AYDIN TİCARET BORSASI

Transkript

1 AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE EYLÜL 2017 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No: AYDIN Tel: Faks: Hazırlayan Cansu KARABULUT Ar-ge ve Kalite Sorumlusu 1

2 İÇİNDEKİLER GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA... 3 CARİ AÇIK... 5 TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ... 5 YURT İÇİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ... 7 İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ... 9 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ

3 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA, II. ÇEYREK: NİSAN - HAZİRAN, 2017 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) %5,1 arttı Gayrisafi yurtiçi hasıla ikinci çeyrek ilk tahmini; zincirlenmiş hacim endeksi olarak (2009=100), 2017 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %5,1 arttı. Üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla tahmini, 2017 yılının ikinci çeyreğinde cari fiyatlarla %16,3 artarak 734 milyar 211 milyon TL oldu. Gayrisafi yurtiçi hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2017 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim değeri olarak; tarım sektörü %4,7, sanayi sektörü %6,3, inşaat sektörü %6,8 arttı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri ise %5,7 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2017 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %6,5 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre %2,1 arttı. Hanehalklarının ve HHKOK ların toplam nihai tüketim harcamaları %3,2 arttı Yerleşik hanehalklarının ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşların(hhkok) toplam nihai tüketim harcamaları, 2017 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak %3,2 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları %4,3 azalırken, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %9,5 arttı. Mal ve hizmet ihracatı %10,5 mal ve hizmet ithalatı ise %2,3 arttı Mal ve hizmet ihracatı, 2017 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak %10,5, ithalatı ise %2,3 arttı. 3

4 İşgücü ödemeleri %10,8 arttı İşgücü ödemeleri, 2017 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %10,8, net işletme artığı/karma gelir %22,5 arttı. İşgücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içerisindeki payı %36,2 oldu İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içerisindeki payı geçen yılın aynı döneminde %38,1 iken bu oran 2017 yılının ikinci çeyreğinde %36,2 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise %45,5'ten %47,8'e yükseldi. AÇIKLAMALAR Ulusal Hesaplar Sistemi metodolojisi gereği, dönemsel GSYH değerleri tahmin niteliği taşımakta olup, ilerleyen çeyreklerde ve yıl sonunda güncellenmiş verilerle revize edilmektedir. Yıllık güncellenmiş veriler kullanılarak hazırlanan "Yıllık Gayrisafi Yurtiçi Hasıla,2016" Haber Bülteni ile, yıllık GSYH ve tüm çeyrekler, - Dört dönem toplamından elde edilen 2016 yıllık GSYH ve tüm çeyrekler revize edilmiştir. 4

5 CARİ AÇIK Cari işlemler açığı, bir önceki yılın Temmuz ayına göre milyon ABD doları artarak milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda, on iki aylık cari işlemler açığı milyon ABD doları olmuştur. Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre milyon ABD doları artarak milyon ABD dolarına yükselmesi etkili olmuştur. Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 652 milyon ABD doları tutarında artarak milyon ABD dolarına yükselmiştir. Birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 11 milyon ABD doları azalarak 541 milyon ABD doları olmuştur. İkincil Gelir Dengesi kalemi kaynaklı girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 175 milyon ABD doları artarak 226 milyon ABD dolarına yükselmiştir. Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler bir önceki yılın aynı ayına göre 321 milyon ABD doları artarak milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Portföy yatırımları 570 milyon ABD doları tutarında net giriş kaydetmiştir. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 488 milyon ABD doları ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında milyon ABD doları net alım yaptığı görülmektedir. Yurtdışında ihraç edilen tahvil ve bonolarla ilgili olarak Genel Hükümet ve bankalar, sırasıyla milyon ABD doları ve 549 milyon ABD doları net geri ödeme gerçekleştirmiştir. Diğer yatırımlarda, 173 milyon ABD doları tutarında net giriş gerçekleşmiştir. Diğer yatırımlar altında, yurtiçi bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 1.509milyon ABD doları, yurtdışı bankaların yurtiçindeki mevduatları ise milyon ABD doları tutarında net azalış kaydetmiştir. Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili olarak, Genel Hükümet ve bankalar sırasıyla 108 milyon ABD doları ve milyon ABD doları net geri ödeme, diğer sektörler ise 867 milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirmiştir. Resmi rezervlerde milyon ABD doları azalış gözlenmiştir. TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ, AĞUSTOS 2017 Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %0,52 arttı TÜFE de (2003=100) 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %0,52, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,60, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,68 ve on iki aylık ortalamalara göre %9,66 artış gerçekleşti. 5

6 Aylık en yüksek artış %2,79 ile eğitim grubunda oldu Ana harcama grupları itibariyle 2017 yılı Ağustos ayında endekste yer alan gruplardan, ulaştırmada %2,05, ev eşyasında %1,66, lokanta ve otellerde %1,03 ve konut ile çeşitli mal ve hizmetlerde %0,71 artış gerçekleşti. Aylık en fazla düşüş gösteren grup %3,09 ile giyim ve ayakkabı oldu Ana harcama grupları itibariyle 2017 yılı Ağustos ayında endekste düşüş gösteren bir diğer grup ise %0,22 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu. Yıllık en fazla artış %17,38 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre gıda ve alkolsüz içecekler %11,97, sağlık %11,66, eğlence ve kültür %11,19 ve lokanta ve oteller %11,07 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Aylık en yüksek artış %1,05 ile TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) da oldu İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzey de bulunan 26 bölge içinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre en yüksek artış %7,99 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %12,89 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış %11,08 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) bölgesinde gerçekleşti. Ağustos 2017 de endekste kapsanan 414 maddeden; 62 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 244 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 108 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti. Tüketici fiyat endeksi, Ağustos 2017 [2003=100] 6

7 YURTİÇİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ, AĞUSTOS 2017 Yurt içi üretici fiyat endeksi aylık %0,85 arttı Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %0,85, bir önceki yılın Aralık ayına göre %9,52, bir önceki yılın aynı ayına göre %16,34 ve on iki aylık ortalamalara göre %12,05 artış gösterdi. Yurt içi üretici fiyat endeksi değişim oranları, Ağustos 2017 [2003=100] Yurt içi üretici fiyat endeksi, bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı, Ağustos 2017 [2003=100] 7

8 Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,89, imalat sanayi sektöründe %0,86, elektrik ve gaz sektöründe %0,77 ve su sektöründe %0,36 artış olarak gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi ve değişim oranları, Ağustos 2017 [2003=100] Aylık en fazla artış kok ve rafine petrol ürünlerinde gerçekleşti Bir önceki aya göre en fazla artış; %5,33 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %4,03 ile ana metaller, %3,63 ile ham petrol ve doğal gazda gerçekleşti. Buna karşılık tütün ürünleri %1,65, deri ve ilgili ürünler %0,39 ve tekstil ürünleri %0,24 ile bir ay önceye göre endekslerin en fazla düştüğü alt sektörler oldu. Ana sanayi gruplarında aylık en fazla artış enerji mallarında gerçekleşti Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2017 yılı Ağustos ayında aylık en fazla artış enerji mallarında ve yıllık en fazla artış ara mallarında gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi ana sanayi grupları ve değişim oranları, Ağustos 2017 [2003=100] 8

9 İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ, HAZİRAN 2017 İşsizlik oranı %10,2 seviyesinde gerçekleşti Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2017 yılı Haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 124 bin kişi artarak 3 milyon 251 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise değişim göstermeyerek %10,2 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı da değişim göstermeyerek %12,2 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 1,2 puanlık artış ile %20,6 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran değişim göstermeyerek %10,4 olarak gerçekleşti. İstihdam oranı %48 oldu İstihdam edilenlerin sayısı 2017 yılı Haziran döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 52 bin kişi artarak 28 milyon 703 bin kişi, istihdam oranı ise 0,9 puanlık artış ile %48 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 180 bin, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 872 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %20,1 i tarım, %18,8 i sanayi, %7,6 sı inşaat, %53,6 sı ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,1 puan, sanayi sektörünün payı 0,5 puan azalırken, inşaat sektörünün payı 0,1 puan, hizmet sektörünün payı 0,5 puan arttı. İşgücüne katılma oranı %53,4 olarak gerçekleşti İşgücü 2017 yılı Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 176 bin kişi artarak 31 milyon 954 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 1 puan artarak %53,4 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,7 puanlık artışla %73, kadınlarda ise 1,1 puanlık artışla %34,1 olarak gerçekleşti. Mevsim etkilerinden arındırılmamış temel işgücü göstergeleri, Haziran 2016, Haziran

10 Kayıt dışı çalışanların oranı %34,7 olarak gerçekleşti Haziran 2017 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,7 puan artarak %34,7 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,7 puanlık artışla %22,4 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam arttı işsizlik azaldı Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam bir önceki döneme göre 97 bin kişi artarak 28 milyon 17 bin kişi olarak tahmin edildi. İstihdam oranı 0,1 puanlık artış ile %46,8 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsiz sayısı bir önceki döneme göre 42 bin kişi azalarak 3 milyon 498 bin kişi olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı 0,2 puanlık azalış ile %11,1 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılma oranı bir önceki döneme göre 0,1 puanlık artış ile %52,7 olarak gerçekleşti. Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenlerin sayısı, tarım sektöründe 8 bin, sanayi sektöründe 3 bin, inşaat sektöründe 6 bin kişi azalırken, hizmet sektöründe 114 bin kişi arttı. Mevsim etkilerinden arındırılmış temel işgücü göstergeleri, Haziran 2016 Haziran

11 AÇIKLAMALAR Bu haber bülteninde Haziran 2017 dönemsel sonuçları; 2017 yılının haftalarını içine alan Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarını kapsamaktadır. DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ, TEMMUZ 2017 İhracat %28,3, ithalat %46,2 arttı Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2017 yılı Temmuz ayında, 2016 yılının aynı ayına göre %28,3 artarak 12 milyar 641 milyon dolar, ithalat %46,2 artarak 21 milyar 484 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı %82,5 arttı Temmuz ayında dış ticaret açığı %82,5 artarak 8 milyar 843 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2016 Temmuz ayında %67 iken, 2017 Temmuz ayında %58,8'e düştü. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ihracat %1,6 azaldı Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2017 Temmuz ayında bir önceki aya göre ihracat %1,6 azaldı, ithalat %5,3 arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2017 yılı Temmuz ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %16,5, ithalat %25,1 arttı. Avrupa Birliği ne ihracat %18,2 arttı Avrupa Birliği nin (AB-28) ihracattaki payı 2016 Temmuz ayında %51,4 iken, 2017 Temmuz ayında %47,4 oldu. AB ye yapılan ihracat, 2016 yılının aynı ayına göre %18,2 artarak 5 milyar 985 milyon dolar olarak gerçekleşti. En fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu 11

12 Almanya'ya yapılan ihracat 2017 Temmuz ayında 1 milyar 215 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla 1 milyar 98 milyon dolar ile Birleşik Arap Emirlikleri, 811 milyon dolar ile İngiltere ve 773 milyon dolar ile Irak takip etti. İthalatta ilk sırayı Çin aldı Çin'den yapılan ithalat, 2017 yılı Temmuz ayında 2 milyar 134 milyon dolar oldu. Bu ülkeyi sırasıyla 1 milyar 828 milyon dolar ile Almanya, 1 milyar 799 milyon dolar ile Rusya ve 1 milyar 375 milyon dolar ile ABD izledi. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı içindeki payı %2,9 oldu Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflaması içinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Temmuz ayında ISIC Rev.3 e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %94,7 dir. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı %2,9, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %34,7 dir. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ithalatı içindeki payı %13,9 oldu İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı %83,8 dir Temmuz ayında yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %13,9, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %38,3 tür. 12

13 TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ, AĞUSTOS 2017 Tüketici güven endeksi 71,1 oldu Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Ağustos ayında bir önceki aya göre %0,3 oranında azaldı; Temmuz ayında 71,3 olan endeks Ağustos ayında 71,1 oldu. Tüketici güven endeksi, Ağustos 2017 Hanenin maddi durum beklentisi endeksi aynı düzeyde kaldı Hanenin maddi durum beklentisi endeksi Ağustos ayında aynı düzeyde kalarak 91,9 olarak gerçekleşti. Bu durum, hanehalklarının gelecek 12 aylık döneme ilişkin maddi durum beklentisinde bir önceki aya göre önemli bir değişiklik olmamasından kaynaklandı. Genel ekonomik durum beklentisi endeksi 97,9 oldu Genel ekonomik durum beklentisi endeksi Temmuz ayında 95,7 iken, Ağustos ayında %2,3 oranında artarak 97,9 değerine yükseldi. Bu artış, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin oranının bir önceki aya göre arttığını göstermektedir. İşsiz sayısı beklentisi endeksi 72,4 oldu 13

14 İşsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre %2,6 oranında azalarak Ağustos ayında 72,4 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında düşüş bekleyenlerin azalmasından kaynaklandı. Tasarruf etme ihtimali endeksi 22,4 oldu Tasarruf etme ihtimali endeksi %4 oranında azaldı. Temmuz ayında 23,3 olan endeks, Ağustos ayında 22,4 değerine düştü. Bu düşüş, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre azaldığını göstermektedir. Tüketici güven endeksi, alt endeksleri ve değişim oranları, Ağustos 2017 AÇIKLAMALAR Aylık tüketici eğilim anketi ile tüketicilerin maddi durum ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri, harcama ve tasarruf eğilimleri ölçülmektedir. Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi aralığında değer alabilmektedir. Tüketici güven endeksinin 100 den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100 den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu göstermektedir. TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ, AĞUSTOS 2017 Tarım- ÜFE Ağustos ayında %0,63 azaldı Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım ÜFE), 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %0,63 azalış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %8,39, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,53 ve on iki aylık ortalamalara göre ise %8,51 artış gösterdi. Bir önceki aya göre değişim; ormancılık ürünlerinde %1,58 artış, tarım ve avcılık ürünlerinde %0,68 ve balıkçılıkta %1,14 azalış olarak gerçekleşti. Aylık en fazla azalış çok yıllık bitkisel ürünler ana grubunda gerçekleşti Ana gruplarda bir önceki aya göre değişim; canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde %1,98 artış, tek yıllık bitkisel ürünlerde %0,46 ve çok yıllık bitkisel ürünlerde %4,78 azalış olarak gerçekleşti. Alt tarım gruplarından sebzeler bir önceki aya göre %1,03 azaldı 14

15 Alt tarım gruplarından; tropikal ve subtropikal meyveler %18,87, canlı kümes hayvanları ve yumurtalar %6,04, yağlı meyveler %3,29 ve tahıllar %0,28 artış gösterirken, yumuşak çekirdekli meyveler ve sert çekirdekli meyveler %13,07, üzüm %2,07 ve lifli bitkiler %2,34 azalış gösterdi. Tarım ÜFE yıllık değişim, [2010=100] 15