EMPATÝ BECERÝLERÝ EÐÝTÝMÝNÝN OKUL ÖNCESÝ DÖNEMDEKÝ ÇOCUKLARIN EMPATÝ BECERÝLERÝNE VE SORUN DAVRANIÞLARINA ETKÝSÝ
|
|
- Murat Ecevit
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 EMPATÝ BECERÝLERÝ EÐÝTÝMÝNÝN OKUL ÖNCESÝ DÖNEMDEKÝ ÇOCUKLARIN EMPATÝ BECERÝLERÝNE VE SORUN DAVRANIÞLARINA ETKÝSÝ Huriye KAHRAMAN*, Serap AKGÜN** ÖZET Amaç: Bu araþtýrmanýn amacý empati becerileri eðitiminin okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empati becerilerini artýrýp artýrmadýðýný ve sorun davranýþlarýný azaltýp azaltmadýðýný incelenmektir. Yöntem: Araþtýrmada ön-test son-test kontrol gruplu araþtýrma deseni kullanýlmýþtýr. Araþtýrmaya Mersin'de bulunan 4 özel kreþe devam etmekte olan 5-6 yaþlarýnda toplam 51 kreþ öðrencisi katýlmýþtýr. Eðitim programýna baþlamadan önce bütün çocuklarýn empati beceri düzeyleri ölçülmüþtür. Çalýþmada çocuklarýn empati becerilerini deðerlendirmek amacý ile 4 temel duyguyu (mutluluk, üzüntü, öfke, korku) ifade eden fotoðraflar ve öyküler kullanýlmýþtýr. Eþ zamanlý olarak çocuklarýn sorun davranýþlarýný belirlemek üzere öðretmenlerden Conners Öðretmen Derecelendirme ölçümleri alýnmýþtýr. Ardýndan uygulama grubundaki çocuklara 5 kiþilik gruplar halinde haftada 3 gün 30 dakika empati eðitimi verilirken kontrol grubuna böyle bir eðitim verilmemiþtir. Empati becerileri eðitimi tamamlandýktan sonra hem deney hem de kontrol grubunun empati beceri düzeyleri tekrar ölçülmüþtür. Yine eþ zamanlý olarak öðretmenlerden Conners Öðretmen derecelendirme ölçümleri tekrar alýnmýþtýr. Sonuçlar: Ýstatistiksel analizler empati becerileri eðitiminin okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empati becerilerini artýrdýðýný sorun davranýþlarýný ise azalttýðýný göstermiþtir. Tartýþma: Araþtýrmamýzýn bulgularý okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empati eðitiminden yararlanabildiklerini göstermiþtir. Empati eðitiminin bu dönem çocuklarýnýn sorun davranýþlarýný azalttýðý söylenebilir. Anahtar sözcükler: Empati eðitimi, sorun davranýþlar, okul öncesi dönem, SUMMARY: THE EFFECTS OF EMPATHY TRAINING ON PRESCHOOLERS' EMPATHIC SKILLS AND CONDUCT PROBLEMS ABSTRACT Objective: The purpose of the study was to examine whether empathy training increases preschoolers' empathic skills while decreasing their conduct problems. Method: In the study a pretest-posttest control group design was utilized. The sample consisted of 51 preschoolers from four different child care center in Mersin, Turkey. Before the training, children's empathic skills were assessed by a picturestory measure including 4 photographs expressing four basic emotions and four stories in which a child was experiencing one of these four basic emotions (happy, sad, angry, afraid). Children's conduct problems were also evaluated by Conners' Teacher Rating Scale. The training group received the empathy education 3 times a week in 30 minute sessions over a 2 month-period. After the training, children's empathic skills and conduct problems were reassesed. Results: As predicted, the results indicated that empathy training increased preschoolers' empathic skills and decreased conduct problems. Discussion: The results of the study suggest that preschoolers can benefit from empathy training. It appears that teaching empathy to preschoolers result in decreased conduct problems. Key words: Empathy training, conduct problems, preschooler. GÝRÝÞ Empati, kiþinin kendisini karþýsýndaki kiþinin yerine koyarak olaylara onun açýsýndan bakmasý, karþýsýndaki kiþinin duygu ve düþüncelerini doðru olarak anlamasý, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecidir (Rogers 1983). Bebekler dünyaya gelmeleriyle birlikte diðerlerinin duygularýna ve yüz ifadelerine tepki vermeye baþlamaktadýrlar. Bu nedenle bebeklerin empati ile ilgili biyolojik bir eðilimle doðmuþ olabilecekleri görüþü oldukça yaygýndýr (Poole ve ark. 2005). 15 Çocuklarda empatik ilginin ilk olarak hangi yaþ diliminde görüldüðü konusunda net bir bilgi bulunmamakla birlikte, araþtýrmalar bebeklerin farklý yüz ifadelerini ayýrt etme ve bunlarý duygusal ipuçlarý olarak yorumlama yeteneðine sahip olduklarýný göstermektedir. La Barbera ve arkadaþlarý (1976) tarafýndan yapýlan bir çalýþmada, dört ile altý ay arasýndaki bebeklerin mutlu yüz ifadesine kýzgýn ve nötr yüz ifadelerinden daha uzun süre baktýklarý gözlenmiþtir. Bir yaþýndaki bebeklerle yapýlan bir baþka çalýþmada (Ungerer ve ark. 1990) ise ayný yaþlarda bir bebeðin aðlama sahnelerinin bulunduðu video görüntülerini izleyen bebeklerin rahatsýz olduklarý gözlenmiþtir. Ancak bebeklikte gözle- * Uzm. Psk., Umut Iþýðým Özel Eðitim ve Rehabilitasyon Merkezi, Mersin. ** Psk. Yrd. Doç. Dr., Mersin Üniv. Psikoloji Bölümü, Mersin. Çocuk ve Gençlik Ruh Saðlýðý Dergisi : 15 (1) 2008
2 KAHRAMAN VE AKGÜN nen bu tepkiler genellikle empati tepkiler olarak deðil de empatinin habercisi olarak kabul edilmektedir (Thompson 1990, Goleman 2005). Okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empati kurup kuramayacaklarý sorusuna ise farklý yaklaþýmlar farklý yanýtlar vermektedir. Piaget'nin (1932) biliþsel geliþim teorisini temel alan yaklaþýma göre empatik tepki verebilmek için belirli bir biliþsel akýl yürütme yeteneðine sahip olmak gerekmektedir (Aktaran Stayer 1987). Benmerkezci düþünce tarzý iþlem öncesi dönemin tipik özelliði olduðundan bu dönem çocuklarý olaylara baþkasýnýn bakýþ açýsýndan bakabilme ya da baþkasýnýn duygularýný ve gereksinimlerini fark edebilme kapasitesine sahip deðildir. Çocuklarýn bir baþkasýnýn bakýþ açýsýný anlayabilmeleri için somut iþlemsel döneme geçmiþ olmalarý gerekir. Dolayýsýyla geliþimsel bakýþ açýsý okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empatik beceriye sahip olamayacaðýný savunmaktadýr. Ancak Piaget bile bebeklerin ve iþlem öncesi dönemdeki çocuklarýn diðerlerinin duygularýna tepki verdiklerini ve karþýdakini rahatlatmaya çalýþtýklarýný belirtmiþtir. Son yýllarda daha çok kabul gören bir diðer yaklaþýma göre (Damon 1988, Hoffman 1987) ise bebek kendisi ve diðerleri arasýnda net bir ayrým yapamadýðýndan karþýdaki kiþinin yaþadýðý rahatsýzlýðý sanki kendi rahatsýzlýðýymýþ gibi algýlamakta ve kendini rahatlatmaya yönelik tepkiler vermektedir. Bu dönemde verilen tepkiler niyetlenilmemiþ ve otomatik olduðundan gerçek empatik tepkiler deðildir. Bir-iki yaþlarýnda çocuklar ben ve diðeri ayrýmýný yapmaya baþladýklarýnda artýk rahatsýzlýk yaþayanýn kendileri deðil karþýdaki kiþi olduðunu kavramakta o kiþi için üzülebilmekte ve o kiþiyi rahatlatmaya çalýþmaktadýr. Piaget'nin aksine bu görüþ çocuklarýn iki yaþlarýndan itibaren empatik tepkiler sergilemeye baþladýklarýný ve yaþla birlikte empati becerilerinin giderek geliþtiðini vurgulamaktadýr. Araþtýrma bulgularý da genellikle bu görüþü destekler niteliktedir. Örneðin, Eisenberg ve Lennon (1980) dört-beþ yaþ çocuklarýnýn Piaget'nin görüþünün tersine empati kurabildiklerini ve düþünüldüðü gibi benmerkezci olmadýðýný bulmuþtur. Bir-iki yaþlarýndaki çocuklarýn empati becerileri açýsýndan karþýlaþtýrýldýðý bir baþka çalýþmada (Zahn-Waxler ve ark. 1992) da aylýk çocuklarýn yarýdan fazlasýnýn üzüntülü görünen birini gördüðü zaman ona dokunmaya, sarýlmaya çalýþtýklarý, aylýk çocuklarýn ise hem sözel tepkileri hem de davranýþlarýyla daha da belirgin empatik tepkiler verdikleri gözlenmiþtir. Thompson (1990) çocuklarýn empati becerilerini geliþtirmeyi hedefleyen araþtýrma sayýsýnýn az olmasýna dikkat çekmekte ve bu durumu çocuklarýn kendilerini baþkalarýnýn yerine koyarak onlarýn duygularýný anlamalarýný saðlayan biliþsel yeterliliðe sahip olmadýklarýný kabul eden teorik varsayýmlara baðlamaktadýr. Okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empati düzeyinin empati eðitimi ile artýrýlýp artýrýlamayacaðý sorusuna yanýt arayan araþtýrmalarda farklý sonuçlar elde edilmiþtir. Örneðin, üç buçuk ile beþ yaþ arasý çocuklara didaktik tarzda bir empati becerileri eðitiminin verildiði bir çalýþmada (Ridley ve ark. 1982) bu yaþ grubundaki çocuklarýn ben-merkezci olmalarý nedeniyle empati becerileri eðitiminden faydalanamayacaklarý sonucunu destekler nitelikte bulgular elde edilmiþtir. Öte yandan, Kalliopuska ve Titinen (1991) empati eðitim programýnýn okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empati becerileri ve olumlu sosyal davranýþlarýnýn geliþimini anlamlý þekilde artýrdýðýný bulmuþtur. Empati ahlak geliþiminin bir habercisi olarak görülmekte ve daha empatik çocuklarýn daha az saldýrgan, daha yardýmsever ve daha geliþmiþ ahlaki yargýlara sahip olduklarý belirtilmektedir (Van der Mark ve ark. 2002). Araþtýrmalar da empatinin yardýmseverlik ve paylaþma gibi olumlu sosyal davranýþlarla (Ginsburg ve ark. 2003, Kalliopuska ve Titinen 1991), ahlaki deðerlerin içselleþtirilmesiyle (Hoffman ve Saltzstein 1967) ve iyi arkadaþlýk iliþkileri kurabilmek ve sürdürebilmekle (Roberts ve Strayer 1996, Del Barrio ve ark. 2004) iliþkili olduðunu göstermektedir. Empati becerilerinin düþük olmasý sorun davranýþlarla özellikle de saldýrganlýkla iliþkilendirilmektedir. Strayer ve Roberts (2004) tarafýndan yapýlan bir çalýþmada baþlangýçta birbirini tanýmayan 5 yaþ çocuklarý, yetiþkin kimsenin bulunmadýðý odalarda oyun oynarken davranýþlarý kaydedilmiþtir. Sonuçlara göre; empati, kýzgýnlýk ve saldýrganlýkla negatif olarak iliþkili iken, olumlu sosyal davranýþlar ile pozitif 16
3 Empati Eðitimi olarak iliþkilidir. Altý-yedi yaþ çocuklarý ile yapýlan yeni bir çalýþmada (Findlay ve ark.2006) da düþük empatik beceriye sahip çocuklarýn empatik çocuklardan daha saldýrgan olduðu bulunmuþtur. Empati eðitimi verilen çocuklarýn saldýrgan davranýþlarýnýn azaldýðýný gösteren çalýþmalar da bulunmaktadýr. Feshbach ve arkadaþlarý (1983) ilkokul öðrencilerine verdikleri bir empati eðitimi sonrasýnda çocuklarýn saldýrganlýklarýnýn düþtüðünü, öz-saygý ve sosyal yeterliklerinin ise arttýðýný kaydetmiþlerdir (Aktaran Feshbach ve Feshbach 1997). Þiddeti önleme amacý taþýyan eðitim programlarýnýn hemen hepsi empati eðitimini de kapsamaktadýr (örneðin Akgün ve ark. 2007; Grossman ve ark. 1997; Johnson ve Johnson 2004). Okul öncesi dönemde empati ve sorun davranýþlar arasýnda iliþki olmadýðýný gösteren çalýþmalar da bulunmaktadýr. Örneðin, Marcus ve arkadaþlarý (1985) dört-altý yaþ çocuklarýnýn empati becerileri düzeyleri ile saldýrganlýk eðilimleri arasýnda anlamlý bir iliþki bulamamýþtýr. MacQuiddy ve arkadaþlarý (1987) da beþ-yedi yaþ arasý erkek çocuklarla yaptýklarý bir araþtýrmada saldýrganlýk eðilimi yüksek olanlarla düþük olanlarýn empati becerileri arasýnda anlamlý bir farklýlýk olmadýðýný bulgulamýþlardýr. Okul öncesi dönemdeki çocuklarda empati ve sorun davranýþlarýn iliþkili olmadýðýný gösteren birkaç çalýþma dýþýnda araþtýrmalar genel olarak yüksek empati becerilerinin saldýrgan ve antisosyal davranýþlarla negatif bir iliþkiye sahip olduðuna ve empati becerilerin kazandýrýlmasýnýn saldýrgan davranýþlarý azaltabileceðine iþaret etmektedir (Björkqvist ve ark. 2000, Bohnert ve ark. 2003, Eisenberg ve Strayer 1987, Miller ve Eisenberg 1988, Kalliopuska ve Titinen 1991, Kaukiainen ve ark. 1999). Olumlu sosyal davranýþlarla pozitif sorun davranýþlarla ise negatif bir iliþkiye sahip olan böylesine hayati önem taþýyan bir becerinin eðer öðretilebiliyor ise erken yaþlarda kazandýrýlmasý oldukça yararlý olacaktýr. Bu çalýþma empati becerileri eðitiminin 5-6 yaþ çocuklarýnýn empati becerilerini artýrýp artýrmadýðýný ve sorun davranýþlarýný azaltýp azaltmadýðýný incelemek amacý ile yapýlmýþtýr. Bu amaç doðrultusunda çalýþmada þu hipotezler test edilmiþtir. a) Beþaltý yaþ grubu çocuklara verilecek empatik becerileri eðitimi çocuklarýn empati becerilerini artýrýr. b) Okul öncesi dönemdeki çocuklara verilecek empati becerileri eðitimi çocuklarýn sorun davranýþlarýný azaltýr. YÖNTEM Örneklem Araþtýrmanýn örneklemini Mersin ili merkezinde bulunan dört özel kreþe devam etmekte olan 5-6 yaþ grubu öðrenciler oluþturmuþtur. Bu öðrencilerin yaþ ortalamasý ay standart sapmasý ise 4.92 aydýr. Araþtýrma bir uygulama ve bir kontrol grubu ile yürütülmüþtür. Uygulama grubu 27 (9 kýz 18 erkek) kontrol grubu ise 24 (15 kýz 9 erkek) öðrenciden oluþmuþtur. Uygulama ve kontrol grubundaki öðrencilerin birbirleri ile etkileþimlerinin çalýþmanýn sonuçlarýný etkileyeceði düþünülerek araþtýrmaya alýnan dört kreþten ikisi uygulama grubu ikisi de kontrol grubu olarak atanmýþtýr. Kreþler seçilirken öðrencilerinin sosyoekonomik düzeylerinin birbirine yakýn olmasýna dikkat edilmiþtir. Veri Toplama Araçlarý Empati Becerileri Ölçümü Çocuklarýn empati becerilerini deðerlendirmek amacý ile fotoðraflar ve öyküler kullanýlmýþtýr. Ölçüm 3 bölümden oluþmaktadýr. Ýlk bölümde 6 yaþýnda bir çocuðun 4 farklý duyguyu (mutluluk, üzüntü, kýzgýnlýk ve korku) yansýtan fotoðraflarý kullanýlmýþtýr. Araþtýrmaya katýlan çocuklara fotoðraftaki çocuðun ne hissettiði sorulmuþtur. Dört farklý duygunun yansýtýldýðý fotoðraflar çalýþmada kullanýlmadan önce bir pilot çalýþma ile gerçekten hedeflenen duyguyu yansýtýp yansýtmadýðý sýnanmýþtýr. Pilot çalýþmaya katýlan 8 ile 57 yaþlarý arasýndaki 30 kiþiye fotoðraflar gösterilerek fotoðraftaki çocuðun hangi duyguyu yaþadýðý sorulmuþtur. Mutlu, üzgün ve kýzgýn yüz ifadelerinin sunulduðu fotoðraflar konusunda tüm katýlýmcýlar hemfikir olmuþlardýr. Örneðin, mutluluk duygusunu yansýtan fotoðraflar gösterilerek bu çocuðun ne hissettiði 17
4 KAHRAMAN VE AKGÜN sorulan tüm katýlýmcýlar "mutlu" ifadesini kullanmýþlardýr. Diðer üç fotoðraftan farklý olarak korku duygusunu yansýtan fotoðraf için 19 kiþi korkmuþ ve þaþýrmýþ olmak üzere iki duyguyu birlikte belirtirken, 10 kiþi bu fotoðrafýn sadece korkmuþ, bir kiþi de sadece þaþýrmýþ olduðunu belirtmiþtir. Öðrencilerin bu fotoðraflarýn hangi duyguyu yansýttýðý ile ilgili verdikleri tepkiler puanlanýrken bu pilot çalýþmadan elde edilen veriler göz önünde bulundurulmuþtur. Korku ifadesi içeren fotoðrafa yalnýzca korku denmesi ya da hem korku hem þaþkýnlýk denmesi 2 olarak puanlanýrken þaþýrmýþ ifadesine de 1 puan verilmiþtir. Çocuklarýn tepkileri 3 kategoriye ayrýlarak puanlanmýþtýr. Empati becerilerinin ölçümünde tepkiler araþtýrmacýlar tarafýndan oluþturulmuþ olan bir kayýt formu üzerine kaydedilmiþtir. Doðru duygu ifadelerine (mutlu, üzgün gibi) 2 puan, doðru duyguyu da içeren daha genel ifadelere (kötü hissediyor, heyecanlý gibi) 1 puan, yanlýþ duygu ifadelerine ve "bilmiyorum" yanýtlarýna ise 0 puan verilmiþtir. Ýkinci bölümde çocuklara kahramaný çocuk olan 4 senaryo okunmuþ ve bu çocuðun ne hissettiði sorulmuþtur. Her bir senaryo kahramanýn bu 4 temel duygudan birini yaþayacaðý biçimde kurgulanmýþtýr. Senaryolar araþtýrmacý tarafýndan kurgulandýktan sonra iki sosyal psikolog tarafýndan incelenmiþ geribildirimleri doðrultusunda gerekli düzeltmeler yapýlmýþtýr. Senaryolarýn dört temel duyguyu ortaya çýkaracak þekilde kurgulanmasýna özen gösterilmiþtir. Ardýndan senaryolarýn 5-6 yaþ grubu için anlaþýlýr olup olmadýðýný sýnamak amacýyla senaryolar araþtýrmaya alýnmayacak olan iki kreþe devam etmekte olan yirmi beþ çocuða okunmuþ, çocuklarla senaryolar üzerine konuþulmuþtur. Senaryolarda kahramanýn yaþadýðý duygunun ismi verilmemiþ çocuklardan kahramanýn içinde bulunduðu durumdan yaþadýðý duyguyu tahmin etmeleri istenmiþtir. Çocuklar doðru duygu ifadesini kullandýklarýnda (mutlu, üzgün gibi) 2 puan, doðru duyguyu da içeren daha genel bir ifade kullandýklarýnda (kötü hissediyor, heyecanlanmýþ gibi) 1 puan, yanlýþ ifadelerde ya da bilmiyorum dediklerinde ise 0 puan verilmiþtir. Üçüncü bölümde ise çocuklara öyküdeki kahramanýn yanýnda olsalardý ne yapacaklarý sorulmuþtur. Uygun empatik tepki içeren ifadelere (örn; "üzülme gel seninle baþka bir oyun oynayalým" derdim, "çok güzel yapmýþsýn" derdim gibi) 1 puan, uygun olmayan tepki ifadelerine (örn; döverdim, hiçbir þey yapmazdým gibi) ise 0 puan verilmiþtir. Empati beceri ölçümünden alýnabilecek en düþük puan sýfýr, en yüksek puan ise yirmidir. Bu kriterlere uygun puanlamalar ön-testte 4 son-testte ise 2 uzman tarafýndan ayrý ayrý yapýlmýþtýr. Deðerlendirmeyi etkilememesi için yargýcýlara hangi çocuklarýn uygulama hangi çocuklarýn kontrol grubunda olduðu söylenmemiþtir. Ön-testte 4 uzman tarafýndan yapýlan puanlamalar arasýndaki uyum Kappa'nýn birden çok puanlayýcý arasýndaki uyumu ölçen formu ile belirlenmiþtir (Özdamar 2002). Elde edilen Kappa sonuçlarý.63 ile.96 arasýnda deðiþmektedir. Bu deðerler puanlayýcýlar arasýndaki uyumun iyi ile mükemmel arasýnda deðiþtiðini göstermektedir. Son-testte ise Kappa'nýn iki puanlayýcý arasýndaki uyumu ölçen formu kullanýlmýþtýr. Son-testte elde edilen Kappa sonuçlarý iki uzman arasýnda mükemmel derecede uyum (η =.96, z = 24.22, p<.01) olduðunu göstermektedir. Conners Öðretmen Derecelendirme Ölçeði Çocuklarýn sorun davranýþlarýný deðerlendirmek amacý ile Conners Öðretmen Derecelendirme Ölçeði kullanýlmýþtýr. Ölçeðin Türkçe uyarlamasý ve geçerlik güvenirlik çalýþmalarý Dereboy ve arkadaþlarý (1997) ve Þener ve arkadaþlarý (1995) tarafýndan yapýlmýþtýr. Dereboy, ve arkadaþlarý tarafýndan 2006 yýlýnda yapýlan bir baþka çalýþma da hem normal hem de klinik örneklemle yürütülmüþtür. Ölçeðin 5-13 yaþ grubu için hesaplanan Cronbach alfa iç tutarlýlýk katsayýsý.94 olarak kaydedilmiþtir. Bu çalýþma sonuçlarý bu ölçeðin alt ölçeklerinin ülkemiz çocuklarýnda uygulanabileceðini göstermektedir. Toplam 28 maddeden oluþan Conners Öðretmen Derecelendirme Ölçeði üç alt ölçekten oluþmaktadýr. Bu alt ölçekler; Dikkat eksikliði/edilgenlik alt ölçeði (örneðin "Dikkati daðýnýktýr, uzun sürmez", "Baþladýðý iþin sonunu getiremez"), Hiperaktivite alt ölçeði (örneðin "Kýpýr kýpýrdýr yerinde duramaz", "Heyecana kapýlýp düþünmeden hareket eder") ve Davraným sorunlarý alt ölçeðidir (örneðin "Oyun kurallarýna uymaz mýzýkçýdýr", "Kavgacýdýr"). Conners Öðretmen Derecelendirme Alt Ölçeklerinin bu araþtýrma örneklemi için Cronbach Alfa iç tutarlýlýk katsayýlarý.65 ile.91 arasýnda deðiþmektedir. 18
5 Empati Eðitimi Verilerin Toplanmasý Öncelikle yapýlacak uygulama için Mersin Ýl Sosyal Hizmetler Müdürlüðü'nden gerekli izin alýndýktan sonra uygulama yapýlacak kreþler belirlenmiþtir. Eðitim programýna baþlamadan önce hem uygulama hem de kontrol grubundaki çocuklarýn empati becerileri düzeyleri ölçülmüþtür. Ayrýca Conners Öðretmen Derecelendirme Ölçeði ile öðretmenlerden ölçümler alýnmýþtýr. Daha sonra uygulama grubundaki çocuklara araþtýrmacýlar tarafýndan hazýrlanan empatik beceri eðitimi verilmiþtir. Eðitim, çocuklara 5 kiþilik gruplar halinde haftada 3 gün ve her biri 30 dakika süren oturumlar þeklinde verilmiþtir. Toplam 23 oturumdan oluþan empati eðitimi yaklaþýk 2 ay sürmüþtür. Uygulama grubuna empati eðitimi verilirken kontrol grubuna herhangi bir eðitim verilmemiþtir. Kontrol grubu günlük rutin kreþ programlarýna devam etmiþlerdir. Empati becerileri eðitimi tamamlandýktan sonra hem uygulama hem de kontrol grubunun empati becerileri düzeyleri tekrar ölçülmüþtür. Ayrýca Conners Öðretmen Derecelendirme Ölçeði ile öðretmenlerden tekrar ölçümler alýnmýþtýr. Conners öðretmen derecelendirme ölçeði verileri incelenirken kontrol grubu olan kreþlerden birisinden alýnan ön-test ve son-test ölçümlerinin birbirinin tamamen aynýsý olduðu fark edilmiþtir. Bu deðerlendirmenin güvenilir olmadýðý düþünüldüðünden kontrol grubunun Conners öðretmen derecelendirme ölçeði verileri kullanýlmamýþtýr. Bu nedenle Conners Öðretmen Derecelendirme Ölçeði sadece uygulama grubunun ön ve son testleri arasýndaki farkýn anlamlýlýðý açýsýndan deðerlendirilmiþtir. Empati Eðitim Programý Araþtýrmada uygulanan empati eðitim programý 23 oturumdan oluþmuþtur. Programdan önce ve sonra empati becerileri ölçümünde kullanýlan hiçbir materyal program içerisinde yer almamýþtýr. Empati eðitim programý oluþturulurken öncelikle ilgili yazýndaki benzer çalýþmalar incelenerek empati becerileri eðitiminde kazandýrýlmasý gereken beceriler belirlenmiþtir. Programda kazandýrýlmasý hedeflenen beceriler þunlardýr: Yüz ifadelerini tanýyabilme, bir durumun hangi duyguyu ortaya çýkarabileceðini tahmin etme, kendi duygularýný tanýyabilme ve ifade edebilme, iyi dinleme, baþkalarýnýn duygularýný tanýyabilme, uygun empatik tepkiyi verebilme. Genel olarak programla kazandýrýlmasý hedeflenen beceriler çocuklarýn eðitime aktif olarak katýlýmýný saðlayan çeþitli oyunlarla ve etkinliklere kazandýrýlmaya çalýþýlmýþtýr. Bu amaçla kuklalar, resimler, öyküler, çizgi filmler kullanýlmýþtýr. BULGULAR Empati eðitiminin çocuklarýn empati becerilerini artýrýp artýrmadýðýný test etmek amacýyla verilere 2 (uygulama-kontrol grubu) x 2 (ön-test son-test) faktörlü son faktörde tekrar ölçümlü araþtýrma desenine uygun varyans analizi uygulanmýþtýr. Uygulama ve kontrol grubunun ön-test ve sontest empatik beceri puanlarýnýn ortalama ve standart sapmalarý Tablo 1'de verilmiþtir. Baþlangýçta yapýlan analizde cinsiyetin etkisine de bakýlmýþ ancak cinsiyetin empatik beceri üzerinde ne temel ne de ortak etkisi bulunamadýðýndan analizden çýkarýlmýþtýr. Tablo 1 : Uygulama ve Kontrol Gruplarýnýn Empatik Beceri Puanlarý Ortalama ve Standart Sapmalarý Ön-test Son-test Gruplar n X S X S Uygulama Grubu * 1.28 Kontrol Grubu *p<.01 19
6 KAHRAMAN VE AKGÜN Þekil 1 : Uygulama ve Kontrol Grubu ve Öntest Ölçümlerinin Empatik Beceri Üzerindeki Ortak Etkisi son- testte elde edilen Conners Öðretmen Derecelendirme Ölçeði verilerine baðýmlý gruplar için t-testi uygulanmýþtýr. T-test sonuçlarý çocuklarýn Conners Öðretmen Derecelendirme Ölçeði "davraným sorunlarý" alt testinden aldýklarý puanlarýn ön-testten (3.78) son-teste (1.67) anlamlý bir biçimde düþtüðünü göstermiþtir t(26)= 3.50, p<.01. Benzer þekilde eðitim alan çocuklarýn "hiperaktivite" puanlarý da ön-testten (9.81) son-teste (5.70) anlamlý biçimde düþmüþtür (t(26)= 4.95, p<.01). T-test sonuçlarý ayný testin "dikkat eksikliði" alt testinden çocuklarýn aldýklarý puanlarýn ön testten (3.41) son teste (2.41) anlamlý bir biçimde deðiþmediðini göstermiþtir (t (26) = 1.98; p>.05). (Tablo 2 yaklaþýk buraya) Varyans analizi sonuçlarý ön-test son-test ve uygulama-kontrol grubu ortak etkisinin çocuklarýn empatik beceri puanlarý üzerindeki etkisinin anlamlý olduðunu göstermiþtir F(1,49) = , p<.01, η 2 =.73). Bu ortak etkinin doðasýný araþtýrmak amacý ile grup ortalamalarý Scheffe testi ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. Þekil 1'de görüldüðü gibi uygulama grubundaki çocuklarýn empati becerilerinin ön-testten (8.67) son-teste (19.56) anlamlý bir biçimde yükseldiði (S (3, 47) = 2.38, p<.01) ancak kontrol grubundaki çocuklarýn öntest (9.46) son-test (9.71) puanlarý arasýnda anlamlý bir fark olmadýðý bulunmuþtur. (Þekil 1 yaklaþýk buraya) Empati becerileri eðitiminin uygulama grubu öðrencilerinin öðretmenleri tarafýndan belirtilen sorun davranýþlarýnda bir farklýlaþma yaratýp yaratmadýðýný test etmek amacý ile ön-test ve TARTIÞMA Bu çalýþmanýn amaçlarýndan biri empati becerileri eðitiminin okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empati beceri düzeylerini artýrýp artýrmadýðýný sýnamaktý. Araþtýrmanýn bulgularý empati becerileri eðitiminin okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empati becerilerini artýrdýðýný göstermiþtir. Piaget'nin geliþim teorisine göre; empatik tepki verebilmek için belirli bir biliþsel akýl yürütme yeteneðine sahip olmak gerekmektedir. Dolayýsýyla geliþimsel bakýþ açýsý okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empatik becerilerinin geliþtirilemeyeceðini savunmaktadýr. Ridley ve arkadaþlarý (1982) da üç buçuk ile beþ yaþ arasý çocuklar yaptýklarý çalýþmanýn sonucunda altý yaþýndan küçük çocuklarýn ben-merkezci olmalarý nedeniyle empati becerileri eðitiminden fay- Tablo 2: Uygulama Grubu Öðrencilerinin Ön-test ve Son-testte Conners Öðretmen Derecelendirme Öl çeði Alt Ölçeklerinden Aldýklarý Puanlarýn Ortalama ve Standart Sapmalarý Conners Alttestleri Ön-test Son-test X S X S Davranım Sorunu * 2.39 Hiperaktivite * 4.42 Dikkat Eksikliği *p<.01 20
7 Empati Eðitimi dalanamayacaklarý sonucunu destekler nitelikte bulgular elde etmiþtir. Bizim bulgularýmýz Ridley ve arkadaþlarýnýn (1982) bulgularý ile çeliþmektedir. Bu çeliþkinin nedeni iki araþtýrmada verilen eðitimin farklý tarzda olmasý olabilir. Ridley ve arkadaþlarýnýn çalýþmasýnda empati eðitimi didaktik tarzda verilmiþtir. Bu çalýþmada ise tartýþma, rol oynama, model alma gibi daha etkileþimsel teknikler kullanýlmýþtýr. Bir diðer neden ise empati eðitimi verilen çocuklarýn yaþlarýnýn farklýlýðý olabilir. Ridley ve arkadaþlarý 3,5-5 yaþ arasý çocuklara eðitim vermiþtir oysa bu çalýþmada görece daha büyük bir yaþ grubuna (5-6 yaþ) eðitim verilmiþtir. Piaget'nin biliþsel geliþim teorisinin aksine Hoffman (1987) ve Damon (1988) gibi geliþim psikologlarý çocuklarýn iki yaþýndan itibaren çevresel ipuçlarýný deðerlendirebildikleri, çevresindekilerin sosyo-duygusal ifadelerine egosantrik olmayan yollarla tepki verebildikleri ve empati kurabildiklerini belirtmektedir. Çalýþmamýzýn bulgularý bu bakýþ açýsýný destekler niteliktedir. Kalliopuska ve Titinen (1991) de empati becerileri eðitiminin okul öncesi dönemdeki çocuklarýn empati becerilerini geliþtirdiðini bulmuþlardýr. Church (2005) de beþ-altý yaþ döneminin çocuklarýn empatik becerileri kazanmak için en istekli olduklarý dönem olduðunu belirtmekte ve bu dönemde verilecek empati eðitiminin önemini vurgulamaktadýr. Ýlgili yazýnda sosyal öðrenmenin çocuðun empatik becerilerinin geliþiminde oldukça önemli rol oynadýðý bu nedenle çocuðun empatik becerilerinin hem ebeveynler hem de eðitimciler tarafýndan desteklenmesi gerektiði sýklýkla vurgulanmaktadýr (Poole 2003, Poole ve ark. 2005, Zahn-Waxler ve Radke- Yarrow 1990 ). Çalýþmamýzýn diðer bir amacý da empati becerileri eðitiminin çocuklarýn sorun davranýþlarýný azaltýp azaltmayacaðýný sýnamaktý. Araþtýrmamýzýn bulgularý empati becerileri eðitiminin çocuklarýn sorun davranýþlarýný azalttýðýný göstermektedir. Conners Öðretmen Derecelendirme Ölçeði "davraným sorunlarý" alt ölçeðinden alýnan ön-test ve son-test ölçümleri empati becerileri eðitimi sonrasý çocuklarýn sorun davranýþlarýnýn anlamlý þekilde azaldýðýný göstermiþtir. Ýlgili yazýnda empati becerileri ve sorun davranýþlar arasýndaki iliþkiye dair bulgular çeþitlilik göstermektedir. Ancak çalýþmalarda daha çok empatik becerilerin artýþýnýn sorun davranýþlarý azaltmada etkili olduðu sonucu elde edilmiþtir. Bazý bilim adamlarý empati becerileri eðitiminin sorun davranýþlarýn kontrolünde çok önemli rol oynadýðýna iþaret etmektedirler (örneðin Strayer ve Roberts 2004). Çocuklarla yapýlan çalýþmalarýn büyük çoðunluðu empati becerileri eðitiminin çocuklarýn sorun davranýþlarýný azalttýðýna iþaret etmektedir. Feshbach (1969) altý-yedi yaþ grubunda, yüksek empatik beceriye sahip olan çocuklarýn düþük düzeyde empatik beceriye sahip olan çocuklardan daha az saldýrgan olduklarýný bulmuþtur. Strayer ve Roberts (2004) de 5 yaþ grubu çocuklarla yaptýklarý çalýþmada empatinin kýzgýnlýk ve saldýrganlýkla negatif olarak iliþkili iken, olumlu sosyal davranýþ ile pozitif olarak iliþkili olduðu sonucunu elde etmiþlerdir. Genel olarak araþtýrmanýn bulgularý yurt dýþýnda yapýlan empati becerileri eðitimi ile empati becerileri artýrmayý ve bu sayede sorun davranýþlarý azaltmayý amaçlayan benzer çalýþmalarýn bulgularýyla tutarlýdýr (Grossman ve arkadaþlarý, 1997; LeSure-Lester, 2000; Chalmers ve Townsend, 1990; Feshbach ve Feshbach 1997). Araþtýrmalar genel olarak empatik beceriler ile davraným sorunlarý arasýnda negatif bir iliþki olduðunu göstermektedir. Davraným sorunlarýnýn azaltýlmasýnda ya da engellenmesinde empatik becerilerin artýrýlmasý önerilmektedir. Empati eðitimi alan çocuklarýn "hiperaktivite" puanlarýnýn da anlamlý biçimde düþmesi ilginç bir bulgudur. Bu çalýþma herhangi bir taný almamýþ çocuklarla yapýldýðýndan bu bulguya dayanarak empati eðitiminin dikkat eksikliði ve hiperaktivite sorununda iþe yarayacaðýný söylemek doðru olmaz. Ancak bulgularýmýz dikkat eksikliði hiperaktivite sorunu olan çocuklarýn empati becerilerini artýrmanýn sorunun çözümüne katký saðlayýp saðlamayacaðýnýn araþtýrýlmaya deðer bir soru olduðuna iþaret etmektedir. Bizim bulgularýmýza paralel olarak, Braaten ve Rosen (2000) da dikkat eksikliði hiperaktivite bozukluðu olan erkek çocuklarýn böyle bir sorunu olmayan erkek çocuklara kýyasla daha az empatik tepkiler verdiklerini bulmuþtur. Bu çalýþmanýn en önemli sýnýrlýlýklarýndan biri 21
8 KAHRAMAN VE AKGÜN kontrol grubundan davraným sorunlarý ölçümlerinin alýnamamýþ olmasýdýr. Kontrol grubunda sorun davranýþlarýn azalýp azalmadýðýný bilmediðimizden uygulama grubunda sorun davranýþlarýn azalmasýnýn nedeninin gerçekten verilen eðitim mi yoksa olgunlaþma, kreþe uyum saðlama gibi baþka bir neden mi olduðu sorusu yanýtsýz kalmýþtýr. Çalýþmanýn bir diðer sýnýrlýlýðý çocuklarýn uyum bozukluðu, ayrýlýk kaygýsý, yaygýn geliþimsel bozukluk gibi psikiyatrik problemlerinin olup olmadýðýnýn deðerlendirilmemiþ olmasýdýr. Taný almýþ çocuklarla yapýlacak çalýþmalarda farklý bulgular elde edilebilir. Bu çalýþmada yalnýzca empati eðitiminin sorun davranýþlarý azaltýp azaltmadýðý test edilmiþ, olumlu sosyal davranýþlar üzerindeki etkisi ise sýnanmamýþtýr. Empati becerileri eðitiminin olumlu sosyal davranýþlarý artýrýp artýrmadýðý sorusuna da yanýt arayan daha kapsamlý çalýþmalara ihtiyaç vardýr. Araþtýrma yalnýzca 5-6 yaþ grubu çocuklarla yapýldýðýndan daha küçük yaþlardaki çocuklarýn empati eðitiminden yararlanýp yararlanamayacaðý yanýt bekleyen bir sorudur. Bulgularýmýz empati becerileri eðitimi ile 5-6 yaþ grubunun empatik becerilerinin artýrýlabileceðine ve davraným sorunlarýnýn azaltýlabileceðine iþaret etmektedir. Empati eðitiminin erken yaþlarda verilmeye baþlanmasý hem çocuðun daha iyi iliþkiler kurmasýný saðlayacak hem de sorun davranýþlarýnýn azalmasýna katkýda bulunacaktýr. Bu nedenle ailelere ve ana sýnýfý öðretmenlerine bu yaþ grubundaki çocuklarýn empati becerilerini nasýl geliþtirebilecekleri konusunda eðitimler verilmesi ve okul öncesi eðitim müfredatýnda empatik becerileri kazandýrmaya yönelik etkinliklere yer verilmesi önerilmektedir. KAYNAKLAR Akgün S, Araz A, Karadað S (2007) Anlaþmazlýklarýmýzý çözebiliriz: Ýlköðretim öðrencilerine yönelik bir çatýþma çözümü eðitimi ve psiko-sosyal etkileri. Turk Psikoloji Dergisi 22: Björkqvist K, Österman K, Kaukiainen A (2000) Social intelligence - empathy = aggression? Aggressive Violent Behav 5: Bohnert AM, Crnic KA, Lim KG (2003) Emotional competence and aggressive behavior in school-age children. J Abnorm Child Psychol 31: Braaten EB, Rosen LA (2000) Self-regulation of affect in attention deficit-hyperactivity disorder (ADHD) and non-adhd boys: Differences in empathic responding. J Consult Clin Psych 68: Chalmers JB, Townsend MAR (1990) The effects of training in social perspective taking on socially maladjusted girls. Child Dev 61: Church EB (2005) Being a good friend: Kindness, caring, respect: Kindergarteners are ready to show empathy skills 5-6 years. Scholastic Parent and Child 13: 65. Damon W (1988) The Moral Child: Nurturing Children's Natural Moral Growth The Free Press: New York. Del Barrio V, Aluja A, Garcia LF (2004) Relationship between empathy and the big five personality traits in a sample of Spanish adolescents. Soc Behav and Pers 32: Dereboy Ç, Þener Þ, Dereboy ÝF, Sertcan Y (1997) Conners öðretmen derecelendirme ölçeði Türkçe uyarlamasý-2. Çocuk ve Gençlik Ruh Saðlýðý Dergisi 4: Dereboy Ç, Þenol S, Þener Þ, Dereboy ÝF (2006) Conners kýsa form öðretmen ve anababa derecelendirme ölçeklerinin geçerliði. Turk Psikiyatri Dergisi 17: Duffy C (2002) Building empathy in children. 16 Mayýs 2007 tarihinde adresinden indirildi. Eisenberg N, Lennon R (1980) Altruism and the assessment of empathy in the preschool years. Child Dev 51: Eisenberg N, Strayer J (1987) Empathy and Its Development Cambridge University Press: Cambridge. Feshbach ND, Feshbach S (1997) Children's empathy and the media: Realizing the potential of television. Perspectives on Psychology and the Media içinde, S Kirschner ve DA Kirschner (ed) American Psychological Association: Washington D.C., s: Findlay LC, Girardi A, Coplan RJ (2006) Links between empathy, social behavior and social understanding in early childhood. Early Child Res 21: Ginsburg HJ, Ogletree SM, Slakowski TD ve ark. (2003) Young children's theories of mind about empathic and selfish motives. Soc Behav and Pers 31: Goleman D (1995) Duygusal Zeka (Çev. Banu Seçkin Yüksel).Varlýk Yayýnlarý, Ýstanbul Grossman DC, Neckerman HJ, Koepsell TD ve ark. (1997) Effectiveness of a violence prevention curriculum among children in elementary school. JAMA 277:
9 Empati Eðitimi Hoffman ML (1987) The contribution of empathy to justice and moral judgment. Empathy and Its Development içinde, N. Eisenberg ve J. Strayer (ed) Cambridge University Press: Cambridge, s: Hoffman ML, Saltzstein HD (1967) Parent discipline and the child's moral development. J Pers Soc Psychol 5: Johnson DW, Johnson R (2004) Implementing the "teaching students to be peacemakers program". Theor Pract 43: Kalliopuska M, Titinen U (1991) Influence of development programs on the empathy and prosociability of preschool children. Percept Motor Skill 72: Kaukiainen A, Björkqvist K, Lagerspetz K ve ark. (1999) The relationships between social intelligence, empathy and three types of aggression. Aggressive Behav 25: La Barbera J, Izard C, Vietze P ve ark (1976) Four-and six- month old infants' visual responses to joy, anger, and neutral expressions. Child Dev 47: LeSure-Lester GE (2000) Relation between empathy and aggression and behavior compliance among abused group home youth. Child Psychiatry Hum Dev 31: MacQuiddy SL, Maise SJ, Hamilton SB (1987) Empathy and affective perspective-taking skills in parent-identified conduct-disordered boys. J Clin Child Psychol 16: Marcus RF, Roke EJ, Bruner C (1985) Verbal and nonverbal empathy and prediction of social behavior of young children. Percept Mot Skills 60: Miller PA, Eisenberg N (1988) The relation of empathy to aggressive and externalizing/antisocial behavior. Psychol Bull 103: Özdamar K (2002) Paket Programlar Ýle Ýstatistiksel Veri Analizi. Kaan Kitapevi: Eskiþehir. Poole C (2003) Developing empathy: Awareness of others begins sooner than you think! 0-2 years. Scholastic Parent and Child 11: 68 Poole C, Miller SA, Church EB (2005) How empathy develops: Effective responses to children help set the foundation for empathy 0 to 2 "Why is she crying?". Early Childhood Today 20: Ridley CA, Vaughn SR, Wittman SK (1982) Developing empathic skills: A model for preschool children. Child Study J 12: Roberts W, Strayer J (1996) Empathy, emotional expressiveness and prosocial behavior. Child Study J 67: Rogers CR (1983) Empatik olmak deðeri anlaþýlmamýþ bir varoluþ þeklidir. Çev. F. Akkoyunlu Ankara Üniversitesi Eðitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 16: Strayer J (1987) Affective and cognitive perspectives on empathy. Empathy and Its Development içinde, N. Eisenberg ve J. Strayer (ed) Cambridge University Press: Cambridge., s: Strayer J, Roberts W (2004) Empathy and observed anger and aggression in five-year-olds. Soc Dev 13: Þener Þ, Dereboy Ç, Dereboy ÝF, Sertcan Y (1995) Conners öðretmen derecelendirme ölçeði Türkçe uyarlamasý-1. Çocuk ve Gençlik Ruh Saðlýðý Dergisi 2: Thompson RA (1990) Empathy and emotional understanding: The early development of empathy. Empathy and Its Development içinde, N. Eisenberg ve J. Strayer (ed.) Cambridge University Press: Cambridge, s: Ungerer JA, Dolby R, Waters B ve ark. (1990) The early development of empathy: Self-regulation and individual differences in the first year. Motivation Emotion 14: Van der Mark IL, Van Ijzendoorn MH, Bakermans- Kranenburg MJ ve ark. (2002) Development of empathy in girls during the second year of life: Associations with parenting, attachment, and temperament. Soc Dev 11: Zahn-Waxler C, Radke-Yarrow K (1990) The origins of empathic concern. Motivation Emotion 14: Zahn-Waxler C, Robinson JL, Emde RN (1992) The development of empathy in twins. Dev Psychol 28:
10 Prof. Dr. ATALAY YÖRÜKOÐLU GENÇ BÝLÝM ADAMI ÖDÜLÜ Yörükoðlu Ailesi tarafýndan Hacettepe Üniversitesi Týp Fakültesi ve Çocuk ve Gençlik Ruh Saðlýðý Derneði ile iþbirliði içinde her yýl düzenli olarak verilmesi planlanan ödül, ülkemizde çocuk ruh saðlýðý alanýnda yaptýðý çalýþmalarla bilime ulusal ve uluslararasý düzeyde önemli katkýlarda bulunabilecek niteliklere sahip olduðunu kanýtlamýþ, ödülün verildiði yýlýn ilk gününde 35 yaþýný geçmemiþ (bu yýlki ödül için tarihinden sonra doðan) çocuk ruh saðlýðý ve hastalýklarý uzmanlarý ya da genç öðretim üyeleri arasýndan seçilen bir kiþiye verilecektir ödülü olarak YTL. ve ödül belgesi verilecektir. Adaylar ayrýntýlý özgeçmiþleri ve yayýn listelerinin yaný sýra (pdf ya da word gibi elektronik ortamda kolay iletilebilecek bir formatta olmak koþulu ile) önemli gördükleri en fazla 10 ulusal ya da uluslararasý yayýnýn tam metnini ve bu yayýnlara yapýlan atýflarýn listesini 31 Aralýk 2008 tarihine kadar adresine göndermelidirler. Ödül için adaylar bir baþkasý tarafýndan (belgelerin eksiksiz iletilmesi koþulu ile) aday gösterilebilirler. Adaylarýn özgeçmiþleri ve yayýnlarý aþaðýda belirlenen seçici kurul tarafýndan deðerlendirilecek ve ödül her yýl Prof. Dr. Atalay Yörükoðlu anýsýna düzenlenmekte olan Çocuk Ruh Saðlýðý Politikalarý Çalýþtayý nda verilecektir. Seçici Kurul Melda Akçakýn Ayþen Coþkun Bahar Gökler Yavuz Yörükoðlu Ayþen Baykara Füsun Çuhadaroðlu Çetin Ferhunde Öktem 24
Eğitim Fakültesi Dergisi. Empati Eğitim Programının İlköğretim Öğrencilerinin Empatik Becerilerine Etkisi *
Eğitim Fakültesi Dergisi http://kutuphane.uludag.edu.tr/univder/uufader.htm Empati Eğitim Programının İlköğretim Öğrencilerinin Empatik Becerilerine Etkisi * Asuman Yüksel ** * Bu araştırma A.Ü. Eğitim
DetaylıKAMU PERSONELÝ SEÇME SINAVI PUANLARI ÝLE LÝSANS DÝPLOMA NOTU ARASINDAKÝ ÝLÝÞKÝLERÝN ÇEÞÝTLÝ DEÐÝÞKENLERE GÖRE ÝNCELENMESÝ *
Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Eðitim Fakültesi Dergisi Cilt: 8, Sayý: 1, Yýl: 8, Haziran 2008 KAMU PERSONELÝ SEÇME SINAVI PUANLARI ÝLE LÝSANS DÝPLOMA NOTU ARASINDAKÝ ÝLÝÞKÝLERÝN ÇEÞÝTLÝ DEÐÝÞKENLERE
DetaylıThe Effect of Empathy Development Program on Emphaty Levels of Second Grade Elementary School Students
Elementary Education Online, 14(2), 430-437, 2015. İlköğretim Online, 14(2), 430-437, 2015. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr http://dx.doi.org/10.17051/io.2015.90489 The Effect of Empathy Development
DetaylıÖZGEÇMİŞ. 1. Ünal, H., Ortaokul Dönemindeki Kız Çocuklarda Antropometrik Ölçümlerin Farklılaşmasının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi. 1985.
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Nergiz Meltem Güven Email :nergismeltem@gmail.com 2. Doğum Tarihi : 11.03.1954 Tel : 0535 895 03 29 3. Ünvanı : Profesör 0312 441 39 11 Adres : Hilal Mah. Hollanda Cad. No:20 Daire
DetaylıÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ
ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum Yıl Dekan Yardımcısı Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi 1999-2004 Bölüm Başkanı
ÖZGEÇMİŞ Doç. Dr. Demet Erol Öngen Adres Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimler Bölümü Kampus 07058 E-posta demetongen@akdeniz.edu.tr Telefon 2423102072 Faks 2422261953 RESİM EKLENECEK 1.
DetaylıANAOKULU ÇOCUKLARlNDA LOKOMOTOR. BECERiLERE ETKisi
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2004, 15 (2), 76-90 GELişTiRiLMiş OYUN-EGZERSiZ PROGRAMıNıN ANAOKULU ÇOCUKLARlNDA LOKOMOTOR. BECERiLERE ETKisi Fabna KERKEZ ÖZET Bu çalışmanın amacı
DetaylıSağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü 1. Sınıf Güz Yarıyılı (1. Yarıyıl) Dersin Kodu Türü Türkçe Adı İngilizce Adı T U Kredi AKTS ATA101 Z
1. Sınıf Güz Yarıyılı (1. Yarıyıl) ATA101 Z Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I History of Turkish Revolution and Ataturk's Principles I 2 0 2 2 TDL101 Z Türk Dili I Turkish Language I 2 0 2 2 İNG101
DetaylıUluslararası Spor Bilimleri Araştırma Dergisi (USBAD)
Uluslararası Spor Bilimleri Araştırma Dergisi (USBAD) Yazım Kuralları: Çalışmanın metni 12 punto, 1,5 satır aralığında, Times New Roman yazı karakterinde, iki yana yaslı şekilde, MS Word programında yazılmalıdır.
Detaylıhükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım
1961 yılında Malatya da doğdum. İlk-orta ve lise öğrenimimi Malatya da tamamladım.1978 yılında girdiğim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1984 yılında bitirdim. 1984-1987 yılları arasında Çanakkale ve
DetaylıTuraşlı K. N.. (2012), Intercultural Approach in Early Childhood Education, Journal Of Education And Future,, ıssue:1 p. 37-47, ISSN 2146-8249
Nalan Kuru Turaşlı Tel: +90 5326671867 e-mail: nalanturasli@gmail.com 2000 yılında Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Okul Öncesi Öğretmenliği Programı nda yüksek lisans, 2006 yılında yine
DetaylıÖğretmen Adaylarının Yaratıcı Dramaya Yönelik Tutumları ile Empatik Eğilim Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
1545 Öğretmen Adaylarının Yaratıcı Dramaya Yönelik Tutumları ile Empatik Eğilim Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Ayşegül OĞUZ, Rize Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği
DetaylıDerece Program Üniversite Yıl. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Selçuk Üniversitesi ---
ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ Unvanı, Adı Soyadı: Arş. Gör. Dr. Elif YILMAZ Doğum Tarihi: 09.07.1987 Dili: İngilizce / ÜDS=66,250 (2009) Öğrenim Durumu: Derece Program Üniversite Yıl Lisans Yüksek Lisans
DetaylıKaradeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2, Temmuz 2011
ÖZET Bayram ARICI * Anahtar Kelimeler: Yazma ABSTRACT Second level primary school students' language skills in the development of writing skills needed in the first place. Primary education, sixth, seventh
DetaylıDoç. Dr. Hale Dere Çiftçi
Doç. Dr. Hale Dere Çiftçi Eğitim: Ph.D., Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Gazi Üniversitesi, 2007 M.Sc., Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Gazi Üniversitesi, 2000 B.S, Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Bölümü/Çocuk Gelişimi
DetaylıANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LIFE SATISFACTION AND VALUE PREFERENCES OF THE INSTRUCTORS
VII. Uluslar ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LIFE SATISFACTION AND VALUE PREFERENCES OF THE INSTRUCTORS gursoymeric10@gmail.com, ramazankaratay@gmail.com ÖZET incelenmesidir. Çal demo Anahtar Kelimeler:
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Zeynep Çatay Çalışkan 2. Doğum Tarihi: 18 Şubat 1975 3. Unvanı: Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji Boğaziçi Üniversitesi 1996 Y. Lisans
DetaylıPiaget nin Bilişsel Gelişim Teorisi
Bilinçaltı Uzm. Psk. Sedem Demir Piaget nin Bilişsel Gelişim Teorisi Jean Piaget (piaje okunur) 1936 yılında bilişsel gelişim teorisini ortaya atmıştır ve buna göre çocuklarda bilişsel gelişim dört evrede
DetaylıYrd. Doç. Dr. Kezban TEPELİ
60-72 AYLIK ÇOCUKLARIN SOSYAL PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN DUYGULARI. 60-72 AYLIK ÇOCUKLARIN SOSYAL PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN DUYGULARI ANLAMA BECERİLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Kezban TEPELİ
DetaylıEĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ ULUSLAR ARASI NİTELİĞE SAHİP ETKİNLİKLERİ
İSMİ TARİHİ YERİ PANEL ÇALIŞTAY SEMİNER KONFERANS KONGRE... Inge Danilesen tarafından Danimarka Sistemi isimli Petra Hartmann tarafından 6-8 Yaş Arası Çocuklarda Duyguların Yoğunluğunu Ölçmek isimli seminer
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Eğitim. Akademik Ünvanlar HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ SEVGİNAR VATAN. sevginarvatan@gmail.
ÖZGEÇMİŞ SEVGİNAR VATAN E-Posta: sevginarvatan@gmail.com Telefon: 2978325 Adres: Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Beytepe/Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2006 Lisans Psikoloji Orta
DetaylıHEDEF BELiRLENEN ENGELLi OLAN VE OLMAYAN ÖGRENCILERDE ANTRENMANIN PERFORMANS VE DUYGUSAL DURUMLAR ÜZERiNE ETKisi
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe f. ofsport Sciences 200{ 15 (3), 137-154 HEDEF BELiRLENEN ENGELLi OLAN VE OLMAYAN ÖGRENCILERDE ANTRENMANIN PERFORMANS VE DUYGUSAL DURUMLAR ÜZERiNE ETKisi Ferda GÜRSEL*,
Detaylıdaha çok göz önünde bulundurulabilir. Öğrencilerin dile karşı daha olumlu bir tutum geliştirmeleri ve daha homojen gruplar ile dersler yürütülebilir.
ÖZET Üniversite Öğrencilerinin Yabancı Dil Seviyelerinin ve Yabancı Dil Eğitim Programına Karşı Tutumlarının İncelenmesi (Aksaray Üniversitesi Örneği) Çağan YILDIRAN Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Detaylı12-15 YAŞ ARASI ANTRENMANLI ÇOCUKLARDA CiNSiYET VE YAŞıN LAKTAT VE KALP ATIM HIZI CEVAPLARINA ETKisi
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2005,16 (1),1-18 12-15 YAŞ ARASI ANTRENMANLI ÇOCUKLARDA CiNSiYET VE YAŞıN LAKTAT VE KALP ATIM HIZI CEVAPLARINA ETKisi Alper GÜVENÇ, Rıdvan ÇOLAK, Caner
DetaylıÇocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu
OLGU SUNUMU Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu Multidisciplinary Approach to Child Abuse: A Case Report Muhammed Ayaz 1, Ayþe Burcu Ayaz 1 1 Uz.Dr., Sakarya Üniversitesi Týp Fakültesi
DetaylıÖZ GEÇMİŞ. Burcu BEŞİROĞLU. Psikoloji Bölümü SOS B38 Rumeli Feneri Yolu, Sarıyer, 34450 İstanbul-Türkiye
ÖZ GEÇMİŞ Burcu BEŞİROĞLU Ofis Adresi: E-mail: Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü SOS B38 Rumeli Feneri Yolu, Sarıyer, 34450 İstanbul-Türkiye bbesiroglu13@ku.edu.tr Eğitim 2013-(devam ediyor) Gelişim Psikolojisi,
DetaylıÇOCUKLARIN EMPATİ BECERİ DÜZEYLERİNİN AİLESEL ETMENLERE GÖRE BELİRLENMESİ
The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Volume 6 Issue 1, p. 1365-1382, January 2013 ÇOCUKLARIN EMPATİ BECERİ DÜZEYLERİNİN AİLESEL ETMENLERE GÖRE BELİRLENMESİ
DetaylıTHE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT
THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT The purpose of the study is to investigate the impact of autonomous learning on graduate students
DetaylıGüdülenme ve Öðrenme Stratejileri Ölçeðinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalýþmasý
Güdülenme ve Öðrenme Stratejileri Ölçeðinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalýþmasý Þener BÜYÜKÖZTÜRK *, Özcan Erkan AKGÜN **, Özden ÖZKAHVECÝ ***, Funda DEMÝREL **** Özet Bu çalýþmanýn amacý
DetaylıDİLEK SARITAŞ-ATALAR. Psikoloji Bölümü, Ankara/TÜRKİYE Tel: /1614 ( ) ( )
DİLEK SARITAŞ-ATALAR Ankara Üniversitesi, DTCF dsaritas@ankara.edu.tr Psikoloji Bölümü, Ankara/TÜRKİYE Tel: +90 312 310 3280 /1614 EĞİTİM Doktora, Klinik Psikoloji (2007-2012) Tez Başlığı: Psychological
DetaylıCURRICULUM VITAE. Fatma Gül Cirhinlioglu. Phone:
CURRICULUM VITAE Fatma Gül Cirhinlioglu Address: Mailing Address: Yakın Doğu Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü LEFKOŞA/KKTC Phone:0533 845 01 97 E-mail: cirhinlioglu@gmail.com EDUCATION
DetaylıDumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sayı 36 Nisan 2013
60-72 AYLIK ÇOCUKLARIN AKRANLARINA KARŞI GÖSTERDİKLERİ DUYGUSAL VE DAVRANIŞSAL TEPKİLERİNİN DUYGULARI ANLAMA BECERİLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ 1 Yasemin KUYUCU Uzman, Milli Eğitim Bakanlığı, yasemin.kuyucu@hotmail.com
DetaylıORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN CİNSİYET VE OKUL TÜRÜNE GÖRE SALDIRGANLIK DÜZEYLERİ İLE EMPATİK EĞİLİM DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ (ÇORUM İLİ ÖRNEĞİ) 1
The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss2392 Number: 26, p. 57-66, Summer II 2014 ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN CİNSİYET
DetaylıGrade 8 / SBS PRACTICE TEST Test Number 9 SBS PRACTICE TEST 9
Grade 8 / SBS PRACTICE TEST Test Number 9 SBS PRACTICE TEST 9 1.-5. sorularda konuşma balonlarında boş bırakılan yerlere uygun düşen sözcük ya da ifadeyi bulunuz. 3. We can t go out today it s raining
DetaylıA RESEARCH ON THE RELATIONSHIP BETWEEN THE STRESSFULL PERSONALITY AND WORK ACCIDENTS
tesi Sosyal Bilimler Dergisi 6 31 Bahar 2017/1 s.471-482 Asena Deniz ERSOY 1 Osman BAYRAKTAR 2 ÖZ A RESEARCH ON THE RELATIONSHIP BETWEEN THE STRESSFULL PERSONALITY AND WORK ACCIDENTS ABSTRACT Expressed
DetaylıÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ
1 ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: ÖMER FARUK ŞİMŞEK Öğrenim Durumu: Doktora Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Eğitimde Psikolojik Hizmetler Ankara Üniversitesi 1996 Y. Lisans
DetaylıTeaching Social Communication to Children with Autism
Teaching social communication, 46 Book Review/Kitap Kritiği By Emre Ünlü 1 Teaching Social Communication to Children with Autism by Brooke Ingersoll & Anna Dvortcsak Bu kitap kritiğinde, Brooke Ingersoll
Detaylı1. Adı Soyadı : Melis Seray ÖZDEN-YILDIRIM 2. Doğum Tarihi : Ünvanı : Uzman Klinik Psikolog 4. Öğrenim Durumu :
1. Adı Soyadı : Melis Seray ÖZDEN-YILDIRIM 2. Doğum Tarihi : 03.11.1981 3. Ünvanı : Uzman Klinik Psikolog 4. Öğrenim Durumu : Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji İstanbul Üniversitesi 2000-2004
DetaylıErgenlik Çağı Öncesinde (0-12 yaş) Bir Aile Eğitimi Programı " Triple P Olumlu Anne-Babalık Eğitimi "
Araştırma Tipi: Poster Bildiri Ergenlik Çağı Öncesinde (0-12 yaş) Bir Aile Eğitimi Programı " Triple P Olumlu Anne-Babalık Eğitimi " Esra IŞIK, Sinem İŞLEK Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi,
DetaylıDUYGUSAL ZEKA. Birbirinden tamamen farklı bu iki kavrama tarzı, zihinsel yaşantımızı oluşturmak için etkileşim halindedirler.
0212 542 80 29 Uz. Psk. SEMRA EVRİM 0533 552 94 82 DUYGUSAL ZEKA Son yıllarda yapılan pek çok çalışma zeka tanımının genişletilmesi ve klasik olarak kabul edilen IQ yani entelektüel zekanın yanı sıra EQ
DetaylıİSMAİL ÇELİK YARDIMCI DOÇENT
İSMAİL ÇELİK YARDIMCI DOÇENT ÖZGEÇMİŞ YÜKSEKÖĞRETİM KURULU 09.06.2015 Adres AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DEKANLIĞI Telefon E-posta 4722162035-5422 icelik@agri.edu.tr Doğum Tarihi 05.07.1977
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl. OrtaöğretimMatematikEğitimi BoğaziciÜniversitesi 2007
ÖZGEÇMİŞ 1. AdıSoyadı: Rukiye Didem Taylan 2. DoğumTarihi: 25 Temmuz 1984 3. Unvanı: Yrd. Doç. Dr. 4. ÖgrenimDurumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans OrtaöğretimMatematikEğitimi BoğaziciÜniversitesi 2007
DetaylıÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4.
ÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4. ÖĞRENİM DURUMU: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi 9 Eylül Üniversitesi
DetaylıOKUL ÖNCESİ VE SINIF ÖĞRETMENLERİNİN EMPATİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ
The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss2623 Number: 30, p. 509-514, Winter I 2014 OKUL ÖNCESİ VE SINIF ÖĞRETMENLERİNİN
DetaylıThe Development of Empathy in Early Childhood Period. and The Role of The Family. Assist. Prof. Dr. Güneş Salı 1
The Development of Empathy in Early Childhood Period and The Role of The Family Assist. Prof. Dr. Güneş Salı 1 Bozok University, Faculty of Education, Departmen of Educational Sciences Abstract Being a
DetaylıİÇİNDEKİLER / CONTENTS
İÇİNDEKİLER / CONTENTS Arş. Gör. Birol Bulut Arş. Gör. Cengiz Taşkıran ALTINCI SINIF SOSYAL BİLGİLER PROGRAMINDAKİ KAZANIMLARIN ZİHİNSEL BECERİLER AÇISINDAN İNCELENMESİ To Investigate In Terms Of The Mental
DetaylıÇocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması
Çocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması Yrd. Doç. Dr. Feyza Çorapçı Boğaziçi Üniversitesi, Psikoloji Bölümü Yrd. Doç. Dr. Bilge Yağmurlu Koç Üniversitesi, Psikoloji Bölümü
DetaylıEXAMINING THE INFLUENCE OF THE PERCEPTUAL MOTOR DEVELOPMENT PROGRAM ON BALANCE AND FASTNESS IN 5-YEAR OLD PRESCHOOL CHILDREN
OKUL ÖNCESİ 5 YAŞ GRUBUNDA ALGISAL MOTOR GELİŞİM PROGRAMININ DENGE VE ÇABUKLUK ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ Kadir KOYUNCUOĞLU, Onsekiz Mart Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu, Çanakkale,
DetaylıBOLOGNA PROJESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ERGOTERAPİ LİSANS PROGRAMI
BOLOGNA PROJESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ERGOTERAPİ LİSANS PROGRAMI DERS TANITIM BİLGİLERİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori (saat/hafta) Uygulama (saat/hafta) Laboratuar (saat/hafta)
DetaylıEĞİTİM ÖĞRETİM YILI GÖRELE ANADOLU LİSESİ 9. SINIFLAR İNGİLİZCE DERSİ 1. DÖNEM PERFORMANS ÖDEV KONULARI
2013 2014 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI GÖRELE ANADOLU LİSESİ 9. SINIFLAR İNGİLİZCE DERSİ 1. DÖNEM PERFORMANS ÖDEV KONULARI 1. Create your family tree and describe your family members 2. Prepare a visual poster
DetaylıİLKÖĞRETİM OKULLARINDA ZORBACI DAVRANIŞLARIN AZALTILMASINA YÖNELİK EMPATİ EĞİTİM PROGRAMININ ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI 1*
Ocak 2010 Cilt:18 No:1 Kastamonu Eğitim Dergisi 331-342 İLKÖĞRETİM OKULLARINDA ZORBACI DAVRANIŞLARIN AZALTILMASINA YÖNELİK EMPATİ EĞİTİM PROGRAMININ ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI 1* Mustafa ŞAHİN KTÜ Fatih Eğitim
DetaylıOkul Öncesi (5-6 Yaş) Cimnastik Çalışmasının Esneklik, Denge Ve Koordinasyon Üzerine Etkisi
Okul Öncesi (5-6 Yaş) Cimnastik Çalışmasının Esneklik, Denge Ve Koordinasyon Üzerine Etkisi Kadir KOYUNCUOĞLU, Onsekiz Mart Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu, Çanakkale, Türkiye. koyuncuoglu45@gmail.com
DetaylıYrd.Doç.Dr. YAŞAR KUZUCU
Yrd.Doç.Dr. YAŞAR KUZUCU Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Eğitim Bilgileri 1990-1995 Lisans Ankara Üniversitesi 1995-1999 Yüksek Lisans Ankara Üniversitesi 1999-2006
DetaylıYILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ SOSYAL HİZMET BÖLÜMÜ LİSANS PROGRAMI DERSLERİ
YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ SOSYAL HİZMET BÖLÜMÜ LİSANS PROGRAMI DERSLERİ 1. SINIF GÜZ DÖNEMİ DERSLERİ (saat) SHB101 Sosyal e Giriş Introduction to Social Work Z 3/0 5 SHB103
DetaylıDANIÞMANLIK TEDBÝRÝ KARARLARININ UYGULAMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA TEBLÝÐ Perþembe, 30 Ekim 2008
DANIÞMANLIK TEDBÝRÝ KARARLARININ UYGULAMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA TEBLÝÐ Perþembe, 30 Ekim 2008 25 Ekim 2008 CUMARTESÝ Resmî Gazete Sayý : 27035 TEBLÝÐ Taþpýnar Muhasebe Devlet Bakanlýðý, Milli Eðitim
DetaylıÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı: Serra İçellioğlu 2. Doğum Tarihi: 17.02.1983 3. Unvanı: Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu: Doktora
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Serra İçellioğlu 2. Doğum Tarihi: 17.02.1983 3. Unvanı: Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu: Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji İstanbul Üniversitesi 2001-2005 Y.
DetaylıDerece Alan Üniversite Yıl. Lisans Psikoloji Hacettepe 1999
EK 3 ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Ferzan Curun 2. Doğum Tarihi: 11.04.1975 3. Unvanı: :Yrd.Doç.Dr 4. Öğrenim Durumu: :Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji Hacettepe 1999 Yüksek Lisans Doktora
Detaylıİngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1. İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları
İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1 İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları İbrahim Üstünalp Mersin Üniversitesi İngilizce Öğretmen Adaylarının
DetaylıDerece Alan Üniversite Yıl. BA Psychology Hacettepe 1999
Resume 1. Name, Last Name: Ferzan Curun 2. Date of Birth: 11.04.1975 3. Position Title: :Assistant Professor 4. Education Info: :PhD. Derece Alan Üniversite Yıl BA Psychology Hacettepe 1999 Yüksek Lisans
DetaylıSPOR YÖNETİCİLİĞİ BÖLÜMÜ TEZ YAZIM KLAVUZU
GENEL KURALLAR Tezin dili Türkçe olmalıdır. SPOR YÖNETİCİLİĞİ BÖLÜMÜ TEZ YAZIM KLAVUZU Tez bilgisayar ortamında A4 kağıdın tek yüzüne yazılmalıdır. Tez bilimsel alana fayda sağlayacak herhangi bir alandan
DetaylıÖZGEÇMİŞ. E-Posta: Telefon: +90 (312) Derece Alan Kurum Doktora Gelişim Psikolojisi Hacettepe Üniversitesi
ÖZGEÇMİŞ ARŞ. GÖR. DR. DENİZ KURT E-Posta: denizkurt@hacettepe.edu.tr Telefon: +90 (312) 297 6450 Adres: Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800, Beytepe Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum
DetaylıTHE SKILLS TRAINING RAN IN ENTERPRISES
THE SKILLS TRAINING RAN IN ENTERPRISES Türkiye de işletmelerde beceri eğitimi uygulaması 3308 sayılı Mesleki ve Teknik Eğitim Kanunu ile yapılmaktadır. The skills training program offered in turkey are
DetaylıÖZET YENİ İLKÖĞRETİM II. KADEME MATEMATİK ÖĞRETİM PROGRAMININ İSTATİSTİK BOYUTUNUN İNCELENMESİ. Yunus KAYNAR
ÖZET YENİ İLKÖĞRETİM II. KADEME MATEMATİK ÖĞRETİM PROGRAMININ İSTATİSTİK BOYUTUNUN İNCELENMESİ Yunus KAYNAR AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI Ağustos
DetaylıBahar Keçeli-Kaysılı, Ph. D. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü (0312) 363-3350/7104 bkaysili@ankara.edu.
Bahar Keçeli-Kaysılı, Ph. D. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü (0312) 363-3350/7104 bkaysili@ankara.edu.tr Uzmanlık Alanları İletişim, dil gelişimi ve sosyal etkileşim
Detaylı1-Zihinsel kazanýmlar 2-Duyuþsal kazanýmlar 3-Bedensel kazanýmlar
ÖÐRENME Öðrenme, bireyin çevresi ile etkileþimi sonucu kalýcý olan davranýþ kazanmasýdýr. Öðrenme planlý ve düzenli etkileþim sonucu olur. Eðitimde hedef, toplumun geliþimine katký saðlayacak bireyi geliþtirmektir.
DetaylıAKIL OYUNLARI ŞAMPİYONASI DENİZLİ İLKÖĞRETİM OKULLAR ARASI. Yarı Final 13 Nisan 2010 Final 21 Mayıs 2010
DENİZLİ İLKÖĞRETİM OKULLAR ARASI AKIL OYUNLARI ŞAMPİYONASI Yarı Final 13 Nisan 2010 Final 21 Mayıs 2010 ÖDÜLLER Yarıfinal ve finale katılan tüm öğrencilere,guru E.Y.D. tarafından, eğitimine katkı yardımı
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Araştırma Görevlisi Okul Öncesi Öğretmenliği Gazi Üniversitesi 2005-2013
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Döndü Neslihan Bay İletişim Bilgileri Adres: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Meşelik Yerleşkesi, 26480 ESKİŞEHİR Telefon: +90 222 239 37 50 / 1622 Mail: bayneslihan@gmail.com
DetaylıİNGİLİZCE GRAMER SIMPLE PAST TENSE TO BE (OLMAK FİİLİNİN GEÇMİŞ ZAMANI) GRAMER ANLATIMI ALIŞTIRMA. www.ekolayingilizce.com SIMPLE PAST (to be)
İNGİLİZCE GRAMER SIMPLE PAST TENSE TO BE (OLMAK FİİLİNİN GEÇMİŞ ZAMANI) GRAMER ANLATIMI ALIŞTIRMA İNGİLİZCE GRAMER (+) I was a student. She was a student. They were students. (?) Was I a student? Was she
DetaylıÖZGEÇMİŞ. : Cevizlik Mah. İzzet Molla Sok. 8/5 Bakırköy / İSTANBUL
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Onay Budak İletişim Bilgileri Adres Telefon Mail : Cevizlik Mah. İzzet Molla Sok. 8/5 Bakırköy / İSTANBUL : 0534 846 46 16 : onaybudak@gmail.com 2. Doğum Tarihi : 01.01.1987 3.
DetaylıEmine Sevinç Tok. İzmir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü. Gürsel Aksel Bulvarı No: 14 35350 Üçkuyular İzmir
Emine Sevinç Tok İzmir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Gürsel Aksel Bulvarı No: 14 35350 Üçkuyular İzmir sevinc.tok@izmir.edu.tr EĞİTİM 2009-devam Klinik Psikoloji Doktora Programı
DetaylıMustafa Kahyaoğlu Accepted: July 2012. ISSN : 1308-7274 mustafa.kahyaoglu56@gmail.com 2010 www.newwsa.com Siirt-Turkey
ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2012, Volume: 7, Number: 3, Article Number: 1C0550 NWSA-EDUCATION SCIENCES Received: December 2011 Mustafa Kahyaoğlu Accepted: July 2012 H. Coşkun
DetaylıThe Determination of the Empathy Skills of Early Childhood Teacher Candidate
Eurasian Journal of Educational Research, 21, pp, 13-23 / 2005 Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Empatik Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi The Determination of the Empathy Skills of Early Childhood Teacher
DetaylıAn Investigation of the Empathy Skills Levels of Children of Ages between Months With Respect to Their Mothers Empathy Skills Levels
Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2015, Cilt 5, Sayı 2, 106-112 Geliş Tarihi:21.01.2015 Yayına Kabul Tarihi: 24.03.2015 60-66 Aylık Çocukların Empati Beceri Düzeylerinin Anne Empati Beceri Düzeyi
DetaylıHACETTEPE UNIVERSITY Faculty of Education / Educational Sciences / Psychology Education
AYŞE SABA YALÇIN E-Mail : syalcin@ankara.edu.tr Phone (Work) : +90 (312) 3191450-1153 Address : Aktaş Mahallesi Plevne Cad. No:5 PK:06080 Altındağ/ANKARA Education Knowledge Doctorate 1990 1/1994 HACETTEPE
DetaylıMeral TANER DERMAN Tel: +90 (224) 2942184 e-mail: mtaner@uludag.edu.tr
Meral TANER DERMAN Tel: +90 (224) 2942184 e-mail: mtaner@uludag.edu.tr EĞİTİM Doktora, Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Bilim Dalı (2011) Yüksek Lisans, Uludağ Üniversitesi Sosyal
DetaylıTÜRKÇE EĞİTİMİ BÖLÜMÜ 4. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN GÖRSEL OKURYAZARLIK YETERLİLİKLERİNİN ÖĞRENİM TÜRLERİNE GÖRE İNCELENMESİ
Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDER) ÖS-II: 285-290 [205] TÜRKÇE EĞİTİMİ BÖLÜMÜ 4. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN GÖRSEL OKURYAZARLIK YETERLİLİKLERİNİN ÖĞRENİM TÜRLERİNE GÖRE İNCELENMESİ
DetaylıHATHA YOGANIN VE KALiSTENiK EGZERSiZLERiN STATiK DE GE ÜZERiNDEKi ETKiLERi
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2003,14 (2), 83-91 HATHA YOGANIN VE KALiSTENiK EGZERSiZLERiN STATiK DE GE ÜZERiNDEKi ETKiLERi Ummuhan BAŞ ASLAN, Ayşe L1VANELlOGLU Hacettepe Üniversitesi,
DetaylıEbeveyn-Ergen Ýliþki Niteliði Ölçeði'nin Üniversite Öðrencileri için Psikometrik Özellikleri
ARAÞTIRMA Ebeveyn-Ergen Ýliþki Niteliði Ölçeði'nin Üniversite Öðrencileri için Psikometrik Özellikleri Quality of Parent-Adolescent Relationship Scale of Psychometric Properties on University Students
DetaylıDİLEK SARITAŞ-ATALAR. Psikoloji Bölümü, Ankara/TÜRKİYE Tel: /1614 ( ) ( )
DİLEK SARITAŞ-ATALAR Ankara Üniversitesi, DTCF dsaritas@ankara.edu.tr Psikoloji Bölümü, Ankara/TÜRKİYE Tel: +90 312 310 3280 /1614 EĞİTİM Doktora, Klinik Psikoloji (2007-2012) Tez Başlığı: Psychological
DetaylıÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ
ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Yücel ÖKSÜZ Doğum Tarihi: 05 Şubat 1966 Öğrenim Durumu: Doktora/S.Yeterlik/ Tıpta Uzmanlık Psikolojik Danışma ve Rehberlik Doc. / Prof. ----------------------------
Detaylıilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe J. ofsport Sciences 2003, 14 (2), 67-82 ilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM ÖıÇEGiNiN ADAPTASYONU ÖZET Dilara ÖZER, Abdurrahman AKTOP
DetaylıEĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1
58 2009 Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı:25, s.58-64 ÖZET EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1 Bu çalışmanın
DetaylıÇocuklar için Bakış Açısı Alma Testi (ÇBT) nin Geliştirilmesi *
Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 17, Sayı 3, Aralık 2016, Sayfa 207-221 Çocuklar için Bakış Açısı Alma Testi (ÇBT) nin Geliştirilmesi * Durmuş ASLAN 1, Aysel KÖKSAL
DetaylıThe Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department
71 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 71-76 Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Başarılarına Etki Eden Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
Detaylı60-72 AYLIK ÇOCUKLARIN SOSYAL PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN DUYGULARI ANLAMA BECERİLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ 1
60-72 AYLIK ÇOCUKLARIN SOSYAL PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN DUYGULARI ANLAMA BECERİLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ 1 Özet Arş. Gör. Elif YILMAZ * Yrd. Doç. Dr. Kezban TEPELİ ** Bu araştırma 60-72 aylık çocukların
DetaylıÖĞRETMEN ADAYLARININ DEMOKRATİK TUTUMLARI İLE EMPATİK BECERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Sosyal Bilimler Dergisi Sayı: 19 2008 ÖĞRETMEN ADAYLARININ DEMOKRATİK TUTUMLARI İLE EMPATİK BECERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Yrd. Doç. Dr. Salih Zeki GENÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi,
DetaylıNecla Acun Kapıkıran Şahin Kapıkıran B.Ilgın Başaran
Ege Eğitim Dergisi 2010 (11) 1: 1 19 1 Psikolojik Danışma ve Rehberlik Öğrencilerinin Empatik Eğilimler ve Algıladıkları Anne ve Baba Olumlu Sosyal Davranışları: Cinsiyetin Farklılaştırıcı Rolü Necla Acun
DetaylıDİLEK SARITAŞ-ATALAR. Psikoloji Bölümü, Ankara/TÜRKİYE Tel: /1614 ( ) ( )
DİLEK SARITAŞ-ATALAR Ankara Üniversitesi, DTCF dsaritas@ankara.edu.tr Psikoloji Bölümü, Ankara/TÜRKİYE Tel: +90 312 310 3280 /1614 EĞİTİM Doktora, Klinik Psikoloji (2007-2012) Tez Başlığı: Psychological
DetaylıSınavlı ve Sınavsız Geçiş İçin Akademik Bir Karşılaştırma
Sınavlı ve Sınavsız Geçiş İçin Akademik Bir Karşılaştırma Öğr. Gör. Kenan KARAGÜL, Öğr. Gör. Nigar KARAGÜL, Murat DOĞAN 3 Pamukkale Üniversitesi, Honaz Meslek Yüksek Okulu, Lojistik Programı, kkaragul@pau.edu.tr
DetaylıT.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİREYSEL DEĞERLER İLE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ İLİŞKİSİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA
T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİREYSEL DEĞERLER İLE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ İLİŞKİSİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA DOKTORA TEZİ Cafer Şafak EYEL İşletme Ana Bilim Dalı İşletme
DetaylıTÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe]. ofsport Sciences 2004 1 15 (3J 125-136 TÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN ış TATMiN SEViYELERi Ünal KARlı, Settar KOÇAK Ortadoğu Teknik
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Telefon: Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2017 Doktora Gelişim Psikolojisi Hacettepe Üniversitesi
ÖZGEÇMİŞ Arş. Gör. Dr. E. Helin Yaban E-Posta: hyaban@hacettepe.edu.tr Telefon: 312 297 83 25 Adres: Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800 Beytepe/ANKARA Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2017
DetaylıDoðum Türü Deðiþkeninin Baðlanma Örüntüsü Üzerindeki Etkilerinin Ýncelenmesi
Doðum Türü Deðiþkeninin Baðlanma Örüntüsü Üzerindeki Etkilerinin Ýncelenmesi A. Þebnem SOYSAL*, Ferhunde ÖKTEM**, Ebru ERGENEKON***, Emel ERDOÐAN**** ÖZET Bu çalýþma doðum türü deðiþkeninin (erken doðum-zamanýnda
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Yardımcı Doçentlik Tarihi: 1999 Doçentlik Tarihi: 2012
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Arzu Araz 2. Doğum Tarihi: 17/ 04/ 1967 3. Ünvanı: Doç. Dr. 4. Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Psikoloji Ege Üniversitesi 1988 Y. Lisans Sosyal Psikoloji
Detaylı* Bilim Uzmanı, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı,
Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 9 Sayı: 43 Volume: 9 Issue: 43 Nisan 2016 April 2016 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 6 YAŞ GRUBU ÇOCUKLARIN
DetaylıKANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl. Lisans Psikoloji Boğaziçi Üniversitesi 2005-2010
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Berke Kırıkkanat 2. Doğum Tarihi : 09 Şubat 1988 3. Unvanı : Araştırma Görevlisi 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji Boğaziçi Üniversitesi 2005-2010
DetaylıGENÇ BADMiNTON OYUNCULARıNIN MÜSABAKA ORTAMINDA GÖZLENEN LAKTATVE KALP ATIM HIZI DEGERLERi
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe J. ofsport Sciences 2002, 13 (4), 22-31 GENÇ BADMiNTON OYUNCULARıNIN MÜSABAKA ORTAMINDA GÖZLENEN LAKTATVE KALP ATIM HIZI DEGERLERi A1pan CINEMRE* Caner AÇiKADA Tahir HAZıR
DetaylıDerece Alan Üniversite Yıl Lisans Çocuk Gelişimi Konya Selçuk Üniversitesi
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Meral MELEKOĞLU 2. Doğum Tarihi: 22.05. 1979 3. Unvanı: Öğr. Gör. Dr. 4. Öğrenim Durumu: Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Çocuk Gelişimi Konya Selçuk Üniversitesi 1997-
Detaylı