T.C. BAYBURT VALİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ İL ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 T.C. BAYBURT VALİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ İL ÇEVRE DURUM RAPORU

2 İÇİNDEKİLER Sayfa A. COĞRAFİ KAPSAM...21 B. DOĞAL KAYNAKLAR...33 C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM)...42 D. SU...72 E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI...78 F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER...88 G. TURİZM H. TARIM VE HAYVANCILIK İ. MADENCİLİK J. ENERJİ K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS N. ATIKLAR O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM P. AFETLER R. SAĞLIK VE ÇEVRE S. ÇEVRE EĞİTİMİ T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA

3 A.COĞRAFİ KAPSAM A.1.Giriş A.2. İl ve İlçe Sınırları A.3. İlin Coğrafi Durumu A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya B.DOĞAL KAYNAKLAR B.1.Enerji Kaynakları B.1.1. Güneş B.1.2. Su Gücü B.1.3. Kömür B.1.4. Doğalgaz B.1.5. Rüzgar B.1.6. Biyokütle B.1.7. Petrol B.1.8. Jeotermal Sahalar B.2. Biyolojik Çeşitlilik B.2.1. Ormanlar B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları B.2.2. Çayır ve Meralar B.2.3. Sulak Alanlar B.2.4. Flora B.2.5. Fauna B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları,Tabiat Anıtı,Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler B.3. Toprak B.4. Su Kaynakları B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları B.4.3. Akarsular B.4.4. Göller ve Göletler...38 B.5. Mineral Kaynaklar B.5.1. Sanayi Madenleri B.5.2. Metalik Madenler B.5.3. Enerji Madenleri B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler

4 C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) C.1. İklim ve Hava C.1.1. Doğal Değişkenler C Rüzgar C Basınç C Nem C Sıcaklık C Buharlaşma C Yağışlar C Yağmur C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı C Seller C Kuraklık C Mikroklima C.1.2. Yapay Etmenler C Plansız Kentleşme C Yeşil Alanlar C Isınmada Kullanılan Yakıtlar C Endüstriyel Emisyonlar C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları C.3. Atmosferik Kirlilik C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri C Su Üzerindeki Etkileri C Toprak Üzerine Etkileri C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri C İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri D. SU D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı D.1.1. Yeraltı Suları D.1.2. Jeotermal Kaynaklar D.1.3. Akarsular D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar D.1.5. Denizler D.2. Doğal Drenaj Sistemleri D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri...76 D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik D.3.2. Akarsularda Kirlilik

5 D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik D.3.4. Denizlerde Kirlilik D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri D.5.1. Tuzluluk D.5.2. Zehirli Gazlar D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler D Siyanürler D Petrol ve Türevleri D Polikloro Naftalinler ve Bifeniller D Pestisitler ve Su Kirliliği D Gübreler ve Su Kirliliği D Deterjanlar ve Su Kirliliği D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler D.5.7. Patojenler D.5.8. Askıda Katı Maddeler D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI E.1. Genel Toprak Yapısı E.2. Toprak Kirliliği E.2.1. Kimyasal Kirlenme E Atmosferik Kirlenme E Atıklardan Kirlenme E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme E.3. Arazi E.3.1. Arazi Varlığı E Arazi Sınıfları.. 86 E.3.2. Arazi Problemleri...87 F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. Ekosistem Tipleri F.1.1. Ormanlar F Ormanların Ekolojik Yapısı F İlin Orman Envanteri F Orman Varlığının Yararları F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları...90 F.1.2. Çayır ve Meralar F.1.3. Sulak Alanlar F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.) F.2. Flora F.2.1. Habitat ve Toplulukları F.2.2. Türler ve Populasyonları F.3. Fauna

6 F.3.1. Habitat ve Toplulukları F.3.2. Türler ve Populasyonları F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları F Evcil Hayvanlar F Sahipli Hayvanlar F Sahipsiz Hayvanlar F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar F Hayvan Hakları İhlalleri F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği Alanlar F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F Sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları. 134 F Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca Belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları F Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. Maddesinin a - Tanımlar Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar F Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları F /9/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar F /11/1986 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. Maddesinde Tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri F Sayılı Çevre Kanunu nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar F Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar F Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler F Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar F Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar F Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde Belirtilen Alanlar F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F /2/1984 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları F /6/1981 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar 6

7 F /10/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol Gereği Ülkemizde Özel Koruma Alanı Olarak Belirlenmiş Alanlar F /9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Listesinde Yer Alan Alanlar F Cenova Deklerasyonu nun 17. Maddesinde Yer Alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar F /2/1983 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar F /05/1994 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar F.4.3. Korunması Gereken Alanlar F Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) F Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı F Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler F Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları F Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar F Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar (*) Hassas Yöreler Kapsamına Giren F.4. Bölümündeki Alanlar İçin İstenen Bilgiler G. TURİZM G.1. Yörenin Turistik Değerleri G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri G Konum G Fiziki Özellikler G.1.2. Kültürel Değerler G.2. Turizm Çeşitleri G.3. Turistik Altyapı G.4. Turist Sayısı G.5. Turizm Ekonomisi G.6. Turizm-Çevre İlişkisi

8 H. TARIM VE HAYVANCILIK H.1. Genel Tarımsal Yapı H.2. Tarımsal Üretim H.2.1. Bitkisel Üretim H Tarla Bitkileri H Buğdaygiller H Baklagiller H Yem Bitkileri H Endüstriyel Bitkiler H Bahçe Bitkileri H Meyve Üretimi H Sebze Üretimi H Süs Bitkileri H.2.2. Hayvansal Üretim H Büyükbaş Hayvancılık H Küçükbaş Hayvancılık H Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi) H Su Ürünleri H Kürk Hayvancılığı H Arıcılık ve İpekböcekçiliği H.3. Organik Tarım H.4. Tarımsal İşletmeler H.4.1. Kamu İşletmeleri H.4.2. Özel İşletmeler H.5. Tarımsal Faaliyetler H.5.1. Pestisit Kullanımı H.5.2. Gübre Kullanımı H.5.3. Toprak Kullanımı I. MADENCİLİK I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler I.1.1. Sanayi Madenleri I.1.2. Metalik Madenler I.1.3. Enerji Madenleri I.1.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri I.3. Cevher Zenginleştirme I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları 173 8

9 J. ENERJİ J.1. Birincil Enerji Kaynakları J.1.1. Taşkömürü J.1.2. Linyit J.1.3. Asfaltit J.1.4. Bitümlü Şist J.1.5. Hampetrol J.1.6. Doğalgaz J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) J.1.8. Orman J.1.9. Hidrolik J Jeotermal J Güneş J Rüzgar J Biyokütle J.2. İkincil Enerji Kaynaları J.2.1. Termik Enerji J.2.2. Hidrolik Enerji J.2.3. Nükleer Enerji J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı J.4. Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı

10 L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME L.1. Altyapı L.1.1. Temiz Su Sistemi L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi L.1.3. Yeşil Alanlar L.1.4. Elektrik İletim Hatları..196 L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları L.2. Ulaşım L.2.1. Karayolları L Karayolları Genel L Ulaşım Planlaması L Toplu Taşım Sistemleri L Kent İçi Yollar L Araç Sayıları L.2.2. Demiryolları L Kullanılan Raylı Sistemler L Taşımacılıkta Demiryolları L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı 200 L Limanlar 200 L Taşımacılık L.2.4. Havayolları L.3. Haberleşme L.4. İlin Plan Durumu L.5. İldeki Baz İstasyonları M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama M.1.1. Kentsel Alanlar M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri M Kentsel Büyüme Deseni M Planlı Kentsel Gelişme Alanları M Kentsel Alanlarda Yoğunluk M Kentsel Yenileme Alanları M Endüstri Alanları Yer Seçimi M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar M.1.2. Kırsal Alanlar M Kırsal Yerleşme Deseni M Arazi Mülkiyeti M.2. Altyapı M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri M.3.1. Kamu Binaları M.3.2. Okullar M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler M.3.5. Endüstriyel Yapılar M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar

11 M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma M.3.10.Yerel Mimari Özellikler M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik M.4.2. Göçler M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik) M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı M.4.5. Konut Yapım Süreçleri M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri M.5.1. Görüntü Kirliliği..222 M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü M.5.5. Kentsel Atıklar M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı M.6. Nüfus M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılım M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları M.6.4. Nüfus Değişim Oranı N. ATIKLAR N.1. Evsel Katı Atıklar N.2. Tehlikeli Atıklar 227 N.3. Özel Atıklar N.3.1. Tıbbi Atıklar N.3.2. Atık Yağlar N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar N.3.4. Pil ve Aküler N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller N.3.6. Tarama Çamurları 228 N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar N.4. Diğer Atıklar N.4.1. Ambalaj Atıklar N.4.2. Hayvan Kadavraları N.4.3. Mezbaha Atıkları N.5. Atık Yönetimi N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri..229 N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri N.8.1. Katı Atıkların Depolanması N.8.2. Atıkların Yakılması N.8.3. Kompost N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri

12 O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM O.1. Gürültü O.1.1. Gürültü Kaynakları O Trafik Gürültüsü O Endüstri Gürültüsü O İnşaat Gürültüsü O Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler O Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü O.1.2. Gürültü ile Mücadele O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri O Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri..232 O Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri O Fiziksel Etkileri O Fizyolojik Etkileri O Psikolojik Etkileri O Performans Üzerine Etkileri O.2. Titreşim P. AFETLER P.1. Doğal Afetler P.1.1. Depremler P.1.2. Heyelan ve Çığlar P.1.3. Seller P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri P.1.6. Fırtınalar P.2. Diğer Afetler P.2.1. Radyoaktif Maddeler P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıkla P.2.3. Tehlikeli Maddeler P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri P.3.1. Sivil Savunma Birimleri P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri P.3.3. İlkyardım Servisleri P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar

13 R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1. Temel Sağlık Hizmetleri R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar R İçme, Kullanma ve Sulama Suları R Denizler R Zoonoz Hastalıklar R.1.3. Gıda Hijyeni R.1.4. Aşılama Çalışmaları R.1.5. Bebek Ölümleri R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri..254 R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri S. ÇEVRE EĞİTİMİ S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetleri S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri S.2.1. Çevre Vakıfları S.2.2. Çevre Dernekleri S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar

14 T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması T.4. Çevrenin İnsan- Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi HARİTALAR 1- Bayburt İl Haritası Bayburt İlinin Topoğrafik Haritası Bayburt İlinin Jeomorfoloji Haritası Bayburt İlinin Jeoloji Haritası Bayburt İli Maden Haritası Bayburt İli Deprem Kuşak Haritası. 236 FOTOĞRAFLAR 1-Bayburt İl Fotoğrafı Kop Dağı Aydıntepe Yeraltı Şehri Çımağıl Mağarası Sarıkayalar Şelalesi Bayburt Kalesi Şehit Osman Türbesi Bayburt Saat Kulesi Korgan Köprüsü Çevre Eğitimi Fotoğraflar

15 TABLO ŞEKİL VE GRAFİKLER 1-Bayburt İli Orman Mevcudu Bayburt İli 2011 yılı Meteorolojik Değerleri Bayburt İli Ruzgar Yonü Grafikleri Baybut İli 2011 Yılı Doğalgaz Tüketim Miktarı ve Yüzdesel Dağılımları Bayburt İli 2011 yılı SO 2 ve PM Konsantrasyonlari Verileri Bayburt İli Toprak Çeşitleri ve Sulama Durumu Bayburt İli Arazi Dağılımı Bayburt İli 2011 Yılı Mali İçme Suyu Durumu Bayburt İli Sulama Projeleri Tescilli, Kültür Varlıkları Sivil Mimari Örneği Taşınmazlar Bayburt İli Kultürel,Dinsel,İdari ve Askeri Taşınmaz Kultür Varlıkları Tarım Alanlarının Sulama Şekli ve Miktarları Bayburt ili Tarım ve hayvancılık Üretim Miktarları Baybut İli İlçeler Bazında Su Ürünleri Potansiyeli Bayburt İli 2011 Yılı Pestisit ve Gübre Kullanımı Bayburt İli 2011 Yılı Kanalizasyon Bakım ve Onarım Çalışmaları Bayburt İli 2011 Yılı Sanayi Tesislerinin İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu Bayburt İİi Maden Sahaları ve Üretimi Bayburt İli Doğal Mazeme Çıkaran İşletmeler Bayburt İlinde Elektrik Tüketiminin Sektörel Bazında Dağılımı Bayburt İli 2011 Yılı İşe Yerleştirme Bayburt İli 2011 Yılı Kayıtlı İşsizlerin Meslek Grupları ve Öğrenim Durumlarına Göre Dağılımı Köylerin Nufus,Su,Yol,Kanalizasyon ve Arıtma Yılı Trafiğe Kayıtlı Araç Sayısı ve Türleri Bayburt İlinde Bulunan Baz İstasyonlarına Ait Bilgiler Bayburt İlinde Bulunan Okullar ve Öğrenci Sayıları Bayburt İli Bulaşıcı Hastalıklar Bayburt İlinin Nüfusunun Yıllara Göre Değişimi Bayburt İli Doğal Afetler ve Yapılan Çalışmalar Bayburt İli 2011 Yılı Aşılama Çalışmaları Bayburt İli Zoonoz Hastalıklar Tablosu Bayburt İli 2011 Yılı Bebek Ölümleri Nüfusun Yerleşim Yerlerine Göre Dağılımı ve Nüfus Yoğunluğu Sivil Savunma Birimleri İçme, Kullanma ve Sulama Suları Analiz Sonuçları

16 Doğa ve Çevre Anlayışıyla Atatürk Atatürk ün doğayı, ağacı sevmesinin en belirgin örneklerinden birisi de kuşkusuz Atatürk Orman Çiftliği dir. Atatürk, 1925 yılında kendi aylığından ödeyerek çiftliğin bugünkü yerini satın almıştır. O yıllarda bu topraklar, ortasından demiryolu geçen bataklık ve boş bir araziydi. O toprağa karşı zafer kazanabileceğini de kanıtlayarak çiftliği burada kurdu. Bugün, Ankaralılar için çiftlik bir dinlenme yeri haline gelmiş, Atatürk ün önderliğinde dikilen ağaçlar büyümüş, gölgesinde insanlar dinlenir olmuştur. Ankara yı Türkiye Cumhuriyetinin başkenti yapan ve bir bozkır kasabasında modern bir şehir kuran Atatürk, bu yönüyle de, günümüzdeki, şehircilik, çevre ve tabiat güzelliği kavramlarına, 1920 li yılların şartları içinde ışık tutan bir dehadır. Bu kavramların bilinmediği ve konuşulmadığı o yıllarda, şehircilik uzmanlarını getirterek, Cumhuriyetin başkenti Ankara yı düzene sokan, ağaç diktiren, bulvarlar açtıran, Çiftliği kuran, sefaret bahçelerinde yeşilliğe imkan veren Atatürk, diğer yönleriyle olduğu gibi, bu yönüyle de her zaman örnek alınması gereken eşsiz büyük bir önderdir. Atatürk ün kişiliğini oluşturan etkenler arasında bitki ve hayvan sevgisinin de önemli bir yeri bulunmaktadır. Atatürk, yaşamının son günlerinde de yeşillikler arasında olma özlemini duymuştur. Yeşilliği olduğu kadar barışı da seven Atatürk ün Anıtkabiri ne dünya uluslarının gönderdikleri fidanlarla meydana gelen Barış Parkı, ölümünden sonra da Ata nın kişiliğiyle bütünleşmiştir. 16

17 Dayısının çiftliğinde Atatürk ün doğa sevgisi, babası öldükten sonra annesi ve kardeşi ile beraber Selanik in otuz kilometre yakınlarında Zübeyde Hanımın ağabeyi olan Hüseyin Ağa nın çiftliğine yerleşmeleri ile başlamıştır. Burada, Atatürk çiftçilik işleri ile uğraşarak, yeşilliğe, toprağa ve doğaya ilgi duymuştur. O nun bitki ve hayvan sevgisinin ilk belirtileri, bu çiftlik yaşamından kaynaklanmaktadır. Çünkü O, ilerki yaşamında çiftlikler kuracak, hayvan besleyecek ve ağaçlandırmaya büyük önem verecektir. Atatürk ün sınıf arkadaşlarından Ali Fuat Cebesoy, O nun doğa sevgisini belirtirken bir anısını şöyle anlatır: Harp Akademisi nin üçüncü sınıfına geçtiğimiz zaman Mustafa Kemal, Selanik e sılaya gitmeden önce bizde misafir kaldı. O günlerin birinde Satılmış Çavuş u da alarak Alemdağı na uzandık. Arkadaşım samimi bir doğa aşığı idi. Ormanlık yerlerden çok hoşlanırdı. Öğleye doğru pınar başında mola verdik...uzaklarda bir kasır vardı ve manzarası harikulade güzeldi. Adeta Mustafa Kemal i büyüledi...oradan ayrılırken Mustafa Kemal: Fuat dedi, İnsan yaşlandıktan sonra şehirlerin gürültülü hayatından uzaklaşmalı, böyle sakin ve ağaçlık bir yere çekilmelidir. Bak, şu karşıdaki köşk insanın ruhuna nasıl bir ferahlık veriyor. Afet İnan, Atatürk ve Çankaya nın ilk Cumhurbaşkanlığı Köşkü için seçilmesini anlatırken şöyle diyor: Atatürk ün Çankaya yı seçmesinde etken, birkaç büyük karakavak ve söğüt ağaçlarının bulunması idi. Onların rüzgarlı günlerdeki hışırtısından daima zevk duyardı. Atatürk doğayı çok seven bir insandı. Yeşile, çiçeğe, ağaca hayrandı. Nezihe Araz, Atatürk ün ağaçlandırmaya verdiği önemle O ndaki doğa sevgisini bir söyleşide şöyle dile getirmiştir: Ne oldu buradaki ağaca 17

18 Son dönemde dünyamız hem sosyal, hem ekonomik, hem de çevresel açıdan radikal biçimde değişime uğramıştır. Endüstri ve teknoloji alanında insanoğlunun sağladığı muazzam gelişme yaşam standartlarının iyileşmesini sağlarken, nüfusun artışı ve ekonomik büyüme doğal kaynaklara olan talebi ve dolayısıyla doğal kaynaklar üzerindeki baskıyı iyice arttırmıştır. Bu durum çevre kalitesinin bozulmasını da beraberinde getirmiştir. Bu nedenle; çevreyi koruyarak kalkınma olarak tarif edilebilecek sürdürülebilir kalkınma anlayışına atfedilen değer iyice artmıştır. Sürdürülebilir kalkınmanın nüvesini oluşturansa şüphesiz çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasıdır. Ülkemiz gelişen dünyanın onurlu bir üyesi olarak, Kyoto Sözleşmesi gibi çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasına odaklı birçok uluslar arası sözleşmeye taraf olarak bu alandaki duyarlılığını ortaya koymuştur. Ancak makro düzeyde geliştirilen bu politikaların anlamlı olabilmesi için tüm kesimlerin çevre koruma alanında yeterli özeni göstermesi gerekmektedir. Toplum içerinde çevreyi temizlemektense hiç kirletmemek anlayışının egemen kılınması, çocuklarımızın çevre etiği kavramını benimsemiş şekilde yetiştirilmesi, aşırı ve gereksiz tüketimden kaçınılması ve verimli enerji kullanımının sağlanması gibi tedbirler bu amaca ciddi katkı sağlayacaktır. Şüphesiz, çevreyi koruma ve çevre sorunlarıyla baş etmenin en temel ayaklarından biri de çevreyi tanımak ve sorunları bilmektir. Çevre Durum Raporları bu nedenle çok önemlidir. Sunulan bu çalışmada Bayburt un coğrafik konumu, doğal kaynakları, hava, su, toprak ve arazi kullanımı, flora ve faunası, turizm, tarım, hayvancılık, madencilik, enerji, sanayi, teknoloji, altyapı-ulaşım ve haberleşme alanlarındaki durumu, yerleşim alanları ve nüfus göstergeleri ile atıklar, gürültü, afetler ve sağlık gibi çevre açısından önemli konulara ilişkin temel bilgiler bulunmaktadır. Bu veriler, hem bölgenin geleceğe yönelik planlanmasında hem de halkın ve yatırımcıların bilgilendirilmesinde yardımcı olabilecek düzeydedir. 18

19 İlimiz; kirletici çevresel faktörler bakımından birçok avantaja sahiptir. Ağır sanayi tesisi bulunmadığından sanayi kaynaklı kirlilik de yoktur. İlimize 2008 yılında doğal gaz gelmiş ve diğer tüketim alanlarında olduğu gibi ısınmada da kullanılmaya başlanmıştır. Katı atık düzenli depolama tesisimiz mevcut olup, İlimiz genelinde toplanan çöpler bu tesiste ilgili mevzuatlar çerçevesinde depolanmaktadır. Tıbbi atıklar düzenli bir şekilde toplanmakta, Belediyemiz ile Erzurum Büyükşehir Belediyesi arasında yapılan anlaşma çerçevesinde Erzurum Belediyesi tarafından kurulan Tıbbi Atık Sterilizasyon tesisine gönderilmektedir. İl Çevre Durum Raporunun bundan sonra yapılacak çalışmalara ışık tutacağını umuyor, çalışmada emeği geçenleri kutluyorum. Birleşmiş Milletler Bin Yıl Bildirgesinde ifade edildiği gibi; Tüm insanlığı, özellikle çocuklarımızı ve torunlarımızı, insan eliyle geri dönülmez biçimde bozulmuş ve kaynakları artık ihtiyaçları karşılamaya yetmeyecek ölçüde azalmış bir dünyada yaşama tehdidinden kurtarmak için hiçbir çabayı esirgeyemeyiz. Daha sağlıklı ve daha yaşanabilir bir Bayburt a her beraber destek olabilmek dileklerimle Hasan İPEK Bayburt Valisi 19

20 Gelişen teknolojinin yaşam kalitesini yükseltmesi yanında; bu gelişmelerin tabiata ve çevreye verdiği kirlilik boyutları her geçen gün hızla artmaktadır. Yaşamı daha mükemmel hale getirme amacına dönük bu gelişmelerin, gerek kırsal alanda, gerekse kentsel alanda doğal kaynakları bozduğu, su, hava ve toprak kirlenmesine yol açtığı; bitki ve hayvan varlığına zarar verdiği son yıllarda inkâr edilemez bir gerçek haline gelmiştir. Hızla artan dünya nüfusunun ihtiyaçlarının karşılanması için, teknolojinin gelişmesine bağlı olarak endüstrileşmenin de artması gerekmektedir. Bu artış, beraberinde var olan doğal kaynakların hızla tükenmesine ve kirlenmesine neden olmaktadır. Çeşitli kaynaklardan çıkan katı, sıvı ve gaz halindeki kirletici maddelerin hava, su ve toprakta yüksek oranda birikmesi çevre kirliliği oluşmasına neden olmaktadır. İl Müdürlüğümüz tarafından hazırlanan Çevre Durum Raporu; ilimizde ortak yaşam alanımız olan çevrenin korunması ve iyileştirilmesi, doğal kaynakların en uygun şekilde kullanılması ve korunması, su, toprak ve hava kirlenmesinin önlenmesi, ilimizin biyolojik çeşitliliği ile doğal ve tarihsel zenginliklerinin korunmasına rehberlik ederek, gelecek nesillere yaşanabilir temiz bir çevre bırakmasına katkı sağlayacağına inanıyorum. Bu raporda sunulan bilgilerin toplanmasında yardımcı olan tüm kurum ve kuruluşlara teşekkür ederim. 20 Hasan SAKA Çevre ve Şehircilik İl Müdürü

21 21

22 A.COĞRAFİ KAPSAM A. 1 GİRİŞ Mevcut kaynaklara göre Bayburt Şehrinin tarihi M.Ö li yıllara kadar uzanmaktadır. Şehir Azziler tarafından kurulmuştur. Bayburt M.Ö yılları arasında Kimmer ve İskitlerin akınlarına uğramıştır. Daha sonra bölgeye Haldiler hakim olmuştur. Kısa bir süre Med lerin eline geçen bölge daha sonra Pers hakimiyetine girmiştir. Xenophan, Anabasis adlı eserinde Bayburt tan büyük, kalabalık ve zengin bir şehir olarak bahsetmektedir. O zamanki adı Gymnias olan Bayburt bir İskit şehridir. İskitler bizim saka olarak tanımladığımız Türklerdir. Bayburt yaklaşık olarak 5000 yıllık bir Türk şehridir. M.Ö.2 Y.Y. dan itibaren Pontus krallığına bağlı olan Bayburt M.Ö. 40 lı yıllarda Roma hakimiyetine girmiştir. Urartular tarafından yapılan Bayburt Kalesi Roma İmparatoru Justinianus döneminde onarım görmüştür. M.S. 705 yılında Emevilerin eline geçen Bayburt 715 yılında Bizanslılar tarafından geri alınmıştır. 850 yılından sonra Türklerle Bizanslılar arasında sürekli savaşlara sahne olan Bayburt, artık Müslüman Türklerin yerleşmeye başladıkları bir yer olmuştur.1048 yılına gelindiğinde bölge artık yoğun Türk nüfusuyla meskundur yılında Bayburt Selçuklular tarafından fethedilmiştir yılında Bayburt Selçuklu Devletine bağlı olan Saltuk oğullarının ve ardından Mengücek oğullarının egemenliğine girmiştir. Daha sonra Danişmentlilerin, ondan sonra da Bizanslıların eline geçen Bayburt u Trabzon Valisi Teodor Gabras geri alarak kendi egemenliğini ilan etmiştir. Bayburt Moğol istilasıyla büyük bir yıkıma uğramıştır kadar Türkmen kitlesinin yerleştiği Bayburt Bölgesinden, 1000 kadar Türkmen bölgeye zarar veriyor gerekçesiyle Denizli taraflarına gönderilmişlerdir. Anadolu Selçuklu Sultanı Süleyman Şah ın kardeşi Mugusiddin Tuğrul Şah yılları arasında Bayburt kalesini yeniden yaptırırcasına tahkim ettirmiştir Bayburt Kalesine Çin-ü Maçün kalesi de denilmektedir. Bunun sebebi kalenin Batı ve Güney dış yüzeylerinde tezyinat olarak mor firüze çinilerin kullanılmış olmasıdır. Bayburt 14. Y.Y. da Akkoyunlu Devletinin kuruluş ve tarih sahnesine çıkış yeri olmuştur. Akkoyunlu İdaresi 17 Ekim 1514 te Yavuz Sultan Selim in veziri Bıyıklı Mehmet paşa nın Bayburt un fethiyle görevlendirilmesine ve fethin gerçekleşmesine kadar sürmüştür. Fetihten sonra Osmanlılarca Sancak Merkezi yapılmış Erzurum, Tekman ve İspir Bayburt a bağlanmıştır.bayburt ziyaret eden Evliya Çelebi Fatih in 3000 Tireliyi Bayburt ta iskana mecbur ettiğini yazmaktadır yılında Ruslarca işgal edilen Bayburt Serasker Osman Paşanın topladığı kuvvetlerle Rusları Aydıntepe de büyük bir bozguna uğratmıştır. Ancak daha sonra takviye kuvvetlerle geri dönen Ruslar, Serasker Osman Paşayı Kelkite kadar geri çekilmek zorunda bırakmışlardır. Ruslar Aydıntepe de yenilmenin etkisiyle Bayburt u yakıp yıkmışlardır. Fransız gezgin Texie Rusların bu tahribatını anlatmaktadır. Bu işgalin acısı Bayburt lu Zihni ünlü koşmasında şöyle dile getirmiştir. Vardım ki yurdumdan ayağ göçürmüş, Yavru gitmiş ıssız kalmış otağı, Camlar sikeşt olmuş, meyler dökülmüş, Sakiler meclisten çekmiş ayağı. 22

23 Rus işgali Ekim 1829 yılına kadar devam etmiştir. Kale içindeki mahalle bir daha onarılamayacak ve içinde yaşanamayacak şekilde tahrip edilmiştir. 1. dünya savaşında Rus kuvvetleri 2 Mart 1916 tarihinde Kop a varmışlar, burada Türk Askeri ve Bayburt halkı büyük bir direnme göstermiş ve bu savunma tarihe 2.Plevne Savunması olarak geçmiştir. 16 Temmuz 1916 da Bayburt a giren Rus Kuvvetleri ve onların işbirlikçisi Ermeniler halka pek çok zulüm yapmışlardır. Ermeniler 1918 yılının Şubat ayında yüzlerce Bayburtluyu Taş mağaralara doldurmuşlar ve diri diri yakmışlardır. Bayburt bu işgalden 21 Şubat 1918 tarihinde kurtulmuştur. Bu işgal esnasında muhacir olarak Anadolu nun iç kesimlerine giden Bayburtlular kurtuluşla birlikte yurtlarına geri dönmüşlerdir. Çorumdan dönenler Çorumda gördükleri Saat Kulesinin bir örneğini de Bayburt ta yaparak Türkiye Cumhuriyetinin 1. kuruluş yıl dönümü olan 29 Ekim 1924 yılında hizmete sokmuşlardır ye kadar Erzurum a bağlı olan Bayburt bu tarihte Gümüşhane ye bağlandı tarihinden itibaren 3578 sayılı yasa ile il statüsüne kavuştu. BAYBURT ADININ KAYNAĞI Şehrin bu gün bilinen isminin Ortaçağ Ermeni kaynaklarında; Payberd, Bizans kaynaklarında ; Payper, Baberd, Paypert. XXII. Yüzyıl sonlarında bu bölgeden geçen Marko Polo nun seyahâtname sinde ; Painpurth, Baiburt. Arap kaynaklarında ; Bâbirt, II. Mesud adına 1291 de basılan bir parada Baypırt. Akkoyunlu tarihinden bahseden çağdaş eserlerde Pâpirt şeklinde geçen kelimenin son hecesi Berd in yüksek kale anlamına geldiği bilinmekteyse de ilk hecesine bir mana verilememektedir yılında şehri ziyaret eden Evliya Çelebi Bayburt adının zengin manasına gelen Bay belde manasına gelen yurt gibi iki kelime ile izah eder. Osmanlı dönemine ait kaynaklar ise ismi bu günkü söylenişine uygun olarak Bayburt şeklinde kaydederler. A.2 İL ve İLÇELER Bayburt, Doğu Karadeniz sıradağlarının hemen güneyinde ki Çoruh Vadisinde denizden 1550 m. Yükseklikte kurulmuş 3652 Km 2 (göller ve akarsular hariç) yüzölçümüne sahip bir ildir yılında il statüsüne kavuşan ilin 2 ilçesi, 6 beldesi, 169 köyü vardır genel nüfus sayımına göre ilin toplam nüfusu kişi iken, 1997 genel nüfus sayımına göre ilin nüfusu kişi, 2000 genel nüfus sayımına göre ise kişi 2007 genel nüfus sayımına göre ise kişi olup metrekareye yaklaşık 21 kişi düşmektedir. İl ve ilçe sınırları Harita A.1 de gösterilmiştir. A.3 İLİN COĞRAFİ DURUMU Bayburt ili 40º 37' Kuzey Enlemi ile 40º 45' dakika Doğu boylamı, 39º 52' Güney enlemi ile 39º 37' Batı boylamları arasında yer alır. Doğusunda Erzurum, batısında Gümüşhane, kuzeyinde Trabzon ve Rize, güneyinde ise Erzincan illeri ile çevrili Anadolu nun kuzey doğusunda Çoruh Nehri kenarında ve denizden 1550 m. Yükseklikte kurulmuş 3739 km² yüzölçümlü bir ildir. 23

24 Harita A.1:Bayburt İl Haritası 24

25 A.4 İLİN TOPOĞRAFYASI VE JEOMORFOLOJİK DURUMU Bayburt ve çevresini yeryüzü şekilleri bakımından genel olarak üç bölümde inceleyebiliriz. Birinci bölüm; alanın batı yarısını oluşturan Bayburt ovası, ikinci bölüm; akarsuların oluşturduğu vadiler, üçüncü bölüm; bölgenin etrafını çevreleyen ve özellikle kuzey ve güneydoğu kesiminde yer alan dağlık alanlardır. Toplam alanının % 45 i dağlardan oluşur. İlin üzerinde bir çok yaylanın yer aldığı önemli dağları: Zülfe ( 2750 m.), Kemer ( 2856 m.), Soğanlı ( 2750 m.), Haldizen (3000 m.), Kırklar (3350 m.), Çavuşkıran (2850 m.), Kop (2600m.), Coşan (2963 m.), Sarıhan (2400 m.), Otlukbeli (2520 m.) ve Pulur ( 2300 m.) dağlarıdır. (Harita A.2) Dağlarla çevrelenen ve ortasından akan Çoruh ırmağının kolları ile bölünen Bayburt ovası yaklaşık 900 km 2 dir. Ovanın güneydoğu bölümünü Keçevi düzü, batı bölümünü Mormuş ovası (eğimin azlığı nedeniyle daha önceleri bu düzlüğün ortasında Mormuş bataklığı yer almaktaydı. Bugün için bu bataklık, DSİ tarafından yapılan drene çalışmaları sonucunda kurutulmuştur.) kuzey bölümünü Aydıntepe ovası ve kuzeydoğu bölümünü yüzölçümü bakımından en küçüğü olan Düzekar ovası meydana getirir. Bu ovalar m. arası yüksekliklere sahiptir. Ülkemizin önemli akarsularından biri olan Çoruh nehrinin ana kollarından biri olan Masat deresinin kaynağı Mescit dağlarıdır. Bu önemli kol, il sınırlarına güneydoğudan, Masat vadisinden girer. Masat vadisinden ismini alan bu kol Kop dağlarından gelen Kop deresi ile Maden köyü yakınlarında birleşir. Daha sonra vadiye akan derelerle beslenerek coşkulu bir şekilde çeşitli kıvrımlar yaparak şehre ulaşır. Şehri ikiye bölen nehir; Bayburt kalesi ile Duduzar tepesi arasında ki derin boğazdan geçerek Kaleardı mevkiine ulaşır. Kaleardı mevkiinde çeşitli yaylar çizerek kuzeye iner ve Düzekar ovasına ulaşır. Burada diğer önemli kolu olan Değirmencik deresi ile birleşir. Bu birleşmeden sonra dirsek yaparak doğuya yönelen Çoruh nehri, daha sonra derin Çoruh vadisine girer. Coşkulu bir şekilde akışına devam ederek ili terk eder. Dağlık bir yapıya sahip olan ilde önemli sayıda yayla bulunmaktadır. Bu yaylaların bazıları; Aydıntepe, Akbulut, Cumavank, Otlukbeli, Yazyurdu, Yoncalı, Tohnovi, Çavdar, Somarova, Karakaya, Menge, Seydiyakup, Kavlatan, Akkoyun, Solkari, Gümüşdamla, Yaylapınar, Üzengili, Kuşmer, Gökçedere, Dumlu, Günbuldu, Şur, Irmak, Eser, Çukur, Ardıçgöze, Armutlu, Göloba, Çençül ve Çımağıl yaylalarıdır. Tamamen bakir olan bu yaylalar, kaynak suları, doğal bitki örtüsü ve manzaraları ile yayla turizmi için ideal özellikler taşımaktadırlar. 25

26 Harita A.2:Bayburt İlinin Topoğrafik Haritası 26

27 27

28 A.5 JEOLOJİK YAPI VE STRATİGRAFİ Litostratigrafi birimi esas alınarak yapılan çalışmalarda, en yaşlı birim Devoniyen- Karbonifer(Alt) yaşlı Gökçedere(Pulur) dağlarında geniş yüzlekler veren Pulur Metemorfitleridir. Yeşil Şistler, Mermerler ile irili ufaklı asidik dayk ve silerden meydana gelmiştir. Bunlardan başka kafalar şeklinde meta-diyoritlerde Pulur metamorfitleri içerisinde gözlenir. Pulur metamorfitleri içine sokulan Saraycık graniti, daha güneyde yer alan Saruhan Granodiyoriti, kuzey kesimde yüzeyleyenakşar graniti Bayburt yöresinde yer alan Plütonlardır. Üst Karbonifer-Alt Permiyen yaşlı Çamdere kireçtaşı Pulurmetamorfitleri üzerinde açısal uyumsuzlukla yer alır. Pulur metamorfitleri üzerine açısal uymsuzlukla gelen Hamurkesen formasyonu birbiri ile yanal ve düşey geçiş gösteren üçüyeden oluşmuştur. Tabanda yer alan Dikmetaş üyesi, volkano tortullar arasında yer alan bol fosilli Akçakuzu kireçtaşı üyesi ve Andezit, bazalt, olivin bazalt, kuvars diyorit porfir, tonalit porfir gibi yarı derinlik ve volkanik kayalardan oluşan Danzut volkanit üyesi yer alır. Bölgede Dogger-Malm-Alt Kretase yaşlı Hozbirikyayla formasyonu oolitik kireçtaşı, kireçtaşı, kumlu kireçtaşıardalanması ile başlar, istif üst kesimlerde çört bant ve nodüllü mikritik kireçtaşı seviyeleri ile devam eder. Hozbirikyayla formasyonu içinde resifal özelliklerde Sarıçiçek kireçtaşı üyesi yer alır. Kireçtaşları içinde yer alan kırıntılı seviyeler Kaledere üyesi olarak saptanmıştır. Yine Hozbirikyayla formasyonunun üst seviyelerinde kireçtaşı, bitkili kumtaşı, silttaşı ardalanmalı Burmakaya üyesi bulunur. Çalışma alanında Liyas-Alt Kretase (Neokomiyen) arasında kesiksiz bir istif gözlenmesine karşın yersel küçük açılı uyumsuzluklarda mevcuttur. Hozbirikyayla formasyonu üzerinde açısal uyumsuzlukla kumtaşı-silttaşı istifi ile başlayan arada kırmızı renkli pelajik kireçtaşı ile temsil edilen Üst Kretase (Senoniyen) yaşlı Çatıksu formasyonu bulunur. Bu formasyonun üzerine de andezit ve bazalt çakıllı aglomera, tüf, marn arakatkılar ile temsil edilmiş Arduç volkanitleri ( Üst Kretase volkanitleri) geçişli olarak yer alır. Güney kesimde Kop ofyolitleri ile, daha kuzeyde yer alan Otlukbeli Olistostromu volkanik ve kırıntılı bir hamur içerisinde serpantin ve kireçtaşı blokları, çört andezit ve bazalt türü volkanikler, küçük mostralar şeklinde peridotit, harzburgit, kristalize kırmızı kireçtaşı, kumtaşı seviyelerinden meydana gelmiştir.meastrichtiyen yaşlı resifal kireçtaşı özelliğindeki Kapıkaya formasyonu, Otlukbeli Olistostromu üzerinde uyumsuz olarak bulunur. Pelajik kireçtaşlarından oluşan Paleosen yaşlı Tepetarla formasyonu Bayburt un batısındaki alanlarda mostra verir. Eosen yaşlı Sırataşlar formasyonu ve Yazyurdu formasyonu ise Bayburt un kuzey kesimlerinde yüzeylenir. Sırataşlar formasyonu içerisindetabanda Nummulites içeren kumlu kireçtaşı, kumtaşı, kireçtaşından meydana gelen istifin benzeri YazyurduFormasyonu içerisinde de bulunur. YazyurduFormasyonunun tabanında ve daha sonra orta ve üst seviyelerinde tekrarlanan bir istif Nişantaşı üyesi olarak ayırtlanmıştır. Güney alanlarda yüzeylenen Eosen yaşlı birimler çok hızlı bir depolanma ürünü olan moloz akması çökellerinden oluşan Yanık konglomera üyesi ile başlar. Bunun üzerine oldukça kalın, türbiditik özellikler sunan Sığırcı formasyonu gelir. Kumtaşı, silttaşı, kiltaşı ardalanmasından oluşan Sığırcı formasyonu bol bitki sap ve kırıntıları içerir. Üst Kretase-Eosen yaş aralığında sokulumunu yapan Rize graniti D-B istikametinde uzanarak çalışma alanının kuzeyinde geniş alanlar kapsar. Kop yöresinde gölsel çökellerden oluşan Miyosen yaşlı Göldere formasyonu yer alır. Pliyosen yaşlı Karaçayır formasyonu ile Çoruh nehrinin genç terasları, traverten, alüvyon ve yamaç molozları bölgedeki en genç oluşuklardır. Birbirleriyle yanal geçişli taban konglomerası ve kumlu kireçtaşlarıyla başlayan ve volkanotortul kayaçlarla süren istifin yaşı Eosen olarak belirlenmiştir. Bölge Eosen sonu denizden kurtulmuştur. 28

29 29

30 30

31 A.5.1 Metamorfizma ve Mağmatizma Bölge Devoniyen-Karbonifer (Alt) yaşında olan Pulur metamorfitleri; Yeşil şist fasiyesindeki klorit şist, klorit serisit şist, aktinot-albit şist, klorit-amfibol-kuvars-albit şist, granatlı mika-kuvars şist, kuvars -serisit şist, kuvars-klorit şist, muskovit-biyotit-kuvars şist gibi kayaçlardan meydana gelir. Bu kayaçlar yeşil şist fasiyesinin: Klorit+Zoisit+Clinozoisit+actinolit- Kuvars parajenezleri ve mineral topluluklarından oluşmuştur. Pulur metamorfitleri içinde metabazitler, meta kuvars diyorit, kuvars diyorit porfir meta gabro, meta tüf, mermerler, kuvarsitler ve meta kumtaşı gibikayaç topluluklarıda yer alır. Pulur metamorfitlerini kesen mağmatik kayaçlar genelde yönlenme göstermemelerine karşın yükselen magmanın etkisi ve ısının artması sonucunda oluşan yüksek sıcaklığı belirtenparajenezler vardır. Bu özellikle aktinot-florit ve albit oluşumu ile belirlenmektedir. Pulur metamorfitleri Hersiniyenorojenezinin bir veya birkaç fazı ile kıvrımlanmışolabilir. Pulur metamorfitleri için Devoniyen yaşlı bir temel ve kıtasal bir kabuğun parçası olduğunu söyleyebiliriz. Pulur metamorfitleri içine sokulan Saraycık graniti, güneyde yer alan Saruhan granodiyoriti, kuzey kesimde bulunan Akşar graniti Hersiniyen orojenizine bağlı olarak yükselen plütonlardır. Üst Karbonifer-Alt Permiyen de metemorfit temel üzerinde yeni bir havza gelişimi ile sığ denizel çökeller ile platform karbontları çökelmiştir. Fosilli, koyu gri, siyahımsı renkli kreçtaşı ile ara katkılı çakıltaşı, kumtaşı seviyelerinden oluşan Çalıdere kreçtaşı çökelmiştir. Hersiniyen orejenizin son safhalarının etkileri ile bölgede bir yükselme ve aşınma evresi devam eder. Bölgede Liyas başına kadar bir aşınma evresi geçirir. Triyas çalışma alanında mevcut değildir. Devoniyen- Karbonifer (Alt) yaşlı Pulur metomorfitleri ve granitlerin üzerine Liyas yaşlı Hamurkesen formasyonun transgressif olarak oturur. Liyas başında erken Kimmerisiyen fazından sonra güneyden gelen yeni bir transgresyonla Hamurkesen formasyonu çöklemeye başlamıştır. Başlangıçta bölgede sığ bir deniz hakim olmuştur. Çakıltaşı, bitki kırtıntılı kumtaşı çökelimi ve kömür oluşumu ile Dikmetaş üyesi Liyas başında çökelmiştir. Bu devrede kuzeyde gelişen sığ deniz daha güneye gelindiğinde derinleşmeye başlamıştır. Riftleşme olayı ile ilgili olarak da denizin sığ kesimlerinde kırmız renkli ammonitli bol crinoidli, lameli fosilli yumrulu kreçtaşı isitifinden oluşan Akçakuzu kireçtaşı üyesi çökelmiştir.denzin daha derin kesimlerinde volkanik aktivitenin başlamısı ise volkanotortullar ile ardalanmalı türbiditik ikilikler gösteren kumtaşı, silttaşı- kiltaşı ardalanmalı istif çökelmiştir. Zamanla volkanotortulları kesen andezitik bazaltik dasit ve diyabaz karakterli danzut volkanik üyesi etkin olmuştur. Liyas sonuna doğru Doggerde ortamın tekrar sığ denizelden lagüner bir ortama dönüşmesi ile kumtaşı, bitkili kumtaşı ve kumlu kireçtaşı çökelmiştir. Yer yer de kömürleşme mevcuttur. Üst Doggerden itibaren Alt Kretase sonuna kadar Hozbirikyayla formasyonu çökelmeye başlamıştır. Karbonat platformunda oluşan bu çökeller oolitik kireçtaşı, dolomotik kireçtaşı, kumlu kireçtaşı seviyelerinden meydana gelmiştir. Kireçtaşı istifi arasında çoğun volkanik malzemeli olan çakıltaşı- kumtaşı ara katkılarının olması ortamın zamanla değiştiğini gösterir. Kireçtaşaları arasında gözlenen bu krıntılı seviyeler Kaledere üyesidir. Alt Kretasede denizin daha da derinleşmesi ve hızlı bir çökelme ile sikritik kireçtaşları çökelmiştir.mikritik kireçtaşı seviyeleri yer yer çört band ve nodüllü olarak da gözlenir. Denizin derinleşmesi kuzeyden güneye doğru olmuştur. Güneyde dalga etkilerinin ulaşamayacağı bir ortam gelişir. Güneyde kalın bir seviye oluşturan çört band vge nodülleri içeren mikritik kireçtaşları bu ortamın çökelidir. Bu zamanda Alp orojenezinin etkileri görülmeye başlamıştır. Alt Kretase sonunda bölge yükselmeye başlamıştır. 31

32 Üst kretase başlangıçta sığ daha sonra derin bir denizde kumtaşları ve kırmızı renkli pelajik kireçtaşı çökelmeye başlamıştır. Bundan sonrada ada yayı sistemi gelişmeye başlamış ve yay volkanizmasının etkileri olarak andezit ojitii andezit bazalt, latit bazalt ve andezitit ve bazaltik aglomera ve tüfleri çökelmiştir. Üst Kretasede gelişen bu volkanitlerden sonra oldukça yaygın olan volkanik malzemeli fliş çökelimi başlamıştır. Bu volkanik flişik seviyeler arasında yer yer karbonat ara katkıları yer alır. Bu arada Rize granitik plütonunun sokulumları başlamıştır. Üst Kretase sonuna doğru güneyde Maden köyü yöresinde gözlenen volkanik bri matriks içinde serpantin peridotit, sipilit bazalt, andezit, diyabaz, radyolarit, kırmızı kristalize kireçtaşları blokları içeren olistostromal bir fasiyes gelişmeye başlamıştır. Maestrictiyende Otuklubeli Olistostromu üzerinde derin olmayan bir ortamda sığ denizel Kapıkaya formasyonu çökelmeye başlamıştır. Resifal özellikte olan bu kireçtaşı bol olarak Mercan, Rudist Ostrea ve Cyclolites gibi makro fosilleri içerir. Paleosende bazı alanlarda denizin derinleşmesi ile yer yer pelajik kireçtaşları çökelmiştir. Eosende yeni bir transgresyon ile kalın bir konglomera çökelimi meydana gelir.alt-orta Eosende sığ ve sıcak denizel bir ortamda gelişmiş kumlu kireçtaşı ve kireçtaşı çökelmiştir. Başlangıçta sığ olan denizin daha da derinleşmesi sonucu bol bitki kalıntılı kumtaşı, balamtaşı, silttaşı ardalanmasından oluşan kalın tülbiditik bir istif çökelmiştir.alt Eosende sığ denizel çökellerden sonra yay volkanizması tekrar etkili olmaya başlamış çalışma alanında oldukça geniş sahalar kapsayan kalkalkalen andezitik lavlar, dasitler, proklastikler, volkanik malzemeli fliş çökelimi başlamıştır. Alt- Orta Eosen zamanı boyunca devam eden bu çökelim yer yer Numulitesli kumtaşı ara seviyeleri ile devam eder. Orta Alpin orojenezinin etkileri ile Eosen denizinin çökelleri kıvrımlanmaya ve yükselmeye başlamıştır. Lütesiyen sonundan itibaren bölgeden deniz çekilmeye başlamıştır. Yörede Oligosen yaşlı çökellere ait bulgulara rastlanılmamıştır. Miyosende başlangıçta sığ bir denizel ortamda çakıltaşı, kumtaşı çökeller daha sonraları gölsel bir ortamda yer yer marnlar çökelmiştir. Daha sonra bölgenin evaporit bir ortama dönüşmesi ile jips ara katkılı marnlar çökelmiştir. Bu çökeller Göldere formasyonudur. Bölgede daha sonra Pliyosen yaşlı Karaçayır formasyonu çökelmiştir. Karaçayır formasyonunu taraçalar, alüvyonlar ve traverten çökelimi takip ederek bölge bugünkü şeklini almıştır. Liyas volkanizması Doğu Karadenizden Kafkaslara kadar görülür. Özellikle Giresun güneyinden Gümüşhane, Bayburt, Artvin Yusufeli dolayında tektonik etkin bir dönemde bölgede horst ve grabenleşme sonucu Y.YILMAZ(1972) Liyas volkanizması gelişmiştir. Denizaltı tepeleri ve çukur alanlargelişmiş olupbu çukur alanlardaçoğu renkli kumtaşı ve türbiditler çökelmiştir. N.GÖRÜR(1983) Bu istif içerisinde lav ve tüf arakatkıları ve volkanik elemanlar yer almaktadır. Yer yer karasal çökellerle de ara katkılı olan bu volkanizma S.TOKEL I (1973) e göre Kakalkalen, H.BERGOUGNAN(1975) e göre Alkalen, Y.YILMAZ I (1972) a göre de Toleyitik karakterdedir. Her ne kadar küçük Kafkaslarda erken jurada aktif bir kalkalkalen volkanizma mevcut ise ADAMİA v.d(1977)doğu pontitlerde bu tür volkanizma giderek artan toliyitik volkanizmaya göre ancak tümler miktarda kalmıştır. Şiddetli toleyitik volkanik aktivite ile aynı cürette kuzeye bakan paleo-tetis volkanik yayının yakınında bir riftleşme başlamıştır. (Şengör ve Yılmaz, I 1981) 32

33 Özellikle Doğu Karadenizde görülen Liyas volkanizmasının kökeni paleo-tetisin dalma batmasına bağlı olarak yay içi yada yay ardı havza gelişimi ile ilgili görülmektedir. A Tektonik ve Paleocoğrafyası Çalışma alanında yapılar D-B, KD-GB doğrultusundadır. Kıvrım etkileri genelde D-B ve KD- GB istikametindedir. Faylar; ters faylar (bindirme), normal faylar, doğrultu atımlı faylar ve türü saptanamayan çizgisellikler şeklindedir. Çalışma alanında en yaşlı birim olan Pulur metamorfitleri ortalama ekseni KD-GB olan bir antiklinoryum yapısındadır. Pulur metamorfitlerinin diğer yapısal özelliklerinden yapraklanma özelliği ince taneli orta iyi derecede gelişmiştir. Yapraklanma özellikle ince taneli ve mikaların bol olduğu kayaç türlerinde iyi gelişmiştir. Yapraklanmanın yanı sıra küçük ölçekte kıvrımlı yapılarda gözlenmiştir. Pulur metamorfitlerini kesen irili ufaklı magmatik kayaçların bulunduğu kesimlerde kıvrımlı yapılar daha belirgin olarak izlenir. Çalışma alanı tektonikten oldukça etkilenmiştir. Ters faylar ağırlıktadır. Doğrultu atımlı, oblik, normal, düşey ve türü saptanmayan çizgisellikler çalışma alanında saptanan faylardır. Çalışma alanında normal faylar çok azdır. Sıkışma rejimi altında bulunan arazide önemli sayılacak normal faylar gelişmemiştir. Bölgede ters faylar oldukça yaygındır. Sıkışma rejiminin bir kanıtı olan ters fayların başlıcaları Pulur bindirmesi, Manası bindirmesi, Güney sırtları fayları, Kavaklı ters fayı, Koçbayır fayı, Ağunsos dere fayı, Akbulut fayı, Bayırın dere fayı, Salıkımsı fayı, Taht fayı (sürüklenimi), Tepetarla-1 ve Tepetarla-2 fayları sayılabilir. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 Bayburt Sempozyumu, Bayburt a Hizmet Vakfı Yayınları DOKAP ( Ara Raporu ) Ağustos İller ve Bölgeler İtibariyle Çeşitli Göstergeler, DPT Şubat Uygarlıklar Beşiği Bayburt, İl Turizm Müdürlüğü 5- Bayburt Tarihi, Bayburt Valiliği Yayınları

34 B.DOĞAL KAYNAKLAR B. 1 ENERJİ KAYNAKLARI B. 1.1 Güneş Bayburt ta yıllık Meteorolojik verilere göre Haziran, Temmuz ve Ağustos ayları en fazla güneş ışığından yararlanılan aylardır. İlimizde son yıllarda artan bir şekilde konutlarda sıcak su temininde güneş enerjisinden yararlanılmaktadır. Özellikle Orköy Kredileri ile orman köylerimizde yaygınlaşmaktadır. B. 1.2 Su Gücü Ülkemizin önemli akarsularından biri olan Çoruh nehri, ismini verdiği Çoruh Havzası nın üst kesimlerinde yer alan Mescit dağlarından doğar. Bayburt il sınırları içerisinden doğan çeşitli kollarla beslendikten sonra bir çok kıvrım yaparak il topraklarını daha sonrada ülkemiz topraklarını terk ederek, Batum dan Karadeniz e dökülür. Çoruh nehrinin akarsu yüzeyleri 375 Ha, il çıkışındaki toplam ortalama akımı 914 hm 3 /yıl dır. Çoruh nehri üzerinde HES çalışmaları mevcut olup Bayburt HES 14,9 MW kapasitede ile faaliyettedir. Ayrıca inşaat aşamasında bir adet, proje aşamasında iki adet HES çalışmaları mevcuttur. B. 1.3 Kömür Yörede 14 adet kömür zuhuru mevcut olup, ekonomik olmadıkları için işletilmemektedir. Merkezde ( Cal/kg ) değerınde Sanayi amaçlı kömür üretilmektedır. Balkaynak köyünde ( Cal/kg ) rezervleri işletilebilir durumdadır. B. 1.4 Doğalgaz İlimizde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. Ancak Rusya dan gelen Trabzon Erzincan BOTAŞ boru hattı ilimiz toprakları içinden geçmektedir.2008 yılından itibaren Bayburt Merkez e doğalgaz verilmeye başlanmıştır. B. 1.5 Rüzgar İlimizde rüzgar ölçümleri Meteoroloji İstasyon Müdürlüğünce yapılmaktadır yılı Yıllık ortalama rüzgar hızı 1,35 m/s dir. İlimizde rüzgar enerjisi ile ilgili bugüne kadar herhangi bir çalışma mevcut değildir. B. 1.6 Biyokütle Biyogaz; organik maddelerin bakteriler tarafından ayrıştırılması sonucunda meydana gelen gazdır. Buna bataklık gazı da denir. İlimizde biyogaz denilen enerji türünden yararlanılmamaktadır. 34

35 Biyomas; bitkisel ürünlerin, hayvan ve ortam atıklarının, şehir ve endüstri atıklarının çevrimi yolu ile enerji elde etme metodudur. İlimizde daha ziyade kırsal kesimlerde odun ve tezek ısınma amaçlı olarak çokça kullanılmaktadır. Yakacak ormanı envali olarak Orman İşletme Müdürlüğünce 2010 yılı itibari ile muhtelif köylerde 1615 Ster Köylü Pazar Satışı gerçekleştirilmiştir. B. 1.7 Petrol İlimiz sınırları içerisinde petrol rezervi bulunmamaktadır. B. 1.8 Jeotermal Sahalar İlimizde jeotermal sahalar bulunmamaktadır. B. 2 BİOLOJİK ÇEŞİTLİLİK B. 2.1 Ormanlar Bayburt ta ormanlar dağlık alanlarda küçük koruluklar halinde yer almaktadır. Başlıca ağaç türleri; Sarıçam ( Pinus sylvestris ), Huş ( Betula litwinowii ), Sapsız Meşe (Quercus petraea ), İspir Meşesi ( Quercus macranthera ), Istıranca Meşesi ( Quercus hartwissiana ), Katran Ardıcı ( Juniperus oxycedrus ), Boylu Ardıç ( Juniperus excelsa ), Söğüt, Sabin Ardıcı, Titrek Kavak, Keçi Söğüdü, Dağ Akçaağacı vb.. yaygın olduğu gibi; ayrıca, Ahlat, Alıç, Yaban Eriği, Berberis, Kızamık, Yaban Elması, Yalancı İğde, Leylak, Dağ Muşmulası, Tavşan Elması, Kuşburnu türleri gibi ağaç, ağaççık ve çalı türleri de yaygındır. Diğer taraftan yörede son yıllarda çeşitli kavak türleri de yetiştirilmektedir. Bayburt Orman İşletme Müdürlüğü nün 2010 yılı itibariyle değerlendirme tablosu aşağıya çıkarılmıştır. Tablo: B.1 de verilmiştir. Tablo : B.1 Bayburt Orman Mevcudu KORU ORMANI BALTALIK ORMANI GENEL TOPLAM Normal (Ha) Bozuk (Ha) Toplam (Ha) Normal (Ha) Bozuk (Ha) Toplam (Ha) Normal (Ha) Bozuk (Ha) Toplam Ormanlık Alan (Ha) Kaynak: Orman İşletme Şefliği:

36 1987 tarihli süresi bitmiş Amenajman Planına göre orman alanı toplam ha. dır. Ancak şuan ki durum itibariyle sadece Bayburt İli Merkez İlçesindeki tapuya orman vasfı ile tescilli arazilerin toplamı ha. dır yılı içerisinde Rehabilitasyon kapsamında 22.0 ha. Alanda adet fidan toprakla buluşturulmuştur. Olağanüstü Hasılat Etası üretimi ve 1615 Ster Köylü Pazar Satışı gerçekleştirilmiştir. İlimizde 2010 yılı içinde çıkan bir orman yangını olmamıştır. Bununla birlikte Orman Kanununa muhalefetten 1 adet Sarf suçu Zabıt tutanağı tanzim edilmiştir. B. 2.2 Çayır ve Meralar 4342 Sayılı Mera Kanunu Uygulamaları: TESPİT TAHDİT TAHSİS Çalışılan Kalan İlçe Adı Yerleşim Alan Yerleşim Alan Yerleşim Alan Yerleşim Yerleşim Birimi (Ha) Birimi (Ha) Birimi (Ha) Birimi Birimi Bayburt Aydıntepe Demirözü TOPLAM Kaynak:Gıda,Tarımve Hayvancılık İl Müdürlüğü 2011 Mera Çalışmaları: İlimizde 2010 yılı içerisinde tespit ve tahdit çalışması yapılmamıştır yılı içerisinde 51 köyde mera tespit çalışmasının bitirilmesi planlanmaktadır. Tescil işlemleri için evraklar düzenlenmiş olup, Kadastro Müdürlüğü vasıtası ile Mera Özel siciline 5/a ve 5/b den elde edilen tüm meraların kayıtları yapılmaktadır. Mera Islah Çalışmaları: İlimizde Merkez Kıratlı Köyü, Gez Köyü ve Çayıryolu Belediyesinde uygulanmak üzere 3 adet mera ıslah ve amenajmanı projeleri tamamlanmıştır.. Ayrıca İlimiz Merkez İlçesi Balca Köyü Mera Islah ve Amenajman Projesi ile Çorak, Oruçbeyli, Rüştü ve Tomlacık Köyleri Mera Islah ve Amenajman projeleri hazırlanmış olup 2009 yılında uygulanmaya başlanmış olup halen devam etmektedir. B. 2.3 Sulak Alanlar Bayburt ili sahasında sulak alan tanımına uygun herhangi bir alan bulunmamaktadır. B. 2.4 Flora Bölgenin evvelce ormanlarla örtülü olduğu, ormanların tahribinden sonra yüksek boylu plato steplerinin gelişebildiği belirtilmektedir. Nitekim bu görüşü, Evliya Çelebi ve Katip Çelebi de 36

37 desteklemekte ve civarda kesilen ağaçların, Çoruh nehrine atılarak Bayburt şehir merkezine kadar nehir yoluyla taşındığını bildirmektedirler. İlde bulunan bazı endemik bitkiler şunlardır; 1- Adaçayı ( salvia ), 2- Acı çiğdem ( celahiaum ), 3- Ballıbaba ( labiatese ) 4- Boynuzlu korung (onobrychis cornuta), 5- Dağ çayı (sidaritis), 6- Eşkın (rhenm), 7- Geven (astragalus), 8- Kekik (ziziphora), 9- Papatya(anthemis), 10- Sığır kuyruğu (verbascum), 11- Yabani karanfil (dianthus), 12- Yabanı soğan (allium) Bu konudan (F) bölümünde ayrıntılı olarak bahsedilmiştir. B. 2.5 Fauna Tilki, Tavşan, Çakal, Vaşak, Sansar, Gelincik, Su Samuru, Has, Kirpi Domuz, Kurt, Ayı, Kartal, Şahin, Keklik, Bıldırcın, Çulluk, Ördek gibi hayvanlar bölgemizde yaşamaktadırlar. Ayrıca Çoruh Nehri ve bağlı kol ve derelerde ise Alabalık, Aynalı sazan, Bıyıklı, Sazan, Tahta, Gümüşsazan, Karabalık bulunmaktadır. Soğanlı dağlarının doğusunda, merkezi Kaçkar dağları olan bölge, Önemli Kuş Sahası (IBA) ilan edilmiştir. Bu alan Trabzon, Rize, Artvin, Bayburt, Gümüşhane, Erzurum illerine doğru uzanır. Alan büyüklüğü 1.23 milyon ha. dır. B. 2.6 Milli Parklar, Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Parkları İlimiz sınırları içerisinde Milli Park ve Tabiat Parkı bulunmamaktadır. Ancak, özellikle Çoruh vadisi ile Çoruh nehrini besleyen bir çok dere ve vadileri boyunca dinlenme amaçlı çok sayıda doğal mesire yerleri mevcuttur. B.3. Toprak Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Uygulamaları: Tarım Arazilerinin Değerlendirilmesi Çalışmaları Şubemiz faaliyetleri içerisinde yer almaktadır. 19/07/2005 tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 15/12/2005 tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Uygulama Yönetmeliği ve ilgili talimatlar çerçevesinde gelen müracaatlar değerlendirilmektedir Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 13. maddesi gereğince mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri Toprak Koruma Kurulu tarafından değerlendirilmektedir. Marjinal tarım arazileri ise toprak koruma projelerine uyulması kaydıyla valilikler tarafından tarım dışı kullanımlara tahsis edilmektedir. Tarımsal amaçlı yapılar için projesine uyulması şartı ile ihtiyaç duyulan miktarda her sınıf ve özellikteki tarım arazisi valilik izni ile kullanılabilmektedir. 2 - Tarımsal Etüt Raporları: 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'nun 7. ve 8. inci Maddeleri ile bu Kanun gereği çıkarılan uygulama yönetmeliğinin 8. ve 14.üncü Maddeleri kapsamında toprak ve arazi varlığının belirlenmesi, sınıflandırılması, etüd, analiz ve sınıflama ile ilgili standart oluşturulmasını kapsayan "Toprak ve Arazi Sınıflaması Standartları Teknik Talimatı ve İlgili Mevzuat" 2008 yılı içerisinde yayınlanmıştır. Tarımsal etüt çalışmaları bu çerçevede yürütülmektedir. 37

38 Yapılan etüd çalışmalarında; arazinin tarımsal açıdan öneminin bulunup bulunmadığı, toprak derinliği, arazinin eğimi, yöre ortalamasında ürün alınıp alınmadığı, kullanım amacı değişikliğinde çevreye ve tarımsal faaliyetlere olabilecek etkileri, tarımsal bütünlüğü bozup bozmadığı, alternatifinin bulunup bulunmadığı, sulanabilir olup olmadığı ve benzeri kriterler göz önünde bulundurularak tarım dışı kullanım durumu değerlendirilmektedir. İlimizde 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanılmasına dair yönetmelik gereği tarım dışı arazi kullanımı kapsamında 2011 yılında toplam 2 adet müracaat yapılmış olup, etüd raporları hazırlanmıştır. Sorunlu tarım alanlarının tespiti ve iyileştirilmesi (statip) çalışmaları: İlimize ait 1/ ölçekli Paftaların sayısallaştırılma faaliyetleri devam etmekte olup, köylerin tamamında çalışmalar bitirilememiştir. %60 oranında çalışmalar tamamlanmış olup arazi çalışmalarının büro çalışması haline döndürülmesi faaliyetleri devam etmektedir. Tablo B.3: Bayburt İli Topraklarının Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri TOP BÜYÜK TOPRAK SAT. PH % TUZ GRUPLARI % ORT. KİREÇ ( %) ORGANİK MAD. % P205 (K/DA) K20 (K/DA) Kolüvyal topraklar Kahverengi topraklar Kireçsiz kahverengi topraklar Kestanerengi toprak Alüvyal topraklar Kırmızı Kahverengi Topraklar Ortalama Kaynak:10. Yılında Bayburt Sempozyumu B. 4 SU KAYNAKLARI B. 4.1 İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar İlin İlk İçme suyu tesisi 1948 yılında Veysel ( Kırkgözeler) Kaynaklarından drenajla temin edilmiştir Yılında Çoruh Nehri kıyısında açıla keson kuyulardan bilaharede 1986 yılında Dilenci kaynaklarından karşılanmıştır yılında Masat Köyü mevkiinde 5 adet keson kuyu projelendirilmiş bu kuyuların 2 adeti işletmeye alınmıştır. Masat Çayında açılan drenajla keson kuyulara ve isale hattına bağlantı yapılmıştır. Mevcut içmesuyu tesisleri aşağıda izah dilmiştir. a) Kaptajlar : 38

39 İle ilk kez içmesuyu kuzeydoğuda Veysel ( Kırkgözeler ) kaynaklarından drenajla temin edilmiştir. En az debisi 13,00 lt./sn olarak ölçülen kaynaklardan temin edilen su m.k. kotundaki toplamaya alınarak mevcut V= m3 lük gömme depoya cazibe ile isale edilmiştir. b) Kuyular : 1971 yılında Çoruh Nehri kıyısında İller Bankası tarfından 1 adet keson kuyu açılmıştır. Kuyudan temin edilen 30,00 lt./sn mertebesindeki su 2 ayrı terfi hattı ile mevcut V = 1000 m3 lük DM3 ve V = 450 m3 lük DM4 depolarına terfi edilmiştir. Daha sonra 1984 yılında Bayburt belediyesi mevcut keson kuyuya yaklaşık L = 200m. Mesafede DSİ'ne ilave bir sondaj kuyu daha açtırılmıştır. 25.m derinliğindeki kuyudan sağlanan 30,00 lt./sn.lik su her iki kuyu arasında mm.lik AÇB ile yapılan irtibat hattı ile mevcut mm.lik terfi hattına bağlanmıştır. Mevcut içmesuyu ise Dilenci Kaynaklarından Qmin=170lt./sn.,Qmaks =245lt./sn.dir.Ayrıca kaptaj kısmında belirtilen Veysel Kaynağından 13 lt./sn. su gelmektedir. İlin su ihtiyacının kalan kısmı ise 2000 yılında Masat Köyü mevkiinde projelendirilmiş olan 5 adet keson kuyu ile karşılanması düşünülmüştür. Projelendirilen bu kuyuların 2 adeti işletmeye alınmıştır.masat Çayında açılan drenajla keson kuyulara ve isale hattına bağlantı yapılmıştır. İçme Suyu Tüketim Değerleri : Bayburt İli nin içmesuyu ihtiyacı Dilenci ve Veysel kaynakları ile keson kuyulardan karşılanmaktadır tarihinde İller Bankası Trabzon Bölge Müdürlüğünce hazırlanan hidrolojik ve hidrojeolojik etüt raporunda ilin 2032 yılı nüfusu kişi olacağı kabülü ile fert başına günlük su ihtiyacı 200lt./kişi/gün alınarak 2032 yılı su ihtiyacı 290lt./sn. bulunmuştur. Bu gün için 0 = =253 lt./sn. su gelmektedir. İhtiyaç açığı ilave açılacak kuyulardan karşılanacaktır. Şehrimizin içme suyu merkeze 30 km. uzaklıktaki Kop deresi mevkiinden f(600)açb lik asbest boru ile kendi cazibesiyle gelmektedir. suyun sertlik oranı da mevsimlere göre farklılık arz etmektedir. Bu sertlik FS cinsinden % 30 - % 36 arasındadır. Kırsal yerleşim alanında % 95 olan yeterli içme suyu oranı Karadeniz Bölgesi ( % 75 ) ve Türkiye ( % 81 ) ortalamasının üzerindedir. Ünitedeki yeterli içme suyu oranı % 88 olup, bu oran Karadeniz Bölgesinin ( % 63 ) ve Türkiye ortalamasının ( % 60 ) üzerindedir. Tablo : B.4 Yeterli İçme Suyu Olan Kırsal Yerleşim Yerleri Ve Nüfusu, 1997 KIRSAL YERLEŞİM YERLERİ VE NÜFUSU YETERLİ İÇME SUYU OLAN KIRSAL YERLEŞİM YERLERİ VE NÜFUSU KÖY BAĞLI NÜFUS KÖY ORAN(%) BAĞLI ORAN(%) NÜFUS ORN ( % ) SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI Bayburt Karadeniz Türkiye KAYNAK : DPT

40 B. 4.2 Yeraltı Su Kaynakları Yukarı Çoruh Havzasında yer alan ilde, yeraltı suyu açısından özellikle havza çevresinde elverişli bir yapıya sahiptir. Şehir merkezinde kendi cazibesiyle akan yirmiye yakın tatlı su çeşmeleri mevcuttur. Ayni şekilde bütün bağlı ilçe, kasaba ve köylerde bu tür tatlı su çeşmelerinden bolca bulunmaktadır. İlde 11 adet içme ve kullanma amaçlı su kuyusu ve 18 adet sulama amaçlı su kuyusu mevcuttur. İlimizde toplam emniyetli Yeraltısuyu rezervi 15,0 hm³/yıl dır. B. 4.3 Akarsular İlimizin en önemli akarsuyu Çoruh Nehri ve kolları oluşturur. Toplam uzunluğu 376 km olan Çoruh Nehrinin ilimiz sınırları içerisindeki uzunluğu 140 km dir. İlimiz sınırları içerisinde; ortalama yıllık akışı 914 hm 3, ortalama yıllık debisi 29,0 m 3 /s, ortalama yıllık verimi 192,0 I/s/km 2 dir. Çoruh nehrinin 345 km.'si Türkiye topraklarında, geriye kalan 23 km.'si de Gürcistan sınırları içerisinden akarak Karadeniz'e dökülmektedir. Çoruh Nehrinin il çıkışı toplam akım miktarı 914,0 hm³/yıl dır. B. 4.4 Göller ve Göletler Bölgede kayda değer göl yoktur. Ancak soğanlı dağları üzerinde krater gölleri bulunmaktadır. Bunlar Haldizen ( Balıklı göl ) ve Göloba ( Atlı göl )'dir. Sonradan yapılmış sulama ve hayvan içme suyu amaçlı göletler ise şunlardır; Gölet rezervuarı yüzeyleri : 222,0 ha Oruçbeyli Göleti : 80,0 ha Eymür Göleti : 54,0 ha Sakızlı Göleti : 65,0 ha Danişment Göleti : 16,5 ha Saraycık Göleti : 6,5 ha Akarsu yüzeyleri : 375,0 ha Çoruh Nehri : 375,0 ha Toplam su yüzeyi : 597,0 Ha 40

41 B. 5 MİNERAL KAYNAKLAR B. 5.1 Sanayi Madenleri Bayburt ve çevresinde, MTA tarafından yapılan araştırmalarda; bakır, demir, krom ve linyit rezervlerinin olduğu tesbit edilmiştir. Kop dağının kuzey yamaçlarında krom, Maden köyünün yakın çevresinde bakır rezervleri bulunmaktadır. Ancak Kop kromları dışında bu güne kadar ciddi çapta işletilmemektedir. Ayrıca, bölgede Bayburt Taşı olarak tanınan çevrenin inşaat taşı ihtiyacını karşılayan yöreye ekonomik katkı sağlayan taş ocakları da işletilmektedir. Çeşitli restorasyon işlerinde kullanılan bu yontma taş; cami, minare, çeşme, mezar taşı ve benzeri işlerde tercih edilmektedir. Sarı ve beyaz olarak toprak altından çıkarılan bu taş ocaklarının en önemlileri, Bayburt şehir merkezi yakınlarında, Bayburt un 9-10 km kuzeydoğusunda yer alan Tepetarla, 21 km. batısında bulunan Taşocağı köyü taşocaklarıdır. İlimizdeki çeşitli endüstriyel hammaddeler aşağıda sıralanmıştır. a- Onix mermer sahası : Merkez ilçe Yaylapınar köyü sahasında olup, özel bir şirket tarafından ara sıra işletilmektedir. b- Kil : Merkez ilçe Pamuktaş yatağı : Tenörü % 31 Al 2 O 3 olan yatakta ton rezerv vardır. Saha şu anda faaliyeti durdurulmuştur. Örence Köyü civarında bulunan kil yatakları ise Bay_kes tuğla fabrikası tarafında kullanılmak üzere işletılmektedır. Ayrıca bol miktarda kireçtaşı hammaddesi bulunmaktadır. İlimizin muhtelif yerlerinden karayolu alt malzemesinin temin edildiği taş ocakları mevcuttu B. 5.2 Metalik Madenler a- Kop Kromitleri: Bölgede ekonomik olarak işletilen en önemli ve ülke çapındaki maden işletmesi Kop krom işletmesidir. İşletme, Bayburt ilinin güneyinde Kop dağındaki anıttan güneybatıya doğru yaklaşık 15 km. içeridedir. Özel bir şirket tarafından 1970 yılında çalıştırılmaya başlanan krom tesisi; 2002 yılı itibariyle üretimi durdurulmuş olup, 2007 yılında ton kapasite ile tekrar faaliyete başlamıştır. Tesis 2010 yılında kapasite artırımına gidilerek, kapasitesini ton/yıl a çıkartmıştır. Kop Kromitleri; Kop dağının batısında alt kretese kireçtaşları üzerinde, buraya Tektonik olarak yerleşmiş Ofiyolitik karmaşık bulunmaktadır. Ofiyolitik karmaşığın kısmen Serpantinleşmiş Peridoditleri içinde çok sayıda kromit zuhuru bilinmektedir. Batı ve doğu kop dağı kromitleri her 41

42 boyutta parçalanmış ve yuvarlaklaşmış, tektonik yüzeyli yığınlar ve yumrular halindedır. Ortalama tenörü % 50 Cr 2 O 3 tür. Kromitikle beraber Kemererit ve Uvarovit minarellerine de rastlanmaktadır. b- Bakır-Kurşun-Çinko: Yörede Helva Madeni olarakta bilinen madenin ilk işletme tarihi bilinmemektedir. O. OELSKER (1935) tarafından yazılan bir raporda gözlenen ocakların göçmüş olduğu ve sahada 1914 yılı öncesi faaliyet gösteren Lavaj tesislerinden söz edilmiştir. Madenköy Helvaköy yatakları önceden işletilmiş olan bu saha özel bir şahısa ruhsatlı olup, sahada eski bakır madeni işletmesinden kalan pasalar üzerine su pompalayarak süzdürülen sulardan havuzlarda çökeltme yoluyla Çimento-Bakır diye adlandırılan bakır elde edilmektedir. Proje sahasında işletme süresi yaz aylarında 2 aydır. Bu süre içerisinde yıllık üretim miktarı kg olup, elde edilen bakır Trabzon a taşınmaktadır. c- Demir yatakları: Yörede üç adet demir maden sahası mevcut olup, ekonomik olmadıkları için herhangi bir faaliyet yoktur. B. 5.3 Enerji Madenleri İlimiz sınırları içerisinde asfaltit, petrol, tabii buhar, toryum, bütümlü şist, vb. enerji hammaddeleri mevcut değildir. Ancak muhyelif yerlerde linyit taş kömür madenı bulunmakla beraber verimli olmadığından işletılmemektedır. Bayburt Kaleardı mahallesi Kızıldağ Mevkiinde 2008 yılında açılan kömür ocağının analiz sonucunda kükürtdioksidin yüksek çıkması nedeniyle ısınma amaçlı satışına izin verilmemiş, tarihinde kapanmıştır. B.5.4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler Bu konudan bölüm I.1.4 de ayrıntılı olarak bahsedilmiştir. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 DOKAP ( Ara Raporu ) Ağustos Yerel Öneri Geliştirme Raporu, BAYBURT Türkiye Kalkınma Bankası AŞ. Aralık Özel İdare Müdürlüğü Çevre ve Şehircilik İl müdürlüğü

43 C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) C.1 İKLİM VE HAVA Bayburt İli Doğu Karadeniz iklimi ile Doğu Anadolu iklimi arasında, karasal özellikleri ağır basan bir geçiş iklimi hüküm sürmektedir. Kuzeyde uzanan Karadeniz Sıra Dağları, Karadeniz iklim etkilerinin bölgeye sarkmasını engellemektedir. Bu nedenle bölgede Doğu Anadolu nun karasal ikliminin etkileri egemendir.. Bu nedenle yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçmektedir yılı için Devlet Metoroloji İşleri Genel Müdürlüğünden alınan bilgiler aşağıda tablolar halinde sunulmuştur. 43

44 Enlem 40 Boylam 40 Yükseklik BAYBURT Parametre Rasat S. (YIL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Basınç (hpa) Maksimum Basınç (hpa) Minimum Basınç (hpa) Lokal Ortalama Sıcaklık ( C) Lokal Ortalama Sıcaklık ( C) Lokal Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama Sıcaklığın 5 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Ortalama Sıcaklığın 10 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklıkların Ortalaması ( C) Minimum Sıcaklıkların Ortalaması ( C) Maksimum Sıcaklık Günü Maksimum Sıcaklık Yılı Maksimum Sıcaklık ( C) Maksimum Sıcaklığın 30 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklığın 25 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklığın 20 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Maksimum Sıcaklığın -0,1 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Gün İçindeki Maksimum Sıcaklık Farkı ( C )

45 Enlem 40 Boylam 40 Yükseklik BAYBURT Parametre Rasat S. (YIL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Minimum Sıcaklık Günü Minimum Sıcaklık Yılı Minimum Sıcaklık ( C) Minimum Sıcaklığın -0,1 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -3 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -5 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -10 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -15 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın -20 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 20 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 15 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 10 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Minimum Sıcaklığın 5 C ve Büyük Günler Sayısı Ortalaması Ortalama Toprak Üstü Minimum Sıcaklık ( C) Minimum Toprak Üstü Minimum Sıcaklık ( C) Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -0,1 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -3 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -5 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -10 C ve Küçük Günler Sayısı Ortalaması Ortalama Buhar Basıncı (hpa) Lokal Ortalama Nisbi Nem (%) Lokal Ortalama Nisbi Nem (%) Lokal Ortalama Nisbi Nem (%)

46 Enlem 40 Boylam 40 Yükseklik BAYBURT Parametre Rasat S. (YIL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Nem (%) Minimum Nem (%) Lokal Ortalama Bulutluluk 14 Lokal Ortalama Bulutluluk 21 Lokal Ortalama Bulutluluk Ortalama Bulutluluk Ortalama Açık Günler Sayısı Ortalama Bulutlu Günler Sayısı Ortalama Kapalı Günler Sayısı 07 Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) 14 Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) 21 Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) Toplam Yağış Ortalaması (mm) Maksimum Yağış (mm) Yağışın 0,1 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalaması Yağışın 10 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalaması Yağışın 50 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalaması Kar Yağışlı Günler Sayısı Kar Örtülü Günler Sayısı Maksimum Kar Kalınlığı (cm) Sisli Günler Sayısı Ortalaması Dolulu Günler Sayısı Ortalaması Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması

47 Enlem 40 Boylam 40 Yükseklik BAYBURT Rasat S. Parametre (YIL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam Orajlı Günler Sayısı Ortalaması Lokal Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Lokal Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Lokal Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Maksimum Rüzgar Hızı ( m_sec ) ve Yönü 1 S SW NW WSW W SSE 15.8 N WSW SE NW S SE Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması N Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı N Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NNE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NNE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) ENE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ENE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) E Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı E Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) ESE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ESE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SSE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı

48 Enlem 40 Boylam 40 Yükseklik BAYBURT Parametre Rasat S. (YIL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık SSE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) S Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı S Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) WSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) W Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı W Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) WNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) Ortalama 5 cm. Toprak Sıcaklığı ( C) Minimum 5 cm. Toprak Sıcaklığı ( C) Ortalama 10 cm. Toprak Sıcaklığı ( C) Minimum 10 cm. Toprak Sıcaklığı ( C) Ortalama 20 cm. Toprak Sıcaklığı ( C) Minimum 20 cm. Toprak Sıcaklığı ( C)

49 Enlem 40 Boylam 40 Yükseklik BAYBURT Parametre Rasat S. (YIL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama 50 cm. Toprak Sıcaklığı ( C) Minimum 50 cm. Toprak Sıcaklığı ( C) Ortalama 100 cm. Toprak Sıcaklığı ( C) Minimum 100 cm. Toprak Sıcaklığı ( C) Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Ortalama Günlük Toplam Güneşlenme Süresi (sa-da) Ortalama Global Güneşlenme Şiddeti (cal cm²) Maksimum Günlük Toplam Güneşlenme Şiddeti (cal cm²) Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı ( C ) Maksimum Deniz Suyu Sıcaklığı ( C ) Minimum Deniz Suyu Sıcaklığı ( C ) 49

50 C. 1.1 Doğal Değişkenler C Rüzgar Bayburt ta yaz mevsiminde hakim rüzgar yönü SSE NNW (Keşişleme- Karayel) dir. Yaz aylarında Kıble yönünden esen rüzgar (Samyeli) bitki örtüsünü kurutmaktadır. Kuzey taraftan esen rüzgar soğuk esmekte ve bitkilerin üşümesine sebep olmaktadır. NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI OCAK AYI RÜZGAR YÖNÜ NW NNW N NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI ŞUBAT AYI RÜZGAR YÖNÜ 50

51 NW NNW N NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI MART AYI RÜZGAR YÖNÜ NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI NİSAN AYI RÜZGAR YÖNÜ 51

52 NW NNW N NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI MAYIS AYI RÜZGAR YÖNÜ NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI HAZİRAN AYI RÜZGAR YÖNÜ 52

53 NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI TEMMUZ AYI RÜZGAR YÖNÜ NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI AĞUSTOS AYI RÜZGAR YÖNÜ 53

54 NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI EYLÜL AYI RÜZGAR YÖNÜ NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE 2011 YILI EKİM SE 54

55 NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE 2011 YILI KASIM SE NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI ARALIK 55

56 NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 İLKBAHAR MEVSİMİ RÜZGAR YÖNÜ NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI YAZ MEVSİMİ RÜZGAR YÖNÜ 56

57 NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI SONBAHAR MEVSİMİ RÜZGAR YÖNÜ NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE 2011 YILI KIŞ MEVSİMİ RÜZGAR YÖNÜ 57

58 NW NNW NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE C Basınç İlimizde 2011 yılında maksimum basınç 851,5 hpa ile Aralık ayında, minumum basınç hpa ile Aralık ayında ölçülmüştür. C Nem İlimizde 2011 yılı ortalama bağıl nem %61 dir. C Sıcaklık BAYBURT SICAKLIK TRENDİ 58

59 'dan sapma (mm) -30% -30% -21% -23% -28% -24% -16% -14% -12% -19% -25% -17% -16% -6% -5% -5% -5% -4% -1% -5% -11% 3% 5% 5% 3% 17% 15% 10% 6% 2% 26% 23% 18% 12% 17% 13% 13% 15% 40% 36% 36% yağış (mm) Şekil 2. Bayburt ili ortalama sıcaklık zaman serisi ve trendi Bayburt ili ortalama sıcaklığı 6.9ºC dir. Uzun yıllık trende bakıldığında ortalama sıcaklıklarda 3.4ºC/100 yıl olmak üzere artış trendi vardır. Son yıllarda 1997 yılı hariç ortalama sıcaklık anomalileri pozitiftir. C Buharlaşma İlimizde 2011 yılının 5 ayında (Kasım, Aralık, Ocak, Şubat, Mart) buharlaşma oluşmamış, diğer aylarda yapılan ölçümlerde ise ortalama açık yüzey buharlaşması en yüksek mm ile Ağustos ayında; en düşük ise 2.9 mm ile Ekim ayında görülmüştür. C Yağışlar C Yağmur: BAYBURT YAĞIŞ TRENDİ Bayburt Yıllık Toplam Yağış y = x R 2 = Toplam Yağış Doğrusal (Toplam Yağış) 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% -50% Bayburt Yıllık Toplam Yağış Artma Azalma Ort. Yağış=442,1mm Şekil 3. Bayburt ili ortalama yıllık toplam yağış zaman serisi Bayburt ili ortalama yıllık toplam yağışı 442.1mm dir. Uzun yıllık trende bakıldığında yağışlarda 318mm/100 yıl olmak üzere bir artış eğilimi görülmektedir. 59

60 Bayburt ta Kaydedilen Uç ve Ortalama Değerler (veri aralığı ) En yüksek sıcaklık ( C) : En düşük sıcaklık( C) : En çok yağış (kg/m²) : En hızlı rüzgar (km/saat) : En yüksek kar (cm) : Uzun yıllar ortalama sıcaklığı : 6.9 C Ortalama nispi nemi : % 61.0 Ortalama rüzgar hızı : 1.9 m/sn, Ortalama yıllık toplam yağışı : mm Yağışlarda 318 mm/100 yıl olmak üzere bir artış trendi Ortalama sıcaklıklarda 3.4 C/100 yıl artış trendi vardır. C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı: İlimizde 2011 yılında; Kar yağışlı gün sayısı 30, kar örtülü gün sayısı 32, Maksimum kar kalınlığı 15 cm, kırağılı gün sayısı 74, sisli gün sayısı 3 (Şubat ayı 1 gün, Ekim ayı 2 gün), dolulu gün sayısı 6 (Nisan, Mayıs aylarında 2 er gün; Ağustos, Ekim aylarında 1 er gün) dır. C Seller: İlimizde 2011 yılı itibariyle can ve mal kaybına neden olabilecek boyutta sel afeti görülmemiştir. C Kuraklık 60

61 BAYBURT İKLİM DEĞERLENDİRMESİ Şekil 1. Thornthwaite yöntemine göre Türkiye iklim sınıflandırması Yukarıda verilen 5 ayrı iklim sınıflandırma yöntemine göre Bayburt, yarı kurak az nemli bir iklime sahip, kışları soğuk, yazları ılık, su fazlası kış mevsiminde ve orta derecede, kara tesirine yakın bir iklime sahiptir. 61

62 C Mikro klima İlimizde mikroklima oluşturan özel alanlar bulunmamaktadır. C. 1.2 Yapay Etmenler C Plansız Kentleşme Bayburt sürekli göç veren bir kent olduğundan plansız kentleşme sözkonusu değildır. Bayburt dış göçü başta İstanbul olmak üzere Bursa, Kocaeli, İzmir ve Ankara ya vermektedir genel nüfus sayımına göre 97,358 olan il nüfusumuz 2010 yılı sonunda 74,412 olmuştur döneminde kişi il dışına göç etmiştir. Göçün büyük kısmını tarım nüfusu oluşturduğundan verimli alanlar terkedilmiş ve bu bölgelerde erozyon sorunu ortaya çıkmıştır. Son yıllarda TOKİ tarafından yapılan konutlar şehrin görünümünü değiştirmiş ve plansız yapılaşmayı önemli ölçüde engellemiştir. Kent içinde, mahalle çevrelerinde belediye arsaları üzerinde azda olsa gecekondulaşma mevcuttur. C Yeşil Alanların Azalması Uygulamadaki imar planına göre Bayburt kent merkezinde kişi başına 7.00 m 2 yeşil alan düşmektedir. Şehir merkezindeki yeşil alan miktarı şuan m 2 dir. Bu miktarın kişi başına 2.66 m 2 dir. Önceki yıllarda geniş yapraklı ağaç türlerinin tercih edilmesine rağmen son yıllarda iğne yapraklı ağaç çeşitleri de dikilmeye başlanmıştır. Kent şartlarına uygun bitki türleri ise; ardıç ve meşe türleri, akçaağaç, leylak, dişbudak, atkestanesi, iğde, akasya, ıhlamur, ceviz, kavak, söğüt vb. gibi ağaç türleri bulunmaktadır. C1.2.3 Isınmada Kullanılan Yakıtlar Bayburt İlinde konut ve işyerlerinin ısıtılmasında yakıt olarak; Rus linyiti, Taş Kömürü kalorifer yakıtı, odun, doğalgaz ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı tarafından ihtiyaç sahiplerine dağıtılan yerli kömür kullanılmaktadır. İlimizde kömür satışları Çevre ve Şehircilik Bakanlığının genelgeleri doğrultusunda Mahalli Çevre Kurulunun kararları ile yakıt kriterleri ve esasları belirlenir. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü elamanlarınca sürekli denetimler yapılır. Ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili genelgeleri ile petrokok kömürünün kullanımı ve satışı yasaklanmıştır. Bayburt İli sınırları içinde Isınma Döneminde Uygulanacak ısınma, sanayi ve enerji üretimi amacıyla kullanılacak yerli ve ithal kömürün özellikleri: 62

63 a) Isınma Amaçlı İthal Taş ve Linyit Kömürün Özellikleri: Özellikler Sınırlar Alt Isıl Değer (kuru bazda) : min Kcal/kg (-200 tolerans) Toplam Kükürt (kuru : max. %0,9 (%+0,1 tolerans) bazda) Uçucu Madde (kuru bazda) : % (+2 tolerans) Toplam Nem (orijinalde) : max. % 10 (+1 tolerans) Kül (kuru bazda) : max. % 16 (+2 tolerans) Boyut* : mm (en çok _+ % 10 tolerans) *Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu mm olabilir. b) Sanayi Amaçlı İthal Kömür Özellikleri: Özellikler Alt Isıl Değeri (orijinde) Toplam Kükürt (kuru bazda) Sınırlar min kcal/kg (-500 tolerans) max. % 1 Uçucu Madde (kuru bazda) max. % 36 Boyut 0-50 mm c) Sanayi Amaçlı Kullanılacak Yerli Kömür Özellikleri: Özellikler Alt Isıl Değeri (orijinalde) Toplam Kükürt (kuru bazda) Sınırlar Emisyon İznine Baca gazında EKHKKY nde Belirtilen sınır değerlerin sağlanması koşuluyla kısıtlama yok Uçucu Madde (kuru bazda) Tozumayı önleyici her türlü tedbirlerin Boyut alınması koşuluyla boyut ve torba kısıtlaması yok EKHKKY: Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği d) Sınır Değerlerinin Aşılmadığı İl ve İlçelerde Kullanılacak Yerli Kömürün Öz. 63

64 e) Belde ve Köylerde Kullanılacak Yerli Kömürün Özellikleri: Özellikleri Toplam Kükürt (kuru bazda) : en çok % 2,5 Sınırlar Alt Isıl Değer (kuru bazda) : en az 3400kcal/kg (-200 tolerans) : mm (18 mm altı ve 150 mm üstü için en çok % 10 tolerans) Boyut *(satışa sunulan) *Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18mm olabilir. Ayrıca sıvı yakıt olarak İlimiz sınırları içerisinde ısınma amaçlı kullanılmasına izin verilen sıvı yakıtların kükürt içeriği oranı; max.%1,0 (+0,1 tolerans) olan yerli veya ithal fuel-oil kalorifer yakıtının (KAL-YAK) kullanılması, denetimlerde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığının yetkileri çerçevesinde sorumlu olup, gerektiğinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerinin yakma sistemlerine ait depolarda numune almaları ve gerekli işlemlerin yapılmasının sağlanması, bu kükürt değerinin üzerinde olan sıvı yakıtların satışının ve kullanılması yasaklanmıştır yılı içinde Bayburt iline doğalgaz verılmesine başlanmıştır yılı itibariyle doğalgaz tüketim miktari ve yüzdesel dağılımları; M 3 /YIL % KONUT TÜKETİMİ 810, TİCARETHANE TÜKETİM 86, RESMİ DAİRE VE DİĞER 758, TOPLAM TÜKETİM 1,656,

65 C Endüstriyel Emisyonlar Bayburt ta BAYKES Tuğla-Kiremit Fabrikası, BAYSAN Yem Fabrikası, Çoruh Un Fabrikası, Şetat Krom Zenginleştirme Tesisi, Kavi_Metal ve Plastik Profil sanayi, Bayburt ve Tekinler hazır Beton santralleri, Poşet fabrikası, Kardelen Süt ve Et Ürünleri ve Pey_Kar süt ürünlerindan başka sanayi tesisi bulunmamaktadır. Söz konusu tesislerin kapasitelerinin düşük olması ve yerleşim yerin dışında bulunmalarından dolayı, ilimizde sanayiden kaynaklanan kirlilikten bahsedemeyiz. C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar Günlük yaşantımızda vazgeçilmez bir yeri olan taşıtların hava kirliliğine etkisi ve harcayacağı yakıt miktarı yol ve taşıt özellikleri, işletme ve taşıt kullanımı yakıt türü ve verimine bağlı olup bir taşıtın sırasıyla egzoz, krank, yakıt deposu ve karbüratöründen bırakılan CO, yanmamış hidrokarbonlar ( HC ), azotoksitler ( NO x ) ve tozlar ile benzinden kaynaklanan vuruntuyu önlemek için kullanılan kurşun bileşikleri vb. kirleticiler olup, yerel olarak büyük sorunların görüldüğü ana cadde ve kavşaklarda, karayolları ve çevrelerinde hava sirkülasyonunun olmadığı günlerde önemli boyutlarda olabilmektedir. İlimizde 2011 yılı sonu itibariyle adet trafiğe kayıtlı araç bulunmakta olup, egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi verilen 2 adet yetkili servis ile egzoz ölçümü yapılmaktadır. Trafiğe kayıtlı olan araçların si 2011 yılında egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmış olup, bu da %1 2,5 e tekabül etmektedir 2011 YILI TRAFİĞE KAYITLI ARAÇ SAYISI MOTOSİKLET 708 MİNİBÜS 479 MOTORLU BİSİKLET 79 ARAÇ CİNSİ BİLİNMEYEN 8 OTOMOBİL OTOBÜS 102 ÇEKİCİ 18 ÖZEL AMAÇLI TAŞIT 56 KAMYONET RÖMORK 1 KAMYON 531 YARI RÖMORK 28 TRAKTÖR TANKER 14 JEEP 9 TOPLAM Kaynak : İl Emniyet Müdürlüğü (2011) 65

66 Motorlu taşıtlardan kaynaklanan emisyonlar hava kirliliğinde önemli bir yere sahiptirler. İlimizde yılları arasında çevre vakfı tarafında yapılan ölçümler tarihinden itibaren özel şirketle protokol yapılarak benzinli ve dizel araçların egzoz ölçümü yapılmaktadır. TSE tarafından tespit edilen standartların üzerinde sonuçlar çıkaran araçlar, gerekli bakımları yaptırmak üzere servislere gönderilmektedirler. Motorlu taşıtlarının egzozlarından kaynaklanan CO ( % ), NO ( % ) Hidrokarbonların ( % 50 ) ve Pb ( % 100 ) hava kirliliğinin % 40 nı oluşturmaktadır. Egzoz ölçümleri; CO, HC, CO 2, ve O 2 gaz emisyonlarının ölçümünü içermektedir. C. 2 Hava Kirletici Gazlar ve Kaynakları C. 2.1 Kükürt dioksit Konsantrasyonu ve Duman Kükürt dioksit kükürt içermekte olan yakıtların yanması sonucu ortaya çıkmaktadır. Özellikle gazyağı, kömür, petrol ve doğal gazın yanması sonucu SO 2 ortaya çıkmaktadır. Özellikle ev içerisinde yanan gaz yağı sobaları yada gaz ocakları kükürt dioksitin oluşumunda çok etkili olabilmektedir. Kükürt dioksit, suda ve dolayısıyla vücut sıvısında ( kanda ) kolaylıkla çözünebilen zehirli bir gazdır ve astımlı kişilerde diğerlerine göre daha duyarlıdır. Bunun en önemli tesiri üst teneffüs yollarının cidarlarını zedeleyerek, 0.77 ppm veya altındaki değerlerde bile hava yolu direncinin iki katına çıktığı belirlenmiştir. Araştırmalar SO 2 in, sodyum klörür gibi aerosoller ile birlikte bulunması halinde çok daha tehlikeli olduğunu göstermiştir. SO 2 aynı zamanda solunum sisteminin koruyucusu olan tüycüklere de zarar vermektedir. Havadaki kükürt oksitler içerisinde en önemli pay kükürt dioksit gazına aittir. Kükürt dioksit havada hızlı bir şekilde oksitlenmesiyle kükürt trioksit ve sülfatlara dönüşür. SO 2 ise sülfürik asit anhidriti olup; yağmur ve yoğunlaşmış nem damlalarıyla birlikte havada bu asidin oluşmasına neden olur. Oluşan bu asit yağmur suyunun PH ını düşürerek, yağmur suları ile asit yağmurları şeklinde yeryüzüne iner. Çevre Kanunu na istinaden çıkarılan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nde, sınır değerler verilmektedir. İnsan sağlığının korunması, çevrede kısa ve uzun vadede olumsuz etkilerin ortaya çıkmaması için atmosferde bulunan hava kirleticilerinin bir arada bulunduklarında, değişen zararlı etkileri de göz önüne alınarak tespit edilmiş konsantrasyon birimleri ile ifade edilen seviyeler Hava Kalitesi Sınır Değerleri dir. Aşılmaması gereken bütün ölçüm sonuçlarının aritmetik ortalaması Uzun Vadeli Sınır Değer ( UVS ) olarak adlandırılır. Maksimum günlük ortalama değerler veya istatistik olarak bütün ölçüm sonuçları sayısal değerlerinin büyüklüğüne göre dizildiğinde,ölçüm sonuçlarının % 95 ini aşmaması gereken değerler Kısa Vadeli Sınır ( KVS ) değerlerdir. Bu sınır değerler Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinde SO 2 için Kısa Vadeli Sınır Değer ( KVS ) 400 g/ m 3, Uzun Vadeli Sınır Değer ( UVS ) 300 g/m 3 olarak belirlenmiştir. Bayburt il merkezinde Ekim 1993 tarihinden itibaren Havayı Kirletici Gazların ölçümü; Halk Sağlığı Laboratuvar Müdürlüğü nce iki ayrı noktada bulunan ölçüm istasyonunda periyodik olarak, her gün yapılmaktaydi,ocak 2007 tarihinden itibaren bakanlığımız tarafında kurulan Hava ölçüm İstasyonu tarafında otomotik olarak ölçüp, Sonuçlar düzenli olarak her saat başı uydu aracılığı ile Ankaraya Çevre ve Orman Bakanlığı na bildirilmekte olup, ordanda internet vastasıyla yayın yapmaktadır. 66

67 Hızla artan şehirleşme, taşıt sayısı ve endüstriyel faaliyetlerin artışı sonucu hava kirliliği artmaktadır. Kirliliği etkileyen faktörleri asgariye indirmek, sınırlamak ve solunabilir bir hava sağlayabilmek için Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği çerçevesinde çalışmalarımız devam etmektedir. Buna bağlı olarak her yıl ısınma sezonu başında Mahalli Çevre Kurulu kararı ile il sınırları içerisinde kullanılacak katı ve sıvı yakıtlarla ilgili standartlar belirlenmektedir. İlinizde hava kirliliği ölçümlerinin yapıldığı hava Ölçüm İstasyon sonuçları 2010 yılı itibariyle grafik C.1 de verilmiştir. Tablo ve grafiklerden de görülebileceği gibi 2010 yılında hava kirliliğinin en yoğun olduğu aylar kış ayları olduğu bunun sebebinin isınma amaçlı katı yakıtlardan kaynaklandığı görülmektedir. Tablo : C.18 Bayburt İli 2011 yılı SO 2 ve PM Konsantrasyonu Göstergeleri A Y L A R (ÖLÇÜM YAPILAN GÜN SAYISI ) ORTALAMA MAKSİMUM MİNUMUM KVS DEĞERİNİN AŞILDIĞI GÜN SAYISI SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM Ocak (31) Şubat (28) Mart (31) Nisan (30) Mayıs (31) Haziran (30) Temmuz (31) Ağustos (31) Eylül (30) Ekim (31) Kasım (30) Aralık ( 31) Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2011) 67

68 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Bayburt İli 2011 Yılı SO2 ve PM Konsantrasyonu İle İlgili Göstergeler (İl Çevre ve Orman Müdürlüğü) SO2 mg/m³ PM mg/m³ 10 0 C. 2.2 Partikül Madde Emisyonları Saf su damlacıkları hariç; ortalama gaz molekül büyüklüğü g/m 3 çapında olan ve havada bir süre askıda kalabilen katı veya sıvı her türlü madde partikül madde sınıfına girer. Partikül şeklindeki kirletici emisyonlar iriliklerine, yoğunluklarına ve kimyasal yapılarına bağlı olarak; earosol, duman, is ve toz şeklinde isimlendirilmektedirler. Partiküllerin solunum organlarındaki birikme yerleri ve buralarda kalma süreleri bir takım fiziksel faktörlere ve bilhassa zerreciklerin büyüklüklerine bağlıdır. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğine göre Partikül Madde ( PM ) için Kısa Vadeli Sınır Değer ( KVS ) 300 g/m 3, Uzun Vadeli Sınır Değer 150 g/m 3 dür. C. 2.3 Karbon monoksit Karbon monoksit havadan çok az hafif renksiz, kokusuz, zehirli bir gazdır. Oldukça stabil bir gaz olup atmosferde kalma süresi 2-4 aydır. Yetersiz yanma sonucu oluşan bu gaz; içten yanmalı motorların egzoz gazları ile tam yanmayan yakıtlardan bol miktarda üretilmektedir. Normal egzoz gazında % 3 4, iyi yakılmayan yakıtta % 7 düzeyinde bulunmaktadır. Karbon monoksitin Uzun Vadeli Sınır Değeri g/m 3, Kısa Vadeli Sınır değeri g/m 3 dür. İlimizde trafik araçlarından kaynaklanan egzoz gazlarının içindeki CO gazlarının ölçümleri ve denetimleri yapılmaktadır. 68

69 C. 2.4 Azot Oksit(NO ) Emisyonları Yanma olayı sırasında havanın oksijeni ile nitrojeninin sıcaklık etkisine bağlı olarak reaksiyona girmesi sonucu ortaya çıkan nitrojen bileşikleridir. Nitrojen monoksit, nitrojen dioksit ve N 2 O gibi gazları kapsamaktadır. Özellikle oksidizan etkisi olan nitrojen dioksit kırmızı kahverenginde bir gazdır. 50 ppm. Nitrojen dioksit kronik akciğer hastalığına neden olurken, 150 ppm ölüm nedenidir. İlimizde motorlu taşıtlardan kaynaklanan egzoz gazlarının ölçümü sırasında azot oksit gazlarının ölçümü de yapılmaktadır. İlimizde ayrıca havada azot oksit gazlarının ölçümü yapılmamaktadır. C. 2.5 Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları Yılda ortalama km. yol kat eden ve lt. benzin harcayan bir araç havaya 0.12 kg. kurşun ve 16 kg. hidrokarbon vermektedir. Kirletici gazlar içerisinde hidrokarbonun % 62.4 ü trafikten kaynaklanmaktadır. Hidrokarbonun Kısa Vadeli Sınır Değeri 140 ( 280 ) g/m 3, kurşunun Uzun Vadeli Sınır Değeri 2 g/m 3 dür. İlimizde hidrokarbon ve kurşun bileşiklerinin ölçümü yapılmamaktadır. C. 3 ATMOSFERİK KİRLİLİK C. 3.1 Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri Ozon tabakası, tüm canlı varlıkları, doğal kaynakları ve tarımsal ürünleri olumsuz yönde etkileyen morötesi ışınlarını ( radyasyon, güneşin ultraviyole ışınları ) tutmaktadır. Ozon tabakasının incelmesinin tüm canlıların olduğu gibi insan sağlığı üzerinde önemli etkileri vardır. Bu etkiler, deri kanserleri, kataraktlarda artış, bağışıklık sistemlerinde değişiklik... ile iklimlerde önemli ölçülerde değişiklikleri verebiliriz. İlimizde Ozon Tabakasının incelmesinden kaynaklanan sorunlara ait veriler bulunmamaktadır. C. 3.2 Asit Yağmurlarının Etkileri Gerek endüstriyel ve gerekse diğer kaynaklardan atmosfere salınan kükürt, azot oksit, hidrokarbon gibi kirleticiler, atmosferde çeşitli kompleks kimyasal ve fiziksel reaksiyonlara uğramak suretiyle yeni ürünlere dönüşerek asit yağmurlarına neden olmaktadır. Söz konusu asit karakterli yeni ürünlerin yeryüzüne geri dönmeleri çoğunlukla yağmur ve kar içinde çözünmüş halde taşınmak suretiyle gerçekleşmektedir. Çünkü atmosferde bulunan CO2 gazı su ile tepkimeye girerek zayıf bir asit olan karbonik asidi vermektedir. CO2+H2O- H2CO3 Asit yağmurlarının etkisi altında kalmış yerlerdeki yağmur suyunun PH derecesi genelde 4 ile 5 civarında seyretmektedir. 69

70 Fosil yakıtlarda bulunan azot ve kükürt yanma sonucunda karbondioksit, kükürt ve azot oksit haline dönüşmekte ve daha sonra da oksidasyon ve su molekülün hidroliz etkisi altında asit oluşturmaktadır. C+O2-- CO2 S+O2-- SO2 Karbondioksit ve Kükürtdioksit gazlarının her ikisi alev esnasında meydana gelmekte ve baca gazlarına karışmaktadır. Bunlardan kükürtdioksit daha sonra kademeli olarak yeniden oksitlenerek SO3 haline dönüşmektedir. 2SO2+O2-2SO3 SO3+H2O- H2SO4 Sonuçta oluşan sülfürik asit, yağmur suyu ortamında iyi çözünen bir asit olduğundan, yağmur suyuyla yeryüzüne ulaşmaktadır. Günümüze kadar Bayburt ta herhangi bir asit yağmuruna rastlanmamıştır. C. 4 HAVA KİRLETİCİLERİNİN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ C. 4.1 Doğal Çevreye Etkisi C Su Üzerine Etkileri Hava kirliliği yaratan pek çok gaz ( 2-7 gün arasında havada asılı kalabilen SO 2, SO 3, ve NO x kirleticiler ) atmosferde bulunan su damlacıkları ve diğer bileşenlerle tepkimeye girerek sülforoz asit H 2 SO 3, H 2 SO 4 ve HNO 3 u oluştururlar. Bunlar kar ve yağmurla yeryüzüne inerler. Kuru sülfat ve nitrat partikülleri, çiğ veya rutubetlendiği zaman, kuvvetli asidik çözeltiler şeklinde atmosferde depolanırlar. Asit yağmurları, toprakta bulunan alüminyumu çözerek içme sularına karıştığı zaman, içme suyunun kalitesinin bozulmasına ve toksitlenmesine neden olur. Aynı şekilde, göl ve akarsularda alüminyumun çözünmesi; balıkların solungaçlarının tıkanmasına ve boğularak ölmelerine, asit dengesinin bozulması, önce hassas canlılar olmak üzere tüm canlıları etkilemekte, hatta bazı türlerin ölümüne neden olmaktadır. İlimizde hava kirliliğinden oluşan su kirliliğine ait herhangi bir bulguya rastlanmamıştır. C Toprak Üzerindeki Etkileri Çeşitli endüstriyel faaliyetler, egzoz ve ısınmadan kaynaklanan gazlar topraklara ve üzerindeki bitkilere, dolayısıyla doğal vejatasyona ve toprağın yapısına etki etmektedir. Havaya verilen gazlar içinde başta SO 2 olmak üzere NO x, HF, ve HC gibi kirletici emisyonlar ve oluşan asit yağmurları bitki ve toprak üzerinde zararlı etkilerini gösterirler. Kirletici gazlar içinde bulunan partikül maddelerin taşıdığı Pb, Cu, Mn, Zn, Hg, Cd, As, Ni ve benzeri diğer ağır metaller olmak üzere toplam 17 element toprak ve bitkiler üzerinde toplanmaktadır. 70

71 Yurdumuzun özellikle sanayi bölgelerinde hava kirliliğinden kaynaklanan toprak ve arazi kirliliği görülmektedir. Bayburt ta yoğun bir sanayileşme olmadığından sanayiden kaynaklanan toprak ve arazi kirliliğinden bahsedemeyiz. C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkisi Hava kirleticileri bitkinin en çok yapraklarını etkiler. Stomlardan yaprağa giren SO 2 ve HF gibi asit özelliğindeki kirleticiler, yaprak dokusunun zarar görerek, yapraklar üzerinde yanıkların teşekkül etmesine neden olurlar. Yanık etkisi, asit yağmurlarıyla da ortaya çıkabilir. Hava kirliliğini bitkiler üzerindeki etkisini şu şekilde sıralayabiliriz: 1- Nekroz adı verilen yaprak dokusunun eğilip bükülmesi. 2- Klorasis adı verilen beyazlamalar veya diğer renklerdeki lekeler. 3- Büyüme bozuklukları Kirleticiler, ot şeklindeki bitkilerde orta damarın her iki yanında beyaz-esmer lekeler, iğne yapraklılarda yaprakların uç kısımlarında kahverengi nekroz ve bunlara bitişik renksiz bölgeler meydana getirir. Yonca, arpa, pamuk, buğday ve elma SO 2 den en fazla etkilenen bitkilerdendir. Örneğin; 0,3 ppm. SO 2 le 8 saat sürekli temas halinde yukarıdaki dokusal bozulmalar görülebilir. Egzoz gazlarıyla kirlenmiş yol kenarları, endüstri merkezleri ve hava üssü gibi alanlara yerleştirilen kovanlarda, arıların tembelleştiği, hayvan ve insanlara saldırdığı, yavru veriminin azaldığı, zehirli bal ürettiği tesbit edilmiştir. Diğer taraftan SO 2 ve ozondan zarar gören ağaçlarda bazı kabuk böceklerinin arttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca bu tür etkiler bazı böcek popülasyonlarının artışını sağlamaktadır. İlimizde sanayi tesislerinin çok sınırlı oluşundan dolayı hava kalitesi korunmakta ve flora ve faunaya tesiri çok sınırlı kalmaktadır. C İnsan Sağlığı Üzerine Etkisi Çağımızda, hava kirliliği sağlık açısından önemi giderek artan bir tehlikedir. Endüstri bölgelerinde, egzoz gazının yoğun olduğu alanlar ile meteorolojik faktörlerin yetersiz olduğu kesimlerde, yoğun bir şekilde hava kirliliği yaşanmaktadır. İnsan vücudunda, hava kirliliğinin en fazla etkilediği kısım, solunum sistemidir. Hava kirliliğinin yoğun olduğu ortamlarda, akciğerler çok sayıda kirleticinin etkisi altındadır. Sonuçta, kronik bronşit, anfizem, astım gibi çeşitli akciğer hastalıklarının görülme sıklığı artmaktadır. Günümüzde, büyük şehirlerin havası, egzoz emisyonlarından kaynaklanan kanser yapıcı ve canlılar açısından tehlikeli bir çok zararlı kimyasallar içermektedir. Örneğin kurşun tozları mide suyunda ve kanda çözünür. Vücuda alınan kurşunun vücuttan atılımı zordur. Bu nedenle kurşuna maruz kalan canlıların vücudunda kalan kurşun zehirlenmelere sebep olur. Endüstri bölgeleri ile egzoz gazının yoğun olduğu ortamlarda kurşuna maruz kalma ile kandaki kurşun oranı arasında yakın bir ilişki vardır. 71

72 Kurşunun merkezi sinir sistemine etkisi, zehirlenme şekline ve yaşa bağlı olarak değişi. Kurşunun beyne yerleşmesi halinde beynin enerji metabolizması, büyüme ve gelişme hızı ile ilgili enzimlerin inhibe edildiği bilinmektedir. C.4.2 Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkisi Hava kirlenmesinin eşyalar üzerinde ki en çok bilinen etkisi bina cephelerinde, kumaş ve diğer eşyalar üzerinde lekeler meydana gelmektedir. Yüzeyler üzerine 0.3 mikron büyüklüğündeki smogların birikmesi neticesi söz konusu bozulmalar ve lekeler meydana gelmektedir. Zamanla bu birikme, yüzeyi tahrip ederek rengini değiştirerek kendini belli eder. Hava kirlenmesinin malzemelere olan bir diğer tesiri korozyonu hızlandırmasıdır. Ozon, kauçuk ve lastik malzeme üzerine son derece zararlı tesir yapmaktadır. Kükürt, nemli havalarda kurşunla reaksiyona girerek kurşun sülfürü oluşturur. Hava kirleticileri aynı zamanda görüş mesafesini azaltırlar. Çapları mikron arası olan partiküller görüşü son derece güçleştirmektedir. Bayburt ilinde bu konuda kayda değer bir görüntü kirliliğine rastlanmamıştır. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 Çevre Koruma ve Ekoloji Sözlüğü, TEMA Yayınları 2 - Yeni Türkiye, Çevre Özel sayısı Bayburt ta Hava Kirliliğinin Boyutları ve Kontrolü İçin Yapılan Çalışmalar ve Alınması Gerekli Tedbirler Raporu, Kasım Gökdayı, İ., Çevrenin geleceği, Türkiye Çevre Vakfı Yayınları, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çoruh Gaz Verileri(2010) 7- Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Verileri(2011) 72

73 D. SU D. 1 SU KAYNAKLARININ KULLANIMI D. 1.1 Yeraltı Suları Tüm canlı ağırlığının % 75'ini suyun teşkil etmesi dünyanın dörtte üçünün sularla kaplı olması ve bunun yanı sıra yer altı su potansiyeli ile atmosferik suyu da göz önünde tutacak olursak suyun hayat için ne derece önemli olduğu ortaya çıkar. Yeryüzündeki yüzeysel suların % 97.6'sını tuzlu sular teşkil etmektedir. Tatlı su miktarının büyük bir miktarını kutuplardaki buzullar oluşturur. Görüldüğü gibi dünya üzerindeki tatlı su oranı oldukça azdır. Ülkemizin su potansiyeli ise dünya su potansiyelinin altındadır. Dünya su potansiyeli 984 mm iken Türkiye'nin yıllık yağış ortalaması 652 mm Bayburt'ta ise 212.mm dir. Kirlenmeyi ekolojik dengenin bozulması olarak ifade edersek, su kirliliğini de, suyun doğal yapısının bozulması ve kullanma amacının dışına çıkılması olarak tanımlayabiliriz. Yeryüzündeki sular oluşumlarından beri önceleri karadan ve havadan aldıkları maddelerle daha sonra ise buna eklenen insan faaliyetleri sonucu kirlenmeye maruz kalmıştır. Su kirlenmesi oldukça karışık ve değişik işlemler sonucu meydana gelmekte ve etkileri de o derece değişik olmaktadır. Suyun kirlenmesi organik ve inorganik maddelerin suya karışması ile oluşur. Ülkemizde son yıllarda nüfus, şehirleşme ve endüstrileşme hızla artarken gerekli çevresel tedbirlerin zamanında alınmaması sonucu, sularımız giderek kirlenmektedir. İlimizde toplam yerleşim birimi sayısı 227; bunun 167' i köy, 60' sı köy dışı yerleşimlerdir. Köylerin 161' inde içme suyu yeterli, 10' unda yetersizdir. Köy dışı yerleşimlerin 48' inde içme suyu mevcut, 1' inde yetersiz, 7' sinde içme suyu tesisi yoktur. Genel olarak 292 yerleşim biriminin 209' unun içme suyu yeterli (yüzde 92), 11' inin yetersiz (yüzde 5), 7' sinde (yüzde 3) içme suyu yoktur. (Grafik D:1) 73

74 Grafik:D.1 Bayburt İlinde İçme Suyu Yeterlilik Durumu 5% 3% 92% Yeterli Yetersiz Yok Kaynak:Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü APK Bşk Tablo : D.1 Bölgemizde Yeraltı Su Potansiyeli ( hm 3 /yıl ) EMNİYETLİ OLARAK İ L L E R ÇEKİLEBİLİR SU (HM 3 /YIL) FİİLİ TÜKETİLEN SU (HM 3 /YIL) ARTVİN BAYBURT GİRESÜN GÜMÜŞHANE RİZE TRABZON TOPLAM Tablo: D.2 Yeterli İçme Suyu Olan Kırsal Yerleşim Yerlerinin ve Nüfusunun Toplam Yerleşim Yerlerine ve Toplam Nüfusa Oranı İLLER KÖY ORANI BAĞLI ORANI NÜFUS ORANI SAYISI SA. Bayburt ,5 Kaynak: DPT, İller ve Bölgeler İtibariyle Çeşitli Göstergeler, TUİK

75 D.1.2 Jeotermal Kaynaklar. İlimizde Jeotermal kaynaklar yoktur. D. 1.3 Akarsular Çoruh Nehri; su verimi saniyede 17 m 3 olan 368 km. uzunluğundaki Çoruh nehrinin, 345 km'si Türkiye topraklarında geriye kalan 23 km'si Gürcistan topraklarından akarak Karadeniz'e dökülür. Çoruh nehrini besleyen en önemli kollar; Masat deresi, Kop deresi, Beşpınar deresi, Gökçedere deresi, Çatıksu deresi, Akşar-Sorkunlu deresi ve Gümüşdamla dereleridir. Çoruh nehrinde su seviyesi mevsimlere bağlı olarak değişmektedir. Buna göre en yüksek seviyenin ilkbahar aylarında ( Nisan - Mayıs ), en düşük seviyenin ise kış aylarında ( Aralık - Ocak ) ulaştığını görürüz. İlkbahar aylarında seviye yükselmesinin nedenleri, karların erimesi ve mevsimlik yağışların yüksek olmasıdır. Dolayısıyla Çoruh nehri; rejim bakımından karlı, yağmurlu bir rejim karekteri göstermektedir. İlde endüstriyel tesis ve işletme yoktur. Ancak Bayburt'ta alt yapının yetersiz olması, arıtma tesisi bulunmayışı şehir kanalizasyonu ve diğer sıvı atıklar işyerleri ve konutlardan direk Çoruh nehrine desarj edilmektedir. Ayrıca şehrin alt kesiminde bulunan DSİ regülatörlerinden, yılın belirli zamanlarında alınan su ile Aydıntepe ovasında sulama yapılmaktadır. Tablo : D.2 İlçelere Göre Sulanan Tarım Alanları ( Ha ) İLÇE ADI TOPLAM (H a ) DEVLET HALK MERKEZ AYDINTEPE DEMİRÖZÜ TOPLAM Kaynak: Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü.2011 D. 1.4 Göller, Göletler ve Rezervuarlar Bayburt ilinde akarsu şebekesini Çoruh nehri ve yan kolları oluşturur. İl sınırları içerisinde önemli diyebileceğimiz göl yoktur. Ancak son yıllarda sulama amaçlı farklı büyüklükte birçok gölet yapılmıştır. Bunlar; Danişment, Eymür, Gökçedere, Oroçbeyli, Sakızlı, Saraycık,Yazlık,Beşpınar ve Kurugüney göletleridir. Bu göletlerde sulama amacı dışında kısmen de balıkçılık yapılmaktadır. Aynalı sazan yetiştirilen bu göletlerde balıkçılık, profesyonel olarak yapılmamaktadır. Kurak geçen yaz mevsimi, göletleri besleyen suların azalmasından dolayı su seviyesi yaz aylarında önemli miktarda düşmektedir. Ayrıca Yazyurdu, Yoncalı, Kop ve Kıratlı köylerinde alabalık tesisleri işletilmektedir. 75

76 İlimizdeki göletler genel olarak homojen, toprak dolgu tipi olup, bunların genel özellikleri ile ilgili bilgiler Tablo D.3'de, Bayburt sulama projeleri ile ilgili bilgiler ise Tablo D.4'de verilmiştir. Tablo: D.3. Bayburt İlindeki Göletlerin Havza Su Verimleri Değerlendirme Tablosu GÖLET ADI YAPIM YILI HAVZA ALANI (Km 2 ) SULADIĞI SAHA (Ha) HACİM (M 3 ) Ç. SUYU DEBİSİ (m 3 /gün) GÖL TİPİ Sakızlı , ,591 Lt/sn Homojen Oruçbeyli , ,442 lt/sn Homojen Danışment , ,152 lt/sn Homojen Saraycık , ,526 lt/sn Homojen Eymür ,090 lt/sn Homojen Gökçedere ,655 lt/sn Homojen Yazlık B.Baş 15 H.İ.S. Beşpınar B.Baş 30 H.İ.S. Kurugüney B.Baş 50 H.İ.S. Karlıca B.Baş 50 H.İ.S. Pınarcık B.Baş 40 H.İ.S. Yaylapınar B.Baş 60 H.İ.S. Yakupabdal 4, ,152 lt/sn Homojen Aydıntepe , ,400 lt/sn Homojen Yukarıpınar 4, ,152 lt/sn Homojen Yaylalar B.Baş 35 H.İ.S. Gez K.Ö.S. Yedigöze K.Ö.S. Bayraktar Kaynak: İl Özel İdaresi (2010) K.Ö.S. Tablo : D.4 Bayburt Sulama Projeleri SULAMA PROJELERİ ALAN (Ha) Ön İncelemesi Akşar Göleti ve Sulaması Tamamlanan Projeler Planlaması Tamamlanan Çamur Barajı ve Sulaması Projeler Kırklartepe Barajı ve Sulaması Kitre Göleti ve Sulaması 235 Konursu Göleti ve Sulaması 500 İnşaatı Devam Eden Projeler Demirözü Barajı (Bayburt) Demirözü Barajı (Gümüşhane-Köse) Taht Göleti ve Sulaması 162 İşletmede Olan Büyük Su İşleri Projeleri İşletmede Olan Küçük Su İşleri Projeleri Aydıntepe Sulaması Çayıryolu Kooperatifi (YAS)

77 (Gölet+YAS Sulamaları) Diğer Sulamalar Topraksu Koop, Sulamaları (YAS) K.H.G.M. (Gölet+Yerüstü) Sulamaları Diğer Sulamalar Toplamı İl Geneli Sulama Proje toplamı Kaynak: DSİ 22. Bölge Müdürlüğü 2009 D. 2 Doğal Drenaj Sistemleri Bayburt'ta bu konuda çalışma yoktur. D. 3 Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri D. 3.1 Yeraltı Suları ve Kirlilik İlimizde nüfusun yoğun olmayışı, endüstriyel tesis ve işletmelerin sayıca az oluşu, yeraltı su potansiyellerinin temiz kalmasını sağlamıştır. D. 3.2 Akarsularda Kirlilik. Sağlıklı bir akarsu da bitki ve hayvan yaşamıyla ilgili olarak ekolojik bir denge bulunduğu bilinen bir gerçektir. Kirlenmeye neden olan etkenler bu dengenin değişmesine neden olur. Akarsuya verilen kirleticilerin seyreltilmesi ve taşınımı üzerinde sonuç aşısından önemli bir etken, akarsuyun debisidir. Akarsu ortamına atık su girdisi olması durumunda, su ortamında, özelliklerini kirlenmeden önceki kalitesine doğru götüren bir doğal arıtım işlemi başlar. Bu süreç akarsuyun özellikleri ve iklim şartları ile yakından ilgilidir. Yavaş akan ve havuzlama özelliği gösteren akarsuların havalanma hızı, yavaş olduğundan doğal arıtım olayı uzun sürmektedir. Sığ ve dik akarsu yatakları iyi bir havalanma sağlar. Normal olarak atık asimilasyonu için ülkemiz koşullarında en kritik durum, düşük akım koşulları ve yüksek su sıcaklığının olduğu yaz ve sonbahar mevsimlerinde oluşmaktadır. Zararlı kimyasal atıkların bu doğal arıtmayla temizlenmesi hemen tümüyle akarsu akışına bağlıdır. Akarsu boyunca ilerlerken, drenaj alanının, dolayısıyla su miktarının artışıyla derişim düşer. Pek çok kimyasal madde, reaktif özellikte olduğundan absorbsiyon, reaksiyon ve biyolojik ayrışma gibi olaylarla uzaklaşmaktadır. Evsel atık suda bol miktarda bulunan bakteriler, akarsu ortamında şartların elverişli olmaması nedeniyle hızla yok olurlar. Besin maddelerinin azalması, sıcaklık başka canlılar tarafından yenileme gibi olaylar, mikroorganizmaların yok olmasını etkileyen ana unsurlardır. 77

78 İlimizde en önemli akarsuyu Çoruh nehri olup, İl sınırları içerisindeki ortalama yıllık akışı 914 hm 3 dür. Çoruh nehri bölgenin coğrafi özelliklerine bağlı olarak, Ülkemizin en hızlı akan nehiridir. İlimizde atıksu arıtma tesisi olmadığından atıksular arıtılmadan Çoruh Nehri ne deşarj edilmesi nehrin kirlenmesine en büyük etken olup, özellikle yaz aylarında oluşan yoğun koku yaşamı olumsuz etkilemektedir İlimizde Çoruh Nehrinden alınan örnek kontrolde ph : Ölçüm sayısı 1, yıllık ortalaması 8,2, serbest klor öçüm sayısı: 1 yıllık ortalaması : 0 dır. Çinko ölçüm sayısı: 1 yıllık ortalaması: (mg/m3) 0,05 dir. (Kaynak: Sağlık İl Müdürlüğü -2009) D.3.3. Göller, göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik Su Ürünleri Kirliliği, Koruma Ve Kontrol Hizmetleri Projesi: sayılı Su Ürünleri Kanunu ve 10/3/1995 tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan tarihleri arasında Su Ürünleri Avcılığını düzenleyen 2/2 numaralı Amatör (sportif) amaçlı Su Ürünleri Avcılığını düzenleyen sirküler ve 2/1 numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığını düzenleyen sirkülerde belirlediği kurallar çerçevesinde Su Ürünleri Avcılığı Yasağı Kontrolleri Belediye Zabıtası, Emniyet görevlileri ve Jandarma Komutanlığı iştiraki ile devam edilmektedir. -İlimizde bulunan 12 (dört) adet Alabalık Üretim Tesisinde 4 adet kontrol yapılmıştır. -İlimizde bulunan 2 (iki) adet perakende su ürünleri satış yerinin kontrolü yapılmıştır -8 kişiye Amatör Balıkçılık Belgesi verilmiştir. -Yazyurdu, Yoncalı, Çoruh akarsularına gidilerek avlanma yasağı ve su kirliliği kontrolleri yapılmıştır. -Nitrat Yönetmeliği gereğince 16 istasyonda (Çoruh Nehri ve Harmanözü, Yazyurdu, Yoncalı, Sarıkayalar, Kop, Masat, Beşpınar, Manas, Pulur, Arpalı, Gümüşdamla, Yaylapınar derelerinde ve Oruçbeyli,Sakızlı,Gökçedere göletlerinde ) aylık olarak su kirliliği analiz ve kontrolleri yapılmıştır. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 İller ve Bölgeler İtibariyle Çeşitli Göstergeler, DPT Şubat Bayburt İl Özel İdaresi (2010) 3- Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü DSİ 22. Bölge Müdürlüğü (2009) 78

79 E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI E. 1 GENEL TOPRAK YAPISI Topraklar; Profilin pedogenetik ve fiziksel özelliklerini esas alan üst katagoride, büyük toprak gurupları düzeyinde tasnif edilmiş olup ülkemizde yaygın olan toprak çeşitleri ile bunların haritada kullanılan sembolleri aşağıda verilmiştir. Genellikle taze tortul depozitler üzerindeki genç toprak olarak tanımlanırlar. Horizonlar bulunmaz, bulunsa bile çok zayıf gelişmiştir, buna karşılık değişik özellikteki mineral katlar (A) C profili bulunur. Bu toprakları oluşturan materyaller akarsular tarafından taşınmış ve depolanmıştır. Mineral bileşimleri heterojendir. Sürekli veya mevsimsel olarak yaş, genelliklede taban suyunun etkisi altındadırlar. Çok eskiden teşekkül etmiş olanlarda hafif kireç yıkanması olabilir. Taban suyunun varlığı halinde toprak profilinde veya yüzeyde çoraklaşmalar görülebilir. HİDROMORFİK ALÜVYAL TOPRAKLAR (H) Topografyaları yetersiz (düz veya çukur ), taban suyu yüksek ve alt katmanları yaştır. Taban suyundaki yükselip alçalmalar, toprak katlarında ard arda gelen yükseltgenme ve indirgenmelere yol açar. Dolayısıyla mavimsi gri indirgenme ve kırmızımsı yükseltgenme (oksitlenme, pas) lekeleri oluşur. Pas lekeleri özellikle çatlaklar ve kök kanalcıkları boyunca görülür. Bazen de konkresyonlar oluşabilir. Taban suyunun altındaki katlar ise tümüyle gleyleşmiş olup ayrıca içlerinde bitki köklerinin çürümesinden hasıl olan siyah lekeler görülmektedir.üzerindeki bitki örtüsü su seven bitkilerdir. ALÜVYAL SAHİL BATAKLIKLARI (S) Göl ve deniz sahillerinde yer alan, göllerin, denizlerin ve yüzey akışların etkisiyle, yılın büyük bölümünde yaş olan veya bataklık durumunda olan topraklardır. Tuzsuz, hafif tuzlu, hafif tuzlu alkali veya alkali olabilirler. Özellikleri itibariyle tarımsal değerleri yoktur. Av hayvanlarının doğal barınağıdırlar. Üzerinde yetişen sazlıklardan yararlanılabilir. BAZALTİK TOPRAKLAR (X) Bunlar ağır killi topraklardır ve profilleri iyi gelişmemiştir. A horizonunun yapısı granüllerden bloka kadar değişir. Bu toprakların fiziksel özellikleri kireçli kayalardan oluşmuş topraklardaki kadar iyi değildir. 79

80 Bazaltik topraklarda çoğunlukla kireç bulunmaz. Reaksiyonları nötr ile orta kalevi arasında değişmektedir. Organik maddece oldukça fakirdirler. Katyon değişim kapasitleri orta derecede yüksektir. Fiziksel özellikleri iyi olmadığından bu toprakların verimliliği çoğunlukla düşüktür. Bazıları fazla taşlı olduğundan, yoğun sürüm gerektiren durumlarda taşların temizlenmesi zorunludur. KOLİVYAL TOPRAKLAR (K) Dik eğimlerin eteklerinde yer çekimi, toprak kayması, yüzey akışı veya yan dereler ile kısa mesafelerden taşınarak biriktirilmiş ve kolüvyum denen materyal üzerinde oluşmuş olan bu topraklar genç, (A) C profili topraklardır. Toprak karakteristikleri daha çok çevredeki yüksek arazi topraklarına benzemektedir. Bu toprakların rengi, oluştukları materyalin rengine bağlıdır. Bünyeleri genellikle kabadır. Eğim ve bünyeleri dolayısıyla drenajları iyi değildir. Tuzluluk veya alkalilik problemi göstermezler. Profildeki çakıllar, kısa mesafelerden taşındığı için köşelidir. ÇORAK (TUZLU - SODİK TOPRAKLAR) (Ç) Çorak topraklar olarak adlandırılan Tuzlu, Alkali (Sodik) ve Tuzlu Alkali topraklar, bozuk drenaj koşulları altında oluşur ve çoğunlukla üst horizonlardaki tuz birikmesi ile karakterize edilirler. Tuzlu topraklar, bitki gelişmesine zarar verecek eriyebilen tuzlar içerirler. Toprak çözeltisindeki tuzların konsantrasyonu çok yüksektir. Saturasyon ekstraktında elektriksel iletkenlik 25 C 0 de 4 mmho/cm den fazla değişebilir Na % 15 ten daha az, PH çoğunlukla 8,5 ten daha düşüktür. Doğal bitki örtüsü halofitik otlar, çalılar ve bazı ağaçlardır. Çoğu terkedilmiş olmakla beraber otlatmada kullanılanlarda vardır. Verimlilikleri çok düşüktür. Alkali topraklardaki adsorbe edici kopleksler üzerinde bulunan değişebilen sodyum bitki gelişimini engeller. Kil minarelleri ile humus disparse olmuş ve böylece toprağın fiziksel özellikleri bozulmuştur. Değişebilir Na un % 15 ten fazla, saturasyon ekstraktında elektriksel iletkenlik 25 C 0 de 4 mmho/cm den daha az, PH 8,5 tan daha yüksektir. ABC porfilidirler. A1 horizonu iyi oluşmuştur ve orta miktarda organik madde içermektedir. A2 horizonu açık renkli ve incedir. B horizonu koyu renkli sutunvari veya prizmatik yapıdadır. Bu toprakların kültür bitkileri bakımından üretkenlikleri düşüktür. İslah edildiklerinde üretkenlikleri artar. Tuzlu-Alkali topraklar aşırı miktarda çözünebilir tuz içerir ve adsorblayıcı kompleksler üzerinde yüksek derecede sodyum iyonlarına sahiptirler. Saturasyon ekstaratının 25 C 0 deki elektrik iletkenliği 4 mmho/cm den fazla ve değişebilir Na yüzdesi 15 ten daha büyüktür. Aşırı tuz bulunursa PH nadiren 8,5 i geçer. Kültür bitkileri bakımından üretkenlikleri düşükten orta dereceye değişir. ORGANİK TOPRAKLAR (O) Bu topraklarda organik madde miktarı % arasında değişmektedir. AC profilli topraklardır. A horizonu 30 cm. den daha kalındır. C horizonu indirgenme horizonu olup yaştır. Rengi koyu gri, mavi veya yeşildir. Hava ile temasta renk kahverengine dönüşür. Toprakların baz saturasyonu değişiktir. 80

81 KIRMIZI-SARI PODZOLİK TOPRAKLAR (P) Bunlar iyi gelişmiş ve iyi drene edilmiş asit topraklardır. Orman örtüsü altında oluşmuşlardır. O horizonu incedir, A1 ve A2 horizonları bulunur. B horizonu daha killi, sarımsı kırmızı veya sarı renkli ve blok yapıdadır. Ana madde az-çok silisli kalsiyumca fakirdir. Bu toprakların verimliliği Gri-Kahverengi Podzolik toprakların verimliliğinden biraz daha yüksektir. GRİ-KAHVERENGİ PODZOLİK TOPRAKLAR (G) Bu topraklarda podzollaşma hafiftir. Üzerindeki bitki örtüsü çoğunlukla yaprağını döken ormanlardır. Bu toprakların tipik olanlarında, üzerinde ince çürümüş yaprak katı altında 5-10 cm lik bir humus katı bulunur. A1 horizonu grimsi kahverengidir. A2 horizonu 12,5 30 cm. kalınlıkta gri veya sarımsı kahverengi ve pul yapıdadır. B horizonu daha ağır bünyeli,sarımsı kahverengiden kırmızımsı kahverengiye kadar değişen renkte ve çoğunlukla blok yapıdadır. Toprak reaksiyonu genellikle orta asit,humus katının reaksiyonu ise hafif asit veya nötrdür. Verimlilikleri ana maddenin bünye ve tabiatına bağlıdır. Bu toprakların verimliliklerini artırmada, kireçleme ve gübreleme ile iyi sonuç alınabilir. KAHVERENGİ ORMAN TOPRAKLARI (M) Bu topraklar yüksek kireç içeriğine sahip ana madde üzerinde oluşmuştur. Profil, A (B) C şeklinde olup horizonlar birbirine tecriden geçer. A horizonu koyu kahverengi, dağılgan, furda veya granüler yapıdadır. Reaksiyon genellikle kalevi bazende nötrdür. B horizonu, genellikle daha açık kahverengi, ranüler veya yuvarlak köşeli blok yapıdadır. C horizonundan daha fazla kil ihtiva eder. Bunlar çoğunlukla silikat killeridir. Killerin baz saturasyonu orta veya yüksek derecededir. B horizonunun at kısımlarında CaCO 3 birikintileri görülür.bu topraklar genellikle yaprağını döken orman örtüsü altında oluşur. Drenajları iyidir. Çoğunlukla orman veya otlak olarak kullanılmaktadır. Tarım yapılanlarda verim yüksektir. KİREÇSİZ KAHVERENGİ ORMAN TOPRAKLARI (N) Bu guruptaki topraklar değişik ana kayalardan oluşmuştur. Renk ve baz durumu ana meteryal ve organik madde miktarına göre değişir. A (B) C porfili topraklardır. Bu topraklarda B horizonu gözle ayırt etmek zordur. B horizonu bazen silikat kil minarelleri ile hafifçe zenginleşmiş yapı elamanlarına sahipte olabilir. Bu horizon bir çok kısımlarda yoktur ve A1 in hemen altında C horizonu bulunmaktadır. KİREÇSİZ KAHVERENGİ TOPRAKLAR (U) Bu toprakların oluşumunda zayıf podzollaşma, birazda kalsifikasyon rol oynar. A horizonu kahverengi, kırmızımsı kahverengi, grimsi kahverengi, sarımsı kahverengi veya kırmızıdır. Yumuşak (tınımsı) kıvamındadır. B horizonu daha ağır bünyeli, daha sert kıvamlı, kahverengi veya kırmızımsı kahverengidir. Burada kırmızılık daha fazladır. Bu horizonun normal olarak kireci yıkanmıştır. Fakat reaksiyon nötr veya kalevidir. A dan B ye geçiş tedricen olmaktadır. 81

82 Bu toprakların ana maddesi değişiktir. Topraklar asit ana maddesi üzerinde olduğu kadar, kireç taşı üzerinde de oluşabilir. Doğal drenajları iyidir. KESTANERENGİ TOPRAKLAR (C) Ana maddesi kireçtaşından; kireççe zengin volkanik metaryele kadar değişir. Profil ABC veya A (B) C şeklindedir. A horizonu koyu kahverengi veya grimsi kahverengidir. Bu horizon cm kalınlıkta, granüler yapıda ve dağılgan kıvamdadır. B horizonunun rengi kahverengi, koyu kahverengi veya kırmızımsı kahverengidir. Yapı zayıf prizmatiktir. Bu horizonda kil birikmesi görülür. B horizonunun altında çoğunlukla sertleşmiş halde kireç birikme horizonu yer alır. Bunun altında bir jips birikme horizonu da bulunabilir. KIRMIZIMSI KESTANERENGİ TOPRAKLAR (D) Bu topraklar değişik ana maddelerden, kasifikasyon sonucu oluşmaktadır. Doğal drenajları iyidir. A horizonu koyu kırmızımsı kahverengi, dağılgan, nötr veya kalevi reaksiyondadır. B horizonu daha ağır bünyeli ve kıvamı sıkıdır. Bu horizonun üst kısmında renk kırmızımsı kahverenginden kırmızıya kadar değişmekte alt katmanda ise renk biraz açılmakta veya grileşmektedir. Alt kısmın kireçliliği daha fazladır. KIRMIZI AKDENİZ TOPRAKLARI (T) Bu toprakların en belirgin karakteristikleri bütün profilin kiremit kırmızısı ve üst topraktaki organik madde azlığıdır. Toprak, karbonatları yıkanmış ağır kilden ibarettir. A horizonu oldukça üniform kırmızı renktedir. Bunun altındakırmızı daha ağır bünyeli ve belirgin kil zarlarına sahip B horizonu (Bt) yer almaktadır. KIRMIZI KAHVERENGİ AKDENİZ TOPRAKLARI ( E) Bu topraklar kırmızı Akdeniz toprakları ile kahverengi Akdeniz toprakları arasında geçiştir. ABC porfiline sahip topraklardır. A horizon, iyi gelişmiş orta derecede organik maddeye sahip ve organik madde ile minarel madde iyice karışmıştır. Zayıf bir A2 horizonu görülebilir. A horizonu, kırmızı veya kahverengi, köşeli blok ve prizmatik yapıya haiz bünyesel B horizonu içine tedricen geçer. 82

83 REDRİNA TOPRAKLARI (R) İnterzonal toprakların kalsimorfik gurubuna dahil olması sebebiyle bütün özelliklerini yüksek derecede kirece sahip ana maddeden alır. Zonal topraklara nazaran horizonlar çok zayıf olup AC porfillidirler. A horizonu ince olup granüler yapıda, koyu renkte ve alkali veya nötr reaksiyonludur. Organik madde, minarel madde ile iyice karışmıştır. Organik madde miktarı ve toprak derinliği, kalkerli meteryal üzerinde teşekkül etmiş litosol ve regosollerden fazladır. Bütün profilde; CaCO 3 dağılmış durumda olup baz saturasyonu yüksektir. Tabii vejatasyon ve çalı fundadır. Serin, hümit ve semiarid iklimlerde yer alır. Yıllık ortalama yağış mm dir. Ana madde kalker, dolamit, marin ve tebeşirdir. KAHVERENGİ TOPRAKLARI (B) Bu topraklar, çeşitli ana maddelerden kalsifikasyon sonucu oluştuklarından, profilleri kalsiyumca zengindir. Baz saturasyonları yüksek, doğal drenajları iyidir. ABC profilli topraklardır. A1 horizonu kahverengi veya grimsi kahverengi, cm. kalınlıkta ve granüler yapıdadır. Organik madde içeriği orta, reaksiyon nötr veya kalevidir. B horozonu açık kahverengiden koyu kahverengiye kadar değişen renklerde ve blok yapıdadır. B horizonunun altında beyazımsı ve çoğunlukla sertleşmiş kireç birikme katı yer alır. Bunun altında bir jips birikme katı bulunabilir. İlkbahar ve sonbahardaki kısa peryodlar hariç kimyasal ve biyolojik etkenlikler yavaştır. Verimleri düşüktür. Sulanan topraklarda çeşitli ürünler yetiştirilebilir. KIRMIZI KAHVERENGİ TOPRAKLAR (F) Solum un rengi hariç, hemen hemen diğer bütün özellikleri kahverengi toprakların aynı veya benzeridir. Ana madde değişiktir. Oluşumlarında kalsifikasyon rol oynar. Doğal drenajları iyidir. A horizonu, tipik olarak, kırmızımsı kahverengi veya kırmızı renkte olup yumuşak kıvamdadır. B horizonu kırmızı veya kırmızımsı kahverengi, daha ağır bünyeli ve oldukça sıkıdır. Bunun altında CaCO 3 birikme katı bulunur. Bu topraklarda biyolojik etkinlik düşük, doğal verimlilik yüksektir. SİEROZEM TOPRAKLARI (Z) Kalsifikasyon sonucu oluşmuş bu topraklar ABC profillidir. Yağışın düşük olması nedeniyle CaCO 3 birikme zonu yüzeye çok yakındır. Bu topraklarda biyolojik etkinlik çok düşük, kimyasal ayrışma düşüktür. A horizonu, zayıf teşekkül etmiş, açık grimsi kahverenginden soluk griye kadar değişen renklerde, zayıf pul yapıda, az veya orta organik madde içeriklidir. Bu horizon genellikle kireççe fakirdir. Kireçli ana materyalden oluşmuş topraklar da bu katın kireci nadiren yıkanmıştır. B horizonu, ince bünyeli ve yüksek kireçlidir. Bu yüksek kireçlilik, kireç birikme zonuna dönüşür ve bu zon sertlik arz edebilir. Bu zonun altında jips birikme katı bulunabilir. Bu topraklarda sulama ile insentif tarım yapıldığında verim ortadan yükseğe kadar değişebilir. 83

84 VERTİSOL TOPRAKLAR (V) Vertisoller genellikle kurak mevsimlerde büzülen. Yağışlı mevsimlerde genişleyen ve dönme hareketi gösteren koyu renkli kil topraklardır. Bu topraklar derin ve geniş çatlaklar, gilgai mikrorölyef ve kayma yüzeyleri ihtiva eder. AC profilli topraklardır. A horizonu derin ve genellikle renklidir. İçindeki organik madde kil ile tamamen karışmıştır. Bu topraklardaki çatlama montmorilonitik veya smektoid killeri ve ard arda gelen kuru ve yağışlı mevsimlerin varlığına bağlıdır. Vertisoller genellikle 1 5 hatta 10 cm. kalınlıkta gevşek granüler yüzey malçına sahiptir. Vertisoller, çoğunlukla çok kireçli olduğundan, bütün A horizonu boyunca kireç kokresyonları görülür. Toz halindeki kireç cepleri, dönme hareketinin etkilemediği profilin alt kısmında bulunur. Kireç birikme katıda görülebilir. Vertisollerin tarımsal işleme periyotları çok kısadır. Çatlamalar sırasında ince kökler kırılır ve ürün zarar görür. Sulama yapılsa bile, yetiştirilen ürünler sınırlıdır. Yüksek su tutma kapasitelerine rağmen, bitkilere yarayışlı su miktarı düşüktür. Eğimli arazilerde her zaman erozyon tehlikesi mevcuttur. Çoğu vertisollerin çukur yerleri yağışlı mevsimlerde su altında kalır. Arazi drenajı hemen hemen imkansızdır. YÜKSEK DAĞ VE ÇAYIR TOPRAKLARI (Y) Bunlar, yüksek rakımlarda, orman sınırının üst kısmında bulunur. Çeşitli ana maddelerden, bozuk drenaj ve soğuk iklim koşullarında ve birazda kalsifikasyonla oluşmuşlardır. Üstte cm. kalınlıkta koyu kahverengi bir A horizonu, bunun altında grimsi ve pas rengi, çizgili ve benekli alt toprak bulunmaktadır. Üzerelerindeki doğal bitki örtüsü ot, saz ve çiçekli bitkilerdir. Soğuk iklimden dolayı verimleri sınırlıdır. Çoğunlukla yazın otlak olarak kullanılırlar. REGOSOL TOPRAKLAR (L) Regosoller çok genç topraklardır. Derin, pekişmemiş, yumuşak minarel depozitler üzerinde bulunurlar. Topraklarda yalnızca A ve C horizonları oluşmuştur. A horizonu zayıf teşekkül etmiş, sığ veya orta derin olup C horizonuna belirli bir geçiş yapmaz. Yüksek geçirgenlik ve düşük su tutma kapasitelerinden dolayı aşırı drenajlıdırlar. Bayburt ve civarındaki topraklar başta Kahverengi ( %58 ), Alluviyal ( %23 ), Kolluviyal ( % 9 ) ve Kireçsiz Kahverengi ( % 8 ) topraklardır. Kestane renkli toprakların toplam alan içerisindeki oranı düşük olup ( % 2 ) kadardır. 84

85 Tablo : E.1 Bayburt İlinde Toprak Çeşitleri ve Sulama Durumu TOPRAK ÇEŞİDİ (SINIFI) ALAN (HEKTAR) (SULU+KURU) ORANI % (SULU+KURU) Kahverengi Toprak Alluviyal Toprak Kollluviyal Toprak Kireçsiz Kahverengi Toprak Kestane Rengi Toprak T O P L A M Kaynak.İl Oluşunun 10. yılında Bayburt Sempozyumu TOPLAM % (SULU+KURU) Bayburt ili toprakları genellikle orta derecede kireçli topraklardır. PH ları arasında değişen bu topraklar alkalin reaksiyonlu tuzsuz topraklar olup organik madde yönünden ( % 1 3 ) zayıf oldukları gibi fosfor ve azot yönünden de fakir sayılırlar. Potasyum seviyeleri yeterli kabul edilmektedir. E. 2 TOPRAK KİRLİLİĞİ Genel olarak, toprak kirliliğinin en önemli nedeni toprağı tanımadan yapılan gübrelemedir. İhtiyaçtan fazla kullanılan gübre verimde düşmeye ve toprağın kirlenmesine neden olmaktadır. Aşırı ve yanlış kullanılan gübre ve çeşitli tarım ilaçları sonucu kirlenen topraklardan sızan sular yer altı suları ile yüzey sularını da kirletmektedir. Bunun sonucu, fazla pestisit kullanımıyla kirlenen topraklarda yetişen ürünle, pestisit yoluyla kalıntılarını kökleri vasıtasıyla topraktan alarak besin zinciri yoluyla insan ve hayvan sağlığını tehdit etmektedir. Ayrıca toprakta verimliliği artıran önemli bir unsur olan mikroorganizmaları da olumsuz yönde etkilemektedir. Buraya kadar konu edilen kirlenme unsurlarının yanı sıra daha az yaygın, fakat meydana geldiği bölgede oldukça önemli sorunlar meydana getirebilecek çeşitli kirletici kaynaklarda vardır. Bunlar arasında toprağa bulaşan yağ ve yağlı atıklar, gaz sızmaları ve çeşitli katı atıkların oluşturdukları kirlilik de sayılabilir. Bayburt tarım ilaçlarının zehirli etkisinden korunmuş nadir bölgelerden birisidir. Arıcılığa oldukça müsait olan Bayburt ve çevresinin tabii bitki örtüsü tarım ilaçları ile zehirlenmemelidir. Bu konu oldukça hassastır. Kanaatimizce ilaçlı tohum dışında, Bayburt a tarım ilacı sokulmamalı, toprağı ve bitkileri kirletilmemelidir. Ayrıca uzun kış dönemi yaşayan ilimizde, soğuğun etkisiyle bitkiler ve sular dezenfekte edilmektedirler. E. 2.1 Kimyasal Kirlenme İlimizde bu konuda herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. E Atmosferik Kirlenme İlimizde hava kirliliğinin az olması nedeniyle atmosferik kirlenmeden dolayı toprak kirliliği söz konusu değildir. Atmosferik kirlenme nedeniyle oluşan toprak kirliliği hakkında günümüze kadar ilimizde herhangi bir çalışma yapılmamıştır. 85

86 E Atıklardan Kirlenme Konu hakkında (H) Atıklar konu başlığı altında ayrıntılı olarak bilgi verilmiştir. E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme İlimizde bu konuda yapılmış herhangi bir çalışma yoktur. E.Arazi E.3.1. Arazi Varlığı E Arazi Sınıfları İLİMİZİN TOPLAM YÜZÖLÇÜMÜ (Ha) ARAZİNİN DAĞILIMI ALAN (Ha) % 1 Tarım arazisi (Sulu) Tarım Arazisi (Kuru) Orman arazisi Kadastro Görmüş.Çayır-Mera Kadastro görmüş hali arazi (mera vasfında) Kadastro görmeyen kadastrosu yapılmış olan meraları 6 çözülemeyen köyler Diğer Alanlar(Akarsu, Göller ve Adalar) Köyiçi yerleşim birimi GENEL TOPLAM ,0 Arazi Yapısı Ve Dağılımı: 58% 4% 3% 35% TARIM ARAZİSİ MERA ARAZİSİ ORMAN ARAZİSİ TARIM DIŞI ARAZİ E Kullanım Durumu Arazilerin İlçeler Üzerinden Dağılımı (Ha.) YÜZÖLÇÜMÜ (Ha) Merkez Aydıntepe Demirözü İL TOPLAMI Tarım alanı Orman ve fundalık Çayır ve mera Tarım dışı arazi (köyiçi akarsular) TOPLAM

87 E Arazi Sınıfları Araziler 8 farklı kabiliyet sınıfına ayrılmaktadır. I., II., III. Sınıf araziler tarımsal açıdan problemi olmayan arazilerdir. IV. Sınıf arazi toprak işlemeli tarımın son sınırı olup, eğimli olduğundan bazı tedbirler alınarak işleme yapılabilir. V., VI., VII. Sınıf araziler ise işlemeli tarıma uygun olmayıp, toprakların yerinde tutulabilmesi için devamlı bitki örtüsü altında tutulmalıdır. VIII. Sınıf araziler kayalık alanlar ve su yüzeylerinden oluşmaktadır. Bayburt ili genellikle engebeli alanlardan oluşmaktadır. Bu nedenle arazinin problemsiz kısmı oldukça azdır. Toprak işlemeye uygun olan I.,II.,III. Ve IV. Sınıf arazilerin toplamı 109,999 ha dır. (tablo:e.4) İl arazilerinde V. Sınıf arazi 6,183, bunun yanında 15,813 ha VI. Sınıf ve 131,995 ha VII. Sınıf arazi mevcuttur. Bu arazilerin kullanımına bakıldığı zaman arazilerin hatalı kullanımları bariz olarak görülür. Bayburt ta kullanım arazilerde toplam 85,577 ha da kuru tarım, 46,418 ha da da sulu tarım yapılmaktadır. Hatta kuru tarım alanlarında nadasa da yer verilmektedir. Oysa bu alanlarda toprağı işleyerek tarım yapmak, üstelik bazı yıllar nadasa bırakmak son derece tehlikelidir. Zaten eğimli olan bu alanlarda toprak tabakası oldukça yüzeysel ve organik maddece fakirdir. Bu nedenle bu araziler doğal mera alanlarıdır. Bu toprağı işlemek ve üzerindeki bitki örtüsünü tahrip etmek toprakları erozyonla uzaklaşmasına neden olmaktan başka işe yaramaz. Nitekim bu yanlış uygulama sonucunda bugün ilde meralardan sürülmüş, kullanılmış, verim alınmadığından dolayı terk edilmiş marjinal alanlar hayli fazladır. Üstelik bu alanlar terk edildikten sonra yıllar geçmesine rağmen eski bitki örtüsüne kavuşmamıştır. Bu alanları direnç kazanabilmeleri için en az 25 yıl geçmesi gerekmektedir. (Gökkuş,1994) Ancak mera olarak kullanılan alanların yoğun olarak otlatılmasından dolayı bu süre daha da uzamaktadır. Tablo: E.4 Bayburt İlinde arazilerin Kabiliyet Sınıflarına Dağılımı ve Kullanımı (Ha): SINIF I II III IV V VI VII VIII MERKEZ ,348 41,955 7,991 3,710 7,442 94,015 AYDINTEPE 0,319 3,767 6,462 2,144 0,898 2,200 15,790 DEMİRÖZÜ 0,461 5,173 7,745 1,065 1,575 6,171 22,190 TOPLAM 3,349 39,288 56,162 11,200 6,183 15, ,995 Kaynak: Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Tablo: E.6 Bayburt Merkez, Aydıntepe ve Demirözü İlçelerinde Arazinin Kullanıma Göre Dağılımı Arazilerin İlçeler Üzerinden Dağılımı (Ha.) Merkez Aydıntepe Demirözü İL TOPLAMI YÜZÖLÇÜMÜ (Ha) Tarım alanı Orman ve fidanlık Çayır ve mera Tarım dışı arazi (köyiçi akarsular) Kaynak: Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü

88 E. 3.2 Arazi Problemleri Bayburt ili topraklarında bitki yetiştirilmesine ve tarımsal kullanımı kısıtlayan erozyon; sığlık, kayalık, taşlık, drenaj bozukluğu gibi etkinlik dereceleri yer yer değişen bazı sorunlar mevcuttur. EROZYON; ansiklopedik anlamı ile toprağın doğal kuvvetlerle (su,rüzgar vb.) toprağın bulunduğu yerden aşındırılması, taşınması ve başka yerlerde biriktirilmesi olayı erozyon olarak tanımlanmaktadır. Kesintisiz bir olay olan erozyon, temelde iklimin erozyon meydana getirme gücü ve toprağın da erozyona karşı duyarlılığının ortak bir işlevidir. Bunun yönü ve derecesini ise toprak örtüsü, topografya ve insan faaliyetleri etkilemektedir. Toprak bir taraftan oluşmakta, diğer taraftan ise bulunduğu yerden uzaklaştırılmaktadır. Normal koşullarda (insan müdahalesi olmadığında) oluşan ve uzaklaşan toprak arasında bir denge bulunmaktadır ve oluşan toprak uzaklaşandan fazladır.bu jeolojik erozyon olarak adlandırılmaktadır ve zararsızdır. İnsan tesirinin bulunduğu alanlarda ise uzaklaşan toprak oluşan topraktan daha fazladır. BAYBURT İLİ TOPRAKALARINDA EROZYONUN BOYUTU Bayburt ilinde su erozyonu sınıfları ve bu sınıfların arazi kullanım şekillerine göre dağılımı Tablo E.7 de, ülke genelindeki erozyon durumu ve dereceleri ile sınıflatın genel dağılımı Bayburt ile birlikte tablo E.8 de verilmiştir. Tabloların incelenmesinden de anlaşılacağı üzere ülkemiz geneliyle aynı doğrultuda Bayburt ta özellikle su erozyonu oldukça etkin ve yaygındır. Tablo E.6:Arazi Kullanma Şekillerine Göre Bayburt İlinde Su Erozyonu Zayıf Erezyon (Ha) Orta Şidetli Erezyon (Ha) Şidetli Erezyon (Ha) Çok şidetli Erezyon (Ha) Merkez Aydıntepe Demirözü Toplam 75,500 29,000 23, ,650 53,280 21,250 28, ,470 50,800 23,650 7,917 82,367 17,300 2,927 2,390 22,617 TOPLAM 196,880 76,827 62, ,104 Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü 2011 Bayburt topraklarının engebeli olması, orman, mera ve tarım alanlarının bilinçsizce ve düzensiz kullanılması sonucu kısaca yukarıda saydığımız erozyon çeşitlerini ilimizde de görmek mümkün. İnceleme yapılan sahalardan biri olan Kop Dere Mikro Havzasında mevcut arazi varlığının (6700 hektar) % 86 sına tekabül eden 5750 hektarında 8000 büyüklüğündeki Burnaz Dere Mikro Havzasının % 79 una tekabül eden 6300 hektarında muhtelif şiddette erozyon tespit edilmiştir. 88

89 Erozyonun önlenmesinde ki en önemli unsur insandır. Çözüm insandan başlar. Önce çalışmanın yapılacağı alandaki halkın ikna edilmesi ve bu işin yararına olduğunun inandırılması gerekir. Yöredeki sosyal problemler çözülüp, ekonomik çözümler üretildikten sonra halkın katılımı sağlanırsa, diğer teknik çalışmalar daha rahat gerçekleştirilir. Ayrıca; İlimiz sürekli göç veren bir kent olması sebebiyle tarımda çalışan nüfus sayısı azalmakla birlikte, tarım da çalışan nüfusun yaş ortalaması da giderek yükselmektedir. Bunun neticesinde işlenen arazi miktarında düşüşler yaşanmakla birlikte kullanılmayan tarım arazileri doğal etkilere maruz kalarak verimliliğini yitirmektedir. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 Bayburt Sempozyumu, Bayburt a Hizmet Vakfı Yayınları Bayburt Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Envanter Bilgileri(2011) Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları,2002 F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1 Ekosistem Tipleri F.1.1. Ormanlar Orman; ağaçlarla birlikte, diğer bitkiler, hayvanlar ve mikroorganizmalar gibi canlı varlıklarla toprak, hava, su, ışık, sıcaklık gibi fiziksel çevre unsurlarının birlikte oluşturdukları karşılıklı ilişkiler dokusunu simgeleyen bir doğa parçasıdır. F Ormanların Ekolojik Yapısı a. Topografik Yapısı : İlimizde ormanların bulunduğu alanlar çok engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Özellikle sahanın % 50 den fazla kısmı sarp arazi vasfı göstermektedir. b. Jeolojik Yapısı : Saha metamorfik, mesozoik-üst kratese tabakalarından meydana gelmiştir. Bu tabakalardan metamorfikten rejyonel sahreler üst krataseda serbautin diabas split ve füfler jura kraseder gri renkli marnlı kalkerler ve greler hanglameralar tezakür etmektedir. c. Klimatolojik Yapısı : Coğrafi bakımdan Karadeniz ile İç Anadolu iklim bölgeleri etkisi altında olduğundan, yazları serin kışları ise sert geçmektedir. Normal olarak vejatasyon süresi Nisan aylarında başlar ve Eylül başlarına kadar sürer. Yağışlar genellikle yağmur halinde olup, kış aylarında kar şeklindedir. Toprak yapısı itibariyle, haller ve serpontin anakayadan oluşan toprak yapısı orman yayılışını daraltmıştır. Ayrıca bu tür yapıdaki sahalarda ağaçlandırma çalışmalarının başarı yüzdesi düşüktür. 89

90 F İlin Orman Envanteri Tablo : F.1 İl Sınırları İçerisindeki Ormanların Ağaç Türlerine Göre Dağılımı SARIÇAM ( Ha ) ARDIÇ ( Ha ) MEŞE ( Ha ) KAVAK ( Ha ) İBRELİ- KARIŞIK ( Ha ) YAPRAKLI- KARIŞIK ( Ha ) İBRELİ - YAPRAKLI KARIŞIK ( Ha ) TOPLAM ( Ha ) Kaynak :Orman İşletme Müdürlüğü (2011) İldeki ormanların tamamının mülkiyeti devlete aittir. Ormanların kapladığı alanlar ve bu alanların niteliği ve işletme biçimi aşağıya çıkarılmıştır. (Tablo : F.2) Bölgede Orman Genel Müdürlüğü birimi olarak Orman İşletme Müdürlüğü bulunmaktadır. İlde, Orman İşletme Müdürlüğü tarafından hasat edilip kullanıma sunulan orman ürünü yoktur. İşletme sadece yakacak amaçlı odun üretimi yapmaktadır. Tablo : F.2 İlde Bulunan Ormanların Kapladığı Alanlar ve Bu Alanların Niteliği ve İşletme Biçimi KORU ORMANI BALTALIK ORMANI GENEL TOPLAM İşletme Sınıfı Normal (Ha) Bozuk (Ha) Toplam (Ha) Normal (Ha) Bozuk (Ha) Toplam (Ha) Normal (Ha) Bozuk (Ha) Toplam Ormanlık Alan (Ha) A B TOP Kaynak: Orman İşletme Müdürlüğü 2011 F Orman Varlığının Yararları Şüphesiz ormanlar, ülkelerin yapacak ve yakacak odun hammaddesi ihtiyaçlarının karşılanmasında büyük bir işleve sahiptirler. Sadece odun hammaddesinin altı binden fazla kullanım alanı bulunmaktadır. Bugün dünyada çok yaygın olarak kullanılan kağıdın hammaddesinin odun olduğunu biliyoruz. Bunun yanında ormanlar reçine, palamut, sığla yağı, defne yaprağı ve defne yağı, 90

91 mantar çeşitli yabanı meyveler, av eti, kürk, tıbbi-aromatik maddeler, bitki özleri vb. Çeşitli ikincil ürünlerde elde edilmektedir. Ancak ormanların bu doğrudan yararlanma yanında, su ve toprak koruma, ülkenin iklimini düzenleme, toplum sağlığı, doğayı koruma ve benzeri çok yönlü ve çok defa odun üretim işlevinden daha önde gelen yarar ve işlevlere sahip olduğu da bilinmektedir. Ne var ki, gerek ülkemizde ve gerekse dünya genelinde ormanın böylesine çok yönlü işlevlerini dikkate alan ve bu işlevleri ön planda tutan bir uygulama içerisinde olunduğunu söylemek de mümkün değildir. Aksi halde bugün ormanlarımızın en az % 56 sı bozuk yapıda olmaz, dünyada da bir ormansızlaşma ve çölleşme sorunundan bahsedilmezdi. Yüzlerce hatta binlerce yılda oluşmuş bulunan, toprağı, yamaç arazilerde su erozyonundan, düz arazilerde ise rüzgar erozyonundan korumak ancak orman ve benzeri yeşil örtüler sayesinde mümkündür. Böylece hem toprak yerinde korunmakta, hem de yağış sularının gelişigüzel akıp ve yerine göre sel, taşkın ve heyelana da neden olarak boş yere göl ve denizlere taşınması önlenmektedir. Ormanlar yüksek kalitede içme ve kullanma suyuna kaynak oluşturmaktadırlar. Mevcut su kaynakları artık ülkelere yetmemektedir, su, başlı başına stratejik bir madde haline gelmiş bulunmaktadır. Ormanca zengin ülke ve yörelerde kuraklık görülmez. Orman, şiddetli rüzgar, kar fırtınası ve aşırı sıcaklıklara karşı bir işleve sahiptir. Çığ oluşumunu önler. Bol oksijen üretimi yanında, havadaki toz ve benzeri zararlı maddeleri tutmak ve gürültüyü azaltmak gibi toplum sağlığı üzerinde sayılmayacak kadar yararları vardır. Manzara, güzellikleri, seyir yerleri, dinlenme alanları, koşu ve yürüme yolları vb. ile insanların ruh ve beden sağlığı için eşsiz bir ortam oluşturur. Milli savunmada hem bir ekonomik güç ve doğal kaynak, hem de yerine göre bir engel ve bir gizlenme aracıdır. Öğretim, eğitim ve bilimsel araştırmalarda canlı laboratuarıdır. İşte tüm bu çok yönlü yarar ve işlevlerine bağlı olarak ormanlar diğer doğal kaynaklara oranla, çok daha ayrı bir özelliğe, evrensel bir değere ve öneme sahiptirler. Hava kirliliği başta olmak üzere, çevre sorunlarından ilk zarara uğrayan doğal varlık ormanlar olmakta, su ve toprak kirlenmesi sonra gelmektedir. Ağır endüstrilerin yaydığı zehirli gazlar ( Kükürtdioksit ve Azotoksitler ) asit yağışları halinde ormanlar üzerine düşmekte ve yoğun orman ölümlerine neden olmaktadır. Budan dolayı, ormanlar, ormansızlaşma ve benzeri sorunlar, diğer çevre sorunlarından ayrı olarak genel çevre sorunlarının başında gelmektedir. F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları Bölgede Orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiçbir yararı görülmeyen ve tarım alanlarına dönüştürülen alanlar mevcut değildir. Ayrıca, orman niteliğini tam olarak kaybetmiş olan tarla, bağ, meyvelik ve zeytinlik gibi alanların, tarım alanı veya hayvancılıkta kullanılması yararlı olan araziler de yoktur. Alanda orman planlamasıyla ilgili yapılmış çalışmalar; orman amenajman planı, yukarı Çoruh Avam Projesi ve Yeşil Kuşak Ağaçlandırma Projesidir. Amenajman planı ormanların planlanması ve bu plan doğrultusunda işletilmesini sağlamaktadır. Yukarı Çoruh Avam Projesi yukarı Çoruh havzasındaki ıslah çalışmalarına yenilik projesidir. Yeşil Kuşak Ağaçlandırma Projesi, Bayburt ili ve yöresi ağaçlandırma ve erozyon kontrol çalışmalarına ait projedir. 91

92 F.1.2. Çayır ve Meralar: 4342 Sayılı Mera Kanunu Uygulamaları: TESPİT TAHDİT TAHSİS Çalışılan Kalan İlçe Adı Yerleşim Birimi Alan (Ha) Yerleşim Birimi Alan (Ha) Yerleşim Birimi Alan (Ha) Yerleşim Birimi Yerleşim Birimi Bayburt Aydıntepe Demirözü TOPLAM Mera Çalışmaları: 2012 yılına kadar yapılan tespit ve tahdit çalışmaları neticesinde mera kanununun 5-b maddesi gereği oluşturulan meraların tescil işlemleri devam etmektedir. Tespiti yapılacak 51 adet yerleşim birimi bulunmakta olup 2012 yılı içerisinde çalışılması hedeflenmektedir. Mera Islah Çalışmaları: İlimizde Merkez Kıratlı Köyü, Gez Köyü ve Çayıryolu Belediyesinde uygulanmak üzere 3 adet mera ıslah ve amenajmanı projeleri tamamlanmıştır. İlimiz Merkez İlçesi Balca Köyü Mera Islah ve Amenajman Projesi ile Çorak, Oruçbeyli, Rüştü ve Tomlacık Köyleri Mera Islah ve Amenajman projeleri hazırlanmış olup 2009 yılında uygulanmaya başlanmış olup halen devam etmektedir. İnsan beslenmesinin temel taşı olan hayvansal ürünlerin üretimi için gerekli olan kaba yemin en ucuz ve sağlıklı üretildiği kaynak çayır ve meralardır. Su ve rüzgar erozyonunu önlemenin yolu da çayır ve meraların ıslahı ile mümkündür. Hayvancılığın ileri olduğu ülkelerde çayır-meralar hayvancılık ile birlikte düşünülmektedir. Bu nedenle çayır ve meralar ülkemizin ihmal edilemez en önemli doğal kaynağıdır. Çeşitli faktörler yanında bugüne kadar müstakil bir yasanın bulunmaması meralarımızın hızla tahrip olmasına ve elimizden çıkmasına sebep olmuştur. Çeşitli faktörler yanında müstakil bir yasanın bulunmaması mera ile ilgili görevlerin çok çeşitli kurumlara verilmesi, kurumlar arası koordinasyonun sağlanamaması sonucu, 1935 li yıllarda 44.3 milyon hektar olan mera alanlarımız 1950 lerde 21 milyon 700 bin hektara kadar düşmüştür. Ve bugün tarım bakanlığının verilerine göre bu rakamın 12 milyon hektara gerilediği ve buna ilaveten mera alanlarının gerek erozyonla, gerek aşırı otlatma ve bilinçsiz kullanım sonucu can çekişmekte olduğunu söyleyebiliriz. Bu değerlendirmeler sonucunda, TBMM de 4342 sayılı mera kanunu tarihinde kabul edilip tarihinde de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu doğrultuda ilimizde valilik bünyesinde Mera Komisyonu ve mera teknik ekibi oluşturulmuştur. Şu anda bu komisyon, ilimizdeki meraların durumu ile ilgili çalışmalara başlamıştır. İlimizde 3 adet mera islah ve amenajmanı projeleri tamamlanmıştır. Ayrıca 5 mera islah ve amenajman projeleri hazırlanmış olup, 2009 yılında uygulanmaya başlanmış ve halen devam etmektedir. 92

93 F.2. FLORA F.2.1. Habitat ve Toplulukları F Türler ve Populasyonları Bayburt İlinde toplam 51 Familya 197 Cins 410 Takson tespit edilmiş ve liste aşağıda çıkarılmıştır. A) PTERIDOPHYTA EQUISETACEAE Equısetum Equisetum hyemale Equısetum fluviatile Equisetum palustre Equisetum arvense Equisetum telmateia OPHİOGLOSSACEAE Botrychium Botrchium lunaria SİNOPTERİDACEAE Cheilanthes Cheilanthes marantae ASPLENİACEAE Asplenium Asplenium septentrionale Asplenium x heufleri Asplenium adiantum-nigrum x Asplenium woronowii ATHYRİACEAE Athyrium Athyr ium distentifolium Athyrium filix Woodsia Woodsia alpina 93

94 ASPIDIACEAE Dryopteris Dryopteris borreri Dryopteris abbreviata Dryopteris carthusiana B) SPERMATOPHYTA GYMNOSPERMAE PINACEAE Abies Abies nordmanniana Pinus Pinus sylvestris Pinus nigra Picea Picea orientalis Picea pugens CUPRESSACEAE Juniperus Juniperus sabina Juniperus oxycedrus Thuja Thuja orientalis 94

95 Cupressus Cupressus sempervirens ANGİOSPERMAE DİCOTYLEDONES RANUNCULACEAE Nigella Nigella latisecta Nigella segetalis Trollıus Trollinus ranunculinus Calthea Calthea polypetale Aconitum Aconitum spicata Aconitum nasutum Delphinium Delphinium albiflorum Delphinium formosum Delphinium dasystachyum Consolida Consolida hohenackeri Consolida orientalis Consolida glandulosa Consolida armeniaca Consolida olopetala Anemone Anemone ablana Adonis Adonis aestivalis subsp. aestivalis Adonis eriocalycina Ranunculus Ranunculus brachylobus subsp. brachylobus Ranunculus dissectus subsp. huetii Ranunculus grandiflorus Ranunculus tempskyanus 95

96 Sütleğen (Euphorbia) Ranunculus marginatus Thalictrum Thalictrum minus var. minus Thalictrum simplex PAEONİACEAE Paeonia Paeonia mascula subsp. arietina PAPAVERACEAE Glaucium Glaucium leiocarpum Roemeria Roemeria refrecta Papaver Papaver orientale var. orientale Papever bractaetum Papaver fugax var. fugax Corydalis Corydalis conorhiza Corydalis rutifolia subsp. erdelii Fumaria Fumaria asepala 96

97 BRASSİCACEAE = CRUCİFERAE Conringia Conringia perfoliata Capsella Capsella bursa-pastoris Isatis İsatis erzurumica Isatis glauca subsp. glauca Coluteocarpus Coluteocarpus vesicaria subsp. vesicaria Heldreichia Heldreichia rotundifolia Aethionema Aethionema arabicum Aethionema spicatum Aethionema cordatum Aethionema speciosum subsp. speciosum Aethionema caespitosum Aethionema membranaceum Thlaspi Thlaspi lilacinum Thlaspi sintenisii Thlaspi ceratocarpon Cochlearia Cochleria sintenisii Aurinia Aurinia rupestris subsp. cyclocarpa Alyssum Alyssum linifolium var. linifolium Alyssum stylare Alyssum blepharocarpum Alyssum alyssoides Alyssum desertorum Alyssum stapfii Alyssum strigosum subsp. strigosum Alyssum xanthocarpum Alyssum hirsutum Alyssum callichroum Alyssum pateri Alyssum gehamense Alyssum murale var. alpinum Alyssum peltarioides subsp. peltarioides 97

98 Alyssum peltarioides subsp. virgatipormes Draba Draba bruniifolia subsp. armeniaca Draba rigida subsp.bryoides Draba polytricha Draba siliquosa Arabis Arabis brachycarpa Rorippa Rorippa austriaca Rorippa sylvestris Hesperis Hesperis schisckinii Hesperis stellata Hesperis cappadocica Sterigmostemum Sterigmostemum incanum Erysimum Erysimum uncinatifolium Sisymbrium Sisymbrium altissimum RESEDACEAE Reseda Reseda lutea CİSTACEAE Helianthemum Helianthemum canum Helianthemumnummularia subsp. tomentosum VİOLACEAE Viola Viola altaica POLYGALACEAE Polygala Polygala supina Polygala anatolica CARYOPHYLLACEAE Arenaria Arenaria lychnidea 98

99 Arenaria acutisepala Arenaria cucubaloides Arenaria gypsophiloides var. gypsophiloides Arenaria pseudacontholimon Arenaria armeniaca Minuartia Minuartia hirsuta subsp. falcata Minuartia umbellulifera subsp. umbellulifera var. umbellulifera Minuartia verna subsp. verna Minuartia subtilis Lepyrodiclis Lepyrodiclis holosteoides Cerastium Cerastium banaticum Cerastium gnaphalodes Cerastium purpurascens Cerastium dictiotomum subsp. dictiotomum Dianthus Dianthus liboschitzianus Dianthus multicaulis Dianthus zederbaueri Dianthus carmelitarum Dianthus calocephalus Glaucium Glaucium corniculatum Saponaria Saponaria orientalis Saponaria picta Saponaria prostrata subsp. calvertii Gypsophila Gypsophila glandulosa Gypsophila hispida Gypsophila elagans Gypsophila bitlisensis Silene Silene marschallii Silene capitellata Silene armena var. armena Silene spergulifolia Silene dianthoides Silene caryophylloides subsp. caryophylloides Silene caryophylloides subsp. subulata Silene dichotoma subsp. dichotoma Silene bupleuroides 99

100 Silene supina subsp. Pruinosa Silene vulgaris var. commutata POLYGONACEAE Polygonum Polygonum arenastrum Polygonum bistora Polygonum setosum Atrapaxis Atrapaxis sipinosa Rumex Rumex ponticus Rumex crispus Rumex acetosella Rumex gracilescens Rumex tuberosus CHENOPODİACEAE Beta Beta trigyna Beta corolliflora Chenopodium Chenopodium folisum Panderia Panderia pilosa Salsola Salsola canescens Noaea Noaea mucronata subsp. tournefortii GUTTİFERAE Hypericum Hypericum elongatum subsp. elongatum Hypericum elongatum subsp. apiculatum Hypericum hyssopifolium var. elongatum Hypericum hyssopifolium var. microcalycinum Hypericum pruinatum Hypericum linarioides Hypericum perfoliatum Hypericum bithynicum Hypericum lydium Hypericum scabrum Hypericum venustum 100

101 Hypericum perforatum MALVACEAE Alcea Alcea hohenackeri LİNACEAE Linum Linum mucronatum subsp. armenum Linum unguiculatum Linum hypericifolium Linum bienne GERANİACEAE Geranium Geranium tuberosum subsp. tuborosum Geranium psilostemum Geranium sylvatikum Geranium cinereum subsp. subcaulescens var.ponticum Geranium ibericum subsp. İbericum Geranium ibericum subsp. jubatum Geranium collinum Erodium Erodium chium subsp. armenum Erodium cicutarium Erodium absinthoides subsp. armenum ACERACEAE Acer Acer campestre subsp. leiocarpum RHAMNACEAE Rhamnus Rhamnus pallasii 101

102 Astragalus Sp. FABACEAE=LEGUMINOSEAE Astragalus Astragalus coadunatus Astragalus densifolius Astragalus cicer Astragalus fraxinifolius Astragalus condensatus Astragalus brachypterus Astragalus baibutensis Astragalus oleifolius Astragalus lagurus Astragalus hirticalyx Astragalus maximus var. dasysemius Astragalus glycyphyllos subsp.glycyphyllos Astragalus aduncus Astragalus ornithopodioides Astragalus ponticucs Astragalus microcephalus Astragalus declinatus Astragalus compactus Astragalus lamarkii Astragalus longifolius Astragalus lagopodioides Astragalus onobrychis Astragalus hyololepis Astragalus alyssoides Astragalus lineatus var. lineatus Astragalus oreades Astragalus psoraloides Astragalus asciocalyx Astragalus trachytrichus 102

103 Astragalus incertus Astragalus cylindraceus Astragalus campylosema subsp. nigripilis Astragalus cinereus Oxytropis Oxytropis persica Oxytropis lazica Vicia Vicia cracca. subsp. stenophylla Vicia cracca. subsp. cracca Vicia canescens subsp. variegata Vicia balansae Vicia hyranica Lathyrus Lathyrus armenus Lathyrus tukhtensis Ononis Ononis spinosa Ononis arvensis Trifolium Trifolium polyphyllum Trifolium campestre Trifolium ochroleucum Trifolium rytidosemium var. rytidosemium Trigonella Trigonella isthmocarpa Trigonella crassipes Trigonella coerulescens Coronilla Corinilla orientalis Coronilla varia subsp. varia Hedysarum Hedysarum pestalozzae Hedysarum nitidum Onobrychis Onobrychis araxina Onobrychis armena Onobrychis cornuta Onobrycis stenostachya subsp. sosnowskyi Medicago Medicago x varia 103

104 Melilotus Melilotus oficinalis ROSACEAE Prunus Prunus divaricata subsp. divaricata Prunus spinosa subsp.dasyphylla (Erik,kültüre alınmış) Cerasus Cerasus angustifolia var. Sintenisii Cerasus mahaleb subsp. mahaleb Cerasus avium (Kiraz,kültüre alınmış) Cerasus vulgaris (Vişne,kültüre alınmış) Armeniaca Armeniaca vulgaris (Kayısı,kültüre alınmış) Persica Persica vulgaris (Şeftali,kültüre alınmış) Rubus Rubus saxatilis Potentilla Potentilla fruticosa subsp. floribunda Potentilla ruprechtii Potentilla crantzii var.crantzii Potentilla elatior Potentilla recta Potentilla biturca Potentilla rupestris 104

105 Potentilla cappadocia Fragaria Fragaria x ananassa (Çilek,kültüre alınmış) Geum Geum coccineum Alchemilla Alchemilla procerrima Alchemilla erythropoda Rosa Rosa pisifornis Rosa hemisphaerica Rosa pimpinellifolia Rosa iberica Rosa heckeliana subsp. orientalis Rosa dumalis subsp. Boissieri Rosa foetida Rosa montana subsp.woronowii Rosa canina x pimpinellifolia Crataegus Crataegus orientalis var. orientalis Sanguisorba Sanguisorba minor subsp.lasiocarpa Sorbus Sorbus umbellata Malus Malus communis (Elma,kültüre alınmış) Malus sylvestris subsp. orientalis var orientalis Agrimonia Agrimona eupataria Cotonaster Cotonaster nummularia Cydonia Cydonia oblanga (Ayva,kültüre alınmış) Pyrus Pyrus eloagnifolia ONAGRACEAE Epilobium Epilobium angustifolium 105

106 Epilobium hirsicum Epilobium ponticum Epilobium gemmascens CUCURBİTACEAE Bryonia Bryonia multiflora Citrellus Citrellus lanatus (Karpuz,kültüre alınmış) Cucurbita Cucurbita pepo (Kabak,kültüre alınmış) Cucurbita moschata (Kabak,kültüre alınmış) Cucurbita maxima (Kabak,kültüre alınmış) Cucumis Cucumis sativus (Hıyar,kültüre alınmış) Cucumis melo (Kavun,kültüre alınmış) CRASSULACEAE Rosularia Rosularia aizoon Rosularia chrysantha Sedum Sedum sempervivoides Sedum album Sedum telephium subsp. maximum Sedum spurium Sedum gracile Sedum annuum Sedum hispanicum var.semiglarum Sempervivum Sempervivum armenum var.armenum Sempervivum minus var.minus Sempervivum minus var.glabrum SAXİFRAGACEAE Saxifraga Saxifraga luteoviridis Saxifraga exarata var. exarata Saxifraga sibirica subsp. mollis Saxifraga adscendens subsp. adscendens Ribes GROSSULARİACEAE 106

107 Ribes orientale UMBELLİFEREAE=APİACEAE Eryngium Eryngium billardieri Eryngium campestre Chaerophyllum Chaerophyllum macrospermum Grammosciadium Grammosciadium daucoides Grammosciadium platycarpum Grammosciadium pterocarpum Anthriscus Anthriscus nemorosa Antriscus kotscyi Scandix Scandix aucheri Carum Carum meifolium Chamaesciadium Chamaesciadium acaule Pimpinella Pimpinella corymbosa Pimpinella tragium subsp. lithophila Pimpinella saxfraga Pimpinella cappadocica Conium Conium maculatum Prangos Prangos pabularia Prangos meliocarpoides var. arcis-romanae Prangos ferulacea Prangos platyclaena Bupleurum Bupleurum gerardii Bupleurum falcatum subsp. cernuum Bupleurum falcatum subsp. persicum Trinia Trinia scabra Petroselinium Petroselinium crispum (Maydanoz,kültüre alınmış) 107

108 Falcaria Falcaria vulgaris Ligusticum Ligusticum alatum Ferula Ferula szowitsiana Ferula orientalis Ferulago Ferulago galbenifera Ferulago platycarpa Ferulago setifolia Pastinaca Pastinaca sativa subsp. urens Malabaila Malabaila secacul Heracleum Heracleum crenatifolium Heracleum pastinacifolium subsp. incanum Zosima Zosima absinthifolia Astrodaucus Astrodaucus orientalis Hippomarathrum Hippomarathrum microcarpum CAPRİFOLİACEAE Lonicerum Lonicerum xylosteum Vibirnum Vibirnum lanata VALERİANACEAE Valeriana Valeriana leucophaea Centranhus Centranthus longiflorus subsp. longiflorus DİPSACACEAE Dipsacus 108

109 Dipsacus laciniatus Cephalaria Cephalaria hirsuta Cephalaria gigantea Cephalaria aristata Scabiosa Scabiosa crinita Scabiosa argentea Scabiosa caucasica COMPOSİTAE= ASTERACEAE Helianthus Helianthus annuus (Ayçiçeği,kültüre alınmış) Helianthus tuberosus (Yer elması,kültüre alınmış) Inula Inula salicina İnula orientalis İnula mariae İnula acualis var. acualis İnula acualis var. caulescens İnula montbretiana İnula oculus-christi Helichrysum Helichrysum pallasii Helichrysum arenarium Helichrysum plicatum subsp. italicum Helichrysum plicatum subsp.plicatum Helichrysum armenium subsp. armenium Gnaphalium Gnaphalium sylvaticum Gnaphalium supinum Evax Evax anatolica Aster Aster amellus subsp.ibericus Aster caucasicus Erigeron Erigeron acer Erigeron caucasicus subsp. venestus 109

110 Psychrogeton Psychrogeton nigromontanus Senecio Senecio mollis Senecio lorentii Senecio taraxacifolius var. taraxacifolius Senecio cilicius Senecio racemosus Senecio vulgaris Senecio pseudo-orientalis Senecio nemorensis subsp. nemorensis Senecio integrifolius subsp. aurantiacus Tussilago Tussilago farfara Anthemis Anthemis alba Anthemis tinctoria Anthemis triumfettii Anthemis cretica subsp. umbilicata Anthemis cretica subsp. iberica Anthemis cretica subsp. argaea Anthemis arvensis Anthemis melanoloma subsp. melanoloma Anthemis melanoloma subsp. trapezuntica Achillea Achillea vermicularis Achillea latiloba Achillea millefolium Achillea wilhelmsii Achillea schischkinii Achillea setacea Achillea biebersteinii Tanacetum Tanacetum aucheranum Tanacetum zahlbruckneri Tanacetum cadmium subsp. orientale Tanacetum chiliophyllum var. chiliophyllum Tanacetum sericeum Tanacetum sipikorense Tanacetum balsamita subsp. balsamita Tanacetum balsamita subsp. balsamitoides Tanacetum punctatum Tanacetum nitens Tanacetum abrotanifolium Artemisia 110

111 Artemisia austriaca Artemisia santonicum Artemisia chamaemellifolia Artemisia absinthium Artemisia splendens Cousinia Cousinia bicolor Cousinia brachyptera Cousinia canescens Arctium Arctium platylepis Onopordum Onopordum turcicum Cirsium Cirsium sommieri Cirsium cephalotes Cirsium macrobotrys Cirsium simplex subsp. simplex Cirsium simplex subsp. armenum Circeum lappaceum subsp.lappaceum Circium rhizocephalum subsp. sinoatum Circium elodes Circium arvense Carduus Carduus nutans var. Armenus Carduus acanthoides subsp sintenisii Jurinea Jurinea alpigena Jurinea aucherana Centaurea Centaurea virgata Centaurea pulchella Centaurea jacea Centaura sessilis Centaura depressa Centaura rhizantha Centaurea armena Centaurea helenioides Centaurea glastifolia Centaurea spectabilis var. microlopha Centaurea polypodiifolia var.polypodiifolia Centaurea carduiformis subsp. carduiformis var carduiformis Centaurea carduiformis subsp. orientalis Centaurea pyrrhoblephara 111

112 Centaurea hypoleuca Centaurea appendicigera Centaura nigrifimbria Centaurea triumfettii var. pleiocephala Centaurea triumfettii var. mathiolifolia Carlina Carlina oligocephala subsp.oligocephala Xeranthemum Xeranthemum annuum Xeranthemum longipapposum Chardinia Chardinia orientalis Echinops Echinops sphaerocephalus subsp. sphaerocephalus Scorzonera Scorzonera armeniaca Scorzonera suberosa subsp. suberosa Scorzonera mollis subsp. szowitzii Scorzonera inaequiscapa Scorzonera incisa Scorzonera sericea Scorzonera sosnowskyi Scorzonera cana Scorzonera cinerea Scorzonera eriophora Scorzonera tomentosa Tragopogon Tragopogon longirostis Tragopogon coloratus Tragopogon buphthalmoides Hieracium Hieracium sericicaule Hieracium onosmaceum Hieracium virosiforme Hieracium insolitum Pilosella Pilosella auriculoides Pilosella hoppeana Pilosella cymosa Pilosella cymosa x hoppeana Pilosella x fallax Cicerbita Cicerbita racemosa 112

113 Lactuca Lactuca saligna Scariola Scariola viminea Scariola orientalis Taraxacum Taraxacum bessarabicum subsp. bessarabicum Taraxacum serotinum Taraxacum turcicum Taraxacum bithynicum Taraxacum oliganthum Taraxacum microcephaloides Crepis Crepis paludosa Crepis conyzifolia Crepis vulgaris Crepis dioritica Crepis willdenowii Crepis foetida subsp. rhoeadifolia Crepis sancta Cichorium Cichorium intybus Conyza Conyza canadensis Cousinia Cousinia bicolor Crinitaria Crinitaria villosa Crupina Crupina crupinastrum Gundelia Gundelia tournefortii Lapsana Lapsana communis subsp. intermedia Leontodon Leontodon hispinus Picris Picris hieracioides 113

114 Tripleurospermum Tripleurospermum callosum CAMPANULACEAE Campanula Campanula latifolia Campanula betulifolia Campanula stricta var. stricta Campanula glomerata Asyneuma Asyneuma amplexicaule subsp. amplexicaule Asyneuma rigidum subsp. rigidum Asyneuma virgatum subsp. virgatum ERİCACEAE Rhododendron Rhododendron caucasicum Vaccinium Vaccinium myrtillus Vaccinium uliginosum PRİMULACEAE Primula Primula elatior subsp. meyeri Primula elatior subsp. pallasii Primula algida Pirimula auriculata Androsace Androseca ablana Androsace armeniaca var. macranta Cyclamen Cyclamen parviflorum Lysimachia Lysimachia verticilltis Lysimachia vulgaris Anagallis Anagallis arvensis ASCLEPİADACEAE Vincetoxicum Vincetoxicum tmoleum Vincetoxicum fuscatum subsp. fuscatum GENTİANACEAE Gentiana Gentiana cruciata 114

115 Gentiana pyreanica Gentiana gelida Gentienella Gentienella ciliata subsp. blepharophora Swertia Swertia longifolia CONVOLVULACEAE Convolvulus Convolvulus calvertii Convolvulus lineatus Convolvulus virgata BORAGİNACEAE Asperugo Asperugo procumbens Myosotis Myosotis stricta Paracaryum Paracaryum racemosum var. racemosum Paracaryum cristatum subsp. cristatum Rindera Rindera lanata var.canascens Solenanthus Solenanthus stamineus Echium Echium plantagineum Echium italicum Onosma Onosma microcarpum. Onosma ambigens Onosma trapezunteum Onosma sericem Nonea Nonea versicolor Nonea pulla subsp. scabrisquamata Nonea armeniaca Anchusa Anchusa leptophylla 115

116 Cherinthe Cherinthe minor subsp. auriculata Lappula Lappula barbata Lalamentia Lalamentia canescens SOLANACEAE Solanum Solanum tuberosum (Patates,kültüre alınmış) Solanum melongena (Patlıcan,kültüre alınmış) Capsicum Capsicum annuum (Biber,kültüre alınmış) Lycopersicon Lycopersicon esculentum (Domates,kültüre alınmış) Hyoscyamus Hyoscyamus reticulatus SCROPHULARİACEAE Verbascum Verbascum speciosum Verbascum armenum Verbascum oreophilum var.joannis Verbascum phoeniceum Verbascum wiedemannianum Verbascum georgicum Verbascum cheiranthifolium var. cheiranthifolium Verbascum georgicum x pyramidatum Scrophularia Scrophularia kotschyana Scrophularia ilwensis Scrophularia cinerascens Scrophularia thesioides Linaria Linaria kurdica subsp. kurdica Linaria kurdica subsp. pyenophylla Linaria corifolia Linaria genistifolia subsp. confertifolia Veronica Veronica gentianoides Veronica microcarpa Veronica multifida Veronica routerana 116

117 Veronica oxycarpa Veronica baranetzkii Veronica caespitosa var.caespitosa Veronica orientalis subsp.orientalis Veronica anagallis-aquata Veronica kopgecidiensis Lagotis Lagotis stolonifera Euphrasia Euphrasia lebardensis Euphrasia pectinata Odontites Odontites aucheri Odontites glutinosa Pedicularis Pedicularis causasica Pedicularis pontica Pedicularis condensata Pedicularis nordmanniana Melampyrum Melampyrum arvense Rhynchocorys Rhynchocorys stricta OROBANCHACEAE Phelypaea Phelypaea tournefortii Orobanche Orobanche caesia Orobanche rechingeri Orobanche caucasica Orobanche caryophyllaceae ACANTHACEAE Acanthus Acanthus spinosus GLOBULARİACEAE Globularia Globularia trichosantha Ajuga LAMİACEAE=LABİATAE 117

118 Ajuga salicifolia Teucrium Teucrium orientale var. ulens Teucrium orientale var. puberulens Teucrium orientale var. glabrescens Teucrium orientale var. escens Teucrium parviflorum Teucrium polium Teucrium chamaedrys subsp.syspirense Scutellaria Scutellaria galericulata Scutellaria pontica Scutellaria orientalis subsp. pinnatifida Eremostachys Eremostachys moluccelloides Phlomis Phlomis pungens var. hirta Phlomis linearis Phlomis armeniaca Lamium Lamium garganicum subsp. reniforme Lamium armenum subsp. Armenum Lamium galactophyllum Lamium macrodon Lamium album Wiedemannia Wiedemannia multifida Leonurus Leonurus glaucescens Marrubium Marrubium parviflorum subsp. parviflorum Marrubium parviflorum subsp.oligodon Sideritis Sideritis montana subsp. montana Sideritis armeniaca Stachys Stachys balansae subsp. balansae Stachys cretica subsp. anatolica Stachys cretica subsp. trapezuntica Stachys spectabilis Stachys bayburtensis 118

119 Stachys viscosa var. viscosa Stachys lavandulifolia var. lavandulifolia Stachys iberica subsp. stenostacya Stachys macrostachya Stachys annua Stachys germaniaca subsp.bithynica Nepeta Nepeta racemosa Nepeta stricta var. stricta Lallemantia Lallemantia canescens Lallemantia peltata Lallemantia iberica Thymus Thymus leucatricus var. leucatricus Thymus sipyleus Thymus pubescens Thymus fallax Mentha Mentha spicata Mentha longifolia Mentha arvensis Lycopus Lycopus europaeus Salvia Salvia staminea Salvia sclarea Salvia cryptantha Salvia microstegia Salvia rosifolia Salvia huberi Salvia pachystachys Salvia candidissima subsp. candidissima Salvia nemorosa Salvia verticillata subsp. amasiaca Origanum Origanum vulgare subsp.viride Ziziphora Ziziphora clinipodioides Ziziphora persica Ocimum Ocimum basilicum (Fesleğen,kültüre alınmış) 119

120 PLUMBAGİNACEAE Acantholimon Acantholimon acerosum Acanholimon reflexifolium Acanthılimon puberulum var.puberulum Acantholimon caryophyllaceum subsp. caryophyllaceum Acantholimon armenum. var. armenum Acantholimon kotschyi. subsp. laxispicatum Acantholimon hypochaerum Acantholimon ulicinum subsp. lycaonicum PLANTAGİNACEAE Plantago Plantago crassifolia Plantago lanceolata THYMELAEACEAE Daphne Daphne glomerata Daphne oleoides subsp. kurdica Thymelaea Thymelaea passerina ELAEAGNACEAE Elaeagnus Elaeagnus angustifolia EUPHORBİACEAE Euphorbia Euphorbia cardiophylla Euphorbia orientalis Euphorbia eriophora Euphorbia denticulata Euphorbia stricta Euphorbia peplus var. minima Euphorbia falcata subsp. falcata var. falcata Euphorbia macroclada Euphorbia petrophila var. armena EMPETRACEAE Empetrum Empetrum nigrum subsp.hermaphroditum 120

121 MORACEAE Morus Morus alba (Ak Dut,kültüre alınmış) Morus nigra (Kara Dut,kültüre alınmış) Morus rubra (Mor Dut,kültüre alınmış) ULMACEAE Ulmus Ulmus minor JUGLANDACEAE Juglans regia (Ceviz,kültüre alınmış) PLATANACEAE Platana Platana orientalis (Çınar,kültüre alınmış) FAGACEAE Fagus Fagus orientalis Fagus sylvatica Quercus Quercus macrantha subsp. syspirensis Quercus pontica Quercus infectoria Quercus petraea subsp. petraea Quercus petraea subsp. iberica Quercus pubescens CORYLACEAE Corylus 121

122 Corylus colurna Corylus avellana (Fındık,kültüre alınmış) BETULACEAE Alnus Alnus glutinosa (Kızılağaç,Yetiştirilmiş) Betula Butula verrucosa Betula pubescens Betula medwediewii Betula litwinowii Carpinus Carpinus betulus Carpinus orientalis SALİCACEAE Salix Salix triandra subsp. bornmuelleri Salix pentandroides Salix pseudomedemii Salix wilhelmsiana Salix fragilis Salix armenorossica Salix elbursensis Salix ceprea Salix alba Populus Populus nigra subsp. nigra Populus alba Populus tremula RUBİACEAE Crucianella Crucianella gilanica subsp. pontica Crucianella exasperata Asperula Asperula affinis Asperula pontica Asperula suavis Asperula laxiflora Galium Galium margaceum Galium incanum subsp. elatius Galium verum 122

123 Cruciata Cruciata taurica JUNCAGİNACEAE Triglochin Triglochin maritima Triglochin palustris MONOCOTYLEDONES LİLİACEAE Asparagus Asparagus persicus Eremurus Eremurus spectabilis Allium Allium cepa (Soğan,Kültüre Alınmış) Allium sativum (Sarmısak,Kültüre Alınmış) Allium porrum (Pırasa,Kültüre Alınmış) Allium tauricola Allium balansae Allium scorodoprassum subsp. toturdum Allium pallers Allium pseudoflorum Allium flavum subsp. tauricum Allium decipiens Scilla Scilla winogradowii Ornithogalum Ornithogalum sphaerocarpum Ornithogalum sigmoideum Muscari Muscari tenuiflorum Muscari coeleste Lilium Lilium carniolicum subsp. ponticum var. ponticum Lilium ciliatum Fritillaria Fritillaria latifolia Fritillaria crassfolia Firitillaria alburyana Firitillaria armena Firitillaria pinardii 123

124 Tulipa Tulipa armena var. armena Tulipa sintenesii Gagea Gagea bulbifera Gagea luteoides Gagea fistulosa Colchicum Colchicum szovitsii Colchicum bornmuelleri IRİDACEAE Iris Iris sari Iris danfordiae Crocus Crocus biflorus subsp. tauri Crocus aerius Crocus vallicola Crocus kotschyanus subsp. suworowianus Crocus speciosus subsp. ilgazensis Gladiolus Gladiolus atroviolaceus ORCHİDACEAE Gymnadenia Gymnadenia conopsea Platanthera Platanthera chlorantha Traunsteinera Traunsteinera sphaerica Orchis Orchis coriophora Orchis pallens Dactylorhiza Dactylorhiza iberica Dactylorhiza osmanica var. osmanica Dactylorhiza euxina x D. umbrosa Dactylorhiza iberica x D. umbrosa Dactylorhiza cruenta 124

125 JUNCACEAE Juncus Juncus articularis Juncus sparganiifolius Luzula Luzula spicata Luzula pallescens Luzula campestris CYPERACEAE Carex Carex oreophila Carex acutiformis Carex divulsa subsp. leersii Carex melanostachya Carex panicea Carex brevicollis Carex distans Carex umbrosa subsp. huetiana Carex tristis Carex atrata subsp. atrata Carex acuta Carex orbicularis subsp. kotschyana var. caucasica Carex caespitosa POACEAE = GRAMİNEAE Agropyron Agropyron cristatum subsp. pectinatum var. pectinatum Elymus Elymus repens subsp. repens Elymus repens subsp. elongatiformes Elymus hispidus subsp. barbulatus Elymus transhycanus Eremopyrum Eremopyrum orientale Eremopyrum distans Triticum Triticum dicoccun Triticum durum Triticum baeoticum (Buğday,Kültüre Alınmış) (Buğday,Kültüre Alınmış) Secale Secale cereale var. vavilovii Secale montanum 125

126 Psathyrostachys Psathyrostachys fragilis subsp. secaliniformis Hordeum Hordeum violaceum Bromus Bromus erectus Bromus armenus Bromus inermus Bromus japonicus Bromus tomentellus Bromus tectorum Helictotrichon Helictotrichon argaeum Helictotrichon planiculme Trisetum Trisetum rigidum Koeleria Koeleria cristata Agrostis Agrostis olympica Agrostis gigantea Agrostis stolonifera Alopecurus Alopecurus myosuroides var. myosuroides Phleum Phleum phleoides Phleum pratense Phleum exarata Phleum montanum Festuca Festuca pratensis Festuca ziganensis. Festuca valesiaca Festuca callieri subsp. callieri Festuca oreophila Festuca airoides Festuca drymega Lolium Lolium persicum 126

127 Poa Poa bulbosa Poa pratensis Poa nemoralis Poa sterilis Catabrosella Catabrosella parviflora subsp. calvertii Catabrosa Catabrosa aquatica Briza Briza minor Briza media Stipa Stipa holosericea Stipa tirsa Stipa ehrenbergiana Stipa pulcherrima subsp. Crassiculmis Zea Zea mays (Mısır,Kültüre Alınmış) Dactylis Dactylis glomerata Pragmites Pragmites australis Taeniatherium Taeniatherium crinitum ENDEMİK BİTKİ; Yayılış alanı dar olan bitki. Dünyanın sınırlı bir bölgesi dışında başka bir yerde yetişmeyen bu tür bitkilerin yetişme alanı; bir ülkenin sınırlarının içi olabileceği gibi, o ülkenin bir bölgesi, bir dağı, ovası, vadisi hatta küçük bir alanı da olabilir. Bayburt İl Sınırları İçinden Bu Güne Kadar Toplam 86 Endemik Takson rapor edilmiştir. 1 - Ranunculaceae 1 - Delphinium L. 1 - Delphinium formosum BOISS. ET HUET 2 - Delphinium dasystachyum BOISS. ET BAL. 2 - Consolida L. 1 - Consolida (DC.) S. F. GRAY 2 - Consolida glandulosa (BOISS. ET HUET) BORNM. 3- Ranunculus L. 127

128 1 - Ranunculus dissectus BIEB. subsp. huetii (BOISS.) DAVIS 2 - Ranunculus tempskyanus FREYN ET SINT. 2 - Brassicaceae 4 - Aethionema R. BR. 6 - Aethionema caespitosum (BOISS.) BOISS. 5 - Thlaspi L. 7 - Thlaspi lilacinum BOISS. ET HUET 8 - Thlaspi sintenisii HAUSSKN. EX BORNM. 6 - Cochlearia L. 9 - Cochleria sintenisii HAUSSKN. EX BORNM. 7 - Aurinia (L.) DESV Aurinia rupestris (TENORE) CULLEN ET DUDLEY subsp. cyclocarpa (BOISS.) CULLEN ET DUDLEY 8 - Alyssum L Alyssum blepharocarpum DUDLEY ET HUB.-MOR Alyssum callichroum BOISS. ET BAL. 9 - Draba L Draba bruniifolia STEV. subsp. armeniaca COODE ET CULLEN 10 - Hesperis L Hesperis cappadocica FOURN Erysimum L Erysimum uncinatifolium BOISS. 3 - Caryophyllaceae 12 - Arenaria L Arenaria armeniaca BOISS 13 - Minuartia L Minuartia umbellulifera (BOISS.) MCNEILL subsp. umbellulifera (BOISS.) MCNEILL 14 - Cerastium L Cerastium gnaphalodes FENZL 128

129 15 - Dianthus L Dianthus zederbaueri VIERH Dianthus carmelitarum REUT. EX BOISS Saponaria L Saponaria picta BOISS Silene L Silene capitellata BOISS. 4 - Linaceae 18 - Linum L Linum unguiculatum DAVIS 5 - Fabaceae 19 - Astragalus L Astragalus coadunatus HUB.0MOR. ET CHAMB Astragalus densifolius LAM Astragalus condensatus LEDEB Astragalus brachypterus FISCHER 28 - Astragalus baibutensis BUNGE 29 - Astragalus maximus WILLD Astragalus psoraloides LAM Astragalus asciocalyx BUNGE 32 - Astragalus trachytrichus BUNGE 33 - Astragalus cylindraceus DC Astragalus campylosema BOISS. subsp. nigripilis HUB.-MOR. ET CHAMB Astragalus cinereus WILLD Lathyrus L Lathyrus armenus (BOISS. ET HUET) SIRJ Lathyrus tukhtensis CZECZ Hedysarum L Hedysarum pestalozzae BOISS Hedysarum nitidum WILLD Onobrychis ADANS. 129

130 40 - Onobrychis araxina SCHISCHKIN 6 - Rosaceae 23 - Rosa L Rosa pisifornis (CHRIST) D. SOSN. 7 Crassulaceae 24 - Sempervivum L Sempervivum armenum BOISS. ET HUET. 8 - Apiaceae 25 - Trinia HOFFM Trinia scabra BOISS. ET NOE 26 - Ferulago W. KOCH 44 - Ferulago platycarpa BOISS. ET BAL Heracleum L Heracleum crenatifolium BOISS Heracleum pastinacifolium C. KOCH subsp. incanum (BOISS. ET HUET) DAVIS 9 - Asteraceae 28 - Senecio L Senecio cilicius BOISS Anthemis L Anthemis cretica L. subsp. argaea (BOISS. ET BAL.) GRIERSON 49 - Anthemis melanoloma TRAUTV. subsp. melanoloma TRAUTV Achillea L Achillea schischkinii SOSN Tanacetum L. (EMEND. BRIQ.) 130

131 51 - Tanacetum nitens (BOISS. ET NOE) GRIERSON 32 - Cousinia CASS Cousinia bicolor FREYN ET SINT Cirsium MILLER 53 - Cirsium sommieri PETRAK 34 - Centaurea L Centaurea armena BOISS Centaurea helenioides BOISS Centaurea spectabilis (FISCH. ET MEY.) SCHULTZ BIP Centaurea carduiformis DC. subsp. carduiformis DC Centaurea pyrrhoblephara BOISS Centaurea appendicigera C. KOCH 35 - Scorzonera L Scorzonera inaequiscapa BOISS Scorzonera sericea DC Scorzonera tomentosa L Crepis L Crepis dioritica SCHOTT ET KY. EX BOISS Campanulaceae 37 - Campanula L 64 - Campanula betulifolia C. KOCH 11 - Primulaceae 38 - Androsace L Androsace armeniaca DUBY 39 - Cyclamen L Cyclamen parviflorum POBED Boraginaceae 40 - Paracaryum (DC.) BOISS Paracaryum racemosum (SCHREBER) BRITTEN 41 - Onosma L Onosma ambigens LACAITA 131

132 13 - Scrophulariaceae 42 - Verbascum L Verbascum wiedemannianum FISCH. ET MEY Lamiaceae 43 - Sideritis L Sideritis armeniaca BORNM Stachys L Stachys cretica L. subsp. anatolica RECH. FIL Stachys bayburtensis BHATTACHARJEE ETD HUB.-MOR Salvia L Salvia rosifolia SM Salvia huberi HEDGE 15 - Plumbaginaceae 46 - Acantholimon BOISS Acantholimon kotschyi (JAUB ET SPACH) BOISS. subsp. laxispicatum BOKHARI 76 - Acantholimon hypochaerum BOKHARI 16 - Euphorbiaceae 47 - Euphorbia L Euphorbia cardiophylla BOISS. ET HELDR Euphorbia petrophila C. A. MEYER var. armena BOISS Rubiaceae 48 - Asperula L Asperula suavis FISCH. ET MEY Galium L Galium margaceum EHREND. ET SCHÖNB.-TEM Liliaceae 50 - Allium L. 132

133 81 - Allium tauricola BOISS Iridaceae 51 - Iris L Iris sari SCHOTT EX BAKER 83 - Iris danfordiae (BAKER) BOISS Crocus L Crocus speciosus BIEB. subsp. ilgazensis MATHEW 20 - Orchidaceae 53 - Dactylorhiza NECKER EX NEVSKI 85 - Dactylorhiza osmanica (KL.) SOO var. osmanica (KL.) SOO 21 - Poaceae 54 - Festuca L Festuca ziganensis MARKGR.-DANNENB. BAYBURT İlinden Toplam 21 Familya 54 Cins 86 Endemik Takson Rapor Edilmiştir. ITRİ VE TIBBİ BİTKİLER; Bir zamanlar halk arasında geniş kullanım alanı bulan, fakat günümüzde sosyal ve kültürel alandaki değişmelerin getirdiği yanlış anlayış ve alışkanlıklarla bu bitkilerin kullanımı bütün dünyada artarken ülkemizde pek kullanılmamaktadır. Halk arasında; ıtri bitkiler baharat, tıbbi bitkiler şifalı otlar olarak tanınmakta ve tüketilmektedirler. Bu bitkilerin bir çoğu ülkemize özgüdür, Türkiye topraklarının dışında yetişmemekte yetiştirilememektedir, yani endemiktir. Günümüzde başta ilaç sanayi olmak üzere boya, kozmetik ve gıda sanayinin her dalında bu tür bitkiler bolca kullanılmaktadır. 133

134 İlimizde Tabii Olarak Yetişen Tıbbi ve Itri Bitkilerden Bazıları; GENEL ADI MAHALLİ ADI BİLİMSEL ADI Adaçayı Dadırak Salvia officinalis Atkuyruğu Bürüncük Equisetum arvense Ayrık Ayrık Agropyron repens Ballıbaba Emzik Lamium purpureum Banuotu Deli badbad Hyoscyamus niger Boğa dikeni Devedikeni Eryngium campestris Boynuzlu gelincik Deli haşhaş Glaicum corniculatum Böğürtlen Mora Rabus fruticosus Civanperçemi Paspenek Achiella millefolium Çivitotu Çadır otu İshatis tinctoria Ebegümeci Ebem ekmeği Malva silvestris Gelincik Haşhaş Papaver rhoeas Yabani hardal Manalık Sinapsis arvensis Hindiba Çatlankuş Cichorium intybus Isırgan otu Sırgan otu Urticae dioica U. Urens Kamış Kamış Fragmites spp. Kekik Kekik Thymus spp. Kökboya Kökboya Rubia tinctorum Kuşburnu Kuşburnu Rosa canina Dulavrat otu Şaplak Artium lapa Öksürük otu Çoroşbozan Tutsilago farfara Papatya Papatya Matricarya Chamomilla Peygamber Düğmesi Centaurea cyanus Sığır kuyruğu Sığır kuyruğu Verbascum spp. Sinirli ot Bağa yaprağı Plantago major Şahtere otu Fumaria officinalis Kadın tuzluğu Kızanbuk Berberis vulgaris Alıç Alıç Crataegus spp. Yalancı iğne Sincan dikeni Hyppophae rhamnoides Kan damlası Kurt haşhaşı Adonis flammea Çakşır otu Çaşır Ferula elaeochytris Kara hindiba Ezeze Taraxacum officinale Çoban değneği Ebemekmeği Polygonum aviculare Çengel sakızı Ağaç süpürgesi Chondrilla juncea Kaynak:Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN (10. Yılında Bayburt Sempozyumu) 134

135 F.3. FAUNA F.3.1. Habitat ve Toplulukları İlimizde sulak alan ve kıyı şeridi gibi çevre kirliliğinden fazla etkilenen ve yaban yaşam ortamı olarak genetik rezervuar fonksiyonuna sahip habitatlar bulunmamaktadır.. F.3.2. Türler ve Populasyonları F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları F Evcil Hayvanlar F Sahipli Hayvanlar İl düzeyinde 22 adet sahipli köpek bulunmakta, sahipleri tarafından rutin aşılamaları yaptırılmakta ve kayıtları tutulmaktadır. İlimizde satış noktası yoktur. F Sahipsiz Hayvanlar İlimizde Belediyemize ait hayvan barınağı bulunmamaktadır. Fakat Çevre ve Orman Bakanlığı ile yapılan anlaşma ile 2011 yılı Mayıs ayında 400 adet köpek yakalanıp, kısırlaştırılıp, ilaçları yapıldıktan sonra sahaya salınmıştır. F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar İlimizde nesli tehlike altında olan veya olması muhtemel olan türler bulunmamaktadır. F Hayvan Hakları İhlalleri Hayvanlara kötü muamele ve itlafın önüne geçebilmek için Bakanlığımız tarafından yayımlanan genelgelerin Belediyelere, Sağlık ve Tarım Müdürlüklerine dağıtımı yapılmış ve gerekli tedbirlerin alınması istenmiştir. Günümüze kadar bu konu ile ilgili Müdürlüğümüze vatandaşlarımız tarafından herhangi bir şikayet ulaşmamıştır. Ayrıca İlimizdeki okullara yönelik eğitim çalışmalarında hayvan hakları üzerinde titizlikle durulmaktadır. F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bişlgilerin İsteneceği Alanlar F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiat Koruma Alanları İlimizde bu tür alanlar bulunmamaktadır. 135

136 F Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları F Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı Sit Alanları Kentsel Sit Bayburtta Mevcut Sivil Mimari Örneği Taşınmzlar S.NO YAPININ ADI VE TÜRÜ ADRESİ TÜRÜ 1 Abdullah ŞENSOY Evi Şingah Mah. Kaleardıyolu Cad. Konut 2 Sabiha AKBAŞ Evi Mehmet Çelebi Mah. Avcı Sok. Konut 3 Hakkı KOCAMAN Evi Şingah Mah. Doğan Sok. Konut 4 Yıldız Oteli Yıldız Cad. Otel 5 Cumhuriyet Oteli Karasakal Mah. Unutulmaz Cad. Otel 6 Şevket DÜNDAR Evi Karasakal Mah. Kaleardı Sok. Konut 7 Hayrettin CANMEMİŞ Evi Karasakal Mah. Unutulmaz Cad. Konut 8 Talip YEŞİL Evi Veli Şaban Efendi Mah. Düz. Sok. Konut 9 Sadettin TEKDEMİR Evi Veli Şaban Efendi Mah. Düz. Sok. Konut 10 Tahsin SEVİMLİ Evi ( Müze ) ZahitEfendi Mah. II Nolu Erzurum Cad. Konut 11 Ali CAMADAN Evi Veysel Efendi Mah. Hapishane Sok. Konut 12 İsmail ZENGİN Evi UzungaziMah. Dikçe Sok. Konut 13 Yaşar UÇKAN Evi Kadızade Mah. Çiğdem Sok. Konut 14 Fehmi SEKMEN Evi Veysel Efendi Mah. Yamaç Sok. Konut 15 Mustafa NARMANLI Evi Tuzcuzade Mah. Trabzon Cad. Konut 16 Sami OZAN Evi Tuzcuzade Mah. Trabzon Cad. Konut 17 Akif KOCAMAN Evi Kadızade Mah. Fabrika Sok. Konut 18 Nazım İŞAŞIR Evi Mehmet Çelebi Mah. Saraydüzü Sok. Konut 19 Ali AKGÖZ Evi Tuzcuzade Mah. Akgöz Sok. Konut 20 İ.Hakkı POLAT Evi Şingah Mah. Doğan Sok. No: Konut 21 Cevriye MANGAN Evi Şingah Mah. Doğan Sok. No: Konut 22 Hacı Dursun ONATÇA Evi- Şingah Mah. Doğan Sok. No: 77 Konut 23 Hacı Dursun ONATÇA Evi-II Şingah Mah. Doğan Sok. No: 75 Konut 136

137 Kültürel, Dinsel, İdari ve Askeri Taşınmaz Kültür Varlıkları S.NO YAPININ ADI VE TÜRÜ ADRESİ TÜRÜ 1 Bayburt Kalesi Merkezde Askeri 2 Saat Kulesi Cumhuriyet cad. Kültürel 3 Bedesten ( Taşhan ) Taşhan Cad. Kültürel 4 Ulu Camii Cami-i Kebir Mah. Dinsel 5 Korgan Köprü Akşar Kasabası Kültürel 6 Gökçedere Camii Gökçedere Kasabası Dinsel 7 Gökçedere Medresesi Gökçedere kasabası Kültürel 8 Yakutiye Camii Cumhuriyet cad. Dinsel 9 Çayıryolu Camii Minaresi Çayıryolu kasabası Dinsel 10 Kutlu Bey Türbesi Çayıryolu kasabası Mezarlar 11 Gökçedere Hamamı Gökçedere Kasabası Kültürel 12 Bent Hamamı Merkez Kaleardı Yolu Kültürel 13 Çarşı Hamamı Fabrika Sok. No 5 Kültürel 14 Nurlan Hamamı Tuzcuzade Mah. Ham. Sok. Kültürel 15 Paşaoğlu Çeşmesi Tuzcuzade Mah. Ham. Sok. Kültürel 16 Zahit Efendi Camii ( AK CAMİİ ) Zahit Efendi Mah. Dinsel 17 Hükümet Konağı Cumhuriyet Cad. İdari 18 Garnizon Sineması Cumhuriyet Cad. Kültürel 19 Astsubay Ordu Evi Cumhuriyet Cad. İdari 20 Şehit Osman Türbeleri Şehit Osman Tepesi Dinsel 21 Ahi Emir Ahmet Efendi Kümbeti Eski Hastane Cad. Dinsel 22 Şeyh Hayrani Türbesi Eski Hastane Cad. Dinsel 23 Kop Şehitleri Anıtı Kop Dağı Şehitler Tepesi Kültürel 24 Şair Zihni Anıtı İmaret Tepe Kültürel 25 Şeyh Ekmeleddin Baberti Türbesi Aşağı Kırzı Köyü Dinsel 26 Bey Böyrek ( Bamsi Beyrek ) Türbesi Merkez / Erenler köyü Dinsel 27 Korkut Ata Kümbeti Merkez / Masat Köyü Dinsel 28 Şeddü ş Şerriye Türbesi Cami-i Kebir Mah. Dinsel 29 Sultan Fahriye Mezarı Zahit Efendi Mah. Dinsel 30 Ziraat Bankası Şube Binası Cumhuriyet Cad. İdari 31 Kız Meslek Lisesi Tuzcuzade Mah. Kültürel 32 Karargah Binası I Trabzon yolu/ Kışla İçi İdari 33 Karargah Binası II Trabzon Yolu / Kışla İçi İdari 34 Kışla Çeşmesi Tuzcuzade Mah. Kültürel 35 Çatalçeşme Camii Çatalçeşme Köyü Dinsel 36 Konursu Ulu Camii Konursu Köyü Dinsel 37 Konursu Camii Çeşmesi Konursu Kasabası Kültürel 38 Yanbahsi Künbeti Güneşli Köyü Dinsel 39 Veysel Efendi Camii Çeşmesi Veysel Efendi Mah. Kültürel 40 Kırk Çeşmeler Camii Kebir Mah. Kültürel 137

138 Tarihi Sit: OTLUKBELİ SAVAŞ ALANI : Otlukbeli Savaşının geçtiği alan. Bu alan ilimiz Demirözü ilçesi Otlukbeli köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. KOP DAĞI: Birinci Dünya Savaşında Rus ordularına karşı savunma savaşının eşsiz örneğinin verildiği ve binlerce vatan evladının şehit düştüğü alan. Kop Dağı geçidinin zirvesinde Kop Şehitleri Anıtı bu savunmanın anısına dikilmiştir. Kop Şehitliği, Bayburt-Erzurum karayolunun 40. kilometresinde, Bayburt il sınırına yakın, karayolunun kenarında yer alıyor. Kop Şehitleri Abidesi, 1916 yılında Kop Geçidi'nde ve çoruh Havzası'nda düşmana direnen ve bu direnişte şehit olan askerlerin anısına 1963 yılında Kop Dağı'nın zirvesine yapıldı. Kop Şehitliği'nin yapımında, genel olarak kesme taş ve yer yer beton ile mermer kullanılmıştır 138

139 Arkeolojik Sit : AYDINTEPE YER ALTI ŞEHRİ : Bayburt un kuzeybatısında dağlık yöredeki bucak merkezi Aydıntepe de yer alan kent, tüf içerisinde, yüzeyden m derinde başka yapı malzemesi kullanmadan ana kayaya oyulmuş galeriler, tonozlu odalar ve bu odaların açıldığı daha geniş mekanlardan oluşmaktadır. Yaklaşık 2 ile 2.5 m yüksekliğinde tonoz örtülü galeriler yer yer her iki yana genişlemektedir. Kareye yakın planlı odalar bu mekana açılmaktadır, ayrıca gözetleme mekanlarının oluşturduğu havalandırma amaçlı konik biçimdeki deliklerin, galeri odalarını aydınlatmak için de kullanıldığı gözlenmektedir. Günümüzde kazı çalışmaları devam edilen kent hakkında şu an ileri sürülen iki görüş mevcuttur. Bunlardan birincisi kentin bölgede daha önce sözü edilen Halde Şehrine ait olduğu ve eski ismi Hart (Aydıntepe) olan ilçenin isminin de Halt tan geldiği görüşüdür. Diğer görüş ise; Hart ta bu yeraltı kentinden başka Geç Roma-Erken Bizans devirleri arasında yer alan bir mezarın ortaya çıkarılması dolayısıyla, Hıristiyanlığın henüz yerleşmediği bir devirde bu bölgenin bir sığınak teşkil ettiği, Romalılar tarafından kovulan ilk Hıristiyanların bu bölgeye geldikleri ve sığındıkları, yeraltı kentinin de bu Erken Hıristiyanlık dönemine ait olabileceğini iddiaetmektedir. Yeraltı Şehrinin giriş çevre düzenlemeleri yapılarak yerli ve yabancı turistlerin ziyaretine açılmıştır. Alan, I. derecede sit alanıdır ÇİFTETAŞ HÖYÜĞÜ : MÖ.3. bin yıllarına ait olduğu sanılan alan. Alanda yılları arasında kazı çalışması yapılmıştır. 139

140 OROÇBEYLİ HÖYÜĞÜ, ÇORAK KÖYÜ 1-2 HÖYÜKLERİ, BEŞPINAR HÖYÜĞÜ, SÖĞÜTLÜ HÖYÜĞÜ, İSPİRTEPE HÖYÜĞÜ, KİTRE TECİK HÖYÜĞÜ, KİTRE TÜMÜLÜSÜ, Bu alanlarda bugüne kadar herhangi bir çalışma yapılmadığından haklarında bilgi edinilememiştir. Ancak höyüklerin İskitler ve Urartular dönemlerine ait olduğu sanılmaktadır. Doğal Sit ÇIMAĞIL MAĞARASI : İl merkezine yaklaşık 35 km. uzaklıktaki Aşağı Çımağıl köyünün Taşındibi Mahallesi nde yer alan mağaraya Taşındibi Mahallesi nden sonra yaya olarak yaklaşık bir saatlik bir yolculuk sonrasında ulaşılabilmektedir. Ancak 884 m. uzunluğundaki bölümü incelenebilen Çımağıl Mağarası 11 bölümden oluşmakta ve tavan yüksekliği yer yer 30 m yi bulmaktadır. Mağarada küçük su birikintileri, sarkıt dikitleri,org desenli duvarla, mağara incileri, mağara çiçekleri, traverten basamakları,fil kulakları, bulunmakta ve doğal yapısıyla gerçekten görülmeye değer manzaralar oluşturmaktadır. 140

141 Çimağıl mağarasından bir görüntü HELVAKÖY MAĞARASI : Merkez ilçeye 33 km. mesafede Helva köyündedir. Mağara, hemen köyün yamacındadır. Her mevsim buzullarla kaplıdır. Mağarada buzdan oluşmuş sarkıt ve dikitler bulunmaktadır. Mağara sıcak havalarda köylüler tarafından soğuk hava deposu olarak kullanılmaktadır. 141

142 KIRKPINARKÖYÜ ŞİFALI YILANLARI : Merkez ilçeye 20 km. uzaklıkta Kırkpınar köyündedir. Yılanlar köyün girişinde bulunan dağın eteklerinde çıkan çayda, 15 mayıs 5 haziran ayının son haftasından itibaren ortaya çıkan esrarengiz yilanlar 20 gün müddetle görülürler. Halk tarafından şifalı olduğu söylenen yılanlar; yılancık, bel, sırt, baş ve ayak ağrıları olanlar tarafından söz konusu tarihler arasında köye ziyaretçi akını olmaktadır. SIRAKAYALAR ŞELALELERİ : Bayburt-Erzurum karayolunun 6 km. sinden ayrılarak 16 km. daha yol aldıktan sonra ulaşılan Sırakayalar Şelaleleri, İlimiz merkez Sırakayalar köyünün girişinde ve köy içinde olmak üzere iki tanedir Yaz aylarında çevreleri mesire yeri olarak kullanılan her iki şelalede suların akışının verdiği ses ve uğultu yanında oluşturduğu özel klima havası özellikle yaz aylarında güneşin sıcağından insanları adeta korumaktadır. Suyun gizemli akışı çevrede görülmeye değer ebem kuşağı ve bir çok doğal güzellikler oluşturmaktadır. 142

143 Sırakayalar Şelalelerinden bir görüntü. KIZILTEPE ( KIZILDAĞ ) : Ülkemizin ender doğal varlıklarından biri olan Bayburt Ammonitiko Rosso fasiyesi ( Ammonitico rosso facies ) İl merkezine yaklaşık 2 km. mesafedeki Kızıltepe dedir. Tüm Akdeniz kuşağında çok dar alanda yüzeyleme veren bol Ammonit, Pelecypoda, Crinoid ve Belemit içeren orta katmanlı, yumrulu ve kırmızı renkli kireçtaşı birikimleri Ammonitiko rosso fasiyesi olarak bilinir. Pelajik karekterli ve kondanse istif özelliği taşıyan bu oluşuklar birikim zaman 143

144 aralıklarının kısa olması, sahadaki konumları ve özellikle ayırtman kırmızı renkleriyle bulundukları yörelerde kılavuz seviye olarak kullanılırlar. İçerdikleri çok çeşitli ve yoğun fosil topluluklarının kısa menzilli olması nedeniyle yaşlandırmada net zaman aralıkları verirler. Fasiyes özellikleri açısından, çökel, ortamsal ve biyofasiyes analizler için son derece elverişlidirler. Bayburt yöresinde birbirlerine yaklaşık 10 km. mesafede bulunan iki ayrı alanda, ( Kızıltepe ve Uluçayır ) yüzeyleme verirler. ULUÇAYIR : Kızıltepe nin batı bölümünde 25 m.kalınlık gösteren bol fosilli kırmızı renkli ve yumrulu kireçtaşları, 22 m. kalınlık gösteren Uluçayır yöresindeki aynı özellikteki birikimlere göre gerek katmanlaşma gerek fosil içeriği ve gerekse alt-üst dokanak ilişkileri açısından daha belirgin özellikler taşır. Her iki yörede konu istif granitik bir kaynaktan türeyen kırıntılılar tarafından altlanır. Türbiditik kumtaşı, tüf, tüfit ve bazaltik lavlar tarafından üslenir. Mikritik matriksli vaketaşı/istiftaşı dokusunda gelişen kireçtaşları Sinemuriyen-Pliyensbahiyen sürecinde ( milyon yıl ) birikmiştir. Merkez ilçeye bağlı Uluçayır köyü ile merkez ilçe Kızıltepe mevkiinde birbirlerine 10 km. mesafede bulunan bu iki alan, Doğal Koruma Alanı olabilecek özellikler taşıması nedeniyle korunmaya alınması gereken I. derecede sit alanıdır. F Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Alanları F Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğinin Değişik 18., 19. Ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar F Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinin 49. Maddesinde Tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri İlimiz Yönetmeliğin 49. maddesinde belirtilen bölgeye girmemektedir. F Sayılı Çevre Kanunu nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar F Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar F Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler F Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar F Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar F Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde Belirtilen Alanlar F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 144

145 F /2/1984 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları F /6/1981 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar F /10/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol Gereği Ülkemizde Özel Koruma Alanı Olarak Belirlenmiş Alanlar F /9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Listesinde Yer Alan Alanlar F Cenova Deklerasyonu nun 17. Maddesinde Yer Alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar F /2/1983 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar İlimizde bu statüde bir alan bulunmamaktadır. F /05/1994 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar F.4.3. Korunması Gereken Alanlar Suları Kapsayan İçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları İlimizde içme ve kullanma suyu, yer altı su kaynaklarından sağlanmaktadır.şehrimize içme suyu sağlayan alanlar yerleşim merkezlerinin dışındadır. Bu nedenden dolayı bu bölgelerde aşağıda belirtilen koruma alanları oluşturulmamıştır. Mutlak Koruma Alanları Kısa Mesafeli Koruma Alanı Orta Mesafeli Koruma Alanı Uzun Mesafeli Koruma Alanı F Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) 145

146 F Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı İlimizdeki Tarımsal Alanların Sulama Şekli ve Miktarı. İLÇE ADI TOPLAM (Ha ) DEVLET HALK MERKEZ AYDINTEPE DEMİRÖZÜ Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Verileri (2011) F Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler F Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları F Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar Çımağıl Mağaraları, Uluçayır ve Kızıldağ oluşumları hakkında F Doğal Sit bölümünde bilgi verilmiştir. F Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönleğpi7ujmhnz ndirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 146

147 YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 Bayburt Sempozyumu, Bayburt a Hizmet Vakfı Yayınları 2 Orman, Ormansızlaşma, Toprak EROZYON, TEMA Yayınları DOKAP ( Ara Raporu ) Ağustos Doğu Anadolu nun Faydalı Bitkileri, 5 Şifalı Bitkiler ve Sağlığımız, Orm. Yük. Müh. Zeynel ACARTÜRK TUİK Verileri(2011) 7 Uygarlıklar Beşiği BAYBURT, İl Turizm Müdürlüğü (2010) 8- Anadolu Saat Kuleleri, Doç. Dr. H. ACUN, ANKARA Bayburt Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Envanter Bilgileri (2011) 10- Bayburt Tarihi, Bayburt Valiliği Yayınları, Doğu Anadolu Projesi Ana Planı,DPT Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları,2001 G. TURİZM G.1 YÖRENİN TURİSTİK DEĞERLERİ G.1.1 Yörenin Doğal Değerleri ÇIMAĞIL MAĞARASI İl merkezine 35 km. uzaklıkta Aşağı Çımağıl köyündedir. Mağara da önemli renk ve özellik arz eden sarkıt ve dikitler mevcuttur. 600 m uzunluğunda ve tavan yüksekliği yer yer 30 m yi bulan mağarada 11 bölüm mevcuttur. HELVAKÖY MAĞARASI Merkez ilçeye 33 km. mesafede Helva köyündedir. Mağara, hemen köyün yamacındadır. Her mevsim buzullarla kaplıdır. Mağarada buzdan oluşmuş sarkıt ve dikitler bulunmaktadır. Mağara sıcak havalarda köylüler tarafından soğuk hava deposu olarak kullanılmaktadır. SIRAKAYALAR ŞELALELERİ Merkez ilçe Sırakayalar köyünde bulunan tabii güzelliği bulunan doğal şelaleler. Şelalelerin çevresi halk tarafından mesire alanı olarak kullanılmaktadır. KIRKPINARKÖYÜ ŞİFALI YILANLARI 147

148 Merkez ilçeye 20 km. uzaklıkta Kırkpınar köyündedir. Yılanlar köyün girişinde bulunan dağın eteklerinde çıkan çayda, mayıs ayının son haftasından itibaren 15 gün müddetle görülürler. Halk tarafından şifalı olduğu söylenen yılanlar; yılancık, bel, sırt, baş ve ayak ağrıları olanlar tarafından söz konusu tarihler arasında köye ziyaretçi akını olmaktadır. KIZILTEPE ( KIZILDAĞ ) Ülkemizin ender doğal varlıklarından biri olan Bayburt Ammonitiko Rosso fasiyesi (Ammonitico rosso facies) İl merkezine yaklaşık 2 km. mesafede ki Kızıltepe dedir. Tüm Akdeniz kuşağında çok dar alanda yüzeyleme veren bol Ammonit, Pelecypoda, Crinoid ve Belemit içeren orta katmanlı, yumrulu ve kırmızı renkli kireçtaşı birikimleri Ammonitiko rosso fasiyesi olarak bilinir. Pelajik karekterli ve kondanse istif özelliği taşıyan bu oluşuklar birikim zaman aralıklarının kısa olması, sahadaki konumları ve özellikle ayırtman kırmızı renkleriyle bulundukları yörelerde kılavuz seviye olarak kullanılırlar. İçerdikleri çok çeşitli ve yoğun fosil topluluklarının kısa menzilli olması nedeniyle yaşlandırmada net zaman aralıkları verirler. Fasiyes özellikleri açısından, çökel, ortamsal ve biyofasiyes analizler için son derece elverişlidirler. Bayburt yöresinde birbirlerine yaklaşık 10 km. mesafede bulunan iki ayrı alanda, (Kızıltepe ve Uluçayır) yüzeyleme verirler. ULUÇAYIR Kızıltepe nin batı bölümünde 25 m.kalınlık gösteren bol fosilli kırmızı renkli ve yumrulu kireçtaşları, 22 m. kalınlık gösteren Uluçayır yöresindeki aynı özellikteki birikimlere göre gerek katmanlaşma gerek fosil içeriği ve gerekse alt-üst dokanak ilişkileri açısından daha belirgin özellikler taşır. Her iki yörede konu istif granitik bir kaynaktan türeyen kırıntılılar tarafından altlanır. Türbiditik kumtaşı, tüf, tüfit ve bazaltik lavlar tarafından üslenir. Mikritik matriksli vaketaşı/istiftaşı dokusunda gelişen kireçtaşları Sinemuriyen-Pliyensbahiyen sürecinde ( milyon yıl ) birikmiştir. Merkez ilçeye bağlı Uluçayır köyü ile merkez ilçe Kızıltepe mevkiinde birbirlerine 10 km. mesafede bulunan bu iki alan, Doğal Koruma Alanı olabilecek özellikler taşıması nedeniyle korunmaya alınması gereken I. derecede sit alanıdır G.1.2 Kültürel Değerler İlimizde Tescilli Kültür varlıkları listesi Tablo G.1 de verilmiştir. Tablo G.1:Bayburt Tescilli Kültür Varlıkları İLİ-İLÇESİ VE ADI GRUP TÜR BAYBURT/MERKEZ Çorakköy Höyüğü Arkeolojik Sit Höyük KitreTümülüsü Arkeolojik Sit Tümülüs Söğütlü Höyük Arkeolojik Sit Höyük Tepecik Höyük Arkeolojik Sit Höyük Akşar Höyük Arkeolojik Sit Höyük Kayalık Tepe ve Su Alanı Doğal Sit Doğal Sit Ammonikito Rosso Fasiyesi(Fasiller) Doğal Sit Fasıl Çatalçeşme Köyü Camii Dinsel Camii Konursu Camii Dinsel Camii 148

149 Ulu Camii Dinsel Camii Bayburt Kalesi Askeri Kale Kitre Kalesi Askeri Kale Pulur Medresesi Kültürel Medrese Bayburt Kalesi Kilisesi Dinsel Kilise Ermeni Kilisesi Dinsel Kilise Ahi Emir Ahmet Efendi Kümbeti Kültürel Kümbet Seyyid-i Mahmut Çaldıran Baba Kümbeti Kültürel Kümbet Sad Rüş-Şeria Türbesi Kültürel Türbe Şeyh Hayran Türbesi Kültürel Türbe Paşaoğulları-Kondoltlar Nurlan Hamamı Kültürel Hamam Bent Hamamı Kültürel Hamam Meydan(Çarşı) Hamamı Kültürel Hamam Hafızağa Çeşmesi Kültürel Çeşme Konursu Çeşmesi Kültürel Çeşme Paşaoğlu Çeşmesi Kültürel Çeşme Veysel Efendi Camii Çeşmesi Kültürel Çeşme Balkaynak (Hadrak) Köprüsü Kültürel Köprü Korgan Köprüsü Kültürel Köprü Alibaba Şehitliği Şehitlik Şehitlik Çavuş Şehit Osman Şehitliği Şehitlik Şehitlik Garnizon Şehitliği Şehitlik Şehitlik İmaret Tepe Şehitliği Şehitlik Şehitlik Astsubay Ordu Evi Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık Örneği Hükümet Konağı Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık Örneği Karargah Binası I-II Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık Örneği Hadrak Karakolu Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık Örneği Ziraat Bankası Binası Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık Örneği Ev ve Diğer (28 Adet) Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık Örneği BAYBURT/AYDINTEPE Yeraltı Şehri Kültürel Yeraltı Şehri BAYBURT/DEMİRÖZÜ Yazıbaşı Höyüğü Arkeolojik Sit Höyük Pulur Camii Dinsel Cami Mülhak Hacı Ferşad Camii Dinsel Cami Bayrampaşa Kalesi Askeri Kale Anonim Kümbet Kültürel Kümbet KALELERİMİZ 1 - Bayburt Kalesi : Bayburt Kalesi Anadolu kaleleri içinde oldukça sağlam kalan Selçuklu mimarisinin güzel örneklerinden birisidir. Şehrin kuzeyinde yalçın kayalar üzerine inşa edilmiş olan kalenin kimler tarafından yapıldığı kesinlikle bilinmemekle birlikte; Doğu Roma İmparatoru Justinianus tarafından tahkim edildiği bilinmektedir. Zengin bir geçmişe sahip olan kale bir çok defa onarım gördüğü duvarlarında görülen farklı inşaat ve tarihi kaynaklardan anlaşılmaktadır. Kale, Selçuklu Hükümdarı II. Kılıçarslan ın oğlu Erzurum Meliki olan Tuğrul Şah (Ö.622/1225) tarafından adeta yeniden inşa ettirilmiştir. Kale üzerindeki burçlarda bu yapımı belgeleyen 20 adet Arapça kitabe mevcuttur. Kalenin asıl ünü, kale burçlarına oyularak çoğu üçerli guruplar halinde yerleştirilmiş yuvarlak, kare, eşkenar dörtgen biçimli Çinimaçin veya Baçini adı verilen firuze, mor ve yeşil renkli çinilerden gelir. Gerek savaşlar, gerekse tahribat yüzünden bugün bu çinilerden eser kalmamıştır

150 yılında kale duvarlarında resterasyon çalışması ve duvar diplerınde yaklaşık 10 metre kadar kazı çalışması yapılmiş Bayburt kalesı Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü. 2 Saruhan Kalesi : Kale, merkez ilçeye bağlı Saruhan köyündedir. Bayburt a 35 km. mesafede bulunan kalenin gözetleme amacıyla yapıldığı tahmin edilmektedir. Kalede kitabe mevcut değildir. Ancak, Trabzon da bulunan Pontus İmparatoru Mithridatest arafından savunma amacıyla, Gümüşhane-Bayburt-Kelkit ve Erzincan bölgelerinde 75 adet kale yaptırıldığı tarihi kayıtlarda mevcuttur. Bu kalenin onlardan biri olduğu sanılmaktadır. Bu kalelerden başka, Saruhan kalesi gibi savunma ve gözetleme amacı ile yapıldığı sanılan fakat şu anda harabe durumunda bulunan, Demirözü ilçesine bağlı ve il merkezine 40 km. mesafedeki Bayrampaşa köyündeki kale kalıntıları, il merkezine 42 km. mesafede bulunan Kitre köyü kale kalıntıları ile il merkezine 27 km. mesafede bulunan Çayıryolu köyü kale kalıntıları mevcuttur. CAMİLER 1 Ulu Cami : Şehrin en eski yapılarından biridir. Bayburt Ulu Camii, Selçuklu camilerinde sıkça görülen bir plan şemasına sahiptir. Bu düzeydeki camiler Bazilikal Camiler adıyla bilinmektedir. Kayseri Ulu Camii ( XII.yy. ikinci yarısı ), Divriği Kale Camii ( ) ve Akşehir Ulu Camii ( 1213 den önce ) bu düzeyde yapılardır. 150

151 Anadolu Selçuklu Sultanlarından II. Gıyaseddin Mesut ( ) zamanında yapıldığı tahmin edilen cami, ilk şeklini ana hatlarıyla korumuş olmakla birlikte pek çok onarım izi taşımaktadır. Son olarak 1967 yılında ana plana uygun olarak yaptırılan caminin, minaresi, mihrap önü kubbesine geçişi sağlayan mukarnaslı tromplardan birkaçı ve asıl ibadet alanına açılan iki taçkapı orijinal yapıdan kalmadır. Taçkapı üzerindeki is lekeleri yapının bir yangın geçirdiğini, harimin ahşap çatısının bu yangın sırasında harap olduğu ve yenilendiği bilinmektedir. Yapıdaki süsleme unsurları iki taçkapı ile minarede toplanmıştır. Her iki kapıda da geometrik unsurlardan oluşan birer şerit görülmektedir. Minare gövdesini dolanan mozaik çini şeridin örneği, geometrik ve bitkisel unsurlardan oluşan karma bir örnektir. Ana şeridin orta kesimi geometrik, şerit kenarındaki unsurlar ise bitkiseldir. Ana şeridin iki yanındaki kenarsuları, ikili palmet fistosunu andırmaktadır. Kare kürsüsü, sekizgen papuç kısmı ve papuç kısmında görülen sırlı tuğladan geometrik süslemeleri ile bezenmiş minare ana yapının kuzeydoğusunda yer alır. Minarenin kaidesinde ki kitabede, son büyük onarımı 1850 yılında geçirdiği yazılmaktadır. 2 Gökçedere ( Ferahşat Bey ) Cami : Demirözü ilçesine bağlı Gökçedere kasabasında Akkoyunlu Beylerinden Korkmaz Beyin oğlu Ferahşat Bey tarafından 1517 yılında yaptırılmıştır. Cami Osmanlı mimari tarzında olup, tek kubbelidir. İki renkli kesme taşlardan özenle yapılmış olan caminin dikkati çeken yerlerinden biride tuğladan yapılmış olan tek şerefeli minaresidir. Ferahşat Bey Külliyesi nin, cami, medrese, han, hamam, imaret ve konukevinden meydana geldiği bilinmektedir. Ancak, geçen zaman içerisinde sadece cami ve medrese ayakta kalabilmiştir. Hamam ise harabe durumundadır. 3 Çayıryolu ( Kutlu Bey ) Cami : Merkez ilçe Çayıryolu kasabasında Akkoyunlu Beylerinden Turalı Beyin oğlu Fahrettin Kutlu Bey tarafından yaptırılmıştır. Yörede bulunan cami, medrese, türbe gibi yapı toplulukları, bölgenin; 1548 yılında İran Şahı, Şah Tahmasp tarafından istila edilmesi sırasında yakılıp yıkılarak tahrip edilmiştir. Kutlu Bey camiside bu sırada büyük tahribat görmüştür. Üzerindeki kitabelerden, günümüze kadar bir çok onarım geçirdiği anlaşılan caminin tek orijinal bölümü, üzerindeki kitabede, 1676 tarihi bulunan sarı kesme taştan yapılmış minaresidir. Günümüzde bu minare ana yapıdan ayrı ana yapıya 5-6 metre mesafede kuzeydoğusunda bulunmaktadır. 4 Çatalçeşme Cami : Kare planlı bir yapıdır. Cami, Demirözü ilçesi Çatalçeşme köyündedir. Değişik zamanlarda onarım gören caminin kitabesi son onarım sırasında kaybolmuştur. Caminin minaresi tuğladan olup kare tabanlı taş kaide üzerine oturtulmuştur. Ayrıca, caminin en ilginç tarafı içerisindeki sırasında bu motifler her nedense kazınmıştır. bitki bezemeli özgün motiflerdir. Son onarım Caminin bulunduğu yerin Gökçedere ve Çayıryolu na yakın olması ve taşıdığı özellikler nedeniyle caminin bir Akkoyunlu eseri olduğu kabul edilmektedir. 5 Yeni ( Yakutiye ) Cami : Kare planlı dört taş sütun üzerine tek kubbeli bir yapıdır. Cami yılları arasında Yakutiye Medreselerinin bulunduğu alan üzerine, Vakıflar Genel Müdürlüğü ile Bayburt halkının yardımlaşması sonucu yapılmıştır. Cami ve minaresi tamamen bölgeden çıkarılan sarı kesme taştan yapılmıştır. Caminin minberi ve mihrabı Bayburt taşının zarif örneklerindendir. 151

152 6 Zahit Efendi Cami : Cami, Merkezde Zahit Efendi mahallesindedir tarihleri arasında mahalleye ismini veren Zahit Efendi tarafından yaptırılmıştır. Üzeri ahşapla örtülü olan caminin, minaresindeki onarım izlerinden birkaç kez onarım gördüğü görülmektedir. Evliya Çelebi, Bayburt u ziyaretinde bu camiden bahseder. HAMAMLAR Temizliğin vazgeçilmez simgesi olan hamamlar, eskiden sosyal hayatında vazgeçilmez müesseselerinden birisiydi. İlimizde günümüze kadar gelen tarihi hamamlarımız. 1 Çarşı Hamamı : İl merkezinde, Saat Kulesinin kuzey tarafına düşer. Kadı Mahmut Çelebi vakfıdır. Hamam diğer hamamlar gibi zaman zaman küçük onarımlar görmüştür. Diğer hamamlarda olduğu gibi sıcaklık bölümü orijinal yapısını korumaktadır. Günümüzde hizmete açık olan hamamın yapılış tarihi hakkında kesin bilgi yoktur. 2 Bent Hamamı : Hamam, kalenin güneydoğu yönünde, Çoruh nehrinin kıyısında bulunmaktadır. Hamamın yapım tarihi kesin belli olmamakla birlikte, Gökçedere Cami vakfiyesi olduğu vakıf kayıtlarından anlaşılmaktadır. Buna göre, yapı, 16. yüzyılın ilk çeyreği içinde değerlendirilebilir. Yapı, küçükte olsa zaman zaman onarımlar geçirmiştir. Hamamın iç yapısı asıl yapısını korumaktadır. Son yıllara kadar hizmet veren hamam 1993 yılında yıkılma tehlikesine karşı kapatılmıştır. 3 Paşaoğulları ( Nurlan Hamamı ) : Günümüzde hizmet veren hamam, merkez ilçe Tuzcuzade Mahallesi ndedir. Hamamın ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Diğer hamamlar gibi zaman içerisinde bir çok onarım geçirmiştir. Bir külliye olduğu tahmin edilmektedir. Evliya Çelebi, seyahatnamesinde Bayburt ta dört hamamdan bahseder. Bu hamamlardan dördüncüsü Ali Şingah ( Şengül ) hamamıdır. Yakın zamana kadar kalıntıları ulaşan hamamın kalan kısımları da yıktırılarak üzerine bina yaptırılmıştır. 4 - Pulur Hamamı: Pulu Köyünde Akkoyunlular a ait olan iki hamamdan biri tamamen kaybolmuş diğeri ise harabe olmuştur. Camiinin güney batısında bulunan hamam ahır olarak kullanılmaktadır. Hamamın güney tarafı, kare bir mekan şeklindedir ve bu mekanı örten kubbe yıkılmıştır. Kubbeye intikali sağlayan sivri kemerli tromplar arasında, sathi kemerler vardır. Alt duvarın taş olmasına karşılık üst duvarın tuğla olduğu anlaşılır. Kubbe eteği, iç taraftan iki sıra kirpi saçaklı çevrilidir. Bu kare mekanın kuzeyinde, dar bir koridor bulunmaktadır. Sivri beşik tonozla örtülen bu kısım, küçük bir kubbeli tonozla nihayetlenir. Bunun arkasındaki kısımda, duvarı doğu köşesinde bulunan pandantif izleri sebebiyle, burada küçük kubbeli odalara sahip dört eyvanlı bir halvet düşünülebilir. 152

153 TÜRBELER 1 Şehit Osman Türbeleri: Şehrin batısındaki kayalık tepeye adını veren bu türbelerin, Saltukoğulları komutanlarından Mengücük Gazi nin erkek kardeşi Osman Gazi ve kız kardeşine ait olduğu bilinmektedir. Bayburt merkezinin batı yanını kapayan 1682 m. rakımlı tepe üzerinde yapılmışlardır. Türbelerin yanında bulunan mezar taşlarının senelik oldukları sanılmaktadır. Silindirik gövdeli ve konik külahlı olan 1 no lu türbenin duvarlarında süs öğesi olarak küçük mazgal delikleri açılmıştır. Mihrabın yanlarında mukarnas süslemeli sütunçeler vardır. Giriş basamakları yıkıldığından, yüksekte kalan kapı mukarnas süslemeli niş içindedir. Yapı, mimarisi ve süsleme tekniği nedeniyle, 13. yüzyıla tarihlenmektedir Çeşitli onarımlar görmesinden dolayı 1 no lu türbeden daha yeni görünüşlü olan 2 no lu türbe yapısı itibariyle diğer türbelerden farklıdır. Kare planlı ana mekanı, tromplara oturan oval bir kubbeyle örtülü olan türbe, kesme taştan kalın bir yapıdır. Pencere bordürlerinde şamdanı andıran motifler vardır. Bu da yapının yüzyıllar arasında inşa edildiğine işaret etmektedir 2 Ahi Emir Ahmet Zencani Türbesi : Halk arasında Kümbet ismiyle bilinen bu yapı, Eski Bayburt Devlet Hastanesi karşısındadır. Türbe ahilerden Ahi Ahmet Zencaniye aittir. Ahmet Zencani, o devirde Bayburt ta bulunan Mahmudiye ve Yakutiye Medreselerinde çalışmış, ilim ve kültür hareketlerinde şöhret bulmuş bir şahıstır. Kümbet, sarımtırak kesme taştan yapılmış kare tabanlı bir zemine oturtulmuştur. 3 Kutlu Bey Türbesi : Türbe, Merkez İlçe Çayıryolu kasabasındadır. Akkoyunlu Devleti nin kurucularından Turali Bey in oğlu Kutlu Bey e ait olan türbe, kendisi tarafından yaptırılan caminin 30 metre doğusunda bulunmaktadır. Türbenin özellikle Şah Tahmasp n bu bölgede yaptığı tahribatlar sırasında tahrip görmesi sebebiyle yapılış tarihi hakkında bilgi yoktur. Ancak, Kutlu Bey in 1389 yılında öldüğü bilindiğinden, türbenin bu yılda yapıldığı sanılmaktadır. Türbenin bilinen ilk onarımı, 153

154 yılları arasında yapılmıştır. Türbe, 1996 yılında yapılan onarımda, adeta yeniden inşa görmüştür. 4 Yanbahsi Kümbeti : Halk arasında Şeyh Kasım Türbesi adı ile anılan yapı, il merkezi ile Demirözü ilçesi arasında; eskiden mezarlık olduğu bilinen alan üzerindedir. Sarı yontma taştan yapılmış olup, Selçuklu dönemi yapılarındandır. 5 Dede Korkut Türbesi : Türbe, merkez ilçeye 39 km mesafede Masat köyündedir. Yapı, mimari tarzı ve kullanılan malzeme bakımından diğer türbelerden farklı bir yapıdadır. Yapının imarında birbirinden farklı bir çok taş kullanılmıştır. Taşlar sarıtaş, tüftaş başta olmak üzere farklı büyüklükte taşlardır. 6 Oslu Hoca Türbesi : Bayburt a 25 km. mesafedeki Akşar kasabasındadır. Ailesi, Sürmeneye bağlı Os köyünden Bayburt a göç etmiştir. Oslu Hoca, yılları arasında yaşamış bir çok öğrenci yetiştirmiş, çevrede ün salmış ilim sahibi bir zattır. Türbe kare tabanlı bir alana sarı yontma taştan yapılmış olup, Osmanlı mimarisi tarzındadır. 7 Ekmelettin Bayburdi Türbesi : Şeyh Ekmelettin-i Bayburdi 14.yy da Bayburt un Aşağı Kırzı köyünde doğmuş bir fıkıh bilginidir. Türbesi aynı köydedir. Kesme sarı taş duvarları bir kubbe ile örtülmüştür. KULELER Saat Kulesi : Bayburt şehir merkezindedir. Bayburt Belediye Meclisinin, 30 Ekim 1923 deki toplantısında, cumhuriyetin ilanına bir belge olması amacıyla saat kulenin yapımına karar verilmiştir. Kışın taşları yontmak yazın inşa etmek suretiyle, inşa işi tam bir yıl sürmüş ve cumhuriyetin birinci yıldönümünde hazır hale getirilerek, törenle açılışı yapılmıştır. Kulenin ustası Merkez ilçe Taşçılar köyünden Muhittin ustadır. 21 m. uzunluğunda minare görünümündeki kule, çokgen kaideli, armudi papuçlu, sekizgen gövdeli ve şerefelidir. Şerefe üzeri uzatılarak üzeri kubbeyle örtülü baldaken şeklinde bir köşk elde edilmiştir. Yapının bu bölümüne dört yöne hitap eden, yapım tarihinde İsviçre den getirtilen birer adet yuvarlak kadranlı saat yerleştirilmiştir. Kulenin batıya bakan kemerli bir kapısı vardır. 154

155 Bayburt Saat Kulesi HANLAR Bayburt un tarihi İpek Yolu üzerinde bulunması, bir çok hanı bünyesinde barındırmıştır. Bunlar zamanla işlevlerini kaybetmişler ve günümüze sadece isimleri kalmıştır. Bunlardan bazıları; a- Çerçi Hanları b- Everek Hanları c- Hindi Hanları d- Deve Hanları e- Binbaşı Hanları f- Boyalı Han g- Dursunoğulları Hanı...gibi yaklaşık yüze yakın han mevcut olduğu bilinmektedir. ÇEŞMELER 1 - Kırk Çeşmeler : Ulu Camii nin güneydoğusunda, Ulu Cami ile tarihi Bedestenin arasında yer alır. Ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Daha önce bu alanda bulunan yapılar topluluğunun ( külliye ) bir üyesi olduğu tahmin edilmektedir. Çeşmelerin bulunduğu alana iki yoldan taş merdivenlerle inilmektedir. Çeşmeler, alanın iki yanında yer alır. Çeşmelerden, iki tanesi büyük olmak üzere yaklaşık kırk tanedir. Çeşmeler bol sulu olup, sürekli akarlar. 155

156 2 Kışla Çeşmesi : Çeşme Bayburt merkez Tuzcuzade Mahallesindedir. 3 Konursu Cami Çeşmesi : Merkez ilçe Konursu kasabasındadır. 4 Kaleardı Orta Çeşme : Bayburt merkez Kaleardı Mahallesindedir. 5- Veysel Efendi Çeşmesi : Bayburt merkez Veysel Efendi Mahallesindedir 6 - İncili Köy Çeşmesi : Aydıntepe İlçesi İncili köyündedir. 7 - Şingah Çeşmesi. 8 - Narkazanı Çeşmesi 9 - Uzungazi Çeşmesi KÖPRÜLER 1 - Korgan Köprü: Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan köprü, merkez ilçe Akşar Kasabası yakınlarındadır. Yapılış tarihi ve kim tarafından yaptırıldığı hakkında kesin bilgi yoktur. Ancak, yapı tarzından Yüzyıl Selçuklu dönemine ait olduğu sanılmaktadır. Köprü yaklaşık m. uzunluğunda, 4m. genişliğindedir. Bugün karayolu güzergahının değişmesi nedeniyle kullanılmayan köprü, çift gözlü olup sarı yontma taşın güzel bir örneğidir. Kültür Bakanlığınca tescilli olan köprünün bozulan kısımları, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından 1998 yılında restarasyon çalışmaları yapılmıştır. Korgan Köprüsünde bir görünüm. Kaynak : İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü. 156

157 BEDESTENLER 1 Bayburt Bedesteni: Günümüze ulaşan tek bedestendir. Bedesten, Ulu Caminin güneydoğusundadır. Ne zaman yapıldığı belli değildir. Yöredeki diğer eserler gibi geçirdiği yangın sonucu hasar görmüş, kitabeleri kaybolmuştur. Günümüzde depo olarak kullanılan yapı, üç bölümden meydana gelmiştir. Evliya Çelebi, XVII. Yüzyıl başlarında Bayburt u ziyaret ettiğinde bu yapıdan gayet süslü ve zarif olarak bahsetmektedir. ANITLAR 1 Kop Şehitleri Anıtı : Bayburt a 40 km. uzaklıkta Bayburt-Erzurum karayolu üzerindedir. Anıt, 2 Mart - 16 Temmuz 1916 tarihleri arasında Kop dağlarında Mehmetçik ile Bayburt halkının Ruslara karşı verdiği amansız mücadelenin ve bu uğurda şehit olanların anısına 1963 yılında dikilmiştir. 2 Şair Zihni Anıtı : Bayburt ismi ile anılan son dönemin en büyük şairlerinden olan Şair Zihni, 1797 Bayburt ta doğmuştur yılında Trabzon dan Bayburt a dönerken Maçka ya bağlı Bahçekaya köyünde vefat etmiştir yılında mezarı buradan alınarak, Bayburt ta İmaret Tepesi ndeki abidesinin sanduka bölümüne törenle defnedilmiştir. Abidenin projesi Güzel Sanatlar Akademisi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Kenan TEMİZKAN tarafından yapılmıştır. ESKİ BAYBURT EVLERİ Ayrıntılı bilgi ( N ) 3.9 da verilmiştir. BAYBURT YEMEKLERİ : Bayburt un kültürel zenginliği aynı şekilde yemeklere de yansımıştır. Yöremiz kültür değerlerinin bir öğesini oluşturan Bayburt yemeklerinden bazı örnekler aşağıya çıkarılmıştır. A. Çorbalar 1 Tatlı Çorba 2 Tarhana Çorbası 3 Sebzeli Çorba 4 Herle Çorbası 5 Kavut Çorbası 6 Yavan Çorba 7 İşkembe Çorba 8 Ayranlı Çorba 9 Sütlü Çorba 10 Mercimek Çorbası 11 Terbiyeli Çorba 12 Kesme Çorba B. Etli Yemekler 1 Kavurma 2 Bumbar 4 Kefenli Kebap 3 Et Yahni 5 Doduk Paça 157

158 6 Sac Kavurma 7- İşkembe Köftesi 8 - Köfte C. Etli Sebzeli Yemekler 1 Bayburt Tava 2 Ekşi Lahana 3 Arabistan 4 Kelem Dolması 5 Patates Kebab 6 Patates Dolma 7 - Kapuska 8 - Isırgan Lahanası 9 - Herse 10 - Yalancı Dolma 11- Soğan Dolması 12 Galacoş D. Sebze Yemekleri 1 Lor Dolması 2 Pancar Kavurma 3 Cılbıra 4 Kara Pancar 5 Pazı Kavurması 6 Kabak Borani 7 Pancar Borani 8 Sirkeli 9 Çiriş Lahanası 10 - Çiriş Kavurma 11 Çırtma 12 Ebem Ekmeği 13 - Çaşur Kavurma E. Tatlılar 1 - Süt Böreği 2 - Tel Helvası 3 - Hasuda 4 Aşure 5 Sütlaç 6 - Hoşaf 7 Baklava 8 -Tel Kadayıf 9 - Zülbiye 10 Un Helvası 11 Kabak Tatlısı Ayrıca papara ve kuymak gibi aparatif yemeklerin yanı sıra pancar, pazı, lahana, ahlat ve karışık turşu gibi çeşitlerde mevcuttur. 158

159 FOLKLORİK DEĞERLER ( GİYİM KUŞAM ) 1 Kadın Giysisi : Yöremizde eskiden kadınlar; tepelikli, oyalı yazmalı, çitli, köynekli, bindallı, üçetekli, delmeli, kuşaklı, şalvarlı, kolliş potinli, giysileri ihramla tamamlanırdı. Bu giysilerden İhram hala güncelliğini korumaktadır. İHRAM: Günden güne azalmakta olan bu giyecek, sadece örtünme değil, pek çok giyim eşyası ve aksesuar olarak ta kullanılmaktadır. İhram dokuma sanatının özünde hammadde olarak kullanılan doğal yünün kendi rengi yatmaktadır. Buna bağlı olarak da beyaz, mor, siyah koyun yünlerinin doğal rengi ile kullanılması esas olup, yünler hiçbir boyama işlemine tabi tutulmamaktadır. Asıl örtünmek amacıyla dokunan ihram; gerekli hammadde sağlandıktan sonra iki pedallı tezgahlarda, bez ayağı tekniği ile dokunmaktadır. İplerin dayanıklılığının arttırılması için yörede yetişen çiriş otunun kaynatılması sonucu elde edilen suyla apreleme yapılmaktadır. Örtü amacıyla kullanılan ihramın giderek fonksiyonunu yitirmesi nedeni ile çeşitli kullanım alanları yaratılmaya yönelik olarak Bayburt Valiliğince Bayburt İhram Dokumacılığının Çağdaşlaştırılması ve Yeni fonksiyonlar Kazandırılması isimli proje hazırlanmıştır. (1997) Buna göre bölgede çeşitli renk ve desendeki ihramlar araştırılmış, gerçek boyutlar tespit edilmiş ve sadece örtünme aracı olmanın dışında ihramdan ceket, yelek, gömlek, tayyör, kırlent, masa örtüsü, seccade, perde, namazlık, fiskos örtüsü, yatak örtüsü, gözlük kabı, lavanta kabı vb. gibi kullanım alanlarının zenginleştirilerek güncelleştirilmesi düşünülmüştür. İlimizde halen 20 atölyede 50 tezgah ile ihram dokumacılığı sürmektedir. Bu iş kolunda çalışan sayısı ise 62 dir. (Bayburt Halk Eğitim Merkezi Verileri) 2 Erkek Giysisi : Erkeklerde ise; keçe küllahlı, abiye fesli, İngiliz pantolonlu, iç köynekli, yakasız gömlekli, gezekili, Keşmir kuşaklı, güngörmezli, silahlıklı, zıvgalı, çarıklı, hasıllı, çapulalı, yemenili, bu giysilerin bir çoğu Bayburt ta üretilirdir. FOLKLORİK DEĞERLER ( OYUNLAR ) a - Kadın Oyunları : Bayburt yöresinde oynanan halk tarafından oynanan barlarından bazıları; 1 Yılan İnceden Öter 2 Saç Bağı, 3 Kuşburnunun Kurusu 4 Kuşburnu Pirlenirmi 5 Veysel Barı 6 Koçları Vurdum Dereye 7 Şillo 8 Hanım Barı ( Dur Yerinde ) 9 Serçe 10 - Deli Kız 11 Sillo 12 Gelin Gel Bara 13 Lazutlar oyunlarına bar denir. Hanımlar 159

160 b - Erkek Oyunları : Erkekler tarafından oynanan barlardan bazıları; 1 Baş Bar ( 1. bar ) 2 Baytar Barı 3 Aşurma Barı 4 Mero 5 Tillara 6 Cantemür ( Temür Ağa ) 7 Hançer Barı 8 - Hoş Bilezik 9 Köstek Barı 10 Kotan Barı 11 Kut Kut Barı 12 - Lazutlar 13 Mehmet Turan Barı 14 Mektebin Bacaları 15 Sallanma 16 Saç Bağı ( Ey Güldalı ) 17 Sarhoş Barı 18 Sarıkız 19 - Sekme Barı 20 Sıksaray 21 Şillo 22 Sürütme 23 Tavuk Barı 24 Ters Ayak 25 - Tiliko 26 Veysel Barı 27 Yılan İnceden Öter 28 Umudun Barı 29 II. Bar 30 Kuşburnu Pirlenirmi 31 Papuri 32 Delikız 33 Hoynari 34 Dello 35 Daldalar FESTİVALLER İlimizde her yıl Temmuz ayının üçüncü pazartesi günü başlayan ve bir hafta devam eden DEDEKORKUT KÜLTÜR VE SANAT FESTİVALİ düzenlenmektedir. Festival uluslar arası nitelik taşımakta olup, hafta boyunca sergiler, halk konserleri, sempozyumlar, uçurtma şenliği, şiir dinletileri, halk oyunları gösterileri vb. etkinlikler yapılmaktadır. Hafta boyunca özellikle yerli turist sayısında önemli bir artış gözlenmekte ve Soğanlı Yaylasında gerçekleştirilen Yayla Günü ile festival sona ermektedir. 160

161 G. 2 TURİZM ÇEŞİTLERİ Bayburt çok sayıda doğal ve Kültürel zenginliği bünyesinde barındıran fakat yeterince tanıtımı yapılamamış olmasından dolayı turistik açıdan alt sıralarda bulunan bir ildir. İlimizde gerçekleştirilebilecek turizm çeşitleri ve yerleri aşağıda çıkarılmıştır. A-KÜLTÜR TURİZMİ -Antik Kentler: Aydıntepe (Hart), Antik Kenti ve Yeraltı Şehri -İpek Yolu: Taşhan (Merkez) B-KIŞ TURİZMİ Kop Dağı Kayak Merkezi C-EKO TURİZM -Yayla turizmi:sultan Murat, Limonlu yaylaları -Ornitoloji (Kuş Gözetleme) turizmi:sultan Murat Yaylası, Çoruh Vadisi -Foto Safari: Çoruh Vadisi -Botanik (Bitki İnceleme) Turizmi:Kop Dağı -Kamp-Karavan Turizmi:Kop Dağı Kayak Merkezi D-TURİZM AMAÇLI SPORTİF FAALİYETLER -Akarsu turizmi (Kano-Rafting):Çoruh Nehri -Olta Balıkçılığı:Çoruh Nehri ve Muhtelif Kolları -Dağ ve Doğa yürüyüşü:kop dağı -Atlı Doğa Yürüyüşü:Çoruh Vadisi, Kop Dağı G. 3 TURİSTİK ALTYAPI Bayburt ilinde deneme işletme belgeli 44 oda 76 yatak kapasiteli iki yıldızlı Adıbeş Oteli dışında tesis yoktur. İlimizde turistik nitelikli eğlence yerleri mevcut değildir. İlimizde, ikinci konut varlığı özellikle yaz mevsiminde yerli turist sayısının artmasına katkı sağlamaktadır. İlimizde, çevreyle ve doğayla uyumlu tek turizm merkezi, Kopdağı Turizm Merkezidir. Bu merkezde kayak ve kış sporları alanları ile 121 yatak kapasiteli kayak evi ve alabalık tesisleri bulunmaktadır. Ayrıca Soğanlı Yaylasında 20 yataklı yayla evi mevcuttur. İlimizde ulaşım karayolu ile sağlanmaktadır. Belediyeye ait otogar turist akışını sağlayacak kapasitededir. İçme, kullanma suyu kaynak suyu ve isala sistemleri açısından önemli problemleri bulunmaktadır. G. 4 TURİST SAYISI İlimize 2011 yılı yerli yabancı 2000 olmak üzere toplam turist gelmiştir. Yabancı Turistlerin Milliyetlerine Göre Dağılımı; Almanya, Rusya, İngiltere, İran, Fransa, A.B.D., Hollanda, Belçika ve İsveç olmak üzere 9 ülke vatandaşlarıdır. 161

162 G.5. TURİZM EKONOMİSİ Elimizde bu konuda veri yoktur. Ancak, bilhassa yaz aylarında yerli turist sayısında belirli bir artış görülmektedir. İlimizin yurt dışında çalışan önemli miktarda nüfusu bulunmaktadır. Son yıllarda azalsa da yıllık izinlerini ilimizde geçirmektedirler. Diğer taraftan İstanbul başta olmak üzere diğer batı illerine göç etmiş olan Bayburtluların bir kısmı Bayburt la ilişkisini devam ettirmektedirler. G. 6. TURİZM ve ÇEVRE İLİŞKİSİ Bayburt ili Trabzon-İran transit yolu üzerindedir. Doğu Karadeniz bölgesinin iç kesimlerinde yer alan ilimiz, Doğu Anadolu bölgesi ile Karadeniz Bölgesini bağlayan karayolu üzerinde yukarı Çoruh havzasında Çoruh vadisinin her iki kenarına kurulmuş tarihi bir şehirdir. İlin doğusunda Erzurum, batısında Gümüşhane, kuzeyinde Trabzon ve güneyinde Erzincan illeri yer alır. Bayburt İli zengin tarihi ve kültürel değerleri yanında yayla, kış sporları, rafting ve diğer turizm aktiviteleri açısından uygun özellikler taşımaktadır. Turizm açısından yeni alternatif bölge olarak görülen Karadeniz Bölgesi nin iç kesimlerinde yer alan Bayburt ili, doğal çevresi ve yaylaları ile planlama çalışmaları tamamlanarak yatırımların başlatıldığı Kop Dağı Kayak ve Kış Sporları Merkezi ve doğal kayak pistleri doğal çevresi ile turizm açısından önemli bir cazibe merkezidir. Dünyanın sayılı rafting ve kano sporları merkezlerinden birisi olan Çoruh nehri de bu açıdan ile ayrı bir değer katmaktadır. Turizm sektöründeki gelişmenin yeterli düzeyde olmadığı ilde, turizm tesisleri de nicelik ve nitelik bakımından arzu edilen düzeyde gelişmemiştir. İl genelinde yer alan tarihi eserler, doğal güzellikler ve turistik olarak görmeye değer yerler, yeterli altyapı bulunmaması ve turistik yatırımların yeterli olmaması nedeniyle gerektiği gibi değerlendirilememektedir. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 Bayburt Sempozyumu, Bayburt a Hizmet Vakfı Yayınları 2 İller ve Bölgeler İtibariyle Çeşitli Göstergeler 3 İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Anadolu Saat Kuleleri, Doç. Dr. H. ACUN, ANKARA Bayburt Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Envanter Bilgileri(2011) 6- Doğu Karadeniz Bölgesel Gelişme Planı, (DOKAP) Bayburt Tarihi, Bayburt Valiliği Yayınları, Doğu Anadolu Projesi Ana Planı Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları,

163 H. TARIM VE HAYVANCILIK H.TARIM VE HAYVANCILIK H.1. Genel Tarımsal Yapı Bayburt ta doğu Karadeniz iklimi ve doğu Anadolu iklimi arasında, karasal özellikleri ağır basan bir geçiş iklimi hüküm sürmektedir. İlimizde hayvansal üretim yapan adet çiftçi ailesi işletmesi bulunmaktadır. İşletme başına ortalama arazi büyüklüğü 81,79 dekardır. İllimizin yüzölçümü ha dır. Bu alanın %58 i çayır mera, %35 i tarım arazileri, %4 ü orman ve %3 ü tarım dışı arazilerden oluşmaktadır. İlimizin istihdam verileri ise %74,68 i tarım iş kolu ve %25,32 si ise diğer iş kollarıdır. Bayburt'ta temel geçim kaynağı hayvancılıktır. Tüm köylerde ilçeler ve il merkezinin kenar mahallelerinde hayvan yetiştiriciliği yapılmaktadır. İşletmeler çoğunlukla küçük aile işletmeleri olup, koyunculuk, süt sığırcılığı, balıkçılık, besicilik ve arıcılık yapmaktadırlar. Bayburt'ta hayvansal üretim değeri %70, Bitkisel üretim değeri % 30 dur. İlimizde toplam adet büyükbaş hayvan bulunmaktadır. Kültür ve kültür melezi sığırların popülasyondaki oranı %95,5 Türkiye de ise bu oran %85 tir. İlimizde ortalama süt sığırı adet olup, Büyükbaş hayvan başına düşen ortalama süt verimi kg/yıl dır. Arazilerin Dağılımı İLİMİZİN TOPLAM YÜZÖLÇÜMÜ (Ha) ARAZİNİN DAĞILIMI ALAN(Ha) % 1 Tarım arazisi (Sulu) Tarım Arazisi (Kuru) Orman arazisi Kadastro Görmüş.Çayır-Mera Kadastro görmüş hali arazi (mera vasfında) Kadastro görmeyen kadastrosu yapılmış olan meraları çözülemeyen köyler Diğer Alanlar(Akarsu, Göller ve Adalar) Köyiçi yerleşim birimi GENEL TOPLAM Arazilerin İlçeler Üzerinden Dağılımı YÜZÖLÇÜMÜ(Ha) Merkez Aydıntepe Demirözü İL TOPLAMI Tarım alanı Orman ve fundalık Çayır ve mera Tarım dışı arazi (köyiçi akarsular) TOPLAM Kaynak :Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü 2011 Tarım Alanlarının Dağılımı: H.2. Tarımsal Üretim H.2.1 Bitkisel üretim H Tarla Bitkileri 163

164 H Buğdaygiller ÜRÜN EKİLİŞ ALANI (Ha) VERİM (Kg/Ha) ÜRETİM (Ton) Buğday Arpa Çavdar Triticale Fiğ (Dane) TOPLAM İlimiz tahıl ekilişlerinde buğday il sırada yer almakta olup bunu arpa ve çavdar takip etmektedir. Üretilen ürünlerden aile için ihtiyaçlar karşılandıktan sonra arta kalan miktarları un fabrikaları ve zahireciler aracılığı ile ekonomiye katılmaktadır. H Baklagiller ÜRÜN EKİLİŞ ALANI VERİM (Kg/Ha) ÜRETİM (Ton) (Ha) Nohut Kuru Fasulye Y.Mercimek Bezelye TOPLAM H Yem Bitkileri ÜRÜN EKİLİŞ ALANI VERİM (Kg/Ha) ÜRETİM (Ton) (Ha) Fiğ (Kuru Ot) Yonca (Kuru Ot) Korunga (Kuru Ot) Mısır (Silaj) Çayır (Kuru ot) Fiğ (Dane) TOPLAM H Endüstriyel Bitkiler ÜRÜN EKİLİŞ ALANI (Ha) VERİM (Kg/Ha) ÜRETİM (Ton) Şekerpancarı H Bahçe Bitkileri H Meyve Üretimi ÜRÜN Kapladığı Toplam Meyve Veren Ağaç Meyve Vermeyen VERİM ÜRETİM ADI Alan (Ha) Ağaç Sayısı Sayısı (Ad.) Ağaç Sayısı (Adet) (Kg/Ağaç) (Kg) (adet) Armut Armut 10 Elma Elma 40 Erik Erik 1 Kayısı 0, Kayısı 0,5 Zerdali 0, Zerdali 0,5 Kiraz 2, Kiraz 2,3 Vişne 3, Vişne 3,5 Ceviz Ceviz 2 Toplam 59, Toplam 59,8 164

165 H Sebze Üretimi ÜRÜN ADI EKİLİŞ VERİM (Kg/Ha.) ÜRETİM (Ton) (Ha.) Fasulye (Taze) Lahana (Beyaz) Domates Marul (Göbekli) Marul (Kıvırcık) Ispanak Maydanoz Hıyar Bal Kabağı Soğan (Taze) Havuç Biber Fasulye (Barbunya) TOPLAM H Süs Bitkileri: İlimizde ticari anlamda süs bitkisi yetiştirilmemektedir. H.2.2. Hayvansal Üretim Hayvansal Üretim Miktarları: ÜRETİMİN CİNSİ MİKTARI BİRİM Süt Ton Yün + Kıl Kg. Et (Mezbaha Kesimleri) Ton Deri Büyükbaş +Küçükbaş Ton Bal Kg. Bal Mumu - Kg. Yumurta* 55 Ton Not: * adet yumurta 1 ton kabul edilmiştir. BÜYÜKBAŞ H Büyükbaş Hayvancılık SIĞIR Kültür K.Melez Yerli SIĞIR TOPLAMI Manda 497 BÜYÜKBAŞ TOPLAMI İlçeler Üzerinden Büyükbaş Hayvan Dağılımı: MERKEZ AYDINTEPE DEMİRÖZÜ TOPLAM SIĞIR MANDA TOPLAM

166 Hayvan Sevkleri Sığır Koyun Sığır (Deri) (Deri) (Karkas Et) Sakadat Bal 9.059Ad. 850 Ad KG KG. KÜÇÜKBAŞ H Küçükbaş Hayvancılık Koyun Kıl Keçisi KÜÇÜKBAŞ TOPLAMI İlçeler Üzerinden Küçükbaş Hayvan Dağılımı: MERKEZ AYDINTEPE DEMİRÖZÜ TOPLAM KOYUN KIL KEÇİSİ TOPLAM Sığır Hayvan Sevkleri Koyun Kuzu Keçi Oğlak Manda Tek Tırnakl ı Kanatl ı Balık (Canlı) Arı (Kovan) H Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretimi) Tavuk KÜÇÜK EVCİL Hindi Ördek 650 Kaz KÜÇÜK EVCİL TOPLAMI H Su Ürünleri: İlimizin, ülkemizin en önemli ve dünyanın ikinci hızlı akan su kaynaklarından biri olan Çoruh nehri, kaynağını Mescit dağlarından 3.239m. alarak ilin güney doğu kesiminden gelmektedir. Nehrin oluşması esnasında Masat vadisinden gelen ana kaynak ile Kop dağlarının eteklerinden gelen Kop suyu, Maden Köyünde birleşir ve lt/sn debiye ulaşır. İlimiz Soğanlı Dağları üzerinde küçük göllerimiz bulunmakta olup genellikle krater gölleri niteliğindedir. Haldizen (Balıklıgöl), Göloba (Atlıgöl). İlimizde mevcut göletlerin altı adedi İl Müdürlüğümüzce değişik yıllarda balıklandırılmıştır. İLİMİZDE PROJELERİ ONAYLANMIŞ SU ÜRÜNLERİ İŞLETMELERİ: 1. Alınyurt (Gençosman) Köyü DÜRÜST İŞ Alabalık İşletmesi. (25 ton/yıl porsiyonluk, adet/yıl yavru alabalık.) 2. Gökçedere Beldesi AKPINAR-2- Ağ Kafeslerde Alabalık Yetiştiricilik Tesisi. (29 ton/yıl porsiyonluk) 3. Gökçedere Beldesi DOĞAN Ağ Kafeslerde Alabalık Yetiştiricilik Tesisi. (29 ton/yıl porsiyonluk) 4. Gökçedere Beldesi GÜNEŞ Ağ Kafeslerde Alabalık Yetiştiricilik Tesisi. (29 ton/yıl porsiyonluk) 5. Gökçedere Beldesi VADİ Ağ Kafeslerde Alabalık Yetiştiricilik Tesisi. (29 ton/yıl porsiyonluk) 6. Harmanözü Köyü AKPINAR Yavru Alabalık Üretim Tesisi (KULUÇKAHANESİ) ( adet/yıl yavru alabalık üretimi) 7. Kop Köyü TOKAY Alabalık İşletmesi. (9,5 ton/yıl porsiyonluk, adet/yıl yavru alabalık.) 166

167 23,500 23,500 24,500 24,000 24,000 24,000 24,000 21, Kop Köyü UĞUR Alabalık Üretim Tesisi. (25 ton/yıl porsiyonluk, adet/yıl yavru alabalık.) 9. Yazyurdu Köyü FETTAHOĞLU Alabalık İşletmesi. (30 ton/yıl porsiyonluk, adet/yıl yavru alabalık.) 10. Yoncalı Köyü KOŞAT Alabalık Üretim Tesisi. (16 ton/yıl porsiyonluk, adet/yıl yavru alabalık.) 11. Balca Köyü SETTAR Alabalık Üretim Tesisi. (25 ton/yıl porsiyonluk, adet/yıl yavru alabalık.) 12. Gökçedere Beldesi AKPINAR-3 Ağ Kafeslerde Alabalık Yetiştiricilik Tesisi. (245 ton/yıl porsiyonluk) İlçeler Bazında Su Ürünleri Potansiyeli: BAYBURT Proje Kapasitesi Üretim Yapılış Durumu ton/yıl Durumu ton/yıl Karada/Göletde Merkez 130,5 130,5 Havuz balıkçılığı Demirözü Kafes Balıkçılığı Toplam 491,5 491,5 H Kürk Hayvancılığı: İlimizde kürk hayvancılığı yapılmamaktadır. H Arıcılık ve İpekböcekçiliği: İlimizde İpekböcekçiliği yapılmamaktadır. Arıcılık: Karadeniz Bölgesi ile Doğu Anadolu Bölgesi arasında geçit kuşağı oluşturan ve ortalama m rakımı olan ilimiz coğrafi yapısı, iklimi ve bitki örtüsü bakımından arıcılığa son derece elverişli bir floraya sahiptir. Bu flora içerisinde yonca, korunga, fiğ, kekik, geven, adaçayı, yabani korunga, ballıbaba, akasya, sığırkuyruğu vb. bal kalitesi yüksek olan ballı bitkiler yer almaktadır. Bu flora yapısı da ilimizde üretilen balın kalitesini olumlu yönde etkilemektedir. Bu etkenler ve rakımın yüksek oluşu nedeniyle, ilimizde üretilen balın, pazarlarda tüketiciler tarafından aranılan ballar arasına girmesini sağlamıştır. Tüm bu olumlu şartlara rağmen, yaklaşık olarak adet faal arılı kovan barındırılabilecek araziye sahip olan ilimizde, hali hazırda adet arılı kovan bulunmaktadır adet daha arılı kovan barındırılabilecek potansiyelimiz vardır. Bu boşluğun değerlendirilmesiyle, çiftçilerimizin ekonomik gücü artacak, dolayısıyla Bayburt ve ülke ekonomisine katkılar sağlanacaktır. Arıcılıkla ilgili son 8 yıla ait bilgiler aşağıdaki grafiklerde verilmiştir: Yılları Arasında Faal Arılı Kovan Sayısı ve Bal Üretimi , , , , , , , Bal Üretimi (Kg.) Faal Arılı Kovan Sayısı (Adet) 167

168 H.3. Organik Tarım: 26/02/2010 tarih ve 2010/118 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına istinaden çıkarılan Organik Tarım Destekleme Ödemesi Hakkında Karar kapsamında yayımlanan 2010/24 sayılı tebliğ gereği; 2011 yılında İl genelinde Organik Tarım Destekleme ödemesine müracaat eden çiftçi sayımız 186 olup, toplam ödeme ,52 TL dir. H.4. Tarımsal İşletmeler H.4.1. Kamu İşletmeleri: İlimizde kamu işletmesi bulunmamaktadır. H.4.2. Özel İşletmeler: İlimizde bitkisel üretim yapan aile işletmelerinden başka büyük ölçekli ticari amaçlı özel işletme bulunmamaktadır. Bitkisel üretimler aile işletmeciliği şeklinde yapılmaktadır. Süt üretimi amaçlı 1 özel işletme olup yumurta tavukçuluğu yapan 2 işletme mevcuttur. Üretilen ürünlerin çoğu il içerisinde tüketilmektedir. (Kaynak : İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2011) H.5. Tarımsal Faaliyetler H.5.1. Pestisit Kullanımı İLAÇLAR Birimi(Lt) Birimi(Kg) Toplam(Lt/kg) İnsektisit Fungusit Herbisit Herbisit(Pankobirlik) Rodentisit DİĞERLERİ(B.G.D) TOPLAM Bitki Koruma Ürünleri Toplamı; Herbisit = 5924 Lt Fungusit = 4810 kg İnsektisit = 589 kg-lt Rodentisit = 8 Kg Diğerleri = 24 Kg olmak üzere toplam Kg-Lt dir.(b.g.d) 168

169 H.5.2. Gübre Kullanımı GÜBRENİN CİNSİ MİKTARI BİRİM (TON ) ÜRE %33 A.NİTRAT %26 A.NİTRAT %21 A.SÜLFAT DAP KOMPOZE KOMPOZE SÜPER EKİN - TSP - Kaynak : İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2011 H.5.3. Toprak Kullanımı 19/07/2005 tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 15/12/2005 tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Uygulama Yönetmeliği ve ilgili talimatlar çerçevesinde gelen müracaatlar değerlendirilmektedir Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 5. Maddesi gereği İlimizde Valimiz Başkanlığında İL TOPRAK KORUMA KURULU her ayın ilk Salı günü toplanmaktadır. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1- İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Bayburt Tarihi, Bayburt Valiliği Yayınları,

170 I. MADENCİLİK I.1. MADEN KANUNUNA TABİ OLAN MADENLER VE TAŞ OCAKLARI NİZAMNAMESİNE TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELER I.1.1. Sanayi Madenleri Bayburt İli bilinen madenler açısından zengin değildir. (MTA 1998) İlde tespit edilmiş olan sanayi madeni sadece kildir. İldeki kil rezervi ile ilgili bilgiler aşağıda çıkarılmıştır. Pamuktaş Yatağı: Tenör: Yüzde 31 Al 2 O 3 Rezerv: ton mümkün refrakter kil I.1.2. Metalik Madenler Bayburt ilinde bilinen krom yatakları ile ilgili bilgiler aşağıdadır. Corsan Yatağı: Tenör: Yüzde Cr 2 O 3 Rezerv: ton görünür. Yatak geçmiş yıllarda işletilmiştir. Bakır yatakları ile ilgili bilgiler Tablo:I.2 de verilmiştir. I.1.3. Enerji Madenleri Bayburt ta enerji madenlerinden sadece linyit yatakları bulunmaktadır YATAĞIN BULUNDUĞU YER Tablo I.1: Bayburt İli Linyit Yatakları AÇIKLAMA Su Kül Kükürt AID Gör Muh Müm Jeo K Kal/k Merkez 4500 İşletilebilir Balkaynak 3750 İşletilebilir Yedigözeler Ekonomik değil Kaynak:Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (1996) Bayburt ilinde krom bakır ve mermer işletmesi için özel sektör tarafından alınmış altı adet işletme ruhsatı bulunmaktadır. Son yıllarda yıllık 7-8 ton bakır üretimi yapmaktadır, Krom tesisi 2007 yılında ton kapasite ile faaliyete geçmekle beraber 2010 yılında kapasite artırımına gitmiş olup, kapasitesini ton/yıl a çıkartmıştır. Mermerde ise 4 adet işletmede toplam yıllık 5520 m 3 üretim yapılmaktadır. Akbulut ve uğrak köylerınde çimento fab.hammaddesi olan tras taşi çıkartılıp Erzurum Aşkale çimento fabrikasına götürülmektedır. Bayburt maden üretimi açısından iyi durumda değildir. (Tablo I.2) 170

171 Tablo I.2: Bayburt İli Maden Sahaları ve Üretimi BAYBURT İLİ 2009 YILI ÜRETİM BİLGİLERİ İL İLÇE ERİŞİM SİCİL Ruhsatsafhasi GRUBU MADEN ADI eriyik halde bakırlı sudan üretim var. Bayburt Merkez İşletme Maden Bakır birimler kilogramdır. Bayburt Demirözü İşletme II. Grup Kalker ton Bayburt Merkez İşletme II. Grup Kalker ton TÜVENAN ÜRETİM SATIŞ STOK ZARURİ NETİCE BİRİMİ RUHSAT SAHİBİ ADRESİ KİŞİ TÜRÜ OFLUOĞLU METAL SAN.VE TİC.A.Ş. CEBESAN İNŞ.MAD.NAK.TAAH.SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ. CEBESAN İNŞ. MAD. NAK. TAAH. SAN VE TİC. LTD. ŞTİ. Bayburt Merkez İşletme I-B Grubu Kil ton ALİ HAYDAR KARABACAK satış miktarı zenginleştirilmiş ürün Bayburt Merkez İşletme Maden Krom miktarıdır. ton ŞE-TAT MAD. GIDA SAN. VE TİC. A.Ş. Bayburt Merkez İşletme Maden Krom ton ŞE-TAT MAD. GIDA SAN. VE TİC. A.Ş ton moloz Bayburt Merkez İşletme Mermer Mermer üretimi var metre küp KAFKAS MERMER SANAYİ İNŞAAT TAAHHÜT MADENCİLİK VE MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ TİCARET LTD. ŞTİ. Bayburt Merkez İşletme Mermer Traverten metre küp AHMET TURAN OĞULLUK Bayburt Merkez İşletme Mermer Traverten metre küp EMİNLER GRANİT MER. MAD. OTO İNŞ. GID. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. SEMERCİLER CAD.ALACAHAN SOK.NO:2 Merkez/Trabzon ZAHİT MAH.3.NOLU ERZURUM CAD. CEBESAN APT.NO:81 BAYBURT Merkez/Bayburt ZAHİT MAH. AYYILDIZ CAD. CEBESAN APT. NO:93 Merkez/Bayburt GELEN EVRAK YILI Özel Hukuk Tüzel Kişi (Yerli) 2010 Özel Hukuk Tüzel Kişi (Yerli) 2010 Özel Hukuk Tüzel Kişi (Yerli) 2010 BAYBURT GÜMÜŞHANE YOLU 3. KM Merkez/Bayburt Gerçek Kişi 2010 ERGENEKON CAD. 100/A FERİKÖY Merkez/İstanbul ERGENEKON CAD. 100/A FERİKÖY Merkez/İstanbul ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 6. CADDE NO:6 Arsin/Trabzon Özel Hukuk Tüzel Kişi (Yerli) 2010 Özel Hukuk Tüzel Kişi (Yerli) 2010 Özel Hukuk Tüzel Kişi (Yerli) 2010 ÇETİN EMEÇ BUL.2.CAD. NO:51/6 AŞ.ÖVEÇLER Çankaya/Ankara Gerçek Kişi 2010 FERHAT PAŞA MAH.G 10 SOK. NO:11/1 Maltepe/İstanbul Özel Hukuk Tüzel Kişi (Yerli) 2010 Bayburt Merkez İşletme Mermer Traverten metre küp ÖMER YILDIZ YENİ ZAHİRE PAZARI NO:65 Merkez/Bayburt Gerçek Kişi 2010 Kaynak:1- Maden İşleri genel Müdürlüğü Verileri (2010) 2-İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2010) 171

172 172

173 I.1.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler Taş Ocakları Nizamnamesine göre doğal malzeme çıkaran işletmelerin türleri, işletme alanları, çıkardıkları malzemenin türü ve ile yerlerine ilişkin bilgiler, 2010 yılı itibariyle Tablo I.3 de verilmiştir. Tablo I.3:Taş Ocakları Nizamnamesine Göre Doğal Malzeme Çıkaran İşletmeler RUHSAT SAHİBİ RUHSAT ALANI MEVKİİ OCAĞIN NEVİ Aşkale Çimento San.T.A.Ş 24,00 ha Uğrak Köyü Tras Taş Ocağı Aşkale Çimento San.T.A.Ş. 24,45 ha Alıçlı Köyü Tras Taş Ocağı Aşkale Çimento San.T.A.Ş. 49,71 ha Eğri Köyü Tras Taş Ocağı Aşkale Çimento San.T.A.Ş. 10,00 ha Akbulut Köyü Tras Taş Ocağı Aşkale Çimento San.T.A.Ş. Osluk Köyü Kalker Ocağı Denge Yol Yapı Ltd. Şti m 2 Çalıdere Köyü Konkasör Tesisi Baykes Tuğla fab. 60,00 Örence Köyü Tuğla Kili ocaği Baykes Tuğla fab. 50,00 ha Değirmencık köyü Tuğla Kili ocaği K.yol. 12. Böl. Md Şingah Mah. Taş Ocağı K.yol. 12. Böl. Md Osluk Taş Ocağı K.yol. 12. Böl. Md Aksunk Taş Ocağı D.S.İ. 22. Bölge Md. 24,00 Demirözü Taş Ocağı CEBESAN (özel) 99,84 Şingah Mah. Taş Ocağı Akşar Belediyesi 2568 m3/yıl Akşar Kum-Çakıl Ocağı Aydıntepe Belediyesi 8000 m3/yıl A.Kırzı Kum-Çakıl Ocağı Dörtkol 1250 m3/yıl Yalındam köy. Kum-Çakıl Ocağı Zühtü Bahadır 2500 m3/yıl Adabaşı köyü Kum-Çakıl Ocağı Halıt Yildiz 3500 m3/yıl Aslandede Köyü Kum-Çakıl Ocağı Tekinler beton m3/yıl Gümüşsu köyü Kum-Çakıl Ocağı Murteza TÜRKER m3/yıl Kayışkıran Mev. Doğal Taş Abdulmecit KORAL 1,1250 m3/yıl OGSB Doğal Taş Eminler mermer 4,500 m3/yıl Maden Mermer Cemal Güven 520 m3/yıl Yaylapınar Köyü Mermer Helve bakır Mad. 10 ton/yıl Giv Köyü Bakır. Kaynak: İl Çevre ve Orman Müdürlüğü(2010) 173

174 Harita:K.1 Bayburt Sanayi Bölgeleri, Maden Taş Ocağı Alanları Kaynak:Özel İdare İl Müdürlüğü I.2. Madencilik Faaliyetinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri I.3. Cevher Zenginleştirme I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kullanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları İlimizde günümüze kadar yapılan madencilik faaliyetlerinde herhangi bir rehabilitasyon çalışması yapılmamıştır. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 - Maden İşleri Genel Müdürlüğü (2010) 2 KTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Kaynakları 3 Bayburt Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Envanter Bilgileri 4 - Doğu Anadolu Projesi Ana Planı,DPT 5 - Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2011) 174

175 J. ENERJİ J.1. BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARI J.1.1. Taş Kömürü İlimizde ekonomik olarak işletilebilir kömür rezervi bulunmamaktadır. J.1.2. Linyit J1.3. Asfaltit J.1.4. Bitümlü Şist J.1.5. Hampetrol İl sınırları içerisinde petrol rezervi bulunmamaktadır. J.1.6. Doğalgaz İl sınırları içerisinde herhangi bir doğal gaz rezervi mevcut değildir. J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) J.1.8. Orman J.1.9. Hidrolik J Jeotermal Bayburt ta jeotermal enerji sahası bulunmamaktadır. J Güneş Güneş enerjisi yenilenebilir ve çevre açısından sorun yaratmayan bir enerji kaynağıdır. İlimizde güneş enerjisinden, binaların çatılarına yerleştirilen paneller vasıtasıyla sıcak su elde edilmesi şeklinde yararlanılmaktadır ve çok yaygın değildir. J Rüzgar İlimizde enerji elde etmek maksadıyla rüzgar enerjisinden faydalanılan herhangi bir tesis bulunmamaktadır. J Biyokütle Dünyanın bir çok ülkesinde 1940 lı yıllarda başlayan, ahır gübresinden yanıcı gaz elde etme ve üreteçten çıkan gübrenin toprağa verilerek ürün veriminde sağladığı artışlar üzerindeki çalışmalara Türkiye de ilk defa 1963 yılında Eskişehir Bölge Topraksu Araştırma Enstitüsünde başlanmıştır. 2 ay açıkta bırakılmış ahır gübresi ile 2 ay biyogaz tesisinde fermantasyona bırakıldıktan sonra çıkan gübre ile dekara 2 şer ton hesabı ile yapılan gübrelemede buğdayda %15 verim artışı sağlandığı gözlenmiştir. 1 m 3 biyogaz enerjisi, 4,70 kwh elektrik enerjisine, 0,62 lt. gaz yağına, 1,46 kg kömüre, 3,47 kg oduna, 0,43 kg bütana ve 12,30 kg tezekten sağlanan enerjiye eşittir. İlimizde genellikle hiçbir tedbir alınmadan açıkta biriktirilen ahır gübresinde sıvı dışkıdaki kayıplarla beraber, zaman içinde çözünmüş durumdaki bitki besin maddeleri de büyük ölçüde kayba uğramaktadır. Oysa hayvan gübresini daha iyi duruma getirerek daha kısa sürede olgunlaşmasını sağlayıp, çevre kirliliğine sebep olmadan kullanabilmek için, bu gübreler biyogaz tesislerinde fermantasyona uğratılarak yanıcı metan gazı elde edilebilir. İlimizde biyogaz kullanımı çok yaygın değildir. Kurulu bulunan birkaç tesis de küçük aile işletmesi şeklindedir. İlimizde; bitkisel ürünlerin, hayvan ve orman atıklarının, tropik çayırların, şehir ve endüstri atıklarının çevrimi şeklinde elde edilen biyomas enerjisi üretilmemektedir. 175

176 J.2. İkincil Enerji Kaynakları J.2.1. Termik Enerji İlimizde termik santral bulunmamaktadır. J.2.2. Hidrolik Enerji J.2.3. Nükleer Enerji İlimizde Nükleer enerji santrali bulunmamaktadır. J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi İlimizde bulunan Çoruh nehri üzerinde HES çalışmaları mevcut olup Bayburt Enerji Üretim ve Tic. A.Ş. tarafından 14,487 MW kapasite gücünde 2010 yılından beri elektrik üretmektedir. Bayburt Enerji Üretim ve Tic. A.Ş. tarafından yapılan 11 MW kapasite gücündeki Yıldırm HES inşaat aşamsındadır. Laleli Barajı 99 MW kurulu gücünde İnşaat aşamasındadır. Bayburtlu Enerji Üretim A.Ş MW kurulu gücündeki HES proje aşamasındadır. J.3.Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı: Bayburt ili 2011 yılına göre enerji tüketiminin abone guruplarına göre dağılımı Tablo da verilmiştir. Tablo L.1 : Bayburt İli 2011 Yılı 12 Aylık Elektrik Enerjisi Sektörel Tüketim Dağılımı ABONE GRUP ELEKTRİK TÜKETİMİ (KWH) Resmi Daireler ,10 KİT ,22 Sanayi ,48 Ticarethane ,31 Tarımsal Sulama ,96 İçme ve Kullanma Suyu ,94 Şantiye ve Geçici Aboneler ,18 Meskenler ,06 Şehit Aileleri ve Muharrip ,00 İç Tüketim ,00 Genel Aydınlatma(abone) ,00 Belediyeler ,46 İl Özel İdare Genel Aydın ,01 İbadethane Aydınlatma ,00 Kaçak ,00 GENEL TOPLAM ,25 Kaynak: ARAS EDAŞ Bayburt İl Müdürlüğü

177 Grafik:J.1 Bayburt İlinde Elektrik Tüketiminin Sektörler Bazında Oransal Dağılımı (2010) 5% 0% 0% RESMİ DAİRELER KİT SANAYİ TİCARETHANE 49% 15% 17% 0% TARIMSAL SULAMA İÇME SUYU ŞANTİYELER HAYIR KURUMLARI 1% 3% 0% 10% 0% MESKEN AYDINLATMA Kaçak Tah. İç İhtiyaç Bayburt ilinde elektrik enerjisi ulusal enerji şebekesinden sağlanmaktadır. İl sınırları içerisinde elektrik enerjisi üreten baraj yoktur. Ançak Çoruh Nehri üzerinde 1 faaliyette 2 inşaat aşamasında 3 adet HES vardır. İlde 2011 verilerine göre toplam ,25 KWH elektrik enerjisi tüketmiştir. Bu tüketimin sektörel dağılımı tablo L.1 de verilmiştir. Bayburt ili elektrik tüketiminin Türkiye tüketimi içindeki payı, 2011 verilerine göre on binde 3 gibi önemsiz bir seviyededir. İlde elektriksiz köy bulunmamaktadır. J.4. Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar İlimizde enerji tasarrufu ile ilgili olarak eğitim ve denetleme çalışmaları yapılmaktadır. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 Çevre Koruma ve Ekoloji Sözlüğü, TEMA Yayınları 2 - Yeni Türkiye, Çevre Özel sayısı Bayburt Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Envanter Bilgileri Gökdayı, İ., Çevrenin geleceği, Türkiye Çevre vakfı Yayınları 5 - Aras Elektirik Dağıtım

178 K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ K 1 Kentte Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Faktörler İlimizde sanayi, küçük ölçekli işletmelerden (1-49 kişi çalıştıran işletmeler) meydana gelmektedir. GSYIH si içerisinde sanayi sektörü, son sırada yer almaktadır. İlimizde Tere Yağı, Kaşar peynir, Beyaz Peynir,yem, un, kepek, tuğla, çivi, tel, çelik kapı, mermer, taş ocaklığı, giyim ve poşet üretimi yapan sanayi tesisleri bulunmaktadır. İlimizdeki sanayi tesislerinin başlıca sorunları; sermaye yetersizliği, iklim şartları, hammadde sıkıntısı ve imkansızlıklar nedeniyle teknolojiye ayak uyduramamaktadır. Ayrıca, işletmeler kredi faizlerinin yüksek olması nedeniyle bankalardan kredi kullanıp yerine mak ine alamamaktadırlar. K 2 Genel Anlamda Sanayi Gruplandırılması İlde sanayinin çevreye zarar vermeden gelişmesi açısından önem arz eden, Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi ve Organize Sanayi Bölgesi 2002 ve 2003 yılarında hizmete girmiştir. 168 işyerinden oluşan Küçük Sanayi Sitesinde % 90 doluluk oranına sahiptir. Organize Sanayi Bölgesinde 7 işletme bulunmasına rağmen 5 işletme faal durumda çalışmaktadır. K 3 Sanayinin İlçelere Dağılımı Aydıntepe ilçesinde Gıda sektöründe Pey Kar Süt ve Tarım Ürünleri Gıda Konfeksiyon İnşaat Taahhüt Ticaret Limited Şirketi Tere Yağı, Kaşar Peyniri ve Beyaz Peynir üretimi Gerçekleştiren sanayi tesisimizdir. K 4 Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu İlimizde sanayi yok denecek kadar azdır yılına ait faal olarak 10 ve daha fazla kişi çalıştıran sanayi tesislerinin, işyeri sayıları ve istihdam durumu tabloda belirtilmiştir. SANAYİ GUPLARI İŞLETME SAYISI İSTİHDAM DURUMU Gıda İçki ve Tütün Sanayi Dokuma Giyim Eşyası ve Deri Sanayi 1 13 Orman Ürünleri ve Mobilya Sanayi - - Kağıt ve Kağıt Ürünleri Basım Sanayi - - Kimya, Petrol, Kömür,Kauçuk ve Plastik Ürünleri 1 27 Sanayi Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi Metal Ana Sanayi - - Metal Eşya,Makine ve Teçhizat Ulaşım Aracı İlmi ve Mesleki Ölçme Aletleri Sanayi Diğer İmalat Sanayi 1 30 K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı İlimizdeki mevcut sanayi kuruluşlarının teknolojileri genellikle eskidir. Yalnız 1997 de el değiştiren tuğla fabrikası hem kapasite artırımı hem de yenileme çalışmaları başlatmıştır. Ayrıca Plastik Ürünleri sanayisinde faaliyet gösteren tesislerin teknolojileri yenidir.tesislerin enerji kullanımı ile ilgili sağlıklı bilgi elde edilememiştir. K.6. Sanayiden kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler İlimizde bulunan sanayi tesisleri sayıca az ve kapasitelerinin düşük olmaları nedeniyle sanayiden kaynaklanan çevre sorunları yaşanmamaktadır. 178

179 K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği İlimizde hava kirliliğinin önlenmesine yönelik çalışmalar kapsamında ilde kalitesi yüksek kükürt oranı düşük kömürlerin kullanılması özendirilmektedir. Ayrıca her yıl Temiz Hava Programı çerçevesinde kirliliği önleyici tedbirler Mahalli Çevre Kurulunun kararları resmi daire ve toplu konutları kapsadığı gibi ilde bulunan küçük sanayi tesislerini de kapsamaktadır. K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği Bayburt Merkezinde alt yapının henüz tamamlanmamış olması nedeniyle şehir kanalizasyonu arıtılmadan direk Çoruh nehrine verilmektedir.ayrıca şehrin üst kesiminde Çoruh vadisinde faaliyete geçen küçük sanayi sitesinin de arıtma tesisi bulunmamaktadır. Diğer taraftan bu sudan DSİ regülatörleri vasıtasıyla yılın belirli dönemlerinde sağlanan sularla Aydıntepe ovasında sulama yapılmaktadır. K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği Sanayinin su kirliliği üzerine etkisi konusunda da bahsedildiği üzere kirliliğe maruz alan Çoruh nehri taşıdığı kirlilikle toprak kirliliğine sebebi yet vermektedir.altyapı çalışmaları devam eden Organize Sanayi Bölgesi tamamlandığında yapılması gereken arıtma tesisleri su ve toprak kirliliğini sanayi bazında önlemiş olacaktır. K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği Hali hazırdaki yeri,ilimiz merkezindeki sanayi çarşısında bulunan ve şu anda kullanılmakta olan ve küçük çapta tamirhane,atölye ve benzeri işyerlerini bünyesinde barındıran sanayi çarşısı mevcuttur.bu alanda bulunan tamirhane,atölye ve benzeri tesislerde çalışma saatleri içerisinde azda olsa gürültü meydana gelmektedir. K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar İlimizde Tehlikeli Atıklar Kontrol Yönetmeliği nde belirtilen atıkları üreten sanayi tesisi ve işletmesi bulunmamaktadır.diğer taraftan küçük çaptaki atölye ve işletme kapsamındaki işyerlerinin katı atıkları belediye konteynırları vasıtasıyla ana çöplüğe,sıvı atıklar ise kanalizasyon sistemlerine akıtılmaktadır. K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı İlimizdeki sanayi tesislerinin acil durum planı bulunmamaktadır. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 Bayburt Sempozyumu, Bayburt a Hizmet Vakfı Yayınları 2 DOKAP ( Ara Raporu ) Ağustos Yerel Öneri Geliştirme Raporu, BAYBURT Türkiye Kalkınma Bankası AŞ. Aralık İller ve Bölgeler İtibariyle Çeşitli Göstergeler 5 Bayburt Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Envanter Bilgileri, Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, DİE 7 - Doğu Anadolu Projesi Ana Planı,DPT Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları, İl Çevre ve orman verileri

180 L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME L.1. ALTYAPI L.1.1. Temiz Su Sistemi Bayburt il merkezi şehir şebeke suyunun debisi 220 lt/sn. dir. Ana isale boruları çelik hat olup, tali yerler asbest ve PVC borulardan oluşmaktadır. Şehir şebeke suyunun kalsiyum miktarı 78,30 mg/l, magnezyum miktarı 3,98 mg/l, bikarbonat miktarı 241,56 mg/l, klorür miktarı 7,08 mg/l, sülfat miktarı 4,40 mg/l dir. Bakteriyolojik açıdan ise şehir şebeke suyunun CC de kaliform bakteri sayısı, Total Caliform için (23), Fecal Caliform için (0) dır. Yapılan analizler sonucu şehir şebeke suyunun fiziksel ve kimyasal özelliğinin İS 266 (1997) ye uygun olduğu tespit edilmiştir. 180

181 Köy Ünite YETERLİ YETERSİZ SUSUZ SONDAJ KAYNAK TERFİLİ Sıra No KÖYÜN ÜNİTENİN HANE ADEDİ İSALE HATTI UZUNLUĞU (METRE) ŞEBEKE HATTI UZUNLUĞU (METRE) ÇEŞME ŞEBEKE ADEDİ İLİ İLÇESİ 2011 MALİ YILI İÇME SUYU DURUMU 2000 YILI NÜFUSU MEVCUT İÇME SUYU DURUMU SU TEMİN ŞEKLİ MEVCUT İÇME SUYU TESİSİ GÖMME DEPO DURUMU HACMİ (m³) Adı Adı 1 Bayburt Merkez Adabaşı Ada mah * var Beton Bayburt Merkez Ağoren * var Beton Bayburt Merkez Aş.Çımağıl Taşındibi mah * var Kargir+Beton Bayburt Merkez Akduran * var Beton Bayburt Merkez Akçakuzu * var Beton+Kargir Bayburt Merkez Aksaçlı * var Kargir Bayburt Merkez Alapelit * var Beton Bayburt Merkez Alıçlık * var Beton Bayburt Merkez Ardıçgöze * var Kargir Bayburt Merkez Armutlu * var Kargir Bayburt Merkez Arslandede * var Kargir Bayburt Merkez A.Kışlak * var Beton Bayburt Merkez A.Pınarlı * var Beton Bayburt Merkez Aydıncık * var Beton Bayburt Merkez Balca * var Kargir+Beton Bayburt Merkez Balkaynak * var Kargir Bayburt Merkez Ballıkaya * var Kargir Bayburt Merkez Bayırtepe * var Beton Bayburt Merkez Bayraktar * var Beton Bayburt Merkez Buğdaylı * var Beton Bayburt Merkez Başçımağıl Dereçimağıl * var Beton Bayburt Merkez Çakırbağ * var Kargir Bayburt Merkez Çamdere * var Beton Bayburt Merkez Çamlıkoz * var Kargir Bayburt Merkez Çayırözü * var Beton Bayburt Merkez Çalıdere A.Hanlar, Y.Hanlar * var Beton+Kargir

182 27 Bayburt Merkez Çerçi * var Beton Bayburt Merkez Çiğdemtepe * var Beton+Kargir Bayburt Merkez Çorak * var Beton Bayburt Merkez Dağçatı * var Beton Bayburt Merkez Dağtarla * var Beton Bayburt Merkez Danişment * var Beton Bayburt Merkez Darıca Kürtler mah * var Beton Bayburt Merkez Değirmencik * var Beton Bayburt Merkez Demirışık * var Kargir Bayburt Merkez Demirkaş * var Beton Bayburt Merkez Dikmetaş * var Beton Bayburt Merkez Dövmekaya * var kargir Bayburt Merkez Erenli * var kargir Bayburt Merkez Gençosman A.mahale * var Beton Bayburt Merkez Gezköy Y.gez * var Beton Bayburt Merkez Gökçeli * var Beton Bayburt Merkez Gökler * var Kargir Bayburt Merkez Gökpınar * var Kargir Bayburt Merkez Göldere * var Beton Bayburt Merkez Güder * var Beton Bayburt Merkez Güllüce * var Beton Bayburt Merkez Göloba * var Beton Bayburt Merkez Gümüşsu A.gümüşsu * var Beton+Kargir Bayburt Merkez Güneydere Erenler Mah * var Kargir Bayburt Merkez Güzelce * var Beton Bayburt Merkez Hacıoğlu * var Kargir Bayburt Merkez Harmanözü * var Beton Bayburt Merkez Helvaköy * var Beton Bayburt Merkez Heybetepe * var Beton Bayburt Merkez İğdir A.mahale * var Beton Bayburt Merkez Kabaçayır * var Kargir Bayburt Merkez Karlıca * var Beton Bayburt Merkez Karşıgeçit * var Beton Bayburt Merkez Kavacık * var Kargir+Beton Bayburt Merkez Kavakyanı * var Kargir Bayburt Merkez Kıratlı A.Kıratlı * var Beton+Kargir

183 64 Bayburt Merkez Kırkpınar * var Beton Bayburt Merkez Kitre Yenice mah, * var Beton Bayburt Merkez Kopköy Şehitlik,hacıların komu,a.kop, * 6 4 var Beton+Kargir Kopun Dibi Bayburt Merkez Koçbayır * var Beton+Kargir Bayburt Merkez Kopuz * var Beton Bayburt Merkez Kozluk * var Beton Bayburt Merkez Kurbanpınar * var Beton Bayburt Merkez Kurugüney * var Beton Bayburt Merkez Maden * var Beton Bayburt Merkez Manas * var Kargir Bayburt Merkez Masat Y.Masat * var Beton Bayburt Merkez Mutlu * var Beton Bayburt Merkez Nişantaşı * var Beton Bayburt Merkez Ortaçımağıl * var Beton Bayburt Merkez Oruçbeylı * var Beton Bayburt Merkez Ozansu * var Beton Bayburt Merkez Örence Deve hanları, kaleboynu, * 5 3 var Beton erkeli Bayburt Merkez Pamuktaş * var Beton Bayburt Merkez Pelitli * var Kargir Bayburt Merkez Petekkaya * var Beton Bayburt Merkez Polatlı * var Beton Bayburt Merkez Rüştü * var Beton Bayburt Merkez Sakızlı * var Beton Bayburt Merkez Salkımsu * var Beton Bayburt Merkez Sancaktepe * var Beton Bayburt Merkez Saraycık * var Kargir Bayburt Merkez Saruhan * var Kargir Bayburt Merkez Sarımeşe * var Kargir Bayburt Merkez Seydiyakup * var Beton Bayburt Merkez Sırakayalar * var Beton Bayburt Merkez Sığırcı * var Beton Bayburt Merkez Soğukgöze * var Beton Bayburt Merkez Söğütlü * var Beton

184 97 Bayburt Merkez Taht * var Beton Bayburt Merkez Taşburun * var Beton Bayburt Merkez Taşçılar * var Beton Bayburt Merkez Taşkesen * var Beton Bayburt Merkez Taşocağı * var Beton Bayburt Merkez Tepetarla * var Kargir Bayburt Merkez Tomlacık * var Beton Bayburt Merkez Uğrak * var Beton Bayburt Merkez Uğurgeldi * var Beton+Kargir Bayburt Merkez Uluçayır Günlüce Mah * var Beton Bayburt Merkez Üzengili * var Kargir Bayburt Merkez Yanıkçam * var Beton Bayburt Merkez Yaylalar * var Beton Bayburt Merkez Yazyurdu A.mahelle * var Beton Bayburt Merkez Yedigöze * var Beton Bayburt Merkez Yeniköy * var Beton Bayburt Merkez Yerlice * var Kargir Bayburt Merkez Yeşilyurt Kırcakol Mah * var Beton Bayburt Merkez Yolaltı * var Beton Bayburt Merkez Yoncalı A.mezra, A.mahalle * var Kargir Bayburt Merkez Yukarıkışlak * var Beton Bayburt Merkez Yaylapınar Durusu,Y.Durusu Kuzular Mah * var Beton+Kargir Bayburt Aydıntepe Akbulut * var Kargir Bayburt Aydıntepe Alaca * var Beton Bayburt Aydıntepe Aş.Kırzı * var Beton Bayburt Aydıntepe Başpınar * var Beton Bayburt Aydıntepe Çatıksu * var Beton Bayburt Aydıntepe Çayırköprü * var Kargir Bayburt Aydıntepe Çiğdemlik * var Beton Bayburt Aydıntepe Dumlu * var Kargir Bayburt Aydıntepe Erikdibi * var Beton Bayburt Aydıntepe Gümüşdamla * var Beton Bayburt Aydıntepe Günbuldu * var Beton Bayburt Aydıntepe İncili * var Beton Bayburt Aydıntepe Kavlatan * var Beton

185 132 Bayburt Aydıntepe Kılıçkaya * var Beton Bayburt Aydıntepe Pınargözü * var Beton Bayburt Aydıntepe Sırataşlar * var Beton Bayburt Aydıntepe Sorkunlu * var Kargir Bayburt Aydıntepe Suludere * var Kargir Bayburt Aydıntepe Şalcılar * var Beton Bayburt Aydıntepe Yanoba * var Beton Bayburt Aydıntepe Yapracık * var Beton Bayburt Aydıntepe Yazlık * var Beton Bayburt Aydıntepe Yk.Kırzı * var Beton Bayburt Demirözü Akyaka * var Beton Bayburt Demirözü Bayrampaşa * var Beton Bayburt Demirözü Çağıllı 3 13 * var Yok Bayburt Demirözü Çakırözü * var Beton Bayburt Demirözü Çatalçeşme * var Beton Bayburt Demirözü Çimentepe * var Beton Bayburt Demirözü Damlıca * var Beton Bayburt Demirözü Devetaşı * var Beton Bayburt Demirözü Elmalı * var Beton Bayburt Demirözü Eymur * var Beton Bayburt Demirözü Güçlü * var Kargir Bayburt Demirözü Güvercindere * var Kargir Bayburt Demirözü Işıkova * var Kargir Bayburt Demirözü Kalecik * var Beton Bayburt Demirözü Karayaşmak * var Beton Bayburt Demirözü Kavaklı * var Beton Bayburt Demirözü Otlukbeli * var Kargir Bayburt Demirözü Petekli * var Kargir Bayburt Demirözü Pınarcık * var Beton Bayburt Demirözü Serenli * var Kargir Bayburt Demirözü Yakupabdal * var Beton Bayburt Demirözü Yazıbaşı * var Beton Bayburt Demirözü Yelpınar * var Beton Bayburt Demirözü Yk.Dikmetaş * var Beton Bayburt Demirözü Yk.Pınarlı * var Beton

186 S.No Sulama Sistemi Kanal Uz. (m) Boru Hattı Uzunluğu (m) Toplam Debi (Lt / Sn) Projedeki Sul. Alanı(Ha) Tesisin Çalışma Durumu BAYBURT MERKEZ İLÇE VE DEMİRÖZÜ AYDINTEPE İLÇELERİNE BAĞLI KÖYLERİN SULAMA DURUMUNU GÖSTERİR ENVANTER TABLOLARI SULAMA KÖYÜN ADI (MERKEZ İLÇE) YÜS Su Alma TesisCinsi 1 Adabaşı Caz Akçakuzu Caz. Su Alm.Eşiği Aksaçlı Caz. Bent 21, Alapelit Caz. Bent 8, Alıçlık Caz. - O.P Ardıçgöze 7 Armutlu 8 Arslandede Caz. - 2, A.Kışlak 10 A.Pınarlı Caz. Bent 2, Aydıncık Caz. Bent 1, Balca 2, Balkaynak 4, Ballıkaya 3, Bayırtepe 16 Bayraktar Caz. 2, Buğdaylı 18 Çakırbağ 1, Çamdere 3, Çamlıkoz Caz. Yan Priz 2, Çayırözü 22 Çerçi 23 Çiçekli O.P. 24 Çiğdemtepe O.P. 25 Çorak Caz. Bent 2, Dağçatı 27 Dağtarla Caz. Bent 4, Danişment 7, Darıca 5, Değirmencik Caz. Yan Priz O.P Demirışık 32 Dikmetaş Caz. - O.P Dövmekaya Caz. 1, Erenli 35 Gökçeli 1, Gökler 37 Gökpınar 1, Göldere O.P. 39 Güder O.P. 40 Güllüce 10,000 Toplam 94,736 9,002 1,162 1,

187 S.No Sulama Sistemi Kanal Uz. (m) Boru Hattı Uzunluğu (m) Toplam Debi(Lt / Sn) Projedeki Sul. Alanı(Ha) Tesisin Çalışma Durumu SULAMA KÖYÜN ADI (MERKEZ İLÇE) YÜS Su Alma TesisCinsi 41 Göloba 42 Gümüşsu 3, Güneydere 44 Güzelce 2, Hacıoğlu 46 Harmanözü 47 Heybetepe 48 Kabaçayır 5, Karlıca 2, Karşıgeçit Pomp Kavacık 52 Kavakyanı 53 Kırkpınar Caz. Bent 4, Kitre 1, Koçbayır 56 Kopuz 57 Kozluk 58 Kurbanpınar 59 Kurugüney 60 Manas 61 Mutlu 6, Nişantaşı Caz. - 13, Su Dağ.Rögar 13, Oruçbeylı Caz. 64 Ozansu Caz. Bent 1, Pamuktaş 1, Pelitli 67 Polatlı 6, Rüştü Caz Sakızlı 12, Salkımsu 71 Sancaktepe Caz. Bent O.P Saraycık 7, Saruhan 74 Sarımeşe Caz. Bent 2, Seydiyakup Caz Sırakayalar 77 Soğukgöze 78 Söğütlü Caz. - 2, Taht Caz. - 2, Taşburun 4,351 Toplam 93, ,612 1,

188 S.No Sulama Sistemi Kanal Uz. (m) Boru Hattı Uzunluğu (m) Toplam Debi(Lt / Sn) Projedeki Sul. Alanı(Ha) Tesisin Çalışma Durumu SULAMA KÖYÜN ADI (MERKEZ İLÇE) YÜS Su Alma TesisCinsi 81 Taşkesen Caz. Havuz O.P. 82 Taşocağı 83 Tepetarla Caz. Kaptaj 2, Tomlacık O.P 85 Uğrak O.P 86 Uğurgeldi Uluçayır 88 Üzengili Caz. Bent Yanıkçam Caz. - 1, Yaylalar 91 Yazyurdu Caz. Bent 6, Yedigöze 93 Yeniköy 94 Yerlice 95 Yeşilyurt 12, Yolaltı 2, Yoncalı Caz Yukarıkışlak 99 Maden 6, Ağoren 101 Akduran Caz. Havuz Gençosman 103 Aş.Çımağıl O.P. 104 Başçımağıl O.P. 105 Çalıdere 106 Demirkaş 107 Gezköy 1, Helvaköy 1, İğdir 2, Kıratlı Caz. Yan Priz 4, Kopköy 112 Masat Caz Ortaçımağıl Caz. Bent Örence Caz. Bent 6, Petekkaya 116 Sığırcı Caz. - 2, Taşçılar 118 Yaylapınar Caz. Bent Toplam 52,488 16, ,

189 S.No Sulama Sistemi Kanal Uz. (m) Boru Hattı Uzunluğu (m) Toplam Debi(Lt / Sn) Projedeki Sul. Alanı(Ha) Tesisin Çalışma Durumu SULAMA KÖYÜN ADI (AYDINTEPE İLÇESİ) YÜS Su Alma TesisCinsi 1 Akbulut Caz. Bent Alaca 3 Aş.Kırzı Pom Başpınar 5 Çatıksu Caz. Birit Çayırköprü 7 Çiğdemlik Caz. Bent Dumlu 9 Erikdibi Caz. Yan Priz Gümüşdamla 11 Günbuldu 12 İncili 13 Kavlatan 14 Kılıçkaya 15 Pınargözü 16 Sırataşlar 17 Sorkunlu Caz. Bent Suludere Caz. Bent Şalcılar 20 Yanoba 21 Yapracık 22 Yazlık Caz. Bent Yk.Kırzı İlçe Toplamı 810 6,

190 S.No Sulama Sistemi Kanal Uz. (m) Boru Hattı Uzunluğu (m) Toplam Debi(Lt / Sn) Projedeki Sul. Alanı(Ha) Tesisin Çalışma Durumu SULAMA KÖYÜN ADI MERKEZ DEMİRÖZÜ İLÇESİ YÜS Su Alma TesisCinsi 1 Akyaka 2 Bayrampaşa Caz. Bent Çağıllı Caz. Bent Çakırözü Caz. Bent 5 Çatalçeşme Caz. Bent Çimentepe 7 Damlıca 8 Devetaşı 9 Elmalı 10 Eymur 11 Güçlü Caz. Bent Güvercindere 13 Işıkova Caz Kalecik Caz Karayaşmak 16 Kavaklı Su Alma Yapısı 17 Otlukbeli Caz. 18 Petekli 19 Pınarcık 20 Serenli 21 Yakupabdal Gölet Yazıbaşı Caz. Bent Yelpınar Caz Yk.Dikmetaş 25 Yk.Pınarlı İlçe Toplamı 0 3, İL TOPLAMI 241,470 35,985 6,799 6,

191 İLİ : Bayburt Hizmet Hizmet Hangi Tüzel Kişi İşletmeye Sıra Ettiği Ettiği İlçesi Tesisin Adı Tarafından Açıldığı No Net Alan Çiftçi Aile İşletildiği Yıl (ha) Sayısı 1 Aydıntepe Aş.Kırzı Sul. tes. Kooparatif " Başpınar Sul.tes. Muhtarlık " Çatıksu Sul.tes. " " Sorkunlu Sul.Tes. " " Suludere Sul.Tes. " " Yazlık Sul.tes. " " Erildibi Sul.tes. " Demirözü Akyaka Sul.tes. " " Bayrampaşa Sul.tes. " " Beşpınar Sul.tes. " " Çağıllı Sul.tes. " " Çatalçeşme Sul.tes. " " Çiftetaş Sul.tes. " " Gökçedere Sulama Göleti Kooparatif " Eymür Sulama Göleti Kooparatif " Güvercindere Sul.tes. Muhtarlık " Güçlü Sul.tes. " " Işıkova Sul.tes. " " Kalecik Sul.tes. " " Pınarcık Sul.tes. " " Yazıbaşı Sul.tes. " Merkez Adabaşı Sul.tes. " " Aksaçlı Sul.tes. " " Akşar Sul.tes. Çalışmıyor " Alapelit Sul.tes. Muhtarlık " Alışlık Sul.tes. " " Aslandede Sul.tes. " " Aş.Dikmetaş Sul.tes. " " Aş.Pınarlı Sul.tes. " Aş.Yuk.Başçımağıl 29 " Sul.tes. " " Aydıncık Sul.tes. " " Balca Sul.tes. " " Balkaynak Sul.tes. " " Çakırbağ Sul.tes. " " Çamdere Sul.tes. " " Çamlıkoz Sul.tes. " " Çayıryolu Sul.tes. Kooparatif " Çiğdemlik Sul.tes. Muhtarlık " Çorak Sul.tes. " " Danişment Sul.Göleti "

192 40 " Dağtarla Sul.tes. " " Değirmencik Sul.tes. " İLİ : Bayburt Sıra No İlçesi Tesisin Adı Hangi Tüzel Kişi Tarafından İşletildiği İşletmeye Açıldığı Yıl Hizmet Ettiği Net Alan (ha) Hizmet Ettiği Çiftçi A,ile Sayısı 1 Merkez Gez Sul.tes. Muhtarlık " Güder Sul.tes. " " Gümüşsu Sul.tes. " " Helva Sul.tes. " " Heybettepe Sul.tes. " " Kabaçayır Sul.tes. " " Karlıca Sul.tes. " Çalıştırılmaz 8 " Kıratlı Sul.tes. Durumda " Kırkpınar Sul.tes. Muhtarlık " Kitre Sul.tes. " " Koçbayır Sul.tes. " " Konursu Sul.tes. " " Maden Sul.tes. " " Mutlu Sul.tes. " Çalıştırılmaz 15 " Nişantaşı Sul.tes. Durumda " Orta Çımağıl Sul.tes. Muhtarlık " Oroçbeyli Sul.Göleti Kooperatif " Ozansu Sul.tes. Muhtarlık " Örence Sul.tes. " " Örence Tepetarla Sul.tes. " " Pamuktaş Sul.tes. " " Rüştü Sul.tes. " " Sakızlı Sul.Göleti Kooperatif " Sancaktepe Sul.tes. Muhtarlık " Saraycık Sul.Göleti " " Sarımeşe Sul.tes. " " Seydiyakup Sul.tes. " " Sığırcı Sul.tes. " " Söğütlü Sul.tes. " " Taht Sul.tes. " " Tepetarla Sul.tes. " " Yalındam Sul.tes. " " Yanıkçam Sul.tes. " " Yaylapınar Sul.tes. " " Yazyurdu Sul.tes. " " Yelpınar Sul.tes. "

193 İLİ : Bayburt Sıra No İlçesi Tesisin Adı Hangi Tüzel Kişi Tarafından İşletildiği İşletmeye Açıldığı Yıl Hizmet Ettiği Net Alan (ha) Hizmet Ettiği Çiftçi Aile Sayısı 1 Demirözü Yakupabdal Sul.Göleti Özel İdare Demirözü Yukarı Pınarlı Sul.Göleti Özel İdare Aydıntepe Yayla Sul.Göleti Özel İdare Merkez Gez Sul.Göleti Özel İdare " Yedigöze Sul.Göleti Özel İdare " Bayraktar Sul.Göleti Özel İdare " Danişment Sulama Tesisi Köydes Güzelce-güllüce Sul. 8 " Tesisi Köydes " Bayraktar Sul.Tesisi Köydes " Taşburun Sulama Tesisi Köydes " Darıca Sulama Tesisi Köydes " Kaleardı Sulama Tesisi Köydes " Kitre Sulama Tesisi Köydes " Çamdere Sulama Tesisi Köydes " Uğurgeldi Sulama Tesisi Köydes " Gökçeli Sulama Tesisi Köydes " Güder Sulama Tesisi Köydes " Yolaltı Sulama Tesisi Köydes " Ballıkaya Sulama Tesisi Köydes " Sarımeşe Sulama Tesisi Köydes " Kıratlı Sulama Tesisi Özel İdare " Yalındam Sulama Tesisi Özel İdare " Karlıca Sulama Tesisi Özel İdare " Dövmekaya Sulama Tesisi Özel İdare Demirözü Çakırözü Sulama Tesisi Özel İdare " Otlukbeli Sulama Tesisi Özel İdare Aydıntepe Akbulut Sulama Tesisi Özel İdare Merkez Akduran Sulama Tesisi Özel İdare " Ortaçımağıl Sulama Tesisi Özel İdare " Yazyurdu Sulama Tesisi Özel İdare " Örence Sulama Tesisi Özel İdare " Maden Sulama Tesisi Özel İdare " Taşkesen Sulama Tesisi Özel İdare " Yoncalı Sulama Tesisi Özel İdare " Kırkpınar Sulama Tesisi Köydes " Alapelit Sulama Tesisi Köydes Aş.Dikmetaş Sulama 33 " Tesisi Köydes " Masat Sulama Tesisi Köydes " Akçakuzu Sulama Tesisi Köydes

194 GÖLET ADI HAVZASI SULANAN SAHA İLÇESİ YAPIM YILI YÜZ ÖLÇÜMÜ ( m² ) (1000) RAKIM SU ÖZELLİĞİ GÖLET TİPİ TANIMSAL İÇME VE ÇIKIŞ ( m ) HACİM (M³) (1000) SUYU (L/s) DEBİSİ KORUMA STATÜSÜ MAKS. DER. (M) MİN. DER.(M) KUL.SUYU İŞİN DURUMU SULAMA KANAL UZUNLUĞU (M.) BALIK YETİŞTİRME ÇİFLİĞİ GÖKÇEDERE 19.KM2² 782 HA DEMİRÖZÜ , ,452 TATLI SU HOMOJEN L/s BENT 20 5 Tarımsal KUL.SUYU BİTTİ VAR SARAYCIK 12,225 KM2² 125 HA MERKEZ , ,350 " " L/s " 18 5 " KUL.SUYU BİTTİ YOK DANİŞMENT 15,130 KM² 1307 HA MERKEZ , " " L/s " 17 3 " KUL.SUYU BİTTİ YOK EYMÜR 12 KM² 180 HA DEMİRÖZÜ , ,020 " " L/s " 18 3,6 " KUL.SUYU BİTTİ YOK ORUÇBEYLİ 22,814 KM² 705 HA MERKEZ , ,400 " " L/s " 14 2,7 " KUL.SUYU BİTTİ 10,000 YOK SAKIZLI 33,87 KM² 580 HA MERKEZ , ,950 " " L/s " 9 3 " KUL.SUYU BİTTİ YOK YAKUPABDAL 4.5 KM² 140 HA DEMİRÖZÜ , " " L/s " 20 4 " KUL.SUYU BİTTİ - YOK AYDINTEPE 2.5KM² 407 HA AYDINTEPE , ,600 " " L/s " 18 5 " İÇME SUYU BİTTİ - YOK YK. PINARLI 4.5 KM² 150 HA DEMİRÖZÜ , " " L/s " 22 5 " KUL.SUYU BİTTİ - YOK BEŞPINAR 700 B.BAŞ. MERKEZ " H.İ.S - " H.İ.S (hayvan içme suyu) KUL.SUYU BİTTİ - YOK YAZLIK 500 B.BAŞ DEMİRÖZÜ " H.İ.S - " 6 2 " KUL.SUYU BİTTİ - YOK KARLICA 350 B.BAŞ AYDINTEPE " H.İ.S - " 11 3 " KUL.SUYU BİTTİ YOK

195 PINARCIK 500 B.BAŞ DEMİRÖZÜ " H.İ.S - " 10 3 " KUL.SUYU BİTTİ - YOK YAYLALAR 700 B.BAŞ MERKEZ " H.İ.S - " " KUL.SUYU BİTTİ - YOK YAYLAPINAR 500 B.BAŞ MERKEZ " H.İ.S - " " KUL.SUYU BİTTİ - YOK KURUGÜNEY 400 B.BAŞ DEMİRÖZÜ " H.İ.S - " 9 2 " KUL.SUYU BİTTİ - YOK Gez 20 Ha MERKEZ " H.İ.S - " 10 2 " KUL.SUYU BİTTİ - YOK Yedigöze 25 HA MERKEZ " H.İ.S - " 10 2 " KUL.SUYU BİTTİ - YOK Bayraktar 140 HA MERKEZ " KÖS L/s " 20 4 Tarımsal KUL.SUYU DEVAM EDİYOR - YOK ÇATIKSU 20 Ha MERKEZ " H.İ.S - " 11 3 H.İ.S (hayvan içme suyu) KUL.SUYU DEVAM EDİYOR - YOK AKYAKA 4.5 KM² 170 HA DEMİRÖZÜ " KÖS - " 22 4 Tarımsal KUL.SUYU DEVAM EDİYOR - YOK Kaynak: Bayburt İl Özel İdaresi(2011) 195

196 L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi İlimizde kanalizasyon atıkları hiçbir arıtma işlemine tabi tutulmadan Çoruh Nehrine deşarj edilmektedir. Bayburt Belediyesi tarafından arıtma sistemi ile ilgili olarak ön çalışmalara başlanmış olup, atıksu arıtma tesisi tanıtım dosyası hazırlatılmıştır m 2 lik alanda kurulması planlanan atıksu arıtma tesisi için Valiliğimizce Çevresel Etki Değerlendirilmesi Gerekli Değildir. Kararı verilmiştir YILINDA İL ÖZEL İDARESİ İMKANLARIYLA KÖYLERDE YAPILAN KANALİZASYON BAKIM VE ONARIM ÇALIŞMALARI S.N İLÇESİ KÖYÜN ADI YAPILAN İŞ 196 Verilen Boru Miktarı (mt.) MALİYETİ (TL.) 1 Merkez Rüştü İhaleli İş 80, Merkez Ozansu İhaleli İş 87, Merkez Örence İhaleli İş 19, Merkez Güder İhaleli İş 5 Demirözü Serenli İhaleli İş 40, Merkez Alıçlık Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Çerçi Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Dağçatı Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Adabaşı Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Mutlu Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Kavacık Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Yk.Kışlak Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Dağtarla Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Aydıncık Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Yaylalar Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Demirışık Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Yeşilyurt Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Ardıçgöze Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Taht Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Ortaçımağıl Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Aş.Kışlak Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Çalıdere Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Petekli Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Yaylapınar Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Güneydere Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Çamlıkoz Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Yoncalı Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Göloba Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Nişantaşı Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Gençosman Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Balkaynak Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Yk.Pınarlı Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Çakırbağ Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması 100

197 29 Merkez Çayırözü Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Danişment Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Dövmekaya Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Taşkasen Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Merkez Heybetepe Drenaj 34 Merkez Akçakuzu Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması 35 Merkez Darıca Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması 36 Merkez Saraycık Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması 37 Merkez Karlıca Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması 38 Merkez Güder Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması 39 Merkez Sakızlı Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması 40 Merkez Sancaktepe Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması 41 Merkez Seydiyakup Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması 42 Merkez Üzengili Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması 1 Aydıntepe Yanoba Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması Demirözü Demirözü Kanalizasyon bakım Onarım Çaşıması L.1.3. Yeşil Alanlar İl merkezinde Bayburt Belediyesi Park ve bahçeler Müdürlüğü, park ve çocuk oyun alanı, yeşil alan ve çevre düzenlemeleri, cadde ve bulvarların orta refüjlerinde yeşillendirme ve ağaçlandırma çalışmaları yapmaktadır. İlimizde mevcut yeşil alan miktarı yaklaşık m 2 dir. Kişi başına düşen yeşil alan miktarı ise 5,60 m 2 dir. Uygulamada olan imar planındaki hedef olan 7 m 2 ye ulaşabilmek için ağaçlandırma çalışmaları devam etmektedir L.1.4. Elektrik İletim Hatları İlimiz sınırları içerisinde 380 Kv lık elektrik iletim hattı bulunmamaktadır. 154 Kv lık hatlarla ilgili bilgiler ise Tablo:L.1 de verilmiştir. Tablo:L.1 Bayburt İlindeki 154 Kv lık Elektrik İletim Hatları GÜZERGAH DİREK SAYISI UZUNLUK(KM) Bayburt-Gümüşhane 59 56,114 Bayburt-Aşkale ,697 Bayburt-Rize ,788 Toplam ,599 Kaynak:TEAŞ Bölge Müdürlüğü TOPLAM ,

198 ANAHAT L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları DAĞITIM İSTASYONU BİLGİLERİ İSTASYON TİPİ İSTASYON ADI KAPASİTE MEVKİİ ANA DAĞITIM İSTASYONU BAYBURT RMS-A m³/h KAYIŞKIRAN MEVKİİ BÖLGE REGÜLATÖRÜ BR m³/h ŞİNGAH MAHALLESİ BÖLGE REGÜLATÖRÜ BR m³/h TUZCUZADE MAHALLESİ SERVİS KUTUSU BİLGİLERİ KUTU TİPİ S 700 S 700 D CES 200 KUTU SAYISI 1819 ad. 29 ad. 59 ad. ABONE BİLGİLERİ YILLAR MESKEN TİC. HANE RES. KURUM SANAYİ YILLAR ABONE SAYISI ABONE SAYISI BBS SERVİS HATTI BORU ÇAP VE UZUNLUK BİLGİLERİ BORU ÇAPI HAT UZUNLUĞU 4'' ÇELİK HAT m. 6'' ÇELİK HAT m. 125 mm PE HAT m. 90 mm PE HAT m. 63 mm PE HAT m. 40 mm PE HAT 0.37 m. 20 mm PE HAT m. 32 mm PE HAT m. YILLIK TÜKETİMLER ( M³ ) , , , ,85 198

199 DOĞALGAZ KULLANIM ORANLARI % MESKEN 80% TİC. HANE 15% RES. KURUM 90% SANAYİ 0% Kaynak : AKSA DOĞALGAZ GÜMÜŞHANE BAYBURT 2011 L. 2 ULAŞIM L.2.1 Karayolları L Karayolları Genel Bayburt ili, Doğu Karadeniz bölgesinin iç kesimlerinde yer alan ve Doğu Karadeniz bölgesini Doğu Anadolu bölgesine bağlayan E-390 Trabzon-Erzurum karayolu üzerinde bulunmaktadır. İl Bayburt-Trabzon, Bayburt-Tirebolu karayoluyla Karadeniz e, Bayburt-Erzurum karayoluyla Doğu Anadolu ya ve Bayburt-Erzincan karayoluyla orta Anadolu ya bağlanmaktadır. İlin, çevresindeki bütün illerle ulaşımı karayoluyla sağlanmaktadır. İl sınırları içindeki birinci derecede önemli yol Trabzon-İran transit yoludur. Trabzon limanından başta Ortadoğu olmak üzere diğer ülkelere yapılan transit taşımacılık il merkezinden geçmektedir metrelik Zigana Tüneli nin açılması ve yolun uygun hale getirilmesiyle bu güzergah daha aktif hale gelmiştir. İldeki karayolu ağı 2234 km. olup, bunun 240 km si devlet yolu, 51 km si il yolu ve 1943 km si köy yoludur. Köy yollarının yol cinslerine göre dağılımı Tablo:L.2 de verilmiştir. Tablo:L.2 Yol Cinslerine Göre Köy Yolları Envanteri YOLUN CİNSİ YOLUN UZUNLUĞU (Km) Asfalt 698 Stabilize 63 Tasfiye Edilmiş 330 Toprak Yol 422 TOPLAM 1513 Kaynak: Bayburt İl Özel İdaresi (2009) Bayburt il merkezinin önemli il merkezlerine ve ilçelerine uzaklıkları Tablo : L.4 de verilmiştir. İLİN ADI UZAKLIK ( KM. ) İLİN ADI UZAKLIK ( KM. ) ANKARA 790 GÜMÜŞHANE 76 İSTANBUL ORDU 352 İZMİR TRABZON 176 BURSA GİRESUN 306 ANTALYA RİZE 252 ERZURUM 124 Aydıntepe ( ilçe ) 20 ARTVİN 331 Demirözü ( İlçe ) 32 Kaynak:Karayolları Bölge Müdürlüğü 199

200 L Ulaşımın Planlanması Kentte arası minibüs, 90 civarında otobüs günlük olarak ortalama 2 defa yolcu nakli yapmaktadır. Bunun sonucu olarak günde ortalama civarında yolcu taşınmaktadır. Kent merkezine ulaşım 4 koldan yapılmaktadır. Şehir merkezine kamyon, otobüs, minibüs ve kamyonetlerin giriş ve çıkışları düzenlenmektedir. Yaya ve araçların sık karşılaştıkları kavşaklarda sinyalizasyon sistemi devreye sokulmuştur. Araçlardan kaynaklanan hava kirliliğini önlemek için araç muayeneleri ve egzoz emisyon ölçümler kontrolleri artırılmıştır. L Toplu Taşım Sistemleri İlde demiryolu ve havayolu ulaşım imkanı bulunmamaktadır. Demiryolu ulaşımı Erzurum (Aşkale) ve Erzincan illerinden, havayolu ulaşımı ise Erzurum ve Trabzon hava limanlarından sağlanmaktadır. Ancak ile yakınlığı ve daha fazla ulaşım hattına hizmet verebilme imkanı nedeniyle Erzurum havalimanı tercih edilmektedir. Denizyolu ulaşımı ise Trabzon limanından sağlanmaktadır. L Kent İçi Yollar Kent içinde trafik akımını hızlandırmak için tek yönlü yol ve park uygulaması yasağına geçme çalışmaları başlatılmıştır. Toplu taşımacılığı teşvik etmek amacıyla minibüs hat güzergahları İl Trafik Komisyonunca tespit edilerek uygulamaya geçilmiştir. İl merkezinden köy ve kasabalara yolcu nakliyatı yapan araçların bekleme ve park yapabilecekleri alanların belirlenmesi için çalışmalara başlanmıştır. Diğer taraftan, bitme aşamasında olan küçük sanayi sitesinin faaliyete açılmasıyla şehir merkezinde bulunan atölyelerin, odun ve kömür depoları ile toptancı işyerlerine ait depoların il merkezi dışına çıkartılması planlanmaktadır. İl Özel İdaresi tarafından 2011 yılında köy yolu yapılmamış olup var olan arazi yollarında bakım ve onarım yapılmıştır. Ayrıca 4 adet köy yolunda toplam 16 km. 1.kat asfalt kaplama işi yapılmıştır. L Araç sayıları 2011 Yılı İtibariyle İlimiz Trafiğine Kayıtlı Araç Sayıları toplamı adettir. MOTOSİKLET 708 MİNİBÜS 479 MOTORLU BİSİKLET 79 ARAÇ CİNSİ BİLİNMEYEN 8 OTOMOBİL OTOBÜS 102 ÇEKİCİ 18 ÖZEL AMAÇLI TAŞIT 56 KAMYONET RÖMORK 1 KAMYON 531 YARI RÖMORK 28 TRAKTÖR TANKER 14 JEEP 9 TOPLAM Kaynak : İl Emniyet Müdürlüğü (2011) 200

201 L.2.2. Demiryolları İlimizde kent içi veya şehirlerarası raylı sistem taşımacılığı bulunmamaktadır. L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı İlimizde sınır aşan sulardan Çoruh Nehri bulunmasına karşın taşımacılıkta kullanılmamaktadır. L.2.4. Hava Yolları İlimizde Havayolu bulunmamaktadır. L.3. Haberleşme İlimizdeki telefon hatlarının kablolarının oranı; yeraltından %62 ve havai %38 oranındadır. L.4. İlin İmar Durumu Yerleşimi M.Ö. ki yıllara dayanan Bayburt kenti çeşitli medeniyetlerde yerleşim yeri olarak kullanıla gelmiştir. Vilayet merkezi olması ile yeni imar planlaması çalışmalarının yanı sıra daha özenli yeşil alan birimleri de gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Cumhuriyet Döneminde çağdaş anlamda imar çalışmalarına başlanılmış bulunan beldede, birkaç kere imar düzenlemesi hazırlanmış olup büyük oranda uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Sağlıklı bir yerleşim,şehircilik oluşumu için öngörülen imar düzenlemeleri ve beraberindeki yeşil alan uygulamaları da önemli ve gereklidir. Kent içinden Çoruh Nehrinin geçiyor olması ve önerilen çeşitli yeşil alan birimleri, tarihi yerlerin, resmi ve özel kuruluşların çevre düzenleme çalışmalarının zamanla gerçekleştirilmesi ile kent daha güzel, sağlıklı ve yaşanabilir bir yer olma özelliğine kavuşabilecektir. KENTİN TARİHİ GELİŞİMİ: Kentin tarihi mevcut kaynaklara göre M.Ö yıllarına kadar uzanmaktadır.(il Yıllığı,1967) Urartular, Persler, Romalılar, Bizanslılar ve sonraki yıllarda çeşitli Türk boylarının eline geçen bayburt, I. Dünya Savaşında Rus işgaline uğramış, 21 Şubat 1918 de bu işgalden kurtulmuştur. Bayburt yakın zamana kadar Gümüşhane ilinin ilçesi olarak kalmış, 15 Haziran 1989 tarihinde il merkezi olma konumuna kavuşmuştur. Osmanlılar Dönemine kadar kale kenti olarak gelişen Bayburt, Osmanlılar zamanında Çoruh Nehri ve İpek yolu boyunca gelişimini devam ettirmiştir. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunması nedeniyle zamanla kervansaraylar, camiler ve medreseler çevresinde iskan alanlarının oluşumu gözlenmektedir. Kentin Cumhuriyet Dönemine kadar imarlı gelişmesi hakkında bilgiye rastlanmamıştır. İlk imar planlama çalışması Cumhuriyet Devrinde olmuştur. 201

202 KENTİN İMAR PLANLAMA DÖNEMLERİ Kentin imar planlaması çalışmaları, sırası ile şu şekilde gelişme göstermektedir. (Anonymous,1999) 1-Yabancı bir müellif tarafından 1930 larda yapılmış olan imar planlaması çalışmaları, 2-Yüksek Mimar Muzaffer TUĞ tarafından hazırlanan imar planı 1948 yılında onanmıştır, 3-Yüksek Mimar, Şehir plancısı Tuğrul AKÇURA nın hazırlamış olduğu imar planı 1968 yılında onanmıştır. 4-İller Bankası Genel Müdürlüğünün yaptığı revizyon imar planlaması çalışmaları 1976 yılında onanmıştır. 5-Yüksek Mimar, Şehir Plancısı Esat TURAK ın hazırlamış bulunduğu imar planı çalışması 1984 yılında onanmıştır. İl merkezi olduktan sonra, yeni bir imar planı revizyon çalışması Şehir Plancısı Mehmet Murat ÇALIK tarafından hazırlanmış olup, 1998 tarihinde onanmıştır. Mevcut durumda kentin imar yapılaşması en son onanlı yeni imar planına göre olmaktadır. KENTİN MEVCUT FİZİKİ, SOSYO-EKONOMİK KÜLTÜREL DURUMU VE MEKAN ORGANİZASYONU 1998 yılı onanlı son imar planına göre, nüfusu ile mevcut 770 ha. alan üzerindeki kent, ileriki 20 yılda nüfus artışı ile kişinin yaşayabileceği öngörülerek kent gelişiminin toplam 1750 ha. yayılabileceği planlanmıştır. İmar planlama çalışmalarında, 3194 sayılı İmar Kanununu da öngördüğü üzere, kişi başına 7 m2 yeşil alan kullanımı büyük oranda gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Kent üzerinde bulunduğu topografyası gereği oldukça tepelik ve yamaç alanlar üzerinde Erzurum-Trabzon karayolu ve Çoruh Nehri vadisi boyunca yayılma ve gelişme göstermektedir. Kent içinden geçen Çoruh nehri, kente ayrı bir güzellik, ekolojik ve rekreatif bir ortam kazandırmaktadır. Kent içinde irili ufaklı bir çok çay bahçesi, çocuk bahçesi, ayrıca tesislerin veya konutların bahçeleri nehir vadisi boyunca yer almışlardır. Nehrin üzerinde beş ayrı yerde bulunan köprüler kentin her iki yakasını birbirine bağlamakta, kente ayrı bir güzellik kazandırmaktadır. Kentin orta kesiminde iskan dışı kalan, yakın zamana kadar sadece iki yatırın bulunduğu Şehit Osman Tepesi olarak bilinen kayalık ve tepelik alan,valilik ve belediyenin işbirliği ile halkın kenti panoramik olarak görebildiği, çocuk bahçelerinin ve oturma teraslarının yer aldığı güzel bir kent mekan birimine dönüştürülmüştür. Kent içinde eski 12 mahalleye ilaveten 2 yeni mahalle ile 14 mahalle bulunmaktadır. Mahalle birimlerinde yapılaşmalar imar planının öngördüğü üzere olmuş ve altyapı gereksinimleri büyük oranda giderilmiştir. Kent içinde hanede takriben kişi gecekonduda yaşamaktadır. (Anonymous,1999) Kent, çevredeki kırsal alanlardan sürekli göç almanın yanı sıra dışarıya, batıdaki kentlere, yurt dışına göç vermektedir (Kırzıoğlu,1998). Ovaların tamamının sulamaya açılmamış olması, arazi mülkiyetindeki dengesizlik, mevcut çiftçi nüfusunun artması, fazla nüfusu istihdam edebilecek iş sahalarının bulunmayışı kent dışına göçü zorunlu kılmaktadır. 202

203 Kentin eski yerleşim dokusu kale eteklerinde, saat kulesi çevresi ve Çoruh Nehri boyunca oluşa gelmiştir. Yörenin özgün mimarisine sahip civarında sivil yapı örneği, Anıtlar Kurulunca tescil edilmiş olup, koruma altındadır. Kent kalesi ve çevresi için ayrı bir koruma imar planlaması ile çevreyapılaşma kriterleri belirlenerek yeni çevre düzenlemesi, restorasyon çalışmaları devam etmektedir. Kent içinde, özellikle Çoruh Nehri boyunca yer alan Genç Osman, Şehit Nusret parkları ile birlikte belediyece yapılmakta olan yeni bir düzenleme ile, yaya dolaşma yolları, oturma, dinlenme mekanları ve kale arkası ile Çoruh Nehri kıyıları boyunca yeni mesire alanlarının düzenlenmesi planlanmaktadır. L.5.İldeki Baz İstasyonları Sayısı 2011 yılı itibariyle ilimizde kurulu bulunan baz istasyonu sayısı 89 adettir. Bu istasyonların kurulu bulunduğu yerler ve olması gereken limit değerler Tablo:L.5 de verilmiştir. Tablo. L.5: Bayburt İlinde Bulunan Baz İstasyonlarına Ait Bilgiler FİRMA BAZ İSTASYONUNUN YERİ OLMASI LİMİT DEĞER GEREKEN TURKCELL KUŞBURNU TEPESİ VİLAYET ORMANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL DEMİRÖZÜ SU DEPOSU LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL AKŞAR BELDESİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL ÖRENCE KÖYÜ TV VERİCİLERİ ÜZERİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL KOPDAĞI KAYAK TESİSLERİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL AŞAĞI KOP KÖYÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL OBA DERESİ UZUNDAĞ MEVKİİ BEŞPINAR LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL KONURSU MEVKİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL ŞEHİT OSMAN TEPESİ YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL HARMANÖZÜ MEVKİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL SOĞANLI RL BİNASI / BAYBURT LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL TV VERİCİLERİ YANI AYDINTEPE LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL CUMHURİYET CAD.NO:26 DÖNERCİ HACIBABA LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL YANIKÇAM KÖYÜ TRT VERİCİLERİ ÜSTÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL BAŞPINAR KÖYÜ SANDIKKAYA MEVKİİ AYDINTEPE 203 LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL KIRKPINAR KÖYÜ YILANLIDAĞ TEPESİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL TURKCELL MADEN BELDESİ MAŞAT KÖYÜ BOZOĞLAN TEPESİ KUSMER YAYLASI GÜNEYİNDEKİ ÇUKUYURDU TEPESİ/AYDINTEPE LİMİT DEĞERİN ALTINDA LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL VEYSEL MAH. SU KÜMESİ MEVKİİ NO:3 LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL ELMALI KÖYÜ CAMLARIN SIRTI / DEMİRÖZÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL BAYBURT DEMİRÖZÜ YOLU DANİŞMENT KÖYÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL GENÇ OSMAN MAH. TURGUT ÖZAL BUL. ORHUN SOK. NO:33 LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL PETEKKAYA KÖYÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL TUZCUZADE MAH. SUCIKAN MEVKİİ NO:18 LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL ZAHİT MAH. ÇORUH EVLER ARKASI LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL MADEN KÖYÜ GSM İSTASYONU YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL YILMAZ GIDANIN ARKA TARAFI / BAYBURT LİMİT DEĞERİN ALTINDA TURKCELL OĞUZLAR CADDESİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA

204 TURKCELL TURKCELL TURKCELL TURKCELL TURKCELL TURKCELL TURKCELL TURKCELL KİTRE KÖYÜ SÖĞÜTLÜ KÖY GİRİŞİNDEKİ KAYALIK GÖKÇELİ KÖYÜ GÜNEYİ / AYDINTEPE ÇATIKSU KÖYÜ GİRİŞİNDEKİ SAĞDAKİ TEPE / AYDINTEPE MEZERE MAH. AS YOL YAPI SAN. ŞANTİYENİN YANI BAYBURT TRT VERİCİLERİ ARPALI KÖYÜ GSM KULE YANI NİŞANTAŞI KÖYÜ 204 LİMİT DEĞERİN ALTINDA LİMİT DEĞERİN ALTINDA LİMİT DEĞERİN ALTINDA LİMİT DEĞERİN ALTINDA LİMİT DEĞERİN ALTINDA LİMİT DEĞERİN ALTINDA LİMİT DEĞERİN ALTINDA LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE ASLANDAĞI KUBURNU TEPESİ VİLAYET ORMANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE BELEDİYE SU DEPOSU MEVKİİ DEMİRÖZÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE ŞİNGAH MAH.ŞEHİT OSMAN MEVKİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE MADEN KÖYÜ AVEA KULESİ MEVKİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE ÖRENCE KÖYÜ TURKCELL KULESİ MEVKİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE AKŞAR BELDESİ TURKCELL KULESİ YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE MERKEZ ÇİÇEKLİ KÖYÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE KONURSU BELDESİ TV VERİCİLERİ YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE SOĞANLI R/L AYDINTEPE LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE AYDINTEPE TV VERİCİLERİ YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE BAYBURT R/L İSTASYONU LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE ESENTEPE MAH. SEBAHATTİN TÜRKOĞLU CAD. NO:34/2 LİMİT DEĞERİN ALTINDA ŞEYH HAYRAN MAH. DEDEKORKUT CAD. NO:46 TİCARET ODASI VODAFONE İŞ MERKEZİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE ÇAYIRYOLU BELDESİ / DEMİRÖZÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE BAYBURT-ERZİNCAN YOLU 3.KM YURT BİNASI İLERİSİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE MASAT KÖYÜ KARŞI TEPE / BAYBURT LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE VEYSEL EFENDİ MAH. DUDUZAR YOLU CAD. ÜZ. / BAYBURT LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE DANİŞMENT KÖYÜ / BAYBURT LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE KUŞMER YAYLASI GSM KULE / AYDINTEPE LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE ORAK KÖYÜ MEVCUT KULE / BAYBURT LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE YANIKÇAM KÖYÜ / BAYBURT LİMİT DEĞERİN ALTINDA VODAFONE ÇATIKSU KÖYÜ GSM KULE YANI / AYDINTEPE LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA TUZCUZADE MAH.DEDEKORKUT CAD.İMARYOLU SOK NO:46 LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA BAYBURT ASLANDAĞI KUŞBURNU MEVKİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA ESKİ BELEDİYE SU DEPOSU MEVKİİ AYDINTEPE LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA ŞEHİT OSMAN TEPESİ TÜRKCELL İSTASYONU YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA ESENTEPE MAHALLESİ R/L MEVKİİ DEMİRÖZÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA ÖRENCE KÖYÜ TURKCELL KULESİ MEVKİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA AKŞAR BELDESİ TURKCELL KULESİ YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA KOP DAĞI KAYAK MERKEZİ MEVKİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA MADEN KÖYÜ TURKCELL KULESİ MEVKİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA NİHAT ÜÇYILDIZ CAD. 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI KARŞISI YÜCEL AVEA APT. NO:67 LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA KÖYİÇİ MEVKİİ SU DEPOSU YANI / KONURSU LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA VEYSEL EFENDİ MAH. ATKAYASI MEVKİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA GENÇ OSMAN MAH. SANAYİ CAMİİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA SOĞANLI DAĞI SAĞANLI R/L / AYDINTEPE LİMİT DEĞERİN ALTINDA DEMİRÖZÜ YOLU KREDİ YURTLAR KURUMU ÜSTÜ BEYDAĞI AVEA TEPESİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA KIRKPINAR KÖYÜ MEVCUT İSTASYONU YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA BEŞPINAR BELDESİ TT SANTRALİ / BEŞPINAR LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA MASAT KÖYÜ KARŞI TEPE MEVCUT İSTASYON YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA

205 AVEA YURTKUR DSİ LOJMANLARI KARŞI TEPESİ LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA YOLALTI KÖYÜ ORGANİZE SANAYİ KARŞISI TARLA LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA HARMANÖZÜ KÖYÜ GSM KULE YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA AYDINTEPE YOLU ÜZERİ YUKARI KIRZI KÖYÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA EC-BAYBURT YOLU DANİŞMENT GSM KULE YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA ŞİNGAH MAH. KETENCİ MEZİRESİ / BAYBURT LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA ÇİĞDEMLİ KÖYÜ KARŞISI LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA ESNAF VE SANATKARLAR ODASI LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA PINARBAŞI KÖYÜ DELİKLİ TAŞ TEPESİ MEVKİİ AYDINTEPE LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA ELMALIKÖY / DEMİRÖZÜ LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA KİTRE KÖYÜ TURKCELL REPEATER YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA AVEA PETEKKAYA KÖYÜ TURKCELL KULE YANI LİMİT DEĞERİN ALTINDA Kaynak: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Erzurum Bölge Müdürlüğü (2011) YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 İller ve Bölgeler İtibariyle Çeşitli Göstergeler, DPT Şubat Bayburt Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Envanter Bilgileri Doğu Karadeniz Bölgesel Gelişme Planı, (DOKAP) Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları,

206 M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS M. 1 KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA M. 1.1 Kentsel Alanlar M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri Bayburt ili, Doğu Karadeniz Bölgesinde 40 37' kuzey enlemi ile 40" 45" doğu boylamı, 39 52' güney enlemi ile 39 37' batı boylamları arasında yer almaktadır. Doğusunda Erzurum, batısında Gümüşhane, kuzeyinde Trabzon ve Rize, güneyinde Erzincan illeri ile çevrili Anadolu'nun kuzey doğusunda Çoruh Nehri kenarında ve denizden 1550 mt. Yükseklikte kurulmuş 3652 km-yüzölçümlü bir ildir Km- (akarsular ve göller harici yüzölçümüne sahip olan Bayburt İli'nin 2582 Km-'sim Merkez İlçe, 550 Km sini Aydıntepe İlçesi ve 520 Km sini de Demirözü İlçesi teşkil etmektedir. Bayburt'un Jeomorfolojik oluşumunu üçüncü zamandaki Alp Kıvrım Kuşağı belirlemiştir. Kelkit vadisi boyunca uzanan 750 Km.lik fay hattı Bayburt'u da içine almaktadır. Aşırı eğim nedeniyle şiddetli olarak devam eden erozyon, üst toprak örtüsünü nehirlere taşımış ve toprakları humus bakımından fakirleştirmiştir. Doğal örtü, mevsimlik step örtüsü karakterinde olduğundan toprakların organik maddesi azdır. Özellikle Çoruh Nehri ve kollarının suladığı sahalardaki geniş düzlükler ise verimli topraklarla kaplıdır. Bu topraklar havzanın en önemli ve en verimli bölgeleridir. Bayburt yüzölçümü ve nüfusu itibariyle Türkiye'nin en küçük illerinden biridir. Doğu Karadeniz sıradağlarının hemen güneyindeki Çoruh vadisinde yer alır. Bayburt'un engebeli arazisinin jeolojik yapısı oldukça karışıktır. Kuzeyde ve Doğuda Soğanlı dağlarının güney kesimlerindeki küçük alanlarda bol fosil bulunmaktadır. İlin yer altı zenginlikleri arasında gümüş, bakır, kurşun, çinko karışımı damarlar ile linyit rezervleri bulunmaktadır. Elin toplam alanının ü;> 45'i dağlardan oluşur. Bayburt'u Karadeniz'den ayıran sıradağlar batıdan doğuya sırayla Zülfe (2750m.)Kemer (2856m.) Soğanlı (2750 m.),haldizen (3000 m.),kırklar (3350 m.)dağları. Güneyde sıralanan dağlar ise Çavuşkıran (2850m.),Kop (2600 m.),çoşan (2963 m.), Sarıhan (2400 m.), Otlukbeli (2520 m.) ve Pulur (2300 m.) dağlarıdır. Bu iki dağ silsilesinin arasında Çoruh ırmağı akmaktadır. Çoruh'un ana kaynağı Mescit dağlarından gelmekte ve il sınırlarına Güneydoğudan girmektedir. Bu ana kol Masat vadisinde Maden bucağı yakınlarında kop suyu ile birleşir. Irmak burada geniş bir alana yayılmış olup, Bayburt ovasının oluşumuna ve taşıdığı alüvyonlarla sulu tarıma olanak sağlar. Bayburt'tan geçmeden önce civarındaki birçok derenin de suyunu topladığından şehrin içinden oldukça coşkulu bir biçimde akar. Kale tepesi ile Duduzar tepesi arasında derin bir vadi oluşturduktan sonra Kale ardından yine düz bir biçimde devam eder. Düzeker ovasında ırmağın diğer önemli bir yan kolu olan Değirmencik suyunu alır. Daha sonra dirsek yaparak Çoruh ırmağı derin Çoruh vadisine girer. Doğuya doğru akışına devam ederek ili terk eder. Dağlarla çevrelenen ve ortasında akan Çoruh ırmağının kollarıyla parçalanan Bayburt ovasına yaklaşık 900 kın kare civarındadır ve dört önemli bölümden meydana gelir. Batıda yer alan mormuş düzlüğü kuzeyde Aydıntepe ovası kuzeydoğuda Değirmencik kesiminde yer alan Düzeker ovası ve güneydoğu bölümünde Keçevi düzü m. Arasında yüksekliklere sahip ovalıktır. M Kentsel Büyüme Deseni Bayburt yerleşim olarak çanak şeklinde olup, Çoruh nehrinin iki yanında ve tepelerin arasında kalmıştır. Dolayısıyla topoğrafik engeller yerleşimin şeklini ve yönünü belirlemiştir. Bayburt yerleşkesi Erzurum karayolu boyunca ve Bayburt-Trabzon karayolu boyunca gelişmiştir. Kent içersisinde yer yer tarım ve hayvancılıkla uğraşılmaktadır. Ancak ticaret en gelişmiş sektör olarak gözükmektedir. 206

207 Yerleşim genelinde gelişme eğilimi önceleri yağ lekesi şeklinde merkezden kenarlara doğru gelişirken topografyanın zorlaması ile lineer bir şekilde ana yollar üzerinde gelişme göstermiştir. Mevcut gelişme eğiliminde zaman içerisinde böyle devam edeceği beklenmektedir. Yerleşim için sınırlayıcı etkenler mevcut olup, bunların başında Çoruh Nehri, tarım alanları ve yüksek eğimli alanlar gelmektedir. Yerleşim çanak şeklinde olmakta, bir tarafta Bayburt Kalesi, bir tarafla Şehit Osman Tepesi, diğer tarafta, II sınıf tarım alanı ile yüksek eğimli alanlar bulunmaktadır. Ayrıca Büyük alan kulanı bulunan Askeri alan ile kurulması düşünülen üniversite alanı gelişme yönü açısından başka bir sınırlayıcı etken olacaktır. M Planlı Kentsel Gelişme Alanları Planlı gelişme alanı büyük ölçüde Bayburt-Trabzon yol güzergâhının doğu ve batı yönlerinde tariflenmiştir. Söz konusu batı yönündeki planlı gelişme alanları düşük yoğunluklu olarak tariflenmiştir. Rekreatif faaliyetler ve sosyal donatı alanları bu kıstaslara göre hesaplanmıştır. Ancak söz konusu bölgede organize rekreasyon alanı bulunmamaktadır. Bayburt Trabzon kara yolunun doğu kısmında ise ticaret ve sosyal donatı alanları tasarlanmıştır. Özellikle Bayburt hastanesinin ve büyük eğitim tesislerinin bulunduğu alan gelişme alanının kalbini oluşturmaktadır. M Kentsel Alanlarda Yoğunluk Mevcut Konul Alanı 134,69 hektar olup hu alanlarda mevcutta kişi yaşamaktadır. Ortalama yoğunluk 255 kişi/ha'dır. Meskûn Konut alanlarında iki yoğunluk düşünülmekte olup, Yüksek yoğunluklu meskûn alanlarda 375 kişi/ha. Orta yoğunluklu meskûn alanlarda ise 200 kişi/ha düşünülmektedir. Yüksek yoğunluklu meskûn konut alanının 34,12 hektar olacağı 375 kişi/ha yoğunluktan kişinin yaşayacağı, 62,43 hektar'ı Orta Yoğunluklu Meskûn konut alanı olduğu ve bu alanda 200 kişi/ha yoğunluktan kişinin yaşacağı meskûn alanda toplam kişinin yaşayacağı tahmin edilmektedir. Gelişme konut alanlarında üç yoğunluk Öngörülmekte olup. Yüksek yoğunluklu alanlarda 250 kişi/ha, orta yoğunluklu alanlarda 175 kişi/ha, düşük yoğunluklu alanlarda ise 125 kişi/ha düşünülmektedir. İfrazı yapılmış yapılaşma olmamış 35 hektar alanın 20 hektarı orta yoğunluk gelişme konut alanında 15 hektarı ise düşük yoğunluklu gelişme konut alanları içerisinde kalmaktadır. Yüksek yoğunluklu 49,37 hektar alanda 250 kişi/ha yoğunluktan 12,343 kişinin, 166,34 hektar orta yoğunluk gelişme alanında 175 kişi/ha yoğunluktan kişinin, 38,03 hektar düşük yoğunluklu gelişme alanında 125 kişi/ha yoğunluktan 4754 kişinin yaşayacağı gelişme konut alanlarında toplam kişinin yaşayacağı düşünülmektedir. Yoğunluk Ha Nüfus Yüksek Yoğ. Meskûn Alan , Orta Yoğ. Meskûn Alan , Yüksek Yoğ.Gelişme Alanı , Orta Yoğ. Gelişme Alanı , Düşük Yoğ. Gelişme Alanı , TOPLAM 348, KENTSEL SOSYAL VE TEKNİK ALTYAPI Kentsel Kullanım Nüfus (m²/kişi) Kreş-Anaokulu 1,0 İlköğretim 4,5 Ortaöğretim 3,0 Aktif Yeşil Alan

208 Sağlık Tesisi Alanları 3,0 Kültürel Tesis Alanları 2,0 Sosyal Tesis Alanları 1,0 Halk Eğitim Merkezi 0,4 Dini Tesis Alanları 0.5 İdari Tesis Ajanları 4,0 Teknik Altyapı Alanları(Yol+OP Hariç) 3,0 Plan dönemi sonunda konut alanı gereksinimi hesaplanırken, plan dönemi sonunda yüksek yoğunluklu meskun konut alanlarında brüt yoğunluk 375 kişi/ha, orta yoğunluklu meskun konut alanlarında brüt yoğunluk 200 kişi/ha olarak belirlenmiştir. Gelişme konut alanlarında Yüksek yoğunluklu gelişme konut alanlarında brüt yoğunluk 250 kişi/ha, orta yoğunluk gelişme konut alanlarında brüt yoğunluk 175 kişi/ha. düşük yoğunluklu gelişme konut alanlarında ise 125 kişi/ha olarak düşünülmüştür YILI KONUT ALANI GEREKSİNİMİ Yoğunluklar Brüt Yoğ Kişi / ha Gelişme Yük. Yoğ. Gelişme Orta Yoğ. Gelişme Az Yoğun Meskûn Yük. Yoğ Meskûn Orta Yoğ. Alan (ha) Parsel Büy(m²) 1 ha'daki Par.Say Parseldeki Konut sayısı 208 Aile Büy Net yoğ. Top Pars Say. Yaşayan Nüfus ,18 4 4, ,09 14, ,18 3 4, ,82 40, , ,00 2 4, ,80 6, , ,00 15, ,57 2 4, ,43 13,657 Meskûn konut alanlarında nüfusun yaklaşık 29,065 kişinin yaşayacağı tahmin edilmektedir. Arlan nüfusun bir kısmı ifrazı veya imar uygulaması yapılmış boş alanlarda geri kalan nüfus ise planlı olmakla birlikte imar uygulaması görmemiş alanlarda yaşayacağı tahmin edilmektedir. Mevcut nüfus kişi olup, 29,86 ha yüksek yoğunluklu meskûn konut alanlarında 514 kişi/ha net (375 ha brüt) yoğunluktan 15,40S kişi, 53,11 ha orta yoğunluklu meskûn konut alanlarında 257 kişi/ha net (200 kişi/brüt) yoğunluktan 13,657 kişi olmak üzere toplam 29,065 kişi meskun konut alanlarında yaşayacağı hesaplanmıştır. Yüksek yoğunluklu 58,56 ha gelişme konut alanında 327 kişi/ha net (250 kişi/ha brüt) yoğunluktan kişi, orta yoğunluklu 157,38 ha gelişme konut alanında 245 kişi/ha net (175 kişi/ha) brüt yoğunluktan kişi, 48,58 ha Toplu Konut Alanında (Orta Yoğunluk) 245 kişi/ha net (175 kişi/ha brüt) yoğunluktan i 1902 kişi, düşük yoğunluklu 20,95 ha konut alanında 180 kişi/ha net (125 kişi/ha brüt) yoğunluktan 3771 kişi olmak üzere toplam kişinin gelişme konut alanlarında yaşayacağı hesaplanmıştır. Meskûn konut alanlarında ortalama parsel büyüklüğü 350 olacağı kabul edilmiştir. Yüksek yoğunluklu bölgelerde katlı yapılar önerilmiş olup, ortalama her parselde 4 konutun olacağı var sayımı ile yola çıkılmıştır. Orta yoğunluk meskûn konut alanlarında 2-3 katlı yapılar önerilmiş olup 3 katlı yapılarda parselde 3 konut olabileceği gibi, 2 katlı olmakla birlikte bazı parsellerde tek konut olabilmekte ortalama her parselde 2 konutun olacağı kabul edilmiştir.

209 Yüksek ve orta yoğunluklu gelişme konut alanlarında ortalama parsel büyüklüğü 550 m2 kabul edilmiştir. Yüksek yoğunluklu bölgeler 4 katlı olup, her parselde ortalama 4 konutun olacağı düşünülmüştür. Orta yoğunluklu gelişme konut alanlarında İse her parselde 3 konutun olacağı kabul edilmiştir. Gelişme az yoğunluklu bölgeler ise 2 katlı yapılaşmaların planlandığı alanlardır. Ortalama parsel büyüklüğü 400 m2 her parselde de 2 konut kabul edilmiştir. M Kentsel Yenileme Alanları Tarihi kent dokusunun korunması amacıyla herhangi bir imar planı hazırlanmamıştır. Ancak kent içerisinde koruma altına alınmış (tescilli) yapılar bulunmaktadır. İmar planında kale alanının korunması amacıyla arkeolojik sit ilan edilmiştir. Bunun dışında sit alanı bulunmamaktadır. M Endüstri Alanları Yer Seçimi Kentimizde büyük ölçekli sanayi bulunmamaktadır. Küçük sanayi sektörü ise lekesel gelişme göstermiştir. Küçük sanayi sektöründe çalışanların tüm çalışanların içindeki oranı %13.21 dir. Lekesel olarak Bayburt- Erzurum yolu üzerinde bir bölümü kent içerisinde bir bölümü ise kayışkıran mevkiinde bulunmaktadır. Mücavir alan sınırımızın dışında organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. OSB içersinde mermer, poşet gibi birkaç işkolu faaliyet göstermektedir. M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar Turizm, sulak alanlar ve milli parklar bölümünde bahsedilmiştir M. 1.2 Kırsal Alanlar M Kırsal Yerleşme Deseni Bayburt ve çevresi fiziki coğrafyasına bakıldığında yerleşim yerleri dağınık bir yapıda ve vadi içlerindedir. Vadiden akan bir dere kenarında bulunan yerleşim alanı; bağ ve bahçelere yakın adeta bunlarla iç içedir. Köy yerleşimlerinin büyük bir kısmı toplu form gösterir. Yöre, özellikle köyler dışarıya önemli ölçüde göç vermektedir. Bunun etkisi daha çok köylerde görülmektedir. Son yıllarda köy yerleşim yerlerinde konut yapımında inşaat malzemesi olarak; taş, tuğla ve sac sıkça kullanılmaktadır. M Arazi Mülkiyeti Bayburt İli kırsal alanında kadastrosu yapılan 176 yerleşim biriminde parselin ölçümü ve tespiti yapılmış olup bu parsellerin toplam yüzölçümü dekardır parseli ( ) dönümü yerleşim yeri, parseli ( ) dönümü tarım arazisi, 9963 parseli ( ) dönümü çayır mera, parseli ( ) dönümü boş arazi, 132 parseli dönümü ormanlık alandır. Bu durumda Bayburt ili kırsalında ki taşınmazların % 1 ni yerleşim alanları, % 54 ünü tarım alanları, % 13 ünü çayır-meralar, % 27 sini hali hazır araziler ( boş araziler ) ile % 5 ini de ormanlık alanlar oluşturmaktadır. Tablo:M.1. Bayburt İlinin Arazi Dağılımı KAMU ARAZİSİ HAZİNE ARAZİSİ BELRDİYE ARAZİSİ ÖZEL ARAZİSİ GENEL TOPLAM ( m 2 ) ( m 2 ) ( m 2 ) ( m 2 ) ( m 2 )

210 M. 2 ALTYAPI M. 3 BİNALAR VE YAPI ÇEŞİTLERİ Kentleşme olgusu ile birlikte yüzyıllardır konut ihtiyacı ev ile çözümlenirken son yıllarda aparman denilen yapı tarzı benimsenmiştir. Apartmanlaşmada geleneksel Bayburt evindeki oturma, yatama, yeme, yıkanma gibi birden çok fonksiyonları içerisinde barındıran oda ların yerini her fonksiyon için ayrılmış odaları olan yapı biçimi almıştır. M. 3.1 Kamu Binaları İlimizdeki kamu binalarının bir çoğu, Bayburt un 1989 yılında il statüsüne kavuşmasıyla birlikte projelendirilerek yapılmıştır. Bu binalar mevcut nüfusun üstünde hizmet verebilecek kapasite ve kullanımda olup betonarme olarak inşa edilmiştir. Şehirde son yıllarda meydana gelen gelişmeye paralel olarak imar planı da çeşitli değişiklikler görmüştür. Kentin coğrafi ve fiziksel durumu dikkate alınarak yapılan değişiklikler daha çok şehrin yakın çevresinde yoğunlaştırılmıştır 210

211 M.3.2. Okullar BAYBURT İLİ MERKEZ İLÇE VE BELDELERİNDEKİ İLKÖĞRETİM OKULLARININ ÖĞRENCİ SAYILARI VE PANSİYON KAPASİTESİ ÇİZELGESİ ( ÖĞRETİM YILI) S.N. OKULUN ADI OKUL TÜRÜ PANSİYON KAPASİTESİ ÖĞRENCİ SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM 1 Ağören İlköğretim Okulu İLKÖĞRETİM * Alapelit İlköğretim Okulu " * Arslandede İlköğretim Okulu " * Balca İlköğretim Okulu " * Başçımağıl İlköğretim Okulu " * Bayırtepe İlköğretim Okulu " * Bayraktar İlköğretim Okulu " * Buğdaylı İlköğretim Okulu " * Çakırbağ İlköğretim Okulu " * Çalıdere İlköğretim Okulu " * Çamlıkoz İlköğretim Okulu " * Çayırözü İlköğretim Okulu " * Çiçekli İlköğretim Okulu " * Çiğdemtepe Aras Kargo İlköğ.Okulu " * Dağtarla İlköğretim Okulu " * Danişment İlköğretim Okulu " * Darıca İlköğretim Okulu " * Değirmencik İlköğretim Okulu " * Demirkaş İlköğretim Okulu " * Erenli İlköğretim Okulu " * Gençosman Gençağa Y.Alınyurt) İ.Ö.O. " * Helva İlköğretim Okulu " * SAYFA TOPLAMI " *

212 S.N. OKULUN ADI OKUL TÜRÜ PANSİYON KAPASİTESİ ÖĞRENCİ SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM 23 Kabaçayır İlköğretim Okulu İLKÖĞRETİM * Kop Atatürk İlköğretim Okulu " * Kop İlköğretim Okulu " * Kozluk İlköğretim Okulu " * Mutlu İlköğretim Okulu " * Nişantaşı İlköğretim Okulu " * Ortaçımağıl İlköğretim Okulu " * Oruçbeyli İlköğretim Okulu " * Ozansu İlköğretim Okulu " * Rüştü İlköğretim Okulu " * Sakızlı İlköğretim Okulu " * Sarımeşe İlköğretim Okulu " * Söğütlü İlköğretim Okulu " * Şehit Bülent Altınsoy(Saraycık) İ.O " * Taşocağı Ş.Tacettin Akyüz İ. O. " * Tomlacık İlköğretim Okulu " * Uğrak İlköğretim Okulu " * Yanıkçam İlköğretim Okulu " * Yaylapınar 1 İlköğretim Okulu " * Yazyurdu İlköğretim Okulu " * Yeşilyurt (Zarife Ersoy) İ.Ö. Okulu " * Yıldırım II İlköğretim Okulu " * Yolaltı İlköğretim Okulu " * Yoncalı İlköğretim Okulu " * SAYFA TOPLAMI " *

213 S.N. OKULUN ADI OKUL TÜRÜ PANSİYON KAPASİTESİ ÖĞRENCİ SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM Şubat Kurtuluş İlköğretim Okulu İLKÖĞRETİM * Atatürk İlköğretim Okulu " * Bahir Necati Sorguç Y.İ.B.O. " Bayburt İlköğretim Okulu " * Cumhuriyet İlköğretim Okulu " * Hayırseverler İlköğretim Okulu " * Hoca Ahmet Yesevi İlköğretim Okulu " * Kaleardı 75. Yıl İlköğretim Okulu " * Kaleardı İlköğretim Okulu " * Mahmut Kemal Yanbeğ İlköğretim Okulu " * Mehmet Akif Ersoy İlköğretim Okulu " * Şairzihni İlköğretim Okulu " * Şehit Nevzat Kaya İlköğretim Okulu " * Şehit Recep Eşiyok İlköğretim Okulu " * Şehit Üsteğmen Cem Nuri Başgül İlköğ. Okulu " * TOKİ Şair Celali İlköğretim Okulu " * Veyselefendi İlköğretim Okulu " * Yüzbaşı Şehit Agah İlköğretim Okulu " * Adabaşı İlköğretim Okulu " * Akşar Gençosam İlköğretim Okulu " * Dedekorkut İlköğretim Okulu " * Kırkpınar İlköğretim Okulu " * Maden İlköğretim Okulu " * Milli Eğitim Vakfı.Konursu İlköğretim Okulu " * Sancaktepe İlköğretim Okulu " * Şehit Fatih Kostik İlköğretim Okulu " *

214 73 Şehit Mete Okur İlköğretim Okulu * Taht İlköğretim Okulu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Örence İ. O " * SAYFA TOPLAMI " MERKEZ İLKÖĞRETİM TOPLAMI AYDINTEPE TOPLAMI DEMİRÖZÜ TOPLAMI İLKÖĞRETİ GENEL TOPLAMI ORTAÖĞRETİM TOPLAMI İL GENEL TOPLAMI

215 S.N. OKULUN ADI OKUL TÜRÜ PANSİYON KAPASİTESİ 215 ÖĞRENCİ SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM 76 Şehit Erdal Eraslan İlköğretim Okulu İLKÖĞRETİM * Şehit Oktay Altuntaş İlköğretim Okulu " * Çatıksu İlköğretim Okulu " * Akbulut İlköğretim Okulu " * Aşağı Kırzı İlköğretim Okulu " * Çiğdemlik İlköğretim Okulu " * Erikdibi İlköğretim Okulu " * Gümüşdamla İlköğretim Okulu " * Kavlatan İlköğretim Okulu " * Pınargözü İlköğretim Okulu " * Sırataşlar İlköğretim Okulu " * Şehit Kazim Yazar İlköğretim Okulu " * Şehit Muammer Gür İlköğretim Okulu AYDINTEPE İLÇE TOPLAMI " * DEMİRÖZÜ İLÇESİ 89 Demirözü İlköğretim Okulu İLKÖĞRETİM * Demirözü 75. Yıl Yatılı İlköğretim Bölge Oku. " Gökçedere İlköğretim Okulu " * Kalecik İlköğretim Okulu " * Şehit Gürcan Yavuz İlköğretim Okulu " * Çatalçeşme İlköğretim Okulu " * Damlıca İlköğretim Okulu " * Devetaşı İlköğretim Okulu " * Elmalı Ş.Osman Aydoğdu İlköğretim Okulu " * Eymur İlköğretim Okulu " * Güneşli İlköğretim Okulu " * Kavaklı İlköğretim Okulu " * Serenli İlköğretim Okulu " * Yakupabdal İlköğretim Okulu " * Yazıbaşı İlköğretim Okulu " * Yukarı Dikmetaş İlköğretim Okulu " * Yukarı Pınarlı İlköğretim Okulu " * DEMİRÖZÜ İLÇE TOPLAMI "

216 SIRA NO OKUL ADI OKUL TÜRÜ PANSİYON KAPASİTESİ ÖĞRENCİ SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM 1 Anadolu Lisesi Genel Lise Korkut Ata Anadolu Lisesi Genel Lise 60 Korkut Ata Lisesi Fen Lisesi Genel Lise Rekabet Kurumu Bayburt Anadolu Öğretmen Lisesi Genel Lise Sebahattin Bozo Lisesi Genel Lise * Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Lisesi 260 İmam Hatip Lisesi Anadolu Meslek Lisesi Endüstri Meslek Lisesi Meslek Lisesi Anadolu Teknik Lise Anadolu Kız Meslek Lisesi Meslek Lisesi * Kız Meslek Lisesi Anadolu Sağlık Meslek Lisesi Meslek Lisesi Sağlık Meslek Lisesi Meslek Lisesi Ticaret Meslek Lisesi Meslek Lisesi * Aydıntepe Lisesi Genel Lise * Aydıntepe Çok Programlı Meslek Lisesi Meslek Lisesi Demirözü Mustafa Köseoğlu Lisesi Genel Lise Demirözü Gökçedere Lisesi Genel Lise * LİSELER TOPLAMI

217 S. NO YURDUN ADI HİZMET TÜRÜ Orta Öğretim Yüksek Öğretim YATAK KAPASİTESİ K E T 1 Merkez Muradiye Ortaöğ. Erkek Öğrenci Yurdu X Merkez İrşadibaba Yüksek Öğretim Erkek Öğrenci Yurdu Merkez Feride Hanım Yüksek Öğretim Kız Öğrenci Yurdu Merkez Veli Şaban Yüksek Öğretim Erkek Öğrenci Yurdu Merkez Müşerref Ozulu Ortaöğretim Kız Öğrenci Yurdu - X X X X İL GENELİ TOPLAMI Kaynak : İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2011) Bayburt Üniversitesi bünyesinde yer alan Meslek Yüksek Okulu ve Fakültelerin İsimleri, yerleri, öğrenci kapasiteleri aşağıdaki gibidir. Bayburt Eğitim Fakültesi Dekanlığı: Öğrenci Sayısı : 1376 Öğrenci Kapasitesi : 1173 Adres : Bayburt Üniversitesi Rektörlüğü, Dedekorkut Kampusu, Bayburt Eğitim Fakültesi Dekanlığı, Bayburt/Merkez, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanlığı Öğrenci Sayısı : 1068 Öğrenci Kapasitesi : 1258 Adres : Bayburt Üniversitesi Rektörlüğü, Dedekorkut Kampusu, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanlığı, Bayburt/Merkez, Mühendislik Fakültesi Dekanlığı Öğrenci Sayısı : 790 (10 kayıt dondurulmuş) Öğrenci Kapasitesi : 961 Adres : Bayburt Üniversitesi Rektörlüğü, Dedekorkut Kampusu, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanlığı, Bayburt/Merkez, Bayburt Meslek Yüksekokulu Müdürlüğü 217

218 Öğrenci Sayısı : 851 Öğrenci Kapasitesi : 1000 Adres : Esentepe Mahallesi, Lojmanlar Caddesi, No:8, A Blok, Bayburt/Merkez, Bayburt Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Müdürlüğü Öğrenci Sayısı : 50 Öğrenci Kapasitesi : 50 Adres : Trabzon Yolu Üzeri, Otogar Karşısı, Bayburt/Merkez, M Hastaneler İlimizde bulunan en önemli sağlık tesisi, Bayburt Devlet Hastanesidir. İlçe merkezlerinde hastane yoktur. Bayburt Devlet Hastanesi, yapı alanı m 2 ve kullanım alanı m 2 olan, 150 yataklı modern bir hastanedir. Hastane, gürültü gibi olumsuz çevresel etkilerden uzak bir alana kurulmuştur. Ayrıca, Ana-Çocuk Sağlığı ve Halk Sağlığı Laboratuarı gibi kuruluşlar hastane alanına çok yakındır. Bu alanın atık sular kanalizasyona bağlıdır. Alan her türlü çevre düzenlemesine müsaittir. Ayrıca, il merkezinde iki adet sağlık ocağı ve bir adet verem savaş dispanseri bulunmaktadır. Söz konusu sağlık ocaklarından, II no lu sağlık ocağı binası yeni olup, I no lu sağlık ocağı şu anda yetersizdir. Verem Savaş Dispanserinin kendine ait binası yoktur. İlçelerde sağlık ocağı dışında sağlık tesisi bulunmamaktadır. M. 3.4 Sosyal ve Kültürel Tesisler İlimizde, İl Halk Kütüphanesi, Halk Eğitim Merkezi, Kapalı Spor Salonu, Şehir Stadyumu ve Kültür Merkezi mevcuttur. M.3.5. Endüstriyel Yapılar M.3.6.Göçer ve Hareketli Barınaklar İlimizde bu tanımlamaya girebilecek yapı bulunmamaktadır. M Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Binalar İlimiz merkezinde, biri iki yıldızlı olmak üzere üç otel bulunmaktadır. Ayrıca, turizm amaçlı Kop dağı Turizm Merkezi nde 112 yatak kapasiteli kayak evi ile Soğanlı Dağı nda 20 yataklı yayla evi mevcuttur. Binalar çevreye uyumlu olup azda olsa geleneksel yapı malzemesi olan taş kullanılmıştır. Yerel yönetimlerin, turizm tesislerinin çevre ile uyumu konulu herhangi bir çalışması yoktur. M. 3.8 Bürolar ve Dükkanlar İlimizde bugün sadece adları ile anılan ve bir zamanlar insanların yoğun olarak bulunduğu; Zahireciler, Semerciler, Demirciler, Nalbandiler, Dabakhane ve Kasaplar Çarşısı gibi üretim ve pazarlama yerleri ile bedesten gibi satış yerleri mevcuttu. Günümüzde ise bunların yerini irili ufaklı dükkanlar ve bürolar almıştır. 218

219 Bayburt ta bürolar şehir merkezinde yoğunlaşmıştır. İlde büyük alış veriş merkezi ve iş hanı yoktur. Devlet dairelerinin bir bölümü son yıllarda şehrin büyüme yönünde yapılaştıkları görülmektedir. M. 3.9 Kırsal Alanda Yapılaşma Kırsal alanda yapılar genelde tek kat veya iki kattır. Yapıların ana malzemesi, taş, tuğla, kerpiç ve ahşaptır. Moloz taş kullanılarak yapılan kagir-yığma yapılar olduğu gibi yöreye has Bayburt kesme taşından yapılmış binalarda mevcuttur. Yapıların üzeri ahşap mertekle kapatılıp alttan ters tavanla tamamlanır. Damlar su geçirmez toprakla kaplıdır. Ayrıca son yıllarda çatı kaplama malzemesi olarak oluklu sac ile tuğla da kullanılmaktadır. M Yerel Mimari Özellikler Bayburt evlerinin oluşumunu; şehrin zengin geçmişi, sosyo-ekonomik yapısı, iklim şartları, kültürel zenginlikleri, yapı malzemesi ve içerisinde yaşanan hayat biçimlendirmiştir. Zengin özelliklere ve değerlere sahip eski Bayburt evleri genellikle iki katlı olup sokak ve manzaraya yönelik olan esas cephelerde düzgün işlenmiş ve itina ile örülmüş yontma/kesme Bayburt Taşı kullanılmıştır. Ölçüleri az çok birbirine benzeyen bu yapılarda, ahşap, kargir-yığma yapı tekniği görülür. Ahşap yapılar; taş, kerpiç ve ahşabın birlikte kullanıldığı, yığma-kagir yapılar ise taş, tuğla kullanılarak kagir yapı tekniği ile inşa edilen, örtü sistemi ahşap olan yapılardır. Üst kat ve cephelerde, ahşap karkas ( harpuşta ) arasına kerpiç dolgulu veya hatıllı kerpiç ve tuğla duvarlar bulunur. İç bölmeler, çıkmalar bazen bütün cepheler harpuşta duvarlara sahiptir. Damlarda düzgün, ahşap kirişler üzerine ince tahtalar ve mertekler yerleştirilmiş olup üzerine karılmış toprak serilir. Bu şekilde elde edilen düz dam üzerine su geçirmez toprak serilir veya üzeri ikinci bir çatı ile örtülüdür. Bayburt ta kışlar soğuk ve uzun geçtiği için, bazı yapılarda balkon yerine cumba veya çatıda çıkıntı yapılarak elde edilen ve üçüncü bir katmış gibi görünen etrafı renkli camlarla kaplı cihannümalı evler de görülür. Bacalar genelde düz damlı olup, mümkündür. hartama, kiremit ve sac çatılı evlere de rastlamak Bayburt evleri Kanat denilen bahçe duvarları ile çevrilmiş olup evlere giriş, avludan sağlanır. Alt katlardan üst katlara geçiş ahşap iç merdivenlerle ve/veya selamlık denilen bölümden geçilerek yapılır. Üst kat odalar, alt odalarda olduğu gibi sofaya açılır. İçinde yaşayanların her türlü ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde düzenlenen bu odalar, ev içerisinde ev gibidirler. Bir tanesi her şeyiyle diğerlerinden farklı olan bu odalara, konak odası da denilir. Bu odaların, duvarların da yüklük tabir edilen gömme dolaplar, hemen bitişiğinde çiçeklik ve devamında da kapaklı gömme Hamamlık ( banyo ) bulunur. Ayrıca; kahve ocağı, pencere önlerinde yerden cm. yüksekliğinde hem yatma hem de oturma imkanı sağlayan sedirler (makat) bulunur. Oda pencereleri gün ışığından daha fazla istifade etmeyi sağlayacak şekilde dıştan içe doğru genişletilerek yapılmış olan bu odalarda her şey yerli yerindedir. Tavanlar, odaların en güzel yanlarından biridir. Malzeme olarak kullanılan ağaç, süslemede de önemli görev yüklenmiştir. Tavana geçişler, çeşitli bitki, değişik türde çiçek ve yaprak motifleriyle sağlanmıştır. Baklava biçiminde düzenlenmiş tavan göbekleri olduğu gibi çeşitli motiflerle bezenmiş hafif bombeli ve yuvarlak tavan göbekleri de görülür. Bu yapılarda boyama işi pek nadirdir. 219

220 Gerçekten de yapıların iç dekorasyonu, ilk yapıldığı günün tazeliğini, zarafetini, estetik güzelliğiyle halk sanatındaki yaratma gücünün yüceliğini yansıtmaktadır. M Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller İlimizde bina yapımında eskiden beri bilinen Bayburt Taşı kullanılmaktadır. Bayburt taşı merkez ilçe Taşkesen köyü ocakları ile Bayburt merkezde bulunan ocaklardan çıkarılarak işlenmektedir. İşlemesi kolay olan bu taştan başta camii ve minare yapımı olmak üzere, çeşme, mezar taşı ve çeşitli onarım ve kaplama işlerinde kullanılmaktadır. Kum ve çakıl ihtiyacı, Çoruh Nehri ve nehri besleyen kollarından sağlanır. İlin tuğla ihtiyacının büyük bir kısmı kent merkezinde bulunan tuğla fabrikasından sağlanmaktadır. İlde çatı kaplama malzemesi olarak genelde galvanizli oluklu sac kullanılmaktadır. Kiremit nadiren kullanılmaktadır. Son yıllarda azda olsa diğer kaplama malzemelerinden de kullanılmaktadır. M.4 Sosyo-Ekonomik Yapı M.4.1.İş Alanları ve İşsizlik İlimizde 2011 yılı sonu itibariyle Türkiye İş Kurumu Bayburt İl Müdürlüğüne kayıtlı işsizlerin cinsiyet ve öğrenim durumlarına göre dağılımı tabloda gösterilmiştir İlimizdeki işsizlerin yaş ve cinsiyetine göre dağılımına bakıldığında toplam işsizin olduğu, bu işsizlerin adeti İlköğretim, 883 adeti Ortaöğretim( Lise ve dengi) okul mezunu yani vasıfsız eleman oldukları dikkat çekmektedir yılı itibariyle 769 adet erkek, 159 adet kadın olmak üzere toplam 928 kişi işe yerleştirilmiştir. İşe yerleştirmede 165 kişi Özel Sektöre, 763 kişi ise Kamu sektörüne yerleştirilmiştir. EK TABLO 5: Kayıtlı İşsizlerin Meslek Grupları ve Öğrenim Durumlarına göre Dağılımı Okur Yazar Olmayan Okur Yazar İlköğretim Ortaöğretim (Lise ve Dengi) Önlisans Lisans Yüksek Lisans Doktora Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın BİLİNMEYEN BÜRO HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN ELEMANLAR HİZMET VE SATIŞ ELEMANLARI NİTELİKGEREKTİRMEYEN MESLEKLER NİTELİKLİ TARIM, ORMANCILIKVE SU ÜRÜNLERİ ÇALIŞANLARI PROFESYONEL MESLEK MENSUPLARI SANATKARLAR VE İLGİLİ İŞLERDE ÇALIŞANLAR SİLAHLI KUVVETLERLE İLGİLİ MESLEKLER TEKNİSYENLER, TEKNİKERLER VE YARDIMCI PROFESYONEL MESLEK MENSUPLARI TESİS VE MAKİNE OPERATÖRLERİ VE MONTAJCILAR Türkiye İş Kurumu(2011) YÖNETİCİLER TOPLAM

221 TABLO : 6 - Çizelge 2 İşe Yerleştirme Meslek Grubu İşe Yerleştirme Sürekli Süreksiz Kamu Özel Toplam E K T E K T E K T E K T E K T BİLİNMEYEN BÜRO HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN ELEMANLAR HİZMET VE SATIŞ ELEMANLARI NİTELİK GEREKTİRMEYEN MESLEKLER NİTELİKLİ TARIM, ORMANCILIKVE SU ÜRÜNLERİ ÇALIŞANLARI PROFESYONEL MESLEK MENSUPLARI SANATKARLAR VE İLGİLİ İŞLERDE ÇALIŞANLAR SİLAHLI KUVVETLERLE İLGİLİ MESLEKLER TEKNİSYENLER, TEKNİKERLER VE YARDIMCI PROFESYONEL MESLEK MENSUPLARI TESİS VE MAKİNE OPERATÖRLERİ VE MONTAJCILAR YÖNETİCİLER Genel Toplam : Türkiye İş Kurumu(2011) M Göçler İllerin cinsiyet ve yaş grubuna göre aldığı göç ( dönemi) Yaş grubu Cinsiyet Türkiye Bayburt Toplam Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın

222 30-34 Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın nüfus sayımında olan Bayburt Merkez nüfusu, 1997 sayımında , 2000 sayımında olarak belirlenmiştir. Bunun anlamı kırsal kesimdeki göç hem Bayburt Merkezine ve daha çok dışarı, büyük şehirlere olmaktadır da olan köy nüfusu, 1997 de e düşmüştür. Buna karşılık şehir nüfusu ten ye çıkmıştır döneminde Bayburt ta köy nüfusunda binde 25,64 lük bir azalma, buna karşılık şehir nüfusunda % 37,74 lük bir artış olmasına rağmen toplam nüfus binde 3,56 oranında azalmıştır. M.4.3. Göçebe İşçiler ( Mevsimlik ) Bölge ekonomisinin önemli iş alanları tarım ve hayvancılıktır. Bu sektörlerde yöre halkı kendi işini başkasına ihtiyaç duymadan kendisi yapmaktadır. Bu nedenle bu sektörler dışarıdan göç almamaktadır. Diğer taraftan inşaat sektöründe çalışan işçiler, inşaat sezonu boyunca özellikle kent merkezine bağlı köy ve kasabalardan gelmektedirler. Diğer bir deyişle göç, ilçe ve köylerden şehir merkezine olmaktadır. M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı Kentsel alandaki taşınmaz malların mülkiyet durumu aşağıya çıkarılmıştır. Tablo : N.2 Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı ( 1999 ) KAMU VE HAZİNEYE AİT YERLER KAMU ARAZİSİ HAZİNE ARAZİSİ BELEDİYE ARAZİSİ ÖZEL ARAZİSİ GENEL TOPLAM ( m 2 ) ( m 2 ) ( m 2 ) ( m 2 ) ( m 2 )

223 M.4.5. Konut Yapım Süreçleri Kent içersisinde arazi kullanımı ve mülkiyet dağılımı çeşitlilik göstermektedir. Meskûn konut alanlarının %90 yakın bir kısmı özel şahıslara aittir. Kamunun elinde sadece kullandıkları binaların arsaları bulunmaktadır. Yine kent içersisinde mülkiyeti maliye hazinesine ait çok küçük artık parsel olarak nitelendireceğimiz taşınmazlar bulunmaktadır. Ayrıca kent çevresine mülkiyeti belediye ye ait mera nitelikli taşınmazlar bulunmaktadır. Gelişme konut alanları olarak tariflenen bölgelerin hemen hemen tamamı tarla olup özel şahıslara aittir. İmar planı sınırı içersinde bulunan bu taşınmazlar malikleri tarafından parselasyon yapılmak amacıyla değerlendirilmişlerdir. Tarla olarak kalan diğer taşınmazlar maliklerin anlaşamamalarından ya da varislerin çok olmasından dolayı tarla olarak imar plan sınırı içerisinde kalmaktadır. M Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri Kentimizde gece konululaşma yaşanmamaktadır. Önceki zamanlarda yapılaşmalar olmuştur ancak günümüzde, yapılan plan imar planı ile kent içerisinde tanımsız saha bulunmamaktadır. Dolayısıyla gecekondu üretimi söz konusu değildir. Kent içerisindeki eski gecekondu bölgeleri plana uygun parsellendirilerek bedeli mukabilinde kullanıcılarına teslim edilmiş ve edilmektedir. M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri M.5.1. Görüntü Kirliliği M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu İlimizde yeni yapılan binalarda ses izolasyonu materyalleri şahsi tercih olarak kullanılmak M.5.3. Hava Alanları ve Çevresinde Oluşan Gürültü Zonları İlimizde hava alanı bulunmamaktadır. M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü Bayburt ilinde önceki yıllarda belediye öncülüğünde yapılan sanayi çarşısı dışında gürültüye sebep olan endüstriyel tesis ve işletme bulunmamaktadır. M.5.5. Kentsel Atıklar Bu konuya H. Atıklar bölümünde yer verilmiştir M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı Binalarda 2008 yılında sayılı resmi gazetede yayınlanan "Binalarda Isı Yalıtım Yönetmeliği" ne uygun olarak bölgemizde de tarihinden itibaren binalara ısı yalıtımı yapılması kanunen mecburi kılınmıştır. Doğal gaz ın gelmesi ile birlikte vatandaş ısı yalıtımının önemini fark ederek binalarına mantolama yapmaktadırlar. Kurumumuz ısı yalıtımını mecburi kılmakta,ruhsat safhasında söz konusu projeler incelenerek dosyasına konulmaktadır. 223

224 M.6. NÜFUS M.6.1 Nüfusun Yıllara Göre Gelişimi YILLAR İLÇE NÜFUSLARI MERKEZ İLÇE AYDINTEPE İLÇESİ DEMİRÖZÜ İLÇESİ İLÇE MERKEZİ KÖY TOPLAM İLÇE MERKEZİ KÖY TOPLAM Aydıntepe İLÇE MERKEZİ KÖY TOPLAM İL TOPLAMI ,677 44,253 77,930 5,166 10,915 16,081 2,452 10,867 13, , ,285 38,982 71,267 7,010 5,604 12,614 2,061 11,416 13,477 97, ,546 27,293 59,839 3,012 4,188 7,200 1,915 7,655 9,570 76, ,020 27,591 59,611 2,748 4,286 7,034 2,144 6,886 9,030 75, ,141 26,985 59,126 2,663 4,122 6,785 2,137 6,662 8,799 74, ,782 26,220 59,002 2,597 4,125 6,722 2,158 6,530 8,688 74, ,654 25,956 61,610 2,570 4,014 6,584 2,130 6,400 8,530 76,724 M.6.2. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı İlçe, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus İl İlçe Yaş Toplam Erkek Kadın grubu Bayburt Merkez Toplam

225 Toplam Demirözü Toplam

226 Bayburt İli Bitirilen eğitim düzeyi, cinsiyet ve yaş grubuna göre nüfus 2011 Yaş grubu Cinsiyet Okuma yazma Okuma yazma İlkokul bilmeyen bilen fakat bir mezunu okul bitirmeyen İlköğretim mezunu Ortaokul dengi mezunu veya Lise veya Yüksekokul Yüksek okul dengi veya lisans okul fakülte mezunu mezunu mezunu Doktora mezunu Bilinmeyen Toplam 6-13 Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Toplam

227 Tablodan da görülebileceği gibi yaş grupları açısından nüfus içerisinde en yüksek oran 20-24, en düşük oran ise 90+ yaş grubundadır. M İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları Tablo :M.4 İl Nüfusun Yerleşim Yerlerine Göre Dağılımı ve Nüfus Yoğunluğu İLÇE NÜFUSU ŞEHİR NÜFUSU KÖY NÜFUSU TOPLAM NÜFUSU YÜZOLÇÜMÜ ( KM 2 ) NÜFUS YOĞUNLUĞU ( KİŞİ/KM 2 ) MERKEZ ,86 AYDINTEPE ,97 DEMİRÖZÜ ,40 TOPLAM ,01 Kaynak : TÜİK (2011) Verileri Tablodan da görüleceği gibi; km 2 kilometrekareye yaklaşık 21 kişi düşmektedir. yüzölçümüne sahip olan Bayburt ilinde M.6.4. Nüfus Değişim Oranı YILLAR NÜFUS ARTIŞ HIZI % % % % % % Bayburt İlinin en hızı göçü yılları arasında gerçekleşmiş olup nüfus artış hızı -%21,31 olarak gerçekleşmiştir. Nüfus artış hızı 2010 yılına kadar negatif(-) iken 2011 yılında yaklaşık % 3,10 olarak gerçekleşmiştir. Nüfustaki bu artışın sebebinin Üniversitenin açılması ve kısmi yatırımların olduğu tahmin edilmektedir. 227

228 N.1. Evsel Katı Atıklar N. ATIKLAR Dünyada olduğu gibi ülkemizde de nüfus artışı ve endüstriyel faaliyetlerle birlikte şehirleşmede hızlı bir gelişim içindedir. Büyük yerleşim yerlerinin en önemli sorunlarından birisi de kentsel katı atıklar, yani evsel atıklardır. Evsel atıkları kısaca evlerden atılan tehlikeli ve zararlı katı atık kavramına girmeyen, mutfak, bahçe gibi yerlerden gelen katı atıklar olarak tanımlayabiliriz. Evsel katı atıkların çoğunu organik atıklar, kalan kısmını ise kağıt, karton, tekstil, plastik, deri, ağaç, metal, cam, ve kül gibi maddeler oluşturur. Ülkemizde çöp ve katı atıkların sağlığa uygun şekilde idaresi ve değerlendirilmesi yönündeki mevcut durum oldukça yetersizdir. Çöp ve katı atık idaresi ile ilgili çalışmalar, belediyelerin ilgisine ve teknik bilgisine bağlı olarak düşük bir düzeyde kalmıştır. Teknik yöntemlere ve sağlık koşullarına önem verilmeyip gelişi güzel toplanan ve depolanan katı atıklar toprak, su ve hava kirliliğine neden olmaktadır. Bayburt il merkezinde oluşan her türlü atık ve artık, belediye tarafından günlük olarak toplanmaktadır. Kent merkezinden günlük olarak yaklaşık kg. çöp toplanmakta bu miktar kış aylarında artmaktadır. Herhangi bir ön işleme tabi tutulmadan kent merkezi Şingah mahallesine 4 km. mesafede bulunan Gözlük deresi Mevkiinde düzenli depo yapılarak evsel atık ve tıbbi atıklar bu sahada düzenli olarak depolanmaktadır.eski vahşi depo sahası ise rehabilite yapılmiş olup, ağaçlandırılmiştır. N.2. Tehlikeli Atıklar İlimizde birinci sınıf gayri sıhhi müesseseler bulunmamakla birlikte, çok az sayıda ki sanayi tesisinde oluşturulan sanayi atıklarıda Belediye Düzenli depolama alanına taşınmaktadır. İl merkezinde dağınık bir şekilde faaliyette bulunan küçük sanayi esnafından yüzde altmiş civarı 21 şubat küçük sanayi sitesıne taşınmiştır. N.3. Özel Atıklar N.3.1.Tıbbi Atıklar Hastane atıkları, tıbbi bakım atıklarıdır. Dünya Sağlık Örgütü teknik raporunda hastane atıkları bertarafı için önerilen hususlar şunlardır: 1. Genel Atıklar : Atıkların büyük bir kısmını oluşturan bu atıklar kentsel atıklarla birlikte toplanıp imha edilebilir. 2. Patolojik Atıklar : Sterilizasyon, yakma ve gömme yapılabilir. 3. Enfeksiyöz Atıklar : Bu tür atıklarda yakma yapılabilir. 4. Kesici ve Delici Atıklar : Uygun kaplarda toplanarak zararsız hale getirilebilir. 5. Farmasötik Atıklar : Tipine göre yakma veya üreticisine iade edilebilir. 6. Sıvılar : Uygun arıtma işlemine tabi tutulabilir. 228

229 7. Kimyasal Atıklar : Tehlikeli olmayan kimyasallar kanalizasyon sistemine, tehlikeli olanların ise uygun yöntemlerle zararsız hale getirilmesi gerekir. İlimizde 150 yatak kapasiteli bir hastane bulunmaktadır. İlimizde toplanan tıbbı atık miktarı 82 Kg/gün, Kg/yıl olarak gerçekleşmektedir. Tıbbı atıklar, Bayburt Belediyesine ait Katı Atık Düzenli depolama sahasında bulunan tıbbı atık depolama alanında kireçlenerek depolanmaktadır. İlimizde tıbbı atıkları Erzurum Büyükşehir Belediyesi adına TEK Tıbbi Atık Taşıma ve Temizlik Hizmetleri Ltd. Şti. tarafından toplanıp, taşınıp, sterilize ve bertaraf edilmektedir yılında bertaraf edilen atık miktarı Kg/ yıl dır. N.3.2. Atık Yağlar Kızartmalık Bitkisel ve madenı yağlar la ilgili envanter çalışması yapıldıktan sonra makine yağları Pedder firması, Kızartmalık bitkisel yağlar ise Kolza Biodizel Yakıt ve Petrol Ür. San. Tic. A.Ş firması tarafından toplanmaktadır. Bitkisel atık yağ; 2010 yılında 2820 kg, 2011 yılında ise 2830 kg toplanmış olup %0,3 oranında bir artış gerçekleşmiştir.. N.3.3 Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar N.3.3 Pil ve Aküler Yönetmelikler doğrultusunda envanter çalışması yapılmış olup, atık aküler satıcıları tarafından toplanıp, üretici firmalara iade edilmektedir. Atık pil konusunda İl Müdürlüğümüzün girişimlerı sonucunda TAB firmasından 100 adet atık pıl kutusu temin edilerek ilkokullara ve pil oluşum yerlerıne dağıtılmiş olup, buralarda biriken atık piller (İl Müdürlüğümüz tarafından 2011 yılında 55 kg pil, Kg Akümülatör toplanmış TAB firmasına gönderilmiştir.) tarafımızdan toplanarak TAB firmasına gönderilmektedir. N.3.4. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller yoktur. N.3.5. Tarama Çamurları Yok. N.3.6. Elektrik ve Elektronik atıklar Bu konuda bir çalışma yapılmamiştır. N.3.7. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar İl Özel İdaresi Tarafında toplanmaktadır. 229

230 N.4. DİĞER ATIKLAR N.4.1. Ambalaj Atıkları Yok. N.4.2. Hayvan Kadavraları Belediye tarafından imha edilmektedır. N.4.3. Mezbaha Atıkları İlimizde Bayburt Belediyesine ait mezbahane bulunmakta, tesis 5,5 m 3 /s mikatrında sıvı atık üretmekte, bıçaklı dalgıç pompa ile direk şehir kanalizasyonuna verilmektedir. N.5.Atık Yönetimi Var. N.6. Katı Atıkların Miktarı ve Kompozisyonu İlimizde 2011 yılı itibariyle nüfus olup, toplam katı atık miktarı Kg/yıl, kişi başına düşen atık miktarı ise 10,394 kg/kişi-gün olarak gerçekleşmiştir. N.7. Katı Atıkların Toplanması, Taşınması ve Transfer İstasyonları İlimiz sınırları içerisinde Bayburt İli Merkez ile Aydıntepe ve Demirözü İlçe Belediyeleri; Arpalı, Çayıryolu, Konursu, Gökçedere, Beşpınar Beldeleri için 15 yıllık depolama ömrü olan Katı- Tıbbi Atık Düzenli depolama sahası yapılmıştır. Bayburt İli Ortak Katı-Tıbbi Atık Düzenli Depolama Tesisi 4,525 ha. lık bir alanı kapsamaktadır m 2 lik alan katı atık, 3000 m 2 lik kısmı ise tıbbı atık depolama alanı olarak kullanılmaktadır. N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri Düzenli depolama N.8.1. Katı Atıkların Depolanması İlimiz merkez, ilçeler ve beldelerde atık toplama ve bertaraf etme işlemleri belediyelerce yapılmaktadır. Tüm belediyelerin amaca uygun atık toplama araçları ve personelleri yetersizdir. İl merkezinde standartlara uygun atık depolama merkezi mevcuttur. İlçe ve beldelerde atıklar Belediyeler tarafından toplanarak BAYKAP Düzenli Depolama Sahasına götürülmektedir. Ancak bazı beldelerimizde atık toplama araçlarının olmaması veye yetersiz olmasından dolayı atıkların toplanması ve taşınma sırasında bazen sorunlar oluşmaktadır. Kent merkezinde oluşan atık ve artıklar konteynır, çöp kovası, çöp bidonu vb. gibi çeşitli atık toplama kaplarında toplanmaktadır. Atıklar, günü birlik olarak atık düzenli depolama sahasına götürülmektedir. N.8.2. Atıkların Yakılması Yok N.8.3. Kompost Yok 230

231 N.9. Atıkların Geri Kazanım ve Değerlendirilmesi İlimiz de lisanslı toplama-ayırma tesisi bulunmamaktadır. İlimiz de 200 m 2 ve üzeri 6 adet işyeri olup, ambalaj atıklarını kendileri kaynakta toplamaktadır. Bu işyerlerinde 2010 yılında 8 ton kâğıt, 3 ton plastik ambalaj atıkları toplanıp geri kazanılarak ekonomiye katkı sağlanmıştır N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri Bayburt İli Ortak Katı-Tıbbi Atık Düzenli Depolama Tesisinin faaliyete geçmesiyle Bayburt Belediyesi tarafından daha önce kullanılan vahşi depolama alanı ıslah edilmiştir. Ayrıca Bayburt İli Aydıntepe ve Demirözü İlçe belediyeleri, Arpalı, Çayıryolu, Konursu, Akşar, Gökçedere, Beşpınar, Beldelerinin evsel katı-tıbbi atıkların sistematik bir düzende toplanıp düzenli olarak depolama tesisine taşınmaya başlanmış olup, daha önce kullandıkları vahşi depolama alanları ıslah edilmiştir. Böylece çevreye ve insan sağlığına etkileri en aza indirilmesi hedeflenmektedir. İlimizde atıksu arıtma tesisi olmadığından atık sular arıtılmadan Çoruh Nehri ne deşarj edilmesi kirlilik yaratmakta ve özellikle yaz aylarında oluşan yoğun koku yaşamı olumsuz etkilemektedir YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 Yerel Öneri Geliştirme Raporu, BAYBURT Türkiye Kalkınma Bankası AŞ. Aralık İller ve Bölgeler İtibariyle Çeşitli Göstergeler, DPT Şubat Çevre Bakanlığı, Çevre Eğitimi ve Yayın Dairesi Başkanlığı Yayınları 4 Bayburt Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Envanter Bilgiler Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Bayburt Belediyesi veriler O.1. Gürültü O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM Gürültü, insan ve toplum üzerinde olumsuz etkiler meydana getiren istenmeyen sesler olarak tanımlayabiliriz. Kısaca istenmeyen ses olarak tanımlanan gürültü; bir sorun olarak 19. Yüzyılda ortaya çıkmış, yüzyılımızda çok hızlı bir şekilde gelişmiş ve günümüzde teknolojik gelişme, hızlı ve sağlıksız kentleşme sonucu büyük boyutlara ulaşmıştır. Ülkemizde ise; sanayileşme sürecinin yakın geçmişte başlayıp halen devam etmekte oluşu, kırsal kesimden, özellikle büyük kentlere doğru bir göçe neden olmuştur. Bunun sonucu, düzensiz şehirleşme, taşıma araçlarının sayısında artış, trafik yoğunluğu ve düzensizliği, sanayi bölgelerinin konut alanlarına yakın olması, küçük imalat hanelerinin yerleşim alanlarının içinde yer alması gibi benzer sebepler gürültü miktarını ve çeşidini her gün artırmış ve bu artış insan sağlığını her geçen gün daha fazla tehdit etmeye başlamıştır. 231

232 O.1.1 Gürültü Kaynakları 1 - Ulaşım ve taşıma araçları ( karayolu, havayolu, demiryolu araçları vb. ) 2 - Endüstriyel uygulamalar. ( fabrikalar, enerji santralleri, sanayi tesisleri. ) 3 - Her türlü inşaat faaliyetleri ( inşaat makinaları ve araçları vb. ) 4 - Diğer faaliyetler ve işyerleri ( bahçeli gazino, kahvehane, diskotek, açık hava sinemaları, kulüpler, lokantalar, barlar, dükkanlar, ev yaşamı vb. ) 5 - Oturma alanları ve gürültüye hassas bölgelerde gürültü rahatsızlığına sebep olan hayvanlar. O Trafik Gürültüsü Trafik gürültüsü, gürültü kaynakları arasında önemli bir yere sahiptir. Karayolu taşımacılığının günden güne artması çeşitli kara nakil vasıtalarının büyük oranda kullanılması trafik gürültüsünün şiddetini arttırmıştır. Trafikten gelen gürültünün kaynakları: 1. Egzoz gürültüleri 2. Tekerleklerin gürültüsü 3. Motor gürültüleri 4. Fren gürültüsü 5. Aerodinamik ( Rüzgar ) gürültüsü şeklinde sıralayabiliriz. O Endüstri Gürültüsü Gürültü kaynakları oranları sıralandığında sanayii gürültüsünün toplam gürültü içindeki payı % 6 lık bir oranda olduğu görülür. Endüstride makineleşmenin yaygınlaşması, geniş ve ciddi boyutta gürültü problemleri yaratmaktadır. Buna paralel olarak gürültüye maruz kalan çalışan/çalışmayan sayısı da önemli oranda artmaktadır. Gürültü düzeyi makinelerin özelliğine bağlı olarak farklılık gösterir. İlimiz merkezinde gürültü kaynağı olabilecek küçük çapta bulunan atölye, tamirhane istasyonları sanayi sitesine toplanmıştır. O İnşaat Gürültüsü İnşaatlardan kaynaklanan gürültünün, toplam gürültü içindeki payı çok düşüktür. İnşaat süresince çeşitli zamanlarda çok değişik şiddet ve karekterde gürültüler ortaya çıkar. Fakat, inşaat işlerinin tabiatı icabı gürültü kontrolü için alınacak tedbirler son derece zordur. Buna mukabil gürültünün azaltılması için kompresörler gibi benzer aletlere susturucu takılması veya gürültü önleyici perdelerle meydana gelen gürültü kısmen önlenebilir. O Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültü Yerleşim alanlarında ki gürültünün başlıca nedeni plansız şehirleşmedir. Bu amaçla yeni yerleşim yerleri planlanırken gürültüye karşı 232

233 1 - Planlı altyapı, planlı yapılaşma 2 - Gürültü kaynağı olabilecek faaliyetler yerleşim yerleri dışına kaydırılmalı, yakınsa, arada tampon alan bırakılmalı 3 - Yeni iskana açılacak mesken ve bina önlerine yapılacak kaldırım ve ağaçlandırma ile gürültünün etkisi azaltılmalı, 4 - Binalarda yönetmeliklere uygun gürültü izolasyonu sağlanmalı. O Hava Alanlarında Oluşan Gürültü İlimizde havaalanı yoktur. O Gürültü İle Mücadele O Gürültünün Çevreye Olan Etkisi O Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri Eski yerleşim yerlerinde gürültü kirliliğinin önlenmesi amacıyla her hangi bir tedbir alınamamaktadır. Ancak imara yeni açılan yerleşim yerlerinde ve konutlarda bu konuya daha duyarlı yaklaşıldığı görülmektedir. Son zamanlarda yapılan kooperatif binalarında konuya daha hassas yaklaşıldığı ve ağaçlandırmaya önem verildiği görülmektedir. O Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkisi Gürültü kaynağı olabilecek iş alanları burada çalışan işçilerin sağlığını her ne şekilde olursa olsun etkiler. Bu etkilenmeyi kişi bazında en alt seviyeye çekmek için gürültüye maruz kalan kişileri kask, kulaklık gibi çeşitli koruyucularla korumak. Toplum bazında ise gürültü kaynağını meskun mahal dışına çıkararak önlem alınabilir. O Gürültünün İnsanlar Üzerine Etkileri 1- Kişileri huzursuz eder. 2- Sözel iletişimi engeller. 3- Çalışma etkinliğini azaltır, düşünmeyi engelleyebilir. 4- Uykuda rahatsız eder, uykuya dalmayı engeller. 5- İşitme duyusu ve yollarında zararlara yol açar. 6- Davranış bozukluklarına neden olabilir. (sinirlenme,heyecanlanma ) 7- Karakter değişikliğine neden olabilir. 8- Öğrenme etkinliğine azaltıcı etki yapmaktadır. Okuma, anlama, öğrenme düzeyini azalttığından okul sağlığı açısından önemlidir. Toplumun gürültü seviyelerinde gösterdiği tepki şu şekildedir. Tablo: G.1 de verilmiştir. 233

234 Tablo : G.1 Gürültü Seviyelerine Gösterilen Tepki ( dba ) TOPLUMSAL REAKSİYON ORTALAMA ( dba) Şikayet yok 55 Seyrek şikayet 65 Çok yaygın şikayet 70 Aşırı huzursuz olmak 75 Bölgeyi terk etmek 80 O Fiziksel Etkisi Günlük yaşantının her anında çevremizi saran gürültü ortamı, çeşitli yönlerden sağlığımızı olumsuz etkiliyor. Son yıllarda yapılan araştırmaların sonuçları, gürültü etkilerinin daha önce bilinenlere göre daha ciddi boyutlarda olduğunu ortaya koydu. Seslerin insanlar tarafından işitilme özellikleri göz önüne alınarak ses gücü, şiddeti ve basıncı logaritmik bir birim olan desibel (db) ile ifade edilmekte ve düzey adını almaktadır. Normal bir kulak 0-13 db arası sesleri rahatça duyar db ise en şiddetli seslerdir. Duyu organlarının üzerindeki en önemli etkisi işitme kaybı şeklindedir. Ayrıca, kulak çınlaması, geçici ve kalıcı sağırlık, görüş keskinliğinin azalması, göz kısılması, göz dalması, uykusuzluk ve derin uyku hali görülebilir. 80 dba üzerindeki gürültüye sürekli maruz kalan bir kişinin gürültülü ortamı terk etmesinden bir süre sonra duyması azalır. 100 dba ve üzerindeki gürültüye maruz kalan kişilerde, iyileşmesi imkansız sağırlık görülür. Tablo: G.2 Gürültünün Fiziksel Etkisi ( dba ) GÜRÜLTÜYE MARUZ KALINAN SÜRE ( SAAT ) MAKSİMUM GÜRÜLTÜ SEVİYESİ (dba) O Fizyolojik Etkisi Kalp-damar sistemi ve sinir sistemi üzerine etkileri çevre damarlarda kasılma meydana getirir. Buda kalp atışında hızlanma, tansiyon yükselmesi ve benzerlerini meydana getirir. 234

235 Hareket sistemi üzerine etkisi ise kaslarda yorgunluk, yürüyüş bozuklukları, salgı sistemi üzerine etkisi, salgılarda artma, azalma, hazımsızlık midede ülser. Bilinen en büyük etkisi uykusuzluk, uykuya geç başlama vb... O Psikolojik Etkisi İnsanları zamanla gürültüye alıştıkları düşüncesi, aslında gerçek dışıdır. Alıştığımızı varsaysak da içimizdeki biyolojik değişiklikler yine de ortaya çıkar. Sürekli gürültüye maruz kalan kişilerde stres, ülser, astım, tansiyon, baş ağrıları, ve kolitlerin ortaya çıktığı biliniyor. Kısaca gürültü insanların enfeksiyonlara karşı direncini azaltan bir risk faktörü olarak karşımıza çıkıyor Gürültülü yerlerde yaşamanın en belirgin karşılığı rahatsızlık hissi, sıkıntı ve gerilim duygusudur. O Performans Etkisi İnsanların evlerinde, işyerlerinde ve her türlü aktiviteleri sırasında maruz kaldıkları gürültünün performanslarını ne yönde etkilediğine bakıldığında; en önemli performans etkilerinin okuma ve öğrenmenin etkilenmesi, iletişimin bozulması ve verimin azalması yönlerinde ortaya çıkıyor. Günümüz de giderek yoğunlaşan, çeşitlenen ve düzeyleri artan gürültülere karşı insanların toleransı da gittikçe azalıyor. Bu durum gürültü kontrolü altında önlem alma çalışmalarını yoğunlaştırmaktadır. O.2. Titreşim Taş Ocakları ve hafriyat çalışmalarından oluşan titreşim kaynaklarının kontrolüne yönelik herhangi bir çalışma yapılmamıştır. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1 Çevre Koruma ve Ekoloji Sözlüğü, TEMA Yayınları 2- Yeni Türkiye, Çevre Özel sayısı Bayburt Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Envanter Bilgileri

236 P. AFETLER P. 1. Doğal Afetler P Depremler Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası incelendiğinde Bayburt ili merkez ilçesi ve Aydıntepe 3. derecede, Demirözü ilçesi 2. derece deprem kuşağında olduğu görülür. Bayburt il sınırları içerisinde son yüzyılda can ve mal kaybına neden olan önemli bir yer hareketi meydana gelmemiştir. Ancak komşu illerde meydana gelen büyük depremler ilimizde de hissedilmektedir. İlimizdeki deprem kuşakları Harita P.1 de gösterilmiştir. Harita P.1:Bayburt Deprem Kuşakları Haritası P Heyelan ve Çığlar HEYELAN : Bayburt iline bağlı Kıratlı, Masat ve Harmanözü köylerinde heyelan düşmesi olayları görülmüştür. ÇIĞ DÜŞMESİ : İlimiz Aydıntepe ilçesine bağlı Kavlatan, Dumlu köyleri ile Merkez ilçeye bağlı Göloba, Kozluk, Sarımeşe, Helva, Harmanözü, Yukarıkışlak, Yaylapınar, Üzengili, Demirışık, Demirkaş, Ortaçimağıl, Petekkaya, Heybettepe, Yazyurdu Gökçeli Gez, Armutlu,Günbuldu köylerinde çığ olayları görülür. Bayburt merkez Üzengili köyünde, 1992 yılında meydana gelen çığ felaketinde ilişkin bilgiler Tablo P.1 ve Tablo P.2 de verilmiştir. 236