T.C. KALKINMA BAKANLIĞI DOĞU KARADENİZ PROJESİ BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI RİZE İL RAPORU MAYIS 2013 GİRESUN

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. KALKINMA BAKANLIĞI DOĞU KARADENİZ PROJESİ BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI RİZE İL RAPORU MAYIS 2013 GİRESUN"

Transkript

1 T.C. KALKINMA BAKANLIĞI DOĞU KARADENİZ PROJESİ BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI RİZE İL RAPORU MAYIS 2013 GİRESUN

2 Gİ Rİ Ş Rize İli, Kuzeyden Karadeniz, doğudan Artvin, güneyden Erzurum, güneybatıdan Bayburt ve batıdan Trabzon illeri ile çevrilidir. Doğu Karadeniz Kıyı sıradağları yayının kuzey yamacında yer alan Rize toprakları dağlık ve engebelidir. 80 km uzunluğundaki kıyı şeridinin genişliği akarsu vadileri dışında ortalama m. arasında değişmektedir. Çok sayıda akarsu tarafından kesilen bu şeridin en geniş düzlüklerini taban seviyesi ovaları oluşturmaktadır. Tümüyle akarsuların getirdiği alüvyonlardan oluşan bu düzlükler, akarsuların denize kavuştuğu noktadan itibaren içeriye doğru metreye kadar taban seviyesi ovası şeklinde, 9-10 km'ye kadar da taraça düzlükleri şeklinde uzanmaktadır. Bu düzlüklerin kıyı boyunca olan genişlikleri ise yaklaşık olarak 200 m ile 1000 m arasında değişmekte olup hemen tamamı yerleşik alanlardır. Bunlardan en geniş olanı Ardeşen ilçe merkezinin yerleşim alanını oluşturan Fırtına Deresi'nin ovasıdır. Topografya kıyı düzlüğünün hemen gerisinde arızalanmakta ve yükselti birdenbire m. bulmaktadır. Buradan itibaren arazi, giderek daralan akarsu vadileri tarafından derin bir şekilde yarılmıştır. Gerek ana akarsular ve gerekse bu akarsuların orta çığırları boyunca aldıkları sayısız kollar araziyi şiddetle aşındırmış ve çok arızalı bir görünüş kazandırmıştır. Keskin ve birbirine yakın sırtlar, dik yamaçlı "V" profilli vadiler yaklaşık 2000 m yüksekliğine kadar olan bu sahanın karakteristik topoğrafik görünüşünü oluşturmaktadırlar. Yaklaşık 2000 m yükseklikten başlayan yüksek dağlık saha ve buzul topografyasının m yüksekliğe kadar olan kısımlarında topografya basık sırtlar, dik yamaçlı "U" profilli vadilerden oluşmaktadır. Bu alanda çok sayıda küçük boyutlu buz yalağı ve moren set gölleri mevcuttur. Yüksekliği 3000 m. aşan kısımlar ise Rize'nin en sarp ve en arızalı kesimini oluşturmaktadır. Geniş ölçüde çıplak ve tamamen kayalık zirveler ile bunların arasındaki keskin sırtların yamaçları çok diktir. Rize'nin en yüksek noktalarını bu sırtlar arasındaki zirveler oluşturmaktadır. Üzerinde hâlâ buzul bulunan ve Rize topraklarının en yüksek noktası olan Kaçkar Tepesi (3937m) ile Verçenik (Üçdoruk) Tepesi (3709m), Koyunsokağı Vacakar dağı (3458m), Çaymakçur Tepesi (3420m), Gudashevsivrisi Tepesi (3406m), Koyunsokağı tepesi (3342m), Marsis Tepesi (3334m) ve Aşağı Karataş Tepesi (3322m) bu zirvelerden bazılarıdır. Bu arızalı topografya Fındıklı ilçe merkezinin güneyinden itibaren sarplığını ve yüksekliğini kaybetmektedir.

3 Rize'nin akarsuları kısa boylu, yatay eğilimli fazla olan hızlı akışlı akarsulardır. Rize sınırları içinde uzunluğu 5 km. fazla olan 23 akarsu vardır. Ancak bunlardan 16 tanesi doğrudan doğruya Karadeniz'e ulaşmakta olup geri kalanı ise bu 16 akarsudan birinin kolu durumundadır. Doğrudan doğruya Karadeniz'e ulaşan akarsuların en uzun olanları Çağlayan deresi (34.7km), Arılı Deresi (31.5 km), Fırtına Deresi (68.0 km), Hemşin Deresi (38,5 km), Sabuncular Deresi (46.0 km), Taşlı Dere (34.0 km), İyi Dere (78.4 km)'dir. Bu yedi akarsudan en uzun olanı İyidere olmasına karşın, beslenme sahası en geniş olanı Fırtına Deresi'dir. İ KLİ M Rize İlinin en önemli iklimsel özelliği her mevsim yağışlı olmasıdır. Yazlar serin, kışlar ise ılıman geçmektedir. Türkiye nin en çok yağış alan ili Rize dir. Rize de iki farklı iklim tipi görülmektedir. Kıyı kısmında ılık ve yağışlı bir iklim tipi yaygınken, iç kesimlerde karasal iklim özelliği hakimdir, ancak diğer illere oranla, Rize de iç kesimler de önemli ölçüde yağış almaktadır. Karasal iklim örneği olarak Kalkandere (yükseklik:400 m) meteoroloji istasyonu verilerinden yararlanılmıştır. Kıyı kesimde yazlar ılık, kışlar ise serin geçmektedir. Yılın hemen hemen bütün aylarında yağışlıdır. Bu kesimde, Rize il merkezinde (yükseklik: 4 m) bulunan meteoroloji istasyonu verilerinden yararlanılmıştır. Aylar itibariyle sıcaklık değerleri, Rize il merkezi için Tablo:1 de, Kalkandere için Tablo:2 de sunulmuştur. Tablo:1 Sıcaklık Değerleri (C ) (Rize Meteoroloji İstasyonu) AYLAR Ortalama Sıcaklık En Yüksek Sıcaklık En Düşük Sıcaklık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLIK Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı - Rasat Süresi 31 yıl 3

4 Grafik 1: Ortalama Sıcaklık Değerleri (C ) (Rize Meteoroloji İstasyonu) ,5 6,2 7,7 11,8 15,9 20,2 22, ,8 15,8 11,4 8,20 14,1 5 0 OCAK MART MAYIS TEMMUZ EYLÜL KASIM YILLIK ORT. SICAKLIK Kaynak : Büro Çalışması Görüldüğü gibi, Rize de ortalama sıcaklığın en yüksek olduğu aylar, Temmuz ve Ağustos, en düşük olduğu aylar ise Ocak ve Şubat aylarıdır. Yıl içinde ölçülen ortalama sıcaklık 14.1 C, en yüksek sıcaklık 37.9 C, en düşük sıcaklık ise 7.0 C dir. Kalkandere de yıl içinde ölçülen ortalama sıcaklık 12.3 C, en yüksek sıcaklık 40.5 C, en düşük sıcaklık ise 11.5 C dir. Rize verilerine göre kış aylarında sıcaklıklar daha düşüktür. Yıl boyu ortalaması ve yaz aylarında büyük farklılık bulunmamaktadır. Tablo:2 Sıcaklık Değerleri (C ) (Kalkandere Meteoroloji İstasyonu) AYLAR Ortalama Sıcaklık En Yüksek Sıcaklık En Düşük Sıcaklık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLIK Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Rasat Süresi 8 yıl 4

5 Grafik 2: Ortalama Sıcaklık Değerleri (C ) (Kalkandere Meteoroloji İstasyonu) ,2 3,9 6,4 10,4 14, ,3 20, ,2 10,1 6,80 12,3 0 OCAK MART MAYIS TEMMUZ EYLÜL KASIM YILLIK ORT. SICAKLIK Kaynak : Büro Çalışması İl de nem değerleri Tablo: 3'te verilmiştir. Tablo : 3 Nem Değerleri (Rize Meteoroloji İstasyonu) AYLAR Ortalama Bağıl Nem (%) En Düşük Bağıl Nem (%) Ocak 72 9 Şubat Mart 74 6 Nisan 74 9 Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 73 8 YILLIK 75 6 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı Rasat Süresi 31 yıl Grafik 3: Aylara Göre Ortalama Bağıl Nem Değerleri (%) (Rize Meteoroloji İstasyonu) OCAK MART MAYIS TEMMUZ EYLÜL KASIM YILLIK ORT. NEM Kaynak : Büro Çalışması 5

6 Ortalama bağıl nem oranının en yüksek olduğu aylar gerek Rize, gerek Kalkandere için Ağustos, Eylül ve Ekim aylarıdır. Yıl boyu ortalamalarda, Kalkandere de nem oranının kıyı kesimine oranla daha yüksek olduğu görülmektedir. Tablo : 4 Nem Değerleri (Kalkandere Meteoroloji İstasyonu) AYLAR Ortalama Bağıl Nem (%) En Düşük Bağıl Nem (%) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLIK Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Rasat Süresi 8 yıl Grafik 4: Aylara Göre Ortalama Bağıl Nem Değerleri (%) (Kalkandere Meteoroloji İstasyonu) OCAK MART MAYIS TEMMUZ EYLÜL KASIM YILLIK ORT NEM Kaynak : Büro Çalışması Yağış ve rüzgar değerleri aylar itibariyle Tablo: 5 ve Tablo:6'da verilmiştir. 6

7 Tablo : 5 Yağış ve Rüzgar Değerleri (Rize Meteoroloji İstasyonu) AYLAR Ortalama Yağış Miktarı (Aylık, mm) En Çok Yağış Miktarı (Günlük, mm) Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı Ortalama Karla Örtülü Gün Sayısı Hakim Rüzgar Yönü, Esme Sayısı Ocak SW-320 Şubat SW-289 Mart SW-225 Nisan SW-150 Mayıs NE-168 Haziran SW-178 Temmuz SW-211 Ağustos SW-219 Eylül SW-209 Ekim SW-236 Kasım SW-294 Aralık SW-317 YILLIK SW-2782 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı Rasat Süresi 31 yıl Grafik 5: Aylara Göre Ortalama Yağış Miktarı (mm) (Rize Meteoroloji İstasyonu) , ı ,3 181, ,6 139,1 135,4 179,8 239,1 314,4 251, OCAK NİSAN TEMMUZ EKİM YILLIK ORT.YAĞIŞ Kaynak : Büro Çalışması 7

8 Tablo : 6 Yağış ve Rüzgar Değerleri (Kalkandere Meteoroloji İstasyonu) AYLAR Ortalama Yağış Miktarı (Aylık, mm) En Çok Yağış Miktarı (Günlük, mm) Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı Ortalama Karla Örtülü Gün Sayısı Hakim Rüzgar Yönü Ocak N Şubat E Mart N Nisan N Mayıs E Haziran N Temmuz E Ağustos E Eylül N Ekim N Kasım N Aralık E YILLIK N Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Rasat Süresi 8 yıl Grafik 6: Aylara Göre Ortalama Yağış Miktarı (mm) (Kalkandere Meteoroloji İstasyonu) , ,9 178,2 192,6 148,7 111,9 140,6 160,1 228, ,6 180,3 240,2 0 OCAK NİSAN TEMMUZ EKİM YILLIK ORT.YAĞIŞ Kaynak : Büro Çalışması 31 yıllık gözlem sonuçlarına göre Rize nin hâkim rüzgâr yönü güneybatıdır. İlde 2 3 yılda bir föhn rüzgârlarının etkisi de hissedilmektedir. Yüksekliği 3000 m. geçen Rize Dağlarından Karadeniz kıyısına doğru esen rüzgârlar yüksekten alçağa indikleri için geçtikleri yerleri ısıtmakta ve kış aylarında sıcaklık değerlerinin aşırı düşmesini engellemektedir. İç kesimlerde doğu ve kuzey rüzgarları hakimdir. Yağışların hem kıyı hem iç kesimlerde çok olması ve her mevsim dengeli bir yağış düzeni olduğu için il genelinde kurak geçen mevsim yoktur. Rize de yıl genelinde hakim rüzgar yönü güneybatı dır. Ancak Mayıs ayı için hakim rüzgar yönü kuzeydoğu dur. Kalkandere de yıl boyu hakim rüzgar yönü kuzey dir, yalnız Şubat, Mayıs, Temmuz, Ağustos ve Aralık aylarında rüzgar ağırlıklı olarak doğu dan esmektedir. 8

9 Rize de en fazla yağış mm olarak Kasım ayında düşmektedir. Ortalama kar yağışlı gün sayısının en fazla olduğu aylar ise Şubat ve Mart ayları olarak tespit edilmiştir. Kalkandere de en fazla yağış mm olarak Ekim ayında düşmektedir. Ortalama kar yağışlı gün sayısının en fazla olduğu ay ise Ocak ayı olarak tespit edilmiştir. Yerleşmelerin iklimsel özelliklerine ilişkin yıllık ortalama değerleri ise Tablo: 7 ve Tablo: 8'de verilmiştir. Tablo: 7 Yıllık İklim Verileri (Rize Meteoroloji İstasyonu) Ortalama Açık Gün Sayısı : 50.9 Ortalama Bulutlu Gün Sayısı : Ortalama Kapalı Gün Sayısı : Ortalama Karla Örtülü Gün Sayısı : 12.0 En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı (cm) : 88.0 Ortalama Sisli Gün Sayısı : 8.4 Ortalama Dolulu Gün Sayısı : 1.1 Ortalama Kırağılı Gün Sayısı : 7.5 Ortalama Orajlı Gün Sayısı : 14.2 Hakim Rüzgar Yönü : SW Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı Rasat Süresi 31 yıl Tablo: 8 Yıllık İklim Verileri (Kalkandere Meteoroloji İstasyonu) Ortalama Açık Gün Sayısı 71.0 Ortalama Bulutlu Gün Sayısı Ortalama Kapalı Gün Sayısı Ortalama Karla Örtülü Gün Sayısı 25.5 En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı (cm) 160 Ortalama Sisli Gün Sayısı 14.8 Ortalama Dolulu Gün Sayısı 0.5 Ortalama Kırağılı Gün Sayısı 18.0 Ortalama Orajlı Gün Sayısı 7.2 Hakim Rüzgar Yönü N Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Rasat Süresi 8 yıl Görüldüğü gibi, Rize İli kıyı kesimler ile iç kesimler arasında en az iklim farklılıkları olan ildir. Ancak, iç kesimler biraz daha soğuk, kar yağışlı bir iklime sahiptir. Bitki Ö rtü sü Rize Ormanlar, kıyıdan yaklaşık 750 m yüksekliğe kadar olan saha geniş yapraklı kıyı ormanları ile kaplıdır. Bu sahada yer yer iğne yapraklıların da bazı sırtlar boyunca aşağılara sarktığı görülmektedir. Gür ve sık bir orman formasyonu ile aynı zamanda da zengin bir orman altı formasyonundan oluşan bu yükseklik basamağı "Kolşik Flora" adıyla da tanınmaktadır. Bu basamağın hâkim türü sakallı kızılağaç olup diğer türler kayın, kestane, ıhlamur türleri, gürgen, karaağaç türleri, yabani Trabzon hurması, yabani karayemiş, yabani kiraz, defne, çınar, tespih ağacı, meşe, dişbudak ve şimşir'dir. Bunlardan sakallı kızılağaç ve yabani karayemiş akarsu vadileri boyunca orman üst sınırına kadar çıkmaktadır. 9

10 Yaklaşık olarak m yükseklikler arasındaki kuşak karışık orman kuşağıdır. Bu katın yaygın türlerini geniş yapraklılarından sakallı kızılağaç, kayın, kestane, gürgen ile iğne yapraklılarından ladin ve çam türleri oluşturmaktadır. Yüksekliğin daha da artmasıyla yavaş yavaş iğne yapraklı türler hâkim duruma geçmektedir m'den sonra iğne yapraklılarının hâkimiyeti başlamaktadır. Hâkim tür doğu ladini olup, orman üst sınırına yaklaştıkça Kafkas köknarı da yaygın bir şekilde görülmektedir. Karaçam da bu kuşağın yaygın türlerindendir. Rize'de ormanlar yaklaşık olarak m yüksekliklerde sona ermekte ve yerini alp çayırlarına bırakmaktadır. Akarsular Rize ilinin toprakları Kuzey Anadolu kıyı dağlarının yüksek kesimlerinden doğarak Karadeniz e dökülen irili ufaklı birçok akarsu ile bölünmektedir. Rize'nin akarsuları kısa boylu, yatay eğilimli fazla olan hızlı akışlı akarsulardır. Rize sınırları içinde uzunluğu 5 km'den fazla olan 23 akarsu vardır. Ancak bunlardan 16 tanesi doğrudan doğruya Karadeniz'e ulaşmakta olup geri kalanı ise bu 16 akarsudan birinin kolu durumundadır. Doğrudan doğruya Karadeniz'e ulaşan akarsuların en uzun olanları Çağlayan deresi (34.7km), Arılı Deresi (31.5 km), Fırtına Deresi (68.0 km), Hemşin Deresi (38,5 km), Sabuncular Deresi (46.0 km), Taşlı Dere (34.0 km), İyi Dere (78.4 km)'dir. Fındıklı, Büyükdere, Pazar, Karadere, Venek Deresi (20.3 km) ve Hala Deresi (32.5 km) gibi diğerlerinin boyları daha kısadır. Rize'nin büyük akarsuları olarak belirtilen 7 akarsudan en uzun olanı İyidere (78.4 km), beslenme sahası en geniş olanı Fırtına Deresi'dir ( km). Havza genişliği yönünden ikinci sırayı İyidere ( km), uzunluk yönünden ikinci sırayı ise Fırtına Deresi (68km) almaktadır. Rize akarsuları Kasım'dan Mart'a kadar çekik devreyi yaşamaktadır. Bu devrede akarsular sadece göl ve kaynak sularıyla beslenmektedirler. Çünkü bu devrede yöre yağışı kar şeklinde olduğu için akarsuyun yağmur sularından beslenme şansı yok gibidir. Mart'tan itibaren önce kar erimeleriyle kabarmaya başlayan akarsular ilkbahar yağmurlarıyla da beslenince birdenbire kabarmaya başlamakta ve kar erimelerinin en şiddetli olduğu Haziran ayında en kabarık seviyeye ulaşmaktadır. Türkiye'nin diğer akarsularıyla kıyaslandığında oldukça düzenli rejimli oldukları görülen Rize akarsularının asıl dikkat çeken özellikleri elektrik enerji potansiyelleri ve sediment miktarlarıdır. Türkiye'nin diğer akarsularına göre oldukça az sediment taşıyan Rize akarsuları yıllık elektrik enerji potansiyeli bakımından da elverişli şartlar arz etmektedir. Göller Rize Dağları'nın 2400 m'yi aşan bölümlerinde buzul aşındırması ve biriktirmesi sonucu oluşmuş olan 19 adet küçük alanlı göl tespit edilmiştir. Bu göllerin en büyükleri 0.07 km² yüzölçümündeki Ambar Gölü ile Büyük Deniz Gölü'dür m yükseklikler arasında yer alan bu göllerin en küçüğü ise 0.01 km² yüzölçümündeki Öküzyatağı Gölü'dür. Bunların bir kısmı buz yalağı, bir kısmı da moren set gölüdür. Tablo: 9'da ildeki göller ve bulundukları ilçeler ile denizden yükseklikleri verilmiştir. Tüm göllerin çevrelerinde alabalık üretimi ve avcılık olanakları bulunmaktadır. 10

11 Tablo: 9 Rize İli Gölleri GÖL BULUNDUĞU İLÇE DENIZDEN YÜKSEKLIK (M) Büyük Gölü Ardeşen Cor Gölü Ardeşen Gülyatağı Gölü Ardeşen Hevek Gölü Ardeşen Kaçkar Gölü Ardeşen At Meydanı Gölü Çamlıhemşin Sulak Göl Çamlıhemşin Yıldızlı Gölü Çamlıhemşin Kapılı Gölü Çamlıhemşin Karadeniz Çamlıhemşin Büyükdeniz Gölü Çamlıhemşin Çermeş Gölü Çamlıhemşin Alaca Gölü Fındıklı Öküzyatağı Gölü Fındıklı Ambar Gölü Güneysu Dönen Gölü Hemşin Sarıncof Gölü Hemşin Çitrik Gölü İkizdere Karagöl İkizdere Ovit Gölü İkizdere Dağbaşı Gölü İkizdere Aksu Gölü İkizdere Şevkar Gölü İkizdere Kaynak: Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı Araştırma Rapo EKONOMİK YAPI Türkiye de ki illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında, Rize ili 37. sırada yer almıştır. İlin GSYİH değerleri Tablo: 10, faal nüfus ve çalışan nüfus değerleri ise Tablo: 11 de sunulmuştur. Tablo: 10 Yıllar İtibari İle GSYİH Verileri YILLAR KİŞİ BAŞI GSYİH ($) GELİŞME HIZI % Kaynak: Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Plan Araştırma Raporu 11

12 Tablo: 11 Çalışabilir Nüfus ve İşgücü Dağılımı (2000) (%) Rize Doğu Karadeniz Bölgesi Türkiye Toplam Kadın Erkek Toplam Kadın Erkek Toplam Kadın Erkek İşgücü İstihdam İşgücünde Olmayan İşsiz Kaynak: Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Plan Araştırma Raporu Rize ilinde toplam işgücü Doğu Karadeniz Bölgesinin ortalamasından daha düşük, Türkiye ortalamasından daha yüksektir. İstihdam edilen nüfus 89,75 lik bir değere sahiptir. Bu oran Türkiye ortalaması ve Doğu Karadeniz Bölgesinden daha düşük bir değere sahiptir. İşgücünde olmayan nüfus Doğu Karadeniz Bölgesi ortalamasından daha fazla, Türkiye ortalamasından daha az bir değere bağlıdır. İşsiz nüfus değeri Doğu Karadeniz Bölgesinden ve Türkiye ortalamasından daha fazla bir değere sahiptir. Rize ilinde ki işsiz nüfus değeri ile Doğu Karadeniz Bölgesi ve Türkiye ortalamalarından daha fazla olması ve işsiz nüfusun yıllar itibari ile artması ilin ekonomik sektörlerde de istihdam değerlerinin azaldığını göstermektedir. İşgücünün sektörlere göre dağılımı Tablo:12 de sunulmuştur. Tablo: 12 Ana Sektörler İtibari İle Ekonomik Yapı Gelişimi (%) SEKTÖRLER Tarım Sanayi Hizmetler İnşaat Tanımlanamayan TOPLAM Kaynak: DİE, 2000 Genel Nüfus Sayımı Rize İli İlde tarım arazilerinin kısıtlı olmasına rağmen, tarım sektörünün sağladığı istihdam değeri en yüksek değere sahiptir. Bu durumun oluşmasında ki en büyük etken çay üretimimde Rize ilinin önemli bir yere sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Ancak, 1980 yılından 2000 yılına kadar tarım sektörünün sağladığı istihdam değeri azalma göstermiştir. Doğu Karadeniz Bölgesi illeri içinde Rize ilinin tarım sektöründe sağladığı istihdam değeri en düşük değere sahiptir. Hizmetler sektöründe çalışan nüfus değeri yıllar itibari ile artmakta ve yüksek bir değere sahip olmaktadır. Arazi yapısının engebeli olması, iklim yapısının da tarımsal ürün çeşitliliğini sağlamaması, sanayi ve tarım sektörünün gelişimini engellemiştir. Bu durumda hizmetler sektörü sağladığı istihdam değeri daha yüksek bir paya sahip olmaktadır. İnşaat sektörünün sağladığı istihdam değeri de yıllar itibari ile artış göstermektedir. 12

13 Grafik: 7 GSYİH içinde Sektörlerin Payı (2000) Grafik: 8 İstihdamın Sektörlere Göre Dağılımı(2000) TARIM DİĞER; 35,60% DEVLET HİZMETL ERİ; 8,90% TARIM; 19,60% SANAYİ; 20,80% TİCARET; 15,10% SANAYİ TİCARET DEVLET HİZMETLERİ DİĞER İNŞAAT; HİZMETL 4,40% ER; 21,70% SANAYİ; 9,40% TARIM; 64,30% TARIM SANAYİ HİZMETLER İNŞAAT Kaynak: Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Plan Araştırma Raporu SEKTÖREL YAPI ANALİZİ Tarım Tarım sektörünün GSYİH içindeki payı % 17,7 dir. Arazinin topografik yapısının yüksek ve engebeli olması sebebiyle, ilde tarımsal üretimin yapıldığı alan çok azdır. Arazinin büyük çoğunluğu çay bahçelerinden oluşmaktadır. Rize ilinde nem oranının yüksek olması ve sıcaklık değerlerinin yeterli derecede olmaması tarımda kısıtlı üretim yapılmasına neden olmaktadır. Başlıca tarım ürünü çaydır. İlde tarım arazilerinin % 92,5 inde çay üretimi yapılmaktadır. Türkiye de çay üretimi Rize, Artvin, Trabzon, Giresun ve Ordu olmak üzere 5 ilde yapılmaktadır. Üretimden en büyük pay % 65,1 ile Rize de yapılmaktadır. İlde yaş çay üretim miktarı iklimsel özelliklere bağlı olarak bin ton arasında değişmektedir. İlin iklimsel özelliği kivi yetiştiriciliği içinde uygundur. 228,7 hektarlık bir alanda kivi üretimi de yapılmaktadır. Kivi yetiştiriciliğine önem verilmesi ile tarımda ürün çeşitliliği sağlanabilecek ve bunun sonucunda üretimin artmasıyla tarımdaki istihdam payı da artabilecek potansiyele sahiptir. İlde yaygın olarak yapılan tarımsal faaliyetlerden biri de arıcılıktır. Dünyaca ünlü bir marka haline gelmiş Anzer Balı Anzer Yaylasında üretilmektedir. İlde yapılan balıkçılık faaliyetleri de ülke için büyük önem arz etmektedir. İlin ülke genelinde balıkçılıktaki payı %7 10 arasında değişmektedir. İlde en çok avlanan balık % 90 lık pay ile hamsidir. Hamsiden sonra avlanan balıklar kefal, istavrit ve palamuttur. 13

14 Sanayi Sanayi sektörünün GSYİH da ki payı %14 dür. İlde sanayi sektörünün gelişememesindeki en önemli faktörler tarımsal üretim de elde edilen ürünün sanayide kullanılmaması ve ilin sahip olduğu coğrafi konumdur. Sanayi daha çok çayın işlenmesine yönelik kurulmuş tesislere dayanmaktadır. Çay üretiminde en fazla istihdam sağlayan kuruluş Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Çaykur dur. Çay üretim tesislerinden sonra sanayi de bir diğer önemli faaliyet kolu orman ürünlerine dayalı kuruluşlardan oluşan sanayi tesisleridir. İmalat sanayinde ürün profili gıda, içki, tütün ve orman ürünlerinden oluşmaktadır. İmalat sanayine yönelik faaliyetler daha çok Merkez İlçe, Ardeşen, Çayeli, Güneysu, İyidere ve Pazar ilçelerinde yapılmaktadır. Madencilik sektöründe, Çayeli Bakır İşletmesi yıllık ton civarında maden çıkarma kapasitesine sahiptir. Bunun dışında ilde 14 adet maden ocağı bulunmaktadır. Hizmetler Hizmetler sektörünün GSYİH da ki payı % 18,2 lik bir değere sahiptir. Ticarette en önemli ürün çaydır. Ürün dış ticarette de önemli bir yer tutmaktadır. İlin sahip olduğu kültürel ve doğal değerler turizm açısından Doğu Karedeniz Bölgesinin en belirgin özelliklerini barındırmaktadır. Ancak, mevcut turizm altyapısı yetersiz durumdadır ve turizme dayalı hizmetler sektörü de gelişmemiştir. KENTSEL ALTYAPI İçme ve Kullanma Suyu Belediyelerin sağlıklı içme suyu ihtiyacını uzun vadede karşılamak bakımından büyük önem taşıyan bir anakent içme suyu projesi olan Andon İçme suyu Projesinin yapımı tamamlanmıştır. Rize içme suyu adı altında arıtma tesisi, ana isale hattı gibi işleri sürdürülen proje kapsamında 8 i ilçe belediyesi, 4 ü de belde belediyesi olmak üzere 12 ilçe ve beldeye içme suyu sağlanacak olup, merkez dışındaki belediyelere de su verilmesini sağlayacak projelerin ihaleleri gerçekleştirilmiş ve büyük ölçüde tamamlanmıştır. Rize iline bağlı ilçelerin neredeyse tamamının içme suyu vardır. Çaykent Belde Belediyesinin kaynak suyu vardır fakat içme suyu şebekesi bulunmamaktadır. Muradiye, Yolbaşı ve Tunca Belde Belediyelerinin ise içme suyu yoktur. Çamlıhemşin yakınlarında ve bütün ilçe içinde birçok su kaynağı bulunmaktadır. Nüfusun sadece % 50 si şebekeye bağlıdır. Ayrıca ilçedeki mevcut su şebekesi yüksek mahalleler için yetersizdir. Bu alanlardaki su ihtiyacı, kaynak ve kuyular ile yakın derelerden sağlanmaktadır. Hemşin Belediyesinin 1995 yılında ilçeye getirmiş olduğu yeni içme suyu ile ilçedeki içme suyu sorunu çözüme kavuşmuştur 14

15 Rize Köylere Hizmet Götürme Birliği verilerine göre Rize iline bağlı köylerden 252 köy, 853 ünitenin içme suyu bulunmaktayken, 98 köy, 384 ünitenin içme suyu yetersiz durumda, 6 köy, 221 ünitenin ise içme suyu yoktur. Kanalizasyon Rize il merkezinde kanalizasyon şebekesi yeterlidir. Rize de belediyelerin büyük bir kısmının kanalizasyonu yetersiz durumdadır. Çaykent, Muradiye, Tunca, Büyükköy, Hemşin ve Yolbaşı Belediyelerinin kanalizasyon sistemleri bulunmamaktadır. Çamlıhemşin merkezindeki kanalizasyon sistemi kısmen yeterlidir. Bu sistemle toplanan atık sular herhangi bir arıtmaya tabi tutulmadan Fırtına deresine boşaltılmaktadır ki bu ciddi bir çevre kirliliğine yol açmaktadır. İlçenin dış kesimlerine hizmet verilecek bir kanalizasyon şebekesinin kurulması ise engebeli arazi yapısı ve nüfus yoğunluğunun azlığı sebebi ile uygun değildir. Bu nedenle Çamlıhemşin in hiçbir köyünde kanalizasyon şebekesi bulunmamaktadır. Fosseptik çukurlar ile sorun çözülmeye çalışılmaktadır. Hemşin ilçesinin genel kanalizasyon şebekesinin projesi tamamlanmış, ancak daha uygulama gerçekleşmemiştir. Gündoğdu, Kendirli, Ardeşen, Çayeli, Madenli, Güneysu, İkizdere ve Pazar yerleşimlerinin kanalizasyon şebekeleri yeterlidir. Güneyce, İyidere ve Kalkandere nin kanalizasyon şebekeler tüm yerleşimi kapsamamaktadır ve yetersizdir. Derepazarı ve Fındıklı da kanalizasyon şebekesi büyük ölçüde tamamlanmıştır. Atık Yönetimi Rize ilinde en büyük çevre sorunu olan katı atıklar deniz kenarlarında sahil dolgusu olarak düzensiz depolanmakta ve bu dolgu sahalarından sızan kirli sular Karadeniz i kirletmektedir. Aynı şekilde akarsulara yakın olarak vahşice depolanan katı atıklar ise akarsuların kirlenmesine sebep olmaktadır. İlde atık su arıtma tesisi bulunmamaktadır. Sadece Merkez Belediyesi ve Çayeli Belediyesinin derin deniz deşarjı mevcuttur. Kıyıda bulunan diğer ilçe belediyeleri atık sularını direkt olarak denize deşarj ederken, kıyıdan uzak olan belediyeler akarsulara deşarj etmektedirler. Ayrıca akarsulara yakın olan köylerde de çoğunlukla fosseptik çukurları bulunmamakta, köylerde atık sularını akarsulara vermektedirler. İlde endüstriyel kuruluş olarak faaliyet gösteren Çayeli Bakır İşletmesi nin (ÇBİ) derin deniz deşarjı mevcuttur. ÇBİ endüstriyel atık sularını Karadeniz e, 275 metre derinliğe deşarj etmektedir. Ayrıca ilde bulunan un fabrikaları, Üçel helva fabrikası, Ünye çimento paketleme sanayi ve Sürsan balık unu ve yağı fabrikasının atıksu sorunu bulunmamaktadır. İl genelinde bulunan 200 e yakın Çaykur ve özel sektöre ait çay fabrikalarının üretim sürecinden kaynaklanan atıksu sorunu yoktur. Bu fabrikalar yaş çaydan kuru çay imalatı yapmaktadırlar. Bölgede yoğun olarak çay tarımı yapılması, bilinçsizce ve aşırı gübre kullanımı, toprağın, yer altı sularının ve yüzey sularının (deniz ve akarsuların) kirlenmesine neden olmaktadır. Eğimi yüksek olan orman alanlarının çay bahçelerine dönüştürülmesi, erozyonu arttırırken beraberinde su kirliliğini de getirmiştir. Çamlıhemşin merkezinde üretilen günlük çöpler küçük araçlar ve el arabaları ile toplanmaktadır. Sistematik bir çöp hizmeti verilememektedir. Kuru ırmaklara boşaltılıp üstü malzeme ile kapatılmaktadır. Belirli bir çöp dökme alanı bulunmamaktadır. Alanın tamamının sit alanı olması bu konuda önemli bir sınırlayıcı olmaktadır. 15

16 Dünya Bankası finansmanlığında ve Çevre Bakanlığı nın koordinatörlüğünde pilot bölge seçilen Trabzon ve Rize illerinin katı atık problemini çözümleyecek bir çalışma yürütülmektedir. Trabzon ve Rize İlleri Yerel Yönetimleri Katı Atık Tesisleri Yapma ve İşletme Birliliği, Bakanlar Kurulunun onayıyla kurulmuş olup, kurulan birlik tarafından çalışmalara devam edilmektedir. Projede, toplanan çöplerin transfer istasyonlarında hacimleri küçültülerek biriktirilmesi ve büyük sıhhi taşıma araçlarıyla deponi tesislerine aktarılması ön görülmektedir. Enerji Nakil Hatları Rize ilinde en fazla elektriği sanayi sektörü tüketmektedir. Rize bu potansiyeli ile bölgeden farklı bir yapı izlerken, ülke ile paralel bir yapı göstermektedir. Bölgede en fazla elektrik tüketimi meskenlere aittir. Ülkede ise Rize ilindeki gibi Sanayi sektörü en fazla elektrik tüketen sektör konumundadır. Bölgede tarımsal sulamada elektrik kullanmayan illerden birisi Rize diğeri de Ordu dur. Rize, bölgede toplam elektrik tüketiminde 4. sırada iken, kişi başına düşen elektrik tüketiminde 2. sıradadır. Çamlıhemşin ilçesi köylerinde elektriksiz köy bulunmamaktadır. İlçe sınırları içerisinde bulunan Fırtına Deresi üzerinde baraj ve hidroelektrik santrali kurulması D.S.İ. Genel Müdürlüğü nce yap-işlet-devret modeli ile ihale edilmiştir. Ancak Fırtına Vadisi ne yapılması düşünülen HES in çevresel anlamdaki özellikleri tartışmalara neden olduğundan işin yapımına başlanmasına rağmen hukuki yollardan durdurulmuştur. Ardeşen den Çamlıhemşin e yapılmış olan elektrik hattı ilçeye enterkonnekte sistemden enerji temin etmektedir. Rize Uzundere 1 Regülatörü ve HES Projesi, tamamen enerji üretim amaçlı olup, sulama, taşkın koruma gibi amaçları bulunmamaktadır. Projenin ana su kaynağını Kaçkar Dağları nın bir uzantısı olan Demir ve Cimil Dağları nın eteklerinden doğan İncesu Deresi ve Uzundere oluşturmaktadır. ÇEVRE SÖRUNLARİ İlin coğrafi yapısı nedeniyle yerleşim genellikle sahil boyunca yoğunlaşmıştır ve nüfusun büyük bir bölümü bu bölgede yaşamaktadır. İç bölgelerde ise yerleşilebilir alanın az olması nedeniyle nüfus yoğunluğu daha az ve yerleşim alanları genellikle dağınıktır. Gelişen teknoloji ve sanayileşmeye paralel olarak çevre kirliliği de önemli bir sorun haline gelmiştir. Rize, Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nin 28. maddesi çerçevesinde yapılan il ve ilçelerin kirlilik derecelendirmesine göre, 3. dereceden hava kirliliği sınıfına girmektedir. Yakıt olarak genellikle kömür ve fuel-oil, az miktarda da odun, talaş ve elektrik kullanılmaktadır. Mahalli Çevre Kurulu (MÇK) kararı gereği, oluşturulan komisyon kömür satışı yapan bayileri denetlemekte, kurallara uymayan iş yerlerine cezai işlem yapmaktadır. Hava kirliliği ölçümleri, İl Sağlık Müdürlüğünce sabit bir istasyondan yapılmaktadır. Ölçüm sonuçları kirlilik parametreleri altında kalmaktadır. Sanayiden kaynaklanan katı atıklar ile evsel nitelikli katı atıkların toplanması, depolanması ve bertarafı ile ilgili uygun bir katı atık yönetimi geliştirilmemiştir. İl, ilçe ve beldelerde katı atıklar belediyeler tarafından toplanmaktadır. Ancak bunların depolanması için seçilen sahalar genellikle dere kenarları ve deniz kenarında bulunan dolgu 16

DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 24. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 24. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 24. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ TUZLUCA BARAJI VE HES PROJESİ (KIRMA ELEME YIKAMA TESİSİ, BETON SANTRALİ VE MALZEME OCAKLARI DAHİL) KARS İLİ, DİGOR İLÇESİ, VE IĞDIR İLİ, TUZLUCA İLÇESİ, ARAS NEHRİ ÜZERİ KASIM - 2013

Detaylı

T.C. YALOVA VALİLİĞİ İL ÖZEL İDARESİ

T.C. YALOVA VALİLİĞİ İL ÖZEL İDARESİ T.C. YALOVA VALİLİĞİ İL ÖZEL İDARESİ T.C. YALOVA VALİLİĞİ İL ÖZEL İDARESİ İÇİNDEKİLER TABLOLAR DİZİNİ... iii GRAFİKLER DİZİNİ...iv HARİTALAR DİZİNİ...v AMAÇ KAPSAM ve YÖNTEM... 1 1. MADENCİLİK SEKTÖR VE

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI EKİM 2008 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... 4 1. GİRİŞ... 6 2. KÜRESEL ISINMA VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ... 7 3. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ETKİLERİ... 9 3.1.

Detaylı

İklim Değişikliğinin Tarımsal Ürünlere Etkisi Üzerine Bir Araştırma Projesi. Proje No; TR51/12/TD/01/020

İklim Değişikliğinin Tarımsal Ürünlere Etkisi Üzerine Bir Araştırma Projesi. Proje No; TR51/12/TD/01/020 Karapınar Ziraat Odası İklim Değişikliğinin Tarımsal Ürünlere Etkisi Üzerine Bir Araştırma Projesi Proje No; TR51/12/TD/01/020 Hazırlayanlar Prof. Dr. Süleyman SOYLU Prof. Dr. Bayram SADE 2012-KONYA 1

Detaylı

ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI KALKINMA KURULU TARIM ALT KOMİSYON RAPORU

ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI KALKINMA KURULU TARIM ALT KOMİSYON RAPORU 2010 ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI KALKINMA KURULU TARIM ALT KOMİSYON RAPORU 1 1 GİRİŞ TR83 Bölgesi tarımsal alan ve üretim bakımından oldukça zengindir. Bölge, birçok bitkinin yetiştirilmesine uygun

Detaylı

SAKARYA İLİ, GÜNEY PLANLAMA ALT BÖLGESİ 1/25000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN HÜKÜMLERİ

SAKARYA İLİ, GÜNEY PLANLAMA ALT BÖLGESİ 1/25000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN HÜKÜMLERİ SAKARYA İLİ GÜNEY PLANLAMA ALT BÖLGESİ 1/25000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN HÜKÜMLERİ SAKARYA GÜNEYİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN HÜKÜMLERİ DOĞUKAN İMAR İNŞ. SAYFA 1 PLAN HÜKÜMLERİ... 5

Detaylı

KUZEY KENTSEL GELİŞME ALT YÖRESİ

KUZEY KENTSEL GELİŞME ALT YÖRESİ KUZEY KENTSEL GELİŞME ALT YÖRESİ 5.2. KUZEY KENTSEL GELİŞME ALT YÖRESİ (KKGAY) 5.2.1. PLANLAMA ALANI Kuzey Kentsel Gelişme Alt Yöresi, kuzeyde Yenişakran belediyesi, doğuda Manisa il sınırı, güneyde Menemen

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Empowered lives. Resilient nations. Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı Raporu

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Empowered lives. Resilient nations. Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı Raporu T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Empowered lives. Resilient nations. Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı Raporu T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Güçlü bireyler. Güçlü toplumlar. Foça Özel

Detaylı

Türkiye de Suyun Durumu ve Su Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar: Çevresel Perspektif

Türkiye de Suyun Durumu ve Su Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar: Çevresel Perspektif İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği-Türkiye Birlemiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Doğa Koruma Merkezi Yaşama Dair Vakıf Yazarlar: Çağrı B. Muluk Bahtiyar Kurt Ayşe Turak Arda Türker Mehmet

Detaylı

1/25.000 ÖLÇEKLİ KIRKLARELİ İL ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN HÜKÜMLERİ

1/25.000 ÖLÇEKLİ KIRKLARELİ İL ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN HÜKÜMLERİ ii iii 1/25.000 ÖLÇEKLİ KIRKLARELİ İL ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN HÜKÜMLERİ PLANLAMA YAKLAŞIMI Bu Plan, 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı doğrultusunda İl bütününde

Detaylı

KARASU NUN GENEL DURUM DEĞERLENDİRMESİ VE SWOT ANALİZİ

KARASU NUN GENEL DURUM DEĞERLENDİRMESİ VE SWOT ANALİZİ KARASU NUN GENEL DURUM DEĞERLENDİRMESİ VE SWOT ANALİZİ Yayın Tarihi: Ağustos, 2011 MARKA Yayınları Serisi Özet Bu proje Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA) tarafından Teknik Destek Programı kapsamında

Detaylı

AĞAÇ ÇİÇEK VE YEŞİLLİK MEDENİYET DEMEKTİR.

AĞAÇ ÇİÇEK VE YEŞİLLİK MEDENİYET DEMEKTİR. AĞAÇ ÇİÇEK VE YEŞİLLİK MEDENİYET DEMEKTİR. M.Kemal ATATÜRK 2 ULUSAL ÇEVRE ANDI ŞİMDİ VE GELECEK KUŞAKLARIN TEMİZ VE SAĞLIKLI BİR ÇEVREDE YAŞAMA HAKKINA SAHİP OLDUĞU GERÇEĞİNDEN HAREKETLE, ÇEVREYE DUYARLI

Detaylı

154 kv Olur Havza-Ayvalı HES Enerji İletim Hattı ÇED Raporu

154 kv Olur Havza-Ayvalı HES Enerji İletim Hattı ÇED Raporu TEİAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. 154 kv Olur Havza-Ayvalı HES Enerji İletim Hattı ÇED Raporu ERZURUM İLİ, OLTU VE OLUR İLÇELERİ, ARTVİN İLİ YUSUFELİ İLÇESİ ANKARA - TEMMUZ 2013 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ

Detaylı

Entegre ve makro bir yaklaşımla KOP BÖLGESİNDE ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE TARLA İÇİ GELİŞTİRME HİZMETLERİ EYLEM PLANI ÖNERİSİ MAYIS 2013 KONYA

Entegre ve makro bir yaklaşımla KOP BÖLGESİNDE ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE TARLA İÇİ GELİŞTİRME HİZMETLERİ EYLEM PLANI ÖNERİSİ MAYIS 2013 KONYA MAYIS 2013 KONYA Entegre ve makro bir yaklaşımla KOP BÖLGESİNDE ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE TARLA İÇİ GELİŞTİRME HİZMETLERİ EYLEM PLANI ÖNERİSİ T.C. KALKINMA BAKANLIĞI KOP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI

Detaylı

1/100.000 ÖLÇEKLİ TRAKYA ALT BÖLGESİ ERGENE HAVZASI REVİZYON ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU

1/100.000 ÖLÇEKLİ TRAKYA ALT BÖLGESİ ERGENE HAVZASI REVİZYON ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU 1/100.000 ÖLÇEKLİ TRAKYA ALT BÖLGESİ ERGENE HAVZASI REVİZYON ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU AĞUSTOS, 2009 PROJE EKİBİ MESLEK/ÜNVAN IBB Genel Sekreter Yardımcısı İrfan UZUN Mimar IBB İmar ve Şehircilik

Detaylı

Yarýna bir deðer býrak

Yarýna bir deðer býrak Yarýna bir deðer býrak TURÝZM SEKTÖRÜ ÜÇÜNCÜLÜK ÖDÜLÜ Mehmet Kemal Dedeman Araþtýrma ve Geliþtirme GÜNEYDOÐU ANADOLU BÖLGESÝ NDE TURÝZMÝN GELÝÞTÝRÝLMESÝ & GÜNEYDOÐU ANADOLU PROJESÝ NÝN VE YEREL KAYNAKLARIN

Detaylı

IV.3.4.2 Sağlık. Kalker Ocakları ve Kül Depolama Sahası Projesi ÇED Raporu

IV.3.4.2 Sağlık. Kalker Ocakları ve Kül Depolama Sahası Projesi ÇED Raporu Tablo 74. Amasra İlçesi Öğretmen ve Öğrenci Sayıları Öğretmen sayısı İlköğretim Okullarındaki Öğretmen Sayısı 94 Ortaöğretim Okullarındaki Öğretmen Sayısı 47 Okul Öncesi Öğretmen Sayısı (Kadrolu) 2 Okul

Detaylı

TR72 BÖLGESİ ALT BÖLGE ÇALIŞMASI

TR72 BÖLGESİ ALT BÖLGE ÇALIŞMASI TR72 BÖLGESİ ALT BÖLGE ÇALIŞMASI Hazırlayanlar Burçak YÜKSEL (Birim Başkanı) Fuat PARLAK (Uzman) Hande İNAN CENGİZ (Uzman) Nejat Semih DEMİRTOKA (Birim Başkanı) Pınar POLATKAN (Uzman) Rahime Şeyma BEKLİ

Detaylı

TÜRKİYE SİYAH ÇAY SEKTÖR RAPORU

TÜRKİYE SİYAH ÇAY SEKTÖR RAPORU TÜRKİYE SİYAH ÇAY SEKTÖR RAPORU İÇİNDEKİLER 1.GİRİŞ 2.SEKTÖRÜN DURUMU 2.1.Çay Üretiminin Dünya Ekonomisindeki Yeri 2.1.1.Dünya Çay Ticareti 2.2.Türkiye de Çayın Ekonomideki Yeri ve Gelişimi 2.2.1.Çaykur

Detaylı

MİSYONUMUZ VE VİZYONUMUZ

MİSYONUMUZ VE VİZYONUMUZ MİSYONUMUZ VE VİZYONUMUZ Misyonumuz: Dünya ve ülke ölçeğinde doğal tarihi ve kültürel değerlere sahip ancak kentleşme, turizm, tarım ve sanayi gibi kullanımların baskısı altındaki bölgelerde; bütünleşik

Detaylı

BULDAN STRATEJİK YOL HARİTASI

BULDAN STRATEJİK YOL HARİTASI BULDAN STRATEJİK YOL HARİTASI Mayıs, 2010 Hazırlayan: Denizli ABİGEM AB Türkiye İş Merkezlerinin Yaygınlaştırılması Projesi AB tarafından finanse edilen ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından

Detaylı

Kırklareli. Bartın. Kastamonu. İstanbul. Zonguldak. Karabük. Yalova. Adapazarı Bolu. Çankırı. Bilecik. Bursa. Ankara. Kırıkkale. Balıkesir.

Kırklareli. Bartın. Kastamonu. İstanbul. Zonguldak. Karabük. Yalova. Adapazarı Bolu. Çankırı. Bilecik. Bursa. Ankara. Kırıkkale. Balıkesir. TÜRKİYE NİN NÜFUS ÖZELLİKLERİ VE NÜFUS HAREKETLERİ TÜRKİYE NÜFUSUNUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ - Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı - Çalışan Nüfusun Ekonomik Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı - Nüfusun Cinsiyete

Detaylı

KİTAPÇIK 10 SORUDA HİDROELEKTRİK SANTRALLER

KİTAPÇIK 10 SORUDA HİDROELEKTRİK SANTRALLER KİTAPÇIK 2013 10 SORUDA HİDROELEKTRİK SANTRALLER 10 SORUDA HİDROELEKTRİK SANTRALLER Hidroelektrik santrallerin çevreye etkisi yok mu? Yenilenebilir her zaman sürdürülebilir midir? HES yapmazsak suyumuz

Detaylı

BANDIRMA BANDIRMA EKONOMİSİ GENEL TABLO

BANDIRMA BANDIRMA EKONOMİSİ GENEL TABLO BANDIRMA Bandırma, Güney Marmara da önemli bir yerleşim merkezi olması yanında, Limanı vasıtasıyla da bölgenin dünyaya açılan kapısı konumundadır. Bandırma nın, Balıkesir İlinde yaratılan toplam GSYİH

Detaylı

ORTA DOĞU DURUM RAPORU

ORTA DOĞU DURUM RAPORU ORTA DOĞU DURUM RAPORU Ocak, 2011 ORTADOĞU HARİTASI 1 BÖLGE VİZYONUMUZ Bölgenin üretken faktörlerini ve dinamiklerini bir araya getirerek; üretim ve istihdamı artırmak, sahip olduğu kültürel miras ile

Detaylı

Aydın'da ytinyagı Tesislerinin Eetkilerinin Aanalizi ulacak Tesislerin Ekolojik ve Sosyo-Ekonomik Planlaması Projesi Sonuç Raporu.

Aydın'da ytinyagı Tesislerinin Eetkilerinin Aanalizi ulacak Tesislerin Ekolojik ve Sosyo-Ekonomik Planlaması Projesi Sonuç Raporu. Aydın'da ytinyagı Tesislerinin Eetkilerinin Aanalizi ulacak Tesislerin Ekolojik ve Sosyo-Ekonomik Planlaması Projesi Sonuç Raporu Haziran 2012 "Memleket mutlaka modern, medeni ve yeni olacaktır. Bizim

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ İL TURİZM STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI

KAHRAMANMARAŞ İL TURİZM STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI KAHRAMANMARAŞ İL TURİZM STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI 2012-2015 KAHRAMANMARAŞ İL TURİZM STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI 1 ÖNSÖZ Turizm sektörü son yıllarda gelişmekte olan ve gelişmiş ülkeler için giderek daha büyük

Detaylı

Use of Geographic Information System For Designing of Natural Form of Open Pit Mines In Accordance With Original Contour Lines (Çeşme Germiyan Case)

Use of Geographic Information System For Designing of Natural Form of Open Pit Mines In Accordance With Original Contour Lines (Çeşme Germiyan Case) Bakanlık Yayın No : 335 Müdürlük Yayın No : 49 AÇIK MADEN OCAKLARININ DOĞAL FORMUNUN ORİJİNAL TESVİYE EĞRİLERİNE UYGUN OLARAK TASARLANMASINDA COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİ KULLANMA OLANAKLARI (ÇEŞME GERMİYAN

Detaylı

Bu proje AB tarafından desteklenmektedir This project is funded by the EU. Süs Bitkileri Sektörü. Yatırım. El Kitabı

Bu proje AB tarafından desteklenmektedir This project is funded by the EU. Süs Bitkileri Sektörü. Yatırım. El Kitabı Bu proje AB tarafından desteklenmektedir This project is funded by the EU Yatırım Süs Bitkileri Sektörü El Kitabı önsöz Ülkemizde dış mekan süs bitkileri üretiminde ve satışında başta Marmara, Ege ve

Detaylı