MOL KAVRAMI. ATOMİK KÜTLE BİRİMİ *akb ile ifade edilir, *Bu birim Dalton(Da) olarak ta bilinir.

Transkript

1 5. HAMLE

2 MOL KAVRAMI BAĞIL ATOM KÜTLESİ: 12 C izotopunun kütlesi referans alınarak hesaplanan atom kütlelerine bağıl atom kütlesi denir. 1 tane karbon-12 atomunun kütlesi 12 akb kabul edilmiş.bütün atomların kütleleri buna göre hesaplanmıştır. ATOMİK KÜTLE BİRİMİ *akb ile ifade edilir, *Bu birim Dalton(Da) olarak ta bilinir. *Bir tane 12 C izotopunun kütlesinin 1/12 sine 1akb denir. *1 akb yaklaşık olarak bir proton veya 1 nötronun kütlesine eşittir. 1 tane Fe atomunun kütlesi= 1 tane Na atomunun kütlesi= GERÇEK ATOM KÜTLESİ: 1 Tane atomun gram cinsinden kütlesine denir. 1 akb =1/N a gr 1 tane Fe atomunun kütlesi = 1 tane Na atomunun kütlesi=23/n A gr MOL MOL KÜTLESİ:Element veya Bileşiğin Avagadro sayısı kadar taneciğin gram cinsinden kütlesidir. Atom-gram=1mol atom Molekül-gram=1 mol molekül Formül-gram=1 mol iyonik bileşik İyon-gram= 1 mol iyon N A =6, mol=6, tane 1mol Fe atomu:n A tane Fe atomu = 1 mol Na atomu: N A tane Na atomu = 1 mol O atomu: N A tane O atomu = 1 tane N atomu: 14 akb 1 tane N atomu:..gr 1 mol N atomu: gr 1 gr N atomu: tane MOL BAĞINTILARI: a)1 tane Cl atomu:.akb b) 1molekül-gr Cl =.gr c) 1 tane Cl 2 molekülü: gr d) 1gr Cl 2 molekülü:.. tane e) 2 mol molekül Cl:..gr Cevapları: a) 35,5 akb b) 71 gr(molekül-gr=mol demektir) c) 71/N A gr d) N A /71 tane e) 142 gr 0 o C sıcaklık ve 1 atmosfer basınçkoşullarına normal koşullar denirve NKA ile gösterilebilir. Normal koşullarda 1mol gaz 22,4 litre hacim kaplar. 25 o C sıcaklık ve 1 atmosfer basınç koşullarına oda koşulları veya standart koşullar denir. Standart koşullarda 1 mol gaz 24,5 litre hacim kaplar

3 MOL HESAPLAMALARI 1.SORU: 2.SORU: He atomu için 6, /4 sayısı aşağıda verilenlerden hangisine eşittir? (He : 4 g/mol) A) Bir tane He atomunun gerçek kütlesine B) He atomunun 1 gramındaki atom sayısına C) Bir atom He nin gerçek kütlesine D) He atomunun N.K 1 litresinin atom sayısına E) 1 atom-g He atomunun atom kütlesine 3.SORU: X : gram Y : gram Z : gram Gerçek kütleleri verilen X, Y ve Z atomlarının aralarında oluşan X 3 Y 2 Z 4 bileşiğinin 0,2 molü kaç gramdır? (Avogadro sayısını alınız.) A) 12 B) 24 C) 36 D) 48 E) 72 4.SORU: C 2 H 6 gazının 9 gramı ile ilgili; I. 0,3 molekül-gram dır. II. NŞA da 6,72 litredir. III. Toplam 2,4 atom-g atom içerir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I. B) I ve II. C) I ve III. D) II ve III. E) I, II ve III. 5.SORU: 13,2 gram CO 2 bileşiği ile ilgili aşağıda verilen yargılardan hangisi yanlıştır? (C:12 g/mol, O:16 g/mol, NA = 6 x alınız.) A) 0,3 moldür. B) 1,8 x tane C atomu içerir. C) Toplam 0,9 mol atom içerir. D) 9,6 gram oksijen atomu içerir. E) 0,1 mol karbon atomu içerir. 6.SORU: CuSO 4.5H 2 O bileşiğinin 0,54 mol oksijen içerdiği bilinmektedir. Buna göre bileşik kaç tane H atomu içerir?(avagadro sayısı: ) a) 1, b) c) 5, d) 7, e) 10, soru: X 2 Y 4 gazının mol kütlesi m gramdır.buna göre 2m gram olan XY 2 gazının normal koşullarda hacmi kaç litredir? a) 89,6 b) 44,8 c) 22,4 d) 11,2 e) 5,6 8.soru: Normal koşullarda 8,96 litre hacim kaplayan CH 4 ve SO 3 gazlarından oluşan bir karışım 25,6 gramdır.buna göre karışımdaki CH 4 gazının molce yüzdesi kaçtır?(h:1 C:12 O:16 S:32) a) 10 b) 25 c) 40 d) 50 e) 75

4 KİMYASAL TEPKİMELER ORTALAMA ATOM KÜTLESİ Bir elementin izotoplarının kütlelerinin ağırlıklı ortalamasına ortalama atom kütlesi denir. Ortalama atom kütlesinin birimi akbʼdir. 1.SORU: Galyumun izotoplarından 69 Ga doğada %60 oranında, 71 Ga ise doğada %40 oranında bulunur. Galyumun ortalama atom kütlesi kaçtır? Çözüm: 2.soru:X elementinin doğada 100 X ve 102 X olmak üzere iki kararlı izotopu vardır.x elementinin ortalama atom kütlesi 101,5 akb olduğuna göre 100 X izotopunun doğada % kaç oranında bulunur? a) 15 b) 20 c) 25 d) 55,5 e) 80 Çözüm: Kimyasal tepkimelerde korunan özellikler: Atom sayısı ve türü Toplam kütle Toplam proton sayısı Toplam nötron sayısı Toplam elektron sayısı Çekirdek yükü Toplam yük Çekirdeğin yapısı Toplam enerji Kimyasal tepkimelerde değişebilen özellikler: Mol sayısı Molekül sayısı Tanecik sayısı Madde sayısı ve çeşidi Taneciğin elektron sayısı Hacim ve basınç (gazlar için) Maddenin fiziksel hâli Renk, koku, tat, iletkenlik vb.

5 KİMYASAL TEPKİMELER KİMYASAL TEPKİMELERİN DENKLEŞTİRİLMESİ 1-Eşitleme yapılırken katsayılar tam sayı veya kesirli sayı olabilir.ancak Fe, Na, K, Mg gibi tek atomlu elementlerin ve bileşiklerin önüne kesirli sayı yazılamaz. Moleküler hâldeki elementlerin önüne kesirli sayılar yazılabilir (1/2O2, 3/2H2, 5/2Cl2 gibi). 2-Tepkimedeki H ve O atomları en son denkleştirilir. YANMA TEPKİMELERİ ÇÖZÜNME ÇÖKELME TEPKİMELERİ TEPKİME TÜRLERİ ASİT VE BAZ TEPKİMELERİ SENTEZ(OLUŞMA) TEPKİMESİ ANALİZ(AYRIŞMA) TEPKİMELERİ

6 ASİT VE BAZ TEPKİMELERİ ÇÖZÜNME-ÇÖKELME TEPKİMELERİ YANMA TEPKİMELERİ *Yanma olayının gerçekleşmesi için yanıcı madde, hava (oksijen), tutuşma sıcaklığı gerekir. O 2 gazı yakıcıdır *H 2 gazı yanıcıdır. * Genellikle Yanma Olayları ekzotermiktir.(ısı verir) *CO 2 gazı yangın söndürücüdür *N 2 gazının yanması Endotermiktir. *Organik bileşikler yandığında CO 2 ve H 2 O açığa çıkar ve hızlıdır *Paslanma yavaş yanmadır. Yangın söndürücü: *Yanmamalı *Zehirli olmamalı *Özgül ağırlıkları havadan ağır olmalıdır. *1A grubu tuzları *NO 3 - iyonu içeren tuzlar *NH 4 + iyonu içeren tuzlar suda çok iyi çözünür. *Yerdeğiştirme reaksiyonlarıdır. *Çöken katının iyonlarından oluşma tepkimesi net iyon tepkimesidir Çözünme ve çökelme tepkimesinin ürünler kısmındaki suda çözünmüş olarak gösterilen iyonlara seyirci iyon denir *Yerdeğiştirme tepkimesidir. Asit ve baz tepkimelerinin nötrleşme olması için su da oluşmalıdır. *Bütün nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir. *Bu tepkimeler sonucunda oluşan çözelti elektrik akımını iletir. Nötrleşme tepkimelerinde net iyon tepkimesi oluşan suya göre yazılır.

7 ANALİZ VE SENTEZ TEPKİMELERİ ANALİZ TEPKİMELERİ: Bir bileşiğin parçalanarak yeni maddelerin dönüştüğü tepkimelerdir. KClO 3 (k) KCl(k) + 3/2O 2 (g) SENTEZ TEPKİMELERİ İki ya da daha fazla maddenin tek bir ürün vermek üzere birleştiği tepkimelerdir. Element + Element= Bileşik Element + Bileşik = Bileşik Bileşik + Bileşik = Bileşik

8 DENKLEME DAYALI HESAPLAMALAR KİMYASAL HESAPLAMALAR 1.SORU: Pb(NO 3 ) 2 (k) PbO(k) + 2NO 2 (g) + 1/2O 2 (g) Tepkimesine göre 0,4 mol Pb(NO 3 ) 2 katısı ısıtılarak %25 ayrıştığında N.Ş.A kaç litre O 2 gazı elde edilir? a) 44,8 b) 8,96 c) 6,72 D) 1,12 e) 2,24 2.SORU: 0,25 mol C 3 H 8 On bileşiğinin tam yanması için N.K da 112 L hacim kaplayan hava harcandığına göre formüldeki n sayısı kaçtır? (Havanın hacimce 5 1 i O2 dir. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 3.SORU: C 2 H 2,C 2 H 6, ve C 2 H 6 O bileşiklerinden oluşan bir karışımın 2 molü tamamen yakılıyor.buna göre yanma sonucunda kaç mol CO 2 gazı oluşur? a) 2 b) 4 c) 8 d) 12 e) 16 4.soru:Bir miktar CO ve C 2 H 6 gazları karışımı tam olarak yakıldığında 0,3 mol CO 2 ve 5,4 gram H 2 O oluştuğuna göre karışım molce yüzde kaçı CO dur?(c:12 O:16 H:1) a) 20 b) 30 c) 40 d) 50 e) 60

9 YÜZDE VERİM HESAPLAMALARI ARTAN MADDESİ OLAN TEPKİEMELER 1.SORU: N 2 ve H 2 gazlarından oluşan 2 mollük bir karışım tam verimle reaksiyone girerek 13,6 gram NH 3 gazı oluşturuyor.reaksiyon sonunda 11,2 gaz arttığına göre başlangıçtaki N 2 ve H 2 gazları kaçar moldür?(h:1 N:14) N 2 H 2 a) 0,4 1,6 b) 0,6 1,4 c) 0,8 1,2 d) 1 1 e) 1,4 0,6 2.SORU:Eşit mol sayılarındaki N 2 ve Y nin tam verimle tepkimesi sonucunda 14,8 gram Y 3 N 2 oluşurken 0,2 mol N 2 artıyor.buna göre aşağıdakilerden hangisi Y nin atom kütlesini verir?(n:14) A) 40 b) 35 c)17 d) 23 e) 15 3.SORU:0,4 mol XY ve 0,4 mol Y 2 gazları arasında; 2XY(g) + ny 2 (g) 2K(g) tepkimesi tam verimle gerçekleştiğinde kapta Y 2 ve K gazları karışımı 0,6 mol bulunuyor.buna göre n sayısı değeri aşağıdakilerden hangisidir? a)2 b) ½ c) 4 d) 3 e) 1 1.SORU: 2O3(g) 3O2(g) tepkimesine göre 25 litre O3 gazının kısmen O2 gazına dönüşmesi sonucunda toplam gaz hacmi, aynı şartlarda 30 litre oluyor. Buna göre O3 gazının % kaçı O2 gazına dönüşmüştür? A) 10 B) 90 C) 40 D) 20 E) 60 2.SORU: CaCO 3 (k) CaO(k) + CO 2 (g) Tepkimesine göre 40 gram kireç taşı (CaCO3) ısıtıldığında 13,2 gram CO 2 gazı açığa çıkıyor. Buna göre bu tepkimenin % verimi kaçtır? (Ca : 40 g/mol, C : 12 g/mol, O : 16 g/mol) A) 85 B) 80 C) 75 D) 60 E) 55 3.SORU: AI ve I 2 arasında 2AI(k) + 3I 2 (k) 2AII 3 (k) tepkimesi gerçekleşir. 16,2 gram AI ile 76,2 gram I 2 nin tepkimesinden 40,8 gram AII 3 oluştuğuna göre, tepkimenin verimi % kaçtır? (AI : 27 g / mol, I : 127 g / mol) çözüm çözüm çözüm A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 60