ISL 108 GENEL MUHASEBE II

Transkript

1 6. HAFTA ISL 108 GENEL MUHASEBE II 32 Ticari Borçlar Hesap Grubu Yrd.Doç.Dr.Murat YILDIRIM 2 Ticari Borçlar Hesap Grubu İşletmenin yabancı kaynakları içinde yer alan ve ticari borçlar olarak nitelendirilen borçlar, işletmelerin ticari işlemleri çerçevesinde doğan borçlardır. Ticari faaliyetle ilgili olmakla birlikte bir ticari işlem sonucu oluşmayan borçlar işletme bilançosunun bu kalemi içinde gösterilmez. Bu tür borçlar diğer borçlar içinde gösterilir. Ticari Borçlar ve Diğer Borçlar İşletmenin ortaya çıkabilecek borçları Tekdüzen Hesap Planında dört ana grupta toplanmıştır. Vade Ticari Ticari Olmayan Kısa Vadeli 32 Ticari Borçlar 33 Diğer Borçlar (Ticari Olmayan Kısa Vadeli Borçlar) Uzun Vadeli 42 Ticari Borçlar 43 Diğer Borçlar (Ticari Olmayan UzunVadeli Borçlar) Ticari borçlar vadelerine göre kısa ve uzun vadeli olmak üzere ikiye ayrılır Ticari Borçlar Hesap Grubu 42 Uzun Vadeli Ticari Borçlar Tekdüzen hesap planında Ticari Borçları izlemek için aşağıdaki hesaplar açılmıştır. 32 Ticari Borçlar Grubu (Senetsiz Satıcılar Borçları), (Senetli Satıcılara Borçları) 322 Borç Senetleri Reeskontu Hs.(-), 326 Alınan Depozito ve Teminatlar Hs., 329 Diğer Ticari Borçlar Hs.. İşletmenin bir yıldan uzun vadeli ticari borçları 42 uzun vadeli borçlar grubunu oluşturur. Tekdüzen hesap planında uzun vadeli ticari borçlar için aşağıdaki hesaplar açılmıştır. 42 Ticari Borçlar Grubu 420 Satıcılar Hs. 421 Borç Senetleri Hs. 422 Borç Senetleri Reeskontu Hs. (-) 426 Alınan Depozito ve Teminatlar Hs

2 Hesabın Kapsamı: işletmenin faaliyet konuları ile ilgili her türlü mal ve hizmet alışlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesaptır. Hesabın işleyişi: Kredili mal alışı, satıcının işletme adına yaptığı harcamalar vb. nedenlerle ortaya çıkan senetsiz borcun doğması ile 320 Satıcılar hesabına alacak, borcun ödenmesi ile borç kaydedilir. ana hesap olup, hesabın alacak kalanı işletmenin satıcılara olan senetsiz borcunun mevcut değerini verir. İşletme, satıcı Ali Caner den veresiye %18 KDV hariç TL lik mal satın almıştır. 191 İndirilecek KDV Hs Mal satın alınması Satıcı Ali Caner den alınan malların işletmemize ulaştırılması için işletmemiz adına %18 KDV dahil TL nakliye gideri ödemişvedurumuişletmemizebildirmiştir. 191 İndirilecek KDV Hs Satın alınan malların işletmeye naklettirilmesi Satıcı Ali Caner e olan borcun TL lik kısmı verilen bir müşteri çekiyle ödeniyor AlınanÇeklerHs Senetsiz borcun bir kısmı için çek verilmesi 9 10 Satıcı Ali Caner den alınan malların %18 KDV hariç TL lik kısmı iade edilmiş ve ilgili tutar satıcıya olan borç tan düşülmüştür. 391 Hesaplanan KDV Hs. Malın bir kısmının iade edilmesi Satıcı Ali Caner e senetsiz borcun TL lik kısmı için senet düzenlenmiştir Ali Caner Satıcının emri ile ödeme

3 Satıcı dönem sonunda, %18 KDV hariç 800 TL indirim yaptığını bildiriyor. Satıcı Ali Caner e borçtan düşülmek üzere TL lik bir çek düzenlenip kendisine veriliyor. 391 Hesaplanan KDV Hs. Satıcının indirim yapması Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs Satıcıya olan borç için çek düzenlenmesi Borç Ali Caner Alacak Alacak Bakiyesi=5.312 TL Satıcılar Hesabı İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan vadelerine bir yıldan fazla süre bulunansenetsizborçlarınizlendiğihesaptır. Hesabın işleyişi: sözleşme hükümlerine ve koşullarına uygun olarak uzun vadeli kredili mal ve hizmet alışın gerçekleşmesi üzerine, satışa konu olan mal ve hizmetin bedelleri ile bunlara ilişkin işletmeye ait giderler ve anlaşma uyarınca hesaba yürütülen faizler ve satıcıya ait olan borç tutarını artıran diğer işlemlernedeniylealacaklanır. Bilanço gününde vadesi 1 yılın altına inen borçlar bu hesaptan kısa vadeli yabancı kaynaklar içinde yer alan 320 Satıcılar Hesabına aktarılır Satıcılar Hesabı 420 Satıcılar Hesabı Örnek: İşletme ana kuruluşu durumundaki Uzay Teknik Ticaret A.Ş. den cari oranlarda vade farkı ayrıca ödemek üzere TL lik malı tarihinde 18 ay vadeli olarak satın alıyor.% 18 KDV çek düzenleyerek ödüyor İndirilecek KDV Hs. 420 Satıcılar Hs. 103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs.. Mal Satışı ve Depozito alınması Borcun vadesinin 1 yıla inmesi durumunda: Satıcılar Hs Uzun vadeli borcun kısa vadeye düşmesi

4 İşletmenin ticari faaliyeti ile ilgili olarak ortaya çıkan senede bağlı borçları bilançonun uzun veya kısa vadeli yabancı kaynakları içindebukalemdegösterilir. Borç senetlerinden kasıt TTK uyarınca düzenlenmiş olan ve borçlusuişletmeolanbonovepoliçelerdir. Hesabın işleyişi: Hesap bono, imzalanması veya poliçenin kabulünedeniylealacaklanır,senedinödenmesiileborçlanır. Hesap ana hesap olup bu hesabın alacak kalanı senetli borçların tutarınıgösterir. TTK uyarınca çek bir ödeme aracı olup vade içermez. Vade konularakdaçeksenetniteliğikazanmaz. Ancak yasal düzenlemenin aksine vadeli çeklerin kullanımı oldukçayaygındır. Uygulamada, düzenlenmiş olan vadeli çeklerin hazır değerler içinde negatif unsur olarak gösterilmesi yerine bilançonun bu kaleminde(borçlarıarasında)gösterilmesimümkündür. Ancak,çeklerreeskontişleminetabi tutulmazlar Borç Senetleri Hesabı İşletme%18 KDV hariç TL lik malı senet karşılığında satın almıştır. Vadesi gelen 5 TL tutarındaki senet işletme tarafından ödeniyor. 191 İndirilecek KDV Senet karşılığında mal satın alınması Kasa Hs. 5 Borç Senedinin Ödenmesi Borç Senetleri Hesabı 421 Borç Senetleri Hesabı Vadesi gelen 5 TL tutarındaki senet nakit sıkışıklı nedeniyle ödenemiyor. Senedin alacaklısını senedi ileri tarihli TL tutarlı yeni bir senetle değiştirilmesi teklif ediliyor. Senet alacaklısıteklifikabulediyor Finansman Giderleri Hs. Borç Senedinin Yenilenmesi İşletmenin ana faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan vadelerine bir yıldan fazla süre bulunan senetli borçların izlendiği hesaptır. Hesabın işleyişi: Borç senetleri tutarları bu hesaba alacak; bilanço tarihinde vadeli bir yılın altına düşen senetli borçlar, kısa vadeli yabancı kaynaklar bölümündeki 321 Borç Senetleri Hesabının alacağına aktarılarak bu hesaba borç kaydedilir

5 421 Borç Senetleri Hesabı 421 Borç Senetleri Hesabı Örnek: SerdemirAŞ tarihinde satıcısı durumundaki Feza Teknik Ticaret AŞ. den 18 ayvadeli olarak% 18 KDV dahil TL likmalısatınsenetkarşılığındaalmıştır İndirilecek KDV Hs Borç Senetleri Hs Vadeli Mal Satın Alınması Borcunvadesinin1yıla inmesidurumunda: Borç Senetleri Hs Uzun vadeli borcun kısa vadeye düşmesi Reeskont işlemei; işletmenin aktif ve pasifinde bulunan alacak ve borç senetlerinden değerleme günü itibariyle vadeleri henüz gelmemiş olanların değerleme günü cari değerine indirgenme işlemidir. Bu işlem, değerleme gününden sonraki döneme isabet eden vade kısmına ilişkin vade farkı tutarının hesaplanarak, bu tutar kadar giderveyageliryazılmasısuretiylegerçekleştirilir. Cari dönemreeskonthesaplarıizleyendönemdekapatılır. Reeskont hesaplamasında maliye bakanlığı iç ıskonto formülünün uygulanmasının uygun olacağı görüşünü benimsemiştir. İçıskontoformülüşuşekildedir: Nominal Değer x Faiz Oranı x Vade Reeskont Faiz Tutarı = (Faiz Oranı x Vade) Tasarruf Değeri = İtibari Değer Reeskont Tutarı Örnek: Serdemir AŞ tarihinde satıcısına olan TL lik senedi reeskonta tabi tutulacaktır. Bilanço tarihinde vadesine 180 gün olan senedin peşin değerini hesaplayarak muhasebe kaydını yapınız. Faiz oranı %12 dir x 12 x 180 Reeskont Faiz Tutarı = (12 x 180) Reeskont Faiz Tutarı = = TL Tasarruf Değeri = = TL 322 BorçSenetleriReeskontuHesabı (-) Örnek: Serdemir AŞ tarihinde satıcısına olan TL lik senedi reeskonta tabi tutulacaktır. Bilanço tarihinde vadesine 180 gün olan senedin peşin değerini hesaplayarak muhasebe kaydını yapınız. Faiz oranı %12 dir Borç Senetleri Reeskontu Hs. (-) Reeskont Faiz Gelirleri Hs Reeskont Faiz Kaydı

6 İşletmenin bilanço gününde Borç Senetleri Hesabında aşağıda olduğugibidir: Aktif Bilanço Pasif xxxx xxx 32. Ticari Borçlar Hs. Grubu Borç Senetleri Reeskontu Hs.(-) (13.186) 326 Alınan Depozito ve Teminatlar Hs. Depozito ve teminat; işletmenin üçüncü kişilere karşı bir mal teslimi, hizmet ifası veya başka bir taahhüt altına girmesi durumunda söz konusu işlemin gerçekleşmesini temin amacıyla iş bitiminde veya belli bir süre sonunda geri alınmak üzere taraflardan biri tarafından verilen iktisadi kıymettir. Depozito ve teminat bir güvence olup asıl işlemden ayrı olarak veren işletme için alacak, alan işletme için de bir borç niteliğindedir. Bu nedenle depozito ve teminatlar işletme bilançolarının alacak veya borç kalemleri içinde gösterilir Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı Mc. Soda işletmesi tarihinde müşterisi Tufan Gıdaya % 18 KDV dahil TL ye sattığı sodalar peşin değerle satmış ve şişeler içinde 800 TL depozito almıştır Kasa Hs Yurtiçi Satışlar Hs. 391 Hesaplanan KDV Hs. 326 Alınan Depozito ve Teminatlar Hs. Mal Satışı ve Depozito alınması Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı Mc. Soda işletmesi daha önce depozitosunu aldığı şişeleri iade almış kırılan 60 TL lik şişe bedelini düştükten sonra depozito kalanını müşteri Tufan Gıdaya iade etmiştir Alınan Depozito ve Teminatlar Hs Kasa Hs. 256 Diğer Maddi Duran Varlıklar Hs. Depozito iadesi Diğer Ticari Borçlar Hesabı Asıl faaliyet konusu ile ilgili mal ve hizmet alışlarından ortaya çıkan senetli ve senetsiz borçlarla alınan depozito ve teminat şeklindeki borçlar dışında kalan borçlar Tekdüzen Hesap Planında açılan 329 Diğer Ticari Borçlar Hesabında izlenir. 422 Borç Senetleri Reeskontu Hesabı(-) Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeriyle değerlemesini sağlamak üzere, borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılan hesaptır. Borç senetleri için ayrılan reeskont tutarları bilançoda 42 Ticari Borçlar grubunda bir indirim kalemi olarak gösterilir. Böylece borç karakterli olan 422 Borç Senetleri Reeskontu hesabının kalanı bilançoda uzun vadeli senetli ticari borçların tutarını bilanço günündeki değerine indirger. Hesabın işleyişi: Hesabın işleyişi 322 Borç Senetleri Reeskontu hesabının işleyişi gibidir

7 426 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı 429 Diğer Ticari Borçlar Hesabı Alınan depozito ve teminattan vadeleri bir yıldan fazla olanlar bu hesabın kapsamına gider. Bu hesaba sadece nakit olarak alınan değerler kaydedilir. Teminat olarak alınan menkul kıymet, senet, emtia gibi varlıklar Nazım Hesaplarda izlenir. Bu hesaba, bir yıldan daha önce geri verilmeyeceği öngörülen depozito ve teminatlar kaydedilir. Bir yıldan kısa süre kalabilecekler ise dönen varlıklar bölümündeki 326 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabında izlenir. Hesabın işleyişi: Alınan depozito ve teminatlar bu hesabın alacağına, geri verilen veya hesaba sayılanlar borcuna yazılır. Bilanço gününde vadeleri bir yılın altına düşenler bu hesabın borcuna yazılarak 326 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına aktarılır. Yukarıdaki hesaplardan hiç birinin kapsamına girmeyen bir yıldan uzun vadeli ticari borçların izlendiği hesaptır. Hesabın işleyişi: Borç doğduğunda bu hesaba alacak, vadesi bir yıla indiğinde ise 329 Diğer Ticari Borçlar Hesabına borç yazılır Kaynakça Teşekkür Ederim Nalan AKDOĞAN, Orhan SEVİLENGÜL, Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Gazi Kitapevi, Ankara. Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, Gazi Kitapevi, Ankara, Orhan Sevilengül, Çözümlü Muhasebe Problemleri, Gazi Kitapevi, Ankara, Yusuf Sürmen, "Muhasebe I", Celepler Matbacılık, Trabzon, 2010 Abdullah Karakaya, Genel Muhasebe Ders Notları, Safranbolu, Ahmet Vecdi CAN/ Sakarya Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Ders Notları Aydın Karapınar vd." Gayri Menkul Değerleme Uzmanlığı Hazırlık Kitabı, Gazi kitapevi, Nalan AKDOĞAN, Nejat TENKER, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi. CEMALCILAR, Ö., "Muhasebenin amaçlarına Ulaşmada Muhasebenin Kuramsal Yapısına Bağlılığın Gereği ve Önemi", Muhasebe ve Denetime Bakış, Ocak No lu TMS-Maddi, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ile Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar IASC, International Accounting Standards Committee, International Accounting Standards 1999, London, Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim 40 7