6. BÖLÜM. ĠTHALAT ĠġLEMLERĠNĠN. MUHASEBELEġTĠRĠLMESĠ

Transkript

1 6. BÖLÜM ĠTHALAT ĠġLEMLERĠNĠN MUHASEBELEġTĠRĠLMESĠ

2 476 FERUDUN KAYA

3 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ Bölüm İTHALAT İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ Kıyıyı gözden kaybetmeye cesaret etmedikçe insan yeni okyanuslar keşfedemez. Andre Gide 6. ĠTHALAT ĠġLEMLERĠNĠN MUHASEBELEġTĠRĠLMESĠ Bu bölümde peģin, akreditifli, mal mukabili, vesaik mukabili ve kabul kredili ithalat iģlemlerinin muhasebesine yer verilmiģtir PEġĠN ĠTHALAT ĠġLEMLERĠ VE MUHASEBELEġTĠRĠLMESĠ PeĢin ödeme; mal bedelinin, ithalat gerçekleģmeden ödenmesi nedeni ile ithalatçı risk altındadır. Ġthalatçının, ihracatçıya sağladığı bir ön finansman olup mal bedelinin, ithal konusu malların sevkinden önce ihracatçıya ödenmesidir. 235 Mal bedeli peģin ödendiği için, alıcıya (ithalatçıya) mal bedelinden iskonto yapılması imkanı doğar, Diğer ödeme Ģekillerinde ortaya çıkan banka komisyon ve masraflarına oranla düģük maliyet oluģturur. Satıcının (ihracatçının) mal bedelini peģin almasına rağmen malları göndermemesi riski daima mevcuttur. Bu nedenle kesinlikle karģılıklı güvene dayalı bir ödeme Ģeklidir. Örnek: Caner Aġ. Ġspanya daki Beta firmasından ithalat yapmaktadır. 1) Caner A.ġ ithal edeceği mal bedeli için Doları Ġspanya daki Beta Firmasına tarihinde transfer etmiģtir. (1 Dolar =1.5 TL) 2) Caner Aġ TL tutarındaki banka masrafları tarihinde Halk Bankası hesabından ödenmiģtir. 3) Caner A.ġ tarihinde TL tutarında SĠGORTA poliçesi bedeli hesaplara kredili olarak kaydedilmiģtir. 4) Caner A.ġ tarihinde TL TaĢır ġirketine navlun bedelini kasadan ödenmiģtir. 5) Caner A.ġ tarihinde TL tutarında KKDF primi banka hesaba hesabından ödenmiģtir. 235 Millî Eğitim Bakanlığı, Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi, (MEGEP) (2008). Muhasebe ve Finansman, Ġthalat Kayıtları, Ankara.

4 478 FERUDUN KAYA 6) tarihinde Caner A.ġ TL TL KDV lik çeģitli ithalat giderlerini kasadan ödenmiģtir. 7) Ġspanya dan ithal edilen ticari malın maliyeti TL olarak gerçekleģmiģtir. Ġstenilen: Caner Aġ nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. 1) Caner A.ġ ithal edeceği mal bedeli için Doları Ġspanya daki Beta Firmasına tarihinde transfer etmiģtir. (1 Dolar =1.5 TL) Caner Aġ FiĢ Tarihi 01/12/ VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLAR HS Ġthalat SipariĢ Giderleri BANKALAR HS Ġspanya daki Beta Firmasına mal bedeli transferi kaydı. 2) TL tutarındaki banka masrafları tarihinde Halk Bankası hesabından ödenmiģtir. FiĢ Tarihi 02/12/ VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLAR HS Ġthalat SipariĢ Giderleri BANKALAR HS TOPLAM Banka masraflarının ödenmesi kaydı 3) tarihinde Caner Aġ TL tutarında SĠGORTA poliçesi bedeli hesaplara kredili olarak kaydedilmiģtir. FiĢ Tarihi 03/12/ VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLAR HS Ġthalat SipariĢ Giderleri SATICILAR HS TOPLAM Sigorta masraflarının kredili olarak ödenmesi kaydı 4) tarihinde Caner Aġ TL TaĢır ġirketine navlun bedelini kasadan ödenmiģtir. Caner Aġ FiĢ Tarihi 04/12/ VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLAR HS Ġthalat SipariĢ Giderleri KASA HS Navlun faturasının ödenmesi kaydı

5 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ 479 5) tarihinde Caner Aġ TL tutarında KKDF primi banka hesaba hesabından ödenmiģtir. FiĢ Tarihi 05/12/2011 Hesap Kodu Hesap Adı Borç Alacak VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLAR HS Ġthalat SipariĢ Giderleri BANKALAR HS KKDF nin banka hesabından ödenmesi kaydı Bilgilendirme: Ġthalatın fiilen yapılmasından sonra ithalat masrafları ve Katma Değer Vergisi ve 191 nu lu hesaplara borç, nakden ödeme yapıldığında 100 KASA hesabına alacak kaydedilir. 6) tarihinde Caner A.ġ TL TL KDV lik çeģitli ithalat giderlerini kasadan ödenmiģtir. FiĢ Tarihi 06/12/2011 Hesap Kodu Hesap Adı Borç Alacak VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLAR HS Ġthalat SipariĢ Giderleri ĠND. KDV KASA HS Navlun faturasının ödenmesi kaydı Bilgilendirme: Ġthalatın fiilen gerçekleģtiği tarihe kadar oluģan maliyet bedeli, eğer ithal edilen mal ilk madde ve malzeme ise 150 nu lu hesaba, satmak üzere satın alınan ticari mal ise 153 TĠCARĠ MALLAR hesabına borç, VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLARI hesabına alacak kaydedilir, böylece VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLARI hesabı kapatılmıģ olur. 7) Ġspanya dan ithal edilen ticari malın maliyeti TL olarak gerçekleģmiģtir. FiĢ Tarihi 06/12/2011 Hesap Kodu Hesap Adı Borç Alacak 153 TĠCARĠ MALLAR HS Ġthalat SipariĢ Giderleri VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLAR HS Ġthalatı gerçekleģen malın stok hesaplarına devir kaydı AKREDĠTĠFLĠ ĠTHALAT ĠġLEMLERĠ VE MUHASEBELEġTĠRĠLMESĠ Akreditifli dıģ ticaret iģlemleri: belirli koģulların yerine getirilmesine müteakip ödeme yapılacağına iliģkin bir kambiyo aracıdır. Bu koģullar ithalatçı ve ithalatçı arasında düzenlenen sözleģmede yer alan koģullardır. Akreditifli ödeme yöntemi ithalat iģlemlerinde sık kullanılan bir araçtır. Ġhracatçının talebi üzerine ithalatçı bankasına nakit para yatırarak veya kredi baģvurusunda bulunarak akreditif açtırabilmektedir. Akreditif sözleģmede belirtilen koģulla-

6 480 FERUDUN KAYA rın yerine getirildiğini kanıtlayan belgelerin bankaya ibraz edilmesinden sonra alacaklı bedeli almaya hal kazanır Vadeli Akreditifle Ġthalat 236 Vadeli akreditifle ithal edilen malın bedeli yurt dıģındaki satıcı firmaya malın tesliminden daha sonra, yani akreditif Ģartlarına uygun olarak akreditifin vadesinde ödenir. Bu sebeple her türlü ithalat giderleri ile birlikte transfer edilen mal bedeli de döviz satıģ kuruyla Türk Lirası na çevrilerek. nu lu hesaba borç, 320 nu lu hesaba alacak kaydedilir. PeĢin olarak ödenen ithalat masrafları ise 100 veya 102 nu lu hesap alacalandırılarak muhasebeleģtirilir. Örnek:Akın Aġ Belçika daki Alfa Firmasından makine ithalatı için teklif almıģtır. Teklifin değerlendirilmesi sonucu Euro luk akreditifli (Gayri Kabili Rücu Akreditifli) makine ithalatı konusunda sözleģme yapılmıģtır. Ġthalat bilgileri Ģunlardır. 237 Akın Aġ tarihinde ĠĢ Bankasına ilgili belgelerle birlikte Euro tutarında kredili akreditif baģvurusunda bulunmuģtur. 1. ĠĢ bankası tarihinde Euro luk akreditifli açtığını Akın Aġ ye bildirmiģtir. 2. Akın Aġ %1 oranında ithalat için harç yatırmıģtır. (1 Euro = 2 TL kuru üzerinden) 3. Alfa firması makineyi Belçika dan THY uçağını teslim ederek Gümrük çıkıģ beyannamesini onaylatmıģtır. Makine ihracatıyla ilgili vesaikleri bankasına tarihinde teslim etmiģtir. Vesaiklerin incelenmesinden sonra 1 Euro = 2.15 TL kuru üzerinden ĠĢ Bankası Euro yu muhabir bankaya (Akın Aġ. Adına kredi açarak) transfer etmiģtir. 4. Makinenin Ġstanbul Kurtköy Havalimanından iģletmeye nakliyesi esnasında aģağıdaki giderler oluģmuģtur. Bu oluģan giderler nakit olarak ödenmiģtir. Gümrük Komisyoncusuna 150 TL Nakliye Firmasına 300 TL Nakliye KDV si 54 TL Gümrük Vergisi TL Banka ĠĢlem Masrafları 750 TL Sigorta 500 TL tarihinde Akın Aġ. ĠĢ Bankasında açtırmıģ olduğu Euro tutarındaki krediyi (akreditif karģılığı) 1 Euro = 2.50 TL kuru üzerinden nakit olarak kapatmıģtır. 236 T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi, (MEGEP) (2008). Muhasebe ve Finansman, Ġthalat Kayıtları, Ankara, s Ferudun Kaya, DıĢ Ticaret ve Muhasebe Uygulamaları, Detay Yayıncılık, Ankara.

7 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ Akın Aġ 31/12/2011 tarihinde makine ile ilgili ithalat dosyasını kapatarak avans hesabındaki bakiyeyi ilgili duran varlık hesabına aktarmıģtır. Ġstenilen: Akın Aġ nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. 1. Akreditif açıldığını öğrendiğimiz anda nazım hesaplarında izleyebiliriz. Akın Aġ FiĢ Tarihi: 02/12/2011 Hesap Kodu Hesap Adı Borç Alacak YABANCI PARALI YÜKÜMLÜLÜKLER Verilen Avanslar Euro Euro YABANCI PARALI VARLIKLAR Euro Banka Kredileri Euro TOPLAM Makine ithalatı için oluģan giderleri stoklara dahil oluncaya kadar 259 VERĠLEN AVANSLAR HESABINA kaydederiz. FiĢ Tarihi 02/12/ VERĠLEN AVANSLAR HS Ġthalat harcı KASA HS TOPLAM % 1 = EURO 2 = TL 3. Makinelerin Alfa Aġ. tarafından gönderilerek vesaiklerinin teslim edilmesinden sonra Akın Aġ nin düzenlemesi gereken muhasebe kaydı. FiĢ Tarihi: 10/12/2011 Hesap Kodu Hesap Adı Borç Alacak VERĠLEN AVANSLAR HS Makine bedeli BANKA KREDĠLERĠ HS Euro ( ) TOPLAM x 2.15 = TL Makine için açtırılan akreditifin banka tarafından ödendiğinin anlaģılmasından sonra nazım hesaplarının kapatılması kaydı. FiĢ Tarihi Hesap Kodu Hesap Adı Borç Alacak YABANCI PARALI VARLIKLAR Banka Krd Euro Euro 980 YABANCI PARALI YÜKÜMLÜLÜKLER Verilen Avanslar Euro TOPLAM

8 482 FERUDUN KAYA 4. ĠĢletmeye makinenin nakliyesi sırasında oluģan giderler VERĠLEN AVANSLAR HS MED Gümrük MüĢavirlik BaĢak Sigorta Çağ Nakliyat T. ĠĢ Bankası Gümrük Vergisi ĠND. KDV KASA HS TOPLAM Kredinin ödenmesi kaydı. FiĢ Tarihi: 30/12/ BANKA KREDĠLERĠ Yabancı Paralı Krediler Euro VERĠLEN AVANSLAR Ġthalat kur farkı KASA TOPLAM Gül Aġ ĠĢ Bankasından ithalat için kullanmıģ olduğu Euro tutarındaki krediyi (1 Euro = TL kuru üzerinden) ödemiģtir. 6. Ġthalat dosyasının kapatılarak avanslarda biriken tutarın 253 TESĠS, MAKĠNA VE CĠHAZLAR HESABINA devir kaydı. FiĢ Tarihi 31/12/ TESĠS, MAKĠNA VE CĠHAZLAR Makine VERĠLEN AVANSLAR HS Ġthalat harcı Makine bedeli MED Gümrük MüĢavirlik BaĢak Sigorta Çağ Nakliyat T. ĠĢ bankası Gümrük Vergisi Ġthalat kur farkı TOPLAM Görüldüğünde Ödemeli Akreditifle Ġthalat Akreditif bedeli peģin ödeniyorsa transfer edilen mal bedeli ve her türlü ithalat giderleri no lu hesaba borç, kasadan ise 100 KASA veya bankadan ise 102 BANKALAR hesaplarına alacak kaydedilir.

9 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ 483 Örnek: Ezgi Aġ nin ithalat iģlemleri Ģöyledir. 1) Ezgi Aġ ithalat için oluģan 500 TL lik masrafı tarihinde kasadan ödenmiģtir. 2) Ezgi Aġ ithalat bedeli olan Doları tarihinde bankadan transfer ederek ödenmiģtir. (1 Dolar = TL) EZGĠ Aġ Mahsup FiĢi FiĢ Tarihi 01/12/2011 Hesap Kodu Hesap Adı Borç Alacak VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLAR HS Ġthalat SipariĢ Giderleri BANKA HS TOPLAM Giderlerin kasa hesabından ödenmesi kaydı 2) EZGĠ Aġ Mahsup FiĢi FiĢ Tarihi 05/12/2011 Kaynak Program Muhasebe FiĢ Sıra No Yevmiye FiĢ No.09 VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLAR HS Ġthalat Bedeli BANKALAR HS TOPLAM Ġthalat fiilen tamamlandığında VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLARI hesabı ithalat konusu stok hesaplarına devredilerek kapatılır. Örnek:Eren Aġ. (ithalatçı), Hollanda da yerleģik Holland (ihracatçı) firması ile tarihinde Euro tutarında ipek kumaģ için akreditifli ithalat sözleģmesi imzalamıģtır. Ġthalat bilgileri aģağıdaki gibidir. 1. Vakıflar Bankası na %50 karģılık (marj) yatırılarak finansmanlı bir akreditif açılması konusunda anlaģma sağlanmıģtır. (1 Euro = TL kuru üzerinden) Vakıflar Bankası karģılık tutarı ile akreditif gideri olan TL yi iģletmenin vadesiz mevduat hesabından çektiğini ve akreditifin açıldığını dekontla Deren Aġ ye tarihinde bildirmiģtir. 2. Akreditiflerin vesaikleri, Vakıflar Bankası na gelmiģtir tarihinde vesaikler Vakıflar Bankası ndan alınmıģ ve verilen avanslar ilgili stok hesabına devredilmiģtir. 3. Akreditif tutarının bakiyesi ile 750 TL lik faizi tarihinde Akbank ta bulunan vadesiz mevduat hesabından internet aracılığı ile transfer edilmiģtir. 4. Ġpek kumaģlar gümrükten çekilirken TL gümrük vergisi (270 TL si KDV olmak üzere) ödenmiģtir. 5. Nakliyesi için Çağ Nakliyat a 90.- TL si KDV olmak üzere 590 TL ödenmiģtir. Ġstenilen; 1. Akreditif açılması, 2. Vesaik in teslim alınması ve verilen avansların ilgili stok hesabına devri,

10 484 FERUDUN KAYA 3. Akreditif bakiyesi ve faizinin ödenmesi, 4. Gümrük giderleri, 5. Nakliye masraflarının, kayıtlarını düzenleyiniz. 1. Vakıflar Bankası na Eren Aġ tarafından %50 karģılık yatırılarak akreditif açılması kaydı Ģu Ģekildedir. FiĢ Tarihi: 20/10/ VERĠLEN SĠPARĠġ AVANS. Açılan akreditifler Akreditif karģılıkları Dosya No:1 Akreditif karģılıkları Akreditif giderleri BANKALAR HS T. Vakıflar Bankası Vadesiz TL Mevduat BANKA KREDĠLERĠ Türk parası krediler T. Vakıflar Bankası EREN Aġ TOPLAM Deren Aġ Holland firmasından Euro ya (1 Euro = kuru üzerinden) ithal edeceği kumaģlar için % 50 karģılık yatırarak Vakıflar Bankası na akreditif hesabı açması kaydı. 2. Akreditiflerin vesaikleri Vakıflar Banka sından teslim alınması. EREN Aġ TĠCARĠ MALLAR HS Yoldaki Stoklar ve Tedarik Giderleri VERĠLEN SĠPARĠġ AVNS. HS Akreditif karģılıkları Akreditif giderleri TOPLAM Vesaiklerin tarihinde teslim alınmasından sonra kodlu hesabın bakiyesi ilgili stok hesabına devredilmesi kayıt. 4. Akreditifin bakiyesi ile 750 TL lik faizi tarihinde Akbank ta bulunan vadesiz mevduat hesabından internet aracılığı ile transfer kaydı. EREN Aġ FiĢ Tarihi: 28/10/ BANKA KREDĠLERĠ HS TL krediler T. Vakıflar Bankası TĠCARĠ MALLAR HS Yoldaki stoklar ve tedarik giderleri BANKALAR HS T.C. Ziraat Bankası Vadesiz TL Mevduat TOPLAM Akreditifin bakiyesi ile 750 TL lik faizi tarihinde Akbank ta bulunan vadesiz mevduat hesabından internet aracılığı ile transfer edilmiģtir.

11 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ KumaĢların gümrükten teslim alınması sırasında oluģan giderlerinin kayıtları Ģöyledir. FiĢ Tarihi: 30/10/ TĠCARĠ MALLAR HS Yoldaki Stoklar ve Tedarik Giderleri ĠNDĠRĠLECEK KDV HS KASA HS TOPLAM KumaĢların gümrükten çekilmesi sırasında oluģan giderlerin kaydı. 6. KumaĢların nakliyatı için Çağ Nakliyat a yapılan ödemenin muhasebe kaydı aģağıdaki gibidir. FiĢ Tarihi 30/10/ TĠCARĠ MALLAR HS Yoldaki Stoklar ve Tedarik Giderleri ĠNDĠRĠLECEK KDV KASA HS TOPLAM Deren Aġ nin kumaģları stoklara dahil edilinceye kadar ödediği nakliye giderleri kaydı. Bilgilendirme: ĠĢletmelerin faaliyetlerinden oluģan borcun ifasının alıcısı tarafından vazgeçilmesi halinde borçlunun muhasebe kayıtlarında 549 ÖZEL FONLAR hesabına aktarılır. (Alacaklısı tarafından alınmasından vazgeçilen borçlar alt hesabında gösterilir) 549 ÖZEL FONLAR hesabının bakiyesi 3 yıl içinde zararla mahsup edilebilir. 3 yıl sonunda 549 kodlu hesabın bakiyesi 679 DĠĞER OLAĞAN DIġI GELĠR VE KARLAR hesabına devredilerek kapatılır MAL MUKABĠLĠ ĠTHALAT ĠġLEMLERĠ VE MUHASEBELEġTĠRĠLMESĠ Ġhracatçı açısından en fazla riski olan ödeme Ģeklidir. Ġhracatçı malı sevk eder, sevkiyata ait belgeleri doğrudan veya herhangi bir bedel tahsil edilmeksizin teslim edilmek üzere aracı banka kanalıyla ithalatçıya gönderir. Belgeleri (Vesaikleri) teslim alan ithalatçı, malları gümrükten çeker, satıcı ile aralarındaki mutabakata göre tespit olunan süre içinde mal bedelini öder. BaĢka bir ifade ile kredili olarak da ifade edilebilir. Burada Ġthalatçının malları aldığı halde ödemeyi yapma riski vardır. 238 Ġthalatçı tarafından mallar satıldıktan sonra mal bedelini ödenebileceğinden, ithalatçı için avantaj sağlayan bir ödeme Ģeklidir. Mal mukabili ödeme Ģeklinde aģağıdaki süreç izlenir. 238 T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi, (MEGEP) (2008). Muhasebe ve Finansman, Ġthalat Kayıtları, Ankara, ss

12 486 FERUDUN KAYA Mal mukabili ithalat iģlemlerinde mal bedelinin ithalat fiilen yapıldıktan sonra ödenme yapılması nedeniyle yevmiye kayıtlarında da farklılık oluģmaktadır. Mal mukabili ithalat iģlemlerinde yurt dıģındaki ihracatçı firma tarafından mallar sevk edilirken malın faturası ve vesaikler de ithalatçı firmaya gönderilir. Ġthalatçı ise malın faturasını nu lu hesaba borç, 320 nu lu hesaba alacak kaydeder. Örnek: Kale Aġ. Hollanda da yerleģik New firması ile Euro tutarında kumaģ boyası ithalatı konusunda anlaģma yapmıģtır. Boyaların bedeli kabul kredili mal mukabili Ģeklinde ödenecektir. 1. Kale Aġ, ithal ettiği kumaģ boyalarını 01 Mart 2011 tarihinde HaydarpaĢa gümrüğünden çekmiģtir. (1 Euro = 2 TL) 2. Kale Aġ. ithal konusu boyaların bedeli için tarihinde ihracatçı New firması tarafından düzenlenen 6 ay vadeli Euro tutarındaki poliçeyi imzalayarak kabul etmiģ ve geri göndermiģtir. (1 Euro = 2 TL) 3. Kale Aġ vadesi gelen kumaģ boyalarının borcunu tarihinde Akbank ta bulunan vadesiz döviz tevdiat hesabından transfer etmiģtir. (1 Euro = 2.30 TL kuru üzerinden) Ġstenilen: Mert Aġ nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. Bilgilendirme: Ġthalat konusu ürünlerin bedelinin ödenmesi poliçeye bağlanabilir. Ġthalatçı poliçeyi kabul ederek ödemeyi gerçekleģtirir. 1. KALE Aġ Mahsup FiĢi FiĢ Tarihi: 01/03/2011 Hesap Kodu Hesap Adı Borç Alacak 150 ĠLK MADDE VE MALZEME Diğer iģletme malzeme stokları Boya 320 SATICILAR HESABI Yurt dıģı satıcılar Fransa New firması TL = TL TOPLAM

13 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ KALE Aġ Mahsup FiĢi FiĢ Tarihi: 02/03/2011 Hesap Kodu Hesap Adı Borç Alacak 320 SATICILAR HESABI Yurt dıģı satıģlar Fransa New Firması 321 BORÇ SENETLERĠ HS Yabancı paralı senetler Euro TOPLAM KALE Aġ Mahsup FiĢi FiĢ Tarihi: 01/09/2011 Hesap Kodu Hesap Adı Borç Alacak BORÇ SENETLERĠ HS Yabancı paralı senetler (Euro) FĠNANSMAN GĠDERLERĠ Borçlanmadan doğan kur farkları BANKALAR HESABI Akbank Vadesiz döviz tevdiat hesabı TOPLAM VESAĠK MUKABĠLĠ ĠTHALAT ĠġLEMLERĠ VE MUHASEBELEġTĠRĠLMESĠ Vesaik mukabili iģlemlerin muhasebeleģtirilmesinde ürünler henüz yoldayken, ürünlerin sevkıyat ile ilgili belgelerinin ithalatçıya ulaģmasına müteakip ödeme yapılır. ġayet vesaiklerin (ürün sevkıyatı ile ilgili belgelerin) ithalatçıya ulaģmasına müteakip ödeme poliçe kabulü Ģeklinde olur ise kabul kredili vesaik mukabili ödeme Ģeklinde ihracat olur. Vesaik mukabili ödeme biçiminin aģamaları Ģunlardır. 1. Ġhracatçı ve ithalatçı aralarında satıģ sözleģmesi düzenler, 2. Ġhracatçı, malları ithalatçıya teslim edilmek üzere sevk eder, 3. Ġhracatçı sevk belgelerini kendi ülkesindeki bankaya teslim eder, 4. Ġhracatçıdan vesaiki alan banka, vesaik mukabili Ģartı ile ithalatçının bankasına gönderir, 5. Ġthalatçının bankası, gelen vesaiklerin ihbarını ithalatçıya yapar, 6. Ġthalatçı bankasına ithalat bedellerini yatırır, 7. Ġthalatçının bankası ithalat bedellerini ihracatçının bankasına transferini yapar ve sevk belgelerini ithalatçıya teslim eder, 8. Ġhracatçının bankası mal bedelini ihracatçıya öder, 9. Mallar nakliyecisi tarafından ithalatçının bulunduğu gümrük idaresine getirilir, 10. Bankadan vesaikleri alan ithalatçı gümrük idaresine baģvurarak, malların ithalatını gerçekleģtirir.

14 488 FERUDUN KAYA Vesaik Mukabili ĠĢlemde Alınan Vergi, Resim ve Harçlar Talimat Damga Pulu, Transfer Komisyonu var ise Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV), Ġthalat Harcı TCMB cari döviz satıģ kuru üzerinden, Transfer döviz satıģı yapılarak sonuçlanıyor ise Kambiyo Gider Vergisi (KGV), Kabul kredili iģlem ise kabul tarihinde TCMB Döviz satıģ kuru üzerinden Damga Vergisi, Kabul kredili iģlem ise fiili ithalattan önce TCMB Döviz alıģ kuru üzerinden Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF). Vesaik mukabili ithalat iģlemlerinde yurt dıģındaki ihracatçı tarafından mallar ithalatçı firmaya sevk edilirken malın ilgili vesaikleri de banka aracılığıyla ithalatçı firmaya gönderilir. Ġthalatçı firma fatura bedelini ihracatçı firmaya transfer ederek bankadan mal ile ilgili vesaikini alarak malları gümrükten çeker. Örnek: Ege A.ġ. Ġtalya da yerleģik Brilla firması ile Euro tutarında vesaik mukabili kumaģ ihracatı konusunda anlaģmıģlardır. Ege Aġ 1 Kasım 2011 tarihinde proforma faturaları düzenleyerek ithalatçı firmaya göndermiģtir. Proforma fatura üzerinden ihracat sözleģmesi düzenlenmiģtir Kasım 2011 tarihinde kumaģlar sevkiyat için depolardan tırlara yüklenerek gümrük iģlemleri tamamlanmıģ ve sevkıyat gerçekleģmiģtir. (Gümrük beyannamesinin düzenlendiği tarihteki döviz kuru 1 Euro=2.10 TL dir.) 2. Berilla firmasına sevk edilen kumaģlarla ilgili belgeler 20/11/2011 tarihinde ulaģmıģtır. Bunun üzerine sözleģme gereği ürünlerin bedelini 20 Kasım 2011 de Ege Aġ nin döviz tevdiat hesabının bulunduğu Vakıflar Bankası na (1 Euro = 2.25 TL kuru üzerinden) transfer edilmiģtir. Ege Aġ nin talebi üzerine, Vakıflar Bankası 100 Euro iģlem masrafı kestikten sonra bakiyeyi iģletmenin döviz tevdiat hesabına yatırmıģtır. Ġstenilen: Ege Aġ nin kumaģ ihracatının kayıtlarını düzenleyiniz. 1. Ege Aġ nin Euro tutarındaki kumaģların (1 Euro = 2.10 TL) fiili ihracatının yapılmasından sonraki yevmiye kaydı. EGE Aġ Mahsup FiĢi FiĢ Tarihi 15/11/ ALICILAR HESABI Yurt dıģı alıcılar AB ülkeleri Ġtalya YURT DIġI SATIġLAR Berilla firmasına nolu fatura ile ihracat kaydı = TL

15 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ FiĢ Tarihi: 20/11/ BANKALAR HESABI Vakıflar Bankası Vadesiz döviz tevdiat hesabı PAZAR. SATIġ ve DAĞ. GĠD YURT DIġI SATIġLAR Ġhracat kur farkı geliri ALICILAR HESABI Yurt dıģı alıcılar AB ülkeleri Ġtalya TOPLAM tarihinde ihracat bedelinin Ege Aġ nin hesaplarına yansıma kaydı = TL Örnek: Martı Aġ. satıģını yapmıģ olduğu çelik kapılardan Euro değerindeki çeģitli kapı örneklerinden 10 tanesini tarihinde Gorki firmasına numune 239 olarak sevk etmiģtir. (1 Euro = 2 TL) MARTI Aġ MAHSUP FĠġĠ FiĢ Tarihi 10/10/ PAZ. SAT. DAĞ. GĠDERLERĠ Numune giderleri TĠCARĠ MALLAR HS /10/2011 tarihinde Gorki firmasına 10 adet çelik kapı gönderilmesi kaydı. (10 adet TL = TL ) Götürü Gider Uygulaması 4108 sayılı Kanununla Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinin 1 numaralı bendine eklenen parantez içi hükümle, tarihinden geçerli olmak üzere, ihracat, yurt dıģında inģaat, onarma, montaj ve taģımacılık faaliyetlerinde bulunan mükelleflere, bu iģlerle ilgili tevsik edemedikleri giderlerine karģılık olmak üzere götürü gider müessesesi getirilmiģtir. Söz konusu hükümle tevsik edilemeyen giderlere karģılık olmak üzere getirilen götürü gider müessesesi ile ilgili açıklamalar 194 seri no'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile yapılmıģtır. Götürü gider uygulamasından ihracat, yurt dıģı inģaat, onarma, montaj ile taģımacılık faaliyetinde bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabileceklerdir. Bu tür faaliyetleri bulunmayan mükelleflerin Gelir Vergisi Kanunu nun 40. maddesi hükmüne göre götürü gider kaydı ve bu giderleri kazancın tespitinde indirim konusu yapmaları mümkün değildir. "(Ġhracat, yurt dıģında inģaat, onarma, montaj ve taģımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak 239 7/A seçeneğini benimsemiģ iģletmeler numune giderlerini 760 PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ hesabında izleyeceklerdir.

16 490 FERUDUN KAYA elde ettikleri hasılatın binde beģini aģmamak Ģartıyla yurt dıģındaki bu iģlerle ilgili giderlerine karģılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.)" Bilgi: Götürü giderler; Nakliye, Sigorta ve Diğer giderler ayıklanarak FOB bedeli üzerinden hesaplanması gerekir. FOB Bedel üzerinden %005 götürü gider hesaplanabilir. Ġhracat kaydıyla satıģlarda götürü gider uygulamasından yararlanamazlar. Götürü Gider Uygulaması: Gama Aġ TL tutarındaki makineyi tarihinde ihraç etmiģtir. Gama Aġ ,005 = 750 TL götürü gider kaydedebilir. GAMA Aġ MAHSUP FĠġĠ FiĢ Tarihi: 03/11/ PAZ. SAT. DAĞ. GĠDERLERĠ Götürü belgesiz giderler KASA HS 750 TOPLAM KABUL KREDĠLĠ ĠTHALAT ĠġLEMLERĠNĠN MUHASEBELEġTĠRĠLMESĠ Malın bedeli, kabul edilen poliçede belirtilen tarihte ödenir. Ġhracatçı, ithalatçının poliçe kabulüne rağmen bankanın da avalini talep edebilir. Bankanın ithalatçı tarafından kabul edilen poliçeye aval vermesi için firmaya kredi limiti tahsis etmesi ve gerekli teminatları alması gerekecektir. Ġthalatçı kendisine keģide edilen bu poliçeyi vadesinde ödemese dahi, poliçeye aval vermiģ bulunan bankası ödemek zorundadır. Bu ödeme Ģeklinde ithalatçı, belirli bir süre ihracatçı tarafından finanse edilmektedir. Ġhracatçı tarafından keģide edilen poliçenin, ithalatçı tarafından kabul edilmesinden sonra malların teslimi sağlanır. Ġthalatçı firmanın, ihracatçı firma tarafından keģide edilen poliçeyi kabul ederek malları gümrükten çekmesini imkân sağlayan ödeme Ģeklidir. 240 Kabul kredili ithalat iģlemlerinde yurt dıģındaki ihracatçı tarafından mallar sevk edilirken, bu mallara ait belgeler ile birlikte bir poliçe de banka aracılığıyla ithalatçı firmaya gönderilir. Ġthalatçı firma poliçeye onaylayarak vesaikini bankadan alır ve malın ithalatını fiilen gerçekleģtirir. Bu durumda poliçe tutarı kadar VERĠLEN SĠPARĠġ AVANLARI hesabına borç, 320 SATICILAR HESABINA veya 321 BORÇ SENETLERĠ hesabına alacak kaydı yapılır. 240 T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi, (MEGEP) (2008). Muhasebe ve Finansman, Ġthalat Kayıtları, Ankara, ss

17 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ 491 Örnek: 1. Tanem Aġ Yunanistan da yerleģik VoV iģletmesinden tarihinde, satmak üzere (kredili) tanesi 100 Euro dan (1 Euro = 1.75 TL kuru üzerinden) adet deri ofis koltuğu ithalatı için sözleģme imzalamıģtır. Ġthalat sürecinde aģağıdaki giderler oluģmuģtur. 241 Yurt dıģı nakliye gideri ( Euro) TL Ardiye ücreti TL Yurt içi nakliye gideri TL Yükleme boģaltma ücreti TL Sigorta gideri TL TSE onay ücreti TL Gümrük vergisi TL Tercüme gideri 50.- TL Damga vergisi 25.- TL Teminat mektubu masrafı TL Banka transfer bedeli 50.- TL Montaj ücreti TL Döviz satım belgesi ücreti (DSB) 75.- TL Gümrük müģaviri ücreti TL Not: Banka masrafları, döviz satım belgesi ücreti ve teminat mektubu giderleri bankadaki vadesiz mevduat hesabından ödenmiģtir. 2. Koltukların bedeli Türkiye ĠĢ Bankası ndaki tevdiat hesabından tarihinde ihracatçı firmanın banka hesabına (1 Euro =1.770 TL kuru üzerinden) transfer edilmiģtir. Dekont iģletmenin yetkili birimine ulaģmıģtır. 3. Deri koltuklarla ilgili ithalat dosyası kapatılarak stoklara alınmıģtır. Ġstenilenler: 1. Ġthalat maliyet tablosunu oluģturunuz. 2. Giderleri Verilen SipariĢ Avansları hesabına kaydediniz. 3. Koltukların bedeli olan Euro Tanem Aġ nin ĠĢ Bankasındaki döviz tevdiat hesabından (1.770 TL kuru üzerinden) transfer edilmesi kayıtlarını düzenleyiniz. 4. Tanem Aġ, Vov firmasından koltukların ithalatını gerçekleģtirerek stoklara giriģinden sonra kodlu hesabı 153 kodlu hesaba devrederek kapatınız. 241 Ferudun Kaya, DıĢ Ticaret ve Muhasebe Uygulamaları, Detay Yayıncılık, Ankara.

18 492 FERUDUN KAYA Ġstenilen: 1 Ġ T H A L A T M A L Ġ Y E T TA B L O SU ÜRÜNÜN CĠNSĠ: Adet Koltuk FATURA NO: 0011 ÜRÜN KODU : 0110 ĠġLEM TÜRÜ DÖVĠZ DÖVĠZ TL TOPLAM TUTARI FĠYATI TUTARI 1. MAL BEDELĠ Mal Bedeli FOB Mal Bedeli CIF 2. NAKLĠYE GĠDERLERĠ Yurt DıĢı Nakliye Gideri Yurt Ġçi Nakliye Gideri SĠGORTA GĠDERĠ GÜMRÜK MASRAFLARI Gümrük Vergisi Damga Vergisi Kay. Kul. Des. Fonu (KKDF) 4.4. Gümrük Fazla Mesai Ücreti 4.5. Demuraj Bedeli 4.6. Anti Damping bedeli 5. BANKA MASRAFLARI Banka Havale Bedeli Banka Komisyon Ücreti 5.3. DSB-Döviz Satım Bel. Ücreti ANTREPO GĠDERLERĠ Ardiye Ücreti Yükleme-BoĢaltma ücreti ĠSTEK-KOġULLU GĠDERLER TSE. Onay Gideri Tercüme Gideri Kimya hane Raporu 7.4. TSE ve Kimya Yolluk Gideri 7.5. Tam Tespit Raporu Gideri 7.6. Ġthali Ġzne Bağlı Mal Ġzin Gideri 8. KUR FARKI GĠDERLERĠ 8.1. Ġthalat Bedeli Kur Farkı 8.2. Diğer Kur Farkları 8.3. Değerleme Kur Farkları 9. KREDĠ GĠDERLERĠ 9.1. Kredi Faiz Giderleri 9.2. Kredi Faizi Kur Farkları 10. TEMĠNAT MEKTUBU GĠDERĠ MONTAJ GĠDERLERĠ M.D. Varlık Montaj Gideri Montaj Malzeme Giderleri 12. ORDĠNO BEDELĠ+Damga Vergisi 13.KONTEYNER GĠDERĠ Geçici Kabul Gideri 14. GÜMRÜK MÜġAVĠRĠ ÜCRET Güm. MüĢaviri Hizmet Bedeli DĠĞER GĠDERLER TOPLAM TUTAR BĠRĠM MALĠYET Türk Lirası Dövizli Fiyatı Birim Maliyet = Toplam Tutar/Birim Sayısı / 1000 = TL / = Euro Birim Fiyatı DÖVĠZ FĠYATI TL. FĠYATI Kaynak: GÜRSOY Yaser, DıĢ Ticaret ĠĢlemleri Muhasebesi Ekin Yayınları, Bursa 2005:173