ASLANLAR ANAKART,HAFIZALAR(RAM&ROM) VE SLOTLAR HAKAN BAYATLI ANIL YILDIZ MAHİR ÇOLAKOĞLU ZAFER ÜNSÜR

Transkript

1 ASLANLAR ANAKART,HAFIZALAR(RAM&ROM) VE SLOTLAR HAKAN BAYATLI ANIL YILDIZ MAHİR ÇOLAKOĞLU ZAFER ÜNSÜR

2 İçindekiler 1. ANAKART... 2 A. ANAKART NEDİR?... 2 B. ANAKART NASIL ÜRETİLİR?... 2 C. ANAKART NASIL ÇALIŞIR?... 2 D. ANAKART ÖNEMİ NEDİR?... 2 E. ANAKART TARİHÇESİ NEDİR?... 2 F. ANAKART ÇEŞİTLERİ NELERDİR? XT ANAKARTLAR AT ANAKARTLAR ATX ANAKARTLAR... 3 G. ANAKART ÜRETİCİLERİ RAM... 3 A. RAM NEDİR?... 3 B. RAM TARİHÇESİ NEDİR?... 3 C. RAM NASIL ÇALIŞIR?... 3 D. RAM ÇEŞİTLERİ NELERDİR? ROM... 4 A. ROM NEDİR?... 4 B. ROM TARİHÇESİ NEDİR?... 4 C. ROM NASIL ÇALIŞIR?... 4 D. ROM ÇEŞİTLERİ NELERDİR? SLOTLAR... 4 A. ISA (Industry Standard Architecture)... 4 B. PCI (Peripheral Component Interconnect)... 4 C. PCI Express (Peripheral Component Interconnect Express)... 4 D. PCI Express X E. AGP (Accelerated Graphics Port)... 4 F. IDE- ATA Portu (Integrated Drive Electronics)... 5 G. SATA ve SATA 2 Portları... 5 H. PS/2 ve PARALEL PORT... 5 İ. COM(Communications) ve Display Connector Portu... 5 J. USB (Universel Serial Bus)... 5 K. Ses ve Mikrofon Giriş Çıkışları ve Güç Bağlantı Portu S ayfa

3 1. ANAKART A. ANAKART NEDİR? Anakart, bir bilgisayarın tüm parçalarını üzerinde barındıran ve bu parçaların iletişimini sağlayan elektronik devredir.fiberglastan (sert bir plastik türevi) yapılmış, üzerinde bakır yolların bulunduğu; genellikle koyu yeşil bir levhadır.ana kart üzerinde, mikro işlemci yuvası, bellek, genişleme yuvaları, BIOS, diğer kartlar için genişletme yuvaları ve diğer yardımcı devreler (sistem saati, kontrol devreleri gibi) yer almaktadır. B. ANAKART NASIL ÜRETİLİR? Anakartlar devre tabakalarının birleşiminden oluşur. Bu tabakaların basılmasıyla birlikte artık makineler bu tabakaların üzerinde işlem yapmaya hazır durumdadır. Anakartın üretim aşamasındaki en eğlenceli tarafı her bir kapasitörün anakarta doğru bir şekilde entegre edilmesi işlemidir. Ancak bu işlemin olabildiğince çabuk ve doğru bir şekilde gerçekleşmesi son derece önemli... Pick-and-place makinesi (al ve yerleştir) işte bu aşamada devreye girer ve bu işlemi olabildiğince hızlı bir şekilde gerçekleştirerek anakartı bir diğer aşamaya taşır. Zaten dikkat edileceği üzere üretim esnasında insan eli pek kullanılmamakta, daha çok robotlar bu iş için tercih edilmektedir. Eğer bu bileşenlerden biri doğru bir şekilde yerleştirilmezse,anakartın tamamı kullanılmaz hale gelir ki, bu da üretimin daha en başından başarısız olduğu anlamına gelir. Bu nedenle makine bu işlemi bitirdikten sonra tekrar kontrol ederek, işlemi doğrular. Ayrıca anakartların yapımında kullanılan yapışkanın da oldukça dayanıklı olması gerekir. Böylece board'un üzerine entegre edilen bileşenler kaza eseri düşmeyecektir. Yapışkanın kullanılabilmesi için neredeyse 200 dereceye varan bir sıcaklık değerine ulaşılması gerekiyor. Ancak anakartın geçmesi gereken birçok işlem de sırada bekliyor Üretimin bu aşamasında anakart üreten fabrikaların bir çalışma prensibini de hatırlatmak istiyoruz: Yapılan iş çok hassasolduğu için çalışanların yüksek sesle konuşması kesinlikle yasak ve fabrikanın duvarlarında bolca "Sessiz ol ve işini yap" uyarılarını görebilmek mümkün Bu arada başka bir noktaya dikkat çekmekte de fayda var: Gigabyte ve Asus gibi sektörün önde gelen isimleri, özellikle kapasitör alımında Japon şirketleri tercih eder ve bu alanda isim yapmış şirketlerden kapasitör alımı gerçekleştirir. Bu dev üreticiler, Çinli şirketlerden ise genel olarak uzak durmayı yeğlerler. Bu arada başka bir noktaya dikkat çekmekte de fayda var: Gigabyte ve Asus gibi sektörün önde gelen isimleri, özellikle kapasitör alımında Japon şirketleri tercih eder ve bu alanda isim yapmış şirketlerden kapasitör alımı gerçekleştirir. Bu dev üreticiler, Çinli şirketlerden ise genel olarak uzak durmayı yeğlerler. Bu arada başka bir noktaya dikkat çekmekte de fayda var: Gigabyte ve Asus gibi sektörün önde gelen isimleri, özellikle kapasitör alımında Japon şirketleri tercih eder ve bu alanda isim yapmış şirketlerden kapasitör alımı gerçekleştirir. Bu dev üreticiler, Çinli şirketlerden ise genel olarak uzak durmayı yeğlerler. Bu arada başka bir noktaya dikkat çekmekte de fayda var: Gigabyte ve Asus gibi sektörün önde gelen isimleri, özellikle kapasitör alımında Japon şirketleri tercih eder ve bu alanda isim yapmış şirketlerden kapasitör alımı gerçekleştirir. Bu dev üreticiler, Çinli şirketlerden ise genel olarak uzak durmayı yeğlerler. C. ANAKART NASIL ÇALIŞIR? Anakart üzerindeki parçaların birbiriyle iletişim halinde olabilmeleri için harici işlemci (CPU) nin yanında bir de dahili yani modern anakartlar üzerinde standart olarak bulunan işlemciler vardır bu işlemcilere de Chipset adı verilir.anakartın üzerinde bulunan donanımları ve arabirimleri yönetir ve veri akışını sağlar.kuzey ve güney olmak üzere iki köprüden oluşurlar. D. ANAKART ÖNEMİ NEDİR? Bir PC'nin hangi özelliklere sahip olabileceğini belirleyen en önemli bileşendir. Çünkü ana kart üzerindeki elektronik bileşenler; bu PC'ye hangi tür işlemciler takılabileceğini, maksimum bellek kapasitesinin ne kadar olabileceğini, bazı bileşenlerin hangi hızlara çıkabileceğini, hangi yeni donanım teknolojilerini destekleyebileceğini belirliyor. E. ANAKART TARİHÇESİ NEDİR? İlk anakart 1982 yılında IBM firmasının ürettiği PC lerde kullanıldı. Büyük devre elemanlarından oluşan bu kartın üzerinde Intel 8088 işlemci, Bios, bellek ve çeşitli kartların takılabileceği yuvalar bulunuyordu.anakartların değiştirilebilir parçalardan oluşması kullanıcıların kendilerine ve ihtiyaçlarına özgü bilgisayarlar oluşturmalarını sağlamıştır. 2 S ayfa

4 F. ANAKART ÇEŞİTLERİ NELERDİR? 1. XT ANAKARTLAR İlk kişisel bilgisayarlarda kullanılan anakartlardır veya 8088 mikroişlemcileri üzerinde sabit olarak taşıyan bu ana kartın ek donanım birimi sadece 8 bit olmalıdır. 2. AT ANAKARTLAR Bu standartların başında gelen AT modeli 1982 den itibaren kullanılmaktadır.xt anakartlardan sonra günümüzde kullanılan ATX anakartlara benzeyen ama sadece 5 ve 12 volt güç alan anakartlardır.ps/2 desteği yoktur. ISA, PCI ve AGP veri yolları ile değiştirilebilir işlemci desteği sunar. Anakart üreticileri yıllarca IBM uyumlu anakartlar ürettiler. 3. ATX ANAKARTLAR Pentium2 işlemci ile birlikte ilk kez piyasaya sunulmuş ATX standardı da sürekli olarak geliştirilierek günümüzede hala popüler olarak kullanılan standartlarttır.atx anakartlar sadece ATX kasalarda kullanılabiliyorlar, çünkü güç kaynağı bağlantı soketleri de kendilerine özeldir.atx kasaların geniş olması nedeniyle ATX anakartlar çok daha kolay monte edilebiliyorlar. G. ANAKART ÜRETİCİLERİ Abit,Asrock,Asus,Biostar,DFI,ECS,Foxconn,Gigabyte,IBM,Intel,MSI,EPoX 2. RAM A. RAM NEDİR? RAM, bilgisayarınızda çalışan program verilerinin, hızlı erişebilirliğini arttırmak için bilgisayar sisteminin hafızasında tutulması işine yarar.sabit diskte bir hafızadır, RAM da bir hafızadır. Sabit diskte veriler bilgisayar sistemini kapattığınızda da kalır. RAM hafıza ise elektrik kesildiğinde sıfırlanır ve veriler kayıt altında tutulmaz. B. RAM TARİHÇESİ NEDİR? İlk ram, yılları arasında geliştirildi.manyetik çekirdek bellek olarak birçok kullanıldı.1960'ların sonu ve 1970'lerin başında statik ve dinamik entegre devreler geliştirildi. bilgisayarda C. RAM NASIL ÇALIŞIR? Ram bellekler adres ve data kombinasyonu sonucunda bir çalışma yapısına sahiptir.ram belleklerdeki yongaların üzerinde kaydedilen bilgilerin durması için gerekli olan tek koşul, elektriksel olarak beslemelerinin kesilmemesidir. D. RAM ÇEŞİTLERİ NELERDİR? DRAM: Bu bellek bilgi alışverişi sağlayabilmek için elektrik sinyallerini kullanır. Bu nedenle de sürekli yenilenme ihtiyacı duyar, bir saniye içerisinde binlerce kez yenilenir ancak buna rağmen SRAM den daha yavaştır. SRAM: Bu bellek DRAM de olduğu gibi bilgileri tutabilmek için yenilenmeye ihtiyaç duymaz bu yüzden ona oranla daha hızlı ve pahalıdır. SDRAM: İşlemci ile eş zamanlı olarak çalışan bir RAM türüdür. İşlemciyi daha az beklettiği için daha sık tercih edilir. DDR RAM: SDRAM belleklerden iki kat daha hızlıdır, her bir saat darbesinde iki bilgi okur. Bu bellekler grafik ağırlıklı işlemlerde çok başarılılardır. 64 bitlik veri yolu kullanırlar. DRD RAM: Rambus isimli bir firma tarafından üretilmiştir. 16 bitlik bir veri yolu kullanılır ve ilk defa dar bir veri yolundan yüksek hızlar bu ram de elde edilmiştir. 3 S ayfa

5 3. ROM A. ROM NEDİR? Bilgisayarın bir takım temel bilgilerini içeren ve hiç silinmeyen bellektir.üretici firmalar Tarafından programlanırlar. Sadece üretici firmalar tarafından değiştirilmesi yada silinmesi mümkündür.ancak daha sonra programlanabilen ROM'lar ve silinebilen ROM'lar üretilmiştir. B. ROM TARİHÇESİ NEDİR? En basit yapılı transistörlü ROM, transistörün kendisi kadar eski bir tarihe sahiptir. Bileşimli mantıksal kapılar, m- bit veri çıktısının isteğe bağlı değerleri üzerine n-bit adres girdisi planı oluşturmak için elle birleştirilebilir. ROM, entegre devrelerin icadıyla Mask ROM'a haline gelmiştir. C. ROM NASIL ÇALIŞIR? Bir ROM hücresi genellikle bir transistör içerir ve bu transistörün eşik gerilimi 1 veya 0 şeklinde karar verir.programlanmış eşik voltajına dayanarak transistör, akımı sürdürür veya durdurur. Hassas yükselteç bu akım olsa da olmasa da 1 veya 0 biçiminde dönüşümü sağlar. D. ROM ÇEŞİTLERİ NELERDİR? EPROM: Ultraviyole (güneş ışığı da olabilir) ışığı ile içindeki verilerin silinebildiği ve elekririk ile yazılabilen ROM çeşididir. EEPROM: Elektrik ile silinebilir, yazılabilir rom çeşididir.(günümüz bilgisayarlarında yaygın olarak kullanılan ROM' lardır.) PROM: Bir kez programlanır ve bir daha programı değiştirilemez ya da silinemez. Ancak PROM un üstünlüğü yonganın fabrikada yapılırken programlanmak zorunda olmayışıdır. 4. SLOTLAR A. ISA (Industry Standard Architecture) Anakartın kenarına yakın yerde bulunan uzun siyah kart yuvaları ISA yuvasıdır. 1984'te 8 bit'ten 16 bit'e çıkarılmıştır. 90'lardan itibaren çoğu aygıtın daha hızlı PCI modeli çıktığından ISA yavaş yavaş terkedilmeye başlanmiştir. B. PCI (Peripheral Component Interconnect) Ana kartta PCI yuvalari, ISA yuvalarinin hemen yaninda bulunur; beyaz renkte ve ISA'dan biraz daha kisadir.intel tarafından 1993 yılında geliştirilmiştir. 64 bitlik veri yolu olarak üretilmiştir fakat uyum sorunu nedeniyle 32 bit olarak kullanılmaktadır.33 MHz veya 66 MHz veri aktarım hızı vardır.bu portlara; ses kartı, TV kartı ve ethernet kartı bağlanmaktadır. C. PCI Express (Peripheral Component Interconnect Express) Bu portlar PCI portunun yerini almak için tasarlanmıştır.veri transfer hızları ve ergonomisi sebebiyle PCI ile kıyaslanamaz derecede güçlüdür.pci serisinde max. 533 Mbps ve PCI-X serisinde max Mbps seviyesine çıkan bant genişliği, PCI-e ile 8000 Mbps seviyesine ulaşmaktadır.bu porta PCI portuna da takıldığı gibi ses kartı, TV kartı, Ethernet kartı takılmaktadır. D. PCI Express X16 Bu port ise AGP ye alternatif olarak üretilmiştir. Temelde PCI-e mantığını kullanmaktadır.ekran kartı bu porta takılmaktadır. E. AGP (Accelerated Graphics Port) Intel tarafından 1997 de sadece ekran kartları için geliştirilmiş veri yoludur.sadece ekran kartlari için çikarilmis bir veriyoludur.windows işletim sisteminin getirdiği grafik uygulamalarının ihtiyaç duyduğu yüksek hızı sunabilir.agp kanalı 32 bit genişliğindedir ve 66 MHz hızında çalışır.agp yuvası beyaz renkli ve PCI yuvalarından kısadır. 4 S ayfa

6 F. IDE- ATA Portu (Integrated Drive Electronics) Bu port ise bilgisayarımıza CDRom, CRrewriter, DVDRom, IDE Destekli Harddiskleri bağlamak için kullanılmaktadır. Bunların versiyonları 100MHZ hıza ve 48 bit ile 144PB depolama kapasitesine sahiptir. Paralel ATA olarak adlandırılan bu arabirimde veriler 40 gözlü kablolar ile iletilmekte ve aynı kablo üstüne birden fazla IDE destekli parça takılabilmektedir. G. SATA ve SATA 2 Portları SATA portu bilgisayarımıza CD-ROM, DVD-ROM ve hard diskleri bağlamak için kullanılmaktadır.ata nın yetersiz kalması üzerine geliştirilmiştir. H. PS/2 ve PARALEL PORT Klavye ve mouse bağlamak için kullanılan portlara PS/2 denir.şekil ve pin sayıları aynıdır. Bu nedenle renkleri farklıdır. Mouse, yeşilolan PS/2 portuna, klavye mor olanps/2 portuna takılır. Paralel port genellikle tarayıcı ve yazıcı bağlantısı için kullanılır.yeni anakartlarda bu port yerine USB portlar kullanılmaktadır. İ. COM(Communications) ve Display Connector Portu Fare ve harici modem bağlantıları için kullanılır. USB ve PS/2 portunun kullanılmaya başlamasıyla bu port önemini yitirmiştir. Monitorü bağlamak için anakart üzerinde onboard olarak bulunan porttur. Genelde harici olanlar tercih edilir. J. USB (Universel Serial Bus) USB; IBM, Intel, Microsoft, Compaq gibi birçok firma tarafından üretilen bir veri yoludur.bu porta birçok aygıt bağlanılabilir ve sistemin yeniden başlatılmasına gerek kalmadan bu aygıtlar kullanılabilir.yeni tip anakartlarda fare ve mouse da USB porta takılır K. Ses ve Mikrofon Giriş Çıkışları ve Güç Bağlantı Portu Ses Girişi: Açık mavi renkte olan bu porta teyp, CD, DVD çalar ya da diğer ses kaynakları bağlanabilir. Ses Çıkışı: Açık yeşil renkte olan bu porta kulaklık, hoparlör takılabilir. Mikrofon Girişi: Pembe renkte olan bu porta mikrofon takılabilir. Kasada bulunan güç kaynağından anakarta gerekli olan gücü sağlamak için kullanılan porttur.sağlam bir şekilde karta monteli olup kart için gerekli olan +5v, -5v, +12v güçleri buradan sağlanmaktadır. 5 S ayfa

7 SORULAR 1-) Tüm donanımların birbiri ile olan fiziksel bağlantısını sağlar. Kasanın içindeki bütün donanımlar, direk bu donanımın üzerine takılır veya kablo ile bağlanır. Bilgisayarın omurgası gibidir. Yukarıda tanımı yapılan donanım aşağıdakilerden hangisidir? A) İşlemci B) Anakart C) Ana bellek D) Sabitdisk 2-)Aşağıdaki donanımlardan hangisinin arızalı olması veya bilgisayara takılı olmaması durumunda bilgisayar çalışmaz? A) Fare B) Klavye C)Monitör D) Ana Bellek(RAM) 3-)Aşağıda Ana bellek(ram) hakkında verilenlerden hangisi yanlıştır? A) İşletim sistemi ve programlar bilgisayar çalışırken ana belleğin üzerinde yer alır. B) Programlar, veriler, komutlar ana belleğin üzerinde geçici olarak bulunur. C) Programlar, veriler, komutlar ana belleğin üzerinde kalıcı olarak bulunur. D) Bilgisayarın kapatılmasıyla veya kesintisiyle ana belleğin üzerindeki veriler kaybolur. 4-)64 bit olarak tasarlanan ve sistemin en hızlı veri yolu aşağıdakilerden hangisidir? A)İşlemci veri yolu (FSB) B) AGP veri yolu C) PCI veri yolu D) ISA veri yolu 5-)Aşağıdakilerden hangisi sadece ekran kartları için kullanılan veri yoludur? A)PCI B) AGP C) PCI-Express D) ISA 6-) Aşağıda belirtilen ekran kartlarından hangisinin hızı en büyüktür? A) PCI B) AGP 2x C) AGP 4x D) PCI-E x1 7-) Bilgiler geçici olarak hangi bellek üzerinde tutulur? A) Memory Card B) Hard disk C) Rom D) Ram 8-)Aşağıdakilerden hangisi kasada bulunan güç kaynağından anakarta gerekli olan gücü sağlamak için kullanılan porttur. A)Güç bağlantı portu C)IDE-ATA PORTU B)USB D)PARALEL PORT 9-)Aşağıkilerden hangisi ram çeşitlerinden değildir? A)XT B) AT C) ATX D)AGP 10-)İlk anakart hangi firma tarafından üretilmiştir? A)IBM B)ASUS C)INTEL D)ABİT 6 S ayfa

8 CEVAP ANAHTARI B D C C B D D A D A 7 S ayfa