Odak Mekanizma Çözümü

Transkript

1 Odak Mekanizma Çözümü JEF3607_ Sismoloji 12. Hafta Yrd.Doç.Dr. Elçin GÖK 1 Elastik rebound (yenilenme) teorisi : Elastik Rebound Teorisi ne göre; -Komşu blokların birbirine göre hareketi ve elastik deformasyon enerjisinin depolanması -Fay yoksa çevredeki kayaçların dayanma gücü aşıldığında, fay varsa sürtünme kuvveti aşıldığında kaymanın başlaması 2 1

2 1. Gerilme birikimi 2. Fay boyunca elastik deformasyon 3. Kayaç dayanımının aşıldığı noktada kırılmanın başlaması 4. Fay alanı boyunca depolanan enerjinin serbestlenmesi 3 Kaynak modelleri : Tek kuvvet çifti: Birbirine eşit, fakat ters yönlü iki kuvvet ve moment sıfırdan farklı. 4 2

3 İki kuvvet çifti: Birbirinin aynı iki kuvvet çifti, fakat birbirlerine karşı koyacak yönde etkidiğinden moment sıfır. 5 Asal Gerilmeler ve Ana Faylanma Türleri Deprem odak bölgesinde gerilme bileşenleri üç eksende incelenebilir. P ; maksimum basınç ekseni veya maksimum asal gerilme T ; maksimum tansiyon ekseni veya minimum asal gerilme B ; orta gerilme ekseni veya sıfır vektörü 6 3

4 * Gerilme bileşenleri (P, T ve B eksenleri) arasında daima 90 derece açı farkı vardır. * Düğüm düzlemleri ile P ve T eksenleri arasında daima 45 derece açı farkı vardır. * Fay düzlemi ile yardımcı düzlem arasında daima 90 derece açı farkı vardır. 7 Normal faylanma 8 4

5 Ters faylanma 9 Doğrultu atımlı faylanma 10 5

6 11 P-dalgası yayınım örüntüsü 12 6

7 13 S-dalgası yayınım örüntüsü 14 7

8 İki kuvvet çifti modelinde P ve S dalgaları genlik ve ilk hareket dağılımları

9

10 P-dalgası ilk hareketlerinden odak mekanizması çözümü

11 Sterografik Projeksiyon

12 23 Faylanma mekanizması bileşenleri 24 12

13 25 Gerilme Bileşenleri ve P-T ekseni ilişkisi (a) Normal Fay (b) Ters Fay (c) Sağ yönlü doğrultu atımlı fay (c) Sol yönlü doğrultu atımlı fay 26 13

14 Fay Düzlemi Çözümü Temel Kavramlar Doğrultu açısı (, Azimut) Işının odağı terkediş açısı (i h ) Kompresyon (C) Dilatasyon (D) Esas Fay Düzlemi (A-Düzlemi) Yardımcı Fay Düzlemi (B-Düzlemi) Dalım (Eğim) açısı (δ) Basınç noktası (P) Çekme noktası (T) Düğüm noktası (I, düzlemlerin kesişme noktası) 27 Fay Düzlemi Çözümü Işının Odağı Terkediş Açısı (i h ) Yardımcı Fay Düzlemi Esas Fay Düzlemi Kaynak sini h r r h V h dt d r : Yerküre yarıçapı (km) h : Odak derinliği (km) V h : h km derindeki hız (km/sn) dt/d : uzaklığı için düz.fakt. T-X tablosundan bulunur 28 14

15 Fay Düzlemi Çözümü O.POLAT ( GÜZ) 29 Fay Düzlemi Çözümü 30 15

16 Fay Düzlemi Çözümü 31 Fay Düzlemi Çözümü 32 16

17 Fay Düzlemi Çözümü odak mekanizması çalışmaları sonucunda elde edilen iki düzlemden hangisinin Esas Fay Düzlemi nasıl anlaşılır? Deprem sonucu arazide yüzey kırığı gözlenmiyorsa ve doğrultu net olarak belirlenemiyorsa : 1. Sismisite dağılımından 2. Tektonik haritalardan 3. Kaynak taramasından (Makale, Rapor, Bildiri, Teknik Not, vs.) 33 Fay Düzlemi Çözümü Odak mekanizması Çözümü : Dalım Açısı ( ) : Azimut ( ) : Kayma açısı ( ) 34 17

18 Fay Düzlemi Çözümü Odak mekanizması Çözümü (Sykes, 1967) 35 Fay Düzlemi Çözümü Odak mekanizması Çözümü Asal Fay Düzlemi T noktası (90 'lik iki nokta arasındadır) Dalım Açısı = 45 Ters Fay FAYLAR Yandan Görünüş Ters Fay Dalım Açısı = 45 Normal Fay Yandan Görünüş Normal Fay 36 18

19 Fay Düzlemi Çözümü Odak mekanizması Çözümü ÖRNEK : 37 ÖRNEK Marmara 3.SINIF - 5.MODÜL O.POLAT ( GÜZ) 38 19

20 Fay Düzlemi Çözümü Odak mekanizması Çözümü Doğrultu Atım - Transform fayları Normal Faylar - Açılma bölgelerini gösterir ÖRNEK : Atlantik Ortası Sırtlar 39 20

21 Odak Mekanizma Çözümleri ile ilgili Çalışmalar Bursa Gök &Polat,

22

23 45 Odak Mekanizma Çözümleri ile ilgili Çalışmalar İzmir 46 23

24

25