Bu doğal çevreler okul ortamında anlatılan olguların

Transkript

1

2 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ olduğunu (Melber ve Abraham, 1999) ve okuldaki eğitimi desteklediğini ortaya koymuştur (Gerber, Cavallo ve Marek, 2001; Hannu, 1993). Birçok alanı içeren informal eğitim çevrelerinden birisi de özellikle okullarca düzenlenen alan gezileridir. Bu geziler öğrencilerin ilgisini çekebilen ve sonuçları kalıcı olan etkili eğitim stratejilerinin başında gelmektedir. Bu strateji öğrencilere doğal çevreyi anlamada eşsiz fırsatlar sağlayan ve eğitimin sürekliliğini arttıran etkili yollardan birisidir. Bu doğal çevreler okul ortamında anlatılan olguların ve karmaşık bilgilerin doğal ortamında gözlenmesine, gerçek dünyanın farkında olunmasına yardımcı olur ve ilk elden deneyim kazanılmasını sağlar (Bowker ve Tearle, 2007; Kola-Olusanya, 2005; Leback 2007; Rennie ve McClafferty 1995; Scarce 1997; Skop, 2008; Tal 2004b). Öğrencilerin bilgi, tutum ve davranışlarında kalıcı değişiklikler sağlayabilir (Ballantyne ve Packer, 2009; Knapp ve Barrie, 2001; Orion, Hofstein, Tamir ve Giddings, 1997; Rudman, 1994; Tal ve Morag, 2009). Ancak bu durum sınıfta yapılan eğitimin önemini inkar etmemiz anlamına gelmemelidir. Çünkü en iyi eğitim okul içi ve okul dışı çevrelerin arasında ilişki kurularak bir arada yürütülmesi ile gerçekleşir (Ballantyne ve Packer 2006; Kisiel, 2007). Bunun yanı sıra iyi planlanmış ve okul müfredatıyla iyi ilişkilendirilmiş alan gezilerinin başarılı sonuçlar vereceği vurgulanmıştır (Bowker ve Tearle, 2007; Kisiel, 2005; Tal, Bamberger ve Morag, 2005). Bu kadar önemli fonksiyonlara sahip olan okul dışı çevrelere yapılan alan gezileri formal eğitime göre daha zor, karmaşık ve masraflı olup (Orion ve ark., 1997; Osborne ve Dillon, 2007) bu süreçte öğretmenlere önemli yükümlülükler düşmektedir. Çünkü öğretmenlerin öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını da göz önüne alarak planladığı bir alan gezisi çocukların daha fazla deneyim kazanmasına ve dünyayı daha iyi tanımasına olanak sağladığı gibi öğrencilerin kişisel seviyelerini de geliştirir (Bowker ve Tearle, 2007; Kisiel, 2005; Taylor, Morris ve Cordeau-Young, 1997). Ayrıca planlama sürecinde bilimsel stratejilerin kullanılmasıyla, öğrencilerin çevrelerini daha iyi tanımalarına, gözlemler yaparak ilk elden deneyim kazanmalarına ve problem çözme becerilerinin geliştirilmesine olanak sağlanabilmektedir (Lisowski ve Disinger, 1991; Taylor ve ark., 1997). Ancak yapılan çalışmalar öğretmenlerin alan gezilerini gerçekleştirirken yönetimsel, rehberlik ve pedagojik anlamda çeşitli zorluklarla karşılaştıklarını göstermektedir (Griffin ve Symington 1997; Kisiel 2003; Michie, 1998; Olson, Cox-Petersen ve McComas, 2001; Tal ve Morag, 2009; Tal ve Steiner 2006). Öğretmenlerin yaptıkları gezilerin amaçlarının farkında olmayabildikleri (Cox-Petersen, Marsh, Kisiel ve Melber, 2003; Griffin, 1994, 2004; Griffin ve Symington, 1997; Kisiel, 2003; Price ve Hein, 1991) ve gezi ile ders müfredatı arasında ilişki kurmakta zorlandıkları görülmüştür (Griffin ve Symington; Kisiel, 2007; Ramey-Gassert, Walberg III ve Walberg, 1994). Öğretmenlerin, iyi bir hazırlık yapıldığı takdirde alan gezilerinin öğrenciler üzerinde çok etkili sonuçlar verebileceğini bildikleri halde alan gezisi sürecinde aktif rol almadıkları, alan gezileri için yapılması gereken planlama konusunda hiç bir fikre sahip olmadıkları (Anderson, Bethan ve Mayer-Smith, 2006; Ferry 1993; Tal 2004a; Tal, Bamberger ve Morag; 2005) ve öğrencileri yönlendirme konusunda yetersiz oldukları da yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur (Cox- Petersen ve Pfaffinger, 1998; Griffin ve Symington, 1997; Kisiel, 2005; Wellington, 1990). Ayrıca öğretmenlerin alan gezilerini sadece ilginç ve eğlenceli yerler olarak algıladıkları tespit edilmiştir (Cox- Petersen ve Pfaffinger; Griffin, 1994, 2004; Griffin ve Symington; Kisiel, 2003; Michie, 1998; Olson ve ark., 2001; Tal ve ark., 2005). Yapılan çalışmalar alan gezilerinin okuldaki eğitimi tamamlama konusunda çok büyük bir potansiyele sahip olduğunu göstermesine rağmen birçok öğretmenin bu süreçteki rollerinin farkında olmadıkları ve bu kaynakları etkili bir şekilde kullanamadıkları yukarıdaki çalışmalarda görülmektedir. Bunun birçok sebebi olabilmektedir. Bunlardan birisi okul dışında çeşitli aktiviteler yaparken öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının zaman baskısı altında kalmaları ve bu baskının gezi düzenleme konusunda isteksizliğe yol açmasıdır (Brewer 2002; Howitt 2007; Lindemann-Matthiesa ve ark., 2009). Yine öğrencilerin sorumluluğunu alma ve kontrol altında tutma öğretmenlerin alan gezileri düzenleme konusunda en çok kaygı duyduğu durumlar olabilmektedir (Kisiel, 2007). Öğretmenlerin kişisel deneyimleri (sınıfı ile düzenlediği ya da öğretmen adayı iken katıldığı) ve okulun ve sınıfın şartları da (okulun gezileri desteklemesi, sınıf mevcudu, öğrenci ilgisi, zaman vs.) gezi hazırlıklarında önemli rol oynamaktadır (Bozdoğan, 2007; Disinger, 1984; Kisiel, 2005, 2007). Yapılan çalışmalar öğretmenlerin, gezi öncesi hazırlık yapma ve öğrencilerini bilgilendirme konusunda, geziyi okul müfredatıyla ilişkilendirme konusunda, öğrencilerine gezi esnasında iyi ve kapsamlı rehberlik yapma ve onları yönlendirme konusunda ve gezi sonrası sınıf içi farklı aktiviteleri yapma konusunda bilgilendirilmesinin ve teşvik edilmesinin önemini ortaya koymaktadır (Anderson, Lucas ve Ginns, 2003; DeWitt ve Osborne, 1050

3 BOZDOĞAN 2007; Orion ve Hofstein, 1994; Tal ve ark., 2005). Bu kapsamda öğretmen adaylarına profesyonel eğitim verilmesi gerektiği, bu süreçte öğretmen yetiştiren kurumlara çok önemli görevler düştüğü belirtilmiştir (Anderson ve ark., 2003; Kisiel, 2007; Tal, 2004a). Özellikle ilköğretim öğretmen yetiştirme programlarında onları bu konuda geliştirecek aktiviteler yapılması (Barker, Slingsby ve Tilling, 2002) ve öğretmen adaylarına alan gezileri yaparak bilgilerini yapılandırma, deneyim kazanma ve kendilerini geliştirme imkanının sağlanması gerektiği vurgulanmıştır (Tal, 2001). Çünkü öğretmen adayları ile yapılan alan gezileri onların farklı okul dışı kaynakları ve farklı öğretim metotları kullanma becerilerini, bilimsel süreç becerilerini ve pedagojik bilgilerini geliştirir. Ayrıca bilimsel bir alan gezilerinin nasıl yapılması gerektiğini anlamalarına yardımcı olur. Bunun yanı sıra okul dışı çevrelerde yapılan eğitim çalışmaları ile okulda verilen eğitim arasında daha kolay ilişki kurmalarını sağlar (Melber ve Cox-Petersen, 2005). Nitekim öğretmenlere ve öğretmen adaylarına okul dışı çevrelerde nasıl bir öğretim yapacakları konusunda deneyim kazandırmak için yapılan bir çalışma, öğretim elemanı desteğinde ve işbirliği içerisinde dikkatli hazırlıklar ile yapılan 2 yada 3 örnek alan gezisinin onlara oldukça fazla bilgi ve deneyim kazandırılabileceğini ortaya koymuştur. Yapılan çalışma ayrıca öğretmen adaylarının kazandığı bu deneyimlerini değişik sınıf ve seviyedeki öğrencilerle bir alan gezisi yapabilecek seviyeye ulaştırdığını ortaya koymuştur (Tal ve Morag, 2009). Yapılan çalışmalar okul dışı çevrelere eğitim amaçlı geziler düzenleme sürecinde öğretmenlerin bir çok sorunla karşılaştıklarını göstermiş; bu sorunların çözümü için öğretmen adaylarına profesyonel eğitim verilmesinin önemini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda yapılan bu çalışmada öğretmen adaylarının okul dışı çevrelerde eğitim amaçlı bir geziyi nasıl planlayacaklarını göstermek ve bu süreçteki uygulamalarını ve görüşlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Böylelikle literatürde karşılaşılan sorunlardan gezi planlama sürecinin nasıl yapılması gerektiği üzerinde uygulamalar yapılarak durulmak istenmiştir. Araştırma Modeli Yöntem Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden Eylem Araştırması kullanılmıştır. Eylem araştırması geliştirilmek istenen süreçle doğrudan ilgili kişiler için uygun olup, herhangi bir uzmanlık alanında çalışan kişinin mesleki açıdan karşılaştığı sorunları çözmek yada yaptığı işin niteliğini arttırmak için kullanılabilir (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2010). Yapılan çalışmada da okul dışı çevrelerde eğitim amaçlı bir gezinin nasıl planlanması gerektiğini öğretmen adaylarına göstermek ve uygulamalarla bu sürecin pekiştirilmesini sağlamak için bu yöntemin kullanılmasının uygun olduğu düşünülmüştür. Eylem araştırmaları, araştırılan durumun içinde bulunan kişi yada kişilerce yapıldığı için (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2010) bu çalışmada da araştırmacı okul dışı çevrelerde eğitim amaçlı gezi düzenlenme konusunda (gezi öncesi-gezi süreci ve gezi sonrası çalışmalar) fen bilgisi öğretmen adaylarına temel bilgiler vermiş ve araştırmacı gözetiminde öğretmen adaylarının gezi düzenlemek istedikleri yerlerle ilgili gezi planı oluşturmaları sağlanmıştır. Böylelikle eğitim amaçlı gezilerin planlanması konusunda teorik olarak öğrendikleri bilgileri uygulama fırsatı bularak deneyim kazanmaları amaçlanmıştır. Nitel araştırmalarda yüz yüze görüşmeler yolu ile ayrıntılı ve derinlemesine bilgi toplama, gözlemler yoluyla doğrudan ve olayın gerçekleştiği doğal ortam içinde bilgi toplama geçerliği zenginleştiren etkenlerdir (Yıldırım ve Şimşek, 2000, 2006). Bu kapsamda yapılan çalışmanın geçerliğini arttırmak için araştırmacı tarafından gezilerin düzenlendiği doğal ortam içerisinde gözlemler yapılmış ve fotoğraflarla bu gözlemler kayıt altına alınmıştır. Araştırmacının kendi konumu, veri kaynağı, sosyal ortam ve süreçler, veri toplama ve analiz yöntemleri ile ilgili açıklamalar ise güvenirliği zenginleştiren etkenlerdir (Yıldırım ve Şimşek, 2000, 2006). Bu kapsamda araştırmanın güvenilirliğini arttırmak için araştırmacının gezilerdeki konumu, sosyal ortam ve süreçler, veri toplama ve analiz yöntemleri ile ilgili ileriki aşamalardaki detaylı açıklamalar yapılmıştır. Çalışma Grubu Eylem araştırmalarında çalışma grubu problemle doğrudan ilgili kişilerden oluşturulduğu için (Büyüköztürk ve ark., 2010), uygun örnekleme yöntemine göre araştırmaya okul dışı çevrelere eğitim amaçlı gezi düzenleme konusunda bilgisi olmadığı için İnformal öğrenme ortamlarında fen öğretimi seçmeli dersini seçtiğini belirten fen bilgisi öğretmen adayları katılmıştır. Çalışmaya Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalında öğretim yılı bahar döneminde bu dersi seçen 19 kişi ve öğ- 1051

4 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ retim yılı bahar döneminde bu dersi seçen 15 dördüncü sınıf fen bilgisi öğretmen adayı (18 erkek, 16 kız) katılmıştır. Araştırma kapsamında birinci yıl Ordu daki Gaga gölüne, Gümüşhane Karaca mağarasına ve Giresun Kulakkaya yaylasına, ikinci yıl ise Giresun da bulunan Fiskobirlik EFİT AŞ. fabrikasına, Freşa madensuyu fabrikasına ve Doğankent Hidroelektrik santraline geziler düzenlenmiştir. Veri Toplama Araçları Verilerin elde edilmesinde araştırmacı tarafından hazırlanan gözlem formu (Ek 4.) ve yarı yapılandırılmış görüşme formundan yararlanılmıştır. Hazırlanan gözlem formunu ve görüşme formunu 2 alan uzmanı incelemiş ve geri bildirimler alınarak gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Böylelikle ölçme araçlarının kapsam geçerliliği sağlanmaya çalışılmıştır. Gözlem formu, ortamın fiziki yapısı, yapılan etkinlikler, öğrenci durumları ve sosyal etkileşim olmak üzere 3 ana başlıktan oluşturulmuştur. Bunun yanı sıra çalışma öncesi ve çalışma sonrası fen bilgisi öğretmen adaylarıyla yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirmiştir. Bu görüşmelerde fen bilgisi öğretmen adaylarına ön ve son görüşmelerde Tablo 1 deki soruları yöneltilmiştir. Tablo 1. Yarı Yapılandırılmış Görüşme Kapsamında Öğretmen Adaylarına Sorulan Soruların Dağılımı Yarı Yapılandırılmış Mülakat Soruları 1. Sizce bir gezi hangi amaçla düzenlenir? Niçin? 2. Gezi düzenleme konusunda kendinize güveniyor musunuz? Neden? 3. Dönem boyunca yapılan uygulama çalışmalarının size ne gibi fayda sağladığını düşünüyorsunuz? 4. Bir gezi planı yaparken nelere dikkat edersiniz? 5. Fen dersleri kapsamında yapılan eğitim amaçlı geziler öğrencilere ne gibi avantajlar sağlar? 6. Eğitim amaçlı bir geziyi planlamada ve gezi sürecinde herhangi bir kaygı taşıyor musunuz? Neden? Ön Görüşme Son Görüşme Veri Analizi Araştırmacı tarafından hazırlanan gözlem formuyla ortamın fiziki yapısı, yapılan etkinlikler ve fen bilgisi öğretmen adaylarının bireysel ve aralarındaki sosyal etkileşimler ile ilgili veriler elde edilmiştir. Bu süreçte her gezi için araştırmacı 1 gözlem formu doldurmuş ve fotoğraflarla bu gözlemlerini kayıt altına almaya çalışmıştır. Bunun yanı sıra yarı yapılandırılmış görüşme formundan elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Görüşme yoluyla elde edilen veriler önce kağıda dökülmüş sonra görüşme soruları tema kabul edilmiştir. Araştırma sorularının ortaya koyduğu temalara göre ifadeler 3 farklı uzman tarafından belirli kategorilere ayrılarak kodlanmış, özetlenmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmanın güvenirliği için, ortaya çıkan kategorilerin kodlama tutarlılığı hesaplanmıştır. Türnüklü (2000) çalışmasında belirttiği uyuşum yüzdesi P = Na / Na+Nd x100 (P: Uyuşum Yüzdesi; Na: Uyum miktarı; Nd: Uyuşmazlık miktarı) formülü kullanılarak hesaplanmıştır. Görüşmedeki soruların uyuşum yüzdesi ortalaması 0,91 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca alt temaların hangi sıklıkta tekrar ettiğini göstermek için frekans tabloları oluşturulmuş, görüşülen kişilerin görüşlerini açık bir biçimde yansıtmak için de doğrudan alıntılara yer verilmiştir Uygulama Basamakları Araştırmanın uygulama basamaklarının haftalara göre dağılımı aşağıda özetlenmiştir. a) Birinci, İkinci ve Üçüncü Haftalar (9 Ders Saati-Sınıf Ortamı): Yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile Tablo 1 de belirtilen sorular fen bilgisi öğretmen adaylarına dersten önce sorulmuş ve bu cevaplar kayıt altına alınmıştır. Yapılan görüşmeler her bir öğretmen adayı için ortalama 10 dakika sürmüştür. Daha sonra fen bilgisi öğretmen adaylarına eğitim amaçlı bir gezinin nasıl planlanacağı ve bu süreçte nelere dikkat edileceği konusunda araştırmacı tarafından sınıf ortamında bilgi verilmiştir. Bu kapsamda öncelikle eğitim amaçlı düzenlenen gezilerinin fen öğretimi açısından önemi literatürden yararlanılarak anlatılmış ve daha önce yapılan gezi planlarından örnekler verilerek bilgilerin somutlaşması sağlanmıştır. Daha sonra yapılacak gezileri nasıl planlanacağı basamak basamak fen bilgisi öğretmen adaylarına anlatılmıştır. Derslerde powerpoint sunumlarından ve görsel materyallerden (fotoğraf, video gösterileri vs.) yararlanılmıştır. İnformal öğrenme ortamlarında fen öğretimi seçmeli dersi sürecinde ancak üç farklı okul dışı çevreye gezi düzenlenebilecek olmasından dolayı öğretmen adayları her iki yılda da üçer gruba ayrılmıştır. Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilişsel ve duyuşsal alan becerilerine daha etkili hitap edebilmek için gezi yapılacak yerlerin seçimi bu gruplara bırakılmıştır. Böylelikle öğretmen adaylarının istekli çalışmalar yapmalarına olanak sağlanmaya çalışılmıştır. Yapılan gezilerin eğitim amaçlı olma- 1052

5 BOZDOĞAN sının gezi yerinin fen konularıyla ilişkilendirilmesine bağlı olduğu özellikle belirtilmiş ve öğretmen adaylarının seçimlerini yaparken gezi yerini fen konularıyla ilişkilendirmeleri sağlanmıştır. Bu kapsamda birinci yıl yapılan çalışmaya katılan öğrenciler Ordu daki Gaga gölüne, Giresun da bulunan Kulakkaya yaylasına ve Gümüşhane deki Karaca Mağarasına gitmeye; ikinci yıl yapılan çalışmada ise Giresun da bulunan Fiskobirlik Efit AŞ., Doğankent Hidroelektrik santraline ve Freşa Madensuyu fabrikasına gitmeye karar vermişlerdir. Bu süreçte son olarak fen bilgisi öğretmen adaylarından gezi düzenlemek istedikleri yer ile ilgili ön çalışma yapmaları istenmiştir. b) Dördüncü ve Beşinci Hafta (6 Ders Saati-Sınıf Ortamı): Fen Bilgisi öğretmen adayları seçtikleri gezi yerini fen konularıyla ilişkilendirmiş, daha sonra gezi öncesi ve gezi esnasında yapılması gereken hazırlıklara başlamıştır. Gezi yerlerinin fen konularıyla ilişkisini göstermek için Gaga gölü örneği Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2. Örnek Bir Planlama: Gaga Gölü Gezi Amaç Yerleri GAGA GÖLÜ Ekosistem; Göl ekosisteminde bulunan bitki ve hayvan türleri Yeryüzü Şekilleri; Göl oluşumu ve gölü oluşturan bölgenin toprak yapısı. Çevre Kirliliği; Gölçevre etkileşimi ve su kirliliği Etkinlikler a) Göl çevresindeki ve göl içindeki bitkiler incelenecek. (Sarı nilüfer, sazlar ve Potamogeton bitkileri incelenecektir) b) Göl içerisinde yaşayan balık türleri ve varsa su kuşları belirlenecek. c) Göldeki kirlenme ve kirlenme kaynakları incelenecek d) Çevredeki yaşamın gölü nasıl etkilediği araştırılacaktır. Gezilerin planlanma aşamaları 3 alt başlık altında toplanmıştır.* Gezi Tanıtım Broşürlerinin Hazırlanması: Bu süreçte öğretmen adayları gezi yapılacak yerle ilgili yazılı ve görsel kaynaklardan, internetten ve gezi yerindeki yetkilerden (sadece Doğankent HES, Freşa Madensuyu Fabrikası ve Fiskobirlik Efit AŞ. için geçerlidir) bilgi toplamışlardır. Öğretmen adayları topladıkları bu bilgileri sınıfa getirmişler ve bilgisayar ortamında her grup kendi gezisi ile ilgili olarak gezi yeri tanıtım broşürünü hazırlamışlardır (EK 1). Bu broşürde gezi yerinin özellikleri, gezi alanına ulaşım ve gezi yerinin fen konularıyla ilişkisini ortaya koyacak bilgiler verilmiştir. Broşürlerin en arkasına ise geziye gitmeden önce broşürün okunmasını sağlayacak, cevapları broşürde bulunan çeşitli açık uçlu sorular hazırlamışlardır (EK 2). Hazırlanan bu broşürler araştırmacı tarafından incelenmiş ve gerekli geribildirimlerle son halleri verilmiştir. Rehberlik İçin Yapılan Hazırlıkları: Öğretmen adayları ikinci aşamada gezi yeri ile ilgili yapacakları rehberlik için kendilerine bilgi yaprakları oluşturmuşlardır. Bu süreçte her grup kendi gezi yeri ile ilgili hazırlık yaparak ortak bir bilgi yaprağı hazırlamıştır. Daha sonra her grup gezi esnasında geziye katılan diğer öğretmen adaylarının rehberleri dinleyerek doldurması için gezi esnasında cevaplandıracakları soruları oluşturmuşlardır (EK 2). Yine bu süreçte de hazırlanan bilgi yaprakları ve sorular araştırmacı tarafından incelenmiş ve gerekli geribildirimlerle son halleri verilmiştir. Değerlendirme Sorularının Hazırlanması: Bu süreçte her grup kendi gezi yerleri ile ilgili ve geziden sonra sınıf ortamında cevaplandırılması gereken çoktan seçmeli başarı testlerini hazırlamışlardır (EK 2). Hazırlanan bu sorularda araştırmacı tarafından incelenmiş ve gerekli geribildirimlerle son halleri verilmiştir. Bu başarı testleri gezi öncesi ve gezi sonrası geziyi düzenleyen grup dışında geziye katılan öğretmen adaylarına uygulanmış ve yapılan gezilerin başarıya etkisinin nasıl değerlendirileceği gösterilmiştir. * Yapılan bütün bu hazırlıklar eğitim amaçlı bir gezinin planlanması sürecinin temel unsurlarıdır. Yapılan bu çalışmada eğitim amaçlı bir gezinin düzenlenme süreci anlatılmakla birlikte yoğun olarak öğretmen adaylarının bu süreçteki uygulamaları ve görüşleri üzerinde durulmuştur. c) Altıncı, Yedinci, Sekizinci, Dokuzuncu, Onuncu ve On Birinci Hafta (18 Ders Saati-Alan Gezisi): Bütün hazırlıklar tamamlandıktan uygulama çalışmalarına geçilmiştir. Bu süreçte birinci hafta gezi ikinci hafta sınıfta değerlendirme yapılmıştır. İlk olarak geziye gitmeden önce o hafta geziye gidilecek yer ile ilgili hazırlanan başarı testleri öğretmen adaylarına uygulanmıştır. Daha sonra gezi alanına giderken otobüste o hafta rehber olan grup tanıtım broşürlerini öğretmen adaylarına dağıtmış, broşürleri okumalarını ve gezi öncesi soruları cevaplamalarını istemişlerdir. Bu gezi öncesi bütün öğretmen adaylarının gezi yeri ile ilgili bilgi sahibi olmalarını sağlayan bir etkinliktir. Gezi alanına ulaşıldığında o gezi için rehberlik yapacak grup üyeleri diğer öğretmen adaylarını 2 şerli yada 3 erli gruplara ayırarak daha önce hazırlamış oldukları bilgi yaprakları çerçevesinde gezi alanı ile ilgili 1053

6 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Tablo 3. Gezi Yerlerine İlişkin Bilgiler ve Geziler Kapsamında Yapılan Gözlem Sonuçları Gezi Yeri: Gaga Gölü Gezi Yeri: Karaca Mağarası Gezi Yeri: Kulakkaya Yaylası Resim 1. Gaga Gölü Gezisi Resim 2. Karaca Mağarası Gezisi Resim 3. Kulakkaya Yaylası Gezisi Ortamın fiziki yapısı: Gaga Gölü heyelan sonrası oluşan enkaz seti gölüdür. Yaklaşık m 2 lik bir alan kaplayan gölün derinliği m. arasında değişmektedir. Gölü besleyen büyük bir akarsu olmayıp dip kaynakları, yüzeysel akış ve göl alanına düşen yağışlarla beslenmektedir. Gaga Gölü yörenin en önemli sucul ekosistemlerinden biridir. Gezi Tarihi ve Güzergahı: 25 Nisan 2008, Giresun-Ordu-Fatsa-Fatsa Aybastı Karayolu 6. km si Gezi günü ortamın fiziki yapısı: Gezi günü hava yağışlı idi. Göl etrafında sadece bir ev mevcut olup gölün yanından karayolu geçmektedir. Göl içerisinde bir ada vardır. Gölün etrafı fındık bahçeleriyle kaplıdır. Yapılan etkinlikler, öğrenci durumları ve sosyal etkileşim: Sabah 9.30 da gezi yerine hareket edildi. Rehber grup otobüste gezi broşürlerini dağıttı ve öğretmen adaylarının broşürleri okumasını ve gerekli soruları cevaplandırmalarını istedi. Daha sonra gezi esnasında cevaplandırılacak soru kağıtlarını dağıttı. Kısa süre sonra gezi yerine ulaşıldı. 19 fen bilgisi öğretmen adayının katıldığı gezide havanın yağışlı olması ve göl etrafının çamurlu olması 3-4 kız öğretmen adayının otobüsten inme konusunda tereddüt yaşamasına ve isteksiz bir tavır sergilemesine neden oldu. Ama 1-2 dakikalık tereddütten sonra onlarda diğer arkadaşlarına katıldı. Araçtan önce inen erkek öğretmen adayları kızlardan önce göl kenarına hareket etti. Buraya gezi düzenlemek isteyen ve gerekli hazırlıkları yapan rehber grup diğer arkadaşlarını ikişerli gruplara ayırdı ve gölün yapısı, oluşumu, içinde barındırdığı bitki ve hayvan türleri hakkında bilgi verdi. Rehberlik yapan öğretmen adaylarının ilk gezi olması münasebetiyle başlangıçta biraz tedirgin ve tutuk oldukları ama daha sonra bu tedirginliği üstlerinden attıkları gözlendi. Geziye katılan öğretmen adaylarının gezi sürecinde genelde neşeli oldukları gözlendi. Öğretmen adayları daha önce sınıf ortamında hazırlanan soruları gezi yerinde cevaplamaya başladı. Bu süreç yaklaşık 35 dakika sürdü. Öğretmen adaylarının cevapladıkları soru kağıtları daha sonra değerlendirilmek üzere rehber grup tarafından toplandı. Gezi faaliyeti bittikten sonra gezi yerinden ayrılırken o yörede yaşayan ve göl kenarındaki evde ikamet eden orta yaşlı bir adam gelerek öğretmen adayları ile göl ve göl ortasındaki ada hakkında sohbet etti. Ortamın fiziki yapısı: Gümüşhane şehir merkezinden 17 km uzaklıkta ve denizden 1550 metre yükseklikte bulunan Karaca Mağarası oluşum zenginliği bakımından dünya sıralamasında 2. sıradadır. Karaca Mağarasını uzunluğu 105 metre, tavan yüksekliği ise ortalama 18 metredir. Mağaranın toplam iç alanı ise 1500 metrekaredir yılında turizme açılmış ve bugüne kadar in üzerinde yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilmiştir. Mağara içerisinde sarkıtlar, dikitler, sütunlar ve traverten havuzları bulunmaktadır. Mağara içerisinde beyazdan laciverde kadar çeşitli renkler görülebilmektedir. Gezi Tarihi ve Güzergahı: 9 Mayıs 2008, Giresun-Tirebolu-Harşit-Kürtün-Gümüşhane-Karaca Mağarası Gezi günü ortamın fiziki yapısı: Gezi alanına gelindiğinde hava yağmurlu idi. Gezi alanında bizden başka kimse yok idi. Mağara girişi Karaca dağının yamacında yüksek bir yerde ve giriş yerine otobüsten indikten sonra 10 dakika yürümek gerekiyor. Gezi alanı girişi ücretli olduğu için fen bilgisi öğretmen adayları bu durumdan çok hoşnut olmadılar. Yapılan etkinlikler, öğrenci durumları ve sosyal etkileşim: Sabah 8.30 da gezi yerine hareket edildi. Rehber grup otobüste gezi broşürlerini dağıttı ve öğretmen adaylarının broşürleri okumasını ve gerekli soruları cevaplandırmalarını istedi. Daha sonra gezi esnasında cevaplandırılacak soru kağıtlarını dağıttı. Uzun bir yolculuktan sonra gezi alanına ulaşıldı. Mağara girişinde grubumuza 1 rehber verildi. Rehber ile mağaraya girildi. Öğretmen adayları ilk olarak içerisinin oldukça rutubetli olduğunu belirtti. Öğretmen adaylarının içerideki sarkıt ve dikitleri hayranlıkla izledikleri ve rehber arkadaşlarını dinledikleri gözlendi. Rehberler, fen bilgisi öğretmen adaylarına mağaranın oluşumu, keşfi, özelliği hakkında bilgi verdi. Bu süreçte mağara rehberinden de bilgi alındı. Fen bilgisi öğretmen adayları gezi esnasında cevaplamaları için verilen soruları cevaplandırdı. Bir ara kısa süreli mağara içerisindeki elektrik kesildi. Öğretmen adaylarının kısa süreli korku yaşadıkları gözlendi. Gezi sonrası mağara çıkışında fen bilgisi öğretmen adaylarının kendi aralarında yaptıkları konuşmalardan mağaranın yapısından çok etkilendiklerini belirttikleri gözlendi. Gezi yaklaşık 180 dakika sürdü. Öğretmen adaylarının cevapladıkları soru kağıtları daha sonra değerlendirilmek üzere rehber grup tarafından toplandı. Ortamın fiziki yapısı: Giresun a yaklaşık 60 km mesafededir. Denizden yüksekliği 1500 metredir. Çevresi gür ladin ormanlarıyla kaplıdır. Giresun un eskiden beri en çok bilinen tarihi bir yaylasıdır. Kulakkaya Yaylası 20 Eylül 1991 tarih ve sayılı Resmi Gazetelerde Bakanlar Kurulu Kararları yayınlanarak turizm merkezi olarak ilan edilmişlerdir. Gezi Tarihi ve Güzergahı: 23 Mayıs 2008, Giresun- Dereli-Pınarlar-Kulakkaya Yaylası Gezi günü ortamın fiziki yapısı: Gezi yerine gelindiğinde hava açık ve güneşliydi. Hava açık olmasına rağmen biraz soğuktu. Etrafta birçok ağaç, bitki ve çiçek türü mevcut. Yapılan etkinlikler, öğrenci durumları ve sosyal etkileşim: Sabah 9.00 da gezi yerine hareket edildi. Rehber grup otobüste gezi broşürlerini dağıttı ve öğretmen adaylarının broşürleri okumasını ve gerekli soruları cevaplandırmalarını istedi. Daha sonra gezi esnasında cevaplandırılacak soru kağıtlarını dağıttı. Gezi alanına gelindiğinde bu alana gezi düzenlemek isteyen grup diğer fen bilgisi öğretmen adaylarını ikişerli gruplara ayırdı. Rehber grubun yaylanın özelliği ve içinde barındırdığı bitki türleri hakkında bilgi veridiği görüldü. Öğretmen adayları özellikle yaylanın manzarasından etkilendiklerini dile getirdi. Geziye katılan fen bilgisi öğretmen adaylarının neşeli oldukları gözlendi. Fen bilgisi öğretmen adayları daha önce hazırlanan soruları gezi yerinde cevaplamaya başladı. Gezi yaklaşık 90 dakika sürdü. Öğretmen adaylarının cevapladıkları soru kağıtları daha sonra değerlendirilmek üzere rehber grup tarafından toplandı. 1054

7 BOZDOĞAN Tablo 3 ün devamı Gezi Yerlerine İlişkin Bilgiler ve Geziler Kapsamında Yapılan Gözlem Sonuçları Gezi Yeri: Fiskobirlik EFİT AŞ Fabrikası Gezi Yeri: Freşa Madensuyu Fabrikası Gezi Yeri: Doğankent Hidroelektrik Santrali Resim 4. Fiskobirlik EFİT A.Ş. Gezisi Ortamın fiziki yapısı: Giresun merkez de 1981 yılında hizmete giren Entegre Fındık İşleme Tesisi 2002 yılından bu yana Fiskobirlik EFİT A.Ş. adı ile çalışmalarına devam etmektedir. Giresun da toplam m 2 alan üzerine kurulu tesiste; idare binası, tartı ünitesi, 2200 ton kapasiteli ön silo, fındık kırma fabrikası, iç fındık silosu, fındık işleme ve paketleme fabrikası, kalite kontrol laboratuarı, mikrobiyoloji laboratuarı, toksin laboratuarı, sosyal tesisler, depolar ve lojmanlar yer almaktadır. Gezi Tarihi ve Güzergahı: 30 Nisan 2009, Giresun-Merkez- Fiskobirlik EFİT AŞ Fabrikası Gezi günü ortamın fiziki yapısı: Gezi günü hava açık idi. Fiskobirlik fabrikası Giresun Eğitim Fakültesine çok yakın olduğu için fabrikaya yürüyerek gidildi. Tesise girdiğimizde üretimin devam ettiği gözlendi. Depolar ve üretim yerlerinin oldukça gelişmiş araç gereçlerle donatılmış olduğu görüldü. Ancak üretim tesisinin bir bölümünde bakım çalışmalarnın yapıldığı ve yeni getirilen işleme makinelerinin montajının sürdüğü gözlendi. Yapılan etkinlikler, öğrenci durumları ve sosyal etkileşim: Sabah 9.00 da sınıfta topanıldı. Rehber grup diğer öğretmen adaylarına gezi broşürlerini dağıttı ve broşürleri okumalarını ve gerekli soruları cevaplandırmalarını istedi. Daha sonra gezi esnasında cevaplandırılacak soru kağıtlarını dağıttıldı ve gezi alanı hareket edildi. 10 dakika sonra gezi alanına gelindiği ve rehber grubun yanı sıra bir mühendis de bize rehber olarak tahsis edildi. Öncelikle depo bölümünden geziye başlandı. Fen bilgisi öğretmen adayları fındıkların depolardan fındık işleme bölümüne nasıl geldiğini bizzat gördü. Bu süreçte fen bilgisi öğretmen adaylarının gezi düzenleyen gruba fındık işleme ile ilgili sorular sorduğu görüldü. Bu süreçte rehber mühendiste gerekli yerlerde bilgi verdi. Fen bilgisi öğretmen adaylarının çok şaşırmış ve hayretle büyük makinelerin çalışmaları gözlemlediği görüldü ve fotoğraflarla kayıt altına alındı. Depolardan fındık işleme bölümüne geçildi. Bu yerde fındığın kavrulması, kabuktan ayrılması ve paketlenmesi gözlendi. Fen bilgisi öğretmen adayları gezi esnasında cevaplandırılması gereken soruları cevaplandırdı. Gezi yaklaşık 75 dakika sürdü. Öğretmen adaylarının cevapladıkları soru kağıtları daha sonra değerlendirilmek üzere rehber grup tarafından toplandı. Resim 5. Freşa Maden Suyu Fabrikası Gezisi Ortamın fiziki yapısı: 1997 yılında Giresun a 26 km uzaklıkta bulunan İnişdibi Maden Suyu kaynağında kurulmuştur. Dünyada soğuk çıkan ender maden sularından olan İnişdibi maden suyu, doğal yapısından dolayı hiçbir zararlı bakteri içermez. Bu nedenle kimyasal işlem yapılmaya gerek kalkmaksızın, hemen çıkışta dolum yapılmasına olanak vermektedir. Gezi Tarihi ve Güzergahı: 14 Mayıs 2009, Giresun- Çaldağ-İnişdibi-Freşa Madensuyu Fabrikası Gezi günü ortamın fiziki yapısı: Gezi günü hava güneşli idi. Freşa madensuyu fabrikasının dağların arasında yeşillikler içinde bir fabrika olduğu ve gezi yerine ulaşıldığında üretim devam ettiği görüldü. Fabrikaya ulaşım yolunun çok dar ve virajlı olduğu öğrencilerin ilk dikkatini çeken durum. Yapılan etkinlikler, öğrenci durumları ve sosyal etkileşim: Sabah 9.00 da hareket edildi. Rehber grup diğer öğretmen adaylarına otobüste gezi broşürlerini dağıttı ve broşürleri okumalarını ve gerekli soruları cevaplandırmalarını istedi. Daha sonra gezi esnasında cevaplandırılacak soru kağıtlarını dağıttıldı. Gezi yerine ulaşıldığında halkla ilişkiler sorumlusu ve 2 mühendis tarafından karşılandık. Toplantı salonunda fabrika hakkında detaylı bilgiler verildi. Bu kapsamda maden suyunun özellikleri, işlemenin nasıl yapıldığı ve nasıl şişelendiği anlatıldı. Bu süreçte fen bilgisi öğretmen adayları sorularını yöneltti. Bu bilgilendirme toplantısı yaklaşık 45 dakika sürdü. Bilgilendirme toplantısından sonra 2 mühendis eşliğinde rehber grup üretim yerlerinde diğer öğretmen adaylarına bilgiler verdi. Üretim birimlerinin girilmemesi gereken yerlerine mühendislerin izni ile giren öğretmen adaylarının bu duruma çok sevindikleri gözlendi. Fen bilgisi öğretmen adayları gezi esnasındaki soruları cevaplandırdı. Gezi yaklaşık 120 dakika sürdü. Öğretmen adaylarının cevapladıkları soru kağıtları daha sonra değerlendirilmek üzere rehber grup tarafından toplandı. Resim 6. Doğankent Hidroelektrik S. Gezisi Ortamın fiziki yapısı: Doğankent HES enerji üretimine 24 Nisan 1974 tarihinde üç ünitesi işletmeye açılarak başlamıştır. Doğu Karadeniz Bölgesi nde yer alan ve 4 bin 173 kilometrelik bir alanda gerçekleştirilen Doğankent Projesi muhtevasında 17 baraj, 15 HES ve 3 regülatör bulunmaktadır. Gezi Tarihi ve Güzergahı: 28 Mayıs 2009, Giresun- Keşap-Espiye-Tirebolu-Doğankent-Doğankent HES Gezi günü ortamın fiziki yapısı: Gezi günü hava yağmurluydu. Dağların arasında bir yer olan tesis iki farklı birimden oluşuyor. Santralin bir kısmı dağın içine oyulmuş bir mağarada bir kısmı ise dağın yamacında bulunuyor. Yapılan etkinlikler, öğrenci durumları ve sosyal etkileşim: Sabah 8.30 da hareket edildi. Rehber grup diğer öğretmen adaylarına otobüste gezi broşürlerini dağıttı ve broşürleri okumalarını ve gerekli soruları cevaplandırmalarını istedi. Daha sonra gezi esnasında cevaplandırılacak soru kağıtlarını dağıttı. Gezi yerine ulaşıldığında 2 mühendis rehber olarak bize tahsis edildi. Önce dağın içindeki jeneratörlerin olduğu yere gidildi. Buradaki jeneratör hakkında bilgi verildi. Ortam çok gürültülü olduğu için iletişim sorunu yaşandı. Daha sonra dağın yamacındaki santrale gidildi. Burada daha küçük jeneratörler olduğu görüldü. Mühendisler ve rehber grup fen bilgisi öğretmen adaylarına bilgi verdi. Bu yerden sonra ana kontrol merkezine gidildi. Burada bir başka mühendis elektriğin üretimi ve ana hatlara dağıtımı hakkında bilgi verdi. Fen bilgisi öğretmen adayları gezi esnasında cevaplamaları gereken soruları cevapladı. Öğretmen adaylarının cevapladıkları soru kağıtları daha sonra değerlendirilmek üzere rehber grup tarafından toplandı. Gezi yaklaşık 90 dakika sürdü. 1055

8 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ bilgiler vermişlerdir. Bu süreç sonunda öğretmen adaylarının gezi esnasında cevaplamaları gereken soruları cevaplamaları sağlanmıştır. Daha sonra bütün broşürler ve öğretmen adaylarının sorulan sorulara verdikleri cevapların bulunduğu kağıtlar rehber grup tarafından bir sonraki hafta değerlendirilmek üzere toplanmıştır. Bunun yanı sıra Doğankent HES, Fiskobirlik Efit AŞ. ve Freşa Madensuyu Fabrikasına yapılan gezilerde rehberlerimizin yanı sıra o kurumda görevli kişiler de gezi planının dışında öğretmen adaylarının sadece merak ettiği için sordukları soruları cevaplayarak ek bilgiler vermişlerdir. Bu süreçte araştırmacı yaptığı gözlemleri gözlem formuna kaydetmiş ve fotoğraflarla da bu gözlemlerini kayıt altına almıştır. Gezi bittikten hemen sonraki hafta başarı testi tekrar uygulanmıştır. Yapılan değerlendirme sürecinde ise fen bilgisi öğretmen adaylarınının gezi öncesi cevaplandırdıkları soruların tamamı ve başarı ön test- son test puanları arasındaki farklar değerlendirilmiş ve elde edilen sonuçlar sınıf ortamında tartışılmıştır. Ayrıca her geziden sonra gezi esnasında karşılaşılan sorunlar, gezinin güçlü ve zayıf yönleri, gezinin daha iyi nasıl olabileceği konusunda da tartışma yöntemi ile görüşler dile getirilmiştir. ** ** Değerlendirme çalışmaları eğitim amaçlı bir gezinin nasıl planlanması gerektiği konusunda öğretmen adaylarına bilgi vermek amacıyla yapılmış olup araştırmada bu değerlendirme çalışmalarına değinilmemiştir. Bu sürecin daha iyi anlaşılması için Gaga gölü örneği ekte sunulmuştur (EK 1, 2, 3). Yapılan araştırmada öğretmen adaylarının gezi planlama süreci ve uygulamaları konusundaki görüşleri incelenmiştir. d) On Ikinci Hafta (3 Ders Saati-Sınıf Ortamı): Geziler tamamlandıktan sonra yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle öğretmen adaylarının tamamına araştırmacı tarafından hazırlanan ve Tablo 1 de belirtilen açık uçlu sorular yöneltilmiştir. Her öğrenci ile yapılan görüşme ortalama 10 dakika sürmüştür. Bulgular Gezi yerlerine ilişkin bilgilerle gözlem sonuçları desteklenerek elde edilen bulgular tek bir çatı altında toplamış ve Tablo 3 de açıklanmıştır. Yapılan gözlemler genel olarak değerlendirildiğinde; birinci yıl ilk gezinin düzenlendiği Gaga gölünde ve ikinci yıl ilk gezinin düzenlendiği Fiskobirlik EFİT AŞ. fabrikasında rehberlik yapan grupların ilk gruplar olması nedeniyle başlangıçta tedirgin ve heyecanlı oldukları gözlenmiştir. Yine yapılan gözlemlerden geziye katılan fen bilgisi öğretmen adaylarının genellikle neşeli olduklarını görülmüştür. Ayrıca yapılan gözlemler sonucunda geziye katılan öğretmen adaylarının hem rehberlik yapan grubu hem de gezi yapılan kurumlar (Fiskobirlik EFİT AŞ., Doğankent HES, Karaca Mağarası ve Freşa Maden Suyu Fabrikası) tarafından tahsis edilen rehberleri genellikle dikkatli bir şekilde dinledikleri tespit edilmiştir. Fen bilgisi öğretmen adaylarının rehberlere gezi yerleri ile ilgili bilgi alma konusunda sürekli sorular sormaları, gezilerin ciddiye alındığı gösteren bir unsurdur. Bunun yanı sıra bütün gezilerde yapılan gözlemlerde fen bilgisi öğretmen adaylarının gezi esnasında cevaplandırılacak soruları cevaplarken yardımlaştıkları görülmüştür. Bu durumda alan gezilerinin sosyal etkileşimi geliştirdiği ve öğrenmeye yardımcı olduğu söylenebilir. Öğretmen adayları ile yapılan görüşmeler içerik analizi ile değerlendirilmiş ve aşağıda sunulmuştur. Soru 1. Sizce bir gezi hangi amaçla düzenlenir? Niçin? Ders öncesi ve ders sonrası öğretmen adaylarına yöneltilen Sizce bir gezi hangi amaçla düzenlenir? Niçin? sorusuna verdikleri cevaplar analiz edilmiş ve frekans tablosu Tablo 4 de sunulmuştur. Tablo 4. Sizce bir gezi hangi amaçla düzenlenir? Niçin? sorusuna verilen cevapların frekans dağılımı Gezi Düzenleme Nedeni Geziler eğlence amaçlı düzenlenir Geziler eğitim amaçlı düzenlenir Geziler hem eğlence hem de eğitim amaçlı düzenlenir Ön-görüşme (f) Son-görüşme (f) 21 2 Fen bilgisi öğretmen adaylarıyla bu dersi almadan önce yapılan görüşmede, 21 öğretmen adayı eğlence amaçlı düzenleyeceğini, 7 öğretmen adayı eğitim amaçlı gezi düzenleyeceğini ve 6 öğretmen adayı da hem eğlence hem de eğitim amaçlı gezi düzenleyeceğini belirtmiştir. Dönem sonunda yapılan görüşmede ise fen bilgisi öğretmen adaylarının fikirlerinin çok farklılık gösterdiği görülmüştür. 24 öğretmen adayı hem eğitim hem de eğlence amaçlı gezi düzenleyeceğini, 8 öğretmen adayı eğitim amaçlı gezi düzenleyeceğini ve sadece 2 öğretmen adayı eğlence amaçlı gezi düzenleyeceğini belirtmiştir. Örneğin bir fen bilgisi öğretmen adayı ders öncesi Tabi ki eğlence amaçlı gezi düzenlerim. Çünkü geziler okul ortamında biraz olsun kopmak ve eğlenmek amacıyla düzenlenir (K 1 ) şeklinde görüş bildirirken dönem sonunda Gezileri artık hem eğitim hem de eğlence amaçlı düzenlerim. Çünkü geziler eğlene

9 BOZDOĞAN rek öğrenme imkanı sunuyor (K 1 ) şeklinde görüş bildirmiştir. Yine bir diğeri önce Bir gezi düzenlemiş olsaydım eğlence amaçlı düzenlerdim. Çünkü şimdiye kadar okullarda birçok geziye katıldım ve yapmış olduğumuz geziler eğlence için yapılıyordu. Yani bir program bir plan yok. Bende öyle yapardım (K 2 ) şeklinde görüş bildirirken, dönem sonunda Bu dersten sonra gezi işinin gerçekten ciddi bir iş olduğunu ve gezilerin belli bir planda ve program dahilinde olduğunu anladım açıkçası. Bu nedenle düzenleyeceğim geziler eğitim amaçlı olur (K 2 ) şeklinde görüş bildirmiştir. Soru 2. Gezi düzenleme konusunda kendinize güveniyor musunuz? Neden? Ders öncesi ve ders sonrası öğretmen adaylarına yöneltilen Gezi düzenleme konusunda kendinize güveniyor musunuz? Neden? sorusuna verdikleri cevaplar analiz edilmiş ve frekans tablosu Tablo 5 de sunulmuştur. Tablo 5. Gezi düzenleme konusunda kendinize güveniyor musunuz? Neden? Sorusuna Verilen Cevapların Frekans Dağılımı Gezi Düzenleme Konusunda Güven Duyma (f) (f) Kendime güvenmiyorum güveniyorum Kendime güveniyorum 6 32 Fen Bilgisi öğretmen adayları ile ders öncesi yapılan görüşmede, 14 ünün gezi düzenleme konusunda kendisine güvenmediği, 14 ünün kısmen güvendiği ve sadece 6 sının kendisine güvendiği görülmüştür. Ancak dönem sonunda fen bilgisi öğretmen adaylarının tamamına yakınının gezi düzenleme konusunda kendisine güvendiği görülmüştür. Bir fen bilgisi öğretmen adayı ders öncesi Şimdi bir sınıfı verseler ve hadi gezi yap deseler yapamam herhalde (E 1 ) şeklinde cevap verirken, dönem sonunda Artık bir gezi düzenlenirken nelere dikkat edilmesi ve nasıl bir yol izlenmesi gerektiğini öğrendim. Elbette kendime güveniyorum ve herhangi bir geziden alnımın akıyla çıkacağımı düşünüyorum (E 1 ) şeklinde cevap vermiştir. Yine bir öğretmen adayı önce Tam olarak yapmazdım ama öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamaya çalışırdım en azından (E 2 ) şeklinde görüş bildirirken dönem sonunda İleride bir gezi düzenleyecek birikime ve tecrübeye sahip olduğuma inanıyorum (E 2 ) şeklinde görüş bildirmiştir. Sadece bir öğretmen adayının görüşlerinde çok fazla değişiklik olmadığı görülmüştür. Dersi almadan önce Düzenlerim ama herhalde basit bir gezi olur diye düşünüyorum (E 3 ) şeklinde görüş bildirirken, dönem sonunda Okul dışı ortamlarda gezi düzenleme konusunda bilgi sahibi oldum ama biraz daha kendimi geliştirmem gerektiğini düşünüyorum. O nedenle tam anlamıyla bir gezi düzenleyemeyebilirim (E 3 ) şeklinde görüş bildirmiştir. Soru 3. Dönem boyunca yapılan uygulama çalışmalarının size ne gibi fayda sağladığını düşünüyorsunuz? Ders sonrası öğretmen adaylarına yöneltilen Dönem boyunca yapılan uygulama çalışmalarının size ne gibi fayda sağladığını düşünüyorsunuz? sorusuna verdikleri cevaplar analiz edilmiş ve frekans tablosu Tablo 6 da sunulmuştur. Tablo 6. Dönem boyunca yapılan uygulama çalışmalarının size ne gibi fayda sağladığını düşünüyorsunuz? sorusuna verilen cevapların frekans dağılımı Son-görüşme Alan gezilerinin öğrencilere katkısı (f) Gezi düzenleme konusunda bilgi sahibi 34 olmamızı sağladı Gezi düzenleme konusunda beceri ve 28 tecrübe kazandırdı Gezi düzenleme konusunda özgüvenimi 18 arttırdı Fen Bilgisi öğretmen adayları ile dönem sonu yapılan görüşmelerde, uygulama çalışmalarının kendilerine ne gibi faydaları olduğu sorusu sorulmuş ve fen bilgisi öğretmen adayları tamamı yapılan uygulamaların bilgi düzeyinde fayda sağladığını, 28 i beceri ve tecrübe konusunda fayda sağladığını ve 18 i de özgüvenlerini arttırdığını dile getirmiştir. Bu konuda bir öğretmen adayı Bu dersi aldıktan sonra gezi çalışmalarında neyi nasıl yapacağımı öğrendim. Gezi öncesi, gezi esnası ve gezi sonrası yapacağım işlemler hakkında bilgi sahibiyim. Artık kendime güvenerek dersim doğrultusunda geziler düzenleyebilirim (E 4 ) şeklinde görüş ifade etmiştir. Yine bir diğeri Öncelikle bir gezinin nasıl yapılacağı hakkında bilgi sahibi oldum. Yapılan çalışmalar benim için iyi bir tecrübe oldu açıkçası. Artık çok rahat gezi düzenleyeceğime inanıyorum (E 5 ) şeklinde görüş bildirmiştir. Bir diğeri ise Bu geziler bende en çok kendime güvenme güdüsünü arttırdı. Bunda da teorikte gördüğümüz bilgilerin, uygulamayla pekiştirmenin çok etkisi olduğunu düşünüyorum (E 6 ) şeklinde görüş bildirmiştir. Bu konuda bir öğretmen adayı ise Bu uygulamalar bize birlikte çalışma becerisi kazandırdı bence. Diğer derslere göre arkadaşlarımla daha etkili işbirliği yaptığımı düşünüyorum (E 1 ) şeklinde görüş bildirmiştir. Soru 4. Bir gezi planı yaparken nelere dikkat edersiniz? 1057

10 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Ders öncesi ve ders sonrası öğretmen adaylarına yöneltilen Bir gezi planı yaparken nelere dikkat edersiniz? sorusuna verdikleri cevaplar analiz edilmiş ve frekans tablosu Tablo 7 de sunulmuştur. Tablo 7. Bir gezi planı yaparken nelere dikkat edersiniz? sorusuna verilen cevapların frekans dağılımı Gezi Faaliyetlerinin düzenlenmesi Gezi öncesi faaliyetler Ön-görüşme (f) Son-görüşme (f) 1. Eğitimsel hazırlık a) Gezi yapılacak yerle ilgili ön bilgi toplama b) Ders ile ilişkilendirme 4 24 c) Öğrencilere gezi yeriyle 20 2 ilgili ön bilgi verme d) Tanıtım broşürü hazırlama yada hazırlatma e) Gezi öncesi değerlendirme yapma 2. Bürokratik İşler ve Ulaşım a) Gerekli yasal izinleri alma b) Gezi planının yapılması Yeme-İçme ve Barınma Gezi esnasındaki 6 32 faaliyetler a) Öğrenciye rehberlik 28 6 etme b) Gezi esnasındaki soruları cevaplandırma Gezi sonrası faaliyetler 6 34 a) Çoktan seçmeli başarı testi b) Sınıf içi tartışmalar 6 28 c) Kompozisyon ve resim çalışmaları d) Fotoğrafların okul panolarında sergilenmesi e) Velilere gezi hakkında bilgi verme Ders öncesi fen bilgisi öğretmen adaylarının gezi düzenleme denince, gezi öncesi yapılacak faaliyetlerden ulaşım vasıtalarının ayarlanması, gezi için gerekli izinlerin alınması, gezi ücretlerinin toplanması ve gezi esnasındaki yeme-içme ihtiyaçlarının karşılanması gibi durumlar üzerinde çok sık durdukları görülmüştür. Gezi öncesi eğitimsel hazırlık işlevi üzerinde duran öğretmen adayı sayısı 14 tür. Gezi esnasında yapılacak faaliyetler ve gezi sonrası yapılacak faaliyetler (değerlendirme) üzerinde duran öğretmen adayı sayısı sadece 6 dır. Fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde, onların bu şekilde düşünmelerinin altında yatan etmenin geçmiş yaşantıları olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Mesela bir öğretmen adayı ders öncesi Gezi düzenlemeden önce çocukların ailelerinden izin alırım ve ulaşım vasıtasını temin ederim. Belki en fazla gezi sonrası bir değerlendirme yaparım (E 9 ) şeklinde görüş bildirmiştir. Bir öğretmen adayı ise Şimdiye kadar okullarda nasıl gezi düzenlenirse o şekilde yapardım. Gerekli izinleri alırım, gezi ücreti, ulaşım vasıtası, yiyecek, içecekleri ayarlarım o kadar (K 14 ) şeklinde görüş ifade etmiştir. Bir öğretmen adayı bu soruya Gezi için eğer uzak bir yere gideceksek araç ayarlarım, sonra ücretleri toplarım, birde yiyecek içecek alırım. Biz böyle gördük (E 5 ) derken, bir diğeri Önce gereken izinleri alırım sonra gezi yeri hakkında bilgi toplarım. Öğrencilerimi gezi yeri ile ilgili bilgilendiririm. Sonra ulaşım vasıtasını hallederek geziyi yaparım (E 15 ) şeklinde görüşünü ifade etmiştir. Dönem sonunda ise fen bilgisi öğretmen adaylarının bir gezi organize etme konusunda oldukça detaylı ve açıklayıcı bilgiler verdikleri görülmüştür. Fen bilgisi öğretmen adaylarının tamamının gezi öncesi yapılacak faaliyetlerden ikisi olan eğitimsel hazırlık işlevi ve bürokratik işler-ulaşım konuları ile gezi sonrası değerlendirme faaliyetlerine değindikleri görülmüştür. 32 sinin gezi esnasında yapılacak faaliyetlere değindikleri, 24 ünün de gezi öncesi yapılacak faaliyetlerden biri olan yeme-içme ve barınma konusuna değindikleri tespit edilmiştir. Bu sonuçlar yapılan çalışmalarının ne düzeyde etkili olduğunu açıkça göstermektedir. Mesela dönem sonunda yapılan görüşmede bir öğretmen adayı Şimdi bir gezi düzenleyecek olsam, gezi öncesi bir ön hazırlık yaparım. Örneğin gideceğim yer hakkında bilgi toplarım, bu bilgileri öğrencilerle paylaşırım ve bu bilgileri içeren bir tanıtım broşürü hazırlarım. Sonra bu geziyi bir konu ile ilişkilendirir öğrencilere gezi öncesi cevaplamaları gereken soruları yöneltirim. Bunu yanında gerekli izinleri alır, ulaşım vasıtalarını ayarlarım. Gezi esnasında öğrencilere rehberlik yaparım ve gezi esnasında cevaplamaları gereken soruları cevaplamalarını isterim. Gezi sonunda da bir değerlendirme yaparım, kompozisyon yazdırırım, tartışma falan yaparım sınıfta (K 1 ) şeklinde görüşünü ifade etmiştir. Bir diğeri de Eğer şu an gezi düzenleyecek olsam, bir broşür hazırlarım. Bu broşürde öğrencilerin gezi hakkında merakını arttıracak bilgiler veririm, gezi öncesi sorular sorup, kitapçığı okumalarını sağlarım. Böylece gezi sırasında nelere dikkat edeceklerini görürler. Gezi öncesinde eğer bir kurum ise randevu alırım. Öğrenci velilerinden izin dilekçeleri alırım, geziden önce gezi yerini bir ders konusu ile ilişkilendirmeye çalışırım. Gezi esnasında öğrencilerin broşürdeki soruları doldurmalarını sağlarım. Böylece öğrenciler ister istemez gezi yerini dikkatli gezecektir. Gezi sonrasında da bu geziden neler öğrendiklerini, dersle nasıl ilişkilendirdiklerini, gezide en çok neyi ve niçin sevdiklerini sorarım. Çeşitli çoktan seçmeli sorular sorarım. Böylece gezinin ne kadar amacına ulaştığını görürüm. Ayrıca geziyle ilgili kompozisyon, resim falan yaptırırım (K 10 ) şeklinde görüş ifade etmiştir. 1058

11 BOZDOĞAN Soru 5. Fen dersleri kapsamında yapılan eğitim amaçlı geziler öğrencilere ne gibi avantajlar sağlar? Ders sonrası öğretmen adaylarına yöneltilen Fen dersleri kapsamında yapılan eğitim amaçlı geziler öğrencilere ne gibi avantajlar sağlar? sorusuna verdikleri cevaplar analiz edilmiş ve frekans tablosu Tablo 8 de sunulmuştur. Tablo 8. Fen dersleri kapsamında yapılan eğitim amaçlı geziler öğrencilere ne gibi avantajlar sağlar? sorusuna verilen cevapların frekans dağılımı Son-görüşme Alan gezilerinin öğrencilere katkısı (f) Öğrenciler bilgiyi kendisi keşfettiği için 32 bilgi somutlaşır ve kalıcılığı artar Öğrencilerin gözlem yapma, keşfetme, sorgulama ve yorum yapma gibi 16 becerilerini geliştirir Fen derslerine olan ilgiyi ve tutumu arttırır 14 Öğrencilere işbirliği içinde çalışma alışkanlığı kazandırarak sosyal gelişim ve 8 iletişim becerilerini geliştirir Öğrencilere eğlenceli bir öğrenme ortamı 8 sunma imkanı verir Öğrenciler edindiği bilgilerin günlük 3 yaşamdaki örneklerini görür Öğretmen adaylarının tamamına yakını bu soruya bilginin somutlaşacağı ve kalıcılığın artacağı şeklinde cevap vermiştir. Yine 16 öğretmen adayı öğrencilerin gözlem, sorgulama, yorum yapma gibi çeşitli becerilerinin gelişebileceğini, 14 ü de fen derslerine olan ilgi ve tutumu arttıracağını belirtmiştir. Bunun yanı sıra 8 öğretmen adayı öğrencilerin sosyal gelişiminde, 8 öğretmen adayı da eğlenceli öğrenme ortamı oluşturma gibi etkileri olduğunu belirtmiştir. Bu konuda bir öğretmen adayı Öğrenciler ilk elden somut yaşantılar geçirdikleri için öğrenme daha kalıcı ve verimli olur. Ayrıca da derse karşı olumlu tutum geliştirirler diye düşünüyorum (E 21 ) derken bir diğeri Öğrencilerin sınıf ortamında öğrendiği teorik bilgilerin somutlaşmasını sağlar ve öğrenme kalıcı olur. Ayrıca öğrenciler için eğlenceli bir öğrenme ortamı oluşturur bu geziler (K 30 ) şeklinde görüşünü ifade etmiştir. Yine bir öğretmen adayı İlk başta öğrencilerin gözlem yapma becerileri gelişir. Sonra etkili ve kalıcı öğrenmeyi sağlar ve öğrencilerin keşfetme ve sorgulama gibi becerilerini de geliştirir (K 8 ) şeklinde görüşünü ifade etmiştir. Bir öğretmen adayı Öğrencilerin derse olan bakış açıları değişir bence. Dersi daha çok severler. Çünkü kendileri bilgiyi ilk elden ediniyorlar ve bunu okul dışında yapıyorlar. Onlar için eğlenceli olur bence (E 5 ) derken diğeri Bence bu geziler fen derslerini ezberden çıkarıp eğlenceli bir hale getirir, tabi planlı yapıldığında. Ayrıca bu geziler öğrencilerin beraber çalışma becerilerini de geliştirir diye düşünüyorum ben (E 17 ) demiştir. Bir diğer öğretmen adayı ise bu soruya Bence onların gözlem yeteneklerini geliştirir, hayata daha bilimsel gözle bakmayı öğrenirler. Ayrıca grupla çalışmaları işbirliği yapma becerilerini gelişir ve sosyalleşmelerine yardımcı olur (E 13 ) şeklinde cevap vermiştir. Soru 6. Eğitim amaçlı bir geziyi planlamada ve gezi sürecinde herhangi bir kaygı taşıyor musunuz? Neden? Ders sonrası öğretmen adaylarına yöneltilen Eğitim amaçlı bir geziyi planlamada ve gezi sürecinde herhangi bir kaygı taşıyor musunuz? Neden? sorusuna verdikleri cevaplar analiz edilmiş ve frekans tablosu Tablo 9 da sunulmuştur. Tablo 9. Eğitim amaçlı bir geziyi planlamada ve gezi sürecinde herhangi bir kaygı taşıyor musunuz? Neden? sorusuna verilen cevapların frekans dağılımı Kaygı Durumları Son-görüşme (f) Hayır 20 Evet 14 Gezinin amaçlarına ulaşmaması kaygısı 12 Güvenlik kaygısı 12 Öğrencilerin kontrol edilememesi kaygısı 6 Zaman kaygısı 6 Maliyet kaygısı 6 Bürokratik işler kaygısı 6 Dönem sonunda yapılan görüşmede fen bilgisi öğretmen adaylarının Eğitim amaçlı bir geziyi planlamada ve gezi sürecinde herhangi bir kaygı taşıyor musunuz? Neden? sorusuna verdikleri cevaplar incelenmiş ve öğretmen adaylarının 20 sinin bir kaygı taşımadığı, 14 ünün ise bazı kaygılar taşıdığı görülmüştür. Bu kaygılar incelendiğinde en fazla kaygı yaratan durumun gezinin amaçlarına ulaşmaması ve güvenlik kaygısı olduğu görülmüştür. Bunları öğrenci kontrolünün sağlanamaması kaygısı, zaman kaygısı, bürokratik işler kaygısı ve maliyet kaygısı takip etmektedir. Bu soruya bir öğretmen adayı Gerek izin almada gerekse yolda çocukların başına bir iş gelmesi beni kaygılandırıyor açıkçası (K 10 ) şeklinde cevap verirken bir diğeri Eğer sınıflar kalabalık olursa öğrenci kontrolü sağlanamayacağı gibi gezinin amacına ulaşmaması sıkıntı oluşturabilir bana. Ayrıca iyi planlama yapamazsam gezi amacına ulaşmaz diye kaygılanırım sadece, yani sanki boşa geziye gitmişiz gibi olur (E 2 ) demiştir. Yine bir öğretmen adayı bu soruya Sadece kalabalık sınıflarla yapılan gezilerde sınıf kontrolünü sağlama konusunda kaygılanırım. Çocukların başına bir şey gelirse diye yani (K 5 ) derken bir diğeri ise Gezi esnasında 1059

12 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ öğrencilerin başına bir iş gelirse, kaza falan olursa diye kaygılanırım. Her ne kadar velilerden izin alsak da o sorumluluğu almak zor (K 8 ) şeklinde cevap vermiştir. Bir öğretmen adayı ise Gezi esnasından öğrencilerin başına herhangi bir şey gelirse, önlem alınsa bile bir daha ki geziler için sıkıntılı olur. Bu kaygılandırır beni (E 10 ) derken diğeri Eğer gezi için gerekli vasıta falan sağlayamazsam maliyetinin yüksek olması sıkıntı olur. Çocuklardan veren olur veremeyen olur. Para verenleri götürsen o hiç olmaz, işte bunlar kaygılandırır beni (E 12 ) şeklinde görüşünü bildirmiştir. Bir öğretmen adayı da Zamanı iyi ayarlamak lazım kalkış saati, varış saati falan. Zamanında geziyi yapamama kaygılandırır beni (E 17 ) derken diğeri Maliyet, zaman ve izin yönünden sıkıntılar oluşturur bende demiştir. Ömer ise Herhangi bir kaygı taşımıyorum (E 3 ) şeklinde görüşünü bildirmiştir. Tartışma ve Sonuç İnformal eğitim çevrelerinde yapılan eğitim çalışmaları formal eğitime göre daha zor, karmaşık ve masraflı olmasına rağmen (Orion ve ark., 1997; Osborne ve Dillon, 2007) öğrencilerde bilişsel, duyuşsal ve psikomotor becerilerin kazandırılmasında çok önemli fonksiyonları olması (Orion ve Hofstein, 1994; Tal ve Morag, 2009) bu yerleri cazip eğitim ortamları olarak karşımıza çıkarmaktadır. Ancak yapılan çalışmalar birçok öğretmenin gezileri planlama ve uygulama konusunda yeterli bilgi ve donanıma sahip olmadıklarını ve bu süreçteki rollerini yerine getiremedikleri için bu kaynakları etkili bir şekilde kullanamadıklarını ortaya koymaktadır (Griffin, 1994; Griffin ve Symington, 1997; Kisiel, 2005, 2007; Orion ve Hofstein 1994; Storksdieck, 2001; Tal ve Morag, 2009; Wellington, 1990). Bu kapsamda öğretmenler, gezi öncesi hazırlık yapma ve öğrencilerini bilgilendirme konusunda, geziyi okul müfredatıyla ilişkilendirme konusunda, öğrencilerine gezi esnasında iyi ve kapsamlı rehberlik yapma ve onları yönlendirme konusunda ve gezi sonrası sınıf içi farklı aktiviteler yapma konusunda öğretim elemanı yardımı ile bilgilendirilmesi ve teşvik edilmesi gerektiği (DeWitt ve Osborne, 2007; Tal, 2004a) dile getirilmiş ve bu süreçte öğretmen yetiştiren kurumlara önemli işler düştüğü noktası vurgulanmıştır (Anderson ve ark., 2003). Yapılan çalışmayla fen bilgisi öğretmen adaylarına eğitim amaçlı bir gezinin planlanma süreci teorik olarak anlatılmış ve 6 farklı okul dışı çevrede uygulama yaptırılarak deneyim kazanmalarına yardımcı olunmaya çalışılmıştır. Uygulamalar sürecinde yapılan gözlemler fen bilgisi öğretmen adaylarının gezilerde genellikle istekli ve neşeli olduklarını ortaya koymuştur. Bu durumda eğitim amaçlı gezilerin eğlenerek öğrenmeye olanak sağlayabilecek potansiyele sahip olduğu söylenebilir. Yine gözlemlerle fen bilgisi öğretmen adaylarının gerek rehberlik yapan grupları gerekse gezi yapılan kurumlar (Fiskobirlik EFİT AŞ., Doğankent FES, Karaca Mağarası ve Freşa Maden Suyu Fabrikası) tarafından tahsis edilen rehberleri dikkatli bir şekilde dinledikleri ve bilgi sahibi olmak için çaba sarfettikleri görülmüştür. Bu durum fen bilgisi öğretmen adaylarının gezi yapılan yer ile ilgili bilgi almada istekli olduklarını ve gezileri ciddiye aldıklarını düşündürmektedir. Bunun yanı sıra fen bilgisi öğretmen adaylarının gezi sürecinde işbirliği içinde oldukları da gözlenmiş olup buradan eğitim amaçlı gezilerin sosyal etkileşimi geliştirdiği ve öğrenmeye yardımcı olduğu sonucu çıkarılabilir. Dersten önce yapılan görüşmelerde fen bilgisi öğretmen adaylarının yaklaşık üçte ikisinin daha önceki öğrenim kademelerinde katıldıkları okul gezilerinin genelde eğlence amaçlı olduğunu belirttiği ve bu nedenle mesleki yaşantılarında da bunu devam ettireceklerini ifade ettikleri görülmüştür. Bu durum fen bilgisi öğretmen adaylarının şimdiye kadar okullarda yapmış olduğumuz geziler eğlence amaçlıdır (K 2 ), çünkü bizim zamanımızda hep eğlence amaçlı geziler yapıldı (K 7 ), çünkü önceki yaşamımda gezileri eğlence amacıyla yapardık ve özellikle yayla, ormanlık alanı tercih ederdik (E 10 ) gibi ifadeleri ile açıkça görülmektedir. Buradan geçmiş yaşantıların fen bilgisi öğretmen adaylarını gezi düzenleme konusunda ne derece etkilediği ortaya çıkmaktadır. Öğretmenlerin gezi hazırlıklarında ve gezi sürecinde kişisel deneyimlerinin önemli rol oynadığı daha önceki çalışmalarda da ortaya konmuştur (Kisiel, 2005, 2007). Uygulamalar sonunda yapılan görüşmelerde ise fen bilgisi öğretmen adaylarının fikirlerinin oldukça değiştiği görülmüştür. Bu süreçte öğretmen adaylarının tamamına yakını gezi planlama ve düzenleme sürecinin oldukça ciddi bir konu olduğunu anladıklarını ve göreve başladıktan sonra eğitim ağırlıklı ama eğlence unsurunu da içinde barındıran gezileri tercih edeceklerini belirttikleri tespit edilmiştir. Buradan öğretmen adaylarının okul dışı ortamların eğlenceli ortamlar olduğunu ama bir o kadarda eğitim için önemli yerler olduğunu kavradıkları düşünülmektedir. Bu kapsamda fen bilgisi öğretmen adaylarına bir gezinin planlanması ve uygulanması konusunda üniversitelerde uygulamalı olarak destek verilmesi onların olumlu deneyimler kazanmasına katkı sağlayabilecektir. Çünkü yapılan çalışmalar öğretmen yetiştiren kurumlarda bu konuda çok nadir uygulamalar yapıldığını göstermekte (Anderson ve ark., 2006; Ferry 1993; Tal 2004a) ve eğer öğretmenlere/öğretmen adaylarına okul dışı çevrelerde nasıl bir eğitim yapacakları konusunda 2 yada 3 örnek alan gezisi yapılırsa onların 1060

13 BOZDOĞAN oldukça fazla bilgi ve deneyim kazanabileceğini ortaya koymaktadır (Tal ve Morag, 2009). Yine uygulamalar öncesi yapılan görüşmelerden fen bilgisi öğretmen adaylarının üçte ikisinden fazlasının bir geziyi planlama konusunda kendilerine güvenmedikleri ancak uygulamalar sonrasında bir öğretmen adayı haricinde hepsinin kendilerine güvendikleri tespit edilmiştir. Fen bilgisi öğretmen adaylarının yapılan gezilerle pratik yapma olanağı bulması onların özgüvenlerini arttıran etmen olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapılan bir çalışmada uygulamalar sonucu elde edilen deneyimlerin öğretmen adaylarının özgüven duygularını geliştirdiğini, öğrencilerle olan etkileşimini ve iletişimini de arttırdığını ortaya koymaktadır (Wang, 2004). Dersten önce fen bilgisi öğretmen adaylarının gezi planlama denince, gezi öncesi yapılacak faaliyetlerden ulaşım vasıtalarının ayarlanması, gezi için gerekli izinlerin alınması, gezi ücretlerinin toplanması ve gezi esnasındaki yeme-içme ihtiyaçlarının karşılanması gibi durumlar üzerinde çok sık durdukları görülmüştür. Onların bu şekilde planlama yapmalarının altında yatan etmenin görüşmelerde de belirttikleri gibi daha önceki gezi yaşantılarıyla ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak uygulamalar sonunda yapılan görüşmeler öğretmen adaylarının tamamına yakınının bir geziyi planlama konusunda oldukça detaylı ve açıklayıcı bilgiler verdiklerini ortaya koymuştur. Ayrıca fen bilgisi öğretmen adayları yapılan alan gezilerinin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor düzeyde kendilerine oldukça katkı sağladığını da belirtmişlerdir. Bu uygulama çalışmalarının ne düzeyde etkili olduğunu açıkça göstermiştir. Tal (2001, 2004b) öğretmen adaylarının alan gezileri yaparak bilgilerini yapılandırdıklarını, deneyim kazandıklarını ve kendilerini geliştirdiklerini ifade etmiştir. Görüldüğü gibi uygulama çalışması sonucunda ulaşılan sonuçlar daha önce yapılan çalışmaları destekler niteliktedir. Fen Bilgisi öğretmen adayları yapılan görüşmelerde alan gezilerinin öğrencilere çok önemli katkılar sağlayabileceğini dile getirmişlerdir. Öğretmen adaylarının tamamına yakını alan gezilerinde öğrencilerin ilk elden bilgi edindikleri için öğrenmenin kalıcı olabileceğini belirtmiştir. Yine öğretmen adaylarının yaklaşık yarısı alan gezilerinde öğrencilerin gözlem, sorgulama, yorum yapma gibi çeşitli becerilerini geliştirebileceğini ve fen derslerine olan ilgiyi arttırabileceğini belirtmiştir. Yine öğretmen adaylarının dörtte biri de öğrencilerin sosyal gelişimini ve iletişim becerilerini geliştirebileceğini belirtmiştir. Öğretmen adaylarının bu görüşleri daha önce yapıla birçok çalışmada çıkan sonuçlarla paralellik göstermektedir (Bowker ve Tearle, 2007; Farmer, Knapp ve Benton, 2007; Lisowski ve Disinger, 1991; Taylor ve ark., 1997). Yapılan uygulamalar sonrası görüşmeler öğretmen adaylarının yaklaşık üçte ikisinin gezi düzenleme sürecinde herhangi bir kaygı taşımayacağını, üçte birinin ise çeşitli kaygılar taşıyacağını göstermektedir. Öğretmen adaylarının en büyük kaygılarının gezinin amaçlarına ulaşmaması ve güvenlik sorunları olduğu görülmüştür. Özellikle kız öğretmen adaylarının güvenlik konusunda erkek öğretmen adaylarına gore daha fazla kaygılı oldukları görülmüştür. Yapılan görüşmeler kız öğretmen adaylarının gezi esnasında karşılaşılacak bir kaza sonucu öğrencilere herhangi bir şey olmasından oldukça fazla kaygı duydukları görülmüştür. Yine kız öğrencilerin kalabalık sınıfları kontrol edememe kaygılarının erkeklere göre daha fazla olduğu görülmüştür. Öğretmen adaylarının diğer kaygıları ise zaman, maliyet ve bürokratik işler şeklinde sıralanmıştır. Daha önce yapılan çalışmalarda da benzer sonuçlara ulaşılmıştır. Mesela Kisiel (2005, 2007) yaptığı çalışmalarda öğretmelerin gezi düzenleme pedagojisi algılarının, öğretmenin ve öğrencinin önceki deneyimlerinin, okul durumlarının ve öğrencilerin sorumluluğunu alma ve kontrol altında tutma durumlarının gezi düzenleme konusunda kaygılandıkları durumlar olarak sıralamıştır. Yapılan bir diğer araştırmada ise öğretmen adaylarının zaman baskısı altında kaldıkları görülmüştür (Lindemann- Matthiesa ve ark., 2009). Benzer sonuçlara Bozdoğan da (2007) ulaşmıştır. Yapılan çalışma sonucunda okul dışı çevrelerde öğretimin nasıl planlanması ve uygulanması gerektiği konusunda öğretmen yetiştiren kurumların önemi ortaya çıkmaktadır. Bu kurumlar öğretim programlarını gözden geçirebilir ve öğretmen adaylarına bu konuda uzman desteği sağlayabilir. Ancak bu şekilde okul dışı çevrelerin formal eğitime başarılı bir şekilde entegre edilmesi söz konusudur. Bu süreçte öğretmen yetiştiren kurumlar öğretim programlarına zorunlu yada seçmeli olarak okul dışı çevrelerde öğretim gezileri içerikli dersler koyabilir, bu gibi çalışmaları teşvik edebilir ve gerekli araç, gereç ve donanımları sağlama konusunda destek olabilir. Ayrıca okul dışı çevrelerin öğretimde kullanılmasının etkilerinin açıkça ortaya konulması için farklı öğretmen adayı ve öğretmen grupları ile çalışmalar yapılması önemlidir. Bu sayede daha geniş bir perspektifte veriler elde edilebilir. Teşekkür Yapılan çalışmada araç, gereç ve donanım sağlayan Giresun Üniversitesi ndeki yetkili birimlere ve alan gezisi yapılan kurumların yetkililerine sonsuz teşekkürlerimi sunarım. 1061

14

15 BOZDOĞAN are permanent. This strategy is one of the ways which provide students unique opportunities to understand the natural environment and promote the sustainability of education. These natural environments help the concepts and complex knowledge which are told in school environment to be observed in its natural environment, to be aware of the real world and it also provides to gain experience at first hand (Bowker & Tearle, 2007; Kola-Olusanya, 2005; Leback, 2007; Rennie & McClafferty, 1995; Scarce 1997; Skop, 2008; Tal, 2004b). They can also provide permanent change in the students knowledge, attitudes and behaviours (Ballantyne & Packer, 2009; Knapp & Barrie, 2001; Orion, Hofstein, Tamir, & Giddings, 1997; Rudman, 1994; Tal & Morag, 2009). However, this condition must not mean that we deny the importance of education which is performed in the class because the best education takes place when a relation between intramural and extramural environments is built and carried out (Ballantyne & Packer, 2006; Kisiel, 2007). Moreover, it is emphasized that the field trips which are well-organised and associated with the school curriculum create successful outcomes (Bowker & Tearle; Kisiel, 2005; Tal, Bamberger, & Morag, 2005). The field trips organised for the extramural environments which have such important functions are more difficult, complex and costly than formal education (Orion et al., 1997; Osborne & Dillon, 2007) and the teachers have important responsibilities during this process because the field trips which teachers organise by taking into consideration the needs and the interests of students provide the children not only to gain more experience and to get to know the world better but also develop the students individual levels (Bowker & Tearle, 2007; Kisiel, 2005; Taylor, Morris, & Cordeau-Young, 1997). Furthermore, using scientific strategies during the planning process provide opportunities for the students to get to know their environment better, gain experience at first hand by doing observations and develop their problem-solving skills (Lisowski & Disinger, 1991; Taylor et al., 1997). But, the studies conducted reveal that teachers come across various difficulties in terms of management, counselling (guidance), and pedagogy while carrying out trips (Griffin & Symington, 1997; Kisiel, 2003; Michie, 1998; Olson, Cox-Petersen, & McComas, 2001; Tal & Morag, 2009; Tal & Steiner, 2006). It was observed that teachers were not aware of the aims of the trips they were taking (Cox-Petersen, Marsh, Kisiel, & Melber, 2003; Griffin, 1994, 2004; Griffin & Symington, 1997; Kisiel, 2003; Price & Hein, 1991) and they had difficulty in building a relationship between the trips and course syllabus (Griffin & Symington, 1997; Kisiel, 2007; Ramey-Gassert, Walberg III, & Walberg, 1994). It was found in the studies conducted that teachers do not take active roles during the field trips process although they know that if it is well-organised, the field trips will have effective outcomes on students, they do not have any ideas about the planning which is to be done for the field trips (Anderson, Bethan, & Mayer-Smith, 2006; Ferry 1993; Tal 2004a; Tal et al., 2005) and they are incompetent about guiding students (Cox-Petersen & Pfaffinger, 1998; Griffin & Symington, 1997; Kisiel, 2005; Wellington, 1990). In addition, it was determined that teachers perceived the field trips as only interesting and enjoyable places (Cox-Petersen & Pfaffinger, 1998; Griffin, 1994, 2004; Griffin & Symington, 1997; Kisiel, 2003; Michie, 1998; Olson et al., 2001; Tal et al., 2005). Although the studies conducted reveal that the field trips had a very big potential to complete the education at school, it was seen in the studies above that a lot of teachers were not aware of their roles during this process and they did not use these resources effectively. This may have a lot of reasons. One of them is that while doing different activities outside the school teachers and teacher candidates are under time constraints and this pressure leads to reluctance about organising trips (Brewer, 2002; Howitt, 2007; Lindemann-Matthiesa et al., 2009). At the same time, taking the responsibility of the students and keeping them under control are the conditions which make teachers worry the most (Kisiel, 2007). Teachers personal experiences (organized with their classes or joined while they were teacher candidates) and the conditions of both the school and the class (support for the trips by the school, number of students in the class, student interest, time, etc) play an important role during the preparation of trip (Bozdoğan, 2007; Disinger, 1984; Kisiel, 2005, 2007). The studies conducted introduce the importance of encouragement and enlightenment of teachers about the subjects such as doing preparations and informing students before the trip, associating the trip with the school curriculum, giving a good and comprehensive guidance to their students during the trip and leading them and doing different inclass activities after the trip (Anderson, Lucas, & Ginns, 2003; DeWitt & Osborne, 2007; Orion & Hofstein, 1994; Tal, Bamberger, & Morag, 2005). Within this context, it was determined that teacher candidates should be given professional training and the institutions which educate teachers have important duties during this process (Anderson, 1063

16 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Lucas, & Ginns, 2003; Kisiel, 2007; Tal, 2004a). Doing activities to develop teachers (Barker, Slingsby & Tilling, 2002) and providing opportunities for the teacher candidates to restructure their knowledge by taking field trips, to gain experience and to develop themselves (Tal, 2001) were required to be emphasized especially in the primary education teaching programmes because the field trips carried out with teacher candidates develop their skills to use different extramural resources and different teaching methods, their scientific process skills and pedagogic knowledge. Moreover, it helps them to understand how to do a scientific field trip. In addition to this, it helps them to build an easier relationship between the education studies carried out in extramural environments and the education given in the school (Melber & Cox-Petersen, 2005). Thus, a study which was conducted to gain experience to teachers and teacher candidates about how to do education in extramural environments introduced that teachers and teacher candidates gained a lot more knowledge and experience with 2 or 3 sample field trips which were carried out with careful planning and preparations as well as with teacher support and collaboration. The study conducted also revealed that teacher candidates had carried this experience which they gained to a level where they can organize a field trip with different classes and levels of students (Tal & Morag, 2009). The studies conducted showed that teachers had come across a lot of problems during the preparation of educational oriented trips to extramural environments and they also revealed that teacher candidates should be given professional education to solve these problems. The study which was conducted within this context aimed at showing how teacher candidates can organize an education oriented trip in extramural environments and revealing their practises and views during the process. So, one of the problems which appear in Literature was about how to carry out the planning of trips; therefore, this problem was tried to be emphasized by doing practices. Method Research Model Action research, one of the qualitative research methods, was used in the study. Action research is suitable for the individuals who are directly related to the process to be developed and it can also be used to solve the professional problems a person meet in his field of expertise or to increase the quality of the work he does (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz, & Demirel, 2010). It was thought in the study conducted that the use of this method was suitable to show prospestive teachers how to organize an education oriented trip in extramural environments and provide the reinforcement of the process with the practices. The factors enriching validity in qualitative researches are to collect detailed and in-depth information via face to face interviews and collecting information directly and in the natural environment where the event takes place through observations (Yıldırım & Şimşek, 2000, 2006). To increase the validity of the study conducted within this context, observations were done in the natural environment where the trips were organized by the researcher and these observations were recorded by photographs. The position of the researcher in the trips, his source of data, social environment and processes, explanations about data collection and analysis methods are the factors that enrich reliability (Yıldırım & Şimşek, 2000, 2006). To increase the reliability of the study conducted within this context, detailed explanations for the further levels related to the position of the researcher in the trips, social environment and processes, explanations about data collection and analysis methods are done. Study Group Because the study group is formed by the people who are directly related to the problem in action research (Büyüköztürk et al., 2010), 17 prospective science teachers who stated that they had chosen the elective course called Science Teaching in Informal Learning Environments as they did not have the knowledge of organising education oriented trips to extramural environments according to suitable sampling method participated in the study. Within the scope of the study, trips were organised to Gaga Lake in Ordu, Gümüşhane Karaca Cave, and Giresun Kulakkaya plateau in the first year and to Fiskobirlik EFİT AŞ. Factory in Giresun, Fresa Mineral Water Factory, and Doğankent Hydroelectricity plant in the second year. Data Collection Tools Observation form and semi-structured interview form prepared by the researcher were used to collect data. Two field experts analysed the observation form and interview form and necessary corrections were made with feedback, so the content reliability of the evaluation tools were tried to be confirmed. 1064

17 BOZDOĞAN Data Analysis The data related to the physical condition of the environment, activities done and the social and the individual interaction between prospective science teachers were obtained by the observation form prepared by the researcher. The researcher filled one observation form each trip during the process and tried to record the observations with photographs. In addition to this, the data obtained by semi-structured interview forms were subjected to content analysis. The data obtained through interviews were firstly written down and then the interview questions were accepted as the themes. According to the themes put forward by the research questions, the expressions were divided into categories; coded, summarised and interpreted by 3 different experts. For the reliability of the research, the coding consistency of the emerging categories was calculated. It was calculated by using the formula stated by Türmüklü (2000) as compatibility (matching) percentage in his study which is P = Na / Na+Nd x100 (P: matching percentage; Na: compatibility quantity; Nd: incompatibility quantity). The average compatibility percentage of the questions in the interview was calculated as 0,91. Implementation Stages The distribution of implementation stages of the research according to the weeks was summarized below. a) First, Second and Third Weeks (9 Lesson Hours-Class Environment): The questions prepared with semi-structured interviews technique were asked to the prospective science teachers before the lesson and these answers were recorded. The interviews conducted for each prospective teacher lasted 10 minutes on average. Then, prospective science teachers were informed by the researcher in the class environment about how to organize an education oriented trip and what they should pay attention during this process. Within this context, firstly, the importance of education oriented trips in terms of science teaching was told by making use of the literature and then the knowledge was made to be objectified with the examples given from the previous trip plans. Then, it was explained how to organize the trips which are going to be taken to the prospective science teachers stage by stage. PowerPoint presentations and visual materials (photographs, video plays, etc) were made use of in the lessons. Prospective science teachers were divided into three groups every two years because trips would be organized to only three different extramural environments during the science teaching elective course process in informal learning environment. In order to address more effectively to the cognitive and affective field skills of science teacher candidates, the choice of places for the trips were decided by these groups. Thus, science teacher candidates were provided opportunities to conduct their studies enthusiastically. It was especially stated that the place of trip should be related to science subjects because the trips taken were education oriented and prospective science teachers were made to associate the place of trips with science subjects while making their choices. b) Fourth and Fifth Week (6 Lesson Hours-Class Environment): Prospective science teachers had associated the place of trips with science subjects and then begun preparations to be made before and during the trips. During this process, the preparation of brochures for the advertisement of trip, the preparations made for guidance and the preparations of evaluation questions were completed. c) Sixth, Seventh, Eighth, Ninth, Tenth and Eleventh Week (18 Lesson Hours-Field Trip): After all preparations were completed, practices started. In this process, a trip was taken in the first week and an evaluation was carried out in the class in the second week. Then, while going to the trip field, the group who was the guide that week distributed the advertising brochures to prospective teachers and asked them to read the brochures and answer the questions before the trip. This is a kind of activity which enables all prospective teachers to have information about the place of trip before the trip. When they reached the place of trip, the group members who were going to be the guide for that trip divided the other prospective teachers into groups of two or three and gave information about the place of trip within the framework of information leaflets which they had prepared before. Prospective teachers were made to answer the questions which they were required to answer during the trip at the end of the process. And then all the brochures and the papers where there were the answers of questions asked to prospective teachers were collected by the guide group to be evaluated a week later. d) Twelfth Week (3 Lesson Hours-Class Environment): After the trips were completed, all of the prospective teachers were asked open-ended questions which were prepared by the researcher using semi-structured interview technique. 1065

18 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Results When the observations done were evaluated in general, it was observed that because the groups who did the guiding in Gaga Lake where the first trip was organised in the first year and in Fiskobirlik EFİT AŞ. Factory where the first trip of the second year was organised were the first groups, they were excited and uneasy at the beginning. It was also observed that prospective science teachers who joined the trip were usually cheerful. It was found as a result of the observations that prospective teachers who joined the trip usually listened carefully to both the group who were the guides and the guides who were assigned by the institutions (Fiskobirlik EFİT AŞ., Doğankent HES, Karaca Cave and Freşa Mineral water Factory) where the trip took place. Prospective Science teachers asking questions constantly to the guides to get information about the place of trips is a fact which shows that the trips were taken seriously. Moreover, it was seen in the observations done in the trips that prospective science teachers helped each other while answering the questions to be answered during the trip. So, it can be said that field trips developed social interaction and helped learning. In an interview which was carried out with the prospective science teachers who hadn t taken the lesson before, it was determined by 21 prospective teachers that they would organise it with the aim of entertainment, 7 of them would organise it for the purpose of education and 6 prospective teachers would organise it both with the aim of entertainment and education. In an interview which was conducted at the end of the term, it was observed that the views of prospective teachers had differed a great deal. 24 prospective teachers determined that they would organise the trip both with the aim of education and entertainment, 8 of them said that they would organise the trip for the purpose of education and 2 of them stated that their trip would be for the sake of entertainment. The interview which was conducted with the prospective science teachers before the lesson revealed that 14 of them were not confident about organising trip, 14 of them partially believed in themselves and only 6 of them were confident about it. However, it was observed at the end of the term that nearly all of the prospective teachers believed in themselves about organising trips. In the interviews which were conducted at the end of the term prospective science teachers were asked the question of what kind of benefits the practices had for them and all prospective science teachers stated that the practices done were useful on the level knowledge, 28 of them benefited from them in terms of skills and experience and 18 of them said that their confidence increased with them. It was seen before the lesson that what organising trips mean for prospective science teachers is that they often put emphasis on such conditions as arranging transportation vehicles for the activities to be done before the trip, getting the necessary permissions for the trip, collecting the fares, and meeting the needs for food and beverage during the trip. The number of prospective teachers whose focus is on the educational function before the trip is 14. The number of prospective teachers who put emphasis on the activities to be done during the trip and the activities (evaluation) to be done after the trip is only 6. When the views of the prospective science teachers were analysed, the conclusion reached was that the factor which led them to think like that was their previous life. It was observed at the end of the term that prospective science teachers were able to give quite detailed and illuminating information. It was found that all prospective science teachers mentioned educational preparatory function and bureaucratic procedures transportation issues, two of the activities which were to be done before the trip and evaluation activities after the trip. It was determined that 32 of them mentioned the activities to be done during the trip and 24 of them mentioned food and beverages, which is one of the activities to be done before the trip and accommodation. These results reveal that at what level the studies conducted are effective. Nearly all prospective teachers answered this question that information would be objectified and its permanence would increase. Again 16 prospective teachers stated that students would improve various skills such as observation, questioning, interpretation and 14 of them determined that interest and attitude to science lesson would be promoted. In addition to this, 8 prospective teachers determined that it had effects on students social development and 8 of them said that it had effects such as promoting enjoyable learning environment. In an interview conducted at the end of the term, the answers of prospective science teachers to the question Do you have any anxieties while organising education oriented trip and during the trip? Why? were analysed and it was found that 20 of prospective science teachers were not anxious where as 14 of them had some anxieties. When such anxieties were analysed, it was found that the condition which created the most anxiety were safety concerns and the trip s being not able to reach its goals. These were followed by not being able to provide the student control, time concerns, bureaucratic issues and cost concerns. 1066

19 BOZDOĞAN Discussion Although the education studies conducted in informal education environment are more difficult, complex and costly than formal education (Orion et al., 1997; Osborne & Dillon, 2007), these places appear to be an attractive education environment because they have very important functions for the students to acquire cognitive, affective, and psychomotor skills (Orion &Hofstein, 1994; Tal & Morag, 2009). However, a lot of studies conducted reveal that a lot of teachers are not well-informed and equipped enough to plan and implement the trips and because they can t fulfil their roles in this process, they can not benefit from these resources effectively (Griffin, 1994; Griffin & Symington, 1997; Kisiel, 2005, 2007; Orion & Hofstein, 1994; Storksdieck, 2001; Tal & Morag; Wellington, 1990). It was expressed that within the context the teachers should be informed and encouraged with the help of an instructor on issues such as making preparation before the trip, associating the trip with the school curriculum, giving good and detailed guidance to their students during the trip, and instructing them and doing different in-class activities after the trip (DeWitt & Osborne, 2007; Tal, 2004a) and it was also emphasised that the institutions which educate teachers have important concerns (Anderson et al., 2003). With the study conducted, the planning process of an education oriented trip was explained to the prospective science teachers theoretically and by making them do implementations in 6 different extramural environments, they were helped to gain experience. The observation carried out during the implementations proved that prospective science teachers were usually enthusiastic and cheerful during the trips. So, it can be said in this condition that education oriented trips have the potential to provide learning with entertainment. It was also seen with the observations that prospective science teachers listened to not only the groups who guided them but also the guides who were assigned by the institutions where the trip took place carefully (Fiskobirlik EFİT AŞ., Doğankent FES, Karaca Cave and Freşa Mineral Water Factory) and they made an effort to have information. This condition makes us think that prospective science teachers were enthusiastic to have information about the place of trip and took the trip seriously. In addition to this, it was observed that prospective science teachers were in collaboration with each other during the trip and from here it was concluded that education oriented trips developed social interaction and helped learning. It was revealed in the interviews which were conducted before the lesson that two-thirds of prospective science teachers stated that the schools trips which they joined in during their previous teaching levels had usually the purpose of fun that and because of this, they would maintain this in their professional life. Hence, it is revealed that how previous experiences affect prospective science teachers about organizing trips. It was found in other studies that the personal experiences of teachers played an important role during the organisation of trips and the trips (Kisiel, 2005, 2007). It was observed in the interviews which were conducted after the practises that the views of the prospective science teachers had changed considerably. It was determined that nearly all prospective science teachers stated that they had understood how serious issue the process of planning and organising trip was and after they started their jobs, they would prefer trips which include largely education and also the element of fun. From here prospective teachers were thought to realize that extramural environments were amusing environments but also very important places for education. Within this context, supporting science teachers about planning and implementation of an trip with applied practises at universities would contribute them to gain positive experiences because the studies conducted reveal that there are very rare implementations about this subject in institutions that educate teachers (Anderson et al., 2006; Ferry 1993; Tal 2004a) and if 2 or 3 sample trips are carried out for teachers/ prospective teachers about how to give education in extramural environments, they will be able to get more information and experience (Tal & Morag, 2009). It was determined in the interviews carried out before the implementations that more than two-thirds of prospective science teachers did not believe in themselves about planning an trip but all prospective teachers except one believed in themselves after the implementations. Having an opportunity to do practice in the trips organised appear to be an element which increases the self confidence of prospective science teachers. It was proved in a study conducted that the experiences obtained as a result of implementations developed self confidence of prospective teachers and also increased their interaction and communication with the students (Wang, 2004). It was observed before the lesson that what planning trips meant for prospective science teachers was to put emphasis on such conditions as arranging transportation vehicles for the activities to be done before the trip, getting the necessary permissions for the trip, collecting the fares, 1067

20 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE and meeting the needs for food and beverage during the trip. The factor which underlies such planning of them introduces the fact that it was related to their previous trip experiences as they stated in the interviews. However, the interviews conducted after the implementations revealed that nearly all of the prospective teachers gave quite detailed and explanatory information about planning a trip. Moreover, prospective science teachers stated that the field trips taken contributed to them considerably on cognitive, affective, and psychomotor levels. This showed that at what level the implementation studies were effective Tal (2001; 2004b) stated that prospective teachers restructured their knowledge, gained experience, and developed themselves by taking field trips. As it is seen, the results reached as a result of implementation studies look as if they support the studies conducted before. Prospective science teachers stated in the interviews carried out that field trips would be able to provide very important contributions to students. Nearly all prospective teachers stated that because students acquired information at first-hand, the teacher should be permanent. Again, nearly half of the prospective teachers stated that the students would be able to improve such skills as observation, questioning, interpretation in field trips and this would increase the interest in science courses. One quarter of prospective teachers stated that field trips would develop students social and communication skills. The views of prospective teachers show parallelism with the results that occur in the studies conducted before (Bowker & Tearle, 2007; Farmer, Knapp, & Benton, 2007; Lisowski & Disinger, 1991; Taylor et al., 1997). The interviews carried out after the implementations reveal that nearly two-thirds of prospective teachers would not have any anxiety during the process of planning an trip where as one-third of them would carry various anxieties. It was observed that the biggest anxiety of prospective teachers was the safety concerns and the trip s not reaching its aim. Especially female prospective teachers were observed to be more anxious about safety concerns than male prospective teachers. It was observed in the interviews conducted that female prospective teachers were so anxious that something would happen to the students if an accident occurred during the trip. Moreover, the anxiety of female students being not able to control the crowded classes was higher than the men. The other anxieties of prospective teachers could be listed as time, cost and bureaucratic issues. Similar results were reached with the studies conducted before. For example, Kisiel (2005, 2007) listed the situations which teachers were anxious about organising trips in his studies conducted as the teacher s pedagogical perceptions of organising trips, the previous experiences of teachers and students, their school conditions and taking the responsibility of students and putting students under control. It was found in another study conducted that teacher candidates were under time-constraints (Lindemann-Matthiesa et al., 2009). Bozdoğan (2007) reached similar results, too. The result of the study conducted revealed importance of teacher educating institutions about how to plan and implement teaching in extramural environments. These institutions can check out their programs and provide expert support to prospective teachers about this subject. However, it can be said that extramural environments can be successfully integrated into the formal education in that way. The institutions educating teachers can implement trip based educational courses either compulsory or elective in extramural environments to their teaching programmes, they can encourage such studies and support them with providing necessary equipment, tools and materials. Moreover, it is important to conduct studies with different prospective teachers and teacher groups to introduce the effects of using extramural environments explicitly in education so data can be obtained in a large perspective. References/Kaynakça Teaching Education. 17 Journal of Research in Science Teaching, 40 Australian Journal of Environmental Education, 22 Environmental Education Research, 15 Environmental Education, 71 Learning Environments Research, 10 Role and importance of science and technology museum in education Conservation Biology, 16 Bilimsel araştirma yöntemleri 1068