Ekim Zamanı Sabancı Vakfı Hibe Programları Öyküleri Sowing Season Sabancı Foundation Grant Program Stories

Transkript

1 Ekim Zamanı Sabancı Vakfı Hibe Programları Öyküleri Sowing Season Sabancı Foundation Grant Program Stories

2 Ekim Zamanı Sabancı Vakfı Hibe Programları Öyküleri Sowing Season Sabancı Foundation Grant Program Stories Ekim October 2013, İstanbul KOORDİNATÖR COORDINATOR Çağatay Anadol Kitap Yayınevi Ltd. METİNLER TEXT Cihan Yavuz EDİTÖR EDITOR Özen Pulat TASARIM DESIGN Gözde Oral UYGULAMA EXECUTION Kemal Kara ÇEVİRİ TRANSLATION Robert Beer BASKI PRINTING Mas Matbaacılık San. ve Tic. A.Ş. Hamidiye Mahallesi Soğuksu Caddesi Kağıthane, İstanbul Tel Sertifika No. Certificate No Bu yayın Sabancı Vakfı Hibe Programları kapsamında hazırlanmış ve basılmıştır. This publication has been developed and published within the scope of the Sabancı Foundation Grant Program. Sabancı Vakfı Sabancı Center 4. Levent İstanbul Tel Sabancı Vakfı Bütün hakları Sabancı Vakfı na aittir.

3 İÇİNDEKİLER CONTENTS ÖNSÖZ ~ GÜLER SABANCI FOREWORD ~ GÜLER SABANCI 4 SUNUŞ INTRODUCTION 7 ANNE ÇOCUK EĞİTİM VAKFI Van Aile Danışma Merkezi: Travma Sonrası Psikolojik Destek ve Müdahale MOTHER CHILD EDUCATION FOUNDATION 8 Psychological Support Center in Van ENGELLİ KADIN DERNEĞİ Engelli Kadınların Hak Temelli Mücadele Adımları ASSOCIATION OF WOMEN WITH DISABILITIES 20 Rights-based Struggle of Women with Disabilities K. DEMİREL SEVGİ EĞİTİM UYGULAMA OKULU VE İŞ EĞİTİM MERKEZİ GENÇLİK VE SPOR DERNEĞİ Ereğli Down Cafe ve Özel Gençler Sanat Evi KAZIM DEMIREL YOUTH ASSOCIATION 30 Ereğli Down Cafe KADIN EMEĞİNİ DEĞERLENDİRME VAKFI Kırsal Kesimdeki Kadınların Güçlendirilmesi FOUNDATION FOR THE SUPPORT OF 42 WOMEN S WORK Empowering Women in Rural Areas MUŞ KADIN DERNEĞİ Erken Yaşta Evlilik Kaderimiz Olmasın WOMEN ASSOCIATION OF MUŞ 56 Early Marriage is not Our Destiny TOPLUM GÖNÜLLÜLERİ VAKFI GençBank COMMUNITY VOLUNTEERS FOUNDATION 70 YouthBank UÇAN SÜPÜRGE KADIN İLETİŞİM VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ Çocuk Gelinler 2 FLYING BROOM ASSOCIATION 84 Child Brides 2

4 ÖNSÖZ Kadın, genç ve engellileri toplumsal hayata katan ve onların herkesle eşit fırsatlardan yararlanmalarını sağlayan projelere destek amacıyla bundan beş yıl önce Toplumsal Gelişme Hibe Programı mızı hayata geçirdiğimizde, umut dolu bir toprağa, emek ile yeşerecek tohumlar ektiğimizi biliyorduk. Yola çıktığımız günden bu yana hibe verdiğimiz proje sayısı 37 ye ulaştı. Bunların arasından tamamlanan 28 projeyle Türkiye nin 72 ilinde doğrudan 70 bine yakın, dolaylı olarak 300 bin civarında kadın, genç ve engelliye ulaştık. Dönüp arkamıza baktığımızda yıllar içinde ektiğimiz tohumların büyüdüğünü mutlulukla görüyoruz. Bu yıl aramıza katılan 9 yeni projenin tohumunu ekerek bahçemizi büyütüyoruz. Ekim Zamanı kitabımızın sayfalarında 2012 yılı projelerinden Türkiye nin geleceği için atılan adımların ilham veren hikayelerini okuyacaksınız. Hibe desteği verdiğimiz kurumların kimi Van da deprem sonrası psikolojik desteğe ihtiyacı olanlar için bir merkez kurdu, kimi Konya nın Ereğli ilçesinde Down sendromlu ve zihinsel engelli gençlerin hizmet verebileceği bir kafe açtı. Çocuk Gelinler Olmasın diyerek Muş un köylerini kapı kapı dolaşan kadınlar da, akranlarının sosyal sorumluluk projeleri yapmaları için onlara destek veren gençler de Toplumsal Gelişme Hibe Programı ndan hibe desteği aldılar. Vakfımızdan hibe alan projeler her ne kadar birbirinden farklı gibi gözükse de, bunlar aslında bir bütünün parçası ve bir bütün olarak seçilip takip ediliyorlar. Sabancı Vakfı olarak Türkiye nin çözülemeyecek sorunu olmadığına inandık. Yarınlara hep bu gözle baktık. Daha iyi yarınlar FOREWORD When we set out to launch the Sabancı Foundation Social Development Grant Program five years ago in order to support projects empowering women, youth and persons with disabilities, we knew we were sowing seeds which, through hard work, would grow and thrive in fertile ground of hope. Since taking those first steps, we have provided grant support for 37 projects, and through completed 28 projects, we have reached around 70 thousand and indirectly 300 thousand women, youth and persons with disabilities in 72 provinces of Turkey. Looking back, we are thrilled to see that the seeds we sowed have thrived. This year we are enlarging our garden even further, sowing the seeds of 9 new projects. On the pages of our book, Sowing Season, you will read the inspiring stories of 2012 projects that are the steps taken for Turkey s future. One of the organizations we supported established a center to provide muchneeded psychological support after the Van earthquake; another one opened a cafe staffed by young people with Down syndrome and mental disabilities in Konya s Ereğli district. With the slogan No to Child Brides women went door to door through the villages of Muş; and young people supported their peers in social responsibility projects. All these were accomplished with the support from the Social Development Grant Program. As diverse as the projects supported by our Foundation might appear, they are integral parts of a whole, and are chosen and followed with that in mind. 4 EKİM ZAMANI

5 için hibe programlarımızı hayata geçirirken sorunlara değil, çözümlere odaklandık. Hibe desteği verdiğimiz kurumlar, hayata geçirdiğimiz projeler meyvelerini vermeye başladıkça da bu inancımızın ne kadar doğru olduğunu hep birlikte gördük. Ekim Zamanı kitabını her yıl sonbaharda yayınlıyoruz ama aslında bu kitapta ilkbahar hikayeleri anlatıyoruz. Emek ve sabır ile kadın, genç ve engellilere yönelik çözümler geliştiren sivil toplum kuruluşlarının projelerini destekleyerek yeni ilkbaharların bir an önce gelmesi için çalışıyoruz. Ön yargıları aşmak, tabuları yıkmak, engelleri kaldırmak ve toplumda gerçek bir değişim yaratabilmek de tıpkı toprakla uğraşmak gibi Emek ister, sabır ister. Ancak tohumların filizlenip toprağa kök salması gibi, destek verdiğimiz projelerin toplumda yarattığı değişimi görmek, bütün bu sabır ve emeğe değdiğini gösteriyor. Sabancı Vakfı olarak, uzun bir yola çıktığımızı biliyoruz. Gurur ile yürüdüğümüz bu yolda ektiğimiz tohumların yeşermesinden güç alarak, sorunlara yenilikçi çözümler bularak başarı öykülerini hayata geçirmeye ve hikayelerini sizlere anlatmaya devam edeceğiz. At Sabancı Foundation, we are convinced that none of Turkey s problems are unsolvable, and it is with this spirit that we look at the future. As we launch our programs for a better tomorrow, we focus on solutions, not problems. As the organizations supported and projects launched began to bear fruit, we become ever more convinced that our faith is justified. We publish the Sowing Season every autumn, but in reality, the stories it tells are of spring. Supporting NGO projects that tackle the problems of women, youth and persons with disabilities, we are working patiently but determinedly for the arrival of early springs. Overcoming prejudices, breaking taboos, lifting obstacles and making real change in society is just like working the soil. It requires effort, and it requires patience. But just like watching a seed sending its root down into the earth, seeing the change brought about by the projects we support demonstrates that all this patience and effort is worth it. We, as Sabancı Foundation, know that the road ahead is a long one. As we proudly walk this road and gain strength from the seedlings growing up alongside it, we will keep searching out innovative solutions to problems, and continue to share the success stories with you. SABANCI VAKFI MÜTEVELLİ HEYETİ BAŞKANI CHAIRMAN OF THE SABANCI FOUNDATION BOARD OF TRUSTEES SOWING SEASON 5

6

7 SUNUŞ Sabancı Vakfı olarak kadın, genç ve engellilerin eşit fırsatlardan yararlanmalarını ve topluma aktif katılımlarını destekleyen girişimlere katkıda bulunmayı amaçlıyoruz. Neden Kadın, Genç ve Engelliler? Türkiye deki kadınların %7 si okuryazar değil, 15 yaş üstündekilerin %71 i iş gücüne katılmıyor 1, %42 si eşi veya birlikte olduğu kişiler tarafından yaşamının herhangi bir döneminde fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. Kadınların %29 u, erkeklerin ise %7 si ilk evliliklerini 18 yaşından önce yapmak zorunda bırakılıyor. Türkiye, Dünya Ekonomik Forumu nun Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği endeksine göre 132 ülke içinde 124. sırada bulunuyor. 2 Türkiye de yükseköğretim çağında olan gençlerin %65 i eğitimine devam etmiyor, genç nüfusun %62 si iş gücüne katılamıyor, %30 u ne okuyor ne de çalışabiliyor. 3 Türkiye deki engelli vatandaşların %36 sı okuryazar değil, engelli kadınların ise %48 i okuma yazma bilmiyor. 25 yaş üstü nüfusta engelli vatandaşların yalnızca %2 si yükseköğretimini tamamlamış durumda. Tüm bu sorunlara ek olarak engelli vatandaşların %78 i iş gücüne katılmıyor. 4 Kadın, genç ve engelli vatandaşlarımızın yaşadığı sorunlar büyük gözükse de çözümün çok uzak ve çok zor olmadığına inanıyoruz. Toplumsal Gelişme Hibe Programı ile kadın, genç ve engellilerin sorunlarına çözümler getiren kuruluşlara hibe desteği vererek, çözüm yolunda yeni kapılar açıyoruz. 1 T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Araştırması, 2012; Okuryazarlığa Göre Kadın/Erkek Nüfus Verileri, 2012; Hanehalkı İş Gücü İstatistikleri, KSGM, Türkiye de Kadının Durumu, 2012; Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Türkiye de Aile Yapısı Araştırması, 2011; Dünya Ekonomik Forumu, Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Raporu, T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, İstatistiklerle Gençlik, 2012; Eurostat, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi, Türkiye Özürlüler Araştırması, 2002 INTRODUCTION Our goal at the Sabancı Foundation is to support initiatives promoting access to equal opportunities and active social participation of women, youth and persons with disabilities. Why Women, Youth and Persons with Disabilities? 7% of women in Turkey are illiterate, and 71% of women above the age of 15 do not enter the workforce. 1 42% of them are subject to physical or sexual violence at some point in their lives, either from their spouses or people with whom they live. 29% of women and 7% of men are forced to marry before the age of 18. Turkey ranks 124 th out of 132 countries within the World Economic Forum s Global Gender Gap Index. 2 65% of young people at university age do not pursue their education. 62% of young population is unable to enter the workforce; 30% of young people neither go to school nor work. 3 While 36% of persons with disabilities are illiterate, this rate increases to 48% for women. Of persons with disabilities above the age of 25, only 2% have completed higher education. In addition to these problems, 78% of persons with disabilities do not enter the workforce. 4 Although the problems faced by women, youth and persons with disabilities appear enormous, we believe that the solution is neither distant nor difficult. Through the Social Development Grant Program, we provide grant support to organizations working to solve the issues of women, youth and persons with disabilities, to open new doors toward solutions. 1 Prime Ministry of the Republic of Turkey, Turkish Statistical Institute, Addressbased Population Registry System Research, 2012; Female/Male Population by Literacy Statistics, 2012; Household Labor Force Statistics, Directorate General on the Status of Women, The Status of Women in Turkey, 2012; Ministry of Family and Social Policies, Research on Family Structure, 2011; World Economic Forum, Global Gender Gap Report, Prime Ministry of the Republic of Turkey, Turkish Statistical Institute, Youth in Statistics, 2012; Eurostat, Prime Ministry of the Republic of Turkey, Administration for Disabled People, Research on People with Disabilities, 2002 SOWING SEASON 7

8 KURUM ADI INSTITUTION Anne Çocuk Eğitim Vakfı Mother Child Education Foundation PROJENİN ADI Van Aile Danışma Merkezi: PROJECT NAME Travma Sonrası Psikolojik Destek ve Müdahale Psychological Support Center in Van PROJENİN AMACI PROJECT GOAL Van da travma sonrası aile danışma merkezi kurulması Establishing a family counseling center in Van for the victims of post-traumatic stress disorder PROJE ORTAĞI PROJECT PARTNER Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü Provincial Directorate of Family and Social Policies PROJENİN GERÇEKLEŞTİĞİ İL LOCATION Van Van UYGULAMA TARİHLERİ PROJECT PERIOD Eylül 2011 Aralık 2012 September 2011 December 2012 ULAŞILAN SONUÇLAR RESULTS ACHIEVED Halka ücretsiz hizmet veren Van Travma Sonrası Aile Danışma Merkezi kuruldu Bireysel psikoterapi hizmetlerinden faydalanan 390 yetişkin, 296 çocuk Anne destek programları ile ulaşılan 84 anne Okuma yazma kursları ve gruplarına katılan 312 kadın, 150 çocuk Çocuk ve Yetişkinlerde Travma konulu seminerler Establishment of the Van Post-Trauma Family Counseling Center providing free public service Individual psychotherapeutic services provided to 390 adults and 296 children 84 mothers reached by mother support programs Literacy courses to 312 women and 150 children Trauma in Children and Adults seminars İLETİŞİM BİLGİLERİ CONTACT INFORMATION

9 Anne Çocuk Eğitim Vakfı Van Aile Danışma Merkezi: Travma Sonrası Psikolojik Destek ve Müdahale Mother Child Education Foundation Psychological Support Center in Van

10 YARALI RUHLARI ONARMAK 23 Ekim 2011 günü, saat de Van ve çevresinde bulunanlar hayatlarının en uzun 25 saniyesini yaşadılar. 25 saniye içinde sarsıldılar, yıkıldılar ve sonrasında yeni bir hayata başlamak zorunda kaldılar. Kayıtlara Van depremi olarak geçen 7,2 şiddetindeki deprem, Van ve ilçesi Erciş te yoğun olarak hissedildi. Depremin ardından yaşananlar ise tüm Türkiye de hissedildi. Van depreminden sonra bölgeye çok sayıda yardım ekibi gitti. Ülke çapında yardım kampanyaları düzenlendi. Toprağı bölen fay hattının, bir ülkeyi nasıl birleştirdiğine tüm dünya şahit oldu. Depremden sonra Van a giden ekiplerin bir kısmı hasarlı binalara, yaralı vatandaşlara el uzatırken, bir kısmı da yaralı ruhları yeniden hayata kazandırmak için çalışmalara başladı. Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV) ve Psikolojik Travma ve Krize Müdahale Araştırma ve Eğitim Derneği (PAYE) de Van a ilk giden ekiplerdendi. SERKAN KAHYAOĞLU REPAIRING WOUNDED SOULS On October 23, 2011 at 13:41, the residents of Van and its surroundings lived the longest 25 seconds of their lives. In 25 seconds, they were shaken, devastated, and forced to start their lives anew. Measuring 7.2 on the Richter scale, the Van earthquake was felt most powerfully in Van and its district of Erciş. But its aftermath was felt throughout Turkey. Following the Van earthquake, many aid teams went to the afflicted area, and assistance campaigns were organized countrywide. The entire world witnessed how fault lines dividing a region served to unite a country. As teams arriving in Van after the earthquake helped with damaged buildings and wounded citizens, one group began work to revive the wounded souls. The Mother Child Education Foundation (AÇEV) as well as the Psychological Trauma and Crisis Intervention Research and Education Association (PAYE) were among the first teams to go to Van. Psikolog AÇEV Genel Müdür Yardımcısı Depremden bir hafta sonra Van a geldik. İlk gözlemimize göre Sağlık Bakanlığı çok iyi organize olmuştu ve ilk müdahaleyi yapıyordu. Ama çocuklar zor durumdaydı. Okullar yıkılmıştı ve aileler çadır kentlerde, konteynerlerde kalıyorlardı. Çocuklar büyük bir boşluktaydı. Erciş te ve Van da ikişer tane çok küçük anaokulu kurduk. Ardından İzmit depreminden sonra yaptığımız gibi, bir psikolojik çalışma yapmaya karar verdik ve PAYE ekibi ile bir merkez kurma fikri gelişti. Bölgede iki ihtiyaç vardı: Birincisi çocukların zamanlarını geçirecekleri yerler oluşturulması; ikincisi ise psikolojik destek hizmetleri ve buna paralel gidecek anne-baba eğitimleri. AÇEV ve PAYE, anne ve babalar ile çocukların sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak için hızlıca organize oldu. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı nın da desteği alınarak bir konteyner SERKAN KAHYAOĞLU Psychologist Assistant General Manager of Mother Child Education Foundation One week after the earthquake, we came to Van. Our first observations were that the Ministry of Health was well organized and conducting the first intervention. Children however were in a very difficult situation. Schools had collapsed and families were living in tent cities and emergency shelter containers. Children were in a trauma. We established two nursery schools each in Erciş and Van. Then, as we had done after the İzmit earthquake, we decided to conduct a psychological project and developed the idea to establish a center with the PAYE team. There were two main needs in the region: to create places where children could spend their time; and to provide psychological support; in tandem with this, parental education. 10 EKİM ZAMANI

11 kentin içinde Van Travma Sonrası Aile Danışma Merkezi kuruldu. Sabancı Vakfı Toplumsal Gelişme Hibe Programı kapsamında desteklenen merkezde hizmet verebilmek için ilk aşamada bir saha çalışması yapıldı. Konteyner kentte yaşayanlarla konuşularak onların ihtiyaçları, sorunları tespit edildi. İkinci aşamada ise anne-babalar ve çocuklar merkeze davet edildi. Van Travma Sonrası Aile Danışma Merkezi nden herkesin faydalanabilmesi için merkezin içinde hem okuma yazma kursları, hem anne-baba destek eğitimleri, hem de psikolojik sorunları olanlar için danışma birimleri oluşturuldu. Merkeze gelen aileler ve çocuklar ihtiyaçlarına göre yönlendirildi. En kritik müdahaleler psikolojik destek aşamasında oldu. Çocuklarda alt ıslatma, anneden ayrılma korkusu, saldırgan davranışlar, öfke nöbetleri ve takıntılı davranışlar, okula gitme ve ödev yapmada AÇEV and PAYE organized quickly to meet social and psychological needs of parents and children. With the help of the Ministry of Family and Social Policies, they established the Van Post-Trauma Family Counseling Center in the container city. In the center, supported by the Sabancı Foundation Social Development Grant Program, the first task was to conduct a field study. Interviews were held with the residents of the container city in order to determine their problems. In the second stage, parents and children were invited to the center. In order for all to benefit from the Van Post- Trauma Family Counseling Center, literacy courses and parental support training were provided in the center, as well as counseling units for those suffering from psychological problems. Families coming to the center were directed according to their needs. The most critical SOWING SEASON 11

12 isteksizlik, aşırı hareketlilik, uyku sorunları, kabuslar ve özgüven sorunları görülüyordu. Merkezde tüm bu sorunlara çözümler bulunmaya çalışıldı. ZİNET TUNÇ Psikolog Aileler buraya tahammül edememe sınırında geliyorlardı. Depremden sonra eşler arasında iletişim kopmuş, çocuklar ile sorunlar büyümüş ve herkesin bir şekilde bardağı taşmış gibiydi. Herkeste yoğun olarak deprem korkusu vardı. Biz burada verdiğimiz hizmetleri üçe ayırıyoruz: Danışmanlık Hizmetleri, Bilgilendirme Hizmetleri ve Terapi Hizmetleri. Kimine sadece travma bilgilendirmesi yapıyoruz ve bu yeterli oluyor. Başka bir kişiye ise 4-5 seans danışmanlık vermemiz gerekiyor. Ama bir de daha ağır durumda olanlar var. Onlar için daha yapılandırılmış, temel inanışları ve yaşadıkları ile ilgili bir danışmanlık süreci başlatıyoruz. GAMZE MUKBA Psikolojik Danışman İlk başta çok fazla çocuk geldi. Çocuklarda genel olarak şiddet eğilimi vardı. Bu sorunun da temeline baktığımızda aile içi ilişkiler, daha önce yaşadığı şiddetler gibi sorunlar interventions were at the psychological aid stage. Among the problems encountered in children were bedwetting, fear of separation from parents, aggressive behaviors, fits of rage and obsessive behaviors, as well as lack of motivation to go to school and do homework, hyperactivity, sleep problems, nightmares and self-confidence issues. The center worked to find solutions to all these problems. ZİNET TUNÇ Psychologist The families who came in were at their breaking point. Following the earthquake, communication had ceased between spouses, problems with children had grown, and everyone had been pushed beyond their limits in one way or another. All had a deep fear of earthquakes. The services we provide here are divided into three areas: Counseling Services, Information Services and Therapeutic Services. To some we provide only trauma information, and that s enough. Others require four or five counseling sessions. But there are others with much deeper issues. For those, we start a counseling process that deals with their fundamental beliefs and experiences. 12 EKİM ZAMANI

13 ortaya çıktı. Bir yandan çocuklar sürekli depremden de korkuyorlardı. Bu terapiler en başta bir farkındalık uyandırıyor. Danışmanlık almanın ya da psikoloğa gitmenin bir delilik olmadığını, normal bir şey olduğunu anlıyorlar. Bu çok önemli oluyor. Bunun yanı sıra anneler, kendilerine çok doğal gelen bir davranışın çocuklarına çok zararlı olabildiğini görüyorlar. Bunu öğrendiklerinde annelikleri konusunda çok gelişme gösteriyorlar. Merkezde öğrendiklerini hayatlarına uyguladıklarında, çok önemli değişimler yaşadıklarını ve kendilerini çok daha iyi hissettiklerini dile getiriyorlar. Van Travma Sonrası Aile Danışma Merkezi nde görevli psikologlar, hizmet verdikleri süre boyunca bir yandan deprem korkuları ve deprem sonrası travmalar ile ilgilendiler, bir yandan da efsanelerle, uydurulmuş korkularla mücadele etmek zorunda kaldılar. SERKAN KAHYAOĞLU GAMZE MUKBA Psychological Counselor At the beginning, we saw extremely large numbers of children. They generally had tendency to violence. When we looked at the root of the problem, we saw the relations within the family and previous exposure to violence. Children were also afraid of the earthquake. These therapies create awareness first. They understand that getting counseling or going to a psychologist is normal, and doesn t mean they re crazy. This is very important. In addition, mothers saw that a behavior that might seem quite normal to them could be very damaging to their children. When they learned this, they became much better mothers. They told us that when they applied what they learned to their lives, they experienced significant improvement, and felt much better. Throughout their time serving at the Van Post- Trauma Family Counseling Center, psychologists dealt with fear of earthquakes and post-traumatic stress, and also had to battle myths and imaginary fears. Psikolog AÇEV Genel Müdür Yardımcısı İlk büyük depremden sonra burada çok fazla artçı deprem meydana geldi. O sırada halkın arasında Bu depremleri cinler yapıyor, Tanrı burayı cezalandırdı gibi efsaneler oluşmaya başlamıştı. Terapi merkezimize ilk gelenler bize bu hikayeleri anlattılar ve terapistlerimiz öncelikle bu durum ile mücadele etmek zorunda kaldı. Terapi ya da danışmanlık alan insanların gündelik hayatlarındaki işlevsellikleri artıyor. Hayatlarını daha normal yaşamaya başlıyorlar. Çocuklar ise sokağa çıkıyorlar, okula dönüyorlar, arkadaşları ile oyun oynamaya başlıyorlar. Van Travma Sonrası Aile Danışma Merkezi nde yapılan çalışmalarda sadece gizli kalmış korkular, şehri sarmış efsaneler ortaya çıkartılmadı. Çoğu kez, destek almak için gelen kadınların çocukluklarından beri taşıdıkları tüm yükler de ortaya çıktı. Kişisel mahremiyetine zarar vermemek için isminin ilk SERKAN KAHYAOĞLU Psychologist Assistant General Manager of Mother Child Education Foundation After the first big earthquake, there were many aftershocks. At that point, myths began to appear, such as These earthquakes are the work of djinns, God is punishing this land. The first ones at our therapeutic center told us such stories, and our therapists first job was to deal with that. People who receive therapy and/or counseling show increased functionality in their everyday lives. They begin having normal lives again. Children go outside, return to school, and start playing with their friends. Work at the Van Post-Traumatic Family Counseling Center revealed more than hidden fears or urban legends and rumors. Many times women coming in for support ended up revealing burdens SOWING SEASON 13

14 harflerini kullandığımız A.S. nin hayatın yüklerini yüklendiği omuzları ve o omuzlarla nasıl hala dik durmayı başardığı da ortaya çıktı. they had carried since their childhoods. One woman, who we will call A.S. to protect her privacy, showed us the burdens of life she had taken on her shoulders, and how she managed to stand tall despite them. A.S. Proje Faydalanıcısı 13 yaşında evlendirildim. İlkokulu bitirmiştim. Ortaokula kayıt olmayı dört gözle bekliyordum. Babama yük olmasın diye üniformayı nereden bulsam, kimden alsam da giysem diye düşünüyordum. Sonra annem rahim kanseri oldu. O ölürse, ben ortada kalmayayım diye evlendirildim. Oyuncaklarla oynamam gerektiği yaşta, 14 yaşında anne oldum. Hiçbir şeyimiz olmadığı için Bütün servetim çocuğum olacak dedim ve oğlumun adını Servet koydum. Daha 5 aylıkken hastalıktan dolayı oğlum hayatını kaybetti. Günlerce ağladım. Aklımı kaybedeceğimden korktular. A.S. Project Beneficiary I was married off at the age of thirteen. I had finished elementary school, and was so excited about enrolling in middle school. I was thinking about where I could find a school uniform, from whom I might get one, so that I would not be a burden on my father. Then my mother got cancer of the uterus. So that I wouldn t be left helpless if she died, I was married off. At fourteen, an age when I should have been playing with toys, I became a mother. Because we had nothing, I said, My child will be my entire fortune and named him Servet ( fortune 14 EKİM ZAMANI

15 Sonra büyük kızıma hamile kaldım. O doğunca çocukluğumu da onunla yaşadım. Onu büyütürken, büyüdüm. 23 Ekim 2011 de ilk deprem olduğunda 3 çocuğum ile birlikte evdeydik. Topraktan bir evimiz vardı. Çok büyük bir hasar olmamış gibi gözüküyordu. Ben hemen kendimce evi onarmaya başladım. Hasar tespit için gelen mühendis Evi onarma, oturulacak gibi değil, evi boşaltın dedi. Ama ben onu dinlemedim. Bu evde emeğim var diye evi boşaltmadım. 9 Kasım daki ikinci depremde ev üstümüze yıkıldı. Çocuklarım enkazdan çıkamayacak diye çok korktum. Ama Allah a şükür hepsi sağ salim çıktı. Sonra da bu konteyner kente geldik. O zaman psikolojik olarak yıpranmıştım. Çocuklarım eğer ikinci depremde hayatını kaybetseydi kendimi asla affedemezdim. Bu ruh halinden dolayı kendimi hep suçladım. Çocuğumun Anne oyuncaklarımı kurtar demesi kulağımdan hiç çıkmadı. Konteyner kente geldiğimde AÇEV in böyle bir merkezi var dediler. İlk geldiğimde çok etkilendim. Sonra tüm hafta görüşme günüm gelsin diye beklemeye başladım. Psikolojik destek aldıkça yavaş yavaş kendime geldim. Kendimi suçlamayı bıraktım. Bugün hayata daha umutlu bakıyorum. Ben okuyamadım ama çocuklarım okuyacak. Ben meslek sahibi olamadım ama çocuklarım olacak. Şu an en büyük hedefim, hayalim bu. Van Travma Sonrası Aile Danışma Merkezi kapılarını Van a ve çevresine açtı. Depremden etkilenen, kendisini iyi hissetmeyen, desteğe ihtiyacı olan herkesin bu merkezden ücretsiz hizmet alması için çalışmalar yapıldı. SERKAN KAHYAOĞLU in Turkish). When he was only five months old, my son became ill and died. I cried for days. They were afraid I would lose my mind. Then I became pregnant with my oldest daughter. When she was born, I lived my own childhood with her; as I raised her, I grew up myself. When the earthquake struck on October 23, 2011, my three children and I were at home. We had a mud brick house. It didn t seem to have sustained much damage. I immediately started to repair the house. The engineer that came to assess the damage said, Don t repair the house; it s uninhabitable, get out of there. But I didn t listen to him. I thought, I have all my effort in this house, and didn t abandon it. In the second earthquake on November 9, the house collapsed on us. I was terrified that my children wouldn t come out of the ruins. But thank God, they all came out unharmed. Then we came to this container city. At that point, I was psychologically exhausted. If my children had lost their lives in that earthquake, I would never have forgiven myself. Because of this state of mind, I kept blaming myself. I couldn t forget my child saying Mother, save my toys. When I came to the container city, they told me, AÇEV has this center. The first time I came, I was really moved. I waited eagerly all week for my turn to come. As I got psychological support, I gradually started to recover. I stopped blaming myself. Today, I m more hopeful about life. I didn t have the chance to go to school but my children will. I didn t have a profession, but my children will. Now that s my greatest goal, my dream. The Van Post-Trauma Family Counseling Center opened its doors to Van and its surrounding area. They worked to provide free service to everyone affected by the earthquake, who didn t feel well, who needed support. Psikolog AÇEV Genel Müdür Yardımcısı Batı ülkelerinde deprem gibi büyük afetlerin ya da travmaların yaşandığı olaylardan sonra insanlar düzenli olarak danışmanlık ya da psikolojik destek alıyorlar. Ama Türkiye de hayatın her alanında çok ciddi bir sosyal destek sistemi var. Darbe oluyor, deprem oluyor, terör var, ekonomik sıkıntılar var, ama insanlar çok az profesyonel destek alıyor. Çünkü SERKAN KAHYAOĞLU Psychologist Assistant General Manager of Mother Child Education Foundation In the West, when people go through great disasters or traumas, they get regular counseling or psychological support. SOWING SEASON 15

16 But in Turkey there is a powerful social support system in all areas of life. There are coups, earthquakes, terrorism and economic hardships, but people get very little professional support, because the people in their lives, their extended families, are always beside them. The same is true in Van. We are trying to increase access here. There are so many people in Van in need of counseling and therapy. We want to go to the headmen s offices, state institutions, schools, and large civil society organizations; to reach as many people as possible and allow them to benefit from this service. çevresindeki insanlar, kişinin geniş ailesi hep onun yanında oluyor. Van da da böyle bir durum var. Biz buraya erişimi artırmaya çalışıyoruz. Van da danışmanlık ve terapi hizmetine ihtiyaç duyan çok fazla insan var. Muhtarlıklara, devlet kurumlarına, okullara, büyük sivil toplum kurumlarına gidip, ulaşabildiğimiz kadar insana ulaşıp, bu hizmetten yararlanmalarını sağlamak istiyoruz. Van Travma Sonrası Aile Danışma Merkezi nde uygulanan en önemli programlardan biri de özellikle annelere yönelik okuma yazma kurslarıydı. Hayatında okul sıraları ile hiç tanışmamış, okumayı yazmayı bilmeyen kadınlar için harfler ilk kez anlam ifade etmeye başladı. KADER DERİLİ Proje Faydalanıcısı Biz 8 kardeştik. Maddi durum elvermiyor diye bizi okula yollamadılar. Bir tek en küçük kardeşimizi okuttular. Küçükken erkek kardeşim okula gitmeye başlayınca anneme Neden biz gitmiyoruz? diye sordum. Seni almıyorlar diye cevapladı. Depremden önce okuma yazmaya dair hiçbir şey bilmiyordum. Ne bir yere gidebiliyordum, ne de bir şey One of the most important programs in the Van Post-Trauma Family Counseling Center was the literacy courses, especially for mothers. For women who had never attended school, and didn t know how to read or write, letters began to have meaning for the first time in their lives. KADER DERİLİ Project Beneficiary We are 8 siblings. They didn t send us to school because they couldn t afford it. They only sent our youngest brother to school. I asked my mother, Why can t we go? They won t accept you, she answered. Before the earthquake, I didn t know anything about reading or writing. I couldn t go anywhere, or read anything. After the earthquake, we came to this container city. Here I joined the literacy class. Now I can read signs. I can go out. I know where I am going, where I have come from. I used to sign papers without any idea what they were; now I read them and then I sign. The first sentence I ever read was Anne eti al (Mother, get the meat). I will never forget that moment. My eyes filled with tears, I felt like crying. I ran home, and told my elder sister, I ve read my first letters, I m so happy! After learning to read, I found a new direction in life. I am single and was thinking of getting married. Now I don t want to, I m thinking of studying. I don t want to go under the protection of a man; I want to study, and to work. 16 EKİM ZAMANI

17 okuyabiliyordum. Deprem olduktan sonra bu konteyner kente geldik. Burada okuma yazma kursuna katıldım. Artık tabelaları okuyabiliyorum. Dışarı çıkabiliyorum. Geldiğim, gittiğim yeri biliyorum. Eskiden hiç bilmediğim kağıtları imzalıyordum, şimdi okuyup öyle imzalıyorum. İlk Anne eti al cümlesini okumuştum. Hiç unutmuyorum o anı. Gözlerim doldu, ağlamak geldi içimden. Koşarak eve gittim, ablama söyledim. İlk harfleri okudum, çok mutluyum dedim. Okumayı öğrendikten sonra hayatıma yeniden yön verdim. Bekarım, evlenmeyi düşünüyordum. Şu an istemiyorum, okumayı düşünüyorum. Bir erkeğin sığınağı altına girmek istemiyorum. Okumak ve çalışmak istiyorum. Van Travma Sonrası Aile Danışma Merkezi nde, AÇEV in uzun yıllardan beri uyguladığı ve çok başarılı sonuçlar aldığı Anne-Baba Destek Eğitim Programları da uygulandı. Anne ve baba olan ama annelik ve babalık kavramları üzerine hiç düşünme fırsatı bulamayan, çocuklarına yaklaşmakta, sorunları çözmekte sıkıntı çeken anne ve babalara basit çözümler ile destek verildi. The Parental Support Training Programs, held successfully for many years by AÇEV, were implemented at the Van Post-Trauma Family Counseling Center as well. The parents who have never had the opportunity to consider what it means to be a mother or father and who have problems approaching the children and solving problems were supported within the programs. HÜLYA ÖNDER Trainer Following the earthquake, women were left with even greater responsibilities. Not only were their husbands left without HÜLYA ÖNDER Eğitmen Depremden sonra annelerin sorumluluğu daha çok arttı. Bir yandan eşleri işsiz kaldı, bir yandan çocukları ağır bir travma yaşadı. Birçok annenin çocuğu okula gitmek istemiyordu. Bu eğitimlerden sonra çocuklar okula başladı, anneler biraz rahatladı. Eğitim içeriklerimiz, anneleri bilinçlendirmek üzerine kurulu. Çocuk sağlığı, çocuk gelişimi, çocuk ile iletişim kurma, onları hastalıklardan koruma, onlar için temiz ve güvenli bir ortam sağlama gibi tamamen çocuk gelişimine yönelik anneleri bilinçlendirme eğitimleri veriyoruz. Anneler bu eğitime geldiklerinde çocuklarına bağırdıklarını, onları dinlemediklerini, onlarla göz teması kurmadıklarını söylüyorlardı. Depremden sonra annelerin sabrı tükendiği için bu durumların daha da arttığını belirttiler. SOWING SEASON 17

18 Eğitimlerden sonra annelerde büyük değişimler yaşandı. Daha sabırlı oldular ve çocukları ile daha iyi iletişim kurmaya başladılar. Eşleri eve hiç yardım etmeyen kadınlar var. Onlar kocalarını biraz daha ev işlerine dahil etmeyi başardılar. Eşleri ile nasıl konuşabileceklerini, onları nasıl ikna edeceklerini öğrendiler. SERKAN KAHYAOĞLU Psikolog AÇEV Genel Müdür Yardımcısı Anne-baba eğitimleri de çok önemli. Bu eğitimlerde kişiler kendi karşılaştıkları sorunlarda yalnız olmadıklarını anlıyorlar. Aslında çok basit bir şey yapıyoruz, onları sözlerini kesmeden dinliyoruz, anlamaya çalışıyoruz. Bu durumun onların work; their children had also undergone serious trauma. Many mothers had children who didn t want to go to school. After this training, the children started school and the mothers load was lightened a bit. The course material was formulated with the goal of informing mothers. We provide training oriented completely toward informing mothers about issues such as child health and development, establishing communication with children, protecting them from disease, and providing a clean, safe environment for them. When mothers come to these training sessions, they would tell us that they shouted at their children, they wouldn t listen to them or make eye contact with them. After the earthquake, they said, it got even worse because the mothers patience had run out. 18 EKİM ZAMANI

19 After the training, the mothers noticed major changes. They became more patient, and were able to communicate better with their children. There were women whose husbands did not help at all around the house. They managed to get their husbands a bit more involved in house work. They learned how they could talk with their husbands and how to persuade them. SERKAN KAHYAOĞLU Psychologist Assistant General Manager of Mother Child Education Foundation üzerinde çok büyük bir etkisi oluyor. Ben çocuk psikoloğuyum aynı zamanda ama bazen birçok terapide ulaşamadığım etkiye anne-baba destek eğitimleri ile ulaşıyorum. Van Travma Sonrası Aile Danışma Merkezi nde yürütülen çalışmalarda 286 sı yetişkin ve 204 ü çocuk olmak üzere 490 kişiye hizmet verildi. Anne destek programı ile 84 anneye, okuma yazma kursları ile 312 kadın ve 150 çocuğa ulaşıldı. Konteyner kentlerde yapılan bire bir görüşmelerde den fazla kişiye bilgilendirme yapıldı. 17 Ağustos 1999 depreminin sembollerinden biri Sesimi duyan var mı? çığlığıydı. O ses 12 yıl sonra Van da duyuldu. Sabancı Vakfı Toplumsal Gelişme Hibe Programı destek oldu, AÇEV, PAYE bir araya geldi ve depremzedelerin sesini dinledi. Onlar konuştu, Van Travma Sonrası Aile Danışma Merkezi ndeki görevliler dinledi. Onlar anlattı, psikologlar, psikolojik danışmanlar, eğitmenler kulaklarını açtı. Depremden sonra herkesin konuştuğu günlerde, belki de depremzedelerin en çok dinlenilmeye ihtiyacı vardı. Parental training courses are extremely important. In these courses, they realize that they are not alone in the problems they face. It s actually a very simple thing that we re doing. We listen to them without interrupting, we try to understand. This has a great effect upon them. I m also a child psychologist, but I sometimes achieve results during parental training that I m unable to achieve with many other types of therapy. The Van Post-Trauma Family Counseling Center has provided service to 286 adults and 204 children; a total of 490 people. The maternal support program reached 84 mothers; the literacy courses reached 312 women and 150 children. Oneto-one meetings in the container cities provided information to over 2,000 people. One of the symbols of the August 17, 1999 earthquake was the cry, Does anybody hear me? Twelve years later, that same cry was heard in Van. The Sabancı Foundation Social Development Grant Program provided support, AÇEV and PAYE joined forces and listened to the voice of the earthquake s victims. They spoke, and the staff of the Van Post-Trauma Family Counseling Center listened. They told their stories, and the psychologists, psychological counselors and trainers heard them. During the days following the earthquake, when everyone was talking, perhaps its victims greatest need was to be heard. SOWING SEASON 19

20 KURUM ADI INSTITUTION Engelli Kadın Derneği Association of Women with Disabilities PROJENİN ADI Engelli Kadınların Hak Temelli Mücadele Adımları PROJECT NAME Rights-based Struggle of Women with Disabilities PROJENİN AMACI PROJECT GOAL Engelli kadınların ayrımcılık, şiddet gibi günlük hayatta karşılaştıkları sorunların üzerine düşünmeleri ve bu sorunların çözümünde aktif rol almalarının sağlanması Encouraging women with disabilities to think about the problems they face in their daily lives, such as discrimination and violence, and take an active role in solving them PROJE ORTAĞI PROJECT PARTNER Engelsiz ODTÜ Öğrenci Topluluğu Middle East Technical University Without Barriers Student Club PROJENİN GERÇEKLEŞTİĞİ İLLER Ankara, İzmir, Samsun UYGULAMA TARİHLERİ Temmuz 2012 Temmuz 2013 ULAŞILAN SONUÇLAR 70 engelli kadının engelli ve kadın hakları konusunda farkındalık kazanması Farkındalık geliştiren engelli kadınların düzenledikleri faaliyetlerle çevrelerini bilgilendirmesi Her engel grubu için erişilebilir engelli kadın hakları eğitim kiti İLETİŞİM BİLGİLERİ LOCATION Ankara, İzmir, Samsun PROJECT PERIOD July 2012 July 2013 RESULTS ACHIEVED 70 women with disabilities raised awareness concerning disability and women rights Women with disabilities informed the public through their activities An accessible education kit concerning the rights of women with disabilities for every disability group CONTACT INFORMATION