Gürültü; İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere gürültü denir.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Gürültü; İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere gürültü denir."

Özge Farhi
4 yıl önce
İzleme sayısı:

1 1

2 TANIMLAR Gürültü; İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere gürültü denir. Endüstrideki gürültü ise, işyerlerinde çalışanların üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanabilir. 2

3 TANIMLAR Gürültüyü meydana getiren sesi, fiziksel olarak tanımlamak gerekirse; Ses, maddeden oluşan bir ortamda moleküllerin sıkışıp genleşmesinden meydana gelen ve madde içinde yayılabilen bir titreşim olayıdır. 3

4 4

5 TANIMLAR İnsan kulağının duyabildiği sesler 20 ile Hz (20kHz) arasında frekansa sahip olabilir 5

6 TANIMLAR Sesin Şiddeti ve Desibel Ölçeği: Şiddet, ses dalgalarının taşıdıkları enerjiye bağlı olarak birim alana uyguladıkları kuvvettir. Birimi genellikle metrekare başına Watt (W/m2) olarak ifade edilir. Sesin şiddeti, ses kaynağına olan uzaklığın karesi ile ters orantılıdır. 6

7 TANIMLAR Desibel (db): İnsan kulağının algılayabileceği en düşük ses şiddeti, eşik şiddet olarak bilinir. Kulağa zarar vermeden işitilebilen en yüksek sesin şiddeti ise, eşik şiddetinin yaklaşık 1 milyon katı kadardır. İnsan kulağının şiddet algı aralığı bu kadar geniş olduğundan, şiddet ölçümü için kullanılan ölçek de 10'un katları, yani logaritmik olarak düzenlenmiştir. desibel ölçeği adını verilmiştir. Sıfır desibel mutlak sessizliği değil; işitilemeyecek kadar düşük ses şiddetini (ortlama W/m2) gösterir. 7

8 TANIMLAR Eşik şiddetindeki ses sıfır desibeldir ve W/m2 değerine eşdeğerdir. 10 kat daha şiddetli ses W/m2; yani 10 db iken, 100 kat daha şiddetli ses 20 db dir. 8

9 TANIMLAR İşçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda, gürültüden ileri gelen işitme kaybında; sesi tanımak için basıncının ve frekansın belirlenmesi yeterlidir. Ancak, ses basıncı, sesi duyan kişinin ses kaynağına olan yakınlığı ve uzaklığına bağlıdır. Bu nedenle sesin gücünün hesaba katılması gereklidir. Ses kaynağından bir metre uzaklıktaki ses basıncı, sesin gücü olarak bilinir. 9

10 TANIMLAR Birim alandaki ses gücüne sesin yoğunluğu, bu yoğunluk düzeylerine de sesin şiddeti denir. Ayrıca, kulağımız ayni şiddetteki iki sesi tiz ve bas sesler diye ayırt edebilir. Sesin bu özelliğine sesin yüksekliği denir. Frekans yükseldikçe ses tizleşir, frekans düştükçe ses pesleşir. 10

TANIMLAR Genç ve sağlıklı bir insan kulağı, frekansı 16 Hz. ile 20000 Hz. arasındaki seslere duyarlıdır.

11 TANIMLAR Genç ve sağlıklı bir insan kulağı, frekansı 16 Hz. ile Hz. arasındaki seslere duyarlıdır. Bu duyarlılık, yarasada Hz., yunus balığında Hz. dir. insan sesleri normal şartlarda; 500 Hz Hz. civarındadır. 11

12 TANIMLAR Gürültüyü meydana getiren sesleri üç türde tanımlamak mümkündür. Subsonik sesler; frekansı 20 Hz.'den düşük olan seslerdir. İşitilebilen sesler; yaklaşık olarak, frekansı 20 Hz. ile 20 khz. arasında olan seslerdir. Ultrasonik sesler; frekansı 20 khz.'den daha yüksek olan seslerdir. 12

13 SES DÜZEYLERİ GÜRÜLTÜ DÜZEYİ FAKTÖR 0 db İşitme eşiği 20 db Sessiz bir orman 30 db Fısıltı ile konuşma 40 db Sessiz bir oda 50 db Şehir içinde bir büro 60 db Karşılıklı konuşma 70 db Dikey matkap 80 db Yüksek sesle konuşma 90 db Kuvvetlice bağırma 100 db Dokuma salonları 110 db Havalı çekiç, Ağaç işleri 120 db Bilyalı değirmen 130 db Uçakların yanı 140 db Ağrı Eşiği 13

14 GÜRÜLTÜ KAYNALARI Titreşen her cisim bir ses kaynağıdır. Endüstride gürültü kaynakları; dövme, perçinleme, çakma makineleri ile kesici, ezici ve biçim verici makineler; pompaların, kompresörlerin, türbinlerin, vantilatörlerin, jet motorlarının ve vanaların sıvı ve gaz itici etkileri; fırın ve motorların ateşleme gürültüleri; transformatör ve dinamoların yarattığı manyetik sesler; çevirici dişli, motor ve makinelerden gelen titreşim ve sürtünme sesleri, vb. dir. 14

15 İŞİTMA KAYBI Her hangi bir ses kaynağı dış kulak orta kulak ve iç kulağa gelerek işitme sağlanır. Ses çok fazla olduğu zaman iç kulaktaki sinir uçlarını öldürmeye başlar. Yüksek sese maruz kalma süresi uzadıkça daha fazla sinir ucu harap olur. Sinir ucu sayısı azaldıkça da işitme azalır. Ölü sinir uçlarını canlandırmak mümkün değildir ve hasar kalıcıdır. 15

16 İŞİTME KAYBINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 1 - Gürültüyü Meydana Getiren Sesin Şiddeti, 2 - Gürültüyü Meydana Getiren Sesin Frekans Dağılımı, 3 - Gürültüden Etkilenme Süresi, 4 - Gürültüye Karşı Kişisel Duyarlılık, 5 - Gürültüye Kalan Kişinin Yaşı, 6 - Gürültüye Kalan Kişinin Cinsiyeti. 16

Yatak Odaları 35 Oturma Odaları 60 Servis Bölümleri (mutfak, banyo) 70 Eğitim Yapıları Derslikler, Laboratuvarlar 45

17 Çeşitli Kullanım Alanlarının Kabul Edilebilir Üst Gürültü Seviyeleri Kullanım Alanı Dinlenme Alanları Tiyatro Salonları 25 Konferans Salonları 30 Otel Yatak Odaları 30 Otel Restoranları 35 Sağlık Yapıları Hastaneler 35 Konutlar Yatak Odaları 35 Oturma Odaları 60 Servis Bölümleri (mutfak, banyo) 70 Eğitim Yapıları Derslikler, Laboratuvarlar 45 Spor Salonu, Yemekhaneler 60 Endüstri Yapıları Fabrikalar (küçük) 70 Fabrikalar (büyük) 80 Ses basıncı düzeyi(gündüz) dba 17

18 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ Fiziksel Etkisi: Uyku; İnsanların fiziksel ve ruhsal sağlığı için uykunun bozulmaması çok önemlidir ve kronik uyku rahatsızlıkları çeşitli hastalıkların kaynağı olabilmektedir. İşitme Kaybı; Gürültünün en önemli etkisi şüphesiz, insanların işitme duyusu üzerindeki işitme kayıplarıdır. İşitme kaybı iki tiptir. 18

19 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ İletim tipi işitme kaybı: Dış ve orta kulakta oluşan işitme kaybı tipidir. Ses şiddeti, dış ve orta kulaktan geçerken bir kayba uğrar ve iç kulağa aynen iletilmez. Bu işitme kaybı tipi, ani yüksek bir patlamanın dış kulak zarını zedelemesi sonucunda görülür. Ayni ses orta kulaktaki kemikçiklerde de düzensizlikler oluşturabilir. 19

20 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ Algı tipi işitme kaybı: Bu işitme kaybı tipi, iç kulakta görülen bir işitme kaybıdır. İç kulaktaki kokleada bulunan sıvının veya liflerin bozulması ile duyma sinirlerinin çalışmamasıdır. Bu işitme kaybı tipi daha çok, yüksek şiddette ve yüksek frekanslı seslerin oluşturduğu işitme kaybıdır. 20

21 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ Endüstride, yüksek gürültüye kısa bir süre maruz kalan kişilerde geçici algı tipi bir işitme kaybı görülebilir. Bu etkilenme uzun süre olursa, işitme kaybı devamlı (kalıcı) olur ve kulak kaybettiği yeteneğini artık geri kazanamaz. 21

22 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ Fizyolojik Etkisi: Yüksek kan basıncına (hipertansiyon), Hızlı kalp atışına, Kolesterol artışına, Adrenalin yükselmesine, Solunumun hızlanmasına, Adale gerilmesine, İrkilmelere 22

23 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ Psikolojik Etkisi; Rahatsızlık, aşırı tepkilere ve davranışlara dönüşebilir: Ani parlamalar, öfkeye hakim olamama ve kendini kaybetme gibi. Kızgınlık ve öfkenin içe yöneltilmesi: Kendini suçlama ve aşırı sessizlik ve içe kapanma. Kızgınlık ve öfkenin dışa vurumu: Tartışmacı ve karamsar olma durumu. 23

24 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ Sakinleştirici kullanımı: Uyku hapı tüketiminin artması. Hoşgörünün azalması. Yardım isteğinin azalması. Davranış Bozuklukları Öfkelenme Rahatsızlık Duygusu Sıkılma 24

25 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ Performans Üzerine Etkileri: a)-karşılıklı konuşmanın etkilenmesi Dinleme ve anlama güçlüğü ortaya çıkar. Konuşma kesintiye uğrar. Yüksek sesli konuşmak gerekir. İnsan iletişimi bozulur. Telefon konuşmaları etkilenir. Radyo, TV ve müzik dinleme etkilenir. 25

26 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ b) Okuma ve öğrenmenin olumsuz etkilenmesi: Dikkat gerektirici, hafıza ve sözcüklerle ilgili çalışma ve öğrenimler gürültü ile olumsuz etkilenirler 26

27 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ c) İş performansının etkilenmesi: Çalışma hayatında yüksek düzeyli ve ani veya kesikli gürültüler iş verimini çeşitli biçimlerde etkileyebilir: İşin zamanında yapılması İşin doğru olarak yapılması İş kazaları 27

28 GÜRÜLTÜNÜN ZARARLI ETKİLERİ Gürültünün değerlendirilmesi Endüstride, yüksek gürültünün, işçilerde meydana getirdiği işitme kayıpları bir meslek hastalığıdır. Meslek hastalığı: sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir." 28

Benzer belgeler

TİTREŞİM - SES - GÜRÜLTÜ

TİTREŞİM - SES - GÜRÜLTÜ Gürültü Yönetmeliği İnter Spor - Kullanıcı Bilgilendirme SES ve TİTREŞİM Titreşim Titreşim bir denge noktası etrafındaki mekanik salınımdır. Bu salınımlar bir sarkacın hareketi