Normal, þiþman ve aþýrý þiþman kiþilerde kolinesteraz ve askorbat düzeylerinin deðerlendirilmesi

Transkript

1 Týp Araþtýrmalarý Dergisi 2006: 4 (3): ARAÞTIRMA Normal, þiþman ve aþýrý þiþman kiþilerde kolinesteraz ve askorbat düzeylerinin deðerlendirilmesi Sadýk Büyükbaþ 1, Ali Ýnal 2, Hüseyin Atalay 2 1 Selçuk Üniversitesi Meram Týp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalý, Konya 2 Selçuk Üniversitesi Meram Týp Fakültesi Ýç Hastalýklarý Anabilim Dalý, Konya Özet Amaç: Sosyal ve klinik yönden önemli bir problem olan þiþmanlýk, yaþam süresini kýsaltmakta ve hayatý tehdit eden önemli bir mortalite nedeni olmaktadýr. Yapýlan çalýþmalarda þiþman kiþilerin lipoprotein metabolizmasýnýn etkilendiði ve bazý vitamin eksikliklerinin olabileceði kaydedilmekle beraber vitaminlerle ilgili bilgi kýsýtlýlýðý süregelmektedir. Literatürde þiþman kiþilerin metabolik ve endokrin bozukluklarýnýn vitamin metabolizmasýný etkileyebileceði belirtilmektedir. Bu çalýþmada þiþmanlýk derecesinin a) glukoz, vitamin C (askorbat-pa ve total askorbat - PTA), kolinesteraz (plazma kolinesteraz- PCE ve eritrosit kolinesteraz-ece), lipit parametreleri (trigliserit-tg, total kolesterol- T-Kol, düþük yoðunluklu kolesterol-ldl-kol, yüksek yoðunluklu kolesterol-hdl-kol) üzerine etkilerini ve b) þiþmanlýða baðlý risklere bu parametrelerin etkisini araþtýrmak amaçlandý. Gereç ve Yöntem: Bu araþtýrma Konya ve çevresinde yaþayan yaþlarý arasý deðiþen 44 kadýn ve 32 erkek toplam 76 kiþide gerçekleþtirildi. Çalýþmaya alýnan kiþiler normal (BMI arasý), þiþman (BMI arasý) ve aþýrý þiþman (BMI arasý) olmak üzere üç gruba ayrýldý. Venöz kan örnekleri saatlik açlýðý takiben sabah saatleri arasý alýndý. Kan örneklerinde glukoz, PTA, PA, Yazýþma Adresi: Doç. Dr. Sadýk Büyükbaþ Selçuk Üniversitesi Meram Týp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalý Meram/Konya drsadik@yahoo.com PCE, ECE, TG, T-Kol, HDL-Kol, LDL-Kol düzeylerine bakýldý. Sonuçlarýn istatistiksel deðerlendirilmesinde eþleþtirilmiþ t-testi kullanýldý ve p<0.05 önemli olarak kabul edildi. Bulgular: Þiþman ve aþýrý þiþman gruplarda kontrol grubuna kýyasla PA, PTA ve ECE deðerleri düþerken (p<0,05); glukoz, TG, T-Kol, LDL-Kol ve PCE düzeyleri yüksek (p<0,05) bulundu. Ayrýca glukoz, TG, T-Kol, LDL-Kol düzeylerindeki artýþlarýn BMI ile pozitif korelasyon gösterdiði de belirlendi (sýrasýyla; r:0,41, p<0,001; r:0,44, p<0,001; r:0,54, p<0,001; r:0,31, p<0,05). Sonuç: Glukoz, TG, T-Kol, LDL-Kol ve PCE düzeyleri þiþmanlýk derecesi ile pozitif korelasyon gösterirken vitamin C (PA ve PTA) seviyeleri ise kontrol grubuna göre anlamlý derecede düþük bulundu. Bulgularýmýza göre þiþman kiþilerin aterosklerotik kalp hastalýðý, diyabet ve hipertansiyon riski kronik C vitamini eksikliði nedeniyle daha da artmýþtýr. Düzenli fiziksel eksersiz ve diyet düzenlemelerine ilaveten C vitamini verilmesi bu risklerin azaltýlmasýnda önemli olabilir. Anahtar Kelime: Þiþmanlýk, kolinesteraz, vitamin C The determination of cholinesterase and ascorbat levels in moderate, obese and malign obese individuals Aim: Obesity is a social and clinical important problem. It shortens the life expectancy, exits as an important mortality reason and threatens the life. In some studies although it was reported that lipoprotein metabolism is altered in obese people and some vitamin deficiencies may exist, data limitation is still

2 28 Büyükbaþ ve ark

3 Normal, þiþman ve aþýrý þiþman kiþilerde kolinesteraz ve askorbat düzeylerinin deðerlendirilmesi 29 present regarding vitamins. Endocrine and metabolic derangements may effect vitamin metabolism in obese people. In this study it was aimed to investigate the effects of the level of obesity on (a) glucose, vitamin C, (ascorbat PA and total ascorbat PTA), cholinesterase (plasma cholinesterase- PCE and erythrocyte cholinesterase- ECE) lipid parameters (triglyceride-tg, total cholesterol T-Chol, low density cholesterol- LDL-Chol, high density cholesterol HDL-Chol) (b), effects of these parameters on risks associated with obesity Material and Method: This study was conducted on 44 women and 32 man (age range 21-68) living in and around Konya city. Persons were divided into 3 groups according to their BMIs; normal (BMI 18-24), obese (BMI 25-30), and excessively obese (BMI 31-42). Venous blood samples were drawn after hours of fasting between 8-10 am. Glucose, PTA, PA, PCE, ECE, TG, T-Chol and LDL-Chol were measured in these samples. For statistical analysis paired t test used and p<0.05 was accepted as significant. Results: While for obese and extremely obese groups PA, PTA and ECE levels were significantly lower compared to controls (p<0.05), glucose, TG, T-Chol, LDL-Chol and PCE levels were higher (p<0.05). Also glucose, TG, T-Chol and LDL-Chol levels were positively correlated with BMI (r:0.41, p<0.001, r:0.44, p<0.001, r:0.54, p<0.001, r:0.31, p<0.05 respectively). Conclusion: While glucose, TG, T-Chol, LDL-Chol and PCE levels were positively correlated with the level of obesity, vitamin C levels (PA and PTA) were significantly lower for obese groups compared to controls. According to our results, risk of atherosclerotic heart disease, diabetes and hypertension was increased additionally due to chronic vitamin C deficiency. Vitamin C supplementation may be helpful to reduce these risks in addition to regular exercise and diet programs. Key words: Obesity, cholinesterase, vitamin C Teknolojinin geliþmesi ve yaþam kalite standartlarýmýzýn yükselmesinin doðal bir sonucu olarak ortaya çýkan sedanter yaþam tarzý; özellikle erken yaþlarda ortaya çýkan þiþmanlýðý da beraberinde getirdi. Þiþmanlýðýn erken yaþlara kaymasý ve sýklýðýnýn artmasý nedenleri arasýnda; iþ gereði öðle ve akþam yemeði buluþmalarý, özellikle yöneticilerin sürekli karar verme durumunda olmanýn verdiði gerginlik, iþ yoðunluðu gibi çeþitli nedenlerle diyet planlamasý ve spor faaliyetlerine vakit ayýramamak sayýlabilir. Halbuki daha önceki yüzyýllarda kilo artýþý yaþlanmanýn doðal bir sonucu olarak kabul ediliyordu (1,2). Vücut yað oranýnýn aþýrý oranlarda artmasý ile karakterize olan þiþmanlýk baþta geliþmiþ ülkeler olmak üzere dünyanýn birçok ülkesinde gittikçe büyüyen önemli bir halk saðlýðý problemi olmaktadýr (3,4). Ýstatistiki verilere göre toplumun deðiþik gruplarýnda %20-50 arasýnda görülmekte olup her geçen gün artma eðilimindedir. Sosyal ve klinik yönden önemli bir problem olan þiþmanlýk hayat süresini kýsaltmakta ve önemli bir mortalite nedeni olmaktadýr. Þiþmanlarda mortalite riski þiþman olmayanlara göre daha fazladýr. Glukoz intoleransý, artan insülin rezistansý, artan kan basýncý, bozulan lipid parametreleri gibi nedenlerden dolayý birçok metabolik ve kardiyovasküler hastalýklarýn patofizyolojisinde þiþmanlýk önemli rol oynamaktadýr. Þiþman kiþiler bazý hastalýklarýn ve metabolik bozukluklarýn geliþmesine daha yatkýndýrlar (5-8). Þiþmanlýk etiyolojisinde genetik, endokrin, psikojenik, kültürel ve alýþkanlýklarla ilgili faktörlerin etkili olduðu bilinmektedir. Bu faktörlerin birlikte veya ayrý ayrý enerji alým ve tüketim dengesini alým lehine bozmasýna baðlý olarak ortaya çýkan enerji fazlasýnýn yað olarak depolanmasý ile þiþmanlýk oluþmaktadýr (9). Þiþmanlýkla ilgili olarak karbonhidrat ve lipit metabolizmasýna yönelik olarak glukoz, TG, T-Kol, lipoproteinler, fosfolipit, bazal insülin düzeyi gibi çalýþmalar literatürde göze çarpmaktadýr. Bu çalýþmalar bazal insülin düzeyi yüksekliðini, dislipoproteinemi ve hipertrigliseridemi insidanslarýndaki artýþý ve periferik dokularda glukoz kullanýmýnýn azalmasýný sunmakta ve bu deðiþimlerin özellikle þiþman kiþilerde diyabet, aterosklerotik kalp hastalýklarý ve hipertansiyona zemin oluþturduðunu belirtmektedirler (10-13). Ayrýca þiþmanlýkta lipoprotein metabolizmasýnýn etkilendiði ve bu etkilenmenin kolinesteraz enzimi ile iliþkili olabileceði de kaydedilmiþtir (14-16). Þiþmanlarda vitaminlerle ilgili literatür bilgilerimiz kýsýtlýdýr. Vitaminlerle ilgili araþtýrmalar oldukça seyrek olup bu çalýþmalar da bazý vitaminlerin eksikliðini desteklemektedir. Þiþmanlarda gözlenen metabolik ve endokrinolojik bozukluklarýn vitamin metabolik durumunu etkileyebileceði iddia edilmiþtir (8). Bu çalýþmada vücut kütle indeksi (BMI) artýþýnýn a) glukoz, vitamin C (PA ve PTA), kolinesteraz (PCE ve ECE), lipit parametreleri (TG, T-Kol, LDL-Kol, HDL- Kol) üzerine etkileri ve b) þiþmanlýða baðlý risklere bu parametrelerin etkileri araþtýrýldý. Gereç ve Yöntem Bu çalýþma Konya ve çevresinde yaþayan yaþlarý arasý (40.0±11.5) deðiþen 44 kadýn ve 32 erkek toplam 76 kiþide gerçekleþtirildi. Çalýþmaya alýnan kiþiler normal (BMI arasý), þiþman (BMI arasý) ve aþýrý þiþman (BMI arasý) gruplarýna ayrýldý. Çalýþmaya dahil edilen kiþiler araþtýrmayla ilgili bilgilendirilerek özellikle kiþisel bilgilerinin saklý tutulacaðý hususu vurgulanarak kendilerinden sözlü veya

4 30 Büyükbaþ ve ark yazýlý müsaade alýndý. Kiþilere ait yaþ, boy, aðýrlýk, sigara ve alkol alýþkanlýklarý, fizik aktivite, halen mevcut yada geçmiþte geçirdiði hastalýklar, kullanmakta olduðu ilaçlar (özellikle diyabet, hipertansiyon ve kalp hastalýðý gibi) tüm kiþilerden sorgulandý. Diyabet, hipertansiyon, kalp hastalýðý, metabolik herhangi bir hastalýk bulgu veya þüphesi olan ve herhangi bir nedenle týbbi ilaç tedavisi alan kiþiler çalýþmaya alýnmadý. Aðýrlýk ve boy bilgilerinden kiþilerin vücut kitle indeksleri (BMI) kg/m 2 cinsinden hesaplandý. Çalýþma kapsamýndaki kiþilerden saatlik açlýðý takiben sabah saatleri arasý ml venöz kan alýndý. Bu kanýn 8ml'si eritrosit paketi elde etmek için EDTA'lý tüplere hemen aktarýlýrken geri kalan 4-7 ml kan serum elde edilmesi için pýhtýlaþmaya býrakýldý. Daha sonra eritrosit paketi hazýrlanmasý amacýyla tam kan 3500 devirde +4 0 C derecede 15 dakika süreyle santrifüj edildi. Oluþan üst faz dikkatlice ayrýlarak plazma elde edildi. Daha sonra tüp içinde kalan numune üzerine numune hacmiyle ayný hacimde serum fizyolojik eklenip 3-5 defa yavaþça alt üst edilmesini takiben tüpler 2000 devirde 10 dakika santrifüj edildi. Elde edilen üst fazlar ayrýlýp atýldý ve bu iþlemler üç defa tekrarlanarak saf eritrosit paketi elde edildi. Eritrosit paketi ECE analizleri için kullanýldý. Plazmadan ise vitamin C (PTA ve PA) ve PCE analizleri gerçekleþtirildi. Geri kalan 4-7 ml kan pýhtýlaþtýktan sonra 2000 devir/dakika'da 5 dakika süreyle santrifüj edilerek serum örnekleri elde edildi. Elde edilen serumlarda ise glukoz, TG, T-Kol, HDL-Kol ve LDL-Kol analizleri gerçekleþtirildi. PTA analizi 2-4 Dinitrofenilhidrazin yöntemi (17) ile PA analizi Fosfotungustik asit yöntemiyle (18) gerçekleþtirildi. PCE ve ECE analizleri ticari kit yöntemleriyle çalýþýldý. Özellikle analiz ortamýnda bulunan PCE kinidin sülfat kullanýlarak inhibe edildikten sonra ECE aktivite ölçümü gerçekleþtirildi. Ýstatistik deðerlendirme SPSS paket proðramla yapýldý. Gruplarýn homojenliði için Levene testi, çoklu gruplarýn istatistiksel karþýlaþtýrmasý için One-Way ANOVA ve Tukey HSD testleri kullanýldý. Ayrýca Pearson korelasyon analizi yapýldý. Sonuçlar aritmetik ortalama ± standart sapma (AO ± SD) olarak verildi ve istatistiksel anlamlýlýk için p < 0.05 deðeri yeterli olarak kabul edildi. Bulgular Normal, þiþman ve aþýrý þiþman gruplarýna ait yaþ ve cinsiyetlere göre daðýlýmlar Tablo 1 de verilirken tüm gruplara ait AO ± SD deðerleri ve gruplarýn istatistiksel karþýlaþtýrýlmasý Tablo 2 de verildi. Þiþman grupta normal gruba kýyasla PA, PTA ve ECE deðerleri anlamlý düþerken (p<0,05); glukoz, TG, T-Kol, LDL-Kol ve PCE deðerleri anlamlý derecede yüksek (glukoz için p<0,05, diðerleri için p<0,01) bulundu. Normal gruba kýyasla aþýrý þiþman grupta PA, PTA ve ECE düzeyleri anlamlý düþük (PA ve PTA için p<0,001, ECE için p<0,05) bulunurken glukoz, TG, T-Kol, LDL-Kol ve PCE deðerleri ise yüksek (glukoz ve TG için p<0,05), T-Kol ve LDL-Kol için p<0,01, PCE için p<0,001) bulundu. Aþýrý þiþman grupta þiþman gruba kýyasla glukoz (p<0,05), T-Kol (p<0,01) ve LDL-Kol (p<0,05) düzeyleri yüksek bulunmuþtur. HDL-Kol düzeyleri açýsýndan gruplar arasý herhangi bir fark gözlenmemiþtir. Ayrýca bu artýþlarýn BMI ile pozitif korelasyon gösterdiði de belirlendi (sýrasýyla; glukoz r:0,41, p<0,001 ; trigliserid r:0,44, p<0,001; T-Kol r:0,54, p<0,001; LDL-Kol r:0,31, p<0,05). Tartýþma Günümüz modern yaþamýnda özellikle þiþmanlýk, hipertansiyon, diyabet ve hiperkolesterolemi sorunu bir yumak halinde iç içe geçmiþ görünmektedir. Bu dörtlünün ölümcül aterosklerotik hastalýklarýn belkemiðini oluþturmasý önemli bir gerçektir. Bu ölümcül dörtlüye patogenez yönünden subklinik kronik vitamin eksikliklerinin katkýsý olasýdýr. Dünya nüfusunun yarýsý kilo fazlalýðý, dörtte biri ise þiþmanlýk sorunu ile karþý karþýyadýr. Diyabet hastalarý yirmide birden onda bire yükseldi. Özellikle günlük yaþam tarzý ve beslenme alýþkanlýklarý yönünden ciddi önlemler alýnmazsa bu oranýn önümüzdeki 20 yýlda beþte bire yükseleceði tahmin edilmektedir. Kan glukoz, trigliserid, total kolesterol, LDL kolesterol düzeyleri, kolinesteraz ve vitamin C gibi parametrelerin BMI'e göre deðiþmesi bazý hastalýklarda ilgili risk kavramlarýnýn daha iyi belirlenmesinde yararlý olabilir. Bizim çalýþmamýzda þiþman ve aþýrý þiþman gruplarýn açlýk glukoz, trigliserid, total kolesterol ve LDL kolesterol düzeylerinde; normal gruba kýyasla istatistiksel olarak anlamlý derecede artýþlar bulundu. Ayrýca bu artýþlarýn BMI ile pozitif korelasyon gösterdiði de belirlendi (sýrasýyla; r:0,41, p<0,001 ;r:0,44, p<0,001; r:0,54, p<0,001; r:0,31, p<0,05). Bu durum özellikle diyabet, hipertansiyon ve aterosklerotik kalp hastalýðý yönünden þiþmanlarýn riskte olduðunu ifade etmektedir. Garrison ve arkadaþlarý (10) da koroner kalp hastalýðý ile BMI arasýnda pozitif iliþki olabileceðini belirtirken Kaplan (11) ve Denke (12) de koroner kalp hastalýðý ile þiþmanlýk arasýndaki iliþkinin insülin rezistansý, dislipidemi gibi metabolik bozukluklara baðlý olabileceðini belirtmiþlerdir. Aljaroudi ve arkadaþlarý (13) ise özellikle son on yýlda obezitenin çok hýzlý artýþýna ve söz konusu iliþki nedeniyle kardiyovasküler ölümlerin ve diyabetin artýþýna dikkat çekmektedir. Bu literatür sonuçlarý ile bizim sonuçlarýmýz uyumludur. PCE düzeyleri BMI'e göre giderek artmýþ olup bu artýþ istatistiksel olarak anlamlý bulundu. Bu artýþýn normal grup-þiþman grup arasýnda (p<0.01) ve normal grupaþýrý þiþman grup (p<0.001) arasýnda belirgin olurken, þiþman ve aþýrý þiþman gruplar arasýnda belirgin olmamasý; özellikle þiþmanlýkla baþlayan orta derecedeki

5 Normal, þiþman ve aþýrý þiþman kiþilerde kolinesteraz ve askorbat düzeylerinin deðerlendirilmesi 31 diyabet ve aterosklerotik riskinin (BMI>25) aþýrý þiþmanlýkla giderek arttýðýný gösterir. PCE aktivitesindeki bu anlamlý artýþ da BMI ile pozitif korelasyon göstermektedir (r:0.39, p<0.01). Kaldý ki PCE ayrýca TG (r:0.28, p<0.05), T-Kol (r:0.31, p<0.05) ve LDL-Kol (r:0.23, p<0.05) ile de pozitif korelasyon göstermektedir. Cucuianu ve arkadaþlarý da (19, 20) PCE'ýn total kolesterol ve TG düzeyleri ile pozitif iliþkisi olduðunu saptamýþlardýr. Bu bulgu bizim çalýþmamýzý desteklemektedir. ECE aktiviteleri deðerlendirildiðinde; þiþman ve aþýrý þiþman gruplarýn normal gruba kýyasla anlamlý derecede düþük ECE aktivitesine sahip olduðunu, çalýþmamýz ortaya koymaktadýr. Bu azalma þiþman ve aþýrý þiþman gruplarda normal gruba kýyasla anlamlý iken (p<0.05) þiþman ve aþýrý þiþman gruplar arasýnda anlamlý deðildi. Bu durum, her iki þiþman grup (BMI>25) ile þiþman olmayan normal grup (BMI 16-24) arasýndaki farkýn anlamlýðýný bir kez daha ortaya koyar. ECE düzeyleri kadýnlarda BMI ve TG ile negatif korelasyon gösterirken (r;-0.42, p<0.01, r;-0.36, p<0.05); ECE erkeklerde sadece LDL-kolesterolle negatif korelasyon (r:0.45, p<0.05) gösterir. Þiþmanlýkta fazla kalori alýmý nedeniyle PCE sentezi karaciðerde uyarýlýrken yað dokusunda baskýlanmakta (15) ve VLDL artýþý ile beraber PCE artýþý LDL yapýmýný arttýrmaktadýr (21-23). PCE artarken ECE'nin azalýyor olmasý dikkat çekici bir paradokstur. Þiþmanlarda ECE aktivite azalmasýnýn eritrosit hücre yaþlanmasýna baðlý olarak geliþebileceði kanaatindeyiz. PCE aktivite artýþý ise þiþman kiþilerin kalori fazlasý olmasýný ve bu nedenle VLDL'den LDL sentezi artýþýný ifade eder. Kaldý ki þiþman grubumuzun LDL yüksekliði (p<0,05) de bu görüþü desteklemektedir. Çalýþmamýzda PTA ve PA düzeyleri BMI'e göre düþme eðilimindedir. PTA ve PA düzeylerindeki bu düþmenin normal grup- þiþman grup (p<0.05) ve normal grup-aþýrý þiþman grup (p<0.001) arasýnda belirgin olurken þiþman grup-aþýrý þiþman grup arasýnda belirgin olmamasý; bizim kanaatimize göre þiþmanlarýn (BMI>25) normal kiþilere (BMI 16-24) kýyasla kronik subklinik bir C vitamini eksikliðiyle karþý karþýya olduðunu akla getirmektedir. Kaldý ki çalýþmamýzda þiþmanlýk derecesi ile PTA ve PA arasýnda negatif korelasyon bulunmasý da (r;-0.403, p<0.000 ve r;-0.348, p<0.01) bu eksikliði iþaret etmektedir. Burgor ve arkadaþlarýnýn bulgularý da böyle bir negatif korelasyondan bahsetmektedir (8). Çalýþmamýzda vitamin eksiklik riski þiþmanlýk derecesi ile artýþ göstermiþtir. C vitamini eksiklik risk derecelerimizi Burgor ve arkadaþlarýnýn (8) çalýþmasý da desteklemektedir. Burgor ve arkadaþlarý 0.2 mg/dl'nin altýný yüksek risk, 0.6 mg/dl'nin altýný total biyokimyasal risk olarak kabul etmektedir. Biz de Burgor ve arkadaþlarý gibi düþünüyoruz. Bölgemizde kontrol grubundaki kiþilerin %27'sinde PTA deðerinin 0.6 mg/dl'nin altýnda olmasý bu kiþilerde vitamin alýmýnýn düzensiz olduðunu düþündürür. Þiþmanlarýn %57'sinde PTA deðerini 0.6 mg/dl'nin altýnda, %12'sinde ise 0.2 mg/dl'nin altýnda tespit etmemiz ise; bölgemizdeki düzensiz vitamin alýmýnýn þiþmanlarda daha da arttýðýný ortaya koymuþtur. Askorbik asit, vücudumuzda serbest oksijen radikallerinin (SOR) zararlý etkilerini önlemekle görevli nonenzimatik antioksidan savunma sisteminin önemli bir üyesidir. Bu nedenle þiþmanlar SOR etkilerine karþý da risktedir. Kaldý ki þiþmanlarda kan glukoz düzeyinin kontrol grubuna göre yüksek olmasý, askorbatýn doku ve hücrelere alýmýný yarýþmalý olarak azaltabilmektedir. Askorbik asit eksikliði aterosklerotik kalp hastalýðý ve diabetes mellitusun etiyolojisi ile ilgili olabilir (24-26). Askorbik asit suda eriyen en önemli antioksidandýr ve LDL oksidatif modifikasyonunu inhibe etmektedir. Okside LDL aterosklerotik lezyonlarýn primer bileþenidir. Bu nedenle latent vitamin C eksikliði ve okside LDL artýþý þiþman kiþilerde aterosklerotik kalp hastalýðý riskini daha da arttýrmaktadýr. Mutlu ve arkadaþlarý (27) çalýþmalarýnda þiþmanlarda endojen lipit peroksitlerinde ve LDL oksidasyonunda artýþa dikkat çekerken Van Gaal ve arkadaþlarý (28) da þiþman kiþilerde LDL oksidasyon artýþýna dikkat çekmiþlerdir. Yeþilbursa ve arkadaþlarý (29) ise þiþmanlarda MDA artýþý tespit ederek oksidan-antioksidan dengesinin oksidan lehine deðiþtiðini göstermiþlerdir. Sonuç olarak; a) glukoz, trigliserid, total kolesterol ve LDL kolesterol düzeylerinde anlamlý artýþ olmasý ve bu artýþýn BMI ile pozitif korelasyon göstermesi, b) serum kolinesteraz düzeylerinde artýþ olmasý ve bu artýþýn da BMI ile pozitif korelasyon göstermesi, c) serum total askorbat ve askorbat seviyelerinin BMI arttýkça azalmasý bir arada deðerlendirildiðinde; obez kiþiler aterosklerotik kalp hastalýðý, diyabet ve hipertansiyon riski taþýmaktadýrlar ve bu risk kronik C vitamini eksikliði ile daha da artmaktadýr. Bu risklerin azaltýlmasý için; bu kiþilerin uygun egzersiz ve diyet programlarýna alýnarak kilo kontrollerinin saðlanmasýnýn yaný sýra latent ve kronik avitaminozu engelleyici miktarlarda düzenli C vitamini desteðinin saðlanmasý oldukça önemli katký saðlayabilir. Kaynaklar 1. Filozof C, Gonzalez C. Predictors of weight gain: the biological-behavioural debate. Obes Rev, 2000;1: Gedik O. Obezite ve Çevresel faktörler. Turkish Journal of Endocrinology and Metabolism, 2003;2: Kuczmarski RJ, Flegal KM, Campbell SM, Johnson CL. Increasing prevalence of overweight among US adults. The National Health and Nutrition Examination Surveys, 1960 to JAMA. 1994;272(3): Wickelgren I. Obesity: how big a problem? Science. 1998;280(5368): Chan JM, Rimm EB, Colditz GA, Stampfer MJ, Willett WC. Obesity, fat distribution, and weight gain

6 32 Büyükbaþ ve ark as risk factors for clinical diabetes in men. Diabetes Care. 1994;17(9): Kannel WB, D'Agostino RB, Cobb JL. Effect of weight on cardiovascular disease. Am J Clin Nutr. 1996;63(3 Suppl):419S-422S. 7- Noppa H, Bengtsson C, Wedel H, Wilhelmsen L. Obesity in relation to morbidity and mortality from cardiovascular disease. Am J Epidemiol. 1980;111(6): Moor de Burgos A, Wartanowicz M, Ziemlanski S. Blood vitamin and lipid levels in overweight and obese women. Eur J Clin Nutr. 1992;46(11): Doucet E, Tremblay A. Food intake, energy balance and body weight control. Eur J Clin Nutr. 1997;51(12): Garrison RJ, Higgins MW, Kannel WB. Obesity and coronary heart disease. Curr Opin Lipidol 1996;7(4): Kaplan NM. The deadly quartet. Upper body obesity, glucose intolerance, hypertriglyceridemia and hypertension. Arch Intern Med 1989; 149: Denke MA, Sempos CT, Grundy SM. Excess body weight: an under-recognized contributor to dyslipidemia in white American women. Arch Intern Med 1994; 154: Aljaroudi WA, Petersen JL. Obesity, diabetes, and associated risk factors. Curr Treat Options Cardiovasc Med. 2006;8(1): Arsura EL, Brunner NG, Namba T, Grob D. Adverse cardiovascular effects of anticholinesterase medications. Am J Med Sci. 1987;293(1): Kutty KM, Huang SN, Kean KT. Pseudocholinesterase in obesity: hypercaloric diet induced changes in experimental obese mice. Experientia. 1981;37(11): Garrow JS. Obesity in: Cohen R D, Lowis B, Alberty K G M, Devran A M. The metabolic and molecular basis of acquired diasease, W. B. Saunders Co., London Wilson CW. Letter: Vitamin C for common colds. Lancet. 1976;1(7959): VanderJagt DJ, Garry PJ, Bhagavan HN. Ascorbate and dehydroascorbate: distribution in mononuclear cells of healthy elderly people. Am J Clin Nutr. 1989;49(3): Cucuianu M, Zdrenghea D, Pop M, Opincaru A. Increased serum gamma-glutamyltransferase in hypertriglyceridemia: comparison with serum pseudocholinesterase. Clin Chim Acta. 1976;71(3): Cucuianu M, Popescu TA, Opincaru A, Haragus S. Serum pseudocholinesterase and ceruloplasmin in various types of hyperlipoproteinemia. Clin Chim Acta. 1975;59(1): Kutty KM, Redheendran R, Murphy D. Serum cholinesterase: function in lipoprotein metabolism. Experientia. 1977;33(4): Chu MI, Fontaine P, Kutty KM, Murphy D, Redheendran R. Cholinesterase in serum and low density lipoprotein of hyperlipidemic patients. Clin Chim Acta. 1978;85(1): Kutty KM, Jain R, Huang S, Kean K. Serum pseudocholinesterase: high density lipoprotein cholesterol ratio as an index of risk for cardiovascular disease. Clin Chim Acta. 1981;115(1): Frei B. On the role of vitamin C and other antioxidants in atherogenesis and vascular dysfunction. Proc Soc Exp Biol Med 1999;222: Hunt JV. Ascorbic acid and diabetes mellitus. Subcell Biochem 1996;25: Price KD, Price CS, Reynolds RD. Hyperglycemiainduced ascorbic acid deficiency promotes endothelial dysfunction and the development of atherosclerosis. Atherosclerosis. 2001;158(1): Mutlu-Turkoglu U, Oztezcan S, Telci A, Orhan Y, Aykac-Toker G, Sivas A, Uysal M. An increase in lipoprotein oxidation and endogenous lipid peroxides in serum of obese women. Clin Exp Med 2003; 2(4): Van Gaal LF, Vertommen J, De Leeuw IH. The in vitro oxidizability of lipoprotein particles in obese and non-obese subjects. Atherosclerosis 1998; 137: Yesilbursa D, Serdar Z, Serdar A, Sarac M, Coskun S, Jale C. Lipid peroxides in obese patients and effects of weight loss with orlistat on lipid peroxides levels. Int J Obes (Lond). 2005;29(1):142-5.