Bacteriologicallnvestigation of Cariogenic Effects of Xylitol and Sucrose in Swiss Albino Rats

Transkript

1 EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: Bacteriologicallnvestigation of Cariogenic Effects of Xylitol and Sucrose in Swiss Albino Rats Fahinur ERTUÐRUL 1 Rengin EL TEM 2 Bora Altýnel ATAMAN 3 Ege Üniversitesi, 1Diþhekimliði Fakültesi, Pedodonti AD, 2 Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Temel ve Endüstriyel Mikrobiyoloji AD, 3Diþhekimliði Fakültesi, Diþ Hastalýklarý ve Tedavisi AD, izmir Dzet Amaç: Bu çalýþmada sakaroz ve ksilitolün karyojenik etkilerinin bakteriyolojik olarak karþýlaþtýrýlmasý amaçlanmýþtýr. Yöntem: Streptococcus mutans CCUG 6519 serotype c ile inoküle edilen 20 adet Swiss albino cinsi sýçan, 90 gün süresince sakaroz ve ksilitol içeren' diyetlerle beslenmiþlerdir. Deney periyodu sonunda sýçan diþlerinden plak örnekleri alýnarak ekimleri yapýlmýþ ve S. mutans ile toplam bakteri sayýlarý hesaplanmýþtýr. Bulgular: Sakarozlu diyetle beslenen gruptan alýnan plak örneklerinde S. mutans ve toplam bakteri sayýlarý, ksilitol ile beslenen gruba göre istatistikselolarak anlamlý derecede yüksek bulunmuþtur (p<o,o01). Sonuç: Elde edilen sonuçlara göre, ksilitolün belirli miktarlarda diyete ilavesi ile S. mutans sayýlarýnýn düþük bulunmasý, bu þeker deðiþkeninin S. mutans'lar tarafýndan fermente edilemediði görüþünü doðrulamýþtýr. Anahtar sözcükler: Streptococcus mutans, sakaroz, ksilitol, sýçan, karyojenik diyet Abstract Objectives: The aim of the study was to investigate the cariogenic effect of sucrose and xylitol by bacteriological tests. Methods: 20 Swiss albino rats were inoculated by Streptococcus mutans CCUG 6519 serotype c and fed with sucrose-xylitol containing diets for 90 days. Dental plaque samples were col/ected at the and of the experiment. S. mutans and total bacteria counts were calculated. Results: S. mutans and total bacteria counts in plaque samples were statistically significantly higher in sucrose group lhan the xylitol group (p<0.001). Conclusion: The results showing that S. mutans counts were tower in xylitol group confirmed that xylitol as a sucrose substitute could not be fermented by S. mutans when added in different percentages. Keywords: Streptococcus mutans, sucrose, xylitol, rat, cariogenic diet Diþ çürüðü, insanlarda en sýk rastlanan kronik hastalýklardan birisidir. Araþtýrmalar yöresel tarým ürünleri ile beslenen toplumlann çürük insidansýnýn düþük olduðunu göstermiþtir. Buna karþýlýk þeker içeriði yüksek çikolata, þekerleme türü gýdalar tüketilmesi çürük insidansýný arttýrmaktadýr. Yüksek çürük insidansý, günlük þeker tüketiminin fazla olmasý ile iliþkilidir. 1,2 Sakaroz içeren besinlerin aþýn tüketimi, diþ çürüklerini arttýrmakla kalmayýp diyabetikler ve aþýn kilolu kiþiler için ciddi sorun olabilen yüksek kalori alýmýna yol açmaktadýr. Karyojenik bir besin maddesi

2 Ertuðrul, Eltem, Atarnan olmasýna raðmen þekerin, alternatifler sunmadan diyette kýsýtlanmasý da doðru deðildir. Þekerlerin çürük üzerindeki etkisi tam olarak anlaþýldýktan sonra, günümüzde bu hastalýðýn önlenmesi ya da azaltýlmasý ile ilgili diyet deðiþiklikleri üzerinde çalýþmalar yürütülmektedir,:5,4 Çürük oluþumunda baþlýca etken, aðýz mikroorganizmalarýnýn karbonhidratlý besinleri fermente etmesiyle açýða çýkan asittir. Bu nedenle, çürük önleyici giriþimlerin amaçlarýndan biri de bu asit oluþumunu engellemektir. Son yýllarda, geleneksel þekerlerin yerine kullanýlabilen ve ara metabolizma ürünlerine parçalanmayan, karyojenik olmayan, çürüðü önleyici özellikteki bazý maddelerin üzerinde durulmaktadýr. Bunlar yapay tatlandýrýcýlar ve þeker deðiþkenleri olarak adlandýrýlmaktadýr.5.6 Þeker deðiþkenlerinden, bir þeker alkolü olan ksilitol; çürük profilaksisi açýsýndan, flordan sonra üzerinde en çok çalýþýlan ve büyük umutlar baðlanan bir maddedir Çalýþmamýzýn amacý, son yýllarda çeþitli araþtýrmalara ve tartýþmalara yol açan ve bir þeker alkolü olan ksilltolün deney hayvanlannda karyojenitesini saptamak ve bunun sakarozun alternatifi olarak kullanýlýp kullanýlamayacaðýnýn ortaya çýkarýlmasýdýr. Çalýþmamýzda, deneysel Swiss albino cinsi sýçanlara sakaroz içeren diyet ile, þekere en yakýn tat ve besleyici nitelikte bir þeker alkolü olan ksilitol verilerek, çürük aktivitesindeki deðiþikliklerin bakteriyolojik yöntemle gözlenmesi amaçlanmýþtýr. Gereç ve Y önlem steril edilmiþ, daha sonra da büyük karýþtýncýlarda maddeler homojen bir hale gelinceye kadar karýþtýnlmýþlardýr. Toz yemýerde standardizasyonu saðlayabilmek için, sýçanlarýn besinsel gereksinimlerini karþýlayabilen ve denemelerde %50 oranýnda kullanýlan bir 'Bazal Yem' hazýrlanmýþtýr. Denemelerde kullanýlan toz formundaki yemýerin %50'sini oluþturan ve karbonhidrat içermeyen diyetin hammadde içerikleri ve besin deðerleri Tablo l' de gösterilmiþtir. Tablo 1. Bazal diyetin hammadde içerikleri ve besin deðerlerl Hammadde % Süt tozu 42,00 Kuru madde 88,97 Soya küspesi 15,00 Ham protein 22,00 Talaþ 10,00 Ham yað 12,00 Silisyum dioksit 5,40 Ham selüloz 9,20 Soya yaðý 9,00 Kalsiyum 1,98 Çiçek yaðý 4,00 Fosfor 1,61 Oikalsiyum fosfat 6,40 Metabolik enerji (kcal/kg) 2528,40 Potasyum klorür 1,82 Sodyum klorür 0,74 Sodyum karbonat 0,90 OL -methionin 0,20 Vitamin ve mineral karýþýmý 4,54 Deney Gruplan Grup I: S.mutans CCUG 6519 suþu ile inoküle edilerek %50 bazal yem + %25 niþasta + %20 sakaroz + %5 glikozdan oluþan toz diyetle beslenmiþtir Týp Fakültesi Deneysel Cerrahi Laboratuvarýnda üretilen Grup 2: S.mutans CCUG 6519 suþu ile inoküle edi günlük, ortalama gram aðýrlýðýnda, lerek %50 bazal yem + %25 niþasta + % 15 sakaroz anne sütüyle beslenmesi yeni tamamlanmýþ 20 adet Sý:yL~s albino cinsi sýçan kullanýlmýþtýr. Deneye baþlamadan + %5 glikoz + %5 ksilitolden oluþan toz diyetle beslenmiþtir. önce diþi ve erkek olarak cinsiyet gruplan- dýrmaian yapýlmýþ, vücut aðýrlýklarý ölçülerek, iþaretler Mikrobiyoloji konmuþtur. Deney süresince hayvanlann genel S.mutans CCUG 6519 Bratlhal's serotip c liyofilize saðlýðý ve diþlerinin durumu her gün kontrol edilmiþtir. kültürü aseptik koþullarda açýlarak daha önceden Hayvanlann haftada bir aðýrlýklan ölçülmüþtür. hazýrlanmýþ olan Tripton Soya Broth (Oxoid CM 129) Deney periyodu sonunda hayvanlarýn diþlerinden ile süspanse edilmiþ ve 30 dakika çözünmeye býrakýlmýþtýr. flssür ve interproksimal plak örnekleri alýnmýþtýr. Daha sonra çözünen süspansiyondan Trip- Her bir deneysel çalýþma 90 gün sürdürülmüþtür. ton Soya Broth içeren tüplere ekim yapýlarak 37 C'de Toz Yemýerin "azýrlanmasý % 95 N2 + % 5 CO2 gaz karýþýmý içeren anaerobik etüvde 24 saat inkübe edilmiþtir. Ýnkübasyon sonun- Deney hayvanlannýn beslenmesinde toz yem kuýýanýlmýþtýr. Toz formundaki yemýerin içerikleri önce da üreyen bakteri kültüründen tekrar Tripton Soya Broth içeren tüplere transfer edilerek yukarýda anla-

3 EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: týldýðý þekilde 24 saat inkübasyonla bakteri kültürü aktif hale getirilmiþtir. Bu kültürden, yatýk olarak hazýrlanmýþ Tripton Soya Agata (Oxoid CM131) ekim yapýlýp ayný koþullarda inkübasyondan sonra stok kültür olarak +4 C'de saklanmýþ ve stok kültürler her ýs günde bir transfer edilerek mikroorganizmanýn canlýlýðý devam ettirilmiþtir S.mutans CCUG 65 ~ 9 suþunun aktif kültüründen 500 ml'lik erlen içindeki 300 mrlik Tripton Soya Broth'a inoküle edilerek 37 C'de %95 N2 + %5 CO2 karýþýmýnda 18 saat inkübe edilmiþtir. Daha sonra hücreler aseptik koþullar altýnda 5000 devirde 5 dk. santrifüj (SIGMA-Gmbh 2-15) edilerek üstte kalan sývý atýlmýþtýr. Hücreler tekrar LO ml izotonik NaCl çözeltisi ile yeniden süspanse edilerek ayný þekilde santrifüj edilmiþtir. Bu yýkama iþlemi 2 kez tekrarlandýktan sonra bakteri hücreleri 20 ml izotonik NaCl çözeltisinde vorteksle iyice karýþtýrýlarak spektrofotometrede 550 nm'de absorbans ölçülmüþtür. 16 Spektrofotometrede (Pharmacia LKB. Novaspec II) absorbansý okunan bu hücre süspansiyonundan seyreltme plaka yöntemi ile yapýlan canlý sayýmlar sonucunda mrde bulunan canlý bakteri sayýsý 6,8x109-7,0 xl09 cfu/ml olarak belirlenmiþtir. Deney hayvanlannýn oral floralanný baskýlamak amacýyla deneysel çalýþmanýn baþlangýcýnda~" itibaren 2 gün süreyle hayvanlara ampisilinli (200 mg/it) su verilmiþtir. 10,15 Ýkinci günden sonra normal çeþme suyu kullanýlmýþtýr. Daha sonra, hazýrlanan bakteri süspansiyonundan 0,1 ml direkt olarak bir pipet yardýmý ile hayvanlann aðýzlanna inoküle edilmiþtir. Deney period u sonunda hayvanlann diþlerinden plak örnekleri alýnmýþtýr. Fissür ve interproksimal plak örnekleri alýmý için önceden steril edilmiþ ince uçlu tahta çubuklardan ve diþ ipliklerinden yararlanýlmýþtýr. Ýnce uçlu tahta çubuklarla mandibuler azý diþlerinin fissürlerinden, diþ ipliði ile de alt kesicilerin interproksimalinden dental plak örnekleri toplanmýþtýr.15 Den~gruplannda her bir sýçandan interproksimal ve fissür olmak üzere iki plak örneði alýnmýþtýr. Aproksimal bölgeden alman dental plak örnekleri önceden hazýrlanýp steril edilmiþ ve numaralandýrýlmýþ ýo'ar ml fosfat tampon içeren ýoo mrlik erien- Iere konmuþtur. Fissür dental plak örnekleri de ayný þekilde hazýrlanmýþ ý O'ar ml fosfat tamport içeren tüplere konmuþtur. Erlenler 30 dakika mekanik kanþ- týrýcýda, tüpler ise vortekste 60 saniye karýþtýrýldýktan sonra seyreltme iþlemlerine geçilmiþtir. Uygun seyreltmelerden birer ml alýnarak MSB Agar (%20 (w/v) sakaroz ve 200 U/L basitrasin içeren Difco, 'Mitis Salivarius Base Agar114 ve Kan Agar'a (%7 steril insan kani içeren Oxoid, 'Blood Agar Baseý 'Dökme Plaka Yöntemi' ile ekimleri yapýlmýþtýr. MSB Agar ve Kan Agar petrileri anaerobik olarak (%95 N2 and %5 CO2) 37 C'de 48 saat inkübe edilmiþtir. Ýnkübasyon sonrasý petrilerdeki büyüme bir stereomikroskop (X 10-40) altýnda incelenmiþtir. Her pet rideki koloni oluþturan birim sayýsý (cfu) sayýlarak cfu/örnek þeklinde hesaplanmýþtýr. Kan Agar'lý petri, lerden toplam bakteri, MSB Agar'11 petrilerden mutans st~eptokok sayýmlan elde edilmiþtir. Ayrýca mutans streptokoklar Gram boyama yapýlarak doðrulanmýþtýr. istatistiksel Analiz Farklý yem gruplarý ile beslenen sýçanlardan interproksimal ve fissür olmak üzere farklý bölgelerden alýnan plak örneklerinin birbiri ile kýyaslanmasýnda varyans analizi uygulanmýþtýr. Deneysel çalýþmanýn sonucunda elde edilen tüm bakteriyel sayýmlar bilgisayarda loglo deðerlerine dönüþtürülmüþtür. istatistiksel deðerlendirmeler için GENSTAT 5 istatistik Paket programý kullanýlmýþtýr. Bulgular S. mutans CCUG 6519 ile inoküle edilerek iki farklý diyetle (Grup i ve II) beslenen sýçanlarýn diþlerinin anterior ve posterior bölgelerinden alýnan plak örneklerindeki toplam bakteri sayýlarý ile S. mutans sayýlan logaritma ýo tabanýna dönüþtürülerek ortalamalarý ve standart sapmalan hesaplanmýþtýr. Toplam bakteri sayýlarý bakýmýndan sakarozlu diyetle beslenen Grup i ile ksilitollü diyetle beslenen Grup ii karþýlaþtýrýldýðýnda gruplar arasý farklýlýk anlamlý (p<o,ooi) bulunmuþtur (Tablo 2). I. Grup olan sakarozlu diyetle beslenen grupta daha yüksek toplam bakteri sayýsý saptanmýþtýr. Anterior ve posterior bölgeler arasýnda toplam bakteri sayýlannýn ortalamalarý birbirinden oldukça farklý olup, posterior bölgelerdeki toplam bakteri sayýsý anterior bölgelere göre hem sakarozlu hem de ksilitollü diyetle beslenen grupta daha yüksek bulunmuþtur. Kan Agar'ýndaki toplam bakteri sayýlan yönünden grup-bölge etkileþimleri istatistikselolarak önemlidir (p=o,o33).

4

5 S.mutans sayýlarý bakýmýndan sakarozlu grup ile ksilitollü grup karþýlaþtýrýldýðýnda gruplar arasý fark önemli bulunmuþtur (p<o,ool) (Tablo 3). S.mutans sayýsý, sakarozlu diyetle beslenen grupta daha fazla görülmüþtür. Anterior ve posterlor bölgeler arasýnda S.mutans sayýlarýnýn ortalamalan bakýmýndan da farklýlýk bulunmuþtur. Posterlor bölgelerdeki S.mutans sayýsýnýn anterlor bölgelere göre her iki grupta da yüksek olduðu saptanmýþtýr. MSB agardaki S.mutans sayýlarý bakýmýndan grup-bölge etkileþimi istatistikselolarak önemlidir (p=o,olo). Tablo 3. Anterior ve posterior plak örneklerinin MSB agardaki S.mutans sayýlarýnýn (log10) ortalamalarý :t standart sapmalarý (p< 0,001) 3,7175:t 2,1053 4,6088:t 2,1926 3,2308 :t 2,1838 3,5756:t 1,5086 Tartýþma ve Sonuç 4,1631 :!: 2,5430 3,4032:!: 1,9106 Çürük oluþumunda diyet faktörünü araþtýran deneylerde hayvan modelleri kullanýlmakta olup bu deneyler günümüzde önemini sürdürmektedir. Aðýz florasýna ve konak direncine baðlý olmaksýzýn, deneye uygun diyet verilmediðinde çürük geliþmeyecektir. Önceleri bu diyetlere 'karyojenik diyetler' denmiþken bugün daha uygun olarak 'çürük deneyi diyeti' terimi kullanýlmaktadýr. Kemirgenlerde yapýlan pek çok çürük deneyinde hamsterlann ve sýçanlarýn molar diþlerinde çok büyük lezyonlar meydana getiren diyetlerl7.18 kullanýlmýþ olmasýna karþýn, yüksek karyojenik potansiyele sahip bu diyetler, sýçan ve hamsterlerin yaþamsal beslenme gereksinimlerini karþýlamadýðý belirtilmiþtir.9.lo Ayrýca yüksek karyojenik potansiyelli diyetlerin karyojenitesindeki küçük farklýlýklarý belirlemeye ve þeker alkollerini test ~JM~" ~'J"'" '1',y"P""",?L". JJU,ý",u",ýýýo:; çalýþmamýzda Havenaar ve ark.'nýn9 geliþtirdikleri SSP diyeti modifiye edilerek bir bazal diyet hazýrlanmýþtýr. Sýçanlarýn diyetinin %50'sini oluþturan, karyojenitesi çok yüksek olmayan, hayvanlarýn genel saðlýklarým bozmayacak þekilde, besinsel gereksinimlerini tam anlamýyla karþýlayan ve karbonhidrat fraksiyonlarým istenilen oranlarda kullanmaya imkan veren bu diyet deney hayvanlarýna uygulanmýþtýr. Bu bazal yem; hayvanlarýn protein ihtiyacýný karþýlamak amacýyla süt tozu ve soya küspesi, selüloz için talaþ, enerji gereksinimi için soya ve ayçiçek yaðý, kalsiyum ve fosfor için dikalsiyum fosfat, potasyum için potasyum klorür, tuz gereksinimi için sodyum klorür, sodyum ve mineral karýþýmý içermektedir. Bu çalýþmada kullanýlan modifiye edilmiþ SSP diyeti ile beslenen sýçanlarýn genel saðlýklannda bir bozulma olmadýðý, hayvanlarýn tüylerinin parlak, dýþkýlarýnýn normalolmasý ve orantýlý bir þekilde büyümesiyle anlaþýlmýþtýr. Havenaar ve ark.9.iq sýçanlarýn feçeslerinin ksilitolden etkilendiðini ve hafif rekürent diyareye rastlandýðýný belirtmiþlerdir. Çalýþmamýzda deney periyodu süresince sýçanlarda herhangi bir patolojiye rastlanýlmamýþtýr. Bu tür çürük deneylerinde genellikle günlük, anne sütüyle beslenmesi tamamlanmýþ sýçanlar çalýþma kapsamýna alýnmaktadýr.9-1 i Çalýþmamýzda da günlük anne sütünden yeni kesilmiþ Swiss albino cinsi sýçanlar kullanýlmýþtýr. Çürük araþtýnimasý yapýlan deneylerde, çalýþma baþlangýcýnda sýçanlara oral floralanný baskýlamak amacýyla yüksek dozda antibiyotikler verilmektedir.9-1 i Bu nedenle, çalýþmamýzda hayvanlann oral floralanný baskýlamak için Gram pozitif ve birçok Gram negatif mikroorganizmaya karþý bakterisit etkinliði olan, geniþ spektrumlu semisentetik bir penisilin olan ampisilin kullanýlmýþtýr. Böylelikle inoküle edilen S. mutans kültürünün diþlere kolonizasyonu hýzlandýnlmýþ olmaktadýr. Araþtýncýlann büyük bir çoðunluðu S. mutans'm c suþunun diðer suþlara göre dental plakta predominant olduðunu belirterek çürük deneylerinde sýçan- Ian S. mutans'm c suþu ile inoküle etmiþlerdir.9.ls.16 Çalýþmamýzda liyofilize formdaki insan kökenli c

6 Ertuðrul, Eltem. Atarnan Tablo 2. Anterior ve posterior plak örneklerinin kan agarýndaki toplam bakteri sayýlarýnýn (lfi)g10) ortalamalarý :t standart sapmalarý (p< 0,001) Toplam bakteri sayýsý ortalamasý.t standart sapma Gruplar Anterior Bölge Pasteridr Bölge Anterior+Posterior Bölge S.mutans sayýlarý bakýmýndan sakarozlu grup ile ksilitollü grup karþýlaþtýrýldýðýnda gruplar arasý fark önemli bulunmuþtur (p<o,ooi) (Tablo 3). S.mutans sayýsý, sakarozlu diyetle beslenen grupta daha fazla görülmüþtür. Anterior ve posterior bölgeler arasýnda S.mutans sayýlanmn ortalamalan bakýmýndan da farklýlýk bulunmuþtur. Posterior bölgelerdeki S.mutans sayýsýnýn anterior bölgelere göre her iki grupta da yüksek olduðu saptanmýþtýr. MSB agardaki S.mutans sayýlarý bakýmýndan grup-bölge etkileþimi istatistikselolarak önemlidir (p=o,oio). Tablo 3. Anterior ve posterior plak örneklerinin MSB agardaki S.mutans sayýlarýnýn (log10) ortalamalarý.t standart sapmalarý (p< 0,001) S.mutans sayý.sl ortalamasý :t standart sapma Gruplar Anterior Bölge Posterior Bölge Anterior+Posterior Bölge Tartýþma 3,7175.t.2,1053 4,6088.t.2,1926 3,2308.t. 2,1838 3,5756.t. 1,5086 ve Sonuç 4,1631 :t 2,5430 3,4032 :t 1,9106 Çürük oluþumunda diyet faktörünü araþtýran deneylerde hayvan modelleri kullanýlmakta olup bu deneyler günümüzde önemini sürdürmektedir. Aðýz florasýna ve konak direncine baðlý olmaksýzýn, deneye uygun diyet verilmediðinde çürük geliþmeyecektir. Önceleri bu diyetlere 'kaýyojenik diyetler" denmiþken bugün daha uygun olarak 'çürük deneyi d iyeti, terimi kullanýlmaktadýr. Kemirgenlerde yapýlan pek çok çürük deneyinde hamsterlarýn ve sýçanlarýn molar diþlerinde çok büyük lezyonlar meydana getiren diyetlerl7.18 kullanýlmýþ olmasýna karþýn, yüksek kaýyojenik potansiyele sahip bu diyetler, sýçan ve hamsterlerin yaþamsal beslenme gereksinimlerini karþýlamadýðý belirtilmiþtir.9.iq Ayrýca yüksek kaýyojenik potansiyelli diyetlerin kaýyojenitesindeki küçük farklýlýklarý belirlemeye ve þeker alkollerini test etme- ye uygun olmadýðý sonucuna varýlmýþtýr. Dolayýsýyla, hem hayvanlann genel saðlýðýný bozmadan daha düþük çürük skorlan meydana getirecek hem de þeker alkollerini test etmek için kullanýlabilecek uygun diyet araþtýrmalarý yapllmýþtýr.8-11 Bu nedenle çalýþmamýzda Havenaar ve ark.'nýn9 geliþtirdikleri SSP diyeti modifiye edilerek bir bazal diyet hazýrlanmýþtýr. Sýçanlarýn diyetinin %50'sini oluþturan, karyojenitesi çok yüksek olmayan, hayvanlarýn genel saðlýklarýný bozmayacak þekilde, besinsel gereksinimlerini tam anlamýyla karþýlayan ve karbonhidrat fraksiyonlarýný istenilen oranlarda kullanmaya imkan veren bu diyet deney hayvanlarýna uygulanmýþtýr. Bu bazal yem; hayvanlann protein ihtiyacýný karþýlamak amacýyla süt tozu ve soya küspesi, selüloz için talaþ, enerji gereksinimi için soya ve ayçiçek yaðý, kalsiyum ve fosfor için dikalsiyum fosfat, potasyum için potasyum klorür, tuz gereksinimi için sodyum klorür, sodyum ve mineral karýþýmý içermektedir. Bu çalýþmada kullanýlan modifiye edilmiþ SSP diyeti ile beslenen sýçanlarýn genel saðlýklannda bir bozulma olmadýðý, hayvanlarýn tüylerinin parlak, dýþkýlarýnýn normalolmasý ve orantýlý bir þekilde büyümesiyle anlaþýlmýþtýr. Havenaar ve ark.9,lo sýçanlarýn feçeslerinin ksilitolden etkilendiðini ve hafif rekürent diyareye rastlandýðýný belirtmiþlerdir. çalýþmamýzda deney periyodu süresince sýçanlarda herhangi bir patolojiye rastlanýlmamýþtýr. Bu tür çürük deneylerinde genellikle günlük, anne sütüyle beslenmesi tamamlanmýþ sýçanlar çalýþma kapsamýna alýnmaktadýr.9-11 çalýþmamýzda da günlük anne sütünden yeni kesilmiþ Swiss albino cinsi sýçanlar kullanýlmýþtýr. Çürük araþtýrýlmasý yapýlan deneylerde, çalýþma baþlangýcýnda sýçan- (ara oral floralarýný baskýlamak amacýyla yüksek dozda antibiyotikler verilmektedir.9-11 Bu nedenle, çalýþmamýzda hayvanlarýn oral floralarýný baskýlamak için Gram pozitif ve birçok Gram negatif mikroorganizmaya karþý bakterisit etkinliði olan, geniþ spektrumlu semisentetik bir penisilin olan ampisilin kullanýlmýþtýr. Böylelikle inoküle edilen S. mutans kültürünün diþlere kolonizasyonu hýzlandýrýlmýþ olmaktadýr. Araþtýncýlann büyük bir çoðunluðu S. mutans'ýn c suþunun diðer suþlara göre dental plakta predominant olduðunu belirterek çürük deneylerinde sýçan- Ian S. mutansýn c suþu ile inoküle etmiþlerdir Çalýþmamýzda liyofilize formdaki insan kökenli c

7 Ertuðrul, Eltem, Atarnan sýçanlarýn plak örneklerinin bakteriyolojik incelemesinde S. mutans'larýn, ksilitollü diyetle beslenen sýçanlarda, sakarozlu diyetle beslenenlere göre daha düþük sayýda olmasý,' bu konuda araþtýrma yapan yazarlarýn görüþünü doðrulamaktadýr.8-1,17,23,25 Bu çalýþmamýzla, ksilitolün oral mikroorganizmalann bir çoðu tarafýndan fermente edilemediði, bunun sonucu olarak da diyete uygun oranlarda ksilitol ilavesinin, çürükten korunmada etkili bir yöntem olabileceði kanýsýna varýlmýþtýr. Kaynaklar 1. tlolm AK. Diet and caries in high-risk groups in developed and developing countries. Caries Res 1990; 24: Sreebny LM. Sugar availability. sugar consumption and denilll caries. Community Dent Oral Epidemiol 1982; ýo: Birkhed D. Behavioural aspects of dietary habits and denilll caries. Caries Res 1990; 24: Burt BA. Relative consumption of sucrose and other sugars: Has it been a factar in reduced caries experience? Caries Res 1993; 27: Birkhed D. Kalfas 5, Svensater G, Edwardsson S. Microbiological aspects of some caloýic sugar substitutes. Int DentJ 1985; 35: Imfeld T. Efficacy of sweeteners and sugar substitutes in caries prevention. Caries Res 1993; 27: Arends J, Christoffersen J, Schuthof J, Smits MT. Influence of xylitol on demineralization of enamel. Caries Res 1984; 18: tlavenaar R, Dirks AB. Caries reducing properties of xylitol in rat experiments. Caries Res 1981; 15: tlavenaar R, tluis in't Veld JtlJ. de Stoppelaýýr JD, Dirks AB. A purified cariogenic diet for rats to test sugar substitutes with special emphasis on general health. Caries Res 1983; 17: ýo. tlavenaar R, tluis in't Veld JtlJ, de Stoppelaar JD, Dirks AB. Anti-cariogenic and remineralizing properties of xylitol in combination with sucrose in rats inoculated with Streptococcus mutans. Caries Res 1984; 18: ll. tlavenaar R. The anti-cariogenic potential of xylitol in compaýison with sodium fluoýide in rat caýies expeýiments. JDentRes 1984; 63: Scheie M, Fejerskov AB. Xylitol in caries prevention: what is the evidence for clinical efficacy. Oral Dis 1988; 4: Levine RS. Briefing paper: xylitol, caries and plaque. Br Dent J 1998; 185: Gold OG, Jordan tlv, van tloute J. A selective medium for Streptococcus mutans. Archs Oral Biol 1973; 18: Nuis in't Veld Jt1J, Drost JS, Navenaar R. E.stablishment and localization of mixtures of Streptococcus mutans serotypes in the oral cavity of the rat. J Dent Res 1982; 61: Ooshima T, Sobue S, Namada S, Kotani S. Susceptibility of rats hamsters, and mice to carious infection by Streptococcus mutans serotype c and d organisms. J DentRes 1981; 60: Bowen WN, Pearson SK. The effects of sucralose, xylitol and sorbitol on remineralization of caries lesions in rats. J Dent Res 1992; 71: Leach SA, Green RM. Effect of xylitol supplemented diets on the progression and regression of fissure caries in the albino rat. Caries Res 1980; 14: Mühlemann NR, Schmid R, Noguchi T, Imfeld T, Hirsch RS. Some denillý effects of xylitol under laboratory and in vivo conditions. Caries Res 1977; 1 I: Nolbrook Wp, Kristinsson MJ, Gunnarsdottir S, Briem B. Caries prevalence, Streptococcus mutans and sugar intake among 4-year-old urban children in ýçeland. Community Dent Oral t:pidemioj 1989; 17: I. Stephan RM. Effects of different types of human foods on denillý health in experimental animals. J Dent Res 1966; 45: Schemmel RA, Ross KA, Kabara JJ. Carious units and Streptococcus mutans in rats fed sucrose or maltose in two different types of diets. Caries Res 1987; 21: Karle E, Gehring f. Wirkung der zuckeraustauschstoffe fruktose, sorbit und xylit auf kariesbefali und plaqueflora der ratte. Dtsch zahnarztl Z 1975;.30: Mühlemann NR, Regolati B, Marthaler TM. The effect on rat fissure caries of xylitol and sorbitol. l1ejv Odont Acta 1970; 14: Beckers NJA. Influence of xylitol on growth, establishment, and cariogenicity of Steptococcus mutans in denillý plaque of rats. Caries Res 1988; 22: TeþekkÜr Bu araþtýrmanýn gerçekleþtirilmesinde maddi katkýda bulunan Ege Üniversitesi Araþtýrma Fon Saymanlýðýna deðerli katkýlanndan dolayý teþekkür ederiz. Yazýþma Adresi: Dr. Fahinur ERTUÐRUL Ege Üniversitesi, Diþhekimliði Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalý Bornova, izmir Tel. : (232) Faks: (232) E-posta: ertugrul@dishekimligi.ege.edu.tr

8 Ertuðrul, Eltem, Atarnan sýçanlarýn plak örneklerinin bakteriyolojik incelemesinde S. mutans'larýn, ksilitollü diyeýle beslenen sýçanlarda, sakarozlu diyeýle beslenenlere göre daha düþük sayýda olmasý,' bu konuda araþtýrma yapan yazarlann görüþünü doðrulamaktadýr.8-11,17.23,25 Bu çalýþmamýzla, ksilitolün oral mikroorganizmalann bir çoðu tarafýndan fermente edilemediði, bunun sonucu olarak da diyete uygun oranlarda ksilitol ilavesinin, çürükten korunmada etkili bir yöntem olabileceði kanýsýna vanýmýþtýr. Kaynaklar 1. tlolm AK. Diet and caries in high-risk groups in developed and developing countries. Caries Res 1990; 24: Sreebny LM. Sugar availability, sugar consumptlon and dental caries. Community Dent Oral t'pidemiol 1982; ýo: Birkhed D. Behavioural aspects of dietary habits and denlal caries. Caries Res 1990; 24: Burt BA. Relatlve consumptlon of sucrose and other sugars: tlas it been a factor in reduced caries experience? Caries Res 1993; 27: Birkhed D, Kalfas S, Svensater G, Edwardsson S. Microbiological aspects of some caloric sugar substitutes. Int Dent J 1985; 35: Imfeld T. Efficacy of sweeteners and sugar substltutes in caries preventlon. Caries Res 1993; 27: Arends J, Christoffersen J, Schuthof J. Smits MT. Influence of xylitol on demineralizatlon of enamel. Caries Res 1984; 18: tlavenaar R, Dirks DB. Cari es reducing properties of xylitol in rat experiments. Caries Res 1981; 15: tlavenaar R, tluis in't Veld JtlJ, de Stoppel~r JD, Dirks DB. A purified cariogenic diet for rats to test sugar substitutes with special emphasis on general health. Caries Res 1983; 17: ýo. tlavenaar R, tluis in't Ve Id JtlJ, de Stoppelaar JD, Dirks DB. Antl-cariogenic and reminemlizing properties of xylitol in combination with sucrose in rats inoculated with Streptococcus mutans. Caries Res 1984; 18: ll. tlavenaar R. The antl-cariogenic potentlal of xylitol in comparison with sodium fluoride in rat caries experiments. J Dent Res 1984; 63: Scheie AA, Fejerskov DB. Xylitol in caries preventlon: what is the evidence for clinical efficacy. Oral Dis 1988; 4: Levine RS. Briefing paper: xylitol, cari es and plaque. Br Dent J 1998; 185: Gold OG, Jordan tlv, van Houte J. A selectlve medium for Streptococcus mutans. Archs Oral Biol 1973; 18: Huis in't Veld JHJ, Drost JS, Havenaar R. ~tablishment and localization of mixtures of Streptococcus mutans serotypes in the oral cavity of the rat. J Dent Res 1982; 61: Ooshima T, Sobue S, Hamada S, Kotani S. Susceptibility of rats hamsters, and mice to carious infection by Streptococcus mutans serotype c and d organisrns. J Dent Res 1981; 60: Bowen WH, Pearson SK. The effects of sucralose, x:ylitol and sorbitol on remineralization of caries lesions in rats.jdentres1992;71: Leach SA, Green RM. Effect of xylitol supplemented diets on the progression and regression of fissure caries in the albino rat. Caries Res 1980; 14: Mühlemann HK, Schmid R, Noguchi T, Imfeld T, Hirsch RS. Some denlal effects of xylitol under laboratory and in vivo conditions. Caries Res 1977; ll: Holbrook Wp, Kristinsson MJ, Gunnarsdottir S, Briem B. Caries prevalence, Streptococcus mutans and sugar intake among 4-year-old urban children in Iceland. Community Dent Oral Epidemiol 1989; 17: i. Stephan RM. Effects of different types of human foods on denlal health in experimental animals. J Dent Res 1966; 45: Schemmel RA, Ross KA, Kabara JJ. Carious units and Streptococcus mutans in rats red sucrose or maltose in two different types of diets. Caries Res 1987; 21: Karle E, Gehring f. Wirkung der zuckeraustauschstoffe fruktose, sorbit und xylit auf kariesbefall und plaqueflora der ratte. Dtsch Zahnarztl Z 1975; 30: Mühlemann HR, Regolati B, Marthaler TM. The effect on rat fissure caries of xylitol and sorbitol. /1elv Odont Acta 1970; 14: Beckers HJA. Influence of xylitol on growth, establishment, and cariogenicity of Steptococcus mutans in denlal plaque of rats. Caries Res 1988; 22: Teþekkür Bu araþtýrmanýn gerçekleþtirilmesinde maddi katkýda bulunan Ege Üniversitesi Araþtýrma Fon Saymanlýðýna deðerli katkýlanndan dolayý teþekkür ederiz. Yazýþma Adresi: Dr. Fahinur ERTUÐRUL Ege Üniversitesi, Diþhekimliði Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalý Bornova, izmir Tel. : (232) Faks: (232) E-posta: ertugrul@dishekimligi.ege.edu.tr