., London. CASWELL, C.W., CLARK, A.E. (1991): Dental Implant Prosthodontics. New York, J.B. Lippincott Co. CHARKAWİ, H. G., ZEKRY, K., WAKAD M. T. (1994): Stress analysis of different osseointegrated implants supporting distal extension prosthesis. J Prosthet Dent. 72: CHO, G. C., CHEE, W. L. (1992): Apparent intrusion of naturel teeth under an implantsupported prosthesis: A clinical report. J Prosthet Dent. 68: 3-5 CLARK, D.E., DANFORTH R.A., BARNES, R.W., BURTCH, M.L. (1990): Radiation absoerbede from dental implant radiography: a comparison of linear tomography, ct scan and panoramic and ıntraoral techniques. J Oral Implantol. 16: DEINES, D. N., EICK, J. D., COBB, C. M., BOWLES C. Q., JOHNSON, C. M. (1993): Photoelastic stress analysis of naturel teeth and three osseointegrated implant desing. Int J Periodontics Restorative Dent. 13: DETOLLA, D. H., ANDREANA, S., PATRA, A., BUHITE, R., COMELLA, B. (2000): The role of the finite element model in dental implants. J Oral Implantol. XXVI: ERICSSON, I., LEKHOLM, U., BRANEMARK P-I., LINDHE, J., GLANTZ, P-O., NYMAN, S. (1986): A clinical evaluation of fixed-bridge restorations supported by the combination of teeth and osseointegrated titanium implants. J Clin Perodontol. 13:

21 ESKİTAŞÇIOĞLU, G., YURDUKORU, B. (1995): Dişhekimliğinde sonlu elemanlar stres analiz yöntemi. A Ü Diş Hek Fak Derg. 22: FEDERİCK, D.R., CAPUTO, A.A. (1996): Effects of overdenture retention designs and implant orientations on load transfer characteristics. J Prosthet Dent. 76: GARCİA, L. T., OESTERLE, L. J. (1998): Naturel tooth intrusion phenomenon with implants: A survey. Int J Oral Maxillofac Implants. 13: GLANTZ, P-O., NILNER, K. (1998): Biomechanical aspects of prosthetic implant-borne reconstructions. Periodontol : GRANAT, J. (1990): L implantologie aurait-elle 7000 ans? L Inf Dent. 22, (31): GROSS, M., LAUFER, B. Z. (1997): Splinting osseointegreted implants and natural teeth in rehabilitation of partially edentulous patients. Part I: Laboratory and clinical studies. J Oral Rehabil. 24: GUNNE, J., ASTRAND, P., LINDH, T., BORG, K. OLSSON, M. (1999): Tooth-implant and implant supported fixed partial dentures: A 10 year report. Int J Prosthodont. 12: HART, T. R., HENNEBEL, V. V., THONGPREDA, N., VAN BUSKIRK, W. C., ANDERSON, R. C. (1992): Modelling the biomechanics of the mandible: Athree dimensional finite element study. J Biomech. 25: HEBEL, K. S., GAJJAR, R. C. (1997): Cement-retained versus-screw-retained implant restorations: Achieving optimal occlusion and esthetics in implant dentistry. J Prosthet Dent. 77: HIMMEL, R., PILO, R., ASSIF; D., AVIV, I. (1992): The cantilever fixed partial denture-a litrature review. J Prosthet Dent. 67:

22 HOBKİRK, J. A., TANNER, S., (1995): Load transmission in implant superstructures supported by naturel teeth and osseointegrated dental implants. A preliminary report. Eur J Prosthodont Restor Dent. 3: HOBO, S., ICHIDA, E., GARCIA, L.T. (1990): Osseointegration And Occlusal Rehabilitation. 2 nd ed., Osaka, Quintessense Pub. Co. Ltd. HOLMES D. C., LOFTUS J. T. (1997): Influence of bone quality on stres distribution for endoosseous ımplants. J Oral Implantol. XXIII: HOLMES, D. C., DİAZ-ARNOLD, A. M., LEARY, J. M. (1996): Influence of post dimension on stress distrubition in dentin. J Prosthet Dent. 75: HOLMGREN, E. P., SECKINGER, R. J., KILGREN, L. M., MANTE, F. (1998): Evaluating parameters of osseointegrated dental implants using finite element analysis - A two dimensional comparative study examining the effects of implant diameter, implant shape and load direction. J Oral Implantol. XXIV: HOSNY M., DUYCK J., VAN STEENBERGHE D., NAERT I. (2000): Within-subject comparison between connected and nonconnected tooth-to-implant fixed partial prostheses: Up to 14-year follow-up study. Int J Prosthodont. 13: ISIDOR, F. (1996): Loss of osseointegration caused by occlusal load of oral implants: A cilinical and radiographic study in monkeys. Clin Oral Implants Res. 7: KAMPOSIORA, P., PAPAVASILIOU, G., BAYNE, S. C., FELTON, D. A. (1994): Finite element analysis estimates of cement mikrofracture under complete veneer krowns. J Prosthet Dent. 71: KAY H. B. (1993): Free-standing versus implant-tooth interconnected restorations: Understanding the prosthodontic perspective. Int J Periodontics Restorative Dent. 13:

23 KAYACAN, R., BALLARİNİ, R., MULLEN, R. L. (1997): Theoritical study of the effect of tooth and implant mobility differences on occlusal force transmission in tooth/implant supported partial prostheses. J Prosthet Dent. 78: KENNEY, R., RICHARDS, M. W. (1998): Photoelastic stress patterns produced by implantretained overdentures. J Prosthet Dent. 80: LANGER B., SULLIVAN D. Y. (1989): Osseointegration: Its impact on the interrelationship of periodontics and restorative dentistry: Part II. Int J Periodontics Restorative Dent. 9: LANGER, B., RANGERT, B. (1998): Biomechanical İnteraction Between İmplants And Teeth Chapter 4). Nevins, M., Mellonig, J., T. : Implant Therapy. Clinical Approaches And Evidence Of Success. Tokyo, Quintessence Publishing, Co. Inc. 2: LAUFER, B. Z., GROSS, M. (1998): Splinting osseointegrated implants and naturel teeth in rehabilitation of partially edentulous patients. Part II: principals and applications. J Oral Rehabil. 25: LEKHOLM, U., ZARB, G.A. (1985): Patient Selection And Preparation (Chapter 12) : Branemark, P.I., Zarb, G.A., Albrektsson, T. Tissue Integrated Prostheses; Osseointegration In Clinical Dentistry. Chicago, Quintessence Pub. Co. : LEMONS, J., NATIELLA, J. (1986): Biomaterials, biocompatibility, and peri-implant considerations. Dent Clin North Am. 30: LINDH, T., GUNNE, J., DANIELSSON, S. (1997): Rigid connections between naturel teeth and implants: Technical Note. Int J Oral Maxillofac Implants. 12: LOZADA, J. L., ABBATE, M. F., PİZARELLO, F. A. JAMES, R. A. (1994): Comparative three dimensional analysis of two finite-element endoosseous implant desing. J Oral Implantol. XX:

24 LUNDGREN, D., LAURELL, L. (2000): Biomechanical aspect of fixed bridgework supported by naturel teeth and endoosseous implants. Periodontol : MCGLUMPHY E. A., CAMPAGNİ W. V., PETERSON L. J.(1989): A Comparison of the stress transfer characteristics of a dental implant with a rigid or a resilient internal element. J Prosthet Dent. 62: MEASUREMENTS GROUP, VİSHAY (!987): Photoelastic Stress Analysis, Bulletin SFC- 300 B, Raleing, North Carolina, USA. MEIJER, G. J., STARMANS, F. J. M., DE PUTTER C., VAN BLİTTERWIJK C. A. (1995): The influence of a flexible coating on the bone stress around dental implants. J Oral Rehabil. 22: MEIJER, H. J. A., KUIPER, J. H., STARMANS, F. J. M., BOSMAN, F. (1992):Stres distrubition around dental implants: Influence of superstructer, length of implant and height of mandible. J Prosthet Dent. 68: MEIJER, H. J. A., STARMANS, F. J. M., BOSMAN, F. (1993): A comparasion of three finite element models of an edentulous mandible provided with implants. J Oral Rehabil. 20: MEIJER, H. J. A., STARMANS, F. J. M., STEEN, W. H. A. (1994a): Location of implants in the interforaminal region of the mandible and consequences for the desing of the superstructure. J Oral Rehabil. 21: MEIJER, H. J. A., STARMANS, F. J. M., STEEN, W. H. A., BOSMAN, F. (1994b): A three dimensional finite element study on two versus four implants in an edenttulous mandible. Int J Prosthodont. 7: MEIJER, H. J. A., STARMANS, F. J. M., STEEN, W. H. A., BOSMAN, F. (1996): Loading conditions of endoosseous implants in an edentulous human mandible: a three dimensional, finite-element study. J Oral Rehabil. 23:

25 MELO, C., MATSUSHİTA, Y., KOYANO, K., HİROWATARİ, H., SUETSUGU, T. (1995): Comparative stress anallysis of fixed -end osseointegrayed prostheses using the finite element method. J Oral Implantol. XXI: MİSCH, C.E. (1999): Contemporary Implant Dentistry. 2 nd ed., Tokyo, Mosby, Inc. MOULDİNG M. B., HOLLAND D. A., SULİK W. D. (1988): Photoelastic stress analysis of supporting alveoler bone as modified by nonrigid connectors. J Prosthet Dent. 59: MURPHY W. M., WILLAMS K. R., GREGORY M. C. (1995): Stress in bone adjacent to dental implants. J Oral Rehabil. 22: NAERT, I., QUIRYNEN, M., STEENBERGHE, D. V., DARIOUS, P. (1992): A six-year prosthodontic study of 509 consecutively inserted implants for the treatment of partial edentulism. J Prosthet Dent. 67: NAERT, I., DUYCK, J. A., HOSNY, M. M. F., STEENBERGHE, D. V. (2001a):Freestanding and tooth-implant connected prostheses in the treatment of partially edentuluous patients. Part I. Clin Oral Implants Res. 12: NAERT, I., DUYCK, J. A., HOSNY, M. M. F., STEENBERGHE, D. V. (2001b):Freestanding and tooth-implant connected prostheses in the treatment of partially edentuluous patients. Part II. Clin Oral Implants Res. 12: NAYLOR W. P. (1992): Introduction To Metal Ceramic Tecnology. Quintessence Pub. Co. Inc. Chicago. NISHIMURA, R. D., OCHIAI, K. T., CAPUTO, A. A., JEONG C. M. (1999): Photoelastic stress analysis of load transfer to implants and naturel teeth comparing rigid and semirigid connectors. J Prosthet Dent. 81: NOBELBIOCARE INC. (2002): Branemark System.

26 Erişim: [ nal&hier=brånemark+system ]. Erişim Tarihi: O BRİEN, W.J. (1997): Dental Materials And Their Selection. 2 nd ed., Paris, Quintessense Pub. Co., Inc. ODMAN, J., LEKHOLM, U., JEMT, T., THILANDER; B. (1994): Osseointegrated implants as orthodontic anchoarege in the treatment of partially edentulous adult patients. Eur J Orthod. 21: O GRANDY, J., SHERIFF, M., LIKEMAN, P. (1996): A finite element analysis of mandibular canine as a denture abutment. Eur J Prosthodont Restor Dent. 4: OLSSON, M., GUNNE, J., ASTRAND, P., BORG, K. (1995): Bridges supported by freestanding implants versus bridges supported by tooth and implant. Clin Oral Implants Res, 6: OOSTERWYCK, V. H., DUYCK, H., SLOTEN, V. J., PERRE, V. G., COOMAN, M., LIEVENS, M. S., NAERT, I. (1998): The influence of bone mechanical properties and implant fixation upon bone loading around oral implants. Clin Oral Implants Res. 9: OW R. K. K., HO K. H. (1992): Retrieval of the resilient element in an osseointegrated implant system. J Prosthet Dent. 68: PALMER, R. (1999): Introduction to dental implants. Br Dent J. 187: PAPAVASILIOU, G., KAMPOSIORA, P., BAYNE, S. C., FELTON, D. A. (1996): Threedimensional finite element analysis of stress-distrubition around single tooth implants as a function of bony support, prosthesis type, and loading during function. J Prosthet Dent. 76: PAREL, S. P. (1996): Prosthesis desing and treatment planning for the partially edentulus implant patient. J Oral Implantol. XXII:

27 PEZZOLI, M., HIGHTON, R., CAPUTO, A. MATYAS, J. (1988): Retenion magnets in guiding plates of distal extension removeable partial dentures. J Prosthet Dent. 60: PHILIPS, R. W. (1991a). Science Of Dental Materials. 9.th Ed, W.B. Saunders Co., p: PHILIPS, R. W. (1991b). Science Of Dental Materials. 9.th Ed, W.B. Saunders Co., p: RAMFJORD, S. P., ASH, M. M. (1983): Occlusion. 3.th Ed, W.B. Saunders Co., p: RANGERT, B., GUNNE, J., GANTZ, P. O., SVENSSON, A. (1995): Vertical load distrubition on a three-unit prosthesis supported by naturel tooth and a single Branemark implant. Clin Oral Implants Res. 6: REIGER, M. R. (1988): Finite element stress analysis of root-form implants. J Oral Implantol. XIV: RICHTER, E. J. (1989): Basics biomechanics of dental implants in prosthetic dentistry. J Prosthet Dent. 61: RODRIGUEZ, A. M., AQUILINO, S. A., LUND, P. S., RYTHER, J. S., SOUTHHARD, T. E. (1993). Evaluation of strain at the terminal abutment site of a fixed mandibular implant prosthesis during cantilever loading. J Prosthodont. 2: ROSSEN, I. P. V., BRAAK, L. H., PUTTER, C., GROOT K. (1990): Stress-absorbing elements in dental implants. J Prosthet Dent. 64: SACCHI, M. (2000): The development of the ITI dental implant system. Clin Oral Implants Res. 11: SACCHI, M., MERZ, B. R., SCHAR, A. R. (2000): The development of the ITI dental implant system. Clin Oral Implants Res. 11:

28 SCHLUMBERGER, T. L., BOWLEY, J. F., MAZE, G. I. (1998): Intrussion phenomenon in combination tooth-implant restorations: A review of the litrature. J Prosthet Dent SCROEDER, A., SUTTER, F., KREKELER, G. (1991): Oral Implantology. New York, Thieme Medical Pub. Inc. SEONG, W., KORIOTH, T. W. P., HODGES, J. S. (2000): Experimentally induced abutment strains in three types of single-molar implant restorations. J Prosthet Dent. 84: SERTGÖZ, A., GÜVENER, S. (1996): Finite element analysis of the effect of cantilever and implant length on stress distrubition in an implant supported fixed prosthesis. J Prosthet Dent. 76: SERTGÖZ, A. (1997): Finite element analysis of the effect of superstructere material on stress distrubition in animplant supported fixed prostheses. Int J Prosthodont. 10: SHEETS, C. G., EARTHMAN, J. C. (1997): Tooth intrusion in implant -assisted prostheses. J Prosthet Dent. 77: SHILLINGBURG, H. T., HOBO, S., WHITSETT, L. D., JACOBI, R., BRACKETT, S. E. (1997): Fundamentals Of Fixed Prosthodontics. 3th Ed. Quintessence Pub. Co. Inc. Chicago. SKALAK, R. (1985):Aspect Of Biomechanical Considerations (Chapter 5): Branemark, P.I., Zarb, G.A., Albrektsson, T. Tissue Integrated Prostheses; Osseointegration In Clinical Dentistry. Chicago, Quintessence Pub. Co. Inc. : SKALAK, R. (1986): Osseointegration biomechanics. J Oral Implantol. 12: SPİEKERMANN, H. (1995): Color Atlas Of Dental Medicine, Implantology. New York, Thieme Medical Pub. Inc. STEINEMANN, S.G. (1998): Titanium- the material of choice? Periodontol : 7-21.

29 SULZER CALCITEK INC. (2002): Products İmplants. Erişim: [ Erişim Tarihi: SUTHERLAND J. K., HOLLAND G. A., SLUDER T. B., WHİTE J. T. (1980): A photoelastic analysis of the stress distrubition in bone supporting fixed partial dentures of rigid and non rigid design. J Prosthet Dent. 44: TONETTI, M.S., SCHMID, J. (1994): Pathogenesis of implant failures. Periodontol : TUNCELLİ, B., POYRAZOĞLU, E., KÖYLÜOĞLU, A.M., TEZCAN, S. (1997a): Comparison of load transfer by angulated, standard and inclined implant abutments. Eur J Prosth Restor Dent. 5: TUNCELLİ, B., POYRAZOĞLU, E., KÖYLÜOĞLU, A.M., TEZCAN, S. (1997b): Comparison of load transfer by implant abutments of various diameters. Eur J Prosth Restor Dent. 5: ULUSOY, M., AYDIN, K. (1988):Bölümlü Protezler. Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi. UYSAL H., İPLİKÇİOĞLU H., BİLİR Ö. G., KURAL O. (1996): Efficacy of the intramobile connector in implant-tooth supported fixed prosthesis: An experimental study. Int J Prosthodont. 9: UYSAL, H., İPLİKÇİOĞLU, H., AVCI, M., BİLİR, Ö. G., KURAL O. (1997): An experimental analysis of the stresses on the implant in an implant-tooth supported prosthesis: A technical note. Int J Oral Maxillofac Implants. 12: WANG, C. H., TSAI, C. C., Chen, F., CHANG, G. L. (1996): Photoelastic stres analysis of mandibular posterior cantilevered pontic. J Oral Rehabil. 23:

30 WEINBERG, L. A., KRUGER, B., (1994): Biomechanical considerations when combining tooth-supported and implant-supported prostheses. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 78: WEINBERG, L. A., KRUGER, B., (1995): A Comparison of ımplant/prosthesis loading with four clinical variables. Int J Prosthodont. 8: WEIS, C. M. (1987): Tissue integration of dental endosseous implants: Description and comparative analysis of the fibro-osseous integration and osseous integration systems. J Oral Implantol. 13: WHEELER, R. C. (1974): Dental Anatomy, Physiology and Occlusion. 5.th Ed. Saunders. Philadelphia. WHITE, S. N., CAPUTO, A. A., ANDERKVIST, T. (1994): Effect of cantilever lenght on stress transfer by implant-supported prostheses. J Prosthet Dent. 71: WILLIAMS, D. M., HUGES, F. J., ODELL, E. W., FARTHİNG, D. M. (1995):Host Defences Against Microbial Plaque: Pathology Of Periodontal Disease. Oxford University Press Inc. Oxford. P: WISE, M. D. (1995): Failure In The Restored Dentition. Quintessence Pub. Co. Inc, London. S: WORTHİNGTON, P., LANG, B.R., LAVELLE, W.E. (1994): Complications And Failure. Osseointegration In Dentistry. Quintessence Pub. Co. Inc, Chicago. WYATT, C.C.L.,PHAROAH, M.J. (1998): Imaging techniques and image interpretation for dental implant treatement. Int J Prosthodont. 11: ZAİMOĞLU, A., CAN, G., ERSOY, E., AKSU, L. (1993): Diş Hekimliğinde Maddeler Bilgisi. Ankara, Ankara Basımevi.

31 VII-Ekler: a) Mali Bilanço ve açıklamaları: Giderler: Tarihi Diğer Toplam 16/08/ ,142, /09/ ,100, /09/ ,000, /11/ ,000, /03/ ,950, /03/ ,992, /03/ ,880, Gider Top ,000,000 1,648,064, ,568,064,000 Gelir Top ,000,000 1,738,000, ,658,000,000 Kalan ,936, ,936,000 Açıklamalar: 300 Sonlu Elemanlar Stres Analiz Uygulaması BİAS ELEKT. LTD. ŞTİ. 400 Sp.Del.Screw Gör.,Fixed AbutMutlu İç ve Dış Tic.Ltd.Şti. 920,000,000 TL 1,738,000,000 TL Photostress malzemesi Bias Elek.Ltd.Şti. Screw-vent ımplant, Hla 3/4 Abutment Demak Diş Malz.Ltd.Şti. T-123 Sürgü Eleksan Ltd.Şti. Screw-vent ımplant (SVB) Demak Ltd.Şti. Frıalıt implant, Frialit abutement düz

32 Toplam Sağlık Diş Deposu Ltd.Şti. 2,658,000,000 TL b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar (BAP Demirbaş numaraları dahil ): Makine ve Teçhizat alımı yapılmamıştır. Kullanılan malzemeler sarf malzemeleridir. c) Teknik ve Bilimsel Ayrıntılar : Kesim III de belirtilmiştir. d) Sunumlar (bildiriler ve teknik raporlar) : Doğal Diş-İmplant Destekli Sabit Bölümlü Protez Tasarımlarının Kuvvet İletimi Yönünden Değerlendirilmesi. (Sözlü Bildiri-Expodental Antalya/2003) Doğal Diş İmplant Destekli Sabit Bölümlü Protezlerde Hassas Bağlantı Uygulamalarının Fotoelastik Stres Analiz Yöntemi İle Değerlendirilmesi. (Poster Bildiri- Expodental Antalya/2003)