1 ÖĞR ET İM SÜREC ÖĞRETİM SÜRECİ İ

Transkript

1 1

2

3 HEDEFLER 3 Öğretim düzenlemede kullanılabilecek öğrenme ilkelerini kavrayabilme Öğretim sürecinin basamaklarını kavrayabilme Öğretimi ilkelere uygun planlayabilme Hedef belirlemede çeşitli yaklaşımları kullanabilme Hedef belirlemedeki çeşitli yaklaşımları eleştirebilme

4 4 Öğretim Sürecinde Kullanılabilecek Öğrenme İlkeleri

5 Öğretim Sürecinde Kullanılabilecek Öğrenme İlkeleri-1 5 Öğrenci niteliklerine ilişkin öğrenme ilkeleri İçerik özelliklerine ilişkin öğrenme ilkeleri Öğretim etkinliklerine ilişkin öğrenme ilkeleri

6 Öğrenci Niteliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri Öğrencinin güdülenmişlik düzeyinin yüksek olması, öğrenme birimine ilgi, ihtiyaç duyması, değer vermesi, öğrenmede bir amacının olması, öğrenebileceğine ilişkin özgüveni, öğrencinin eğitim durumuna dikkatini yöneltmesini ve öğrenme etkinliğinin sürdürmesini sağlar. 6 Öğrencinin yaşı, gelişim düzeyi, genel sağlık durumu, genel yeteneği, içinde yaşadığı sosyo-kültürel koşullar, onun öğrenmesini etkileyen faktörlerdir.

7 Öğrenci Niteliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri-1 7 Öğrencinin yeni öğreneceği ders, ünite, konu ile ilgili sahip olduğu ön öğrenmeleri yeni öğrenmeleri kolaylaştırır ya da öğrenmeyi mümkün kılar. Öğrencinin ön öğrenmeleri ne kadar yeterli ise, yeni öğrenmeleri o derece kolay ve anlamlı olur. Ön öğrenmeleri ne derece sınırlı ise, yeni öğrenmeleri o derece zorlaşır ve sınırlı kalır.(ausubel,1960.)

8 İçerik Özelliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri Öğretim içeriği öğrencinin beklentilerine, amaçlarına uygun ise öğrencinin etkin katılımı dolayasıyla da öğrenme düzeyi yükselir. 8 Anlamlı bir şekilde öğrenilen bilgi, anlamsız olarak öğrenilen bilgiden daha kolay getirilebilir, daha kalıcıdır ve genellenebilir özelliğe sahiptir.

9 İçerik Özelliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri-1 9 Mantıksal olarak iyi organize edilmiş bilgi, iyi organize edilmemiş bilgiden daha kolay öğrenilir ve hatırlanır. Bu nedenle, öğrencinin öğrenmesi gereken ders, ünite ya da konunun kapsamı mantıklı olarak örgütlenmelidir. Somut bilgi, öğrencinin daha kolay resmetmesini, imajlar oluşturmasını sağladığından, soyut bilgi daha kolay ve daha doğru anlamlandırılır ve hatırlanır.(hannafin,1988.)

10 Öğretim Etkinliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri Öğrenme, bir çok öğretim modelinin ve araçlarının etkili bir şekilde, bir bütünlük içinde kullanımıyla gelişir. Bir öğrenme biriminin öğretiminde, hem davranışçı öğrenme kuramlarının hem de bilişsel öğrenme kuramlarının uygun olan ilkeleri bir arada kullanıldığında; birinde eksik olan özellik diğeriyle tamamlanarak öğrenmenin niteliği artırılabilir. 10 Öğrenme sırasında, öğrenci ne kadar çok duyu organını kullanırsa bilgiyi çok yönlü olarak kodlayabilir ve geri getirme düzeyi de yükselir.

11 Öğretim Etkinliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri-1 11 Öğrenmede somut bilgilerden ve öğrencinin bildiklerinden hareket ederek yeni öğrenmelerle ilişkilerinin kurulması, öğrenme düzeyini artırır. Öğrencinin aşina olmadığı konuların öğretiminde, bildiği örnekler, benzetimler vb. nin kullanılması, öğrencinin konuyu daha kolay ve anlamlı bir şekilde öğrenmesini sağlar. Öğretimi düzenlemede, bireysel farklılıklar dikkate alınmalıdır. Her öğrencinin öğretim hizmetinden en üst düzeyde faydalanması sağlanmalıdır.

12 Öğretim Etkinliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri-2 12 Öğrenmenin gerçekleşmesi için, öğretim sırasında öğrencinin davranışı bizzat yapması gerekir. Bu amaçla, öğrenciyi davranışı göstermeye yöneltecek uyarıcıların da öğrenci niteliklerine ve kazandırılacak davranışa uygun olması gerekir. Davranış, sonuçları tarafından şekillenir. Tatmin edici bir durumla izlenen davranışlar güçlenirken, sonucu tatmin elde edilmeyen davranışlar zayıflar. Öğretimin önemli bir amacı, istendik davranışı teşvik etmek, güçlendirmek; istenmeyen davranışı yok etmeye çalışmaktır.

13 Öğretim Etkinliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri-3 13 Schimmel (1988) dönütü fonksiyon bakımından beş türe ayırmaktadır. Bunlar ; Teyit edici dönüt Düzeltici dönüt Açıklayıcı dönüt Teşhis ettirmeye dönük dönüt Eklemlemeye/Genişletmeye dönük dönüt

14 Öğretim Etkinliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri-4 14 Teyit Edici Dönüt : Öğrenciye öğrenme sonuçları hakkında bilgi vermedir. Düzeltici dönüt : Teyit edici dönütle birlikte, yani öğrencinin öğrenme sonuçlarıyla birlikte cevabın ne olduğunun da verildiği dönüttür. Açıklayıcı dönüt : Öğrencinin öğrenme sonuçları hakkında bilgi verildiği gibi, yanlış cevabın neden yanlış, doğrunun neden doğru olduğunun açıklanmasıdır.

15 Öğretim Etkinliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri-5 15 Teşhis ettirmeye dönük dönüt : Öğrencinin yanlış cevabı düzeltmesi için neleri çalışması, nasıl çalışması gerektiğine ilişkin verilen bilgidir. Eklemlemeye/Genişletmeye dönük dönüt : Öğrencinin var olan bilgisini genişletmesini sağlayan dönüttür. Öğrencinin sahip olduğu bilgi ile yeni bilgi arasında ilişkiler kurmaya ve öğrencinin sahip olduğu şemayı genişletmeye a

16 Peki Dönüt öğrenmenin başlangıç aşamasında ve Öğretimin sonraki aşamalarında ne zaman verilmelidir? 16

17 Öğretim Etkinliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri-6 17 Öğrenmenin niteliğinin artmasında transfer ve genellemeler önemlidir. Bu nedenle öğretim sırasında transfer ve genellemeleri sağlayacak etkinliklere yer verilmelidir. Transfer : Başlangıçta kazanılan bilginin, çok çeşitli, benzer, yeni durumlara da uygulanmasıdır. Transfer, bilgiyi geri getirmeyi ve başlangıçta kodlandığı kapsamdan farklı kapsamlara da bilginin uygulanmasıdır. Genelleme : Bilginin kodlanması sırasında oluşur. Bilginin kodlanması sırasında meydana gelen, hoşlanmadığımız ya da hoşlandığımız olaylar, verilen örnekler bilginin genellenmesini sağlar.

18 18 BASAMAKLARI

19 Öğretim Süreci Basamakları-1 19 Etkili öğretim, öğrenme olayının doğasını ve değişik gelişim aşamalarındaki öğrencilerin özelliklerini anlamayı gerektirir. Öğretimi düzenlemede bu iki öğe önemli rol oynamaktadır. Öğretim, içsel bir süreç ve ürün olan öğrenmeyi destekleyen ve sağlayan dışsal olayların planlanması, uygulaması ve değerlendirme sürecidir.

20 Öğretim Süreci Basamakları-2 20 Öğretimin tanımında da yer aldığı gibi, öğretim sürecinin üç aşaması bulunmaktadır. Bunlar : Öğretimin planlaması Öğretimin uygulanması Öğretimin değerlendirilmesi

21 21 ÖĞRETİMİ PLANLAMA

22 Öğretimi Planlama-1 22 Planlama, tüm öğretim sürecinde üç temel işleve sahiptir. Planlama ; Öğrenciye duygusal güven verir Öğretimde işe koşulacak öğeleri örgütler Öğreticinin kendi öğretim etkinliklerini izlemesini ve değerlendirmesini sağlar (yansıtıcı düşünce)

23 Öğretimi Planlama-2 23 Duygusal Güven : Planlama, sınıfta oluşması muhtemel etkileşimlerin düzenlenmesini sağlayarak, öğretmenin kaygı düzeyinin azalmasına yardım eder. Örgütleme : Planlama, öğretmenin öğrenmeyi sağlamak için kullanacağı öğeleri sistemli bir şekilde örgütlemesini ve düzenli olarak kullanılmasını sağlar.

24 Öğretimi Planlama-3 24 Yansıtıcı Düşünme : Öğretim planı, öğretmenin kendi öğretim etkinliklerini izlemesine ve ne derece etkili olduğunu belirlemesine yardımcı olur.

25 Öğretimi Planlama-4 Hedef ve Hedef Davranışları Belirleme Doğrusal rasyonel model öğretimin planlamasına, hedeflerin belirlenmesiyle başlar. Hedef, yetiştirdiğimiz insanda bulunmasını uygun gördüğümüz eğitim yoluyla kazandırılabilir nitelikteki istendik özellikler dir. 25 Hedefler, gözlenebilir, ölçülebilir davranış olarak ifade edilmeye elverişli özelliklerdir. Tyler, hedeflerin, belli bir konu alanında ya da yaşamda kullanılabilecek gözlenebilir, ölçülebilir öğrenci davranışı olarak ifade edilmesi gerektiğini belirtmektedir. (Tyler,1950,s.46)

26 Öğretimi Planlama-5 Hedef ve Hedef Davranışları Belirleme-1 Mager a Göre Hedef Belirleme (Davranışsal Hedefler) 26 Öğretim Hedeflerini Hazırlama adlı kitabında hedeflerin işe yaraması için öğrencinin, belli bir durumda, gözlenebilir davranışı ne ölçüde göstermesi beklediğini belirtmesi gerekir, demetedir.

27 Öğretimi Planlama-6 Hedef ve Hedef Davranışları Belirleme-2 Magner a Göre Hedef Belirleme-1 Magner a göre iyi bir hedefin üç özelliği vardır. Bunlar : 27 Performans : Hedef gözlenebilir bir davranış ifade etmelidir. Durum : Davranışın hangi koşullarda yapacağı belirtilmelidir. Ölçüt : Performans için uygun bir ölçüt verilmelidir. (Magner,1962,s.23-53)

28 Öğretimi Planlama-7 Hedef ve Hedef Davranışları Belirleme-3 Magner a Göre Hedef Belirleme-2 28

29 Öğretimi Planlama-8 Hedef ve Hedef Davranışları Belirleme-4 Gronlund a Göre Hedef Belirleme (Öğretimsel Hedefler) 29 Gronlund, öncelikle genel hedeflerin ifade edilmesi gerektiğini daha sonra bu genel hedefle ilgili özel hedeflerin ifade edilmesinin uygun olduğunu savunmaktadır. Genel hedef ifadeleri, bilme, uygulama ve takdir etme gibi içsel süreçleri ifade ederken, özel hedefler, gözlenebilir davranışlar, kanıtları ifade etmektedir.

30 Öğretimi Planlama-9 Hedef ve Hedef Davranışları Belirleme-5 Gronlund a Göre Hedef Belirleme-1 30

31 Öğretimi Planlama-10 Hedef Belirleme Öğretim yoluyla öğrencilere kazandırılan özellikler sadece bazı kavramları, ilkeleri hatırlama, kavrama, zihinsel işlemlere dayalı problemleri çözme vb. yeterliklerinden oluşmaz. 31 Öğrenciye matematik sevgisi, çevreyi koruma gibi özellikler de kazandırılır. Öğretme-öğrenme ve ölçme özellikleri birbirinden farklı olan bu hedefler üç davranış alanında toplanmıştır. Bu alanlar: Bilişsel hedefler ; bilme, kavrama, analiz etme vb. Duyuşsal hedefler ; ilgi, tutum, duygusal özellik vb. Devimsel hedefler ; zihin-kas koordinasyonu gerektiren etkinlikleri kapsar.

32 Öğretimi Planlama-11 Hedef Belirleme-1 Bilişsel Alan: Bloom ve Arkadaşlarının Bilişsel Alan Taksonomisi 32 Bloom, Engelhart, Furst, Hill ve Krathwohl (1956) bilişsel alanın hedef düzeylerindeki farklılıkları sistemli bir şekilde çalışarak aşamalı bir sınıflama oluşturmuşlardır. Bloom taksonomisi olarak bilinen bu sınıflama, bilişsel alan hedeflerini altı düzeye ayırmaktadır.

33 33

34 Öğretimi Planlama-12 Hedef Belirleme-2 Bilişsel Alan: Bloom ve Arkadaşlarının Bilişsel Alan Taksonomisi-1 Bütün bu belirsizliklere rağmen taksonomi, öğretim ve değerlendirme etkinlikleri içinde önemli bir fonksiyonu yerine getirmektedir li yılların ortaları ve 1990 lı yıllarda öğrencilerin düşünme ve karar verme becerilerini artırma hedefi, öğretimin önemli bir amacı haline gelimiştir.

35 Öğretimi Planlama-12 Hedef Belirleme-2 Duyuşsal Alan: Kratwohl, Bloom ve Masia nın Duyuşsal Alan Taksonomisi 35 Duyuşsal alan kapsamında yer alan insan özellikleri; ilgi, tutum, zamanı etkili kullanma vb. çeşitli duygu ve davranış tarzlarını, eğilimleri kapsamaktadır. Bloom ve arkadaşları, bilişsel alan taksonomisine benzer bir taksonomi oluşturmuşlardır.

36 36

37 Öğretimi Planlama-13 Hedef Belirleme-3 Duyuşsal Alan: Kratwohl, Bloom ve Masia nın Duyuşsal Alan Taksonomisi-1 37 Duyuşsal alan taksonomisi duyuşsal özelliklerin içselleştirilme, özümsenme düzeyine göre aşamalandırılmıştır. En altta yer alan alma basamağı duyuşsal olduğu kadar bilişsel özellik taşır. İkinci basamak olan verme de duyuşsal öğeler ortaya çıkmakla birlikte, asıl duyuşsal özellkler, üçüncü basamak olan değer verme de gözlenmektedir. Kazanılmış olan duyuşsal özelliklerin sistemli bir bütünlük oluşturması dördüncü basmakta meydana gelmekte ve onu beşinci e en son basamak olan, duyuşsal özelliklerin kişiliğin bir parçası haline gelmesi aşaması izlenmektedir.

38 38 Kaynakça; Gelişim, Öğrenim ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya Prof. Dr. Nuray SENEMOĞLU (Ders Kitabı)