Demans sýk görülen, kiþiyi yetersizliðe götürüp

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Demans sýk görülen, kiþiyi yetersizliðe götürüp"

Transkript

1 Demans Tanýsý ve Tedavisi: Bir Güncelleþtirme Dr. David G. CLARK*, Prof. Dr. Jeffrey L. CUMMINGS* Çeviren: Doç. Dr. Levent SEVÝNÇOK Demans Hastalýðýnýn Giderek Artan Yükü Demans sýk görülen, kiþiyi yetersizliðe götürüp sýkýntý veren nörolojik bir bozukluktur. Demans sýklýðý yaþla birlikte önemli bir artýþ göstermekle birlikte, bu durum normal yaþlanmanýn bir özelliði deðildir. Birçok kiþi biliþsel yýkým geliþmeden yaþlanýrken, normal iþlevsellik gösteren kiþilerde bile bir takým biliþsel deðiþiklikler tanýmlanabilir. Bu deðiþiklikler yaþlý kiþiler arasýnda deðiþkenlik gösterir ve tepki zamanlarýnýn yavaþlamasý ile hatýrlamanýn ve biliþsel esnekliðin azalmasýný içerir (Weintraub 2000). Wechsler Yetiþkin Zeka Ölçeði (WAIS) ile ölçülen Sözlü Zeka Ölçeði'nin (IQ), deðiþmeden kalmasýna karþýn, Performans IQ yaþlandýkça azalma eðilimi gösterir. Yaþlý kiþilerin çoðunda ölçülebilir nöropsikolojik deðiþiklikler bulunmasýna raðmen, bu deðiþiklikleri geçiren kiþiler günlük toplumsal ve mesleki etkinliklerini yerine getirme yetilerini korurlar. Bu tür hafif deðiþiklikler demansla da iliþkili olabilecek biliþsel düzensizlikler þeklinde deðildir. Toplumun yaþlanmakta olan kesimleri bütün dünyada artmaktadýr ve demans baþlayan yaþlý kiþilerin oraný önemli düzeylere ulaþmaktadýr. * UCLA David Geffen Týp Okulu, Nöroloji, Psikiyatri ve Biyodavranýþsal Bilimler Bölümü, Los Angeles, CALIFOR- NIA. Dünya Saðlýk Örgütü (DSÖ) tahminlerine göre, Türkiye'nin toplam nüfusu bu yüzyýlýn ilk yarýsýna doðru artmaya devam edecek, 2050 yýlýna kadar 103 Milyonu geçecektir. Bu süre zarfýnda 65 yaþ üzerindeki nüfusun oraný nüfusun diðer kesimlerinden daha hýzlý bir þekilde artacaktýr. Böylece 1997'de Türkiye nüfusunun sadece %4.5'inin 65 yaþ üzerinde olmasýna karþýn, bu oran 2050 yýlýna kadar %20.2'ye yükselecektir (World Health Organization 1998) (Þekil 1). Bu büyümeye kaçýnýlmaz olarak demanslý ve demans öncesi hafif biliþsel yýkýmý olan kiþilerin sayýsýnda bir artýþ da eþlik edecektir. Biliþsel yýkýmla sonuçlanan hastalýklar yaygýndýr ve yaþlanmakla bu tür hastalýklarýn sýklýðý artar. Nüfusun yaþlý bölümü dünyanýn çoðu ülkesinde hýzla çoðalmaktadýr ve demans hastalýðýnýn gelecek elli yýl içinde artmasý beklenmektedir. ABD'de 1997'de Alzheimer hastalýðý (AH) olan 2.32 milyon kiþi varken, bu sayýnýn 2050 yýlýna kadar 8.64 milyona ulaþmasý beklenmektedir (Brookmeyer ve ark. 1998). Türkiye'deki yeni AH olgularýnýn oranýný ABD'dekine benzer olabilir. AH'nin baþlamasýný geciktirecek ya da önleyecek yeni yöntemler bulunmadýkça, 65 yaþýnýn üzerindeki birçok kiþide demans geliþerek kiþisel bir trajedi ve aile üyeleri için ciddi sorunlar yaratmasýnýn yaný sýra aþýrý bir toplumsal ve ekonomik yük oluþturacaktýr. 21

2 CLARK DG, CUMMINGS JL POPULASYON YIL Toplam 0-14 Yýl Yýl >65 Yýl Þekil 1. Türkiye'de yaþlanmanýn demografisi. Hafif Biliþsel Yýkým Demansýn epidemiyolojisini araþtýran yaþlanma çalýþmalarý üç grubun var olduðunu göstermiþtir: biliþsel olarak normal olanlar, demanslý olanlar ve tek bir alanda, genellikle bellekte biliþsel yýkýmý olan üçüncü bir grup. Demans tanýmý için en az iki biliþsel alanda anormallik olmasý gerektiði için, bu üçüncü grup "normal" ya da "demanslý" olarak sýnýflandýrýlamaz. Bu bireylerdeki durum "Hafif Kognitif Bozukluk (HKB)" olarak adlandýrýlmýþtýr. Çoðu olguda bu durum HKB'nin "amnestik þekli" olarak olarak görünür; hastalarda bellek yýkýmýnýn nesnel kanýtlarýyla birlikte öznel bellek yakýnmalarýnýn bulunmasýnýn yaný sýra, bu kiþilerin diðer alanlarda normal biliþsel iþlevlere sahip olduklarý ve günlük yaþam etkinliklerini tam olarak yürütebilme yetilerinin bulunduðu görülür (Petersen ve ark. 1999) (Tablo 1). HKB olan hastalarda AH geliþmesi riski artmýþtýr. Genel toplumdaki yýllýk AH sýklýðý yaþlarýnda %0.2 ile, yaþlarý arasýnda %3.9 arasýnda deðiþmektedir. Oysa önceden HKB tanýsý almýþ hastalar arasýndaki yýllýk sýklýk oraný ise %6 ile %25 arasýnda deðiþmektedir (Petersen ve ark. 2001). HKB olan kiþilerin erken tanýnmasý HKB'den AH'ye geçiþi geciktirebilecek tedavilerin belirlenmesinde giderek daha fazla önem kazanmaktadýr. AH'nin baþlamasýnýn altý ay geciktirilmesi önemli ekonomik kazançlar saðlayacaktýr (Brookmeyer ve ark. 1998). Tablo 1. Hafif biliþsel yýkým ölçütleri (Petersen ve ark. 1999) Güvenilir bir bilgi kaynaðýndan elde edilen bellekle ilgili yakýnmalar Nesnel bellek yýkýmý (1.5 standart sapmanýn altýnda) Normal genel biliþsel iþlevsellik Ayný þekilde sürdürülen günlük yaþam etkinlikleri Demans deðil Demansýn Deðerlendirilmesi Demans riski bulunan hastalarý görüntülemede birkaç biliþsel ölçeðin yararlý olduðu kanýtlanmýþtýr. Mini-Mental Durum Muayenesi (MMSE) sýk kullanýlmaktadýr. Skorlar yaþ ve eðitim için ayarlandýðýnda duyarlýdýr (Petersen ve ark. 2001, Kukull ve ark. 1994). Kýsa bir mental durum muayenesi ile yapýlan biliþsel deðerlendirmenin yerini belleðin (kelime ve þekillerin listesi dahil), dilin (nesnelerin isimlendirilmesi ve sözlü emirlerin yerine getirilmesi), görsel uzamsal yetilerin (karmaþýk þekillerin kopyalanmasý), frontal-yürütücü iþlevlerin (deðiþen desenlerin kopyalanmasý ve go/no-go görevlerinin yerine getirilmesi) ve özdeyiþlerin yorumlanmasý ve soyut karþýlaþtýrmalar yapma yeteneðinin (elma ile muz ya da nehir ile kanal gibi) deðerlendirmesi almalýdýr. Depresyon biliþsel deðiþikliklere neden olabileceði için hastalarda duygudurum, hýrçýnlýk ve intihar fikirleri 22

3 DEMANS TANISI VE TEDAVÝSÝ: BÝR GÜNCELLEÞTÝRME hakkýndaki doðrudan sorularla duygudurumdaki deðiþiklikler deðerlendirilmelidir. Biliþsel iþlevlerin ölçülmesine ek olarak, genel iþlevlerin ya da banyo yapma, temizlik, tuvalete gitmek, yemek yemek gibi günlük yaþam etkinliklerini veya araba sürme ve para yönetimi gibi daha karmaþýk etkinlikleri yerine getirme yetilerinin kaybýnýn belirlenmesi önemlidir. Öyküden ya da hastaya bakan kiþilerle Alzheimer Hastalýðýnýn Kooperatif Çalýþmasý-Günlük Yaþam Etkinlikleri Ölçeði (ADCS- ADL) (Galasko ve ark. 1997) gibi araçlarla görüþmeler yaparak bu gerçeklere ulaþýlabilir. Klinisyen ayný zamanda ev, sosyal etkileþim, sorun çözme yetileri ve kiþisel temizlikle ilgili etkinlikler hakkýndaki sorularý içeren Klinik Demans Deðerlendirmesi (CDR) (Morris 1993) ile hastanýn genel iþlevsellik düzeyleri ile ilgili içgörü de kazanabilir. Bilgiye dayalý bu tür ölçekler bilgi saðlanan kiþi gözlemci birisiyse yararlýdýr. Demans þüphesi olan her hastaya fiziksel ve nörolojik muayene yapýlmalýdýr. Demansla sonuçlanan týbbi hastalýklar arasýnda tiroid, aterosklerotik damar, kollajen-damar (sistemik lupus eritamotozus gibi) hastalýklarý ile HIV hastalýðý ve alkolizm bulunur. Bu nedenle klinisyen saç ve kirpiklerin incelmesi, örümcek hemanjiyomu, palmar eritem, malar raþ ya da Kaposi Sarkomu nedeniyle deriyi dikkatli incelemelidir. Kalp sesleri, karaciðerin durumu ve boyutlarý, ateþ, hipertansiyon ya da lenfadenopati önemli tanýsal ipuçlarý saðlayabilir. Görsel alan bozukluklarý, göz hareket anormallikleri, fasiyal asimetri, dizartri, fokal zayýflýk ya da spastisite inme, tümör ya da toksoplazmozis ya da kistikerkozis gibi enfeksiyon hastalýklarýna baðlý fokal beyin ya da beyin sapý lezyonlarýnýn varlýðýný gösterebilir. Uygun olduðu yerde, klinik demansý olan bütün hastalara fokal lezyonlarý, derin beyaz madde iskemik deðiþiklikleri ve atrofi bölgelerini deðerlendirmek için kontrastsýz bilgisayarlý tomografi ya da manyetik rezonans görüntüleme ile yapýsal beyin görüntüleme yöntemleri uygulanmalýdýr. Biliþsel deðiþiklikleri olan hastalarýn baþlangýçta taranmasý için belli laboratuvar testleri deðerlidir. Özellikle tiroid fonksiyon testleri (tiroid stimulan hormon ve serbest T4) ve vitamin B 12 düzeylerinin biliþsel yakýnmalarý olan bütün hastalarda kontrol Tablo 2. DSM-IV demans ölçütleri (APA 1994) Kýsa ve uzun vadeli bellek yýkýmý Soyut düþünme, yargýlama, diðer yüksek kortikal iþlevlerde yýkým ve kiþilik deðiþimi Biliþsel bozukluk iþ, toplumsal etkinlikler ya da baþkalarýyla iliþkileri olumsuz yönde etkiler Bu biliþsel deðiþiklikler deliryum durumunda ortaya çýkmaz edilmesi gerekmektedir. B 12 eksikliði sýnýrda olan olgularda yüksek homosistein ve metilmalonik asid düzeyleri B 12 düzeylerinin duyarlýlýðýný arttýrýr. Bunlar Schilling testine göre yorumlanmasý daha kolay, daha az rahatsýz edici ve daha ucuz olarak kabul edilebilir. HIV hastalýðý için risk etkenleri bulunan hastalara uygun testler yapýlmalýdýr. Sifiliz sýklýðý Türkiye'de artmaktadýr ve bu nedenle klinisyenlerin risk altýnda olduðu düþünülen hastalarý izleme konusunda çok duyarlý olmasý gereklidir proteini protein Creutzfeldt-Jakob hastalýðý olan hastalarýn beyin omurilik sývýlarýnda yüksek düzeylerde bulunur. Bu nedenle bu test klinik görünümü bu hastalýkla uyumlu olan hastalarda tanýyý desteklemede kullanýlabilir (Hsich ve ark. 1996). Demans Tanýsý Demans DSM-IV'de kullanýlan demans tanýmý yeterli güvenilirliðe sahip olduðu için taný konulmasýnda kullanýlmalýdýr (Knopman ve ark. 2001, APA 1994) (Tablo 2). Hastada demans olduðu anlaþýldýðýnda öykü, klinik muayene, nöropsikolojik deðerlendirme, görüntüleme ve laboratuvar çalýþmalardan yararlanarak etiyolojisi belirlenmeye çalýþýlmalýdýr. Þimdiki hiçbir biyolojik belirteç demansýn yaygýn görülen türlerinin hiçbirisinin kesin tanýsýnýn konulmasýnda yeterli deðildir: AH, vasküler demans, Lewy Cisimciði Demansý (LCD) ya da frontotemporal demans (FTD) (Knopman ve ark. 2001). Bu nedenle klinisyen bu tanýlarý koyarken klinik ölçütlerden yararlanmalýdýr. Alzheimer Hastalýðý Alzheimer hastalýðý geç baþlangýçlý demanslarýn en 23

4 CLARK DG, CUMMINGS JL. Tablo 3. Alzheimer hastalýðý tanýsý için NINCDS-ADRDA ölçütleri (McKhann ve ark. 1984) I. Muhtemel AH: Esas tanýsal özellikler A. Klinik muayene ile anlaþýlan demans (MMSE, BRDRS ve nöropsikolojik testlerle) B. 2'den fazla biliþ alanýnda bozukluk i. Bellek (gerekli) ii. Belleðin dýþýnda diðer alanlar C. Tedrici baþlangýç ve ilerleme ile karakterize bozukluklar, 40 yaþýndan sonra baþlama D. Diðer sistemik bozukluklar ya da beyin hastalýklarý bellek ve biliþteki ilerleyici eksiklikleri açýklamaz II. Mümkün AH: Esas tanýsal özellikler A. Diðer nörolojik, psikiyatrik ya da sistemik bozukluklar olmadan demans sendromu, ya da B. Demansýn temel nedeni olduðu düþünülmeyen, demans oluþturmaya yetecek ikinci bir sistemik ya da beyin bozukluðunun bulunmasý III. Muhtemel ya da mümkün AH tanýsý koyduran özellikler A. Ani apoplektik baþlangýç B. Hemiparezi, duyu kaybý, görme alaný eksiklikleri ve hastalýðýn seyrinin erken dönemlerinde koordinasyon bozukluðu gibi fokal nörolojik bulgular C. Hastalýðýn seyrinde baþlangýçta ya da çok erken dönemlerde nöbet ya da yürümede bozukluklar IV. Kesin Alzheimer hastalýðý için taný ölçütleri A. Muhtemel Alzheimer hastalýðý için klinik ölçütler B. Biyopsi ya da otopsiden elde edilen histopatolojik kanýtlar sýk görülen þeklidir. Nörolojik ve Ýletiþim Bozukluklarý ve Ýnme Ulusal Enstitüsü- AH ve Bununla Ýliþkili Bozukluklar Birliði (NINCDS-ADRDA) AH ölçütlerinin yeterli duyarlýlýk ve özgüllüðe sahip olduklarý gösterilmiþtir (Tablo 3). Hastalar hemen her zaman öncelikle, aile ya da hasta tarafýndan dile getirilen bellek güçlüklerinden yakýnýr. Buna sýklýkla görsel uzamsal yönelim bozukluklarý ya da dildeki iþlev bozukluklarý eþlik eder. Bu yakýnmalar bilinen yerlerde kaybolma, konuþmadaki kavramsal kesinliðin azalmasý, karmaþýk konularýn anlaþýlmasýnýn bozulmasý yönünde bir eðilim þeklinde görülebilir. Nadiren AH'deki nöropatolojik deðiþikliklerin ortaya çýktýðý hastalar görsel uzamsal ya da frontal-yürütücü iþlevler veya afazi gibi bellek dýþýndaki tek biliþsel alanlarda da klinik olarak bozulma gösterirler. Bu tip hastalara posterior kortikal atrofi, frontal varyant-ah ya da afazili AH tanýsý konulabilir (Galton ve ark. 2000). Hastanýn biliþsel durumunun baþka psikiyatrik, sistemik ya da merkezi sinir sistemi hastalýklarý tarafýndan etkilendiði kanýtlarý varsa, AH tanýsý sorgulanmalýdýr. Bu þekilde depresyon, þiddetli hipotirodizim ya da serebro vasküler hastalýðý olan hastalarda muhtemel (probable) AH'den çok mümkün (possible) AH tanýsý uygun olacaktýr. Hastalýk ilerledikçe hastalar sýklýkla ajitasyon, apati, sanrýlar, varsanýlar ya da depresyon gibi nöropsikiyatrik komplikasyonlardan yakýnýrlar. Birçok olguda hastalar biliþsel bozukluklardan çok bakým verenler üzerinde daha büyük bir yük verirler ve psikoaktif ilaçlarla yapýlacak tedavilere gereksinim duyarlar. Vasküler Demans Birden fazla biliþsel alanda bozulmayla birlikte birkaç inmenin ya da iskemik beyin hasarýnýn klinik ya da beyin görüntüleme kanýtlarý olduðunda serebrovasküler hastalýklara baðlý demanstan þüphelenilmelidir. Demans tanýmýnda gerekli normal toplumsal ya da mesleki iþlevsellikte gözlenen bir kayýp biliþsel yýkýmdan sonuçlanmalý ve inmenin sonucu olan fiziksel yetersizlikle tam olarak açýklanamamalýdýr. Klinik inme ile biliþsel 24

5 DEMANS TANISI VE TEDAVÝSÝ: BÝR GÜNCELLEÞTÝRME Tablo 4. Hachinski iskemik skoru (Moroney ve ark. 1997) Ani baþlama 2 Basamaklý yýkým 1 Dalgalý seyir 2 Gece konfüzyonu 1 Kiþilðin korunmasý 1 Depresyon 1 Somatik yakýnmalar 1 Duygusal uygunsuzluk 1 Hipertansiyon 1 Ýnme öyküsü 2 Eþlik eden ateroskleroz 1 Fokal nörolojik belirtiler 2 Fokal nörolojik iþaretler 2 yýkým arasýnda geçici bir iliþki olduðunda ya da aile üyeleri durumda giderek bir yýkým tanýmladýklarýnda taný daha kesin olur. Vasküler demansýn en yaygýn görülen tipinde subkortikal beyaz maddenin iskemik hasarlarý ve küçük damar hastalýklarýna ikincil olan laküner enfarktlar bulunur. Frontal yürütücü iþlevler sýklýkla bozulur ve bellek bozukluklarý frontal-subkortikal örüntüyü takip ederler. Hastalar yeterli bellek kodlamasý yaparken belleðindekileri geri çaðýrmada güçlük çekerler. Kortikal enfarktlar bulunduðunda, vasküler demansý olan hastalar afazi, ihmal, apraksi ya da hesaplama bozukluðu sergileyebilir. Vasküler demans tanýsý için dört ölçüt grubu bulunur. Hiçbirisinin iyi bir özgüllüðü olduðu gösterilememekle birlikte hepsi duyarlýdýr. Bunlardan Hachinski Ýskemik Skoru'nun (Tablo 4) beyin görüntüleme ile ilgili maddelerinin olmamasýna karþýn (Knopman ve ark. 2001, Moroney ve ark. 1997) vasküler demanslý en büyük sayýdaki hastayý tanýmlayabilir. 4 skoru AH ya da diðer damarsal olmayan demans nedenlerini gösterebilir, 7 þeklindeki bir skor da vasküler demans tanýsý koydurabilir. Lewy Cisimciði Demansý Tablo 5. Lewy cisimciði demansý ölçütleri (McKeith ve ark. 1996) I. Toplumsal ve mesleki iþlevselliði olumsuz yönde etkileyen, genellikle dikkat, frontal subkortikal yetiler ve görsel uzamsal yetilerdeki bozukluklarý içeren ilerleyici biliþsel azalmalar; bellek yýkýmý daha sonra ortaya çýkan bir bulgu olma eðilimindedir. II. Aþaðýdaki temel özelliklerden ikisi muhtemel LCD tanýsý için, birisi de mümkün LCD tanýsý için gereklidir: III. A. Dikkat ve uyanýklýktaki belirgin deðiþikliklerle birlikte biliþteki dalgalanmalar B. Tipik olarak iyi oluþmuþ ve ayrýntýlý tekrarlayýcý görsel varsanýlar C. Parkinsonizmin kendiliðinden olan motor özellikleri Destekleyici özellikler: A. Tekrarlayýcý düþmeler B. Senkop C. Geçici bilinç kaybý D. Nöroleptik duyarlýlýðý E. Sistemli sanrýlar F. Diðer tür varsanýlar IV. LCD tanýsý aþaðýdakilerin bulunmasý halinde daha az konulur: A. Ýnmenin klinik ya da beyin görüntüleme kanýtlarý B. Klinik tabloyu açýklayabilecek diðer fiziksel ya da beyin hastalýklarý için klinik, laboratuvar ya da beyin görüntüleme kanýtlarýnýn olmasý LCD klinik olarak parkinsonizm, sanrýlar, varsanýlar (özellikle görsel), dalgalý bir uyanýklýk ve nöroleptik ilaçlara duyarlýlýk ile giden bir demans sendromu þeklinde tanýmlanmýþtýr (Tablo 5) (McKeith ve ark. 1996). Ölçütlerin kötü bir duyarlýlýðýnýn olmasýna karþýn oldukça özgüllerdir (Holmes ve ark. 1999). Biliþsel profil dikkat, görsel uzamsal nedenselleþtirme ve frontal-subkortikal iþlevlerde eksiklikler için dikkati çekmektedir. LCD olan hastalar AH hastalarýyla karþýlaþtýrýldýðýnda, bellek AH'de oldukça kötüyken görsel uzamsal iþlevler ve yürütücü yetiler LCD'de daha kötüdür (Salmon ve ark. 1996). Bulunabilecek temel klinik özellikler arasýnda dalgalý biliþsel yetiler, görsel varsanýlar ve parkinsonizm sayýlabilir. Depresyon ve hýzlý göz hareketleri (REM) uykusu davranýþ bozukluðu LCD'de de sýktýr. Ýdiyopatik Parkinson hastalýðý olan hastalarýn yaklaþýk %40'ý demans ölçütlerini karþýlar (Cummings ve Trimble 2002). Bu da genellikle frontal yürütücü 25

6 CLARK DG, CUMMINGS JL. iþlevlerin bellek dönüþlerinin sýklýkla bozulduðu frontal-subkortikal bir örüntüyü takip eder. Kiþilik bozukluðu ve demansý olan hastalarýn otopsilerinde tipik olarak Lewy cisimcikleri saptanýr. Frontotemporal Demans Frontotemporal demans (FTD) klinik olarak bellek, algý, uzamsal yetiler ya da becerilerin kaybýndan sonra ortaya çýkan erken davranýþsal deðiþikliklerle karakterizedir (Neary ve ark. 1998). Bu bozukluk AH, vasküler demans LCD'den daha az görülür. Diðer nörodejeneratif hastalýklarda olduðu gibi baþlangýç sinsi ve ilerleyicidir. Hasta yakýnlarý sýklýkla kiþilikte kötü kendine bakým ve hijyen, duygusal küntleþme, zihinsel katýlýk ve törenselleþmiþ davranýþ ile karakterize bir deðiþiklik fark ederler (Neary ve ark. 1998). Bazý hastalar tatlý arama þeklinde görülebilecek bir hiperoralite gösterir, fakat gýda olmayan nesneleri kompulsif bir þekilde çiðneyen hastalar da tanýmlanmýþtýr. Dil sýklýkla etkilenir ve stereotipiler ve ekolali ile karakterize edilebilir. Anomi ve sözlü ifadelerde azalma sýk görülür. Snout, yakalama ve palmomental refleksler de olabilir (Tablo 6). Ýlerleyici akýcý olmayan afazi ve semantik demanslara ait klinik sendromlara sýklýkla FTD'nin nöropatolojik deðiþiklikleri eþlik eder. Ýlki tipik olarak akýcý olmayan afaziye ilerleyen sinsi baþlangýçlý anomi olarak tanýmlanýrken, diðeri tek sözcük üretimi ve idrak etmede baþarýsýzlýk olarak görünen sözcük anlamýnýn erken dönemde kaybý ile karakterizedir (Neary ve ark. 1998). Semantik demanslý hastalar sýklýkla diðer alanlardaki kavramsal bilgiyi kaybettikleri için prosopagnozi ya da görsel agnozi ortaya çýkar (Hodges 2001). Alzheimer Hastalýðýnýn Tedavisi AH'nin ilerlemesinin yavaþlatýlmasý ya da durdurulmasý yeteneðindeki ilaçlarýn geliþtirilmesi için çok sayýda araþtýrma yapýlmaktadýr. Selegilin, vitamin E (alfa-tokoferol) ve her iki ilacýn kombinasyonunu karþýlaþtýran plasebo kontrollü, çift-kör çalýþmalar her üç tedavininin de plasebo ile karþýlaþtýrýldýðýnda iþlevsel baðýmlýlýðýn baþlamasýný ve yeniden hastaneye yatýrýlma gereksinimini geciktirdiði gösterilmiþtir (Sano ve ark. 1997). Ýki ilacýn kombinasyonu herbir ilacýn tek baþýna kullanýlmasýna üstün bulunmamýþtýr. Vitamin E antikoagülasyon tedavisi almayan hastalarda ucuz ve nispeten güvenilir bir ilaç olduðu için AH tanýsý almýþ hastalara günde iki kez 1000 IU uygulamak bakým standartý olarak görülmektedir. Demansýn diðer türlerinin iyileþtirilmesinde E vitamininin deðeri bilinmemektedir. Asetilkolinesterazýn etkisini engelleyen dört ilacýn AH'de etkili olduðu kanýtlanmýþtýr. Bunlardan takrin karaciðer toksisitesine neden olmakta ve QID dozlamýna gereksinim bulunmaktadýr. Yeni ilaçlar daha az toksik olduklarý ve daha kolay kullanýldýklarý için takrin artýk sýk reçete edilmemektedir (Doody ve ark. 2001, Rogers ve ark. 1998). Donepezil karaciðer fonksiyon testlerinin izlenmesine gerek duyulmayan ve günde bir kez alýnan bir kolinesteraz inhibitörüdür. 5 mg'lýk baþlangýç dozu terapötikir; bazý hastalar dozun 10 mg'a yükseltilmesinden yararlanýr. Galantamin karþýlaþtýrýlabilir biliþsel yararlarý olan bir kolinesteraz inhibitörüdür (Raskind ve ark. 2000). Belirlenen optimal doz günlük iki doza bölünmüþ 16 ile 24 mg/gün'dür. Rivastigmin 1.5 mg'lýk tabletlerle baþlanarak günde iki kez uygulanan bir kolinesteraz inhibitörüdür. Günlük doz 4 haftalýk aralýklarla 3 mg, 4.5 mg son olarak arzu edildiði takdirde 6 mg'ye yükseltilebilir (Rösler ve ark. 1999). Kolinesteraz inhibitörlerinin kullanýmý sýrasýnda deðiþik gastrointestinal yan etkiler bildirilmiþtir (Doody ve ark. 2001). Kolinesteraz inhibitörlerinin biliþsel ve global iþlevleri plasebo ile karþýlaþtýrýldýðýnda iyileþtirdiði gösterilmiþtir. Bazý çalýþmalarda da davranýþlarýn düzeldiði, iþlevsellikteki düþüþün, bakým verenlerin üzerindeki yükün ve hastaneye yatýþlarýn azaldýðý bildirilmiþtir (Cummings 2000, Mohs ve ark. 2001). Kolinesteraz inhibitörlerinin yararlarý orta derecededir. Yeni yaklaþýmlar ise AH'nin önlenmesi ve geciktirilmesinde önemli olacaktýr. Korteksteki amiloid birikiminin AH'deki temel lezyon olduðu düþünüldüðü için günümüzdeki araþtýrmalar amiloid birikiminin önlenmesi üzerine odaklanmýþtýr. Þimdiye kadarki amiloide karþý aþýlama denemeleri bazý hastalarda ensefalopati geliþmesine baðlý olarak hayal kýrýklýðý yaratmýþtýr (Dominguez ve De Strooper 2002). Ancak amiloid veya amiloidle iliþkili nöronal hasarýn azaltýlmasý amacýyla beta ve gama sekretaz inhibitörleri, bakýr ve çinko þelatörleri, statinler, antioksidanlar ve non-stereoid 26

7 DEMANS TANISI VE TEDAVÝSÝ: BÝR GÜNCELLEÞTÝRME Tablo 6. Frontotemporal lober dejenerasyonun frontotemporal demansý için ölçütler (Neary ve ark. 1998) I. Temel tanýsal özellikler II. A. Sinsi baþlangýç ve tedrici ilerleme B. Kiþilerarasý toplumsal davranýþlarda erken bozulma C. Kiþisel davranýþlarýn düzenlenmesinde erken yýkým D. Erken duygusal küntleþme E. Erken içgörü kaybý Destekleyici tanýsal özellikler A. Kiþisel hijyen ve bakýmda bozulma 1. Zihinsel katýlýk ve esnek olamama 2. Dikkat daðýnýklýðý ve sabýrsýzlýk 3. Hiperoralite ve diyetdeki deðiþiklikler 4. Perseverative and stereotipik davranýþlar 5. Utilization davranýþý B. Konuþma ve dil 1. Konuþmanýn deðiþmesi a. Kendiliðindenliðin ve konuþma ekonomisinin deðiþmesi b. Konuþma vurgusunun deðiþmesi 2. Konuþmanýn stereotipisi 3. Ekolali 4. Perseverasyon 5. Mutizm C. Fiziksel iþaretler 1. Ýlkel refleksler 2. Enkontinans 3. Akinezi, rijidite ve tremor 4. Düþük ve oynak kan basýncý D. Araþtýrmalar 1. Nöropsikoloji: Þiddetli amnezi, afazi ya da algýsal uzamsal bozukluðun yokluðunda frontal lob testlerinde anlamlý yýkým 2. Elektroensefalografi: Klinik olarak belirgin demans olmasýna karþýn klasik EEG normaldir. 3. Beyin görüntüleme (yapýsal ve/veya iþlevsel): Önde gelen frontal ve/veya ön temporal anormallik antienflamatuvar ilaçlar kadar aþýlama stratejileri konusundaki çabalar da devam edecektir. AH olan birçok hastada hastalýðýn seyri sýrasýnda nöropsikiyatrik belirtiler geliþecektir. Bu belirtiler, hastanýn ortamýnýn deðiþtirilmesinin bu belirtilerin sýklýk ve þiddetini azaltabileceði konusunda bilgilendirilmesi gereken bakým verenler üzerinde aþýrý bir yük oluþtururlar. Bu tür deðiþiklikler aþýrý uyarýlmadan kaçýnma, düzenli bir programýn izlenmesi ve hastanýn gün boyunca aktif tutularak akþamlarý oldukça sakin olmasýnýn saðlanmasýný içerebilir. Rivastigmin ve donepezilin davranýþsal yararlarý bulunmaktadýr (Feldman ve ark. 2001, Cummings 2003). Birçok hasta da nöropsikiyatrik belirtiler için psikotropik ilaçlara gereksinim duyacaktýr. Depresyon AH'ye sýklýkla eþlik eden bir özellik olup sertralin ya da sitalopram gibi sedasyona yol açmayan serotonin-seçici geri alým engelleyicilerine yanýt verebilir. Trisiklik antidepresanlarýn sedasyon ve antikolinerjik yan etkiler nedeniyle yararlarý kýsýtlýdýr. Ajitasyon; depresyon, sanrý, varsaný ya da uykusuzluða eþlik edebilecek sýk görülen bir yakýnmadýr. Eþlik eden özelliklere baðlý olarak, klinisyenler atipik bir antipsikotiðin, antidepresanýn ya da antikonvülzanýn ajitasyonu azalttýðýný görebilir. Demanstaki ajitasyon için yapýlan bir çalýþmada risperidonun ajitasyon ve agresyon için haloperidol kadar etkin ve ekstrapiramidal yan etkilerinin daha az olduðu gösterilmiþtir (Chan ve ark. 2001). Risperidonun etkili dozu 1 ile 1.5 mg/gün arasýnda deðiþmektedir. Düþük doz olanzapin (5-10 mg) muhtemel ya da mümkün AH olan hastalarda yapýlan 18 haftalýk bir çalýþmada psikoz ve ajitasyonu azalttýðý, ekstrapiramidal yan etkilerde önemli bir artýþa neden olmadýðý bulunmuþtur (Street ve ark. 2001). Þiddetli AH'de ajitasyon ve agresyonda sertralinin kullanýldýðý bir çalýþmanýn ön bulgularý bazý hastalarýn bu tedaviye olumlu yanýt verdiðini göstermiþtir (Lanctôt ve ark. 2002). Trazodon hipnotik özellikleriyle demanslý hastalardaki uykusuzluk ve aralýklý ajitasyonda yararlý olduðu bildirilen klasik olmayan bir antidepresandýr (Cummings ve Trimble 2002). Bazý olgularda nöropsikiyatrik belirtiler duygudurum düzenleyici özellikleri de olan valproat ve karbamazepin gibi antikonvülzanlara yanýt verebilir (Grossman 1998, Moretti ve ark. 2001). 27

8 CLARK DG, CUMMINGS JL. AH ve çoðu demanslarýn geç evrelerinde tam iþlevsel bir baðýmlýlýk söz konusudur. Hastalar ihtiyaçlarýný iletemez ve kendi kendilerine yemek yiyemezler. Yaþam konularýnýn sonlanmasý bu evreye gelmeden önce hastalar ve aile üyeleriyle konuþulmalýdýr. Bir yandan da birçok kiþinin yaþam desteði için nazogastrik ya da perkütan gastrotomi tüplerinin ve intravenöz hidrasyonun kullanýmýyla ilgili güçlü duygularý vardýr. Yataða baðlý bütün hastalarda olduðu gibi dekubitus ülserler, dehidrasyon, idrar yollarý enfeksiyonu, pnömoni ve derin ven trombozunun geliþimi riski yüksektir. Bu riskler yeterli fizik tedavi, hastayý sýk sýk döndürme ve hidrasyonla azaltýlabilir. Ateþ dýþýnda ensefalopati sýklýkla enfeksiyonun en erken belirtisidir ve rutin kan, idrar analizleri, göðüs röntgenleri ile yakýndan izlenmesi gerekmektedir. Enfeksiyonlar demanslý hastalarda ölümün en sýk görülen nedenleri arasýndadýr. Sonuç Yaþlý nüfus büyüdükçe demans yaygýnlýðý artmaktadýr. Bu artýþ genç nüfusun artýþý ile orantýsýz olduðu için demans gelecek yýllarda büyük bir toplumsal ve ekonomik yük doðuracaktýr. Demans tanýsý en iyi biliþsel deðerlendirme ve yapýsal nörogörüntüleme ile yapýlýr. AH'nin belirtilerinin ilerlemesini yavaþlatan ya da bu belirtileri iyileþtiren tedaviler kolinesteraz inhibitörleri ve E vitaminini içerir. Nöropsikiyatrik belirtilerin ele alýnmasý hastalar ve bakým verenlerde yaþam kalitesinin iyileþtirilmesinde önemlidir. Araþtýrmacýlar ve klinisyenler biliþsel sorunlarý erken tanýyýp demansýn baþlamasýný geciktirip önleyecek tedavileri belirlemelidir. Güncel çalýþmalar hafif kognitif bozukluðun AH'nin ilerlemesini önleyecek ve AH'nin ve diðer demans hastalýklarýnýn ilerlemesini yavaþlatacak ya da durduracak tedavilerin bulunmasý demansýn güvenilir biyolojik belirteçlerinin belirlenmesine odaklanmýþtýr. American Psychiatric Association (1994) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: 4. Baský (DSM-IV), Washington DC, American Psychiatric Association. Brookmeyer R, Gray S, Kawas C (1998) Projections of Alzheimer's disease in the United States and the public health impact of delaying disease onset. Am J Public Health, 88: Chan W, Lam LC, Choy CN ve ark. (2001) A double-blind randomized comparison of risperidone and haloperidol in the treatment of behavioral and psychological symptoms in Chinese dementia patients. Int J Geriatr Psychiatry, 16: Cummings JL, Trimble MR (2002) Concise Guide to Neuropsychiatry and Behavioral Neurology, 2nd ed. American Psychiatric Publishing, Washington DC. Cummings JL (2000) Cholinesterase inhibitors: A new class of psychotropic compounds. Am J Psychiatry, 157:4-15. Dominguez DI, De Strooper B (2002) Novel therapeutic strategies provide the real test for the amyloid hypothesis of Alzheimer's disease. Trends Pharmacol Sci, 23: Doody RS, Stevens JC, Beck C ve ark. (2001) Practice parameter: Management of dementia (an evidence-based review). Neurology, 56: Feldman H, Gauthier S, Hecker J ve ark. (2001) A 24-week, randomized, double-blind study of donepezil in moderate to severe Alzheimer's disease. Neurology, 57: Galasko D, Bennet D, Sano M ve ark. (1997) An inventory to assess activities of daily living for clinical trials in Alzheimer's disease. Alzheimer Dis Assoc Disord, 11: KAYNAKLAR Galton CJ, Patterson K, Xuereb JH ve ark. (2000) Atypical and typical presentations of Alzheimer's disease: A clinical, neuropsychological, neuroimaging and pathological study of 13 cases. Brain, 123: Grossman F (1998) A review of anticonvulsants in treating agitated demented elderly patients. Pharmacotherapy, 18: Hodges JR (2001) Frontotemporal dementia (Pick's disease): clinical features and assessment. Neurology, 56(Suppl 4):6-10. Holmes C, Cairns N, Lantos P ve ark. (1999) Validity of current clinical criteria for Alzheimer's disease, vascular dementia and dementia with Lewy bodies. Br J Psychiatry, 174: Hsich G, Kenney K, Gibbs CJ ve ark. (1996) The brain protein in cerebrospinal fluid as a marker for transmissible spongiform encephalopathies. N Engl J Med, 335: Knopman DS, DeKosky ST, Cummings JL ve ark. (2001) Practice parameter: Diagnosis of dementia (an evidence-based review). Neurology, 56: Kukull WA, Larson EB, Teri L ve ark. (1994) The Mini-Mental Status Exam score and the clinical diagnosis of dementia. J Clin Epidemiol, 47: Lanctôt KL, Herrman N, van Reekum R ve ark. (2002) Gender, aggression and serotonergic function are associated with response to sertraline for behavioral disturbances in Alzheimer's disease. Int J Geriatr Psychiatry, 17: McKeith IG, Galasko D, Kosaka K ve ark. (1996) Consensus guidelines for the clinical and pathologic diagnosis of dementia with Lewy bodies (DLB): Report of the consortium on DLB international workshop. Neurology, 47: McKhann G, Drachman D, Folstein M ve ark. (1984) Clinical diagnosis of Alzheimer's disease: Report of the NINCDS-ADRDA Work Group under the auspices of the Department of Health 28

9 DEMANS TANISI VE TEDAVÝSÝ: BÝR GÜNCELLEÞTÝRME and Human Services Task Force on Alzheimer's disease. Neurology, 34: Mohs RC, Doody RS, Morris JC ve ark. (2001) A 1-year, placebo-controlled preservation of function survival study of donepezil in AD patients. Neurology, 57: Moretti R, Torre P, Antonello M ve ark. (2001) Gabapentin as a possible treatment of behavioral alterations in Alzheimer disease (AD) patients (letter). Eur J Neurol, 8: Moroney JT, Bagiella E, Desmond DW ve ark. (1997) Metaanalysis of the Hachinski Ischemic Score in pathologically verified dementias. Neurology, 49: Morris JC (1993) The Clinical Dementia Rating (CDR): Current version and scoring rules. Neurology, 43: Neary D, Snowden JS, Gustafson L ve ark. (1998) Frontotemporal lobar degeneration: A consensus on clinical diagnostic criteria. Neurology, 51: Ozarmagan G, Bingham JS (2001) Sexually transmitted infections in Turkey. Int J STD AIDS, 12: Petersen RC, Smith GE, Waring SC ve ark. (1999) Mild cognitive impairment. Clinical characterization and outcome. Arch Neurol, 56: Petersen RC, Stevens JC, Ganguli M ve ark. (2001) Practice parameter: Early detection of dementia: Mild cognitive impairment (an evidence-based review). Neurology, 56: Raskind MA, Peskind ER, Wessel T ve ark. (2000) Galantamine in AD. A 6-month randomized, placebo-controlled trial with a 6- month extension. Neurology, 54: Rogers SL, Farlow MR, Doody RS ve ark. (1998) A 24-week, double-blind, placebo-controlled trial of donepezil in patients with Alzheimer's disease. Neurology, 50: Rösler M, Anand R, Cicin-Sain A ve ark. (1999) Efficacy and safety of rivastigmine in patients with Alzheimer's disease: International randomised controlled trial. Br Med J, 318: Salmon DP, Galasko D, Hansen LA ve ark. (1996) Neuropsychological deficits associated with diffuse Lewy body disease. Brain Cogn, 31: Sano M, Ernesto C, Thomas RG ve ark. (1997) A controlled trial of selegiline, alpha-tocopherol, or both as treatment for Alzheimer's disease. N Engl J Med, 336: Street JL, Clark WS, Kadam DL ve ark. (2001) Long-term efficacy of olanzepine in the control of psychotic and behavioral symptoms in nursing home patients with Alzheimer's dementia. Int J Geriatr Psychiatry, 16: Weintraub S (2000) Neuropsychological assessment of mental state. Principles of Cognitive and Behavioral Neurology, M Marsel Mesulam (Ed), Oxford University Press, New York, NY. World Health Organization (1998) World Atlas of Aging. Kobe, Japan: World Health Organization, Centre for Health Development. TEÞEKKÜR Dr. Cummings, Yaþlanma konusunda Ulusal Enstitüden Alzheimer Hastalýðý Araþtýrma Merkezi ile, Kaliforniya'daki Alzheimer Hastalýðý Araþtýrma Merkezi ve Sidell- Kagan Vakfý tarafýndan desteklenmiþtir. Dr. Clark ise Gazilerin Özel Dostluðu, Geriyatrik Nöroloji Bölümü tarafýndan desteklenmiþtir. 29

Demans kabaca, günlük etkinliklerde iþlevsel

Demans kabaca, günlük etkinliklerde iþlevsel Alzheimer ve Vasküler Demanslý Hastalarda Kognitif Kayýp Fonksiyonel Kapasitenin Göstergesi midir? Yrd. Doç. Dr. Aynur ÖZGE*, Yrd. Doç. Dr. Þenel TOT**, Yrd. Doç. Dr. Kemal YAZICI**, Yrd. Doç. Dr. Cengiz

Detaylı

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR Prof. Dr. Mehmet Ersoy DEMANSA NEDEN OLAN HASTALIKLAR AMAÇ Demansın nedenleri ve gelişim sürecinin öğretmek Yaşlı bireyde demansa bağlı oluşabilecek problemleri öğretmek

Detaylı

Unutkanlıktan Bunamaya

Unutkanlıktan Bunamaya Unutkanlıktan Bunamaya Doç.Dr.Lütfü Hanoğlu İstanbul Medipol Üniversitesi 8 Mayıs 2014 Beyin yılı Nörolojik hastalıklar Bilinçlendirme Sempozyumu Bunama Nedir? Akli melekelerde giderek ilerleyen zayıflama/kayıplarla

Detaylı

DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık

DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık yaşlılığın doğal bir sonucu değildir.. Demansın en sık nedeni ALZHEİMER HASTALIĞI DIR. Yaşla gelen unutkanlık ALZHEİMER HASTALIĞI nın habercisi olabilir!!! ALZHEİMER

Detaylı

Frontotemporal Lobar Dejenerasyon: Tanı ve Ayırıcı Tanı Algoritması /

Frontotemporal Lobar Dejenerasyon: Tanı ve Ayırıcı Tanı Algoritması / Frontotemporal Lobar Dejenerasyon: Tanı ve Ayırıcı Tanı Algoritması / Frontotemporal Lobar Degeneration: Diagnosis and Differential Diagnosis Algorithm Frontotemporal lobar dejenerasyon (FTLD) davranış

Detaylı

Frontotemporal Demans. Frontotemporal Dementia. Betül Özdilek, Mustafa Ülker, Esma Kobak, Gülay Kenangil

Frontotemporal Demans. Frontotemporal Dementia. Betül Özdilek, Mustafa Ülker, Esma Kobak, Gülay Kenangil OLGU SUNUMU Frontotemporal Demans Frontotemporal Demans T A D Frontotemporal Dementia Betül Özdilek, Mustafa Ülker, Esma Kobak, Gülay Kenangil Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi,

Detaylı

İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI

İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI RAPOR BÜLTENİ İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI Tarih: 18/09/2015 Sayı : 11 Dünya Alzheimer Farkındalık Günü 21 Eylül 2015 Hazırlayan Ezel ÖZTÜRK Alzheimer Hastalığı ilerleyici nörodejeneratif

Detaylı

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya Þizofrenide Prodromal Belirtiler Prof. Dr. Ýsmet KIRPINAR* Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya da yazýlarýn çoðu; þizofreninin heterojen bir sendrom olduðunu, bu hastalýk için hiçbir patognomonik

Detaylı

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ, 2010 Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler Dr.Canan Yücesan Ankara Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Akış Sitokinler ve depresyon Duygudurum bozukluklarının

Detaylı

DERLEME REVIEW ARTICLE

DERLEME REVIEW ARTICLE DERLEME 13 / Özel Sayı 3 / 2010 (47-51) 13 / Suppl 3 / 2010 (47-51) Çiğdem KUDİAKİ ALZHEİMER HASTALIĞI, VASKÜLER DEMANS VE LEWY CİSİMCİKLİ DEMANS TA ÖNE ÇIKAN BİLİŞSEL BOZULMALAR ÖZ Alzheimer Hastalığı

Detaylı

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 AÇIKLAMA 2012-2017 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok Olgu 60 yaşında kadın, evli, 2 çocuğu var,

Detaylı

Alzheimer Hastalığı nda Nöropsikiyatrik Belirtiler(NPB) ve Tedavisi

Alzheimer Hastalığı nda Nöropsikiyatrik Belirtiler(NPB) ve Tedavisi Alzheimer Hastalığı nda Nöropsikiyatrik Belirtiler(NPB) ve Tedavisi Sibel Çakır İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri A.D Duygudurum Bozuklukları Birimi Geropsikiyatri Birimi NPB Hezeyanlar, Halüsinasyonlar

Detaylı

PRİMER PROGRESSIF AFAZİ Primer progressive aphasia

PRİMER PROGRESSIF AFAZİ Primer progressive aphasia OLGU SUNUMU Primer (Case progressif Reports) afazi PRİMER PROGRESSIF AFAZİ Primer progressive aphasia Yahya KARAMAN 1, Abdullah TALASLIOĞLU 1, Murat AKSU 2 Özet: İki yıl içinde ilerleyici motor disfazi

Detaylı

Geriatri ve akılcı ilaç kullanımı: Vitamin D. Doç.Dr. İlker TAŞÇI GATA İç Hastalıkları BD, Ankara İç Hastalıkları & Geriatri Uzmanı

Geriatri ve akılcı ilaç kullanımı: Vitamin D. Doç.Dr. İlker TAŞÇI GATA İç Hastalıkları BD, Ankara İç Hastalıkları & Geriatri Uzmanı Geriatri ve akılcı ilaç kullanımı: Vitamin D Doç.Dr. İlker TAŞÇI GATA İç Hastalıkları BD, Ankara İç Hastalıkları & Geriatri Uzmanı Akılcı ilaç kullanımı Kanıta dayalı tıp Metaanaliz RCTs Centre for Evidence-Based

Detaylı

Demans ve Alzheimer Nedir?

Demans ve Alzheimer Nedir? DEMANS Halk arasında 'bunama' dedigimiz durumdur. Kişinin yaşından beklenen beyin performansını gösterememesidir. Özellikle etkilenen bölgeler; hafıza, dikkat, dil ve problem çözme alanlarıdır. Durumun

Detaylı

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ* İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

Detaylı

PANEL 5 GERİATRİK HASTA YÖNETİMİ: KOGNİTİF PROBLEMLER-DEMANS Oturum Başkanı: Prof. Dr. Hakan YAMAN

PANEL 5 GERİATRİK HASTA YÖNETİMİ: KOGNİTİF PROBLEMLER-DEMANS Oturum Başkanı: Prof. Dr. Hakan YAMAN PANEL 5 GERİATRİK HASTA YÖNETİMİ: KOGNİTİF PROBLEMLER-DEMANS Oturum Başkanı: Prof. Dr. Hakan YAMAN Konuşmacılar: Prof. Dr. Hakan YAMAN Doç. Dr. Süber DİKİCİ Uzm. Dr. Aylin YAMAN DEMANSIN TOPLUM İÇİNDEKİ

Detaylı

DSM-V e göre alttipler

DSM-V e göre alttipler DELIRYUM DSM-V kriterleri A. Dikkat ve bilinç bozukluğu B. Bu bozukluk kısa süre içinde gelişir C. Bilişte ek bir bozukluk (bellek, yönelim, dil, görseluzamsal yeterlilik, algı) D. Bu belirtiler daha

Detaylı

Ayrıca sinirler arasındaki iletişimi sağlayan beyindeki bazı kimyasal maddelerin üretimi de azalır.

Ayrıca sinirler arasındaki iletişimi sağlayan beyindeki bazı kimyasal maddelerin üretimi de azalır. Alzheimer hastalığı nedir, neden olur? Alzheimer hastalığı, yaşlılıkla beraber ortaya çıkan ve başta unutkanlık olmak üzere çeşitli zihinsel ve davranışsal bozukluklara yol açan ilerleyici bir beyin hastalığıdır.

Detaylı

Ülkelerin sanayileþmeleri neticesinde görülen

Ülkelerin sanayileþmeleri neticesinde görülen Alzheimer Hastalýðýnda Hormon Replasman Tedavisi ve Diðer Potansiyel Tedavi Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. A. Kemal ERDEMOÐLU,* Dr. Ayhan VARLIBAÞ* Ülkelerin sanayileþmeleri neticesinde görülen yaþam sürelerindeki

Detaylı

Hepatik Ensefalopati. Prof. Dr. Ömer Şentürk

Hepatik Ensefalopati. Prof. Dr. Ömer Şentürk Hepatik Ensefalopati Prof. Dr. Ömer Şentürk Hepatik Ensefalopati : Terminoloji Tip A Akut karaciğer yetmezliği ile birlikte Tip B Porto-sistemik Bypass ile birlikte (intrensek hepatosellüler yetmezlik

Detaylı

YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR. Yrd.Doç.Dr.Adalet ARIKANOĞLU D.Ü.T.F.Nöroloji A.B.D

YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR. Yrd.Doç.Dr.Adalet ARIKANOĞLU D.Ü.T.F.Nöroloji A.B.D YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR Yrd.Doç.Dr.Adalet ARIKANOĞLU D.Ü.T.F.Nöroloji A.B.D DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ TANIM:İnsanda yüksek serebral fonksiyonların anatomik ve fonksiyonel özellikleri ile bu fonksiyonların

Detaylı

Frontotemporal demans(ftd) 1980 lerden sonra. Frontotemporal Demans: Şizofreni Benzeri Psikoz Tablosuyla Giden Bir Olgu Sunumu

Frontotemporal demans(ftd) 1980 lerden sonra. Frontotemporal Demans: Şizofreni Benzeri Psikoz Tablosuyla Giden Bir Olgu Sunumu Frontotemporal Demans: Şizofreni Benzeri Psikoz Tablosuyla Giden Bir Olgu Sunumu Dr. Şebnem Pırıldar 1, Dr. Emre Bora 1, Dr. Dilek Evyapan 1, Dr. Süha Özaşkınlı 1 ÖZET: FRONTOTEMPORAL DEMANS: fi ZOFREN

Detaylı

Týp bilimlerindeki geliþmeler son dünya savaþýndan

Týp bilimlerindeki geliþmeler son dünya savaþýndan Yeni Türk Medeni Kanunu ve Demanslý Hastalar Doç. Dr. Niyazi UYGUR* Týp bilimlerindeki geliþmeler son dünya savaþýndan sonraki yarýyüzyýlda beklenen yaþam süresinin uzamasýný ve yaþlý kesimin genel nüfus

Detaylı

Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji Ana Bilim Dalı, Antalya. Demans, bilişsel (kognitif) kapasitenin edinsel ve ilerleyici kaybı şeklinde

Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji Ana Bilim Dalı, Antalya. Demans, bilişsel (kognitif) kapasitenin edinsel ve ilerleyici kaybı şeklinde 1 Demans ve Nörodejeneratif süreçler Prof. Dr. Kamil Karaali Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji Ana Bilim Dalı, Antalya Demans, bilişsel (kognitif) kapasitenin edinsel ve ilerleyici kaybı şeklinde

Detaylı

Bir ARB Olarak Olmesartan. Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı

Bir ARB Olarak Olmesartan. Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı Bir ARB Olarak Olmesartan Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı PatenT (Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension

Detaylı

Primer Progresif Afazi H

Primer Progresif Afazi H Nöropsikiyatri Arflivi, 2002; 39(2-3-4): 103-107 Primer Progresif Afazi H Ayflegül Sö üt *, Aynur Y lmaz *, Ü. Sibel Benli **, Ufuk Can **, Münire K l nç *, Turgut Zileli *** Primary Progressive Aphasia

Detaylı

Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi

Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi Yavuz Ayhan, Ayşe Elif Anıl Yağcıoğlu Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Araştırmacı Danışman Konuşmacı

Detaylı

İSTİFÇİLİKLE VE AMAÇSIZ GEZİNME İLE SEYREDEN BİR FRONTOTEMPORAL DEMANS OLGUSU A CASE OF FRONTOTEMPORAL DEMENTIA PRESENTING WITH HOARDING AND WANDERING

İSTİFÇİLİKLE VE AMAÇSIZ GEZİNME İLE SEYREDEN BİR FRONTOTEMPORAL DEMANS OLGUSU A CASE OF FRONTOTEMPORAL DEMENTIA PRESENTING WITH HOARDING AND WANDERING İSTİFÇİLİKLE VE AMAÇSIZ GEZİNME İLE SEYREDEN BİR FRONTOTEMPORAL DEMANS OLGUSU Ahmet Kokurcan *, Erguvan Tuğba Özel Kızıl ** * Uzm. Dr. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim Araştırma

Detaylı

DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ. Prof.Dr.Yahya Karaman

DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ. Prof.Dr.Yahya Karaman DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ Prof.Dr.Yahya Karaman YÜKSEK SEREBRAL FONKSİYONLAR Zeka Fonksiyonları Kognitif fonksiyonlar Mental Fonksiyonlar İntellektüel Fonksiyonlar Sosyal Fonksiyonlar KOGNİTİF

Detaylı

Çekirdek belirtileri açýsýndan duygulaným alanýnda. Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme. Özet

Çekirdek belirtileri açýsýndan duygulaným alanýnda. Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme. Özet Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme Doç. Dr. Levent KÜEY* Özet Depresyon psikiyatrik bozukluklar arasýnda en sýk karþýlaþýlan hastalýklardan biridir. Depresif hastalarýn önemli bir

Detaylı

PSİKOFARMAKOLOJİ 6. Duygudurum Bozuklukları Tedavisi Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar.

PSİKOFARMAKOLOJİ 6. Duygudurum Bozuklukları Tedavisi Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar. PSİKOFARMAKOLOJİ 6 Duygudurum Bozuklukları Tedavisi Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com Doç. Dr. Cem GÖKÇEN in katkılarıyla BPB Manik ve depresif durumlar arasında

Detaylı

Demans Hastalarında Yüz İfadelerinden Duyguların Tanınması

Demans Hastalarında Yüz İfadelerinden Duyguların Tanınması Demans Hastalarında Yüz İfadelerinden Duyguların Tanınması Duygu ÇAP (1, 2), Fatma ATKAN (1,3), Sevilay Karahan (5), Esen SAKA (4), Elif BARIŞKIN (1), Yavuz AYHAN (1) (1) Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

Detaylı

ALZHEİMER HASTALIĞINA BAKIŞ. Uzm. Dr. Gülşah BÖLÜK NÖROLOJİ BİLECİK DH 2015

ALZHEİMER HASTALIĞINA BAKIŞ. Uzm. Dr. Gülşah BÖLÜK NÖROLOJİ BİLECİK DH 2015 ALZHEİMER HASTALIĞINA BAKIŞ Uzm. Dr. Gülşah BÖLÜK NÖROLOJİ BİLECİK DH 2015 Bunama yaşlılığın doğal bir sonucu değildir. Yaşla gelen unutkanlık, Alzheimer Hastalığının habercisi olabilir! Her yaşta insanın

Detaylı

Uzman Psikolog T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi, Beyin Dinamiği, Kognisyon ve Karmaşık Sistemler Araştırma Merkezi

Uzman Psikolog T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi, Beyin Dinamiği, Kognisyon ve Karmaşık Sistemler Araştırma Merkezi Özgeçmiş İsim: Soyisim: Doğum Yeri: Derya Durusu Emek Savaş İzmir, Türkiye Doğum Tarihi: 19.05.1985 E-mail: derya.emek@deu.edu.tr Tarih Eğitim 1996-2003 60.Yıl Anadolu Lisesi, İzmir 2003-2004 American

Detaylı

Metformin Güncelleme Beyin Fonksiyonuna Etkileri

Metformin Güncelleme Beyin Fonksiyonuna Etkileri Metformin Güncelleme Beyin Fonksiyonuna Etkileri Prof.Dr.Mustafa Araz Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji BD 53.Ulusal Diyabet Kongresi, Kıbrıs Diyabet ve Demans Tüm dünyada yaşam süresinin

Detaylı

Demansl Hastalarda Kognitif Bozulma ve Nöropsikiyatrik Etkilenmenin Günlük Yaflam fllevleri Üzerine Etkisi

Demansl Hastalarda Kognitif Bozulma ve Nöropsikiyatrik Etkilenmenin Günlük Yaflam fllevleri Üzerine Etkisi 14 Original Article / Özgün Araflt rma Demansl Hastalarda Kognitif Bozulma ve Nöropsikiyatrik Etkilenmenin Günlük Yaflam fllevleri Üzerine Etkisi The Effect of Cognitive Decline and Neuropsychiatric Symptoms

Detaylı

Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h)

Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Sağlık Sisteminde Karışıklığa Yol Açabilecek Gelişmeler Bekleniyor Sağlık harcamalarında kısıtlama (dünya

Detaylı

anosognozi birincil sıra belirtiler görsel varsanılar

anosognozi birincil sıra belirtiler görsel varsanılar genel tıbbi duruma bağlı psikotik bozukluklar dr. almıla erol izmir atatürk eğitim ve araştırma hastanesi psikoz: varsanılar sanrılar gerçeği değerlendirme yetisinin bozulması dopamin varsayımı III: striatal

Detaylı

İnmeli Hastaların Evde Bakımı: Bakım Verenler İçin Rehber

İnmeli Hastaların Evde Bakımı: Bakım Verenler İçin Rehber 128 İnmeli Hastaların Evde Bakımı: Bakım Verenler İçin Rehber Naile Bilgili*, Sebahat Gözüm** Özet Giriş: İnmeli hastaların rehabilitasyonunda evde bakım önemli bir unsur olup, bu hastaların bakımı son

Detaylı

Bölüm: 11 Manik Depresyona Özel İlaç Fikri

Bölüm: 11 Manik Depresyona Özel İlaç Fikri Bölüm: 11 Manik Depresyona Özel İlaç Fikri Lityum psikiyatri 1950 1980lerde lityum bazı antikonvülzanlara benzer etki Ayrı ayrı ve yineleyen nöbetler şeklinde ortaya çıkan manik depresyon ve epilepsi Böylece

Detaylı

Küçük Damar Hastalığı; Semptomatoloji. Kürşad Kutluk Dokuz Eylül Üniversitesi 27 Mayıs 2017, İzmir

Küçük Damar Hastalığı; Semptomatoloji. Kürşad Kutluk Dokuz Eylül Üniversitesi 27 Mayıs 2017, İzmir Küçük Damar Hastalığı; Semptomatoloji Kürşad Kutluk Dokuz Eylül Üniversitesi 27 Mayıs 2017, İzmir KÜÇÜK DAMAR HASTALIĞINDA KLİNİK BULGULAR Yok Özel fokal nöroloik semptomlar Sinsi gelişen global nörolojik

Detaylı

YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR. Dr.Adalet ARIKANOĞLU DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ

YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR. Dr.Adalet ARIKANOĞLU DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR Dr.Adalet ARIKANOĞLU DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ TANIM:İnsanda yüksek serebral fonksiyonların anatomik ve fonksiyonel özellikleri ile bu fonksiyonların çeşitli beyin hastalıkları sonucu

Detaylı

Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M.

Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M. DEPRESYON-ANKSİYETE BOZUKLUKLARI İLE ALKOL BAĞIMLILIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M. ÖZET Alkol bağımlılığı ve diğer psikiyatrik

Detaylı

BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ

BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ Suna ve İnan Kıraç Vakfı Nörodejenerasyon Araştırma Laboratuvarı Tel/ Fax: 0212 359 72 98 www.alsturkiye.org HASTA BİLGİLERİ Hasta adı-soyadı : Cinsiyeti : Kadın Erkek Doğum tarihi

Detaylı

Kognitif bozukluk ve davranışsal sorunlar İki Olgu

Kognitif bozukluk ve davranışsal sorunlar İki Olgu Kognitif bozukluk ve davranışsal sorunlar İki Olgu Dr. Sibel Çakır İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri A.D Duygudurum Bozuklukları ve Geriopsikiyatri Birimi Olgu 1 KİMLİK BİLGİLERİ 79 yaşında K hasta,

Detaylı

T.C. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İÇ HASTALIKLARI ANABİLİM DALI DEMANSLI HASTALARDA AĞRI DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr.

T.C. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İÇ HASTALIKLARI ANABİLİM DALI DEMANSLI HASTALARDA AĞRI DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. T.C. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İÇ HASTALIKLARI ANABİLİM DALI DEMANSLI HASTALARDA AĞRI DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Abdullah AGİT UZMANLIK TEZİ Olarak Hazırlanmıştır ANKARA 2013 T.C. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

Farklý Klinik Görünümlerle Baþvuran Ýki Nörosifilis Olgusu

Farklý Klinik Görünümlerle Baþvuran Ýki Nörosifilis Olgusu OLGU SUNUMU Farklý Klinik Görünümlerle Baþvuran Ýki Nörosifilis Olgusu Ahmet Tiryaki 1, Gökhan Kandemir 2, Evrim Aktepe 3, Ýsmail Ak 4 1 Yrd. Doç. Dr., 2 Dr., 4 Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi

Detaylı

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Suat Yalçın, Sevda Bağ SBÜ Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları EAH, 3.psikiyatri Kliniği,

Detaylı

ARAŞTIRMA-RESEARCH ALZHEIMER HASTALIĞI'NDA DONEPEZİL VE RİVASTİGMİN'İN ETKİNLİĞİ VE GÜVENİRLİĞİ

ARAŞTIRMA-RESEARCH ALZHEIMER HASTALIĞI'NDA DONEPEZİL VE RİVASTİGMİN'İN ETKİNLİĞİ VE GÜVENİRLİĞİ Geriatri 6(4): 119-123, 2003 Turkish Journal of Geriatrics ARAŞTIRMA-RESEARCH Dr. Pervin K. İŞERİ Dr. Hüsnü EFENDİ ALZHEIMER HASTALIĞI'NDA DONEPEZİL VE RİVASTİGMİN'İN ETKİNLİĞİ VE GÜVENİRLİĞİ EFFIACY AND

Detaylı

DEMANSTA KOGNĐTĐF SEMPTOMLARIN TEDAVĐSĐ

DEMANSTA KOGNĐTĐF SEMPTOMLARIN TEDAVĐSĐ DEMANSTA KOGNĐTĐF SEMPTOMLARIN TEDAVĐSĐ Prof. Dr. Haşmet A. Hanağası Đstanbul Üniversitesi, Đstanbul Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı Davranış Nörolojisi ve Hareket Bozuklukları Birimi Demansa neden

Detaylı

Yaşlılarda Dirençli Anksiyete Bozukluklarının Tanı ve Tedavisi

Yaşlılarda Dirençli Anksiyete Bozukluklarının Tanı ve Tedavisi Yaşlılarda Dirençli Anksiyete Bozukluklarının Tanı ve Tedavisi Dr. Berker Duman Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri AD, Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi BD Ankara Üniversitesi Beyin Araştırmaları

Detaylı

Demans. Demans 08/10/14. Demans Tanı

Demans. Demans 08/10/14. Demans Tanı Yrd. Doç. Dr. Emrah SONGUR Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Ekim 2014 Bellek ve dil yebleri, soyut düşünme, yargılama gibi zihinsel işlevlerde görülen edinilmiş,

Detaylı

MENOPOZ. Menopoz nedir?

MENOPOZ. Menopoz nedir? MENOPOZ Hayatınızı kabusa çeviren, unutkanlık, uykusuzluk, depresyon, sinirlilik, halsizlik şikayetlerinin en büyük sebeplerinden biri menopozdur. İleri dönemde idrar kaçırma, kemik erimesi, hipertansiyona

Detaylı

Küçük Damar Hastalığı - Tedavi

Küçük Damar Hastalığı - Tedavi Küçük Damar Hastalığı - Tedavi V. Oturum: Küçük Damar Hastalığı Prof. Dr. Nazire Afşar Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi KDH Bath&Wardlaw; International Journal of Stroke. Vol 10, June 2015, 469 478

Detaylı

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri Zeka Geriliği nedir? Zeka geriliğinin kişinin yaşına ve konumuna uygun işlevselliği gösterememesiyle belirlidir. Bunun yanı sıra motor gelişimi, dili kullanma yeteneği bozuk, anlama ve kavrama yaşıtlarından

Detaylı

T AD. Demans hastalarında bellek testi: mutlaka yapılmalı ARAŞTIRMA. Abdulkadir Koçer 1, Emel Koçer 2, Banu Beyaz 3, Mehmet Eryılmaz 1, Şeyma Özdem 1

T AD. Demans hastalarında bellek testi: mutlaka yapılmalı ARAŞTIRMA. Abdulkadir Koçer 1, Emel Koçer 2, Banu Beyaz 3, Mehmet Eryılmaz 1, Şeyma Özdem 1 Tıp Araştırmaları Dergisi: 2011 :9 (1) : 45-49 T AD ARAŞTIRMA Demans hastalarında bellek testi: mutlaka yapılmalı Abdulkadir Koçer 1, Emel Koçer 2, Banu Beyaz 3, Mehmet Eryılmaz 1, Şeyma Özdem 1 1 Düzce

Detaylı

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi Trakya Üniversitesi 1999 Tıpta Uzmanlık Psikiyatri Anabilim Dalı Kocaeli Üniversitesi 2006

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi Trakya Üniversitesi 1999 Tıpta Uzmanlık Psikiyatri Anabilim Dalı Kocaeli Üniversitesi 2006 ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Eylem Özten Doğum Tarihi: 22 KASIM 1975 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi Trakya Üniversitesi 1999 Tıpta Uzmanlık

Detaylı

ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI. Doç. Dr. Suphi VEHİD

ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI. Doç. Dr. Suphi VEHİD ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI Alzheimer hastalığı (AH) ilk kez, yaklaşık 100 yıl önce tanımlanmıştır. İlerleyici zihinsel işlev bozukluğu ve davranış değişikliği yakınmaları ile hastaneye yatırılıp beş yıl

Detaylı

Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Yaşlılık Psikiyatrisi Birimi ne başvuran hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri

Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Yaşlılık Psikiyatrisi Birimi ne başvuran hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri Kalenderoğlu ve ark. 179 Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Yaşlılık Psikiyatrisi Birimi ne başvuran hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri Aysun KALENDEROĞLU, 1 Mehmet YUMRU, 1 Salih SELEK,

Detaylı

Farklı Demansı Olan Üç Olguda Biriktirme Davranışı

Farklı Demansı Olan Üç Olguda Biriktirme Davranışı Türk Psikiyatri Dergisi 2014;25(): Farklı Demansı Olan Üç Olguda Biriktirme Davranışı BASKIDA Dr. Bilgen BİÇER KANAT 1, Dr. Umut ALTUNÖZ 2, Psik. Sevinç KIRICI 3, Psik. Gülbahar BAŞTUĞ 4, Dr. Erguvan TUĞBA

Detaylı

Psikoz için Risk Altýndaki Bireyler: Tanýma, Önleme ve Tedavi Konusunda Neredeyiz?

Psikoz için Risk Altýndaki Bireyler: Tanýma, Önleme ve Tedavi Konusunda Neredeyiz? Psikoz için Risk Altýndaki Bireyler: Tanýma, Önleme ve Tedavi Konusunda Neredeyiz? Alp Üçok 1 1 Prof.Dr., Ýstanbul Üniversitesi, Ýstanbul Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, Ýstanbul GÝRÝÞ Psikoz ve

Detaylı

N-ASETİL SİSTEİNİN AÇIK KALP CERRAHİSİ SONRASI NÖROKOGNİTİF FONKSİYONLARA ETKİSİ. Uzm.Dr. Canan ÜNLÜ Dr. Fatma UKİL

N-ASETİL SİSTEİNİN AÇIK KALP CERRAHİSİ SONRASI NÖROKOGNİTİF FONKSİYONLARA ETKİSİ. Uzm.Dr. Canan ÜNLÜ Dr. Fatma UKİL N-ASETİL SİSTEİNİN AÇIK KALP CERRAHİSİ SONRASI NÖROKOGNİTİF FONKSİYONLARA ETKİSİ Uzm.Dr. Canan ÜNLÜ Dr. Fatma UKİL N-ASETİL SİSTEİNİN AÇIK KALP CERRAHİSİ SONRASI NÖROKOGNİTİF FONKSİYONLARA ETKİSİ Anestezi

Detaylı

Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar sinsi başlar ve yıllar içinde

Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar sinsi başlar ve yıllar içinde DERLEME Hacettepe Tıp Dergisi 24; 35:199-26 Alzheimer hastal n n öncesi: hafif kognitif bozukluk Kaynak Selekler 1 1 Prof. Dr., Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı, Ankara Alzheimer

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa

Detaylı

İki Nörodejeneratif Hastalıkta Zihin Kuramı Becerileri ve İşlevsellik Düzeyinin karşılaştırılması: Alzheimer ve Parkinson Hastalığı

İki Nörodejeneratif Hastalıkta Zihin Kuramı Becerileri ve İşlevsellik Düzeyinin karşılaştırılması: Alzheimer ve Parkinson Hastalığı İki Nörodejeneratif Hastalıkta Zihin Kuramı Becerileri ve İşlevsellik Düzeyinin karşılaştırılması: Alzheimer ve Parkinson Hastalığı Evrim Göde Öğüten 1, Gizem Ünveren 2, Emine Soybay 2, Barış Topçular

Detaylı

Açıklama 2012-2013. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2012-2013. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 2012-2013 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK Duygudurum Bozukluklarında Gelecek Sınıflandırma ve Tedaviler Kürşat Altınbaş Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri

Detaylı

SINIF 5 Saat Ders Düzey Öğretim Üyesi Anabilimdalı SİNİR-DUYU BLOĞU

SINIF 5 Saat Ders Düzey Öğretim Üyesi Anabilimdalı SİNİR-DUYU BLOĞU 31.8.2015 16.11.2015 8.2.2016 18.4.2016 08:30 Başağrısı Atst Gülşen KOCAMAN NÖROLOJİ Gerilim tipi başağrısı TT Gülşen KOCAMAN NÖROLOJİ 09:30 Migren T A K İ Gülşen KOCAMAN NÖROLOJİ Kognitif bozukluklar

Detaylı

Şizofreni tanılı hastada antipsikotiklerletetiklenen nonkonvulsif statusepileptikus olgusu

Şizofreni tanılı hastada antipsikotiklerletetiklenen nonkonvulsif statusepileptikus olgusu Şizofreni tanılı hastada antipsikotiklerletetiklenen nonkonvulsif statusepileptikus olgusu Ass. Dr. Toygun Tok İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Psikiyatri Kliniği

Detaylı

MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık

MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık MS Hasta Okulu 28.05.2013 Multipl skleroz (MS) hastalığını basitçe, merkezi sinir sistemine

Detaylı

Psikiyatrik bozukluklarýn sýnýflandýrýldýðý kitaba. Somatizasyon Bozukluðu. Özet

Psikiyatrik bozukluklarýn sýnýflandýrýldýðý kitaba. Somatizasyon Bozukluðu. Özet Somatizasyon Bozukluðu Yrd. Doç. Dr. Levent SEVÝNÇOK* Özet Somatizasyon genel týpta ve konsültasyon-liyazon psikiyatrisinde sýk karþýlaþýlan karmaþýk bir sorundur. Somatizasyon belirtileri ile baþvurulara

Detaylı

Antipsikotik ilaçlar

Antipsikotik ilaçlar Antipsikotik ilaçlar Etki mekanizmaları Dopamin blokajı yaparlar Mezolimbik yolda blokaj > pozitif belirtiler Mezokortikal yol > negatif belirtiler Dopamin ve serotonin blokajı yaparlar Dopamin blokajı

Detaylı

Yaşlıda Unutkanlığa Yaklaşım

Yaşlıda Unutkanlığa Yaklaşım Yaşlıda Unutkanlığa Yaklaşım Ankara Üniversitesi İç Hastalıklar Anabilim Dalı Geriatri Bilim Dalı Teslime ATLI Bir şeyleri unutmak her yaşta normaldir. Herkes anahtarını kaybedebilir, isimleri unutabilir,

Detaylı

Psikiyatri Acil Servise Başvuran Perinatal Dönemdeki Hastaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri

Psikiyatri Acil Servise Başvuran Perinatal Dönemdeki Hastaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri Psikiyatri Acil Servise Başvuran Perinatal Dönemdeki Hastaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri Dr. Alevhan İnan, Dr. Kumru Şenyaşar Meterelliyoz, Doç. Dr. Pınar Çetinay Aydın Sağlık Bilimleri Üniversitesi

Detaylı

Bipolar Afektif Bozukluk İle Frontotemporal Demans İlişkisi: Bir Olgu Serisi

Bipolar Afektif Bozukluk İle Frontotemporal Demans İlişkisi: Bir Olgu Serisi Bipolar Afektif Bozukluk İle Frontotemporal Demans İlişkisi: Bir Olgu Serisi Gül Eryılmaz 1, Eylem Özten 1, Gökben Hızlı Sayar 1, Işıl Göğçegöz 1, Gaye Kağan 2, Celal Salcini 1, Oğuz Tanrıdağ 3 1 Yrd.

Detaylı

ALKOL BAĞIMLILIĞINDA ALKOL KULLANIM ÖZELLİKLERİ İLE KLİNİK DURUM ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ARAŞTIRILMASI*

ALKOL BAĞIMLILIĞINDA ALKOL KULLANIM ÖZELLİKLERİ İLE KLİNİK DURUM ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ARAŞTIRILMASI* ALKOL BAĞIMLILIĞINDA ALKOL KULLANIM ÖZELLİKLERİ İLE KLİNİK DURUM ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ARAŞTIRILMASI* Kalyoncu, A., Pektaş, Ö., Mırsal, H., Şatır, T., Pektaş, A., Mırsal, N., Yılmaz, S., Beyazyürek, M.

Detaylı

Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır.

Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır. 1 2 + Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır. + + Üçüncü basamak nöroloji yataklı servisinde psikiyatrik görüşme ile tespit edilen

Detaylı

CİDDİ KOMORBİDİTESİ OLAN SEMPTOMATİK PRİMER HİPERPARATİROİDİLİ HASTALARDA RADYOFREKANS ABLASYON SONUÇLARI

CİDDİ KOMORBİDİTESİ OLAN SEMPTOMATİK PRİMER HİPERPARATİROİDİLİ HASTALARDA RADYOFREKANS ABLASYON SONUÇLARI CİDDİ KOMORBİDİTESİ OLAN SEMPTOMATİK PRİMER HİPERPARATİROİDİLİ HASTALARDA RADYOFREKANS ABLASYON SONUÇLARI Firuz Gachayev 1, İsmail Cem Sormaz 1, Yalın İşcan 1, Arzu Poyanlı 2, Fatih Tunca 1, Yasemin Giles

Detaylı

Demans tanısı. Prof. Dr. Mustafa Bakar

Demans tanısı. Prof. Dr. Mustafa Bakar Demans tanısı Prof. Dr. Mustafa Bakar 1 Demans : Erişkin MSS Hasarı Demans sendromları genetik ve/veya sporadik edinsel hasarların sonucu kazanılmış zihinsel yeteneklerin kaybıdır, Bu açıdan zihinsel işlevlerin

Detaylı

DEMANS VE DELİRYUMA YAKLAŞIM. Doç.Dr. Murat Varlı - Dönem 5 Geriatri Ders Notları

DEMANS VE DELİRYUMA YAKLAŞIM. Doç.Dr. Murat Varlı - Dönem 5 Geriatri Ders Notları DEMANS VE DELİRYUMA YAKLAŞIM Doç.Dr. Murat Varlı - Dönem 5 Geriatri Ders Notları Tanım ve epidemiyoloji Demans temelde kognitif(bilişsel) bozuklukla seyreden geriatrik bir sendrom olup, tüm kognitif bozuklukla

Detaylı

Psikiyatrinin iyileştirme nesnesi nedir?

Psikiyatrinin iyileştirme nesnesi nedir? Psikiyatrinin iyileştirme nesnesi nedir? Selçuk CANDANSAYAR 19. Anadolu Psikiyatri Günleri Eskişehir 16. 06. 2010 Bilim İnsanları değiştirdiği, onları daha önce olduklarından farklı kıldığından ötürü siyasal

Detaylı

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 2008 2009 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK SİLAHLI ÇATIŞMA İLE İLİŞKİLİ TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNDA DİĞER BİYOLOJİK TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dr. Cemil ÇELİK Sunumun hedefleri Silahlı

Detaylı

ALZHEİMER HASTALIĞI. Prof. Dr. Engin Eker

ALZHEİMER HASTALIĞI. Prof. Dr. Engin Eker İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 85 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:85-110 ALZHEİMER HASTALIĞI Prof. Dr. Engin Eker

Detaylı

UÜ-SK AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI HİZMET KAPSAMI

UÜ-SK AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI HİZMET KAPSAMI Rev. No : 03 Rev.Tarihi : 28 Şubat 2012 1 / 5 1 HİZMET KAPSAMI: Aile Hekimliği Anabilim Dalı yaş, cinsiyet, yakınma, hastalık ayrımı yapmaksızın, yaşamın bütün evrelerinde ve süreklilik içinde, sağlığın

Detaylı

ÇARŞAMBA 09:30 Koma A Gülsen YILDIZ BABACAN NÖROLOJİ

ÇARŞAMBA 09:30 Koma A Gülsen YILDIZ BABACAN NÖROLOJİ 4.Grup 2.Grup 3.Grup 1.Grup SİNİR-DUYU BLOĞU 31.8.2015 16.11.2015 8.2.2016 18.4.2016 08:30 Başağrısı Atst Gülşen KOCAMAN NÖROLOJİ PAZARTESİ Gerilim tipi başağrısı TT Gülşen KOCAMAN NÖROLOJİ 09:30 Migren

Detaylı

Demansta görüntülemenin rolü Dr.Ercan Karaarslan Acıbadem Üniversitesi

Demansta görüntülemenin rolü Dr.Ercan Karaarslan Acıbadem Üniversitesi Demansta görüntülemenin rolü Dr.Ercan Karaarslan Acıbadem Üniversitesi Ana başlıklar Demans nedenleri Normal yaşlanma bulguları Radyolojik görüntüleme yöntemleri Demansta radyolojik belirleyici bulgular

Detaylı

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili;

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili; KORONER RİSK TESTİ Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili; Koroner kalp hastalıklarına yol açan kolesterol ve lipit testleridir. Koroner risk testleri

Detaylı

Psikiyatride Şiddeti Önlemenin Klinik Önlemleri

Psikiyatride Şiddeti Önlemenin Klinik Önlemleri Psikiyatride Şiddeti Önlemenin Klinik Önlemleri Kürşat Altınbaş Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilimdalı 49.Ulusal Psikiyatri Kongresi 27 Eylül 2013, İzmir Açıklama 2012-2013

Detaylı

TÜBERKÜLOZ. Verem; TB; TBC; Tüberküloz nasıl yayılır? Tüberküloz şikayetleri nelerdir?

TÜBERKÜLOZ. Verem; TB; TBC; Tüberküloz nasıl yayılır? Tüberküloz şikayetleri nelerdir? TÜBERKÜLOZ Verem; TB; TBC; Hava yoluyla yayılan bulaşıcı akciğer hastalığıdır. Akciğer dışında kemik, lenf bezleri, böbrek, beyin zarları gibi diğer organları da tutabilir. Tüberküloz bakterisi Mycobacterium

Detaylı

Dr.Nazan Aydın-Perinatal Dönem Yaklaşımı. Dr.Nazan Aydın-Perinatal Dönem Yaklaşımı

Dr.Nazan Aydın-Perinatal Dönem Yaklaşımı. Dr.Nazan Aydın-Perinatal Dönem Yaklaşımı PERİNATAL DÖNEMDE PSİKİYATRİK GÖRÜŞMEDE ESASLAR Dr.Nazan Aydın Herşeyden önce Kendini tanıtmak Perinatal hastaların en çok ihtiyaç duydukları Dinleyen, Şefkatli, Sevecen, Bilgili, Bir Doktor Perinatal

Detaylı

Semantik Bellek Temsilleri

Semantik Bellek Temsilleri Semantik Bellek Temsilleri Ece Kocagöncü DETAE Sinirbilim Y.L. 06.10.2011 Nelerden bahsedeceğim: Bellek tipleri Semantik bellek (SB) özellikleri SB bozuklukları SB ağ modelleri SB bilgi dağılımı Olası

Detaylı

18.Esri Kullanıcıları Toplantısı 7-8 Ekim 2013 ODTÜ-ANKARA

18.Esri Kullanıcıları Toplantısı 7-8 Ekim 2013 ODTÜ-ANKARA ALZHEIMER ÇOCUKLARı (2012-2075 YıLLARı ARASı ALZHEIMER HASTA SAYıSı DEĞIŞIMI VE DAĞıLıŞı) Feride CESUR Yenimahalle Halide Edip Anadolu Sağlık Meslek Lisesi Coğrafya Öğretmeni İÇERİK Çalışmanın Amacı Alzhemer

Detaylı

Dr. Burcu Tellioğlu Yüksekyalçın

Dr. Burcu Tellioğlu Yüksekyalçın Uzman Gözüyle G Demans Dr. Burcu Tellioğlu lu Yüksekyalçın Tanım Demans Günlük k yaşam am aktivitelerini (GYA lar) eskisi gibi yürütülemez y kılan k birden fazla kognitif bozukluk Seyir, ilerleyici 1-

Detaylı

Demans Tedavisi. Uzm. Dr. Zekeriya ÜLGER, Prof. Dr. Servet ARIOĞUL

Demans Tedavisi. Uzm. Dr. Zekeriya ÜLGER, Prof. Dr. Servet ARIOĞUL İç Hastalıkları Dergisi 2007; 14(1): 33-38 Demans Tedavisi Uzm. Dr. Zekeriya ÜLGER, Prof. Dr. Servet ARIOĞUL Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi, İç Hastal klar Anabilim Dal, Geriatri Ünitesi, ANKARA

Detaylı

PSİKOZ İÇİN RİSK GRUBUNDA OLAN HASTALARDA OBSESİF KOMPULSİF VE DEPRESİF BELİRTİLERİN KLİNİK DEĞİŞKENLER VE BİLİŞSEL İŞLEVLERLE İLİŞKİSİ

PSİKOZ İÇİN RİSK GRUBUNDA OLAN HASTALARDA OBSESİF KOMPULSİF VE DEPRESİF BELİRTİLERİN KLİNİK DEĞİŞKENLER VE BİLİŞSEL İŞLEVLERLE İLİŞKİSİ PSİKOZ İÇİN RİSK GRUBUNDA OLAN HASTALARDA OBSESİF KOMPULSİF VE DEPRESİF BELİRTİLERİN KLİNİK DEĞİŞKENLER VE BİLİŞSEL İŞLEVLERLE İLİŞKİSİ Ahmet Zihni SOYATA Selin AKIŞIK Damla İNHANLI Alp ÜÇOK İ.T.F. Psikiyatri

Detaylı

ÜRÜN BİLGİSİ. 3. TERAPÖTİK ENDİKASYONLAR ALZAMED hafif ve orta şiddette Alzheimer tipi demansın semptomatik tedavisinde endikedir.

ÜRÜN BİLGİSİ. 3. TERAPÖTİK ENDİKASYONLAR ALZAMED hafif ve orta şiddette Alzheimer tipi demansın semptomatik tedavisinde endikedir. ÜRÜN BİLGİSİ 1. ÜRÜN ADI ALZAMED 5 mg Film Tablet 2. BİLEŞİM Etkin madde: Donepezil hidroklorür 5 mg 3. TERAPÖTİK ENDİKASYONLAR ALZAMED hafif ve orta şiddette Alzheimer tipi demansın semptomatik tedavisinde

Detaylı

Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein;

Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein; MYELİN BASİC PROTEİN Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein; Beyin Omurilik Sıvısı içinde Myelin Basic Protein miktarının araştırılmasıdır.

Detaylı

3. Hanağası HA. Gürol ME, Şahin H, Emre M, Atypical neurological involvvolment associated with celiac disease Europ J Neurol, 8, 67-9 (2001).

3. Hanağası HA. Gürol ME, Şahin H, Emre M, Atypical neurological involvvolment associated with celiac disease Europ J Neurol, 8, 67-9 (2001). ULUSLARARASI HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN MAKALELER 1. Hanagası HA, Kaptanoğlu G, Şahin HA, Emre M, The use of NMDA antagonist memantine in drug-resistant dyskinesias resulting from L-dopa, Mov Disord,

Detaylı

Demansta Klinik Bulgular

Demansta Klinik Bulgular DERLEME DOI:10.4274/nts.018 Nuclear Medicine Seminars / Nükleer Tıp Seminerleri 2016;3:134-138 Figen Yavlal1,2, Hülya Aydın Güngör3 Demansta Klinik Bulgular Clinical Findings in Dementia 1 Bahçeşehir Üniversitesi

Detaylı

Açıklama 2008-2010. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008-2010. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 20082010 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU VE UYKU Hypnos (Uyku Tanrısı) Nyks (Gece Tanrısı) Hypnos (uyku tanrısı) ve Thanatos (ölüm tanrısı) Morpheus

Detaylı