Genel S ra No: /19 Cep Kitapl : XXV ISBN:

Transkript

1 Genel S ra No: /19 Cep Kitapl : XXV ISBN: Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen Av. Coflkun Ongun Kapak: Can Eren Bask ve Cilt Can Matbaac l k Tel: Birinci Bask : Aral k 2007

2 Ç NDEK LER SUNUM.7 Aç l fl.9 Av. Kaz m Kolcuo lu.9 Av. Vehbi Kahveci..13 I. OTURUM Av. Mehmet Durako lu..15 Ali R za Binbo a..17 Telif Haklar n n Dünü-Bugünü-Yar n.17 Av. Münir Göker Müzik Eserleri Sanatç lar le Fikri Haklar n Korunmas Aç s ndan Restaurant ve Turistik flletmeler Aras ndaki Diyaloglar 30 Doç. Dr. Tekin Memifl Meslek Birlikleri Uygulamalar le Fikri Haklar n Hukuk Sorunlar n n Rekabet Hukuku Aç s ndan De erlendirilmesi 36 Mehmet Ali Tura Korsanla Mücadelede Kolluk Kuvvetleri Uygulamas 56 SORU YANIT 72 II. OTURUM Av. Muammer Ayd n 91 Uzman Fatofl Altunç Kültür Bakanl ve Telif Haklar 93 Yrd. Doç. Dr. Caner Yenidünya Manevi ve Mali Haklara Tecavüz Suçlar 102 Hamdi O uz Saat nternet Sitelerindeki Porno Tuzaklar 118

3 III. OTURUM Av. O uz Müftüo lu 145 Nilüfer Sapanc lar Korsanla Mücadele 146 Dursun Karaca Müzik Telif Haklar nda T kan kl k ve Nedenleri 155 Yrd. Doç. Azra Arkan Serim Ba lant l Haklar 169

4 F KR HAKLARDA GÜNCEL SORUNLAR stanbul Barosu Fikri Haklar Komisyonu Günlü Sempozyum Notlar Yer: TO Konferans Salonu

5

6 DÜfiÜNSEL HAKLAR Fikri (Düflünsel) ve S nai Haklar denince akla ilkin eser gelir. Eser fikri çal flman n ürünüdür. Fikir bafllang ç, ürün sonuçtur. As l olarak ürün, hukukun koruyucu flemsiyesine girince eser niteli ine bürünür. Her çal flmada oldu u gibi düflünsel çal flman n da bir karfl l - vard r. Bu maddi ve manevi karfl l k olarak ç kar karfl m za. Manevi karfl l a, eseri meydana getirenin toplumdan ald alk fllar, övgüler ve edindi i sayg n konum örnek gösterilebilir Bunun yan nda bir de maddi karfl l k söz konusudur. Maddi karfl l n alan eser sahibi, yeni ve daha nitelikli eserler üretir. Yaflam n sürdürebilmek için baflka bir ifl yapmaya gereksinim duymadan, salt üretti i eserleriyle bunu gerçeklefltirmelidir. Geliflmifl ülkelerde bu konulara büyük önem verilir. Yasalar buna göre düzenlenir. Toplumu oluflturan bireylerde bu yönde yetkin bir bilinç söz konusudur. Bu durum bir anlamda uygarl k ölçütüdür. Son y llarda fikri haklar konusunda en çok iflitti imiz sözcük ne yaz k ki korsan d r. Korsan, sözcü ü yukar da s ralanan düflünce ve olgulara aç k bir sald r d r. Korsan yay n, kabaca bir eserden edinilen maddi karfl l n eser sahibine de il de eserle ilgisiz birine yönelmesi ya da akmas fleklinde tan mlanabilir. Bu durum da kuflku yok ki hem eser sahibini yaralar hem de yeni eserler üretilmesinin önünde koca bir engel olarak durur. Ülkemizde s nai haklarla ilgili son y llarda baz geliflmeler olmas na karfl n Fikri Haklar konusunda yeterli aç l mlar yaflanmam flt r. Oysa Düflünsel (Fikri) Haklar geliflmifl ülkelerde ba ms z bilim dal olmufl, özellikle edisyon haklar sanatç ya büyük olanaklar sunmufltur. Fikri ve S nai Haklar Komisyonumuzun öncülü ünde düzenlenen, Eser Sahiplerinin, meslek birli i temsilcilerinin, hukukçular n ve kolluk görevlilerin kat ld semposyumda fikri haklar n güncel sorunlar irdelendi. Elinizdeki kitapta bu önemli toplant daki sunumlar n bir araya getirdik. Nitelikli eserlerin üretildi i, korsans z günlere kavuflabilmek umuduyla, ve de yeni bir yay nda buluflmak üzere, Hoflçakal n... Av. Celal Ülgen Yay n Kurulu Baflkan

7

8 AÇILIfi PINAR SÜR (Sunucu) Say n kat l mc lar, stanbul Barosu Fikri ve S nai Haklar Komisyonu taraf ndan düzenlenen fikri haklarda güncel sorunlar konulu sempozyumumuza hofl geldiniz. Çal flmalar m zda bize her türlü deste i ve katk y sa layan Say n Baro Baflkan m z Av. Kaz m Kolcuo lu na ve Baromuz Yönetim Kurulu üyelerine en içten duygular m zla teflekkür ediyoruz. Etkinli imiz için bizlere kap lar n açan stanbul Ticaret Odas Say n Baflkan na, yetkililerine ve çal flanlar na teflekkürlerimizi sunuyoruz. Bir gün ve üç oturumdan oluflan etkinli imizde fikri haklar alan nda güncel baz sorunlar tart flaca z. Her biri alan n n uzman olan çok de- erli konuflmac lar m z n bir araya gelmesiyle oluflan enerjiden çok faydalanaca m zdan eminiz. Sempozyumun aç l fl n yapmak üzere Say n Baro Baflkan m z Av. Kaz m Kolcuo lu nu kürsüye davet ediyorum. Av. KÂZIM KOLCUO LU ( stanbul Barosu Baflkan ) De erli Kurum Baflkanlar, De erli Meslektafllar m; hofl geldiniz diyor, hepinizi stanbul Barosu ad na sayg ve sevgiyle selaml yorum. Bugün burada uzun zamandan beri fikri ve s - nai haklar konusunda önemli çal flmalar yapan, bu konuda uygulamac lar n sorunlar n gündeme getiren, ayn zamanda bu fikri ve s nai haklar konusunda geliflmeleri yak ndan izleyerek meslektafllar m zla birlikte toplumu bilgilendirmeye yö-

9 10 stanbul Barosu Yay nlar nelik önemli çal flmalar yürüten, Fikri ve S nai Haklar Merkezimizin yeni bir etkinli i için toplanm fl bulunuyoruz. Bu nedenle merkezin Baflkan ve De erli Üyelerini kutluyor bu çal flmalar ndan dolay onlara teflekkür etmek istiyorum. Bu tür toplant lar düzenlerken kimi zorluklarla karfl karfl ya kal yoruz. stanbul Ticaret Odas na bu güzel salonu bizimle paylaflt için ayr ca stanbul Barosu olarak teflekkür etmek istiyorum. Oda baflkan ve sekreteri baflta olmak üzere tüm üyelere flükranlar m sunuyorum. Çok de erli meslektafllar m ve konuklar; Fikri Haklar gerçekten çok önemli bir alan. Bilgi üretiminin korunmas, bilginin önemli bir de er oldu unun kabul edilmesi ve bu de erin korunmas konusundaki çabalar sürüyor. Üretimin daha da artt r lmas ve onun sa lad ekonomik de er hem onu üretene yarar sa lar, hem de topluma ve insanl n gelece ine katk sunar. Fikri haklar konusu bir ölçüde matbaayla yak n ilgili. ngiltere de 1600 y llar nda, patent ve marka konusu gündeme getirilip de erlendirildi i dönemde, ülkemize henüz matbaa getirilememiflti. Fikirler yaz yla iletilir, yaz da bas n arac l ile yayg nlafl r. Hem sanayinin, hem de matbaan n dünya ölçüleri içerisinde bize çok geç ulaflmas, fikri ve s nai haklar konusunda uzun bir geçmifle dayal uygulamam z olmad n n göstergesidir. Bu konudaki en önemli çal flmalar Cumhuriyet ten sonra bafllam flt r. Çünkü Cumhuriyetle birlikte sanayileflme ve sanayi toplumu olma konusunda önemli ad mlar at lm fl ve önemli geliflmeler yaflanm flt r. Ticaret Yasam z n kabul edilmesiyle birlikte konuyla ilgili ve o günün koflullar nda devrim say labilecek düzenlemelere gidil-

10 Fikri Haklarda Güncel Sorunlar 11 mifltir. Daha sonra hepimizin çok iyi bildi i gibi, Nazi Almanyas ndan Atatürk ün iste iyle ülkemize gelen ö retim üyesi ve bilim adam Hirsch taraf ndan 1951 y l nda haz rlanan Fikri ve S nai Haklar Yasas bu konuda at lm fl en büyük ad m olma özelli indedir te yeniden bir düzenlemeye gidilmifl ancak bu düzenleme yasa olarak de il de Kanun Hükmünde Kararname olarak yap lm flt r. Bu düzenlemenin geçici ve yüzeysel oldu unu hepimiz biliyoruz. Bu konuda, afla yukar yedi tane sözleflme var uluslararas alanda. Bunlar n çok büyük bir bölümünü Türkiye kendi iç mevzuat na uyarlam flt r ama buna uygun yasal düzenlemesini yapamam flt r. Bunun yap lmas gerekir, bu kanun hükmündeki kararnameler art k bir yasal düzen içerisinde daha içerikli ve uygulamada daha kolaylaflt r c hükümleri ve uluslararas sözleflmeleri bir araya getirmelidir. Bu konuda stanbul Barosu gerçekten büyük çaba göstermektedir. Bu geliflim içerisinde müzik üretim alan nda özellikle uygulamada çok önemli sorunlar yaflan - yor. Tabii biliyorsunuz, fikri üretim olarak kabul edilen biliflim sektöründe program yap m ve veri taban oluflturulmas çok büyük ekonomik ranta ulaflan ve bu konuda belki de dünyada en fazla ekonomik gelir elde edilen kurumsal bir yap ya dönüflüm gözlenmifltir. Bu nedenle bu alanlardaki geliflmelerin tabii ki de erlendirilmesi, uluslararas sözleflmeye göre düzenlenmesi gerekir. Ama bir fleyi de çok iyi ak lda tutmak zorunday z, art k fikri ve s nai haklar ekonomik olarak önemli kazanç sa layan bir aland r. E er bunu görmezden gelirsek bu alan bizim aleyhimize ifller ve bu ekonomik gelir, rant halinde bizden baflka yerlere akmaya devam eder.

11 12 stanbul Barosu Yay nlar fiu anda zaten bir ölçüde olay bu hale dönüflmüfltür ama bizim iki fleyi çok dikkatle izlememiz gerekli. Bir, fikri haklar konusundaki üretimi, düflünsel üretimi ön plana ç karmal y z. kincisi s nai haklar konusunda da ayn fleyi yapmal ve bunu yaparken de bunlar n korunmas ve düzenlenmesi konusunda gerekli özeni ve titizli i göstermeliyiz. Bugün uygulamadan do an sorunlar çok de erli meslektafllar m z taraf ndan aç k bir flekilde dile getirilecek, tart fl lacak. Gerçekten uygulamada çok önemli sorunlar m z oldu u da herkes taraf ndan bilinmektedir. Hatta uygulamadaki sorunlar - m z n en büyük kayna da, yarg yla ilgili olan sorunlar m zd r. Çünkü afla yukar benim bildi im Türkiye de fikri ve s nai haklarla ilgili sekize yak n mahkeme kurulmufltur. Bunlar n say lar bugünkü geliflim içerisinde yetersiz kalm flt r. O nedenle meslektafllar m z n bu konudaki sorunlar yarg ya tafl d klar zaman yarg dan çok geç sonuç ald klar n, ifl yo unlu u nedeniyle bazen bir y l sonraya duruflma günüyle karfl karfl ya kald klar n izliyoruz, görüyoruz. Fikri ve s nai haklar konusundaki koruma önlemlerinin al nmas ve uygulanmas konusunda diyebilirim ki, zaman nda uygulamad n z, zaman nda bu konular yarg önüne tafl yamad n z durumda sonuç alman z da çok zorlafl r ve insanlar n koruma konusundaki kültürleri de giderek korsan yollara dönüflebilir. Böyle oldu u zaman da insanlara bu kültürün, bu fikri haklar n, düflünsel haklar n çok önemli bir ekonomik getiri sa lad - n ve art k sadece kol kuvvetiyle de il, beyin gücüyle üretilen de erlerin de korunmas ve ekonomik güç haline gelmesi konusunu anlatmada güçlük çekiyoruz. Onun için uygulamada bu zorluklar n ortadan kald r lmas bak m ndan en az ndan Ankara, stanbul, zmir d fl nda önemli illerimize

12 Fikri Haklarda Güncel Sorunlar 13 de bu mahkemelerin aç lmas gerekir. Bu illerimize aç lan mahkemelerin say lar yeterli olmad için bunlar n da say lar n n art r lmas gerekiyor. Bu toplant n n bu nedenle uygulamadaki aksakl klar n n giderilmesi konusunda yetkililere önemli bir uyar biçimine dönüflmesini diliyorum. Bu toplant ya kat lan çok de erli konuflmac lara ve sizlere tekrar teflekkür ediyor, baflar dileklerimi sunuyorum. Av. VEHB KAHVEC ( stanbul Barosu Fikri ve S nai Haklar Komisyonu Baflkan ) Say n Baflkan m, de erli kat l mc lar, Baromuzun Yönetim Kurulu Üyeleri; evvela bize bu olanaklar sa layan Baromuzun Baflkan na ve Yönetim Kurulu Üyelerine teflekkür ederek bafllamak istiyorum. Çünkü Fikri S nai Haklar Komisyonu, son dönem çal flmaya bafllad ndan beri Baro Baflkan ve Yönetiminden ald destekle bir k s m çal flmalar topluma aksettirmeye bafllam flt r. Bugün özellikle burada çok de iflik bir çal flma yap l yor. Bu çal flmada ilk defa hak sahipleri, uygulay c lar ve bilim adamlar bir arada konuyu tart flacaklar. Dolay s yla önem arz ediyor. Bir de size baflka bir konuda bilgi vermek istiyorum Nisan tarihinde yapm fl oldu umuz sempozyuma iliflkin sunumlar stanbul Barosu Dergisi Fikri Haklar Özel Say s olarak yay nland. O özel say çok zor koflullarda ve çok h zl bir flekilde bugüne yetifltirildi. Bu konuda çal flma yapan arkadafllara da teflekkür etmek istiyorum. Ayr ca, hep beraber bugün bir yenili i daha yaflayaca z. lk defa bir sertifika program uyguland. Baromuzun bize verdi i olanaklarla yapt - m z bu çal flmaya 90 kifli kat ld. Bunlardan yüzde

13 14 stanbul Barosu Yay nlar 100 devam flart n yerine getiren 81 kifli s nava girdi ve 68 kifli 100 üzerinden 75 puan almak suretiyle bu s navlar baflard ; bu bir ilk. nflallah bunlar adliyelere ve Adalet Bakanl na bildirmek suretiyle bu arkadafllar m z n bilirkifli olarak bilgilerinden faydalanmas için talepte bulunaca z; bu da bir ilk. Say n Baflkan m n olay derinlemesine ele alarak, derin vukufiyetiyle ortaya koydu u konuflmas ndan sonra bilimsel bir konuflma yapmak çok zor benim için, ancak flu kadar n söyleyeyim ki, hak sahipli i konusu Türkiye de çok büyük bir sorun olarak ortaya ç kmaktad r. Henüz daha hak sahipli i kavram tam olarak aç kl a kavuflturulamad için hem hak sahipleri ma dur edilmekte, hem de bu haklar ihlal etti i söylenen ifl dünyas da ma dur edilmektedir. Dolay s yla stanbul Ticaret Odas salonlar nda bu program n yap lmas da bir baflka anlam tafl maktad r. Bu nedenle özellikle Av. Münir Göker üstad m za da burada çok teflekkür etmek istiyorum. Bu program n haz rlanmas nda Baromuzun bize yol gösterdi i ortamda da, bize bu salonun tahsisi konusunda da çok büyük bir çaba sarf ettiler. Konuflmam k saca bu flekilde bitirmek istiyorum. Sayg lar mla.