FASCtOLA GİGANTtCA İLE DENEYSEL OLARAK ENFEKTE EDtLEN KOYUNLARDA SERUM TOTAL PROTEİN VE TOTAL LtptD DEGERLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR

Transkript

1 A. (J. Veterner Fakültes Byokmya Kürsüsü Prof Dr. Ethem Erso)' FASCtOLA GİGANTtCA İLE DENEYSEL OLARAK ENFEKTE EDtLEN KOYUNLARDA SERUM TOTAL PROTEİN VE TOTAL LtptD DEGERLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Nhat Bayşu * Leyla. Kalaycıoğlu** The effect of Fascola ggantca on the Serum proten s and lpds n sheep Summary: The purpose of ths study was to nvestgate the levels of serum total protens and lpds n sheep nfected by Fascola ggantca. The experment was carred out on 20 Akkaraman sheep. Four of the sheep were kept for control and remanng 16 sheep 'were equally dvded nto two groups. Group A was gven orally 100 metacercarae whle group B was gven 50. The groups wcrc also subdvded nto two. In group A, one subgroup receved 100 metaeercarae n two equal doscs and the other n four equal doses. In group, B, one subgroup recevetl 50 metacercarae n sngle dose and the other n two equal doses. The length of the experment was 115 days. On the 49 th day after nfecton, there was a consderable ncrease n serum total protens of all nfectetl groups. The ncreases were hgher n groups whch were nfected wth repeated doscs of 25 metacercarae. level. expermental On the 112 th day after nfecton, there wa< a tlecrease n comparson to the 49 th day No changes were observed n the levels of serum total lpds n any group durng the perod. Özet: Bu araştırma F. ggantca lc enfekte edlen koyunlarda serum total proten ve total lpd sevyesn tespt etmek amacı lc düzenlenmştr. Deneme materyal olarak :)0-100 F. ggantca metaserker le enfekte edlen 16 ve kontrololarak bırakılan 4 koyun kullanıldı. Deneme süres 115 gündü. Enfeksyondan 49 gün sonra, 28 gün sonrakne göre serum total proten değerlernde barz br artış tespt edld. Artış, metaserkerlern 25 erlk mükerrer dozlar halnde verldğ gruplarda daha fazla tl. Enfeksyondan sonra 112. nc gün, 49. uncu günküne göre total proten değerlernde br azalma oldu. Total lpd değerlernde se deneme süresnce herhang br değşme olmadı. * A.Ü. Veterner Fakültes Byokmya Kürsüsü Dr. Asstanı, Ankara, TÜrkye. ** A.Ü. Veterner Fakültes Byokmya Kürsüsü 15zman Adayı, Ankara, Türkye.

2 76 Nhat Bayşu Leyla Kalaycıoğlu Grş Fascola ggantca'dan mütevellt Fascolass, rumnandarın parazter hastalıkları arasında mühm br yer tutmaktadır. Fascola ggantca enfeksyonlarında, parazder karacğer dokusunda çeşd lezyonlar meydana getrrler. Bunlardan başlıcaları, akut hemorajk nekrotk hepatts, ntersttel subakut eosnoflk hepatts ve hematomların teşekkülüdür (ı). Karacğer dokusundak bu patolojk değşklkler, orgamn fonksyonlarında da bozukluklara sebep olurlar. Karacğer,. plazma proten sentezyle vazfel olduğundan bu organın hastalıklarında plazma protenler öneml derecede değşr (3). Furmaga ve Gundlach (5), ıyaşında ve kg ağırlıklarında olan koyunlara beher kg. vücut ağırlığı çn 20 metaserker hesabıyla Fascola hepatca metas~rker vererek meydana getrdkler expermentel fascolassde serum ~otal proten mktarında barz br artış olduğunu tesbt ettklern öldrmektedrler. Enfekte hayvanların serum total proten değerler, enfeksyondan sonrak 28. güne kadar kontrol hayvanlara at olan % 6.9 gr. lık değer muhafaza etmş, daha sonra yükselmeye başlamış, 9. güne kadar bu yüksek sevye devam etmş ~e bundan sonra da 6. güne kadar tedrcen azalarak normale dönmüştür. Wenbren ve Coyle (8) se, bunların aksne olarak Fascola ggantca le enfekte U ganda sığırlarında yaptıkları çalışmada normal ve enfekte grupların total proten mktarları arasında statstk br farklılık bulunmadığını, ancak, albumn, c. - ve y - globuln fraksyonlarında kanttatf değşme olduğunu belrtmektedrler. Thorpe (7), ratları muhtelf gruplar halnde, sayıları 5-ı60 arasında değşen Fascola hepatca metaserker le enfekte ederek yaptığı araştırmada, total proten mktarlarında belrl br değşme olmadığım; buna mukabl hperglobulnem le hpoalbumncm tespt ettğn bldrmektcdr. Muhtelf araştırıcılar fascolassl koyunlarda serum total proten değerlernde hasıl olan değşklkler kraştırmışlar ve brbrne uymayan rakamlar bldrmşlerdr. Dğer ta,raftan gerek normal ve gerekse fascolassi koyunlarda serum total lpd sevyesne lşkn herhang br lteratür kaydına rastlanmadı. Blndğ üzere, karacğer proten ve lpd senteznde öneml br roloynamaktadır. Fascola ggantca'lar da karacğerde yerleşerek

3 Fascola Ggantca ve Serum Pro tein Lpd değerler 77 tahrbat yaptıklarından, serum total proten ve total lpd mktarlarında değşklğe sebep olmaları mümkündür. çalışmamızın gayes de deneyselolarak F. ggantca le enfekte edlen koyunlarda bu paraztn kanda total proten ve totallpd mktarları üzerne azaltıcı veya çoğaltıcı br etk gösterp göstermedğn ortaya koymaktır. Materyal ve Metod /' Araştırmamızda paraztlerden sterl hale getrlmş, ağırlıkları kg. arasında değşen 20 adet, yaşında, erkek, akkaraman koyun kullanılmıştır. Koyunlar A, B ve C olmak üzere 3 gruba ayrılmıştır. Bunlardan A grubundak 8 koyun 100 (4 üne 3 gün ara le 2 defada 50 şer metaserkerlk dozlar halnde, dğer 4 üne de 4 gün arka arkaya 25 şer metaserkerlk dozlar halnde), B grubundak 8 koyun 50 Fascola ggantca mctaserker (4 ü br defada 50 metaserker le, dğer 4 ü gün ara le 2 defa 25 metaserkerlk dozlar halnde) le enfekte edlmş, C grubundak 4 koyun se kontrololarak bırakılmıştır. Deneme hayvanlarının heps, araştırma sonuna kadar ayn şartlarda muhafaza edlmşlerdr. Bu metaserkerler Paraztoloj ve Helmntoloj kürsüsünde sun' olarak enfekte edlen sümüklülerden (Lymnea aurculara) temn edlmş olup, bunların heps de brer haftalık ken jelatn kapsül çnde ayn kürsü elemanları tarafından koyunlara yutturularak verlmştr. 5 günlük deneme peryodu çnde 3 defa kan alınarak serumda total proten ve total lpd mktarları tayn edlmştr. Furmaga ve Gundlach (5)'ın koyunlarda ekspermentel fascolass'te tespt ettkler kanda total proten mktarının yükselmeye başladığı, maksmal sevyeye ulaştığı ve normale döndüğü dönemler göz önünde tutulmuş ve enfeksyondan 28, 49 ve 2 gün sonra hayvanlardan analz çn kan alınmıştır. V. j ugularsten alınan kanm serumu bekletlmekszn analze edlerek, serum total proten sevyes Buret (4), totallpd sevyes de Kunkel (2) metodu le tayn edlmştr. Sonuçlar Denemelermzde bulduğumuz total proten sevyes sonuçları aşağıda tablo ı. de, totallpd sevyes sonuçları da tablo II. de gösterlmştr.

4 o 78 Jlhat Bayşu - Leyla Kalaycıoğlu Gruplar A TABLO: 1. Serum Total Proten Değerler (% gr. cnsndeıı ortalama olarak) Enfeksyon Enfeksyondan 281 Enfeksyondan 49 Enfeksyondan 112 ;o:~ ~ü;.~:~r~_. _~ün7 ~::ra. ~ün7 ~::~.-1 4 x ~44-, ; ]-~---I --~~ru~r~~:~:~ ı-.---~4-----l-~ : '- -1-: l ' B --~--ı ~17-.-.,---'-s.-13' ] ]. _ B. grubunun ge- ı r:e~ntr:~ta~:::~ ı-~o~--- 8~_ ---l------~~o---i, C nun ortalaması TABLO: II. Serum Total Lpd Değerler (% mg. cnsnden ortalama olarak) Gruplar Enfeksyon, Enfeksyondan 281 Enfeksyondan 491 Enfeksyondan l2 dozları gün sonra -1-.~~~_~.:a ı g~~~_ _. 2 x ' _ A 4 x _- A. grubunun genel ortalaması _._ ;Q2,. --I --- x _._ I B 2 x B. grubunun genel ortalaması Kontrol grubu- c nun ortalaması ı Tartış~a Normal koyunlarda serum totalıproten sevyes 7,5 :f:: o, r gr Iroo ml. olarak bldrlmektedr (6). Bz de çalışmamızda kontrol grubun serum total proten sevyes ortalamalarını 7,46-7,68 gr IOO ml. arasında bulduk.

5 Fascola Ggantea ve Serum Pro ten, Lpd değerler 79 Enfekte hayvanlarda serum total proten sevyeler yönünden enfeksyondan sonrak 28. ve 49. günler arasında br kar~ıla~tırma yapıldığında; 49. günde 2 defa 50 metaserker verlerek enfekte edlenlerde serum'total proten sevyes 7,39 dan 7,82 ye, 4 defa 25 metaserker verlenlerde se 7,44 den 8,71 e yükseldğ görülmektedr. Keza br defa 5Ö metaserker verlenlerde 7, 7 den 8,26 ya yükselen değerler, 2 defa 25 metaserker verlerek enfekte edlenlerde 6,88 den 8,17 ye çıkmaktadır. O halde aynı mktar metaserkerlern küçük dozlar halnde müteaddt defalarda verl~, daha büyük dozların daha az defada verl~ne nazaran Serum total proten sevyesn braz daha fazla artırmı~tlr. Bu durum, metaserkerlern küçük dozlar halnde mükerrer verl~yle, karacğer n daha uzun süre paraztlern etksne maruz kalmasına bağlanablr. Bunun netces olarak serum total proten sevyesndek artı~ta meydana gelen devamlılık ortalama değerler tbaryle de tezahür etmektedr. Ntekm bu grupta enfeksyondan sonrak 12. günde normale dönü~ nspet de dğerlerne nazaran daha azdır. Grupların genel ortalamaları tbaryle, 100 metaserkerl grupta 28. günde 7,41 olan ortalama değern, 49. günde 8,27 ye, 5 metaserkerl grupta se 7,00 den 8,2 e yükseldğ görülmektedr. Bu artı~, bazı ufak dalgalanmalarla brlkte ferd değerler tbaryle de kendsn göstermektedr. Enfeksyondan sonrak 12. günde se serum total proten değerler, bütün enfekte gruplarda normale dönmektedr. Bu durum Eurmaga ve Gundlach (5)'ın F. hepatca le buldukları sonuçlara paraleıık göstermektedr. Bu ara~tırıcıların da belrttkler üzere, karakterstk br hperprotenem, karacğern trematodların göçü le en çok tahrp olduğu devrede ve normale dönü~ se göçün btmne ve artık karacğerdek lezyonların yle~mesne rastlayan devr~de görülmektedr. Ancak bzm F. ggantca metaserker le elde ettğmz proten artı~ının, bu ara~tırıclların F. hepatca metaserker le elde ettkler proten artı~ı kadar olması, kanaatımızca F. ggantcanın, F. hepatcaya nazaran daha patojen olmasından ler gelmektedr. Ara~tırmamızda F. ggantcalı hayvanlarda bulduğumuz serum total proten sevyesndek artı~, karacğerdek retkülo-endot~lal sstemn paraztler tarafından bloke edlmes sebebyle kan serumunda yaygın br globuln brkmne dayanan hperprotenemnn te~ekkü- Wne bağlanablr (5).

6 80 Nhat Bayşu Leyl Kalayeıoğlu Bu bulgumuz, Wenbren ve Coyle (8)'nn F. ggantca le enfekte edlmş zebularda, Thorpe (7)'nn F. hepatca le enfekte edlmş ratlarda buldukları, serum total proten değernde artma vukua gelmedğ şeklndek sonuçlar~ uymamaktadır. Kanaatımızca ' bu durum farklı deney hayvanları kullanılmış olmasından ler gelmektedr. Serum total lpd sevyes kontrol grup ortalamaları tbaryle % mg, enfekte gruplarm ortalamaları da % mg. arasında bulunmuştur. Plazma lpdler genş hudutlar çnde değştğnden (3), bulunan bu değerler fascolass'n serum totallpd değerler üzerne herhang br etk yapmadığını göstermektedr. Teşekkür Gerek kontrol ve gerekse F. ggantca metaserkerler le enfekte ettkler koyunlarda bu çalışmayı yapmamıza müsaade eden Sayın Prof. Dr. Nevzat Güralp'a teşekk.ürlermz sunarız. Lteratür - Albaşoğlu, M., Güralp, N. (1969): Fascola ggantca le ekspermentelolarak enfekte edlen koyunlarda görülen başlıca patolojk değşklkler. Vet. Fak. Derg. Ankara Ünv. 16 (2), Aras, K. (1964): Klnk Byokmya. A. Ü. Tıp Fakültes Yayınlarından No: 126, Yendesen Matbaası Ankara, p Cornelus, C. E., and Kane~o, J.J. (1963): Clncal Bochemstry of Domestc Anmals. Academc Press. New York and London pp.: 71, Daının, H. C., and Kng, J.W. (1965): Practcal Manual for Clncal Laboratory Procedures. The Chemcal Rubber Co. Chem Furınaga, S., Gundlach, J.~.(1967): Studes on the serum protens n expermental fascolass of sheep. Acta Parast. 15, Long, C. (1961): Bochemsts' Handbook. E. F. N. Spon Ltd. 22 Henretta Street, London, W. C. 2 p Thorpe, E. (I 965) : Lver dam~ge and the host-paraste relatonshp n expermental fascolass n the,albnorat.. Res. vet. Sc. 6, Wenbren, B.M., Coyle T. C. (1960): Uganda Zebu cattle naturally nfeeted wth faseola ggantca wth speeal referenee to changes n the serum protens. J. Comp. Path. 70, Yazı "Derg Yazı Kuruluna" 3.~.1971 günü gelmştr.