Okul Öncesi Ö retmenli i ve Din E itimi

Transkript

1 Okul Öncesi Ö retmenli i ve Din E itimi Yazar Muhammed Ali Yaz ba ISBN: Bask Ekim, 2018 / Ankara 100 Adet Yay nlar Yay n No: 283 Web: grafikeryayin.com Kapak, Sayfa Tasar m, Bask ve Cilt Grafik-Ofset Matbaac l k Reklamc l k Sanayi ve Ticaret Ltd. ti. 1. Cadde Sokak No: (O uzlar Mahallesi) Balgat-ANKARA Tel : Pbx Faks : grafiker@grafiker.com.tr Web : grafiker.com.tr

2 Ç NDEK LER ÖN SÖZ...7 KISALTMALAR...11 G R 1. Ara t rman n Önemi Ara t rman n Amac Ara t rman n S n rl l klar Ara t rman n Problemi...18 I. BÖLÜM OKUL ÖNCES E T M VE ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEM N N ÖZELL KLER 1. Okul Öncesi E itim Okul Öncesi E itimin Tan m Okul Öncesi E itimin Amac ve Önemi Çocukluk Döneminin Genel Özellikleri (4-6 Ya Grubu) Fiziksel Özellikler Bili sel Özellikler Sosyal Özellikler Duygusal Özellikler Çocukluk Döneminin Dini Geli im Özellikleri (4-6 Ya Grubu) II. BÖLÜM OKUL ÖNCES Ö RETMEN YET T RME PROGRAMLARI 1. Okul Öncesi E itim-ö retimde Ö retmen E itim-ö retim çerisinde Ö retmenin Konumu...51

3 MUHAMMED AL YAZIBA I Okul Öncesi E itim-ö retim çerisinde Ö retmenin Konumu Okul Öncesi Ö retmenli inin Tarihçesi Cumhuriyet Öncesi Okul Öncesi Ö retmen Yeti tirme Çal malar Cumhuriyet Dönemi Okul Öncesi Ö retmen Yeti tirme Çal malar Okul Öncesi Ö retmenli i Bölümü Lisans Programlar n n Analizi Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Ders Çe itlilikleri ve Kredileri Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Alan Bilgisi Dersleri Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Genel Kültür Dersleri Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Meslek Bilgisi Dersleri Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Seçmeli Dersler Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Uygulamal Dersler...86 III. BÖLÜM Ö RETMENLER N ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEM D N GEL M ÖZELL KLER N B LMES N N GEREKL L 1. Yöntem Ara t rman n Yöntemi Çal ma Grubu Verilerin Toplanmas Verilerin Analizi Ön Kabul ve S n rl klar Bulgu ve Yorumlar Okul Öncesi Dönem Çocuklar...102

4 OKUL ÖNCES Ö RETMENL VE D N E T M 1.1. Okul Öncesi Çocuklar n Dini Bilgi Kaynaklar Aile Arkada Okul Öncesi Dönem Çocuklar çin Din E itimi Bir htiyaç M? Evet, Bir htiyaçt r. Çünkü Evet, Bir htiyaçt r. Ama Hay r, Bir htiyaç De ildir. Çünkü Çocuklar n Merak Etti i Konular Din Allah-Peygamber Cennet-Cehennem Ölüm ve Kaybetme Kayg s Tabiat Olaylar Okul Öncesi Ö retmenleri Okul Öncesi Ö retmenlerinin Dini Bilgi Kaynaklar Aile Cami ve Yaz Kuran Kurslar nternet Din E itimi, Okul Öncesi Ö retmeleri çin Bir htiyaç M? Evet, Bir htiyaçt r. Çünkü Evet, Bir htiyaçt r. Ama Hay r, htiyaç De ildir. Çünkü Okul Öncesi Lisans Program Aile E itimi SONUÇ VE DE ERLEND RME ÖNER LER KAYNAKLAR EKLER...169

5 ÖN SÖZ Okul öncesi ça, çocuklar n bili sel, duyu sal, ahlaki, dinî geli imin en h zl ve kal c oldu u bir dönemdir. Bu dönemde verilecek her türlü e itim, bireyin kimlik ve ki ilik olu umuna etki etmektedir. K sa ama çok önemli olan bu ya döneminin çocuklar n bütün geli im alanlar na ihtiyaç verebilecek ekilde de erlendirilmesi önem arz etmektedir. Çocuklar n fiziksel ihtiyac giderilip duygusal yönleri ihmal edildi inde, bu eksikli i hayat boyunca hissedebilir. Bu dönem kritik bir özelli e sahip oldu u için bili sel, duyu sal ve psiko-motor ö renme alanlar ndaki eksiklikleri telafi etmek ilerleyen zaman diliminde güç belki de imkâns z olabilir. Okul öncesi dönem çocuklar n n doyurulmas gereken yönlerinden biri de merak duygusudur. Çünkü bu dönem çocuklar nda soru sormaya dü künlük ve merak duygusu söz konusu dönemin en belirgin özellikleridir. 7 Bireyin en güçlü güdülerinden biri olan merak 1 ve ara t rma iste i çocuklarda f tri bir duygudur. Çocuklarda soru sorma dil geli imi ile birlikte ba lad için 4-6 ya döneminde söz konusu duygu çok yo un bir ekilde ya- anmaktad r. Bu dönemde özellikle din ile ilgili sorular yo unluk kazanmaktad r. 2 Çocuklar n bu alandaki sorular na cevap verme konusunda aileden sonra en büyük gö- 1 brahim Ethem Ba aran, Temel E itim Politikam z Ne Olmal d r?, Temel E itim ve Sorunlar, Türk E itim Derne i IV. E itim Toplant s 6-7 Kas m 1980, TEDY, Ankara 1981, s Beyza Bilgin, slam ve Çocuk, Diyanet leri Ba kanl Yay nlar, Ankara 1987, s. 74.

6 MUHAMMED AL YAZIBA I rev okul öncesi ö retmenlerine dü mektedir. Okul öncesi e itim kurumlar na devam etmekte olan çocuklar zamanlar n n ço unu ö retmenleri ile birlikte geçirmektedir. Bu sebeple din ile ilgili merak ettikleri hususlar ö retmenlerine sormaktad r. 8 Ülkemizde okul öncesi dönem din e itimi konusundaki ara t rmalar erken çocukluk dönemi din e itimi üzerinde yo unla maktad r. 3 Ancak okul öncesi dönem e itiminin temel unsurlar ndan biri olan, çocuklar n din konusunda soru ya muruna tuttu u ö retmenlerin söz konusu sorularla ba a ç k p ç kamad klar, bu tür sorularla kar la t klar nda nas l bir yol izledikleri ara t r lmam t r. Bu çal mada, ö retmenlerin okul öncesi ö retmeni yeti tiren lisans programlar nda erken çocukluk dönemine yönelik din e itim-ö retimi derslerine yer verilmesinin ihtiyaç olup olmad tespit edilmeye çal lm t r. Ara t rma üç bölümden olu maktad r. Birinci bölümde, okul öncesi e itimin tan m, amac ve önemi incelenmi tir. Ayr ca okul öncesi dönemi kapsayan 4-6 ya grubu çocu- un fiziksel, bili sel, sosyal ve duygusal geli im özellikleri ile birlikte dini geli im özellikleri ele al nm t r. kinci bölümde e itimde ö retmenin konumu, cumhuriyet öncesi ve sonras okul öncesi ö retmen yeti tirme çal malar na yer verilmi tir. Ayr ca okul öncesi ö retmenli- i lisans programlar nda ders çe itlili i ve kredileri, alan bilgisi, genel kültür, ö retmenlik meslek bilgisi, seçmeli ve uygulamal dersler ele al nm t r. 3 Zeynep Nezahat Cihandide, Okul ÖncesiDin ve Ahlak E itimi, Dem Yay., stanbul 2014; Cemil Oruç, Okul Öncesi Dönemde Çocu un Din E itimi, Dem Yay., stanbul 2011.; Yurdagül Mehmedo lu, Okul Öncesi Çocuklarda Dini Duygunun Geli imi ve E itimi, TDV Yay., Ankara 2005; Mustafa Çoban, Okul Öncesi (3-6) Din ve Ahlak E itimi, Hüner Yay., Konya 2016.

7 Üçüncü bölümde ise, çal mada kullan lan ara t rma yöntemi ve yöntemin özelliklerine yer verilmi tir. Ayr ca 21 okul öncesi ö retmenin tecrübesinden faydalanmak amac yla yar yap land r lm mülakat yöntemi kullan larak ö retmenlerle yüzyüze görü meler yap lm t r. Söz konusu veri toplama sürecine dair bilgiler ile elde edilen verilerin çözümlenmesine yer verilmi tir. Ara t rman n bulgular ndan hareketle, ula lan bulgular yorumlanarak alanyaz ndaki ilgili ara t rmalar nda de erlendirilmi tir. Bilimsel çal malar n sadece bir ki inin ürünü olmad herkesçe malumdur. Akademik çal malar mda deste ini her zaman yan mda hissetti im de erli hocalar m Prof. Dr. Mualla Selçuk, Prof. Dr. Cemal Tosun, Prof. Dr. Recai Do an, Prof. Dr. Eyüp Ba, Prof. Dr. hsan Çapç o lu na; melekta lar m Dr. Ö retim Üyesi lhami Ayranc, Dr. Ö retim Üyesi Ayten Erol, Dr. Ö retim Üyesi Muhammed Göngör, Dr. Ö retim Üyesi Güldane Gündüzöz, Dr. Fatma Çapç o lu, Dr. Havva Sinem U urlu, Ar. Gör. Vahdettin im ek e te ekkür ederim. Ayr ca çal mam n her a amas nda gösterdikleri anlay, sab r ve deste inden dolay e siz e ime, o ullar m Muhammed Ali ve Mehmet Emin e te ekkür etmeyi bir borç bilirim. Muhammed Ali Yaz ba K r kkale,