Transatlantik Eğilimler

Transkript

1 Transatlantik Eğilimler Temel Bulgular 12

2 Transatlantik Eğilimler 12 Ortakları

3 İÇİNDEKİLER Önsöz... iii Özet Bölüm Bir: Transatlantik İlişkiler ve Küresel Görüşler...7 Bölüm İki: Ekonomi ve Avro Krizi...15 Bölüm Üç: Obama nın İlk Dönemi ve 12 Seçimleri...25 Bölüm Dört: Transatlantik Güvenlik...31 Bölüm Beş: Rusya...43 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER i

4

5 Önsöz Bu yıl, 2 yılında Dünya Görüşleri adıyla başlangıcı yapılan Transatlantik Eğilimler araştırmasının onbirinci yıldönümüdür. Onbir yıl içerisinde Transatlantik Eğilimler, ortak dış politika sorunları, NATO ya verilen destek, ekonomi ve farklı dünya güçlerinin yükselişi de dahil olmak üzere pek çok transatlantik meselede ABD ve Avrupa kamuoyunun başlıca kaynaklarından biri haline gelmiştir. Araştırmalarda sağlanan veriler siyaset oluşturucular, medya mensupları, düşünce kuruluşları ve akademisyenler gibi kendi ülkelerinde dış politika kararlarında etkili olan kişiler için çok değerli bir araç haline gelmiştir. Orijinal bir araştırma üretmenin yanında Transatlantik Eğilimler in bir amacı da, transatlantik topluluğun üyeleri olarak Avrupa ve ABD nin stratejik politika hedefleri, amaçları ve değerleri hakkındaki tartışmaları beslemektir. Araştırmalarımızla yansıtılan bu onbir yıl, hem Avrupa hem de ABD için, ABD nin Irak a müdahalesi, Afganistan da ittifakın rolü ve küresel ekonomik kriz hakkında Atlantik in iki yakasında çok ciddi görüş ayrılıklarının ortaya çıktığı, kargaşayla dolu yıllar olmuştur. Transatlantik ilişkileri, Avrupalıların bu sürede başkanlık yapan iki ABD Başkanı hakkındaki görüşleri kadar iyi tanımlayan başka bir şey olamaz. George W. Bush un dış politika yönetimine yönelik düşük destek, 8 de Barack Obama nın seçilmesiyle yerini hızla coşkulu bir iyimserliğe bırakmıştır. ABD Başkanı na yönelik bu hızlı görüş değişikliği transatlantik işbirliğinin temellerinin güçlü olduğunu ve Avrupa kamuoyu nezdinde Başkan Bush un popülaritesinin düşük olmasına rağmen bu işbirliğinin zayıflamadığını ortaya koymuştur. Bu yılki Transatlantik Eğilimler araştırmasına Rusya da dahil olmuştur ve sizlerin de verilerde fark edeceğiniz gibi çarpıcı bir etki yaratmıştır. Rusya, Transatlantik Eğilimler e dahil olan Batılı olmayan ilk ülkedir ve küreselleşen dünyada transatlantik ilişkilerin gün geçtikçe daha önemli hale geldiği bu zaman diliminde araştırmaya yeni bir bakış açısı ve coğrafi çeşitlilik kazandırmıştır. Craig Keedy Başkan Marshall Fonu TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12 iii

6

7 Özet 12 Geçen sene boyunca Atlantik in iki yakasında politika yapıcılar hem ekonomik anlamda, hem de dış politikada genellikle ülkelerin çoğunda ufuktaki ulusal seçimlerin beklentisiyle daha da belirginleşen pek çok meydan okumayla karşılaşmışlardır. Bu meydan okumalar arasında beş yıldır süregelen ekonomik karmaşanın etkisi, Orta Doğu ve Kuzey Afrika daki siyasi devrimlerin geleceğine dair endişeler, İran ın nükleer programı, Asya ve Rusya da gücün el değiştirmesi veya güç eksikliği, NATO nun Afganistan daki misyonunu bitirmeye yönelik hazırlıkları ve Suriye de gittikçe yaklaşmakta olan iç savaş tehlikesi sayılabilir. Transatlantik Eğilimler, Amerika Birleşik Devletleri ile Avrupa arasındaki karmaşık ilişkinin ve bu ülkelerin küresel güçlüklere nasıl tepki verdiğinin genel resmini ortaya koymaktadır. 1 Giderek tırmanan küresel meydan okumalar bağlamında araştırma birçok dikkate değer bulguyu ortaya koymaktadır. Bunların arasında dört tanesi öne çıkmaktadır: AB de yanıt verenlerin Avro için daha az olmakla beraber Avrupa Birliği ne yönelik değişmeyen desteği, AB içerisinde ciddi görüş ayrılıklarına rağmen ülkelerin ekonomik kurumlarına ve normlarına yönelik tecrübe ettikleri hayal kırıklığı ve inanç kaybı, savunma açısından dile getirilen Asya ya yönelişe karşın Amerika nın Avrupa yı tekrar odak noktası olarak görmesi ve ilk defa Transatlantik Eğilimler araştırmasına dahil olan Rusya da yanıt verenlerin bazı önemli şekillerde Avrupalı ve Amerikalılardan tamamen farklı görüş açılarına sahip oldukları gerçeği. 1 Bu yılın araştırmasında yer alan ülkeler ABD, Türkiye, Rusya ve Bulgaristan, Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, İspanya, İsveç ve Birleşik Krallık dahil 12 Avrupa Birliği ülkesidir. Raporda AB görüşlerine atıfda bulunulduğunda sadece araştırmaya katılmış olan 12 AB devletinin görüşleri kastedilmektedir. Transatlantik ilişkiler: Atlantik in iki yakasında da çoğunluk karşılıklı olumlu görüşlere sahip olmaya devam etmektedir ve dünyada güçlü ABD ve Avrupa Birliği liderliğinin arzu edildiğini ifade etmektedir. Her üç Avrupalı ve Amerikalının ikisi, iki tarafın uluslararası sorunlarda işbirliği yapacak ölçüde ortak değerlere ve çıkarlara sahip olduğuna inanmaktadır. Aynı şekilde iki taraf da, Amerikalıların ilk kez tercihlerini Asya ülkeleri için kullandığı geçen seneden farklı olarak, Asya ülkelerinden ziyade birbirlerinin daha önemli olduğuna dair ortak görüş yansıtmıştır. Amerikalıların ve Avrupalıların yarısı Çin ile ilgili olumsuz görüşlere sahipken, Çin in sunduğu fırsatlar ve tehditler konusunda az da olsa farklı görüşleri vardır. İran ın nükleer silahlanma çabaları konusunda iki tarafın da endişeleri giderek artmaktadır ancak İsrail ile ilgili çok ciddi görüş ayrılığı bulunmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri: Kasım 12 de yapılacak seçimleri düşünen ABD de yanıt verenlerin çoğunluğu, Demokratların adayı Başkan Barrack Obama hakkında olumlu görüşe sahiptir. Obama nın Cumhuriyetçi rakibi eski Massachusetts valisi Mitt Romney için çoğu kişi olumsuz görüş bildirmiştir. Çoğunluk mevcut hükümetin uluslararası politikalarından memnun olduğunu ifade etmiştir. Avrupa Birliği: Avrupa daki kriz, Avrupa Birliği nin bir ekonomik topluluk olarak Avrupa Birliği ne olan inancı yine de ortadan kaldırmamıştır. AB de araştırmaya katılanların çoğunluğu, AB üyeliğinin ülkelerinin ekonomisine fayda sağladığını belirtirken, çoğu kişi AB nin ekonomik krizle baş etme yöntemini de onaylamaktadır. Öte yandan araştırmanın yapıldığı tüm Avrupa Birliği ülkelerinde, Almanya hariç olmak üzere, çoğu kişi veya çoğunluk AB ye ulusal bütçe ve finansman konularında daha fazla yetki verilmesi konusunda isteksizdir. AB için oldukça olumlu görüşler bulunmakla beraber AB de yanıt verenlerin çoğunluğu, Avro kullanımının TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12 1

8 ülkelerinin ekonomisi için kötü olduğunu veya kötü olacağını belirtmişlerdir. Avro, özellikle Avro Bölgesi dışında olup araştırmaya dahil olan ülkelerde tercih edilmemekte iken, Avro Bölgesi içindeki görüşler değişiklik göstermektedir. Ortalama olarak Avrupalıların yarısı harcamaların daha da azaltılmasını desteklemektedir. Ancak Avrupa daki görüş dağılımı oldukça geniştir ve olumsuz görüşlerin en güçlü olduğu yer sıkıntıyı yaşayan güney Avrupa ülkeleridir. Liderlere destek: Amerikalıların çoğunluğu ve Avrupalıların üçte ikisinden fazlası, ABD Başkanı Barack Obama nın uluslararası politikalarını onaylamaktadır. Yine de Obama nın Avrupa dan aldığı destek bazı AB ülkelerinde, özellikle Doğu Avrupa da önemli ölçüde düşmüştür. Ayrıca Avrupalıların çoğunluğu, Alman Şansölyesi Angela Merkel in Avrupa ekonomik krizindeki tutumunu desteklerken, Avrupa Birliği içersindeki destekte ciddi bir Kuzey Güney ayırımı görülmektedir. Hükümetlere destek: Transatlantik topluluk genelinde çoğunluk kendi hükümetlerinin uluslararası politikalarını onaylarken, Almanya ve İsveç dışındaki ülkeler çoğunlukla hükümetlerinin ekonomik politikalarını beğenmemektedir. Görüş ayrılığı sıkıntı yaşayan güney Avrupa ülkelerinde daha da dikkat çekicidir. Ekonomik politika: Transatlantik Eğilimler de bu yıl ilk defa katılanlara sistemin herkes için adil mi olduğu, yoksa sistemin faydalarının azınlığa mı gittiği sorulmuştur. Atlantik in iki yakasında da büyük çoğunluk yararların pek az kişiye gittiği şeklinde yanıt vermiştir. Güvenlik politikası: Bazı güvenlik konularında Atlantik ötesi bir görüş boşluğu devam etmekle beraber araştırma, ABD ve AB arasında ileriye yönelik bir fikir birliği olduğunu ortaya çıkarmıştır. Hem Amerika Birleşik Devletleri nde, hem de AB de büyük çoğunluk Afganistan daki birliklerin sayısının azaltılmasını veya birliklerin çekilmesini desteklemektedir. İttifak bünyesinde yük paylaşımına dair yaşanan Atlantik ötesi tartışmaya rağmen, Avrupa Birliği nde ciddi bir çoğunluk NATO yu güvenlik için gerekli görmeye devam ettiğini vurgulamıştır. NATO ya yönelik ABD desteği biraz düşmüştür; ancak destek hala çoğunluk tarafından ifade edilmektedir. AB de sadece azınlık ABD nin Asya ya yönelişi nedeniyle savunma harcamalarında artış olmasını desteklemektedir. Hem AB de, hem de ABD deki çoğunluk hükümetlerinin mevcut savunma harcaması düzeylerini sürdürmesini tercih ettiklerini ifade etmişlerdir. Müdahale, koruma sorumluluğu ve Suriye: Amerikalılar ve Avrupalılar halen Irak ve Afganistan müdahalelerinin doğruluğu konusunda görüş ayrımına sahipken, Avrupalıların ve Amerikalıların çoğu Libya da yapılan müdahaleyi onaylamaktadır. Atlantik in her iki yakasında da yanıt veren üç kişiden ikisi hükümetlerin diğer ülkelerdeki sivilleri kendi hükümetlerinden dahi kaynaklansa, şiddete karşı koruma sorumluluğu anlamına gelen koruma sorumluluğu ilkesinde mutabıktır. Ancak her iki yakada da çoğunluk Suriye çatışmasından uzak durmak arzusundadır. Rusya: Atlantik in iki yakasındaki çoğunluğun Rusya ya dair görüşleri olumludan olumsuza dönmüştür. Ancak yine de araştırmaya katılan Rusların yarısı ABD hakkında olumlu görüş bildirirken, üç kişiden ikisi AB hakkında olumlu düşündüğünü belirtmiştir. Aynı zamanda Ruslar içinde çoğunluk veya çoğu kişi ABD ve Avrupa Birliği nden ziyade Asya nın ulusal çıkarları için daha önemli olduğunu, uluslararası sorunlarda ABD ve AB liderliğinin istenmediğini ve NATO ya dair olumsuz görüş beslediklerini ifade etmişlerdir. Yine de Rusların çoğu veya çoğunluğu, Rusya, ABD ve Avrupa nın işbirliği yapacak düzeyde ortak değerleri ve çıkarları olduğuna inanmaktadır. Çin, İran, Libya ya müdahale veya Suriye gibi belirli konularda ise Rusların görüşleri ABD ve Avrupa Birliği nde araştırmaya katılanlardan oldukça farklı olmuştur. Ruslar, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi nde Rusya nın Suriye müdahalesini veto etmesini onaylayacaklarını belirtmişlerdir. Rusların kendi kurumlarına dair görüşleri ise oldukça karışıktır. Her üç Rus tan ikisi (%69), diğer tüm Rus kurumlarından fazla olarak, devlet başkanlarına güven duyduklarını belirtmektedir. Türkiye: Geçen sene boyunca Türklerin ABD ve AB ye dair görüşleri daha ılımlı hale gelmeye devam etmesine rağmen, yine de Türklerin çoğunluğu AB ve ABD için olumsuz görüşler beslemektedir. 11 de olduğu gibi Türklerin çoğu, ABD ile beraber çalışmaktansa Asya ile çalışmanın kendi ülke çıkarları için daha önemli olduğunu düşündüklerini söylemişlerdir. 2 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12

9 İsveç: İsveç in araştırmada yer aldığı bu ikinci yıl, çok sayıda konuda İsveç kamuoyunun diğer AB ülkelerinden farklı görüşleri olduğunu ortaya koymuştur. Diğer Avrupa ülkelerine kıyasla İsveçliler hükümetlerinin dış politikalarını daha fazla desteklemekte ve ekonomik krizden etkilendiklerini daha az ifade etmektedirler. Dahası İsveçliler Afganistan daki birliklerin mevcudiyetini ve Libya daki müdahaleyi daha fazla desteklemekte; ayrıca Suriye de Birleşmiş Milletler yaptırımıyla gerçekleşecek bir müdahaleye daha fazla destek vermektedirler. İsveçliler arasında NATO operasyonlarına katılım konusunda görüş ayrılığı olmakla beraber, Suriye müdahalesine karşı çıkanların üçte ikisi böylesi bir operasyonun Birleşmiş Milletler tarafından yürütülmesi durumunda İsveç in katılımına onay vereceklerini belirtmişlerdir. ARAŞTIRMANIN BAŞLICA BULGULARI Transatlantik İlişkiler ve Küresel Görüşler: AB vatandaşlarının yarısından biraz fazlası (%52) ABD nin güçlü bir liderlik sergilemesini desteklemektedir ki; bu da geçen seneye göre küçük bir değişiklik anlamına gelmektedir. Üç Amerikalıdan ikisi (%63) AB nin de güçlü bir liderlik sergilemesini isterken, bu eğilim yine geçen seneye göre istikrar göstermiştir. Dört Avrupalıdan üçü (%74) ABD hakkında olumlu görüşlere sahipken, Avrupa daki görüşler ciddi farklılıklar göstermektedir. ABD nin Fransa daki derecelendirmesi 23 puanlık bir artışla %81 e ulaşmıştır. Derecelendirme skalasının en altında yer alan Türklerin sadece %34 ü ABD için olumlu görüş bildirmiştir (ancak 9 daki %22 rakamına kıyasla yavaş bir artış söz konusudur). Avrupa da yanıt verenlerin üçte ikisi ve Amerikalıların %57 si AB hakkında olumlu düşünmeye devam etmektedir ancak Birleşik Krallık ta ilk kez olumsuz görüşler 14 yüzde puan artarak %49 rakamına ulaşmıştır. AB de %58 lik bir çoğunluk Yunanistan hakkında olumsuz görüşlere sahiptir. AB de yanıt verenlerin neredeyse üçte ikisi (%61), Asya dan ziyade Amerika Birleşik Devletleri nin ülkelerinin ulusal çıkarları için daha önemli olduğunu söylemiştir. Benzer şekilde, Amerikalıların %55 i Avrupa nın Asya dan daha önemli olduğuna inanmaktadır. Ekonomi ve Avro Krizi Halen ekonomik krizden şahsen etkilendiğini söyleyenlerin oranı ABD de %79 ve AB de %65 olup, rakamlar en keskin şekilde sıkıntı yaşayan güney Avrupa ekonomilerinde artış göstermiştir. Transatlantik çoğunluk (ABD: %52 ve AB: %56) hükümetlerinin ekonomiyi ele alış şeklinden hoşnut değildir. Sadece İsveç (%74) ve Almanya da (%68) hükümetlerinin ekonomi politikasından memnun olanların yüzdesi eleştirenlerden fazladır. Avrupalı yanıt verenler ortalama olarak Avrupalı hükümetlerin ekonomik krize karşı harcamaları azaltmalarını desteklerken, yarısı da (%) harcamaların daha da azaltılması taraftarı olduğunu vurgulamıştır. Amerikalıların yüzde elli sekizi hükümet harcamalarının daha da azaltılmasına destek vermektedir. Avrupalı yanıt verenlerin çoğunluğu (%61) AB üyeliğinin ülkelerinin ekonomisi için iyi olduğuna inanmaktadır. Öte yandan, Avrupalıların çoğunluğu (%57) Avro nun ekonomileri için kötü olduğunu veya kötü olacağını düşündüklerini söylemiştir. Ülkelerinin Avro Bölgesi nden çıkıp çıkmaması konusu sorulduğunda ise, yanıt veren dört kişiden biri İspanya da (%27) ve Almanya da (%26) olumlu yanıt vermiştir. Avrupalıların çoğunluğu (%52) Alman Şansölyesi Angela Merkel in ekonomik krizle mücadele şeklini onayladığını belirtmiştir. Ancak Merkel e ilişkin görüşlerde Kuzey ve Güney arasında ciddi bir fark söz konusudur. AB de yanıt verenlerin yüzde elli dördü bütçesel güçlükler yaşayan üye devletleri desteklemeyi amaçlayan bir fona ülkelerinin katkıda bulunmasına olumlu yaklaşmaktadır. TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12 3

10 Avrupalı yanıt veren dört kişiden üçü (%76) ekonomik sistemlerinin herkes için adil işlemediğini düşünürken, faydaların çoğunun azınlık tarafından kullanıldığına inanmakta, Amerikalıların %64 ü de bu görüşe katılmaktadır. Obama nın İlk Dönemi ve 12 Seçimleri Başkan Obama nın ilk görev yılı olan 9 a kıyasla 12 puanlık bir düşüşe rağmen, araştırmaya katılan 12 AB ülkesindeki yanıt verenlerin %71 i halen kendisinin uluslararası siyaseti ele alış şekline onay vermektedir. Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri AB ortalamasına kıyasla Obama ya biraz daha az destek vermektedir. AB de yanıt verenlerin yüzde yetmiş biri Obama nın uluslararası terörizme karşı mücadelesini onaylamaktadır. Amerikalıların çoğu (%49) Cumhuriyetçi Aday Mitt Romney için olumsuz görüş bildirirken, %44 ü olumlu düşündüklerini belirtmiştir. Avrupalılara Mitt Romney ile ilgili görüşlerinin olumlu mu olumsuz mu olduğu sorulduğunda, %38 oranında dikkate değer bir bölümü ya bilmediklerini, ya da yanıt vermek istemediklerini söylerken; %39 görüşlerinin olumsuz olduğunu söylemiştir. yirmi üç ise olumlu görüşe sahip olduğunu belirtmiştir. Amerikalıların %57 si Demokratların mevcut temsilcisi Başkan Barack Obama ya dair olumlu görüş bildirirken, Avrupalıların %82 si Başkan a dair olumlu görüşe sahip olduğunu söylemiştir. Transatlantik Güvenlik Amerikalıların (%34) ve Avrupalıların (%39) çoğu güvenlik ve diplomatik ilişkiler konularında Atlantik ötesi ortaklık içerisinde dahabağımsız bir yaklaşım benimsenmesi gerektiğine inanmaktadır. NATO, AB de yanıt verenlerin %58 i tarafından halen gerekli olarak nitelendirilmektedir. Bu görüşe katılan Amerikalıların yüzdesi ise geçen seneye göre altı puanlık bir gerileme ile %56 olmuştur. İsveçlilerin NATO operasyonlarına katılım konusundaki görüşleri eşit şekilde bölünmüştür; %47 bu operasyonları desteklerken, % karşı çıkmaktadır. Ancak operasyonun Birleşmiş Milletler tarafından yürütülmesi durumunda İsveçlilerin %67 si buna destek vereceklerini belirtmişlerdir. Savunma harcamaları sorulduğunda araştırmanın yapıldığı 15 ülkenin 11 inde çoğunluk veya çoğu kişi mevcut harcama düzeylerinin korunmasını istemiştir. Amerikalılar ve Avrupalılar, Irak taki (ABD de yanıt verenlerin çoğu - %49 - onaylamakta, Avrupa Birliği nde çoğunluk - %54 - onaylamamaktadır) ve Afganistan daki (ABD de %53 onaylamakta, Avrupa Birliği nde % onaylamamaktadır) müdahalelerin doğru olup olmadığı konusunda mutabık değildir. Ancak Libya söz konusu olduğunda hem ABD de (%49) hem de AB de (%48) çoğu kişi müdahalenin doğru olduğuna inanmaktadır. ABD lilerin üçte ikisinden fazlası (%68) ve AB de yanıt verenlerin %75 i ya Afganistan daki birliklerin azaltılmasını, ya da birliklerin Afganistan dan tamamen çekilmesini istemektedir. Atlantik in her iki yakasında çoğu kişi İran ın nükleer programının durdurulması amacıyla askeri seçeneklere karşın ekonomik yaptırımları veya teşvikleri tercih etmektedir. Türklerin çoğu İran ın nükleer silah sahibi olmasının kabullenilmesi gerektiğini belirtmektedir. Üç Amerikalıdan ikisi (%62) ve Avrupalıların %67 si kendi ülkeleri de dahil olmak üzere uluslararası topluluk üyelerinin diğer ülkelerdeki sivilleri, şiddet kendi devletlerinden kaynaklansa dahi, şiddete karşı koruması gerekliliğine ( koruma sorumluluğu ilkesi) inanmaktadır. Ancak Suriye nin durumu söz konusu olduğunda AB dekilerin (%59), ABD dekilerin (%55) ve Türkiye dekilerin (%57) çoğunluğu ülkelerinin Suriye deki çatışmadan uzak durmasını istediklerini belirtmişlerdir. 4 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12

11 Rusya Rusya ile ilgili görüşler bu sene Atlantik in iki tarafında da olumludan olumsuza dönüşmüştür. Rusların yüzde elli ikisi Ukrayna için olumlu düşünürken, %64 aynı şeyleri Beyaz Rusya için ifade etmiş ancak % Gürcistan için olusuz düşündüğünü söylemiştir. Rusya da yanıt verenlerin yarısı (%) ABD ye ilişkin olumlu görüşlere sahipken, üç kişiden ikisi (%64) Avrupa Birliği hakkında olumlu düşünmektedir. Rusların yüzde yetmiş biri hükümetlerinin uluslararası siyaseti ele alış şeklini onaylamaktadır, ancak ekonomi politikası hakkında eşit oranda farklı görüş mevcuttur (%46). Rusların yüzde elli sekizi ekonomik krizden etkilendiklerini söylerken, dört Rus tan üçü (%75) ekonomik sistemin sadece küçük bir azınlığın yararına olduğuna inanmaktadır. Diğer ülkelerdeki sivilleri, kendi ülkelerinden kaynaklansa dahi, şiddete karşı koruma anlamına gelen koruma sorumluluğu ilkesi konusunda Ruslar eşit oranda farklı görüşe sahiptir: % bu sorumluluğun Rusya yı da kapsadığına inandığını belirtirken, %41 buna taraftar olmadığını söylemiştir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi nde Rus Hükümeti nin Suriye müdahalesini veto etmesi durumunda hükümete destek mi verecekleri, karşı mı çıkacakları sorulduğunda, araştırmaya katılan Rusların çoğunluğu (%54) böylesi bir vetoyu destekleyeceğini belirtmiştir. Bu yılın Transatlantik Eğilimler araştırmasına katılanlara Rusya daki seçimlerin seçmenlerin iradesini yansıttığına ne ölçüde güven duydukları sorulduğunda Avrupalıların %75 i ve Amerikalıların % ı pek az güven duyduklarını belirtmişlerdir. Bu arada, araştırmaya katılan Rusların çoğu (46%) da kendi seçimlerine güven duymadıklarını söylerken, %43 güven duyduğunu söylemiştir. Rusların kendi ülkelerinin kurumlarına duydukları güvene bakıldığında %69 Devlet Başkanı na güven duyduğunu söylerken, sadece %37 ulusal yasama organına karşı güven duyduğunu ifade etmiştir. Transatlantic Trends Transatlantik Eğilimler, Amerika ve Avrupa kamuoyunu irdeleyen kapsamlı bir yıllık araştırmadır. Araştırma, TNS Opinion tarafından 2 Haziran ile 27 Haziran 12 tarihleri arasında Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye, Rusya ve Almanya, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Fransa, İspanya, İsveç, İtalya, Hollanda, Polonya, Portekiz, Romanya ve Slovakya olmak üzere on iki Avrupa Birliği Üye Devleti nde gerçekleştirilmiştir. Araştırma, Marshall Fonu (GMF) ve Compagnia di San Paolo nun ortak bir projesidir ve Luso-Americana Vakfı, BBVA Vakfı, Communitas Vakfı, İsveç Dışişleri Bakanlığı ve Açık Toplum Vakıfları nın desteği ile gerçekleştirilmektedir. Araştırmanın akademik danışman komitesi içinde Siena Üniversitesi (İtalya) Siyaset Bilimi Profesörü Pierangelo Isernia; Leiden Üniversitesi (Hollanda) Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü Fahri Direktörü Philip Everts, Tufts Üniversitesi (ABD) Siyaset Bilimi Doçenti Richard Eichenberg ve Compagnia di San Paolo (İtalya) Program Yöneticisi Nicoló Russo Perez bulunmaktadır. ABD Montclair Devlet Üniversitesi Siyaset Bilimi Yardımcı Profesörü ve Transatlantik Eğilimler Eski Direktörü Zsolt Nyiri ise danışma toplantılarına başkanlık etmiştir. Kendisine bu önemli projeye 9 yılından beri önderlik ettiği için şükranlarımızı sunmak isteriz. Temel Bulgular raporunun yazarları ise Kıdemli Transatlantik Eğilimler Araştırmacısı ve Transatlantik Eğilimler Proje Lideri Constanze Stelzenmüller ve Transatlantik Eğilimler Program Uzmanı ve veri yönetimi lideri Hamutal Bernstein ile Transatlantik Eğilimler Program Asistanı Josh Raiser dir. Yazarlar, raporda yer alan tabloların oluşturulmasında ve raporun hazırlanmasında önemli rol oynayan Siena Üniversitesi nde doktora sonrası araştırma yapan Kaat Smets e ve Shelly Marshall ile Benjamin Ledwon a da değerli destekleri için şükranlarını sunmaktadır. TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12 5

12 6 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12

13 Bölüm Bir: Transatlantik İlişkiler ve Küresel Görüşler Atlantik in iki yakasında da devam etmekte olan ekonomik kriz transatlantik topluluğu birleştiren bağlantıların istikrarını etkilememiştir. Zorlu küresel politika meseleleri karşısında temeli ortak değerler ve çıkarlara dayanan ABD ve Avrupa liderliğine yönelik ihtiyacın algılanmasını daha da pekiştirmiştir. ABD, Başkan Obama için devam eden Avrupa desteği ile birlikte uluslararası düzeyde popülerliğini korumaya devam ederken, Almanya nın liderliği de Avrupa Birliği içinde beğeniyle karşılanmaktadır. Aynı zamanda krizden en fazla etkilenmiş olan Avrupa ülkelerinden alınan farklı yanıtlar Avrupa içerisinde giderek artan gerilime işaret etmektedir. Özellikle Yunanistan, ortak para birliğinin sürdürülebilirliği ile ilgili olarak yoğun tartışmaların odak noktası haline gelmiştir ve giderek kendini daha olumsuz bir ortam içerisinde bulmaktadır. Bu arada Çin in yükselişi transatlantik topluluğu süregiden bir meydan okumayla karşı karşıya bırakmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri nin Obama nın Asya ya Yöneliş siyaseti çerçevesinde bölgede daha güçlü bir mevcudiyet elde etme çabasına rağmen, Çin in büyük bir fırsat mı yoksa büyük bir tehdit mi olduğu konusunda görüş birliği bulunmamaktadır. TRANSATLANTİK İLİŞKİLERİN DURUMU: İYİ VEYA KARIŞIK, AMA KÖTÜ DEĞİL Tüm ülkeler dikkate alındığında transatlantik ilişkilerin genel durumu hakkındaki düşünceler ülkelerde benzerlik gösterirken, AB ve ABD de en istikrarlı düzeydedir. Amerika Birleşik Devletleri nde çoğu kişi (%44) ilişkilerin iyi olduğuna inanırken, daki %54 lük oran puanlık bir düşüş göstermiştir. kırk üç ise ilişkilerin karışık olduğuna inanmaktadır. Avrupa Birliği nde yanıt verenler ise ilişkilerin iyi mi (%46) yoksa karışık mı (%45) olduğu konusunda benzer görüş bildirmişlerdir. AB içindeki en düşük düzeyde olumlu görüş %35 ile Birleşik Krallık ve %34 ile Polonya dan çıkmıştır. Yine de iki kıta arasındaki ilişkileri pek az kişi kötü olarak yorumlarken, oran AB de %5, ABD de ise %7 olmuştur. DÜNYADA ABD NİN GÜÇLÜ LİDERLİĞİ İÇİN İSTİKRARLI AB DESTEĞİ AB de araştırmaya katılanların yarısından biraz fazlası (%52), ABD nin küresel konularda güçlü bir lider olmasını olumlu karşılamaktadır 2. Aslında Barack Obama yönetiminin göreve başladığı tarihten itibaren hafif bir düşüş vardır (9 da %55 idi), ancak destek Bush yönetiminde olandan çok daha yüksektir. ABD nin liderlik etmesine yönelik en olumlu görüş %65 ile Hollanda da, %62 ile Birleşik Krallık ta ve % ile Almanya da ifade edilmiştir. En büyük düşüş ise, 11 dekinden 11 yüzde puanı gerileyerek %38 saptanan, Polonya da yaşanmıştır ve ABD liderliğini istemeyen Polonyalıların yüzdesinde de 13 puanlık bir artış olmuştur. Amerikalıların %82 oranında ciddi bir çoğunluğu ise ABD nin güçlü bir lider olmasını istemektedir. VE ABD NİN AVRUPA LİDERLİĞİ HAKKINDA GÖRÜŞÜ Amerikalıların çoğunluğu (%63) AB nin de dünyada güçlü bir liderlik sergilemesini arzulamaktadır. AB ülkeleri içinde ise daha da büyük bir çoğunluk bu görüşe katılmaktadır (%7). Ancak iki rakam da bu sorunun ilk sorulduğu ve ABD den de, AB den de %76 yanıtının alındığı 6 yılına göre düşüş göstermiştir. Avrupa Birliği içerisinde Almanlar AB liderliği için en büyük desteği verirken (%86), olumsuz görüşlerdeki en büyük artış 11 yüzde puanla İtalyanlar da ve 8 yüzde 2 Başka şekilde belirtilmedikçe onaylayanların oranları kuvvetle destek verenlerin yüzdesi ile destek verenlerin yüzdesinin ortalaması alınarak hesaplanmaktadır. Aynı yöntem onaylamayanların oranı için de kullanılmaktadır. TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12 7

14 Tablo 1: AB - ABD İlişkileri İyi Karışık Kötü AB12 ABD Tablo 2: AB nin Dünya Liderliği için ABD İsteğine Karşılık ABD nin Dünya Liderliği için AB İsteği S ABD nin AB liderliği isteği AB nin ABD liderliği isteği * 2-3 için AB7, 4-6 için AB9, 7- için AB11 ve için AB12 kullanılmıştır. S1a, 1b 8 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12

15 puanla İngilizlerde olmuş; yüzdeler sırasıyla %24 ve %36 olarak saptanmıştır. Araştırmaya katılan dört Türk ten sadece biri (%26) ABD liderliğini istediğini söylerken, biraz daha yüksek bir yüzde (%29) AB liderliği için olumlu görüş bildirmiştir. ATALNTİK İN İKİ YAKASINDA DA ÇOĞUNLUK ORTAK DEĞERLERE VE ÇIKARLARA İNANMAKTADIR Amerikalıların üçte ikisi (%63) ve Avrupalıların %66 sı Avrupa Birliği nin ve Amerika Birleşik Devletleri nin uluslararası sorunlarla ilgili işbirliği yapacak ölçüde ortak değerlere sahip olduklarına inanmaktadır. Fransızlar (%77) ve Almanlar (%75) bu konuda en kuvvetli görüşleri paylaşırken, Birleşik Krallık ta bu soruya verilen olumlu yanıt biraz daha sönük olmuştur (%57). Benzer şekilde Amerikalıların üçte ikisi (%64) ve Avrupalıların %67 si Avrupa Birliği nin ve Amerika Birleşik Devletleri nin böylesi bir işbirliğini gerçekleştirecek düzeyde ortak çıkarlara sahip olduğuna inanmaktadır. Bu görüşe Avrupa nın diğer ülkelerine kıyasla Fransa da yanıt verenler daha fazla katılırken (%75), İngiltere (%54) ve Polonya (%59) bu soruya verilen olumlu yanıt skalasının en altında yer alan ülkeler olmuşlardır. Türkiye de çoğu kişi Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği nin uluslararası işbirliğini gerçekleştirecek düzeyde ortak değerlere (%45) ve çıkarlara (%47) sahip olduğunu düşünmektedir. AB VE ABD NİN BİRBİRİNE DAİR GÖRÜŞLERİ BENZERDİR; ANCAK GÖRÜŞLER AVRUPA İÇERİSİNDE FARKLILIK GÖSTERMEKTEDİR 12 Transatlantik Eğilimler araştırmasına katılan Amerikalılar ve AB vatandaşları birbirleri ve dünyadaki diğer ülkeler hakkında gayet istikrarlı ve kıyaslanabilir görüşlere sahiptir. Beş Amerikalıdan dördü (%84), aynen geçen yıllarda olduğu gibi, kendi ülkesi için olumlu düşünmektedir. Amerikalıların çoğunluğu Japonya (%68), Almanya (%67), İtalya (%63) ve İspanya (%53) hakkında olumlu görüşler beslemektedir. Çoğunluk İsrail (%59) ve Avrupa Birliği (%57) için de olumlu düşünceler taşımaktadır. Amerikalılar; Yunanistan (%44), Türkiye (%43), Rusya (%42), Güney Kore ve Çin (ikisi de %41) için daha az olumlu düşünmektedir. Destek özellikle İran için çok daha düşüktür (%). AB de yanıt verenler de benzer şekilde ABD ve AB için olumlu görüşlere sahiptir (sırasıyla %74 ve %67). ABD özellikle Romanya (84%) ve Fransa (%81) tarafından olumlu bulunurken, Fransa daki oranda geçen seneye göre 23 puanlık ciddi bir artış yaşanmıştır. Rusya da yanıt verenlerin ABD ye ait görüşleri bölünmüştür: % olumlu görüşe sahipken, %41 olumsuz düşündüğünü bildirmiştir. ABD nin en az destek aldığı ülke ise %34 ile Türkiye olmuştur. Öte yandan, ABD yi destekleyen Türklerin sayısı 9 (%22) yılından beri yavaş da olsa istikrarlı şekilde artış göstermektedir. AB, birliğe 7 yılında katılan ve en yeni üyeler olan Bulgaristan (%88) ve Romanya (%84) tarafından en olumlu şekilde algılanmaktadır. Bu ülkeleri %75 ile Almanya takip etmektedir. Diğer tüm AB üye devletlerinde üçte iki çoğunluk AB yi olumlu bulmaktadır. Buradaki istisna AB hakkında olumlu görüş düzeyinin %46 ya düştüğü Birleşik Krallık tır (11 de %58 idi). Olumsuz görüşler de 14 yüzde puan artarak %49 a ulaşmıştır. Rusların yüzde altmış dördü ise AB hakkında olumlu düşündüklerini ifade ederken, çoğunluğu (%53) olumsuz görüşe sahip olan Türklerin sadece %36 sı olumlu görüş taşıdıklarını söylemişlerdir. AB üye devletlerinin birbirleri hakkındaki düşünceleri ise çok ciddi farklılıklar göstermektedir. Yunanistan için derecelendirme oldukça düşükken, en fazla olumlu görüş %53 ile Bulgaristan tarafından ifade edilmiştir. AB de %58 lik bir çoğunluk Yunanistan a dair olumsuz görüşlere sahipken, en yüksek oran %81 ile Slovakya ve %75 ile Almanya da göze çarpmaktadır. ALMANYA EN POPÜLER ÜLKE OLARAK ABD İLE EŞ TUTULURKEN TÜRKİYE HAKKINDA OLUMSUZ GÖRÜŞLER ARTIŞ GÖSTERİYOR Öte yandan Almanya araştırmada en popüler ülke olarak öne çıkan ABD ile eş tutulmaktadır. Almanya, AB de yanıt verenlerin %74 ü, Amerikalıların %67 si ve Rusların %71 i tarafından olumlu karşılanırken, kendileri hakkında olumlu düşünen Almanların oranı %84 tür. Almanya ya yönelik en olumlu görüşler %9 ile Hollanda dan, %88 ile Bulgaristan dan, %86 ile Romanya dan ve %83 ile Fransa dan TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12 9

16 DÜNYADA ALMANYA Bu yılın Transatlantik Eğilimler araştırmasında en olumlu algılanan ülke olan Almanya ABD ile eş tutulmaktadır; ancak Avrupa nın sorunlu güney kesiminde Almanya nın popülaritesi daha düşüktür. Benzer şekilde, AB de çoğunluk (%52) Alman Şansölyesi Angela Merkel in Avrupa ekonomik krizindeki tutumunu beğenmektedir, ancak yine oranlar Avrupa genelinde ciddi farklılıklar göstermekte, güney Avrupa da ani şekilde düşmektedir. Avrupa daki ekonomik krize rağmen dört Alman dan üçü (%73) ülkelerinin AB üyeliğini sadakatle desteklemektedir. Araştırmanın yapıldığı Avrupa ülkeleri içinde İsveç ile birlikte Almanya kendi hükümetlerinin ekonomik politikalarını beğenen ülkeler olmuştur (Almanya da %68 ve İsveç te %74). Araştırmaya katılan ülkeler arasında Almanya, %53 lük bir çoğunluğun Avro nun ekonomileri için faydalı olduğunu düşündüğü nadir ülkelerden biridir. Araştırmaya katılanların sadece %26 sı mutlak şekilde Avro yu bırakmak istemektedir. Avrupa kurtarma fonu ile ilgili olarak kamuoyu eşit şekilde bölünmüştür: %49 desteklerken, %48 fonu reddetmektedir. Araştırmaya katılan Almanların yüzde elli üçü AB ye ulusal ekonomik ve mali politikaların yürütülmesi için daha fazla yetki verilmesini istemektedir ki, bu da AB üye devletleri arasında Almanya yı araştırmaya katılan çoğunluğun yetki devrini onayladığı tek ülke konumuna getirmektedir. AB nin uluslararası alanda liderliği hakkında araştırmada en yüksek onay oranı (%86) Almanya da saptanırken, ABD nin liderliğini en fazla destekleyenlerden biri yine Almanya olmuştur (%). Ayrıca dört Almandan üçü (%75) ABD ile Avrupa arasında işbirliği yapacak yeterlikte ortak değerler olduğuna inanmaktadır. İki ABD başkan adayı hakkında görüşler ise çok farklıdır: Başkan Obama nın tercih edilirliği (%91) ve uluslarararası politikalarının beğenilirliği (%79) Almanlar arasında çok yüksekken, çoğunluk (%51) Obama nın Cumhuriyetçi rakibi Mitt Romney hakkında olumsuz düşünmektedir. Almanların %87 si eğer mümkün olsaydı Kasım 12 seçimlerinde Obama ya oy vereceklerini söylemişlerdir. Son askeri müdahalelere dair Alman kötümserliği ve istikrar beklentileri eşitlenmiş ve hatta bazen Avrupa ortalamasını geçmiştir. Ancak Alman Hükümeti nin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi nde Libya müdahalesi oylamasında çekimser kalmasına ve takip eden NATO operasyonuna katılmaktan kaçınmasına rağmen araştırmaya katılan Almanların %53 ü Libya müdahalesini onaylamaktadır. Genel olarak, araştırmaya katılan Almanların %73 ü hükümetlerinin uluslararası ilşkileri ele alış şeklinden memnundur. gelmiştir. En düşük derecelendirme ise % ile İspanya, %55 ile Portekiz ve %53 ile İtalya da kaydedilmiştir. Çoğunluk olmasa da, % ile Portekiz ve %38 ile İspanya, Almanya için en olumsuz görüş bildiren ülkeler olmuştur. Türkiye de ise %48 Almanya hakkında olumlu görüşlere sahipken, %38 bu görüşe katılmamaktadır. İSRAİL İLE İLGİLİ BELİRGİN TRANSATLANTIK FARK İsrail söz konusu olduğunda Atlantik in iki yakasında belirgin bir görüş ayrılığı göze çarpmaktadır: Amerikalıların %59 u olumlu görüşe sahipken, Avrupa Birliği nde bu oran sadece %34 tür. (Olumsuz görüş derecelendirmelerinde ise rakamlar tam tersine dönmüştür: Amerikalıların sadece %32 si olumsuz görüşlere sahipken, bu rakam AB de yanıt verenler içinde %51 dir.) Avrupa Birliği ndeki olumlu görüşler en çok Bulgaristan dayken (%47), olumsuz görüşlerin en fazla olduğu ülke İsveç olmuştur (68%). Aynı zamanda İsrail e dair olumlu görüşler, Rusya da ciddi ölçüde yüksekken (%48) Türkiye de tüm ülkeler içinde en düşük düzeyde olmuştur (%9). AMERIKALILARIN VE AVRUPALILARIN ÇİN E DAİR OLUMSUZ GÖRÜŞLERİ BENZERDİR Çin ile ilişkili AB ve ABD görüşleri 12 yılında senkronize olmuştur. ABD de %52 lik bir çoğunluk ve AB de araştırmaya katılanların % si Çin ile ilgili olumsuz görüşlere sahip olduklarını belirtmişlerdir. Atlantik in iki yakasında da yanıt verenlerin yüzde kırk biri Çin hakkında olumlu düşündüklerini söylemişlerdir (Bu oran AB de 11 yılında kaydedilen %47 den altı puan gerilemiştir). Avrupa da Çin e dair en TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12

17 Türkiye Birleşik Krallık ABD Hollanda Rusya İsveç İspanya Portekiz Polonya AB12 İtalya Fransa Slovakya Almanya Romanya Bulgaristan Tablo 3: AB ve ABD nin Olumlu Görüşleri ABD nin görüşü AB12 nin görüşü S5.1, 5.2 olumlu görüşlere sahip olan ülke %62 ile Romanya olurken, Almanya (%35), İsveç (%34) ve Fransa (%33)skalanın en alt sıralarında yer almışlardır. Türkiye de çoğu kişi (%45) Çin e dair olumsuz görüşleri olduğunu söylerken, bunun tersine araştırmaya katılan Rusların %63 ü görüşlerinin olumlu olduğunu ifade etmiştir. ABD VE AB: TRANSATLANTIK İLİŞKİLER ASYA İLE İLŞKİLERDEN DAHA ÖNEMLİDİR Avrupa Birliği ülkeleri mi, yoksa Çin, Japonya ve Güney Kore gibi Asya ülkeleri mi kendi ülkelerinin ulusal çıkarları için daha önemli sorusu sorulduğunda Amerika Birleşik Devletleri nde çoğunluk (%55) AB nin Asya dan daha önemli olduğunu söylemiştir ki, bu rakam geçen senenin araştırmasındaki rakamdan 17 yüzde puan daha fazladır. Bu kayma 4 de kaydedilen ABD tutumuna geri dönüş anlamına gelmektedir; çünkü 4 de ABD de yanıt verenlerin çoğunluğu (%54) Avrupa ülkelerini ABD nin hayati çıkarları için Asya ülkelerinden daha önemli gördüğünü belirtmiştir de soru hayati çıkarlar olarak sorulmuşken, 12 de ulusal çıkarlar olarak sorulmuştur. Aynı zamanda araştırmaya katılan Avrupalıların %61 i ABD nin Asya ülkelerinden daha önemli olduğuna inanırken, bu oran geçen seneye göre 9 yüzde puanı daha fazladır. Ancak yine de bu soruya dair Avrupa da çok önemli farklılıklar göze çarpmaktadır: Almanya da (%68) yanıt verenler ABD nin önemi konusunda en empatik desteği sunarken, Almanya yı Romanya (%67), Birleşik Krallık (%64) ve Fransa (Geçen seneye kıyasla 19 yüzde puana varan artışla - %63) izlemiştir. Tam tersine Türkler (%46) ve Ruslar (%)Asya ya yönelik bir eğilimi daha fazla desteklemektedirler. AMERIKALILAR ÇİN İLE PAYLAŞILAN DEĞERLER VE ÇIKARLAR KONUSUNDA GÖRÜŞ AYRILIĞI YAŞARKEN, AVRUPALILAR ÇİN İN İŞBİRLİĞİ YAPMAK İÇİN FAZLA FARKLI OLDUĞUNU SÖYLEMEKTEDİR Amerikalılar uluslararası sorunlarla ilgili işbirliği yapabilmek için ABD ve Çin in yeterli ortak değerlere sahip olup olmadığı konusunda bölünme sergilemektedir; %46 yeterli ortak değerler olduğuna inanırken, %45 bu görüşe katılmamaktadır. Ancak Avrupalıların çoğunluğu (%55), AB ve Çin in çok farklı değerlere sahip olmaları nedeniyle işbirliği yapmalarının imkansız olduğuna inanmaktadır. TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12 11

18 Tablo 4: Ulusal Çıkarlar için Daha Önemli Olan Bölge ABD Daha Önemli Asya Daha Önemli AB Daha Önemli Asya Daha Önemli AB12 nin Tutumu ABD nin Tutumu S13b Tablo 5: Ulusal Çıkarlar için Daha Önemli Olan Bölge ABD daha önemlidir Asya ülkeleri daha önemlidir Almanya Romanya Birleşik Krallık Fransa AB12 Hollanda İspanya İtalya Portekiz Bulgaristan Polonya Slovakya İsveç Türkiye Rusya S13a 12 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12

19 Fransa da yanıt verenlerin %71 i, Almanya da %63 ü, ve İsveç te %62 si değer ayrılığını en fazla vurgulayanlar olurken, Rusların %56 sı ve Romanyalıların %54 ü beraber çalışacak derecede ortak değer olduğuna inanmaktadır.benzer şekilde Amerikalılar, ABD ve Çin in uluslararası sorunlarda işbirliği yapacak ölçüde ortak çıkarlara sahip olup olmadığı konusunda görüş ayrılıkları yaşamaktadırlar. %46 yeterli ortak çıkar olduğuna inanırken, %47 bu görüşte değildir. Avrupalıların yüzde elli ikisi işbirliği için yeterli ortak çıkar olmadığını söylerken, sadece %39 yeterli ortak çıkarların mevcut olduğuna inandığını belirtmiştir.ortak çıkarların mevcut olmaması konusundaki en güçlü görüş %66 ile Fransa ve %59 ile Almanya da saptanırken, Portekiz de yanıt verenlerin neredeyse üçte ikisi (%) ülkelerinin Çin ile çalışmak için yeterli ortak çıkarları olduğuna inandığını söylemiştir. Araştırmaya katılan tüm ülkeler içerisinde Ruslar Çin ile ortak değerlerin mevcudiyetine en fazla inananlar olmuşlardır (%65). Türkler ve Fransızlar %32 ile buna en az inananlardır. AMERIKALILAR AVRUPALILARA KIYASLA ÇİN İ ASKERİ VE EKONOMİK BİR TEHDİT OLARAK GÖRMEYE BU SENE DE DAHA FAZLA EĞILIMLIDIR ABD de yanıt verenlerin neredeyse üçte ikisi (%59) Çin i ekonomik bir tehdit olarak algılarken, sadece % u bir fırsat olarak nitelendirmektedir. Avrupalıların Çin ile ilgili görüşleri ise daha da bölünmüştür. Çoğu kişi (%45) Çin i ekonomik bir tehdit olarak algılarken, %42 fırsat olarak nitelendirmektedir. Bu rakamlar geçen senenin tam tersidir. Hollanda ve İsveç te yanıt verenlerin %58 i ve Birleşik Krallık takilerin %56 sı Çin deki fırsatları görmeye daha yatkınken, ABD lilerin tehdit algısına en fazla katılanlar %65 ile Fransa, %54 ile Portekiz ve %51 ile İspanya olmuştur. ABD de çoğunluk Çin i askeri bir tehdit olarak değerlendirirken (%51), Avrupa da çoğunluk (%53) bu görüşe katılmamaya devam etmiştir. Avrupa Birliği içerisinde Fransa ve Birleşik Krallık, Çin ile ilgili güvenlik tehdidi açısından en çok endişe duyanlar olurken (ikisi de %44), Bulgaristan (%65), Romanya (%61), Almanya, İtalya ve İspanya (üçü de %56) Çin den gelecek askeri bir tehditten en az endişe duyan ülkeler olmuşlardır. Tablo 6: Çin Ekonomik Tehdit mi Fırsat mı? Çin ekonomik fırsat Çin ekonomik tehdit Fransa ABD Portekiz İspanya İtalya AB12 Polonya Slovakya Almanya Türkiye Birleşik Krallık Rusya Bulgaristan İsveç Romanya Hollanda S14 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12 13

20 ABD DE TRANSATLANTİK İLİŞKİLERE DAİR GÖRÜŞLER SİYASİ PARTİLERE GÖRE DEĞİŞMEKTEDİR Transatlantik ilişkiler ABD de halen kuvvetle destekleniyor olmasına rağmen ABD lilerin %63 ü AB nin uluslararası konularda liderlik etmesini isterken, aynı oranda Amerikalı, AB ve ABD nin uluslararası konularda beraber hareket edecek yeterlikte ortak değerlere sahip olduğuna inanmaktadır bu destek kendilerini Cumhuriyetçi olarak tanımlayanlar arasında daha zayıftır. AB için olumlu düşünüp düşünmedikleri sorulduğunda Cumhuriyetçi olduklarını söyleyenlerin %54 ü olumlu yanıt verirken, Demokratlar arasında bu oran %7 dir. Benzer şekilde ancak bu kadar belirgin olmamakla beraber Demokratların %72 si AB nin uluslararası konularda lider rolü benimsemesini isterken, Cumhuriyetçilerin %66 sı bu görüşü paylaşmaktadır. Demokratların yüzde yetmiş dördü ABD ve AB nin uluslararası konularda beraber çalışacak derecede yeterli değerlere sahip olduklarını söylerken, Cumhuriyetçilerin yüzde altmışı buna inanmaktadır. Demokratların yüzde yirmi altısı ve Cumhuriyetçilerin yüzde ı buna katılmamaktadır. İlişkiler yakınlaşsın mı, aynı mı kalsın yoksa daha mı bağımsız olsun sorusuna ise Demokratların çoğu (%36) daha yakın olsun diye yanıt verirken, Cumhuriyetçilerin çoğu (%45) ABD nin dış politikada daha bağımsız bir yaklaşım benimsemesi gerektiği şeklinde yanıt vermiştir. Partilere göre görüş ayrımı savunmada işbirliği söz konusu olduğunda göze çarpmamaktadır. Hem Demokratların (%63) hem de Cumhuriyetçilerin (%59) çoğunluğu NATO nun hala gerekli olduğuna inanmaktadır. 14 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12

21 Bölüm İki: Ekonomi ve Avro Krizi Geçen seneki Transatlantik Eğilimler araştırmasından beri yaşanan süre hem Avro Bölgesi için, hem de genel olarak küresel ekonomi için çalkantılı bir dönem olmuştur. Avrupa Komisyonu Başkanı José Manuel Barroso, geçen Ağustos ta egemen ülke borç krizinin Avrupa sınırları ötesine yayılabileceği uyarısında bulunduğundan beri transatlantik topluluğun bu durumdan etkilenmemiş hiç bir köşesi kalmamıştır. Acil durumun merkez üssü olarak en çok anılan ülke olan Yunanistan desteğin devam etmesini sağlamak için acılı reformları kabul etmek zorunda kalmışken; hem İtalya, hem de İspanya sıkıntı sinyalleri vermektedir. Bu esnada, Atlantik in diğer yakasında ABD ekonomisi, bazı iyileşme belirtilerine rağmen, duraklama yaşamaktadır ve ne işsizlik sorunu tam olarak çözülebilmiş, ne de önemli bir büyüme gerçekleştirilebilmiştir. ATLANTİK İN İKİ YAKASINDA DA DAHA FAZLA KİŞİ EKONOMİK KRİZDEN ETKİLENMİŞTİR Avrupa da bazı ekonomilerde çok ciddi kemer sıkma rejimlerinin uygulanmasıyla iyileşme görülmeye başlanmış olmasına rağmen, ailelerinin mali durumunun çok büyük ölçüde veya bir şekilde etkilendiğini söyleyenlerin sayısı, Transatlantik Eğilimler araştırmasının yapıldığı bir çok ülkede sorunun ilk kez sorulduğu 9 yılından beri sürekli artış göstermiştir. Tablo 7: Ekonomik Krizden Kişisel Olarak Etkilenenler Bulgaristan Portekiz Romanya Slovakya İspanya ABD İtalya Birleşik Krallık Türkiye AB12 Rusya Hollanda Fransa Polonya Almanya İsveç S44 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12 15

22 Amerika Birleşik Devletleri nde yanıt verenlerin %79 u (son üç yılda saptanan en yüksek oran olan %82 nin biraz altında) mali krizden kişisel olarak etkilendiklerini ifade ederken, etkilendiğini söyleyen Avrupalıların yüzdesi 9 dan beri on yüzde puanı artarak %65 e ulaşmıştır. AB üye devletlerinin pek çoğu için rakamlar yüksek seyretmektedir; hatta kimi zaman geçen yılın üstüne çıkmaktadır: Bulgaristan (geçen seneki gibi %89), Portekiz (9 puan artışla %89), Romanya (neredeyse %88 de sabit), Slovakya (5 puan artışla %83), İspanya (9 puan artışla %8), İtalya (8 puan artışla %75) ve Birleşik Krallık (yedi puan artışla %73). Rakamlar krizden daha az etkilenmiş ülkeler olan Hollanda (5 puan artarak %54) ve İsveç (5 puan artarak %36) gibi ülkelerde bile artış göstermiştir. Geçen sene rakamın %21 düştüğü Türkiye de ise bu yıl 14 puan artış olmuş ve rakam %69 olarak saptanmıştır. Ekonomik krizden etkilenenlerin sayısı Fransa da hemen hemen aynı düzeyde kalırken (3 puan inerek %53), Polonya da %53 ile neredeyse değişmemiş, Almanya da da %45 de sabit kalmıştır. TRANSATLANTIK ÇOĞUNLUK HÜKÜMETLERİNİN EKONOMİ POLİTİKALARINI BEĞENMİYOR Başkan Barack Obama nın ABD ekonomisi için yaptıklarının beğenilip beğenilmediği sorulduğunda ABD de yanıt verenlerin çoğunluğu (%52) olumsuz yanıt verirken, %46 olumlu yanıt vermiştir. AB de yanıt verenlerin yüzde elli altısı kendi hükümetlerinin ekonomik yaklaşımını beğenmediklerini belirtirken, %42 onayladıklarını söylemiştir. En yüksek onay %74 ile İsveç te ve %68 ile Almanya dan çıkmıştır ki, bu iki ülke destekleyenlerin eleştirenlerden çok olduğu ülkeler olmuştur. Avrupalı hükümetlerin ekonomi politikalarının en fazla Avrupa nın sıkıntılı kesiminde yer alan ekonomilerinde eleştiriyle karşılaştığını görüyoruz: İspanya (%73), Bulgaristan (%72), Romanya (%71), İtalya (%66) ve Portekiz (%65). Ekonomik mücadele içindeki Birleşik Krallık ta da kamuoyunun %58 i, David Cameron hükümetinin politikalarını beğenmemektedir. Hatta bu araştırmaya katılan - muhtemelen Almanya hariç - pek çok AB üye devletine göre ekonomik krizden Tablo 8: Ülkenin Ekonomik Politikasına Onay Onaylıyor Onaylamıyor İspanya Bulgaristan Romanya İtalya Portekiz Polonya Birleşik Krallık Fransa AB12 Slovakya ABD Hollanda Rusya Türkiye Almanya İsveç S4b.2, 4a.4 16 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12

23 İTALYANLARIN AB İLE ARASI BOZULUYOR Başbakan Silvio Berlusconi nin istifasını ve ekonomist Mario Monti liderliğinde teknokrat bir hükümetin başa geçmesini izleyen çalkantılı yılda İtalyan kamuoyunda sadece kendi siyasi liderlerine değil, AB liderliğine yönelik rahatsızlık ve hoşnutsuzluk büyümeye başlamıştır. İtalyanların %62 si seçimlerin seçmenin isteğini yansıtmadığını söyleyerek Avrupa daki en düşük güven oranını sergilemiştir.r. Avrupa da ekonomik sistemlerin adilliği konusunda da İtalya en kötümser ülkeler arasında yer almıştır. %89 faydaların çoğunun küçük bir azınlığa gittiğine inanmaktadır (%9 ile Portekiz den sonra ikinci olarak). Hükümetlerinin ekonomik gidişatından ve ekonomiye dair tutumundan da memnun değillerdir, %, hükümetlerinin ekonomiyi ele alış şeklini desteklememektedir. AB ile ilgili görüşlerinde de olumsuzluk artmıştır. AB üyeliğine yönelik en büyük hoşnutsuzluk İtalyanlarca ifade edilirken, % AB üyeliğinin ekonomileri için kötü olduğunu düşündüğünü söylemiştir. Geçen seneki %23 lük orana göre büyük bir artış söz konusudur. Ayrıca %51 lik bir çoğunluk, Avro nun ekonomileri için kötü olduğuna inanmaktadır. Benzer şekilde, yanıt veren İtalyanların %22 si AB nin ekonomik krizdeki tutumuna şiddetli şekilde karşı çıkmaktadır (%48 lik bir bölüm ise genel olarak olumsuz düşüncede olduğunu belirtmiştir). Bu oran İspanya (%26) ve İngiltere den (%23) sonra en düşük destektir ve %15 olan Avrupa ortalamasının da çok üzerindedir. İspanya (%63) ve Portekiz de (%61) yanıt verenlerle birlikte ve Avrupa daki tüm diğer ülkelerin yanıtlarından farklı olarak İtalyanların %63 ü Alman Şansölyesi Angela Merkel in Avrupa daki ekonomik krizi yönetmesinden memnun değildir. AB nin beğenilirliği ise İtalya da yanıt verenler arasında 11 e göre 8 puan düşerek %69 a gerilemiştir. çok daha iyi sıyrılan Polonya da bile yanıt verenlerin %65 i hükümetlerinin ekonomiyi ele alış şekline karşı çıkmıştır. Yanıt veren dört kişiden üçünün (%71) hükümetin uluslararası politikalarını desteklediği Rusya da ise ekonomik konularla ilgili politikalar hakkında görüşler ikiye bölünmüştür (%46 onaylarken, %46 onaylamamaktadır). Türklerin çoğunluğu ise Recep Tayyip Erdoğan hükümetinin ekonomi politikalarını beğenmektedir (%55). ATLANTİK İN İKİ YAKASINDA DA BÜYÜK ÇOĞUNLUK EKONOMİK SİSTEMİN ADİL OLMADIĞINI DÜŞÜNÜYOR Yanıt verenlere ekonomik sistemlerinin herkes için adil işleyip işlemediği veya sistemin faydalarının çoğunun küçük bir azınlıkça kullanılıp kullanılmadığı sorulduğunda, Avrupa da araştırmaya katılan her dört kişiden üçü (%76) faydaların çoğunun küçük bir azınlığa gittiğini söylerken, Amerikalıların %64 ü bu görüşü paylaşmıştır. İyimserliğin daha fazla olduğu ülkelerde dahi onay oranları düşük olmuştur. En yüksek oranlar İsveç (%37), Hollanda (%35) ve ABD de (%) saptanmıştır. Portekiz, İtalya, Bulgaristan, Slovakya, İspanya, Polonya ve Birleşik Krallık ta %7 ile %9 arası, faydaların küçük bir azınlığa gittiğine inanmaktadır. HÜKÜMET HARCAMASINA İLİŞKİN AB GÖRÜŞLERİNDE BÜYÜK FARKLILIK Avrupa hükümetleri giderek artan şekilde kemer sıkma önlemleri yardımıyla krizle başa çıkmaya çalışmaktadır. Ortalama olarak, Avrupa ülkelerinde yanıt verenler bu önlemleri desteklemektedir. Hükümet harcamalarının azaltılmasını mı, mevcut düzeyde kalmasını mı, yoksa arttırılmasını mı tercih ettikleri şeklinde sorulan soruya, AB de yanıt verenlerin yarısı (%) harcamaların daha da azaltılmasını tercih ettikleri şeklinde yanıt vermiştir ve bu geçen sene ile aynı düzeydedir. Ancak ülkeler arasında göze çarpan farklılıklar vardır. Daha fazla harcama kesintisi olmasını en çok destekleyenler Portekiz (%7), İtalya ve Fransa (ikisi de %65 - İtalya için 16 yüzde puan sıçrama ile) olmuştur. Kesintilerin artmasına en az desteği ise %26 ile Birleşik Krallık ve %21 ile İsveç vermiştir. İsveçliler (%56) ve Almanlar (%39) harcamaların mevcut düzeyde kalmasını en çok isteyenler olmuştur. İngilizlerin görüşleri ise bölünmüştür: yanıt verenlerin neredeyse üçte biri (%26) harcamaların azaltılmasını isterken, %29 i arttırılmasını, %38 i ise mevcut düzeyde tutulmasını talep etmektedir. TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12 17

24 Tablo 9: Ekonomik Sistemin Hakkaniyetliliği Konusundaki Algı Sistemin yararları azınlığa gidiyor 13 Ekonomik sistem herkes için adil İsveç Hollanda ABD Almanya Birleşik Krallık Fransa Tablo : Hükümet Harcamaları Konusu AB İspanya Türkiye Rusya Polonya 12 Romanya Portekiz 11 İtalya Bulgaristan Slovakya S42 Harcama azalsın Mevcut harcama düzeyi korunsun Harcama artsın Portekiz Fransa İtalya ABD İspanya Slovakya Romanya AB12 Almanya Bulgaristan Polonya Hollanda Türkiye Birleşik Krallık İsveç Rusya S35 18 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER 12