İstatistik 1 Bölüm 12 Tahmin: Hipotez Testleri 2

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İstatistik 1 Bölüm 12 Tahmin: Hipotez Testleri 2"

Hakan Özek
4 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İstatistik 1 Bölüm 12 Tahmin: Hipotez Testleri 2 Notları Prof. Dr. Onur Özsoy

2 Hipotez Testleri Yapılırken İzlenecek Aşamalar 1. H 0 ve H a nın belirlenmesi 2. Test İstatistiğinin belirlenmesi 3. Anlamlılık düzeyinin belirlenmesi 4. Test ist. hesaplanması 5. Çıkarım H H 0 1 a =.05 : m 3 : m < 3 n = 100 Z test

3 Populasyon ortalaması (bilinen) için Tek taraflı Z Testi Varsayımlar: Populasyon normal dağılıma sahip Normal değilse n büyük olmalı Boş hipotez =, yada işaretine sahiptir z test istatistiği Z X X m = X = s X s / m n

4 Red Bölgesi H 0 : m m 0 H a : m < m 0 H 0 : m m 0 H a : m > m 0 Red H 0 a Red H 0 a 0 Z 0 Z

5 Örnek Üretimden sorumlu müdür mısır gevreği kutularında ortalama 368 gr. dan daha fazla mısır gevreği bulunduğunu iddia etmektedir. n =25 kutu için X = ve s=15 gram olarak saptandı. a = 0.05 anlamlılık düzeyinde test edin. 368 gm. H 0 : m = 368 H a : m > 368

6 Kritik Değerin Bulunması a = 0.05 olması durumunda z nedir? s = Z 1.95 a =.05 Kritik değer = Z

7 Örnek H 0 : m = 368 H a : m > 368 a = 0.5 n = 25 Kritik değer: Kabul Red Z Test Test istatistiği Statistic: X m Z = = 1.50 s n Karar: Boş hipotez a =.05 anlamlılık düzeyinde kabul. Sonuç: gerçek ortalamanın 368 gr. dan fazla olduğuna ilişkin kanıt yoktur.

8 p değeri ile Çözüm p-değeri P(Z 1.50) = P-Value = Z tablosundan: 1.50 ye karşılık gelen değer dir Z Hesaplanan z değeri

9 p değeri ile Çözüm (p-değeri = ) (a = 0.05) Reddetme p Value = Reject a = Test istatistiği 1.50 kabul bölgesinde bulunuyor Z

10 Örnek Mısır gevreği kutularında ortalama 368 gr mısır gevreği bulunmakta mı? n=25 kutu için X = ve s=15 gramxolarak saptandı. İddiayı a = 0.05 anlamlılık düzeyinde test edin. 368 gm. H 0 : m = 368 H a : m 368

11 Çözüm H 0 : m = 368 H a : m 368 a = 0.05 n = 25 Kritik değer : ± Red.025 Z Z Test İstatistiği: X m = = = 1.50 s 15 n 25 Karar: a =.05 ise H 0 ı reddetme Sonuç: Gerçek ortalamanın 368 den farklı olduğuna ilişkin kanıt yok

12 p değeri ile Çözüm (p Value = ) (a = 0.05) reddetme. p-değeri = 2 x red red a = Z 1.96 Test istatistiğinin hesaplanan değeri (1.50) kabul bölgesinde yer almakta

13 Güven Aralıkları İle Bağlantı Ortalama For X = 372.5, s = 15 and n = 25, the 95% confidence interval is: %95 lik güven aralığı / 25 m / 25 or yada m Eğer oluşturulan bu aralık varsayılan ortalama değerini kapsıyorsa boş hipotez If this interval contains the hypothesized mean (368), reddedilmez. Bu aralık 368 gr. ı kapsıyor bu nedenle boş hipotez kabul edilir. we do not reject the null hypothesis. It does. Do not reject.

14 t Test: Bilinmiyor s Varsayımlar Populasyon normal dağılıma sahip Normal dağılıma sahip değilse n büyük olmalı t test istatistiği n-1 SD ne sahip t = X m S / n

15 Örnek Üretimden sorumlu müdür mısır gevreği kutularında ortalama 368 gr. dan daha az mısır gevreği bulunduğunu iddia etmektedir. n=36 kutu için X = ve S=15 gram olarak saptandı. İddiayı a = 0.01 anlamlılık düzeyinde test edin. s 368 gm. H 0 : m 368 H a : m < 368 bilinmemekte

16 Çözüm H 0 : m 368 H a : m 368 a = 0.01 n = 36, df = 35 Kritik Değer : Red t 35 t Test İstatistiği: X m = = = 1.80 S 15 n 36 Karar: Boş hipotez red Sonuç: Gerçek ortalamanın 368 den fazla olduğuna ait kanıt yok

17 p değeri ile Çözüm (p değeri.025 ve.05 arasında) (a = 0.01). reddetme. p Value = [.025,.05] Reject a = t

18 Normal Populasyonun Oranı İçin Normal populasyon oranı için hipotez testleri oluştururken şu varsayımlar yapılmaktadır: 1. kategorik değişkenler içermektedir. 2. Başarılı ve başarısız olmak üzere iki olası sonuç söz konusudur. 3. Populasyon içindeki başarılı sonuçların oranı p başarısız sonuçların oranı ise (1-p) ile gösterilmektedir. 4. Örnek içinde başarılı p sonuçların başarısız sonuçlara oranı ile gösterilmektedir. Hipotez Testleri

19 Normal Populasyonun Oranı İçin Hipotez Testleri 5. np ve n(1-p) en az 5 ise nin p ve p( 1 p) s p = n ortalama m = standart sapma ile yaklaşık olarak normal dağılıma sahip olduğu varsayılır. ps p p

20 Örnek: Oran İçin z testi E-ticaret yapan bir firma e-postalarının %4 üne cevap verildiğini iddia etmektedir. Bu iddianın testi için 500 e-posta gönderildi ve 25 cevap alındı. a =.05 Anlamlılık düzeyinde iddiayı test ediniz. Check: Kontrol np n = = p = = 480 5

21 Çözüm: Oran için z Test H 0 : p =.04 H a : p.04 a =.05 n = 500 Kritik Değer : 1.96 Red Red 1.96 Z.025 Z ps p = = 1.14 p 1 p n Test İstatistiği Karar: Reddetme Sonuç: 500 İddiayı reddetmek için elimizde yeterli kanıt yoktur

22 p değeri ile Çözüm (p değeri = ) (a = 0.05). Reddetme p değeri = 2 x.1271 Red Red a = Z 1.96

23 Normal Dağılıma Sahip Populasyonun Varyansı İçin Hipotez Testi Aşama 1: Hipotezlerin belirlenmesi: 1. H 0 : σ 2 = σ 2 0 H a : σ 2 σ 2 0 Aşama 2: Test istatistiğinin belirlenmesi: 2 n-1, a = (n 1)S s

24 Aşama 3: a ve red bölgesinin belirlenmesi: Hesaplanan 2 değeri tablo 2 değerinden büyük ise boş hipotez reddedilir. Çift taraflı bir hipotez testinde: 2 > 2 n-1, a/2 veya 2 < 2 n-1, ise boş hipotez reddedilir. 1 - a/2 Normal Dağılıma Sahip Populasyonun Varyansı İçin Hipotez Testi Tek taraflı bir hipotez testinde ise yukarıda oluşturulmuş olan olası üç hipotez testinden ikincisi için 2 < 2 n-1, 1 - a ve üçüncüsü için 2 > 2 n-1, a olması durumunda boş hipotez reddedilir.

25 Normal Dağılıma Sahip Populasyonun Varyansı İçin Hipotez Testi Aşama 4: Test istatistiğinin hesaplanması: Yukarıdaki aşama 2 de yer alan formül kullanılarak test istatistiği hesaplanır Aşama 5: Sonuç : 2 hesaplanan > 2 tablo ise H 0 reddedilir.

26 Örnek Örnek 8.9: Mikro dalga fırın üretimi yapan bir fabrika, üretim sürecinde kullandığı bazı makineleri yenilemiştir. Yenileme sonunda rassal örnekleme yöntemi ile belirlenen 16 farklı gün için fabrikada yeni makinelerin ürettiği günlük mikro dalga fırın sayıları sırasıyla şöyledir:

27 Örnek Fabrika yöneticileri günlük üretimdeki dalgalanmalardan rahatsız olmaktadır. Varyansın 500 ün üzerinde olması yönetim için istenmeyen bir durumdur. Populasyon varyansının 800 den fazla olmaması gerektiğine ilişkin iddiayı %10 anlamlılık düzeyinde test ediniz.

28 Çözüm: Çözüm: Yukarıdaki veriler için: Varyans: S 2 = standart sapma: S = Aşama 1: Hipotezlerin belirlenmesi: H 0 : σ H a : σ 2 > 800

29 Çözüm: Aşama 2: Test istatistiğinin belirlenmesi: 2 n-1, a = ( n 1) S 2 s 2 0 Aşama 3: a ve red bölgesinin belirlenmesi: Hesaplanan 2 değeri tablo 2 değerinden büyük ise boş hipotez reddedilir. 2 > 2 n-1, a olması durumunda boş hipotez reddedilir.

30 Çözüm: Aşama 4: Test istatistiğinin hesaplanması: Yukarıdaki aşama 2 de yer alan formül kullanılarak test istatistiği hesaplanır. 2 n-1, a = ( n 1) S s = (16 1) =

31 Çözüm: Aşama 5: Sonuç : 2 > 2 n-1, a olması durumunda boş hipotez (H 0 ) reddedilir. reddedilir. 2 n-1, a = 2 15, < 2 = olduğu için boş hipotez reddedilir.

32 Normal Dağılıma Sahip İki Populasyonun Ortalamalarının Farkları İçin Hipotez Testlerinin Oluşturulması Populasyon Varyansının Bilinmesi ve n 30 Olması Durumunda Uygun Çiftlerler İçin Populasyon ortalamalarının farklarına İlişkin z Testi Ortalamaları μ 1 ve μ 2 ve varyansları ve olan normal dağılıma sahip iki populasyonun her birinden rassal yöntemle n (eşit) sayıda gözlemden oluşan iki ayrı örnek seti elde edilerek gözlem değerlerinin farkları için ortalama ve standart sapmayı hesaplamak ve ortalamaların farkları için hipotez testleri oluşturmak ve bunları test etmek mümkündür.

33 Normal Dağılıma Sahip İki Populasyonun Ortalamalarının Farkları İçin Hipotez Testlerinin Oluşturulması Varsayımlar: 1. sahiptir. Her iki populasyon normal dağılıma 2. Rassal olarak oluşturulacak örneklerde yer alacak gözlemler birbirleri ile uyumludur (birbirine bağımlı). 3. Varyans biliniyor veya bilinmiyor.

34 5. Normal Dağılıma Sahip İki Populasyonun Ortalamalarının Farkları İçin Hipotez Testlerinin Oluşturulması Test istatistiği: d m d z = s / n d veya z = d S d m d / n

35 Örnek: Aşağıda yer alan verileri kullanarak normal dağılıma sahip iki populasyonun ortalamalarının farkları için aşağıda verilmiş olan hipotezleri %5 anlam düzeyinde test ediniz. = d21 S d2 = 1088, n 1 = n 2 = 10 S d = a = %5 H 0 : H a : m 1 m 2 m 1 m 2 0 0

36 Çözüm: Çözüm: Aşama 1: Hipotezlerin belirlenmesi: Hipotezler, aşağıdaki gibi olası üç biçimde oluşturulabilirler. Aşama 2: Test istatistiğinin belirlenmesi: biçimindedir. t = d S d m / d n

37 Çözüm: Aşama 3: a ve red bölgesinin belirlenmesi: Hesaplanan t değeri tablo t değerinden büyük ise boş hipotez reddedilir. t > t n-1, a/2 olması durumunda boş hipotez reddedilir. Aşama 4: Test istatistiğinin hesaplanması: t = d S d / m d n = / 10 = 2.012

38 Çözüm: Aşama 5: Sonuç : t hesaplanan > t tablo ise H 0 reddedilir. t > t n-1, a ise boş hipotez reddedilir > t 9, > olduğu için boş hipotez reddedilir.

39 Dikkat Edilecek Noktalar Rassal örnekleme yaparak yanlı karar alınması önlenmeli İnsanı konu alan çalışmalar yapmak için ilgili kişi veya gruplardan izin alınmalı Data seti üzerinde oynama yaparak sonucu etkilememeli Anlamlılık düzeyini seçerken dikkatli olunmalı ve hata yapmanın olası maliyetleri göz önünde bulun durulmalıdır.

40 Dikkat Edilecek Noktalar Elde edilen araştırma sonuçları nasıl olursa olsun yayınlanmalı. Bilgi saklanmamalıdır.

Benzer belgeler

Hipotez Testleri. Mühendislikte İstatistik Yöntemler

Hipotez Testleri. Mühendislikte İstatistik Yöntemler Hipotez Testleri Mühendislikte İstatistik Yöntemler Hipotez Testleri Parametrik Testler ( z ve t testleri) Parametrik Olmayan Testler (χ 2 Testi) Hipotez Testleri Ana Kütle β( µ, σ ) Örnek Kütle b ( µ