RUSYA FEDERASYONU. İstatistikler: Örnek Ülke Bilgisi

Transkript

1 RUSYA FEDERASYONU İstatistikler: Nüfus : 138,1 milyon Yüzölçümü : 17,1 milyon km2 GSYİH : 1,8 Trilyon ABD $ (2011) Kişi Başına GSYİH : ABD $ (2011) Büyüme : %4,3 (2011) İhracat : 516 Milyar ABD $ (2011) İthalat : 305 Milyar ABD $ (2011) Para Birimi : 1 ABD $ = 32,5 Ruble (Haziran 2012) Örnek Ülke Bilgisi Tüm dünyada 2009 yılı içerisinde etkisi yoğun bir şekilde hissedilen global kriz, diğer bir çok ülke gibi Rusya Federasyonu nun (RF) ekonomisinde de önemli bir düşüş yaşanmasına neden olmuştur yılında GSYİH si %7,9 oranında küçülen RF nin 2010 yılındaki GSYİH si %4 oranında, 2011 yılında ise %4,3 oranında artmıştır. Esasen, tam anlamıyla krizin etkileri geçmiş olmamakla birlikte, ülke ekonomisinin bu yıl da (2012) büyümesi beklenmektedir. Öte yandan, 2011 yılının başında Kuzey Afrika ve Ortadoğu coğrafyasında yaşanan gelişmeler, petrol fiyatının artmasına neden olmuş ve bu durum da, 2011 yılında Rusya nın daha hızlı şekilde büyümesini ve rezervlerini arttırmasını sağlamıştır. Diğer bir deyişle, RF ekonomisi, 2011 yılında artan petrol fiyatlarının etkisiyle, en önemli ihraç kalemi olan petrol ürünleri sayesinde, büyümesini sürdürmüştür yılında da, beklenti, dünyada yeni bir krizin olmaması durumunda, büyüme oranının %4-5 seviyesinde gerçekleşmesi şeklindedir. Öte yandan, son aylarda (2012 Mayıs-Haziran) petrol fiyatlarında yaşanan azalış, rublenin değer yitirmesine neden olmuştur. Bununla birlikte, büyüme beklentisinde bir gerileme olmamıştır. Ayrıca, uluslararası derecelendirme kuruluşları 2010 yılında, RF nin konumunu durağandan olumluya çevirmişler ve bu konum 2011 ve 2012 yılı için de olumludur. Özellikle 2008 yılının son çeyreğinde ve 2009 yılının ilk yarısında, otomotiv, genel tüketim ürünleri benzeri ürünlerin ithalatında ve ülke emlak piyasası ve müteahhitlik sektöründe yaşanan düşüşler, 2010 yılında yavaşlamış, 2011 ve 2012 yıllarında da artmaya başlamıştır.

2 Buna rağmen, resmi istatistiklere göre, 2010 yılında inşaat sektöründeki işler geçen yılın aynı dönemine oranla sadece %1 oranında artmıştır, 2011 yılında ise inşaat sektöründeki işler geçen yılın aynı dönemine göre %5,1 oranında artmıştır. Bu rakamlar esasen 2009 yılındaki %16 lik düşüş göz önüne alındığında toparlanma sinyali olarak algılanmalıdır. Müteahhitlik Sektörü Genel Değerlendirme 2009 yılında, RF de müteahhitlik, müşavirlik ve inşaat sektörü tüm dünyada etkisini hissettiren ve RF nin de genel ekonomisini %8 oranında düşüren global ekonomik kriz nedeniyle önemli ölçüde olumsuz etkilenmiştir. Rus müteahhitlik pazarında 2008 yılı sonunda başlayan yavaşlama, 2009 yılında derinleşmiştir yılı sonu itibariyle inşaat sektöründe resmi rakamlara göre %18 oranında bir düşüş yaşanmıştır yılı içerisinde büyük çaplı projelerin birçoğunun yapımı ileri bir tarihe ertelenmiş ve yeni büyük ticari ve mesken projeleri de başlatılmamıştır. Son on yıllık dönemde ilk kez inşaat işlerinin toplam değerinde bir düşüş yaşanmıştır. Bununla birlikte, özellikle 2009 yılının son çeyreğinde ekonomik verilerin düzelmesi, ekonomik faaliyetlerin canlanması ve petrol fiyatlarının RF nin istediği düzeylerde gerçekleşmesi, sanayi üretiminde artış yaşanmasına neden olmuş ve böylece, 2009 yılı başında yaşanan fırtına nın en kötü etkileri bir anlamda geçmiştir. Bu çerçevede, 2010 yılından itibaren, esasen 2009 yılının olumsuz etkileri ortadan kalkmış ve sektörde kısmibir gelişme yaşanmıştır. Resmi istatistiklere göre, 2010 yılında Rusya da inşaat sektöründeki işler geçen yılın aynı dönemine oranla sadece %1 oranında artmıştır. Bu rakam esasen 2009 yılındaki %16 lik düşüş göz önüne alındığında toparlanma sinyali olarak algılanmalıdır. (RF Devlet İstatistik verilerine göre 2010 yılında gerçekleştirilen inşaat hacmi 4.206,1 Milyar Rubleye ulaşmıştır. (2009 yılında ise bu rakam 3.869,0 Milyar ruble olmuştur) 2011 yılında da, inşaat sektöründeki büyüme devam etmiş ve Milyar Rubleye ulaşmıştır. Ayrıca, esasen, 2012 yılında da inşaat sektöründeki yükseliş devam etmektedir.(2012 yılının Ocak-Mart döneminde Rusya daki inşaat hacmi 793,9 Milyar Rubleye ulaşmıştır ve geçen yılın aynı dönemine göre %5,2 oranında artmıştır.) Gerçekleştirilen konut inşaatı ise, 2009 yılında 59,9 milyon m², 2010 yılında 58,1 milyon m² (714,1 bin yeni daire inşa edilmiştir (2010 yılına göre artış, %1,8 ), 2011 yılında da konut inşaatı 60,2 Milyon m² (765,7 konut, artış %3,6) olarak gerçekleştirilmiştir. Esasen konut artışı az olsa da, 2012 yılında bunun ivmeleneceği değerlendirilmektedir.

3 2011 yılında federal bütçeden finanse edilen adet inşaat sürmüştür, bu inşaatlardan adet faaliyete geçmesi planlanmıştır, ancak gerçekleşen 501 ünite bitirilmiştir.) 426 tam kapasiteli, 75 adet kısmen), 1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla 876 projede teknik hazırlığı %51-%99,9 arasında bulunulmuştur. İnşaat sektöründe ortalama maaş: 24,1 bin Ruble civarındadır (2011) Projeleri (Mesken-Altyapı-Enerji-Ulaştırma Projeleri ve Projelerin Finansmanı) 2010 yılında, mesken inşaat projelerine bakıldığında, global krizin etkilerinin bir anlamda geçtiği ama yine de artış oranının az olduğu görülmektedir. (%1,8) 2011 yılında ise bu rakam % 3,6 olarak artmıştır. Ocak-Mart 2012 döneminde ise bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre %5,7 olarak artmıştır. Ayrıca, mesken inşaatlarının kalitesinde/seviyesinde son dönemde görülen düşüşün, ilerleyen aylarda yeni projelerin yapılmaya başlaması ile birlikte sona ereceği ve kalitenin de artacağı değerlendirilmektedir. RF de inşaat sektörünün finansmanında bankalar etkin rol aldığından, bankalar projeleri kriz nedeniyle fonlayamamıştır. Bankalar, sektörden sayısal anlamda çıkmaya başlamıştır. Bankaların şüpheli alacaklar (Non-performing loan-npl) sorunları olmuştur. Yine de, mali sıkıntılar nedeniyle (özellikle projelerin finansmanında yaşanacak zorluklar kapsamında), gelecek yıl da, mesken ve diğer inşaat aktivitelerinin, esasen altyapı projelerinde yaşanacak artışa ve bunun sektöre getireceği olumlu havaya bağlı kalacağı düşünülmektedir yılında federal bütçeden finanse edilen adet inşaat sürmüştür, bu inşaatlardan adet faaliyete geçmesi planlanmıştır, ancak gerçekleşen 501 ünite bitirilmiştir.) 426 tam kapasiteli, 75 adet kısmen), 1 Ocak 2012 tarihi itibariyle 876 projede teknik hazırlığı %51-%99,9 arasında bulunulmuştur Yılları RF nin ayrıca, yıllarını kapsayan federal planında, ülkenin ulaştırma sisteminin modernizasyonunun sağlanması hususunun bulunması dikkate alındığında, kara ve demiryolu inşaat projeleri ve havalimanı yapımı ve mevcut havalimanlarının genişletilmesi projelerine büyük harcamalar yapılacağı görülmektedir. Söz konusu federal plana göre, 420 milyar dolarlık bir toplam yatırım rakamına eş değer yatırım yapılması öngörülmektedir. Bu rakamın 147 milyar dolarlık kısmı ise federal bütçeden karşılanacaktır.

4 Bahse konu planın sadece %10 luk kısmı bile realize edilse, 2015 yılına kadar toplam yılda 7 milyar dolarlık yatırım yapılması sağlanacak olup, bu rakamın bile, müteahhitlik sektörünü tekrar eski seviyelerine kısa zamanda getireceği ve daha da ileri rakamlara ulaşılmasını sağlayacağı görülmektedir. Federal bütçe açığının GSYİH ya oranının önümüzdeki üç yıl içerisinde de %3-7 arasında bir değerde seyredeceği dikkate alındığında, RF nin altyapı projelerinin finansmanının daha çok özel yatırımcılar tarafından kamu-özel sektör ortaklığı (PPP) ve/veya bütçe dışı diğer kaynaklar kullanılarak (kredi, vb.) şeklinde yapılacağı düşünülmektedir. Bu projelerin önümüzdeki dönemde RF deki müteahhitlik sektörüne büyük bir ivme kazandıracağı düşünülmekte olup, 2010 ve 2011 yıllarında imzalanan PPP ler de bunun ilk örneğini oluşturmaktadır. Bu projeler, 1,5 milyar dolar değerindeki Moskova- St. Petersburg otoyolunun ilk bölümünün inşaatı ile 2,1 milyar dolar tutarındaki Pulkovo havalimanının modernizasyonu projeleridir. RF de önümüzdeki 10 yıl içerisinde yapılacak olan tüm projelerin %20 sinin PPP ile gerçekleştirileceği dikkate alındığında, bu durumun RF de iş yapmak isteyen ülkeler/şirketler için büyük bir potansiyel arz ettiği değerlendirilmektedir. Özellikle, 2010 yılında alınan Hükümet kararları kapsamında, Rusya Federasyonu nda tersanelerin yeniden inşası ve modernizasyonuna büyük çaplı kaynak ayrılmıştır. (Örneğin, 4 çağdaş askeri geminin Fransa dan satın alımı ile ilgili sözleşme Ocak 2011 de imzalanmıştır, onlardan 2 adedi Rus tersanelerinde inşa edilecektir) Ulaştırma projelerinin yanı sıra, enerji sektöründe de döneminde büyük çaplı yatırımlar planlanmaktadır. Enerji alanındaki en önemli projeler, 1,2 milyar dolar tutarındaki Sayano-Shushenskaya Hidro-Elektrik Santralinin yeniden inşası ve diğer bazı nükleer santrallerin inşası olarak göze çarpmaktadır. Vostochny de yapılması planlanan yeni uzay üssünün yanı sıra, bu ülkede 2011 yılında yapılması öngörülen diğer önemli altyapı projelerinin toplam değerinin 12,5 milyar doları bulması beklenmektedir. İnşaat sektörünün gelişiminde kamu harcamalarından daha çok bankacılığın fonlanmasının daha önemli olacağı değerlendirilmektedir. Bankalar, hâlihazırda sadece mesken inşaatlarını fonlayabilmekte, sanayi yatırımlarının inşası için fonlama yapamamaktadır. Öte yandan, devlet garantili projelerin / işlerin fonlanmasındaki sıkıntılar aşılmıştır. Bununla birlikte, özel sektör projelerinin fonlanması halen zayıftır. Öte yandan, 2010 yılı RF nin yeni büyük dünya çapında önemli organizasyonlara evsahipliği yapmasına yönelik kararların alınmasının yılı olmuştur. Hâlihazırda, RF nin 2014 yılında Soçi de düzenlenecek olan Kış Olimpiyatları, 2012 yılında Vladivostok ta gerçekleştirilecek olan APEC Zirvesi, 2013 Kazan da yapılacak Üniversiad Olimpiyatlarına ek olarak, 2018 yılında da Rusya nın Dünya Kupasına ev sahipliği yapması kararlaştırılmıştır.

5 Rusya nın 13 şehrinde (Moskova, St. Petersburg, Kaliningrad, Yaroslavl, Nijni Novgorod, Saransk, Kazan, Yekaterinburg, Samara, Volgograd, Krasnodar, Soçi ve Rostov) düzenlenecek olan Dünya Kupasına yönelik hazırlıkları da ülkenin müteahhitlik sektörüne destek sağlayacaktır. Özellikle, RF Başbakanı Sn. Putin in bu organizasyon kapsamında şu an St. Peterburg-Moskova-Nijni Novgorod hattında çalışan hızlı tren in, şampiyonada maçların oynanacağı 13 şehre uzanacağını açıklaması bile önemli bir altyapı hamlesi sağlayacaktır. Sn. Putin, şampiyona için sadece demiryollarının değil, havaalanlarından otoyolara kadar pek çok altyapı yatırımının gerçekleştirileceğini belirtmiştir. FIFA standartlarına göre, maçlarının oynacağı her yerde en az 40 bin kişilik stat olması gerekiyor. Rusya da şu an bu standarda uygun sadece bir tek stadyum var: Lujniki. Sadece statlar için 3,8 milyar dolar harcanması beklenmektedir. Söz konusu faaliyetlere yönelik olarak gerçekleştirilmesi gereken altyapı yatırımlarının 50 milyar doları aşması beklenmektedir. (Bahse konu harcamaların aslan payını da yol, demiryolları (hızlı tren hatları dâhil), tüneller (Soçi), deniz köprüsü (Vladivostok), havalimanları inşası ve renovasyonu ile spor ve otel kompleksleri inşaatları almaktadır.) Moskova Genişleme Projesi (2012) Moskova nın trafik ve konut sorunlarına çözüm bulabilmek amacıyla, Moskova Belediyesi tarafından geride bıraktığımız yaz aylarında Belediye sınırlarının genişletilmesi önerisi gündeme getirilmişti. Bu bağlamda, Moskova Belediyesi nin sınırlarının genişletilmesi için gereken kanun değişikliği teklifi, 2012 yılının başında Moskova Belediyesi ve Moskova Bölgesel Hükümeti tarafından Duma ya sevkedilmişti. Duma, sözkonusu kanun değişikliğini 2012 yılı Ocak ayı başı itibariyle onaylamıştır. Bu yeni uygulamanın 2012 yılı Temmuz ayında yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Bu uygulamaya göre, hâlihazırda Moskova Bölgesel Hükümeti sınırları içinde bulunan 144 bin hektar arazi, Moskova Belediyesine devredilmektedir. Böylece, Moskova Belediyesi nin sınırları güney-batı istikametinde 2,4 kat genişlemekte, nüfusu da 200 bin artmaktadır. Bu uygulamanın yürürlüğe girmesinden sonra, Federal Hükümete ve Moskova Belediyesine ait Bakanlık ve idare binalarının bir kısmının yeni bölgeye taşınması öngörülmektedir. Hangi Bakanlık / Kurumların taşınacağına dair çalışmalar halen devam etmektedir. Yeni bölgede, yaklaşık 2 milyon kişi için konutlar, sosyal tesisler, AVM ler, okullar, hastaneler vb. inşa edilmesi planlanmaktadır.

6 Ayrıca, ulaşım ve altyapı inşaatları da gerçekleştirilecektir. İlaveten, Moskova nın uluslararası bir finans merkezi haline getirilmesi ve Skolkovo da bir yenilikçilik ve bilim-teknoloji merkezi kurulması çalışmaları çerçevesinde çeşitli tip ve büyüklükte tesisler inşa edilmesi gündemdedir. Moskova ya dâhil edilen yeni toprakların imarına yönelik genel konseptin hazırlanması için şehir makamları tarafından 10 mimarlık grubuna görev verilmiştir. Bunlar arasında dört Rus ve altı yabancı mimarlık bürosu bulunmaktadır. Rus mimarlık büroları arasında Ostajenka, Profesör Mimari-Dizayn Atölyesi, Moskova Mimarlık Enstitüsü ve Rusya Mimari-İnşaat Bilimleri Akademisi bulunuyor. Fransız ekolünü Antuan Grunbach ve Partnerleri ile L`AUС Bürosu, Hollanda yı ОМА, İspanya yı Katalon konsepti uzmanları ile bilrik olan Ricardo Bofill, İtalya yı mimar Sechi Vinago ve ABD ni Urban design Associates temsil edecektir. Tüm büroların çalışmalarına Dünya nın her köşesinden konusunun uzmanları ile çalışmayı önerdikleri ifade edilmektedir. Moskova baş mimarı Aleksandr Kuzmin Yeni Moskova konseptini hazırlamak için 30 u Rus, 37 si yabancı toplam 67 başvuru yapıldığını söylemiştir. Bu şekilde ihaleye katılan ülke sayısı 21 olmuştur. Seçilen gruplar altı ay içinde birbiri ile bağımlı üç ayrı konsept projesi hazırlayacaktır Eylülünde hazırlanacak konseptler bir sergide görüşe sunulacaktır. Daha sonra jüri tarafından teklif edilen 3 varyanttan en iyileri birleştirilerek genel plan oluşturulacaktır. Müteahhitlik Sektöründe Yabancı Firma Faaliyetlerine Yönelik Kısıtlamalar, Riskler ve/veya Avantajlar Çalışma ve Oturma İzinleri Kanunlarda Rus personel çalıştırma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, yabancı işçiler için davetiye gönderilmesi gerekmektedir. Söz konusu davetiyeler toplu olarak verilememektedir. Her bir işçi için ayrı davetiye gerekmektedir. Rusya Federasyonu nun tespit ettiği kota çerçevesinde yabancı kişi için geçici oturma izni alınabilmektedir. Geçici oturma izninin süresi en fazla 3 yıldır. Bu kota, Rusya Federasyonu bölgelerinin yürütme organlarının tavsiyeleri üzerine her bölge için Rusya Federasyonu merkezi hükümeti tarafından kararlaştırılmaktadır. Yabancı ülke vatandaşının statüsü onun ait olduğu kategoriye bağlı olarak değişmektedir. Şu anda yürürlükte olan üç kategori bulunmaktadır: (1) Geçici süreyle gelenler, (2) geçici oturma izni olanlar, (3) daimi oturma izni olanlar. Rusya Federasyonu alanında yabancı işçinin çalıştırılması için çalışma iznin alınması gerekmektedir. Çalışma izni bir yıllığına verilir ve her yıl yeniden başvurulması gerekmektedir. Diğer bir deyişle, işveren firma (Türk sermayeli veya diğer, her hâlükârda RF de kayıtlı olmalıdır) çalıştıracağı yabancı işçi için RF Federal Göçmen Servisi (FMS) nin ( firmanın bulunduğu eyalet/bölgedeki yerel şubesine başvurması gerekmektedir.

7 Bu talebe ilişkin olarak gerekli belgeleri toplayıp, istihdam ile ilgili izin talebini yerel Hükümete yapmaktadır. Yerel makamlara verilen kota miktarına göre FMS kararını vermektedir. Kararın olumlu olmasının ardından, sözleşme, garanti mektubu (firmalar işçi başına belirli bir kapora ayırmaktadır-uçak bileti değerinde), firma ile bilgiler, akreditasyon belgeleri FMS ye verilmektedir. FMS izin belgesini verdikten sonra, firma, izin belgesini Türkiye ye gönderip iş vizesini çıkarmaktadır. İşçiler RF ye geldiklerinde FMS ye kayıt yaptırmaktadırlar. RF, genel politika olarak, işçi kotalarını arttırmaya pek sıcak bakmamaktadır. Bu çerçevede, 2011 yılında toplam işçi kotası (BDT ülkeleri dahil) 1,7 milyon kişiye düşürülmüştür. Kayıtlar, 1 yıllık yaptırılmakta, her işçi için 1 sene olmak kaydıyla 2 kere uzatılmaktadır. Üçüncü senenin sonunda aynı işlem tekrar yapılmaktadır. Ayrıca, işçinin faaliyeti sadece izin alan firmanın bulunduğu veya belirttiği bölgede olmak zorundadır. Öte yandan, işveren, 2010 yılı için %26 oranında tek sosyal vergi ödemektedir yılından itibaren toplam %34 olarak sosyal güvenlik vergileri ödenmeye başlanmıştır. Diğer RF de müteahhitlik alanında iş yapmak isteyen yabancı firmalar, RF kanunları ve mevzuatları gereği, en az %30 Rus işgücü ve Rus malı kullanmak zorundadır. Makine, Ekipman ve Kalifiye İşgücü Sıkıntısı Var mı? RF nın ithalatı incelendiğinde, en büyük kalemin makine ve ekipmanlardan oluştuğu görülmektedir yılı istatistiklerine göre, makine ve teçhizat ithalatı, toplam ithalatın %50 ye yakınını oluşturmaktadır. Ayrıca, ülkenin özellikle Japonya ve ÇHC gibi müteahhitlik sektöründe gereken makine ve ekipman sağlayan ülkelere coğrafi yakınlığı ve bu ülkelerden ithalatı da dikkate alındığında, RF de bu alanda herhangi bir sıkıntının olmadığı görülmektedir. Hâlihazırda, Türk firmalarının birçoğunun makine parkları RF de bulunmakta ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerindeki projelerine de RF den makine parkı taşıyabilmektedirler. Öte yandan, yukarıda da belirtildiği gibi, yabancı işçi çalıştırılmasına yönelik detayların kapsamlı, karmaşık ve zaman alan işlemler olması, firmalarımızın daha çok Rus vatandaşlarını veya Rus pasaportu olan işçileri çalıştırmaya yönlendirmektedir. Esasen, işgücü sıkıntısı yaşanmakla birlikte, firmalarımız bu sıkıntının en aza indirilmesine yönelik olarak Rus ve Orta Asya Türk Cumhuriyeti vatandaşlarını istihdam etmekte, kalifiye işgücü anlamında gereken yerlerde gerektiği miktarda (mühendis, vb.) Türk çalışan getirmektedirler.

8 Teknik Müşavirlik Sektörü Ülkenin Teknik Müşavirlik Sektörüne İlişkin Yılı Bilgileri ve 2012 Yılı Beklentileri Sektördeki İş Fırsatları 2009 yılında, RF de müteahhitlik, teknik müşavirlik ve inşaat sektörü tüm dünyada etkisini hissettiren ve RF nin de genel ekonomisini %7,9 oranında düşüren global ekonomik kriz nedeniyle önemli ölçüde olumsuz etkilenmiştir. Pazarda yaşanan %18 oranındaki yavaşlama doğal olarak 2009 yılı içerisinde büyük çaplı projelerin birçoğunun yapımının ileri bir tarihe ertelenmesine ve yeni büyük ticari ve mesken projelerinin de başlatılmamasına neden olmuştur. Bu durum sonucunda, teknik müşavirlik sektörü de, projelerin yavaşlaması ve hatta yapılamaması nedeniyle 2009 yılında sıkıntı yaşamıştır. Bununla birlikte, 2010 ve 2011 yıllarında inşaat sektöründe artış yaşanmıştır. Bu durum, esasen 2009 yılında yaşanan yıkım ın artık olumlu seyre döndüğünün bir göstergesi olup, 2012 yılında beklentilerin daha da yüksek olmasının düşünülmesine neden olmaktadır. Resmi istatistiklere göre, 2010 yılında Rusya da inşaat sektöründeki işler geçen yılın aynı dönemine oranla sadece %5,1 oranında artmıştır. Bu rakam esasen 2009 yılındaki %16 lik düşüş göz önüne alındığında toparlanma sinyali olarak algılanmalıdır. (RF Devlet İstatistik verilerine göre 2010 yılında gerçekleştirilen inşaat hacmi 4.206,1 Milyar Rubleye ulaşmıştır. (2009 yılında ise bu rakam Milyar ruble olmuştur) 2011 yılında da artış %5,1 olmuştur. Bu gelişmelerin sonucu olarak, teknik müşavirlik sektöründe de 2012 yılında ilerleme yaşanacağı değerlendirilmektedir. Bu öngörünün yanısıra, yukarıda belirtilen projelerinin de hayata geçirilmesi, önümüzdeki dönemde RF de teknik müşavirlik sektörünün, müteahhitlik sektörünün bile önüne geçerek büyük bir potansiyel arz edeceğini göstermektedir. Firma Sorunları RF de müteahhitlik alanında iş yapan firmalarımızın karşılaştıkları sorunlar genellikle bürokratik işlemlerin çokluğu ve mekanizmanın yavaş işlemesi, banka hesaplarının açılmasında, işçi ve oturma izinlerinin alınmasında yoğunlaşmaktadır. RF de Türk müteahhitlerinin imajına yönelik ciddi bir sıkıntı bulunmamaktadır. Türkiye, RF de çalışan yabancı ülke inşaat firmaları arasında 1990 yıllarından itibaren birinci sıradadır.

9 Bankacılık Rusya nın bankacılık sektörü gelişmekte ve uluslararası standartlara yaklaşmaktadır. Ancak yine de bankacılık işlemleri yoğun bir bürokrasiye boğulmuş durumdadır. Faaliyette bulunan bankaların hizmetlerinin yabancı girişimcilerin isteklerine cevap vermemesi ve alışılagelmiş bankacılık kavramıyla bağdaşmaması önemli bir sorundur. Akreditif mekanizmasının çalıştırılmasında sorunlar yaşanabilmektedir. Bankaların işlemlerinde yavaş davranması, havalelerin hesaba geç aktarılması, ücret ve maaş ödemelerinde önceden haber verilmesine rağmen nakit para alınamaması ve banka transferlerinde paranın hesaba geç ulaşması da diğer önemli sorunları oluşturmaktadır. Genel olarak teminat mektubu almada sorun yaşanmamakla beraber kriz dolayısıyla, diğer ülkelerde olduğu gibi Rus bankacılık sektörü de sıkıntıya girmiş, teminat mektubu faizleri ve kredi faizleri çok yükselmiştir. Teminat mektubu faizleri % 2 seviyesinden % 3 4 seviyelerine, kısa dönemli kredi faizleriyse % 12 seviyesinden % 20 lere kadar çıkmıştır. Hak ediş gecikmesi durumunda kullanılan kısa süreli krediler ciddi maliyet oluşturmaya başlamıştır. Zaman zaman Rus bankalarından alınan teminat mektupları kabul görmemektedir. Ayrıca, proje bedellerinin büyümesi, mevcut Türk bankacılık sistemi ve firmalarımızın durumu değerlendirildiğinde Türk firmaları için finansal destek zorunlu hale gelmektedir. İmzalanan sözleşmelerin bir kısmı yerel döviz (Rus rublesi) üzerinden yapılmaktadır. Rus Rublesi daha istikrarlı bir döviz kuru olduğundan son yıllarda ( ) bu tür kontratlar çoğalmıştır. Bu duruma son dönemde Rusya ile Türkiye arasında yerel paralar ile ticaretin önünün açılmasının da büyük katkısı vardır. Çalışma İzinleri, Vizeler ve Gümrük Kapılarında Yaşanan Sorunlar RF de yabancı işçilerin çalışma ve oturma izinlerinin alınmasında, kuralların hem işverenin hem de işçinin aleyhine bir şekilde tasarlanmış olması firmalarımız açısından sıkıntı yaratmaktadır. Daha önce global kontenjan kapsamında alınabilen işçi vizeleri, 2002 yılından itibaren her işçi için münferit olarak davetiye getirilmesi şartına bağlanmıştır. Bu da özellikle müteahhitlik firmaları için zaman kaybına, ilave bürokratik işlemlere ve mali külfete neden olmaktadır. Ayrıca, Türkiye den kalifiye işçi getirilmesinde problemlerle karşılaşılmaktadır. Öte yandan, Rus ve diğer BDT ülkelerinin iş gücü niteliğinin yükselmesi ve diğer BDT ülkelerinin işçilerinin daha düşük ücretlerle çalışmaları sonucunda bu ülkelerin işçileri Türk işçilerine ciddi rakip olmaya başlamışlardır.

10 Yurt dışına çıkacak tüm işçilerin mesleki kurslardan geçirilerek sertifika sahibi yapılması ve sertifika sahibi olmayan işçilerin yurt dışına gönderilmemesi uygun olacaktır. Kriz döneminin işçilerin eğitilmesi suretiyle değerlendirilmesi müteahhitlerimize fayda sağlayacaktır. Ayrıca, Yabancı Şahısların Hukuki Statüsüne İlişkin 681 Numaralı Rusya Federal Kanunun 22.b. maddesinde, pek uygulanmamakla beraber, yabancı işçilerin çalışma izni alabilmeleri için yapılan başvuruda mesleki eğitimi teyit eden belge örneğinin de yer alması gerektiği belirtilmektedir. İşçilerimizin sertifika sahibi olması şu anda çok nadiren de olsa karşılaşılan problemleri ortadan kaldıracaktır. Gümrük kurallarının sık sık değişmesi ve standart bir yöntem kullanılmaması nedeniyle firmalar yüksek lojistik maliyetleri ile karşı karşıya kalabilmektedir. Gümrük süreçlerinin uzunluğu da diğer bir problemdir. Girdi Temini Rusya da Türk yatırımlarının olduğu birçok sektör enerji yoğun bir özelliğe sahiptir ve bu sektörler için başta doğal gaz ve elektrik olmak üzere enerjinin sürekliliği ve güvenilirliği hayati önem taşımaktadır. Türk firmalarına ait bazı üretim tesisleri özellikle doğal gaz temini konusunda ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. İhtiyaç duyulan doğal gazın tümü, yerli üreticilere sunulan avantajlardan yararlanılarak temin edilememektedir. Dolayısıyla, firmalar kendilerine tahsis edilen doğal gaz miktarı dışındaki doğal gaz ihtiyaçlarını açık piyasadan karşılamak durumunda kalmaktadır. Firmalarımız Arası Rekabet Hem ülkemiz firmaları arasında hem de firmalarımızla diğer yabancı firmalar arasında şiddetli rekabet yaşanmaktadır. Genellikle, firmalarımız gereksiz fiyat indirimlerine girmekte bunun sonucunda, ileri dönemdeki işler için düşük fiyat seviyeleri oluşmakta, kar oranları azalmakta ve güven sarsılmaktadır. Ayrıca, düşük fiyat işin bitirilmesinde risk oluşturduğundan genel olarak tüm Türk müteahhitlerinin olumsuz nitelendirilmesi söz konusu olabilmektedir. Türk firmaları arasındaki rekabet konusunda devletin öncülüğünde çalışmalar yapılmalıdır. Ayrıca, fiyat kıran müteahhitler için uygun yaptırımların değerlendirilmesi uygun olacaktır. Türk firmalarının bu şekilde davranmalarının, etik anlayış yanında, kendi aralarındaki iletişim sorunları ve birlikteliğin sağlanamamış olmasının da etkisi bulunmaktadır. Firmalarımızın düzenli aralıklarla değerlendirme toplantıları yapmasının sağlanması faydalı olacaktır.

11 Diğer Rusya nın ekonomik gelişimine paralel olarak standartlarının yükselmesi neticesinde Türk müteahhitlerinin önceleri çok tercih ediliyor olmasına karşın yetişmiş beyaz yakalı kadro eksikliği ve genel olarak uluslararası kalite standartlarının altında kalmış olması nedeniyle her geçen gün daha az tercih edilir olmaktadır. Türk müteahhitleri daha çok işgücü ve imalata yönelik konvansiyonel ve standart işlerde yerel veya Avrupalı firmalar altında taşeronluk işlerine doğru hızla sürüklenmektedir. Ayrıca, yüksek kalite ve sürat aranmayan işlerde ise Rus müteahhitlerin gittikçe daha yüksek oranlarda iş almaya başlamış olması da ayrı bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle, firmalarımızın özellikle kalite yönetimi ve özgün teknoloji projelerinin yönetimi konularında iddialı hale gelebilmek için gerekli kadro ve yapılanmayı gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Görüş ve Değerlendirmeler Yukarıdaki başlıklarda da belirtildiği üzere, RF, müteahhitlik ve teknik müşavirlik sektörü açısından ülkemiz firmaları için büyük bir potansiyel arz etmektedir. Bu çerçevede, özellikle son dönemde siyasi ilişkilerde yaşanan olumlu gelişmeler ve bu gelişmeler sonucunda, iki ülkenin birbirlerini stratejik ortak olarak görmeye başlamasının, müteahhitlik alanındaki ikili işbirliğinin geliştirilmesine de büyük katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir. Bu aşamada, özellikle RF müteahhitlik pazarının 2011 yılında yukarıda belirtilen nedenler ve projeler çerçevesinde daha da canlanacağı düşünüldüğünde, RF de hâlihazırda iş yapan firmalarımızın tamamını da içerecek şekilde bu ülkeye yönelik bu sektörde işbirliğini geliştirici faaliyetlerin düzenlenmesi gerekmektedir. Önümüzdeki beş yıllık dönemde, RF nin ulaştırma, enerji, konut ve ofis inşası yatırımlarında büyük bir artış olacağından bu hususun firmalarımız tarafından değerlendirilmesi, iki ülke ilişkilerinin de geliştirilmesine son derece büyük katkı yapacaktır.

12 Faydalı Linkler: Project Exports Promotion Council of India: Construction Industry Development Council (CIDC): Ekonomik Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Kalkınma Bakanlığı Maliye Bakanlığı Federal Vergi Servisi Enerji Bakanlığı İletişim Bakanlığı Tabii Kaynaklar Bakanlığı Standartizasyon, Metroloji ve Teknik Regulasyon Servisi Federal İstatistik Servisi(ROSSTAT) Federal Gümrük Servisi Devlet Patent Kuruluşu Merkez Bankası Moskova Belediyesi Rusya Federasyonu Ticaret Odaları RF Federal Göçmen İdaresi RF deki Müteahhitlik İhalelerine İlişkin Bilgiler (RF resmi ihaleleri ve alımları) (İhale ve alımları ile ilgili devlet kontrolü) ( İhaleler resmi dergisi Web-sayfası) (Moskova ihaleleri dergisi) (inşaat ihleleri ile ilgili Web-sayfa) (ihaleler ile ilgili Web-sayfa) RF deki Dernekler Rusya İnşaatçılar Birliği ( Rusya İnşaatçılar Derneği ( RF de inşaat standartları Rus-Türk İşadamlari Birligi-RTIB Rusya Federasyonu ile Türkiye İş ve Dostluk Derneği RUTİD RF deki Genel İnşaat Fuarları (Stroyteh) (Mosbuild)