Kapak. Haber. Kapak. Turizm. İstatistik

Transkript

1

2

3 içindekiler DİYARBAKIR TİCARET BORSASI 2014 YILI TARIM VE HAYVANCILIK ÖZEL SAYI Sahibi Diyarbakır Ticaret Borsası Adına Yönetim Kurulu Başkanı Ebubekir BAL Yazı İşleri Müdürü Kamiran KARADAĞ (Genel Sekreter) Yayın Kurulu Ramazan ÖZKILIÇ (Yönetim Kurulu Üyesi) Gökhan ÇELİKER (Genel Sekreter Yrd. ) Ramazan DEMİR (Basın Yayın Sorumlusu) Haber ve Fotolar Ramazan DEMİR rdemir@ditib. org ramazanolay@hotmail. com Yazışma Adresi Şanlıurfa Yolu 8. Km. Diyarbakır Tel: Fax: info@diyarbakirtb. org. tr web: www. diyarbakirtb. org. tr Yapım Ekol Medya 435. Sok. No:5/7 Yüzüncüyıl/ANKARA Baskı Aydoğdu Ofset Matbaacılık Ambalaj San. ve Tic. Ltd. Şti. İvedik Organize San., Ağaç İşleri San. Sit. 21. Cad. 598 Sk. No Yenimahalle - Ankara Tlf: pbx Faks: www. aydogduofset. com aydogdu@aydogduofset. com Baskı Tarihi: Diyarbakır Ticaret Borsası Dergisi nde yer alan yazılar aksi belirtilmedikçe Borsanın resmi görüşünü yansıtmaz. İmzalı yazılarda ifade edilen görüşler yazarlarına aittir. Dergiden kaynak belirtilerek alıntı yapılabilir. Kapak Kapak 3 Haber Turizm 43 İstatistik 48 Türkiye tarımında değişim ve dönüşüm Diyarbakır; Tarım, Turizm ve Sanayi de Ortadoğu nun cazibe merkezi DTB her geçen gün yükseliyor Çözüm süreci Diyarbakır ın cazibesini daha da artırdı TDİOSB de sona doğru Tarıma dayalı sanayi ülkemiz için büyük fırsatlar yaratıyor Diyarbakır marka olmalı Lisanslı Depoculuk için ilk adım atıldı Diyarbakır Tarım - Hayvancılık Fuarı 2014 Barış süreci 5. Fuara ilgiyi artırdı Komşu ülkeler fuara akın etti Diyarbakır 3. Tarım ve Hayvancılık fuarı büyük ilgi gördü 2012 Fuarına 210 firma katıldı 17 ülkeden firmalar Diyarbakır da buluştu Borsamızdan tam destek İlk fuara yoğun ilgi Medeniyetler Şehri Diyarbakır Diyarbakır Kalesi Diyarbakır Ekonomisi Diyarbakır Camileri Diyarbakır Ticaret Borsası nın Yıllar İtibariyle İşlem Hacmi Borsa 21, Diyarbakır Ticaret Borsası nın ücretsiz yayın organıdır. Parayla satılmaz. Dergimiz, isteyen kurum ve kuruluşlara ücretsiz gönderilmektedir.

4 2 borsa 21 başkandan Ebubekir BAL / Yönetim Kurulu Başkanı Tarım ve Hayvancılıkta Geldiğimiz Nokta Dergimiz Borsa 21 in özel bir sayısıyla karşınızdayız. Bu özel sayımızın amacı, Diyarbakır Tarım ve Hayvancılık Fuarı nda sizlere çalışmalarımızı anlatmak ve geldiğimiz noktaları göstermek. Diyarbakır Ticaret Borsası, hep söylediğimiz gibi, bölgesinin en güçülü Sivil Toplum Kuruluşları içinde yer almaktadır. Bu gücünü de temsilcisi olduğu siz üyelerinden almaktadır. Bölgemizin bakanı olarak gurur duyduğumuz, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanımız Sayın M.Mehdi Eker, dergimize çok özel açıklamalar yaptı. Bakanlığının yaptığı çalışmaları tablolarla ve grafiklerle anlatan Sayın Bakanımız, Türkiye tarımında yaşanan değişim ve dönüşümleri anlatırken, aşılan yolları rakamlarla dile getirdi. Türkiye, gerçekten de son 10 yıl içinde tarımda ve hayvancılıkta çok aşamalar kat etti. Tarım ve Hayvancılığın yanı sıra gıdada da, ülkemizi AB seviyesine çıkarmayı amaçlayan bakanlığımızın yaptığı bu çalışmalar takdirle izleniyor. Türk tarımı bugün, önemli bir noktaya ulaşmıştır. Bunu söylemekten gurur duyuyoruz. Bu sayımızda yine ilimiz Valisi Sayın Cahit Kıraç ın da bir makalesine yer verdik. Sayın valimiz, şehrimizle ilgili tespitlerini ve yapılan çalışmaları anlatırken, gelecek günlere de ışık tutuyor. Diyarbakır, yıl içinde gerçekleştirdiği çok sayıdaki fuarlarından en önemlisine kapılarını bir kez daha açarken, sektörde yer alan firmaların yaptıklarını sergilemeleri açısından da önem taşıyor. Bir diyarbakırlı olarak, bugün geldiğimiz yer elbette ki yeterli değildir. Ama bizlerin ileriye daha büyük umutlarla bakmamıza neden olmaktadır. Saygılarımla.

5 borsa 21 3 Bir başarı öyküsü tarımında degisim - ve dönüsüm Ramazan DEMİR Röportaj Diyarbakır Ticaret Borsası Basın Yayın Sorumlusu - - Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Dr. Mehmet Mehdi Eker,Diyarbakır Ticaret Borsası Basın Yayın Sorumlusu Ramazan Demir e Türkiye Tarımında yaşanan Değişim ve Dönüşümü anlattı. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı M. Mehdi Eker Dünya da tarımsal ekonomik büyüklük açısından, 2002 yılında 11 inci sırada iken, bugün Dünya da 7 nci sıraya, Avrupa da ise 1 inci sıraya yükselen Ülkemizin, 2023 te Dünyanın ilk 5 tarımsal ekonomisi içerisine yer almasını hedefliyoruz. dedi. Eker, dergimizin sorularını cevaplandırarak Bakanlığı nın çalışmaları hakkında açıklamalarda bulundu.

6 4 borsa 21 Tarımda başarının sırrı: Gündelik bakıştan, Stratejik Planlamaya Geçiş Uzun yıllar gündelik bakışlarla sosyal bir yardım alanı olarak değerlendirilen tarımı, rekabete dayalı iktisadi bir sektör olarak ele alarak pek çok yeni proje ve uygulamayı hayata geçirdik. Tarımı, son 11 yıllık dönemde büyük bir çıkış yapan ve ülke ekonomisini dinç tutan bir sektör konumuna getirdik. Türkiye ilk kez bir Tarım Kanunu na kavuştu Değişim ve dönüşüm programının en önemli ayağı olarak, tarım sektörünün ihtiyacı olan 16 temel Kanun çıkardık. Bu kanunlar içerisinde 83 yıldır beklenen Tarım Kanunu da yer alıyor. Tarım sürdürülebilir büyümesiyle ön planda olan bir sektör haline geldi Tarım sektörü şiddetli kuraklığın yaşandığı 2007 yılı hariç son 10 yılın 9 unda büyüyerek son yarım yüzyılın en istikrarlı dönemini yaşıyor. Tarımın milli gelire katkısı %161 arttı 2002 yılında 23,7 Milyar dolar olan tarımsal hasıla, %161 artışla bugün 62 Milyar dolara ulaştı. Tarımın Milli Gelire olan katkısında yaşanan önemli artışlar, tarım sektöründe kişi başına gelire de olumlu yansıdı. Tarım sektöründe kişi başına gelir Dolar iken; bugün dolara ulaştı. Gıda maddelerinin dış ticaretinde net ihracatçı bir ülkeyiz Tarım ürünleri ihracatı son 11 yılda 4 Milyar dolardan 17,7 Milyar dolara yükseldi. Ülkemizin tarımsal ihracat yaptığı ülke ve ürün sayısında da önemli artışlar yaşandı li yılların başında 161 ülkeye, çeşit ürün ihraç edilirken, bugün Türkiye 190 dan fazla ülkeye, çeşit tarım ve gıda ürünü ihraç ediyor. Tarım ürünleri ihracatımızın önemli bir kısmını oluşturan gıda maddelerinde ülkemiz net ihracatçı konumunu daha da güçlendirdi. Son 11 yılda gıda maddeleri dış ticaretinde toplam 43 Milyar Dolar dış ticaret fazlası verdik. Bugün Türkiye, yaklaşık 77 Milyon insanımızın ve 35 Milyon turistin gıda ihtiyacını karşılayan, bunun üzerine 18 Milyar dolara yakın tarımsal ihracat gerçekleştiren bir ülke konumuna geldi. Avrupa nın en büyük tarımsal gücü olduk Türkiye, yapılan çalışmalar ve sağlanan destekler ile pek çok tarımsal üründe dünyada lider ve Dünya tarım sektöründe küresel bir aktör oldu. Türkiye 2002 yılında tarımsal ekonomik büyüklük açısından; Dünya da 11. Sırada, Avrupa da ise 4. Sırada iken, Dünyada 7. Sıraya, Avrupa da ise Fransa, İspanya ve İtalya gibi tarıma ciddi destekler sağlayan ülkeleri geride bırakarak 1 inci sıraya yükseldi. Türkiye bu konumunu 2008 yılından bugüne koruyor. Tarımsal destekleri yeniden düzenledik ve etkinleştirdik Belirlenen program dahilinde sektörün gelişmesindeki temel araçlardan birisi olan tarımsal destekleri yeniden düzenledik. Verimlilik, kalite, sağlık ve kırsal kalkınmayı esas alan 50 den fazla yeni destek uygulaması başlattık. Destekleme bütçesinin %83 ünü oluşturan ve sadece araziye verilen Doğrudan Gelir Desteği ni kaldırarak; verimliliği esas alan ve maliyetleri azaltan desteklere ağırlık verdik. Nakit olarak verilen tarımsal destek miktarını önemli oranda artırdık 2002 yılında 1,8 Milyar TL olan toplam tarımsal destekleri, 2013 yılında yaklaşık 9 Milyar TL ye ulaştırdık. Son 11 yılda Bakanlığımız tarafından tarım sektörüne verilen nakit tarımsal destek miktarı (fiyat desteği, faiz sübvansiyonu, ihracat desteği vb. kaynaklar hariç) toplamda 60 Milyar TL ye ulaştı yılında ise üreticilerimize yaklaşık 10 Milyar TL destek sağlayacağız. Prim desteği verilen ürün sayısını artırdık Stratejik öneme sahip kütlü pamuk, yağlık ayçiçeği, soya fasulyesi, kanola, aspir, dane mısır, zeytinyağı, hububat, bakliyat ve çaya önemli miktarda prim desteği verdik. Son 11 yılda prim desteği verilen ürün sayısını 4 ten 17 ye, destek miktarını 186 Milyon TL den 2,6 Milyar TL ye yükselttik. Bugüne kadar toplam 18 Milyar TL prim desteği verdik. Tarımsal kredi faiz oranlarını düşürdük, tarımsal üreticinin ve yatırımcının finansman ihtiyacı karşıladık Tarımın finansmanında önemli rol üstlenen tarımsal kre-

7 borsa 21 5 dilerde faizler düşürerek, uygun koşullar sağladık. Bu kapsamda 2002 yılında %59 olan tarımsal yatırım ve işletme kredileri faiz oranını, kademeli olarak düşürdük yılında cari tarımsal kredi faiz oranı konulara göre değişmekle birlikte sıfır ila %8,25 aralığında uygulanıyor. Sulama, hayvancılık, su ürünleri, tohumculuk, yem bitkileri üretimi gibi bir çok alanı sıfır faizli kredi kapsamına aldık. Bu yeni ve cazip uygulamalar ile tarımsal kredi kullanımı arttı. Son 11 yılda kullandırılan tarımsal kredi miktarı 529 Milyon TL den, 17 Milyar TL ye ulaştı. Çiftçimiz aldığı krediyi rahatlıkla ödeyecek seviyeye ulaştı Tarımsal kredilerin geri dönüş oranlarında da önemli artışlar oldu yılında; Ziraat Bankası nca kullandırılan tarımsal kredilerin geri dönüş oranı %38, Tarım Kredi Kooperatiflerinin ise %71 iken; 2013 yılında bu oran %98 e ulaştı. Tarım arazilerinde bölünmeye dur dedik, Tarımsal altyapı çalışmalarına hız verdik. Tarım sektörünün yıllardır en önemli yapısal sorunu olan tarım arazilerinde bölünmenin önlenmesine yönelik en kararlı yaklaşım bu dönemde oldu yılında çıkarılan Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ile ilk kez Bölünemez Parsel Büyüklüğü belirlendi. Miras yoluyla tarım arazilerinin bölünmesinin önüne geçmek ve bu soruna kalıcı çözüm bulmak amacıyla Miras Hukukunda değişiklik yapacak Kanun taslağı TBMM gündemindedir. Tarım sektöründe işletme ölçek küçüklüğü ve arazi parçalılık sorununa karşı Arazi Toplulaştırma çalışmalarına önem verdik yılları arasında 41 yıllık dönemde sadece 450 Bin hektar alanda toplulaştırma yapılmış iken, yılları arasında toplam 4 Milyon hektar alanda toplulaştırma yaptık. 2 Milyon hektar alanda ise çalışmalar devam ediyor. Arazi toplulaştırma ve planlama çalışmalarında yeni ve daha etkin bir yaklaşımla, her yıl 1 Milyon hektar alanda çalışmalara başlanması ve 2023 yılına kadar 14 Milyon hektar alanda Türkiye nin birinci kuşak arazi toplulaştırmasını tamamlamayı hedefliyoruz. Arazi toplulaştırması ile birlikte arazi ıslahı, drenaj, yol yapımı gibi tarla içi geliştirme hizmetlerine de ağırlık verdik. Üretimde verimlilik ve kalite arttı Sektörde verimlilik ve kalite sorununu çözmek için önemli projeleri uygulamaya koyduk. Sertifikalı tohum ve fidan/fide kullanımını destekledik ve yaygınlaştırdık. Verimliliği doğrudan etkileyen sertifikalı tohumluk üretimi son 11 yılda 145 Bin tondan 742 Bin tona yükseldi. Tohumculuğun geliştirilmesine yönelik önemli projeleri hayata geçirdik yılında %10 seviyelerin-

8 6 borsa 21 Bitkisel Üretim Artışları de olan yerli hibrit sebze çeşitlerinin kullanım oranı, 2013 yılında %50 lere ulaştı. Sertifikalı fide/fidan üretimi de aynı şekilde büyük bir artış gösterdi. 4 Milyon adet sertifikalı fide/fidan üretimi bugün 114 Milyon adet üretime ulaştı. Sertifikalı fidan kullanım desteği kapsamında; yılları arasında toplam 1,6 Milyon dekar alanda yeni meyve bahçesi tesis edildi. 60 tan fazla ülkeye tohum ihraç ediyoruz Türkiye tohumculukta kendi ihtiyacını karşılayan ve tohum ihraç eden bir ülke konumuna yükseldi. Tohum ihracatımız son 11 yılda 17 Milyon dolardan 127 Milyon dolara ulaştı. Bitkisel üretimde Cumhuriyet tarihinin rekorlarını kırdık Son 11 yılda sürekli artış trendinde olan tarımsal üretimimiz 2013 yılını da birçok üründe rekorlarla tamamladı. Başta buğday, mısır, çeltik ve ayçiçeği olmak üzere birçok üründe Cumhuriyet tarihinin üretim rekorlarını kırdık. Çiftçimiz üretmeye, ürettikçe kazanmaya, tarım gelişmeye ve Türkiye büyümeye devam ediyor. Hayvancılığı öncelikli sektör olarak ele aldık Hayvancılık ilk kez bu dönemde hak ettiği değere ve desteğe kavuştu. Hayvancılık desteklerinin tarımsal destekler içerisindeki payını önemli seviyede arttırdık yılında tarımsal destek bütçesi içerisinde hayvancılığın payı %4,4 iken, 2013 yılında %31 e çıkardık. Son 11 yılda hayvancılığa verilen destek miktarını 83 Milyon TL den 2,7 Milyar TL ye yükselttik. Son 11 yılda hayvancılığa toplam 12,2 Milyar TL destek verdik. Hayvancılığı 2010 yılında sıfır faizli kredi kapsamına aldık. Uygulamanın başlamasından 2013 yılı sonuna kadar toplamda 7,5 Milyar TL kredi kullanıldı. Buğday ile koyun, gerisi oyun dedik, Küçükbaş hayvancılığı ilk kez destek kapsamına aldık. Yaşadığımız coğrafya bize; buğdaydan ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinden vazgeçemeyeceğimizi emrediyor. Çünkü bu coğrafyanın iklim ve dolayısıyla aldığı yağış bu ürünler için uygundur. Ancak, bu rasyonel davranış maalesef sergilenmemiş, buğdayda verimlilik düşük, koyun ve keçi ise terkedilmişti. Bu dönemde ikisini de ihya edecek proje ve politikalar geliştirdik. Buğdayı sertifikalı tohumluk geliştirerek, koyun ve keçiyi de Cumhuriyet tarihinde ilk olarak destekleme kapsamına alarak geliştirdik. Küçükbaş hayvancılığa yönelik sağlanan bazı destekler ve başlatılan bazı projeler şu şekildedir; 2006 yılında anaç koyun-keçi desteğini başlattık. İlk defa koyun-keçi sütüne, inek sütüne göre daha fazla destek primi verdik yılında küçükbaşta hayvan başı destekleme birim miktarını önemli oranda arttırdık. Küçükbaş yetiştiriciliğine yönelik yatırımları sıfır faizli tarımsal kredi kapsamına aldık. Halk elinde ıslah projelerini uygulamaya koyduk. Küçükbaşta belli bir büyüklükteki işletmelerde eğitimli sürü yöneticisi (çoban) istihdamını destek kapsamına aldık. Sağladığımız bu destekler ve yeni projeler ile buğdayda Cumhuriyet tarihinin üretim rekorları kırılırken, koyun ve keçi sayımızda da son 30 yıldır devam eden azalma tersine döndü, artışa geçti. Et ve Süt Kurumunu kurduk 2013 yılında Et ve Balık Kurumunun yapısını bütünüyle değiştirerek, sadece et değil, sütte de üretici ve tüketici lehine piyasayı dengeleyecek Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğü nü kurduk. ÜRÜNLER 2002 ÜRETİM (TON) 2013 ÜRETİM (TON) ARTIŞ (%) Buğday Mısır Çeltik Ayçiçeği Turunçgiller Kiraz Muz Kaynak: TÜİK

9 borsa 21 7 Hayvan sayılarında artış HAYVANSAL ÜRETİM Artış (%) Sığır sayısı Yüksek verimli saf sığır ırkı oranı (%) 19 41,3 115 Küçükbaş sayısı Kaynak: TÜİK Böylece üretici daha çok kazanırken, tüketicinin de uygun fiyatlarla et ve süt tüketmesini sağladık. Hayvancılıkta Cumhuriyet tarihinin üretim ve ihracat rekorlarını kırdık Hayvancılık desteklerinin miktar ve etkinliğini arttırmamız ile sektörün geliştirilmesi için yürütülen projeler, sektörde üretim ve verim artışların yanında, hayvancılıkta işletme ölçeğini de yukarılara taşıdı. Büyükbaş hayvan sayımız bu dönemde %47 lik artışla 14,5 Milyon başa ulaştı. Küçükbaş hayvan sayısında ise son 30 yıldır devam eden azalma, son beş yılda tersine döndü döneminde küçükbaş hayvan sayımız %43 arttı, döneminde ise %21 arttı. Hayvancılıkta verim ve üretim arttı, süt, kırmızı et, tavuk eti ve yumurtada Cumhuriyet tarihinin üretim rekorları kırıldı. Süt üretimi, 8,4 Milyon tondan 18,2 Milyon tona, Kırmızı et üretimi 421 Bin tondan 996 Bin tona, Tavuk eti üretimimiz 696 Bin tondan 1,8 Milyon tona, Yumurta üretimimiz 11,5 Milyardan 16,5 Milyar adede yükseldi. Son 11 yılda içinde 50 ve üzeri büyükbaş hayvan bulunan işletme sayısı %561 artışla den ye yükseldi. Hayvan ihracatı yapan bir ülke olduk Hükümetlerimizce son yıllarda uygulanan politikalar ve hayvancılığa verilen destekler ile elde edilen başarılar sonucu ülkemiz artık hayvan ihraç eden bir konuma yükseldi yılında Türkiye, Cumhuriyet tarihinde ilk kez sertifikalı gebe düve ihracatına başladı. Azerbaycan ve Türkmenistan a düve ihraç ettik yılına kadar Türkmenistan a büyükbaş hayvan ihracatı için bağlantılar yaptık. Uzun yıllardan sonra 2012 yılında Katar ve Azerbaycan a başlayan küçükbaş koyun-keçi ihracatımız devam ediyor yılı Mart ayında ilk kez gebe saanen keçisi ihracatı başladı. Süt ürünlerinde kalite standardı yükseltilerek AB ye ihracata başladık. Hayvansal ürün dış ticaretinde 1,4 Milyar $ ihracat ile Cumhuriyet tarihinin en yüksek miktarına ulaşıldı. Su ürünlerinde Türkiye, Dünya da en hızlı büyüyen ülkeler arasına girdi FAO tarafından ülkemizin dünyada en hızlı büyüyen 3. ülke olduğu ifade edildi. Su ürünleri sektörünü, 2003 yılında ilk defa destekleme kapsamına aldık, bugüne kadar 1 Milyar TL ye yakın destek verdik. Su ürünleri yetiştiricilik üretimimiz %247 artarak 61 Bin tondan 212 Bin tona yükseldi. Su ürünleri ihracatımız 97

10 8 borsa 21 Milyon Dolardan 521 Milyon Dolara yükseldi. İhracatımızın %80 i AB ülkelerine yapılıyor. Su ürünlerimiz Avrupa nın tercihinde ilk sıralara yükseldi Alabalık üretiminde Avrupa da 1. sıraya yükseldik. Yetiştiricilik üretiminde Avrupa da 3. sıraya ulaştık. Avrupa da Çipura-levrek pazarında %25 lik paya sahip olduk. Kırsal kalkınma hamlesini başlattık Tarım-sanayi entegrasyonunu sağlayan %50 hibe destekli Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programını 2006 yılında başlattık. Bugüne kadar; bitkisel üretimden, hayvansal ürün işlemeye, ürün deposundan, alternatif enerjili seraya, soğuk hava deposundan su ürünleri işleme tesislerine kadar pek çok konuda 930 Milyon TL hibe desteği verdik. Bu sayede tarımsal kobi tamamlandı, 42 Binden fazla kişiye istihdam sağlandı yılı sonuna kadar devam edecek destekler ile toplamda; tesise ve 60 Bin istihdama ulaşmayı hedefliyoruz. Ayrıca 2007 yılından bu yana çiftçilerimizin üretimde en çok kullandıkları makine ve ekipman alımları ile damla ve yağmurlama sulama yatırımlarını da destekliyoruz. Bugüne kadar 222 Bin yeni makine-ekipman alımına ve sulama projesine toplam 929 Milyon TL hibe desteği verdik. AB Kırsal Kalkınma hibe desteklerini başlattık. Kırsal kalkınmanın desteklenmesi amacıyla Avrupa Birliği tarafından IPARD Programı kapsamında ülkemize 855 Milyon Avro hibe tahsis edildi. Tesislerimizi AB standartlarına ulaştırmayı amaçlayan IPARD fonları ile AB tarafından belirlenen 42 ilimizde; et, süt, meyve-sebze, su ürünleri, arıcılık, seracılık, tıbbi-aromatik bitkilerin üretimi, yerel gıda ve tarım ürünleri, el sanatları ve kırsal turizm sektörlerinde yapılan yatırımlara hibe desteği sağlıyoruz. Bugüne kadar toplam yatırım tutarı 1,6 Milyar TL olan projeyi destek kapsamına aldık. Bu projelere sağlanacak 891 Milyon TL hibe desteğinin 523 Milyon TL sini ödedik. Yeni proje çağrıları ve destekler devam ediyor. Tarladan sofraya güvenilir gıda sistemini tesis ettik. Güvenilir gıda ile ilgili tüm yetkiler Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nda topladık. Böylece gıdada, tarladan sofraya her aşamada denetlenen, etkin ve güvenilir bir yapı oluşturduk. Gıda mevzuatımız AB gıda mevzuatı ile uyumlu hale getirdik. Riskli bölge ve ürünleri belirleyerek, denetim ve kontrol etkinliğini arttırdık. Gıda satış, toplu tüketim ve üretim yerlerine yönelik denetim sayılarını arttırdık yılında denetçi ile 39 Bin gıda denetimi yapılmışken, 2013 yılında denetçi sayısı a, denetim sayısı ise 515 Bine ulaştı. Halkımızın 24 saat arayarak ihbar ve şikayetlerini bildireceği, güvenilir gıdaya yönelik bilgi alabileceği 174 ALO GIDA HATTI nı 2009 yılında faaliyete geçirdik. Bugüne kadar sisteme 1 Milyonun üzerinde başvuru oldu. Denetimler sonucunda halkımızın sağlığını tehlikeye atan, taklit veya tağşiş yapıldığı kesinleşen, bozulmuş, değiştirilmiş gıdaları üreten ve/veya satan firmaları, kamuoyuna duyurmaya başladık tarım uzmanımız köylerde üreticimizin yanı başında... Göreve başlattığımız tarım danışmanı köylerimizde ücretsiz danışmanlık hizmeti veriyor. Üreticimizin ayağına giden, onlarla omuz omuz çalışan Tarım danışmanları ile çiftçilerimiz bilgiyle buluştu. Tarımda 2023 hedeflerini belirledik. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, ufuk çizgimiz olan 2023 e doğru ilerlerken; nüfusunu yeterli, kaliteli ve güvenilir gıda ile besleyen, gıda maddeleri dış ticaretinde net ihracatçı konumunu daha da geliştiren, rekabet gücünü artırmış, Dünya da ve bölgesinde tarım alanında söz sahibi bir Ülke olmak temel hedefi ile çalışmalarına aralıksız devam ediyor. Dünya da tarımsal ekonomik büyüklük açısından, 2002 yılında 11 inci sırada iken, bugün Dünya da 7 nci sıraya, Avrupa da ise 1 inci sıraya yükselen Ülkemizin, 2023 te Dünyanın ilk 5 tarımsal ekonomisi içerisine yer almasını hedefliyoruz. Tarımsal Gayri Safi Yurtiçi Hasılamızın 150 Milyar Dolara, Tarım Ürünleri İhracatımızın 40 Milyar Dolara çıkarılmasını hedefliyoruz. DİYARBAKIR TARIMINDAKİ DEĞİŞMELER Diyarbakır, tarihi ve kültürü ile büyük bir medeniyet beşiği olmasının yanında, Karacadağ ın etekleri tohumun toprakla ilk buluştuğu yer olması açısından tarımın ve üretimin de beşiğidir. Bu topraklar başta buğday olmak üzere birçok ürünün anavatanıdır. Tohumun toprakla, emeğin bereketle ilk buluştuğu bu topraklarda son 12 yılda yapılan dev yatırımlar, sağlanan önemli destekler ve hayata geçirilen sayısız projeler ile Diyarbakır, tarımda değişim ve dönüşümün merkezi oldu. Türkiye ve Diyarbakır tarımında birçok yeniliğe imza attık. Türkiye ve Diyarbakır tarımı bu dönemde ilk kez başlayan birçok proje ve destekle tanıştı. Bu ilk lerden bazıları şu şekilde; Mazot ve gübre desteklerini başlattık, Besi desteği vermeye başladık, Küçükbaş hayvancılığı destek kapsamına aldık, Hayvan başına destekleme ödemesini başlattık, Tarımsal kredi cari faiz oranlarını sıfır ile % 0-8,25 aralığına düşürdük, Hububat ürünleri ve baklagilleri prim desteği kapsamına aldık,

11 borsa 21 9 Kırsal kalkınma yatırımlarına %50 hibe desteği programını başlattık, Makine-ekipman alımları ile damla ve yağmurlama sulama yatırımlarına hibe desteği sağladık, IPARD kapsamında AB Kırsal Kalkınma Desteklerini yatırımcılarla buluşturduk, Devlet Destekli Tarım Sigortaları uygulamalarını başlattık, Sertifikalı tohum, fide ve fidan kullanımını destek kapsamına aldık, Sünede havadan ilaçlamaya son vererek tamamen yerden ilaçlamaya geçtik, TMO alımlarında kaliteye dayalı yeni alım sistemine geçtik, Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modelini oluşturduk, GAP illerinde 50 baş ve üzeri büyükbaş hayvancılık yatırımlarını desteklemeye başladık, Reçeteli zirai ilaç satışı uygulamasını hayata geçirdik, Sertifikalı Tarım Danışmanlığı uygulamasını başlattık, tarımsal yayım ve danışmanlık hizmeti alanlara destek verdik, Tarım arazilerinde Bölünemez Parsel Büyüklüğünü belirleyerek tarım arazilerinin daha küçük parçalara ayrılmasının önüne geçtik, Arazi toplulaştırması ve tarla içi geliştirme hizmetlerini hızlandırdık, Arıcılık ve İpekböcekçiliğini destekledik, Organik ve iyi tarım uygulamalarını destek kapsamına aldık. Diyarbakır tarımı güçlendirecek çalışmalar yaptık Diyarbakır da üretimden hasada, işlemeden satışa her aşamada çiftçimizi destekledik. Prim desteklerinden hayvancılığa, kırsal kalkınmadan girdi desteklerine kadar birçok kalemde üretimi teşvik ettik. Tarımsal kredilerde faizleri düşürdük, tarımının birçok alanında üreticilerimize sıfır faizli kredi sağladık. Güvenilir gıda, arazi toplulaştırması, tarım danışmanlığı, eğitim-yayım, Ar-Ge, zirai mücadele ve daha birçok alanda üretilen yenilikçi çözümlerle daha verimli bir zirai hayat inşa ettik. Diyarbakır da tarıma verilen desteklerde rekor artış sağladık Diyarbakır a verilen destekleri önemli oranda arttırdık yılında 62,2 Milyon TL tarımsal destek verilmiş iken, 2013 yılında bu rakamı 323 Milyon TL ye çıkardık. 12 yılda tarımsal destekleri 5 kat arttırdık döneminde Diyarbakır a toplam 2,2 Milyar TL nakit karşılıksız hibe desteği verdik. Mazot ve Gübre destekleri ile üreticilere katkı sağladık Diyarbakır da çiftçilerimize toplam 187,2 Milyon TL mazot desteği, 175 Milyon TL gübre desteği, 37 Milyon TL toprak analizi desteği ödedik. Gübre ve mazot fiyatlarındaki artıştan üreticimizin olumsuz etkilenmesini önledik.

12 10 borsa 21 Diyarbakır da kullandırılan tarımsal kredi miktarını 93 kat arttırdık Tarımsal kredi faiz oranlarının %59 dan, %0 8,25 aralığına düşürülmesi ve sağlanan bir çok kolaylıkla Diyarbakır çiftçisinin finansman ihtiyacını karşıladık. Hayvancılık, bitkisel üretim, tarımsal mekanizasyon, sulama gibi birçok alanda sübvansiyonlu kredi imkanı sağladık. Diyarbakır da Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından kullandırılan kredi miktarı Artış 2 Milyon TL 185 Milyon TL 93 Kat 2010 yılında başlatılan sıfır faizli hayvancılık kredisi kapsamında Ziraat Bankası tarafından Diyarbakır da bugüne kadar üreticimize yaklaşık 60 Milyon TL kredi kullandırdık. Etkin tarımsal politikalar ve sağlanan kolaylıklar sayesinde çiftçimizin kullandığı kredilerin geri ödenmesinin önündeki güçlükleri en aza indirdik. Bugün Diyarbakırlı üreticilerimiz daha fazla kredi alıyor ve aldığı krediyi de rahatlıkla geriye ödeyebiliyor. Diyarbakır da tarımsal kredilerin geri dönüş oranı Ziraat Bankası %12 %99 Tarım Kredi Kooperatifleri %58 %98 Prim desteklerini artırdık Diyarbakır ın önemli bir üretim ve potansiyele sahip olduğu hububat ve baklagillere önemli miktarda prim desteği verdik yılında Diyarbakır a verilen prim desteği 7 Milyon TL iken, 2013 yılında bu miktarı 201 Milyon TL ye yükselttik. Son 11 yılda Diyarbakır a toplam 1,2 Milyar TL prim desteği sağladık. Tarım sigortası ile çiftçimizin alın terini güvenceye kavuşturduk Doğal afetlerden etkilenen üreticilerin mağduriyetlerini gidermek üzere 70 yıllık bir rüya olan Tarım Sigortaları uygulamasını 2006 yılında başlattık. Poliçe bedelinin % 50 sini hibe olarak karşıladık. Diyarbakır da tarım sigortaları uygulaması kapsamında 2006 yılından bugüne kadar toplam 79 Bin adet poliçe kesildi, 19 Milyon TL prim desteği verildi, 37,4 Milyon TL hasar tazminatı ödendi. Sertifikalı tohum, fide ve fidan kullanımını destekledik, süneye karşı etkin mücadele uyguladık Diyarbakır da döneminde; sertifikalı tohumluk kullanan çiftçilerimize toplam 42 Milyon TL, sertifikalı fide/fidan kullanan üreticilerimize toplam 858 Bin TL destek sağladık. Sertifikalı tohumluk üretimine ise 2008 yılından bugüne kadar toplam 8,2 Milyon TL destek verdik. Süne mücadelesinde havadan ilaçlamayı kaldırdık, çevreyi ve ürünü koruyan mücadeleye geçtik. Ağaç dikimi, faydalı böcek üretimi ve salımı gibi biyolojik çalışmalara ağırlık verdik. Uygulamaya koyulan bu etkin tedbirlerle emgili dane oranı yüzde 3,8 den, binde 7 ye düşürdük. Böylece sünenin neden olduğu kalite kayıplarını azalttık, ihtiyaç duyulan kaliteli buğdayın büyük bir bölümünün yerli üretimle karşılanmasını sağlayarak Diyarbakır tarımına önemli katkı sağladık. Çevre Amaçlı Tarımsal Arazilerin Korunması (ÇATAK) Projesini hayata geçirdik 2006 yılında başlatılan ve tarımın neden olduğu çevre sorunları ile mücadele edilmesini amaçlayan Çevre Amaçlı Tarım Arazilerinin Korunması (ÇATAK) Projesi ne 2010 yılında Diyarbakır ı dahil ettik. Diyarbakır da üretirken çevreye saygılı, doğal dengeyi gözeten ve yanlış tarım uygulamalarının neden olduğu sorunların çözümünü esas alan projeleri uygulayan üreticilere destek sağladık. ÇATAK Projesi kapsamında Diyarbakır da bugüne kadar toplam 2,5 Milyon TL destek ödedik, tarım arazilerimizin korunmasına yönelik önemli bir adım attık. Diyarbakır da TMO alımlarını arttırdık Toprak Mahsulleri Ofisi ile Diyarbakır da son 11 yılda 1,5 Milyon ton hububat alımı yaptık ve karşılığında çiftçilerimize 743 Milyon TL ödedik. Banka ürün kartı uygulamasıyla ürününü teslim eden üreticilerin ürün bedellerini kısa bir sürede hesaplarına aktardık. Hayata geçirilen randevulu sistem ile çiftçimizin TMO önünde kuyruklar oluşturması ve sıra beklemesini önledik. Bismil de 30 Bin tonluk modern çelik silo ve mısır kurutma tesisinin yapımına başladık. Çelik siloyu 2014 yılı hububat alım sezonunda kullanıma açacağız. Diyarbakır ı tarımsal üretimde en verimli dönemine ulaştırdık, Tarımsal ihracatta bölgesinde önemli bir il konumuna yükselttik. Diyarbakır da birçok tarımsal üründe Türkiye ortalamalarının çok üzerinde artışlar sağlandı. Son 12 yılda Türkiye de toplam tahıl üretimi %22 artarken, Diyarbakır da %57 arttı. Aynı dönemde Türkiye de buğday üretimi %13 artarken Diyarbakır da %81 oranında artış gösterdi. Aynı şekilde; dane mısır, üzüm, dut, badem, hıyar, domates gibi birçok üründe Türkiye ortalamasının üzerinde artışlar yaşandı. Diyarbakır ı tarım ürünleri ihracatında önemli bir il konumuna yükselttik yılında 2,2 Milyon dolar tarım ürünleri ihracatı yapılmış iken, 2013 yılında bu rakamı 67 Milyon dolara yükselttik yılında Diyarbakır da yapılan 237 Milyon dolar toplam ihracatın yaklaşık %30 unu tarım ürünleri oluşturdu.

13 borsa Diyarbakır da bitkisel üretimde artışlar Ürün Adı 2002 Üretimi (Ton) 2013 Üretimi (Ton) Artış (%) Toplam Tarla Ürünleri Toplam Meyve Ürünleri Tahıllar Buğday Üzüm Dut Çeltik Mısır (Dane) Domates Hıyar Badem Kaynak: TÜİK Diyarbakır ın Tarımsal üretim değerini %219 arttırdık. Diyarbakır da bitkisel ve hayvansal üretimin yanı sıra, tarımsal üretim değerinde de önemli artışlar sağladık. Diyarbakır da toplam tarımsal üretim değeri; 2002 yılında 1 Milyar TL iken, 2012 yılında 3,3 Milyar TL ye yükselttik. Diyarbakır da hayvancılığı hak ettiği desteğe kavuşturduk. Büyükbaştan küçükbaşa, besiden süte, yemden arıcılığa kadar birçok alanda destekler sağladık yılında hayvancılık için Diyarbakır a sadece 26 Bin TL destek verilmiş iken, 2013 yılında destek miktarını 34,3 Milyon TL ye çıkardık. Bu dönemde Diyarbakır a toplam 106,3 Milyon TL hayvancılık desteği verdik. Türkiye nin ilk Organize Hayvancılık Bölgesi ni Diyarbakır da kuruyoruz. Türkiye nin ilk Tarıma Dayalı İhtisas Besi Organize Sanayi Bölgesi nin temelini Diyarbakır da attık. 188 hektar alanda kurulacak Hayvancılığa Dayalı Organize Sanayi Bölgesi nde 15 Bin hayvan kapasiteli, 103 adet besi işletmesi faaliyet gösterecek. Bu proje ile Diyarbakır besi sığırcılığında Türkiye ve Orta Doğunun cazibe merkezi haline gelecek. Diyarbakır da Büyük Ölçekli Hayvancılık İşletmelerinin Kurulumuna destek sağladık. Süt üretimi yapan modern hayvancılık işletmelerinin kurulmasını desteklemek amacıyla 2008 yılında GAP Süt Sığırcılığı Projesini hayata geçirdik. 50 büyükbaş ve üzeri hayvancılık işletmesi kuran yatırımcılara; inşaat için %30, makine-ekipman ve gebe düve alımı için % 40 hibe desteği sağladık. Diyarbakır da 29 yeni hayvancılık işletmesinin yatırımına 8 Milyon TL hibe desteği verdik. Suni tohumlama çalışmaları hız verdik, hayvan hastalıklarıyla daha etkili mücadele yaptık Özel veteriner hekim uygulamasıyla suni tohumlama çalışmalarına hız verdik, Diyarbakır da 2002 yılında 978 adet olan suni tohumlama sayısını, 2013 yılında adede çıkardık, Diyarbakır da yılları arasında toplam adet suni tohumlama yapılmasını sağladık, Hayvan hastalıklarıyla mücadele için önemli projeleri hayata geçirdik. Son 11 yılda Diyarbakır da; şap, brucella, sığır tüberkülozu, şarbon, koyun-keçi vebası, koyun-keçi çiçeği, kuduz hastalıklarına karşı etkin aşılama programları uyguladık. Mera ıslahında önemli çalışmalar yaptık, yem bitkileri desteklerini artırdık Mera ıslah çalışmalarına verilen önemle birlikte Diyarbakır da, 28 proje kapsamında 142 Bin da alanda mera ıslah çalışması tamamladık, Diyarbakır da bu dönemde 320 Bin da alanda yem bitkileri ekimine 15 Milyon TL destek verdik, Sağlanan destekler ve tamamlanan mera ıslah çalışmaları ile kaliteli kaba yem ihtiyacının artık önemli bir kısmını karşılıyoruz, Ayrıca hayvancılığın geliştirilmesi için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yapılan yasal düzenleme ile meralarda hayvancılık yatırımlarının önünü açtık. Diyarbakır kombinasını modern bir tesis haline getirdik Diyarbakır Kombinasını özelleştirme kapsamından çıkararak modern bir tesis haline getirdik ve üreticimizin hizmetine sunduk.

14 12 borsa 21 Diyarbakır da döneminde adet büyükbaş ve küçükbaş hayvan kesimi yaparak karşılığında üreticilere 234 Milyon TL ödeme yaptık. Diyarbakır da yüzyılların kültürü olan İpekböcekçiliğini geliştirdik Türkiye ipek üretiminin %40 a yakınını üreten Diyarbakır da ipekböcekçiliği üretimini destekledik, Diyarbakır da yüzyıllardır sürdürülen bu kültürü yeniden canlandırdık. Diyarbakır da döneminde üreticiye, kutu tohum dağıttık. 360 ton yaş koza üretimine 5,3 Milyon TL destekleme ödemesi yaptık. Diyarbakır da 2002 yılında 5,6 ton olan yaş koza üretimini, 2013 yılında 48 Tona yükselttik. Diyarbakır da hayvan sayıları ve hayvansal üretimi arttırdık Hayvancılığın geliştirilmesine yönelik çalışmalar ve sağlanan destekler meyvelerini verdi, Diyarbakır da sığır, koyun, manda sayılarında artış sağladık. Diyarbakır da yüksek verimli saf ve melez ırk hayvan sayılarında ve bunların toplam içindeki oranlarında önemli artışlar sağladık yılında yüksek verimli saf ve melez ırk sığır sayısının toplam içindeki oranı %22 iken, 2013 yılında %57 ye yükselttik. Bu gelişme hayvansal üretimde de önemli artışları beraberinde getirdi. Tarımsal kalkınma kooperatiflerini destekledik Diyarbakır da Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerine sağlanan kredi desteğini önemli oranda artırdık. Diyarbakır da Tarımsal Kooperatiflere yönelik; döneminde 7 kooperatife 1,7 Milyon destek verilmiş iken, döneminde 98 kooperatife 166 Milyon TL destek verdik. Bu destekler ile Diyarbakır da ailenin üretimine katkı sağladık yılından itibaren tarımsal amaçlı kooperatiflere proje uygulamalarında Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince sıfır faizli kredi imkanı getirdik. Diyarbakır da Kırsal Kalkınma hamlesini başlattık Tarım-sanayi entegrasyonunu sağlayan %50 hibe destekli Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programını 2006 yılında başlattık. Tarımsal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi, depolanması ile ilgili yatırımlar, makine-ekipman alımları, damla ve yağmurlama sulama yatırımlarını destekledik. Ayrıca Çiftçimizin üretimde en çok kullandığı 30 dan fazla makine-ekipmanı destekledik. Diyarbakır da adet yeni makine-ekipman alımına 48,5 Milyon TL hibe desteği vererek tarımda makineleşmenin geliştirilmesini sağladık. IPARD kapsamında AB hibe desteklerini Diyarbakırlı yatırımcılarla buluşturduk Diyarbakır ın, IPARD Programı ile Avrupa Birliği tarafından ülkemize sağlanan 855 Milyon Avro kırsal kalkınma desteğinden faydalanmasını sağladık. Diyarbakır, Batman, Siirt Kalkınma Projesini başlattık 37 Milyon Dolar kaynaklı ve uygulama süresi 7 yıl olan Diyarbakır-Siirt-Batman Kalkınma Projesini 2007 yılında başlattık. Proje kapsamında; altyapı, sulama, bitkisel üretim, hayvancılık, makine-ekipman alımı, tarımsal eğitim ve danışmanlık gibi konularda destekler sağladık, Diyarbakır a yeni yatırımlar kazandırdık. Arazi toplulaştırma çalışmalarına hız verdik Diyarbakır da parçalı arazileri birleştirmek, üretim girdilerini azaltıp üretici gelirlerini artırmak amacıyla Arazi Toplulaştırma çalışmalarına büyük önem verdik. Bu kapsamda Diyarbakır da 275 Milyon TL yatırım ile 645 Bin ha alanda toplulaştırma çalışmalarını bitirdik, parçaları arazileri birleştirdik. Arazi Toplulaştırması ile; tarla içi drenaj, yol ve toprak ıslahı gibi çalışmaları kapsayan Tarla İçi Geliştirme Hizmetlerine ağırlık verdik. Diyarbakır Hayvancılığında Gelişmeler Hayvan adı Artış (%) Toplam sığır sayısı 250 Bin baş 335 Bin Baş 34 Yüksek verimli saf ve melez ırk sığır sayısı 56 Bin baş 192 Bin baş 243 Koyun sayısı 689 Bin baş 741 Bin baş 7,5 Süt üretimi 141 Bin Ton 304 Bin Ton 116 Manda sayısı Baş 10 Bin baş 186 Arı Kovanı 30 Bin adet 100 Bin adet 223 Bal üretimi 228 Ton Ton 531 Yaş ipek kozası 5,6 Ton 48 Ton 757 Kaynak: TÜİK

15 borsa Diyarbakır Valisi M. Cahit Kıraç: Röportaj Tarih ve Kültür Birikimi! Tarihi yıl öncesine dayanan Diyarbakır, onlarca medeniyete ev sahipliği yapan ve halen ayakta olan, yaşayan bir kenttir. Bu medeniyetlerin bıraktığı tarihi ve kültürel birikimin canlı izlerine Diyarbakır ın her yanında rastlamak mümkündür. Farklı dil, din ve etnik kökenden insanların hoşgörü içinde yaşadığı surlar kenti Diyarbakır, dünya kültür mirasının önemli merkezlerinden biridir. Fiziki ve Beşeri Potansiyel! Diyarbakır Bölgesi, nüfus açısından ülkemizin en büyük 12 nci kenti olup ülkemizde en fazla göç alan ve göç veren kentlerin başında gelmektedir. Bu açıdan, Diyarbakır da, durağan değil, değişken ve genç bir nüfus yapısı mevcuttur. Bölgenin nüfusu oldukça genç olup, nüfusun yaklaşık % 60,5 i 25 yaşın altındadır. Genç nüfusu ile önemli bir potansiyele sahip olan Diyarbakır, aynı zamanda, işsizlik oranı en yüksek olan iller arasında yer almaktadır. Jeostratejik Açıdan Bölge Merkezi ve Lojistik Potansiyel! Diyarbakır ın en güçlü yönü, geçmişten bu yana sahip olduğu stratejik coğrafi konumu ve bu konumun yarattığı avantajla, doğu ile batı, güney ile kuzey arasında bir kavşak noktası olmasıdır. Bu açıdan Diyarbakır, günümüzde de birçok mal ve hizmetin toplanma ve dağılma noktası olan bir lojistik merkez durumundadır. Diyarbakır, doğu yu batıya, güneyi kuzeye bağlayan önemli bir kavşak noktasında olduğundan, tarihin her döneminde canlılık yaşamıştır. Diyarbakır, ülkemizde ticaretin yoğun olduğu liman kentleri olan Mersin ve İskenderun ile sanayi kentleri olan Gaziantep ve Kayseri ye yakın mesafelerdedir. Diyarbakır, aynı zamanda, Ortadoğu Ticaret Merkezleri olan Şam a 601 km, Beyrut a 615 km, Bağdat a 641 km, Tahran a km ve Amman a 766 km mesafededir. Diyarbakır ın bu jeostratejik konumu, son yıllarda bütün dünyada yükselen sektörlerden biri olan Lojistik açısından Diyarbakır için büyük bir fırsat oluşturuyor. Bu fırsatı en iyi şekilde değerlendirmek ve Diyarbakır da bir Lojistik Merkez (kara limanı) kurmak için Karacadağ Kalkınma Ajansımız tarafından ön fizibilite raporu hazırlandı. Arazi alter- M. Cahit KIRAÇ / DİYARBAKIR VALİSİ Ramazan DEMİR Diyarbakır Ticaret Borsası Basın Yayın Sorumlusu

16 14 borsa 21 natiflerini değerlendirdik. Karayolu ve demiryolu bağlantısı, mülkiyet durumu ve üretim yerleri olan OSB lere yakınlık kriterleri açısından en uygun yer olarak dönümlük bir alan tespit ettik. Gümrük, açık ve kapalı depolama alanları, kantar, kamyon ve tır park alanları ve diğer sosyal altyapının olacağı Lojistik İhtisas OSB nin kurulması çalışmaları kapsamında yer seçimi için gerekli dosyaları hazırlayarak Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odasıyla birlikte Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına başvuru yaptık. Tarım ve Hayvancılık GAP kapsamında planlama aşamasında olan projeler tamamlandığında Diyarbakır da toplam hektarlık bir alan sulanabilecektir. Bu durum, şuan sulanan alanların 4 kat artması anlamına gelmektedir. Kırmızı mercimek, pamuk, buğday, arpa ve susam üretimi bölgede önemli tarla ürünleri içerisindedir. Bölge, meyve ve sebze yetiştiriciliği için çok farklı ürünlerin üretimine uygun geniş tarımsal alanlara sahiptir. Diyarbakır İlinin kuzey ilçelerinde (Çermik, Çüngüş, Dicle, Lice ve Kulp) kısmen yüksek rakımlarda bulunan ve ilaç ile gübre kullanımının hemen hemen hiç olmadığı tarım alanlarında organik tarım potansiyeli oldukça yüksektir. Diyarbakır da (Kulp, Hazro, Dicle ve Lice), Türkiye deki yaş kozanın % 35 i üretilmektedir. Ancak, bu koza bölge dışında işlenmektedir. Dolayısıyla, ipek iplik ve kumaş üretimi konusunda Diyarbakır da yatırım fırsatları söz konusudur. Bölgede ipek böcekçiliğini teşvik etmek ve özellikle kadınlarımız için yeni iş imkanları oluşturmak amacıyla, Kalkınma Bakanlığının finansmanıyla Kulp İlçemizde İpek Üretim Merkezi Projesini uyguluyoruz. Proje kapsamında; adet dut fidanı satın alınarak çiftçilere dağıtılmış; ipek şal ve puşi üretim atölyesi oluşturulmuş; İslamköy ve Narlıca Köyünde inficar (tohum halindeki ipek böceğinin uygun ısı ve nem ortamında canlandırıldığı yer) ve besleme evleri yapılmış; Ağaçlı Beldesinde ise ipek ipliği üretim tesisi (bütün makineleriyle birlikte) kurulmuş; ayrıca bir besleme evi, boyahane ve depo inşa edilmiştir. İpek ipliği üretim tesisinin faaliyete geçirilmesi için gerekli olan hammadde ve diğer malzemeler temin edilmiştir. Tesiste çalışacak elemanların eğitilmesi amacıyla, Eylül 2013 te Çin den 3 eğitici getirilmiş ve bu eğiticiler tarafından tesiste çalışacak kişilere işbaşında eğitim verilmiştir. Tesis Ekim 2013 tarihinden itibaren iplik üretimine başlamıştır. Şuanda tesiste 37 kişi istihdam edilmektedir. Diyarbakır da hayvancılığın planlı ve verimli bir şekilde yapılanması ve geliştirilmesi için kent merkezine 20 km lik mesafede Övündüler Köyü nde 187 hektar alanda, yaklaşık 15 Milyon TL ye mal olan ve Türkiye deki ilk uygulama olan Diyarbakır Tarıma Dayalı İhtisas Besi Organize Sanayi Bölgesi faaliyete geçmiştir. 103 parseli bulunan alanda, şu an 23 işletme faaliyette olup 6 işletme inşaat aşamasında ve 20 işletme proje aşamasındadır. Arıcılık Diyarbakır İli doğal bitki florası bakımından oldukça zengin olup, değişik ekolojilere sahip olmasına rağmen ilde arıcılık yeterince gelişmemiştir. İlde mevcut civarındaki kovandan yılda yaklaşık 285 ton bal üretimi yapılmakta olup bu potansiyeli korumak, artırmak ve değerlendirmek üzere bal üreticiliği ile bal işleme ve paketlenmesine yönelik yatırımlar için fırsatlar mevcuttur. Halihazırda bu alanda sadece 3 adet işletme faaliyet göstermektedir. Bal paketlemenin yanısıra başta arı kovanı üretimi olmak üzere arıcılık ekipmanları üretimi ile polen, arı sütü gibi sağlık ve kozmetik alanında kullanılan arıcılık yan ürünleri sektörde bir takım fırsatlar barındırmaktadır. Sanayi Madencilik; İlimizin yakın bir geçmişte gelişme gösteren ve önemli potansiyele sahip olduğu bir sektördür. Özellikle kaliteli mermer yatakları çok sayıda firma tarafında işletilmekte ve İlimizin ihracatının büyük bir kısmını (%47

17 borsa ) oluşturmaktadırlar. Bu tesislerde yıllık 270 bin m3 mermer üretilmekte olup bu sektörde yaklaşık kişi istihdam edilmektedir. Diyarbakır mermer sektöründe üretilen toplam ham blok ve işlenmiş mermerlerin yaklaşık % 60 ı ihraç edilmektedir. Uzakdoğu ülkeleri ve komşu ülkeler başta olmak üzere birçok ülkeye bölgeden mermer ihracatı yapılmaktadır. Ancak ihraç edilen mermerin çoğunluğu blok mermer olup katma değeri yüksek, işlenmiş mermerin ihracattaki payı daha azdır. Diyarbakır ilinde gelişen mermer sektörü ile beraber mermer üretiminde kullanılan makine ekipman ve girdi olarak kullanılan mermer yan sanayi ürün miktarında önemli artış olmuştur. Diyarbakır ilinin ülke katma değeri ve ülke toplam ihracatı içindeki payının artırılması, çok yüksek olan işsizlik oranın azaltılması için mermer sektörünün ve mermer yan sanayinin geliştirilmesi; fiziki, beşeri ve teknolojik altyapısının iyileştirilmesi önem arz etmektedir. Mermer sektörünün Diyarbakır ilinde gelişmesiyle beraber sektöre girdi sağlayan iş kollarının ilde geliştirilmesi ihtiyacı da doğmuştur. Gerek makine-ekipmanların ve yedek parçaların gerekse sarf malzemelerin, il içinde üretilmesi bu sektördeki kümelenmeye katkı sağlayacak ve İlin mermercilik sektöründeki rekabetçiliğini arttıracaktır. Ayrıca üretim artışına paralel olarak ortaya çıkan mermer artıklarının ekonomiye kazandırılması için yeni yöntemler ve kullanım alanlarının tespit edilmesi ve bu alanlarda artıkların değerlendirmesi çok önemlidir. Bu nedenle, Diyarbakır da mermer işleme ve mermercilik yan sanayini geliştirme noktasında önemli yatırım fırsatları söz konusudur. Bu sektörün geliştirilmesi için mermer işleme tesislerine Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından çeşitli hibe destekleri verilmektedir. Diyarbakır ve çevre illeri ile başta Irak olmak üzere Ortadoğu daki en dinamik sektör inşaat sektörü olup Diyarbakır istihdamının da öncü sektörü inşaat sektörüdür. Bölgede ve Ortadoğu da inşaat sektöründeki gelişmeler dikkate alındığında, yapı elemanları ve kimyasalları üretiminde Diyarbakır için ciddi yatırım fırsatları olduğu değerlendirilmektedir. GAP Eylem Planı çerçevesinde, Bölgede ilk etapta 1 milyon 100 bin hektar alanın toplulaştırılarak sulamaya açılması hedeflenmektedir. Bu da sulama ekipmanı ve makineleri ile damlama sulama sistemleri üreten veya üretecek yatırımcılar için önemli yatırım fırsatı yaratmaktadır. Diyarbakır Tekstilkent Diyarbakır İlinde üretilen Golda türü pamuk, Türkiye nin en iyi pamuğudur. Türkiye pamuk üretiminin ekili alanın % 10,2 si Diyarbakır İlinde bulunmaktadır. İlde, bu yüksek üretime paralel olarak pamuğu iplik öncesindeki aşamaya getiren çırçır sanayi, gelişmiş bulunmaktadır. Fakat, çırçırdan sonraki aşamalar olan iplik, boyama ve konfeksiyon sanayisi yeterince gelişememiş olup, ilde şuan entegre herhangi bir tesis bulunmamaktadır. Ortadoğu pazarına ve hammaddeye yakınlık ile ucuz iş gücü gibi avantajları kullanılarak, tekstil ve konfeksiyon (hazır giyim) sektöründeki yatırım potansiyeli değerlendirilebilir. Diyarbakır da hazır giyim ve konfeksiyon alanında yatırım yapmak için ciddi talep var. Bu talebi karşılamak ve şehir içerisinde merdiven altı nda üretim yapan firmalarımızı kent içerisinden çıkararak daha sağlıklı şartlarda üretim yapmalarını sağlamak için Diyarbakır da bir Tekstilkent kuruyoruz. Kuracağımız Diyarbakır Tekstil İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde, 110 firma yer alması ve kişiye istihdam sağlanması beklenmektedir. Diyarbakır OSB Biz imalat sanayimizin giderek geliştiğini OSB de görüyoruz. Diyarbakır OSB de, son yıllarda hem yeni işletmeler kurulmakta, hem de daha nitelikli sanayi gelişerek çeşitlenmektedir. Toplam 721 hektar alana sahip olan Diyarbakır OSB 1991 yılında kurulmuştur. Şuan üretimde olan 152 firma, inşaat ve proje aşamasında olan 75 firma bulunmaktadır. İlave OSB alanındaki yatırımların da başlamasıyla toplam öngörülen istihdam kişi olacaktır. Özellikle şunu belirtmek istiyorum, Ek OSB alanı hariç olmak üzere mevcut OSB mizde doluluk oranı % 95 e yükselmiştir. Artan talepler doğrultusunda 188 hektarlık ilave OSB alanı için 2012 yılından bu yana yapılan çalışmalar sonucunda; OSB ye tapu devri gerçekleşmiş ve Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız tarafından 58 milyon TL lik kaynak ayrılmıştır. 96 adet parsele sahip olan Ek OSB alanı ile sırada bekleyen 90 firmaya yer tahsis edilecek olup yaklaşık 450 milyon TL lik yatırımın İle çekilmesi ve yaklaşık kişinin istihdam edilmesi öngörülmektedir. Çözüm süreci ve devletimizin sağladığı teşvikler sayesinde yatırımlar için cazip hale gelen Diyarbakır OSB ye yer tahsisi için yapılan başvuruların önümüzdeki yıllarda daha da artması beklenmektedir. Bu nedenle İlave OSB haricinde sanayi yatırımları için 2. OSB yi Diyarbakır da kurmamız şarttır ve bununla ilgili çalışmalarımıza başlamış bulunmaktayız. Turizm Diyarbakır; yıl öncesinden başlayan tarihi, 33 medeniyete beşiklik etmiş kültürü, Türkiye nin en çok sahabe, peygamber kabri ve makamı bulundurması, Süryani ve Katolik Hıristiyanlığın inanç değerleri, doğal güzellikleri

18 16 borsa 21 ile önemli bir turizm merkezi olmuştur. İran ı Avrupa ya ve Türkiye nin batısına bağlayan hat üzerinde oluşu, Şanlıurfa, Bitlis, Elazığ ve Mardin illerine bağlanan dört ayrı varış noktasının kavşağında olması, 1,8 milyon yolcu hacmine ulaşan havaalanına sahip olması, çok eskiden beri bir transit geçiş güzergahı olması Diyarbakır ın turizm potansiyelinin gelecek vaat ettiğini göstermektedir. Diyarbakır ın turizm altyapısı güçlendirmek ve tarihi değerlerimizi turizme kazandırmak üzere çalışmalarımıza devam ediyoruz. Bu kapsamda, Cazibe Merkezleri programı kapsamında İlimize aktarılan kaynağın tamamını turizm altyapımızı güçlendirmek üzere harcıyoruz. Yeni Teşvik Sistemi ve Diyarbakır Yeni teşvik sisteminde 6. Bölgede yer alarak büyük bir avantaj yakalayan Diyarbakır, özel sektör yatırımları için de önemli bir cazibe merkezi konumuna gelmiştir. Yeni teşvik sisteminin açıklanmasından sonra Diyarbakır a yönelik yatırım taleplerinde ciddi bir artış gözleniyor. Gerek yerli, gerekse yabancı yatırımcıların Diyarbakır da yatırım için uygun yer arayışları var. Hâlihazırda yatırım kararı alan yatırımcılarımız mevcut. Yeni Teşvik Sistemimizin etkisini belirtmek açısından bir kaç rakam vermek istiyorum yılında Diyarbakır da yatırım yapmak üzere alınan Teşvik Belgesi sayısı 31 iken, 2012 yılında 67 ve 2013 yılında 112 dir. Bu belgelerle 2009 yılında öngörülen istihdam sadece 880 kişi iken, 2012 yılında öngörülen istihdam ve 2013 yılında ise kişidir. Yatırım tutarı açısından baktığımızda ise, daha çarpıcı bir fotoğraf karşımıza çıkmaktadır yılında öngörülen yatırım 125 milyon TL iken, 2012 yılında 345 milyon TL ve 2013 yılında ise 1 milyar 190 milyon TL düzeyindedir. Burada özellikle bir hususu belirtmekte fayda olduğunu düşünüyorum. Gerek Bölgemizde ve gerekse Diyarbakır da huzur ve güven ortamının sağlanmasıyla birlikte, yatırımlarda büyük bir ilerleme olduğunu kolaylıkla söyleyebiliriz. Diyarbakır ın İhracatı Hızla Artıyor! Bilindiği gibi, 1990 lı yıllarla karlılaştırıldığında, özellikle 2002 sonrası dönemde Türkiye nin ihracattaki başarısı dikkate değerdir döneminde oldukça inişli ve çıkışlı bir seyir izleyen ihracatta 10 yıllık ortalama büyüme % 8 iken, döneminde ihracattaki büyüme ortalama % 16,5 lar düzeyindedir. Ülkenin genel ihracatındaki artışa paralel olarak özellikle 2002 den sonra ihracatı artan illerden biri de Diyarbakır dır yılında sadece 7 milyon dolar olan Diyarbakır ihracat rakamı, 10 yılda yaklaşık 28 kat artarak 2012 yılında 199 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir yılında da önceki yıla göre ihracat % 19 artarak 237 milyon dolara ulaşmıştır. Diyarbakır Cazibe Merkezi Oluyor! İstihdam verilerine göre Diyarbakır ekonomisi yılları arasındaki 5 yıllık dönemde % 47 oranında büyümüştür. GAP başta olmak üzere, bölgede yürütülen ekonomik ve sosyal kalkınmaya yönelik projelerle, Bereketli Hilal in iki kadim kentinin yer aldığı bu bölgenin çok kısa bir sürede ticarette, tarımda, turizmde ve sanayide cazibe merkezi haline geleceğini ve Gaziantep ile birlikte ülkemizin Ortadoğu ya Açılan Kapısı olacağını öngörüyoruz. GAP ın tamamlanması ile birlikte Diyarbakır gerek hayvansal ürünler üretimi, gerekse tahıl, baklagil ve yem bitkileri üretiminde söz sahibi konuma gelecektir. Üretimin artması ile birlikte Diyarbakır, WANA ve Orta Asya bölgelerinin ihtiyaç duyduğu ürünlerin üretildiği tarıma yönelik ihracatın ana merkezlerinden biri olacaktır. Bu nedenle, özellikle 190 milyar dolarlık Ortadoğu Pazarının sunduğu potansiyel fırsatlar iyi değerlendirilmelidir. Derginin hazırlanmasında emeği geçenleri kutluyor, bol hasatlı bir sezon temenni ediyorum.

19 borsa Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Eker, DTB yi ziyaret etti. Diyarbakır Ticaret Borsa sının işlem hacminin 2002 yılında 436 milyondan 2,7 milyara çıktığını, bunun 6 kat artış anlamına geldiğine işaret eden Eker, Türkiye tarımını ise dünyada 7 nci sıraya yükselttiklerini belirtti. Bakan Eker, bunların yürütülen projelerle olduğunu, Avrupa da şu anda 62 milyar dolarlık tarım hasılasıyla Türkiye nin birinci sırada yer aldığını dile getirdi. G ıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker,Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanı Ebubekir Bal ı makamında ziyaret etti.bakan Eker Diyarbakır Ticaret Borsa sının işlem hacminin 2002 yılında 436 milyondan 2,7 milyara çıktığını, bunun 6 kat artış anlamına geldiğine işaret ederek Türkiye tarımını ise dünyada 7 nci sıraya yükselttiklerini belirtti.

20 18 borsa 21 Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan çözüm sürecinden önceki 30 yılda yapılan yanlış uygulamaların tersine doğru bir yöntemle meselenin çözümü için iradesini ortaya koydu. Savaştan beslenenler, gıdalarını gözyaşından, kandan alanlar barışı istemiyor dedi. Bakan Eker, beraberinde Diyarbakır Milletvekili Oya Eronat ile Diyarbakır Ticaret Borsası na (DTB) Başkanı Ebubekir Bal,DTB Meclis Başkanı Ahmet Ay,Yönetim Kurulu Başkan Vekili Engin Yardımcısı Engin Yeşil, ile Yönetim Kurulu Üyeleri ve Meclis Üyeleri ile görüştü. Bakan Eker, burada yaptığı açıklamada, Diyarbakır ın bazı sorunlar nedeniyle 1970 li yıllardan sonra sürekli gerilediğini ancak nüfus olarak büyüdüğünü söyledi. Diyarbakır o kadar büyüdü ki mülteci kampı gibi oldu ama o aynı mülteci kampı maalesef gelişmedi. Diyarbakır ile Türkiye nin de başına bela olan bu köklü sorunu çözme konusunda, Recep Tayyip Erdoğan çözüm sürecinden önceki 30 yılda yapılan yanlış uygulamaların tersine doğru bir yön-